l§ i']|1 odstawowy środekoddziaływania lotni- l ctwa to samoloty bombowe. Wszystkie inne to dodatek, wsparcie bombowców, broń pomocnicza. W latach dwudziestych i trzydziestych było podobnie, choć rodzaje lotnictwa nieco inne. W większości państw |ekceważono prob- lem zwalczania lotnictwa w powietrzu. Zgodnie z teorią Giulio Douheta optymal- nym rozwiązaniem było stworzenie samolotu uniwersalnego, samolotu do walki. Nie udało się to, choć były kraje, które rzeczywiście pró- bowały zorganizować swoje Iotnictwo wokół jednego tylko szybkiego samoIotu bombo- wo-rozpoznawczego, zdoInego do zwaIcza- nia samo|otów przeciwnika. Teoretycznie było to dobre rozwiązanie, gdyż samo|oty te były w stanie zwalczac inne, operujące nad polem walki. Nie były jednak w stanie pora- dzić sobie z nowym zagrożeniem - atakami bombowymi przeprowadzanymi w głąb kraju. Te dwa rodzaje zagrożeń sprawiały, że w latach trzydziestych XX wieku wyraźnie zaznaczył się podział na samoloty myśliw- skie i pościgowe. Myśliwiec miał po|ować na wrogie samoloty (przede wszystkim rozpoznawcze i liniowe) nad frontem, a po- ścigowiec , wgłębi własnego terytorium przechWytywaĆ naloty bombowe na własne miasta. Warto jednocześnie zwrócić uwagę, że w różnych krajach zapotrzebowanie na lotnictwo pościgowe zależałood odległości centróW przemysłowych i politycznych od FaieyHendonbyłpiełw- zagrożenia: Brytyjczycy - z Londynem tuż ::l'i:_dnoĘ]1loYl' nad morzem i bez sił |ądowych - rozwijaIi samolotem bombowvm RAF.Zostałwycofany' |otnictwo poŚcigowe, Włosi - z Rzymem zjednostekoperacyjny<h daleko od 9ranicy - skupili się na myśliw- W,l939r,Wido(znena cach frontowvch. a parvż i Berlin dażvłv do zOJę(lu (W gręDl, DOm- bońtepolJwalki Fairey kompromisu (co ciekawe, chcie|i osiągnąć G.ordonslużyŁynieco qo innymi sposobami - Francuzi poprzez dłużei, uniwersaIność, a Niemcy - wyspecjalizowa- Boulton-PaulOyerstrand niesprzętu). tzylipoóodzącyzpoło- w dwudziestoIeciu międzywojennym Wv lat 20. §amolot bom- iÓ*ysiarr|roririupr- często uzywano samolotów do przerzutu dzanymmechanicznie wojsk i ładunków oraz ewakuacji rannych, ilil.'r:';:§H*:fl,'J Był; to przede wszystkim domena lotnictwa chowanegow locie pod_ koIonialnego, które swoimitanimi i prostymi Woziamiał.powstać,,no- samo|otami zapewniało porządek na pery- wotzesnv"bombowie( . ;;i;;;i;;,;:;i;;;;;;y feriach mocarstu Wykonywały one także słuzrezygnowano. lotyrozpoznawcze,bomboweiszturmowe, a nawet prowadziły wojnę psychologiczną, wykorzystując do straszenia tłumów zamon- towane na samoIocie głośniki. lstotnym komponentem |otnictwa ude- rzen iowego było w okresie międzywojen nym Iotnictwo liniowe. Wywodziło się zczasów pierwsze]' wojny światowej, a wzamierze- niach miało zajmować się niemal wszystkim - rozpoznaniem wojsk przeciwnika, korygo- waniem ognia artylerii, waIką z lotnictwem, działaniami szturmowymi, izoIacją pola wal- ki... Matką lotnictwa Iiniowego byl Breguet XĄ a ojcem - PotezXXV, Kariera bojowa obu samo|otów trwała ponad dwadzieścia lat, aIe w czasie jej trwania pojawiły się nowe, skuteczniejsze narzędzia walki. W wielu kra- jach ro|a samolotu liniowego zmieniała się ijego zadania zostały podzielone pomiędzy samoIoty rozpoznawcze (i obserwacyjne) oraz bombowe (a także bombowce nur- kujące i szturmowce). Które z tych lekkich bombowców były samo|otami pola walki (taktycznymi), a które służyły do bombardo- §iili§ §:lr§a ...a:: ] :,,§,a :§taai::]
11
Embed
Lotnictwo Bombowe w Europie w 1939 Roku - Artykuł Lotnictwo
Stan lotnictwa wojskowego przed wybuchem Drugiej Wojny Światowej
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
l§
i']|1 odstawowy środek oddziaływania lotni-
l ctwa to samoloty bombowe. Wszystkie
inne to dodatek, wsparcie bombowców,
broń pomocnicza. W latach dwudziestych
i trzydziestych było podobnie, choć rodzaje
lotnictwa nieco inne.
W większości państw |ekceważono prob-
lem zwalczania lotnictwa w powietrzu.
Zgodnie z teorią Giulio Douheta optymal-
nym rozwiązaniem było stworzenie samolotu
uniwersalnego, samolotu do walki. Nie udało
się to, choć były kraje, które rzeczywiście pró-
bowały zorganizować swoje Iotnictwo wokółjednego tylko szybkiego samoIotu bombo-
wo-rozpoznawczego, zdoInego do zwaIcza-
nia samo|otów przeciwnika. Teoretycznie
było to dobre rozwiązanie, gdyż samo|oty te
były w stanie zwalczac inne, operujące nad
polem walki. Nie były jednak w stanie pora-
dzić sobie z nowym zagrożeniem - atakami
bombowymi przeprowadzanymi w głąb
kraju.
Te dwa rodzaje zagrożeń sprawiały, że
w latach trzydziestych XX wieku wyraźnie
zaznaczył się podział na samoloty myśliw-
skie i pościgowe. Myśliwiec miał po|ować
na wrogie samoloty (przede wszystkimrozpoznawcze i liniowe) nad frontem, a po-
ścigowiec , wgłębi własnego terytoriumprzechWytywaĆ naloty bombowe na własne
miasta. Warto jednocześnie zwrócić uwagę,
że w różnych krajach zapotrzebowanie na
lotnictwo pościgowe zależało od odległości
centróW przemysłowych i politycznych od
FaieyHendonbyłpiełw- zagrożenia: Brytyjczycy - z Londynem tuż
::l'i:_dnoĘ]1loYl' nad morzem i bez sił |ądowych - rozwijaIisamolotem bombowvmRAF.Zostałwycofany' |otnictwo poŚcigowe, Włosi - z Rzymemzjednostekoperacyjny<h daleko od 9ranicy - skupili się na myśliw-W,l939r,Wido(znena cach frontowvch. a parvż i Berlin dażvłv dozOJę(lu (W gręDl, DOm-
Boulton-PaulOyerstrand niesprzętu).tzylipoóodzącyzpoło- w dwudziestoIeciu międzywojennymWv lat 20. §amolot bom-iÓ*ysiarr|roririupr- często uzywano samolotów do przerzutudzanymmechanicznie wojsk i ładunków oraz ewakuacji rannych,
ilil.'r:';:§H*:fl,'J Był; to przede wszystkim domena lotnictwa
chowanegow locie pod_ koIonialnego, które swoimitanimi i prostymiWoziamiał.powstać,,no- samo|otami zapewniało porządek na pery-wotzesnv"bombowie( .;;i;;;i;;,;:;i;;;;;;y feriach mocarstu Wykonywały one także
Iotnictwo liniowe. Wywodziło się zczasówpierwsze]' wojny światowej, a wzamierze-niach miało zajmować się niemal wszystkim
- rozpoznaniem wojsk przeciwnika, korygo-
waniem ognia artylerii, waIką z lotnictwem,
działaniami szturmowymi, izoIacją pola wal-
ki... Matką lotnictwa Iiniowego byl Breguet
XĄ a ojcem - PotezXXV, Kariera bojowa obu
samo|otów trwała ponad dwadzieścia lat,
aIe w czasie jej trwania pojawiły się nowe,
skuteczniejsze narzędzia walki. W wielu kra-
jach ro|a samolotu liniowego zmieniała się
ijego zadania zostały podzielone pomiędzy
samoIoty rozpoznawcze (i obserwacyjne)
oraz bombowe (a także bombowce nur-
kujące i szturmowce). Które z tych lekkich
bombowców były samo|otami pola walki(taktycznymi), a które służyły do bombardo-
§iili§§:lr§a
...a:: ]
:,,§,a
:§taai::]
Wań operacyjnych i strategicznych - to już
b ar dzie) złożony p ro b l e m.
Łatwo jest rozróżnic rodzaje lotnictwa, jeśli
siły powietrzne danego państwa 5ą zorga-nizowane w formacje o odmiennym prze-
znaczeniu i odpowiednio nazwane. Chociażsłowo ,,bombowy" pojawia się w wie|ujęzykach, m,in. w angieIskim (,,bomber"),
francuskim (,,bombardier"), włoskim (,bom-
ba rdiere"), rosyjs ki m (,,6orvr6a pgrł poaqn x"),
to w kilku innych, również po|skim, używanosłowa,,niszczycielski'i tak było też w języku
niemieckim (,Kampf"), Co gorsza, termin
,,bombowiec" mó9ł odnosić się do samo-lotu wsparcia poIa walkl - tak było w ZSRS
iw Wielkiej Brytanii (tu ze względu na to, żeRAĘ jako samodzie|ny rodzaj sił zbrojnych,niechętnie patrzył na samoloty wsparcia).
Wreszcie niektóre samoIoty były uźywane dozadań zarówno rozpoznawczycń, jak i bom-bowych - tak było z samolotem PZL-23B
Karaś.Podczas pokoju były one z9rupowanew eskadrach liniowych, które po mobilizacjistały się - w zależności od przydziału - eska-
drami rozpoznawczymi albo eskadramibombowymi.
Różnice te wynikały z doktryny użycialotnictwa w poszczególnych państwach.
Najsilniej działającą na wyobraźnię była wizjaGiu|io Douheta, który w 1921 r. wksiążce
,,Panowanie w powietrzu" przedstawił wnio-ski wynikające z lotniczych działań w czasiepierwszej wojny światowej. Jego zdaniem,o |osach wojny zadecydować miało potęż-
ne Iotnictwo zdoIne bombardowaniami(w tym bombami gazowymi) do zniszczeniamorale Iudności cywilnej i zmuszenia jej doka pitu |acji. Najefektywniejsze byłoby lotn i-
ctwo składające się wyłącznie z samo|otówbombowych, zdoInych do samodzielnejobrony przez samo|otami wroga, Przewagęw powietrzu uzyskano by dzięki zniszczeniunieprzyjacie|skiego |otnictwa na ziemi orazsparaliżowaniu jego zapIecza przemysłowe-go i miIitarnego.
Skrajnie odmienne stanowisko zajmo-waIi tradycjonaliści, inaczej odczytującdoświadczenia z pierwszej wojny światowej.UważaIi samo|oty wyłącznie za broń pomoc-
niczą, działającą na korzyść sił |ądowych.
Zwiększały one zasięg rozpoznania, celnośćarty|erii da|ekonośnej i podwyższały pułap
zwalczania lotnictwa przeciwnika, ale niepowinny grać samodzielnej roli.
W Iatach dwudziestych większość państw
trzymała się doktryny tradycyjnej, pocho-
dzącej z czasow pierwszej wojny światowej.Przede wszystkim ze wzg|ędu na warunkitechniczne. Nośność samo|otów była zbytmała, aby ładunek bomb był Wystarczająco
groźny,z kolei warunki pokojowe nie zachę-
cały do wystawienia licznej floty powietrznej.
Zasięg nie zawsze pozwaIał na dosięgnięciece|ów położonych w głębi państwa nieprzy-jacieIskiego, a prędkość samolotów bombo-wych była tak niewielka, że pozwalała obroń-
sko strzeleckie i mó9ł przenosić około 250 kg
bomb. Tyle ty|ko, ze te osiągi - zapowiadanejużw 1925 r. - osiągnięto dopiero w połowie
następne9o dziesięcioIecia, po wielu latach
ciągłego rozwoju, a wówczas nie były oneniczym szczególnym.,.
W miarę udoskona|ania konstrukcjl samo-lotów zaczęto wprowadzać pomysły GiulioDouheta, w życie. Jego doktryna zakładała,że siły |ądowe są potrzebne jedynie w for-
mniane dwa szybkie samo|oty bombowestały się zbyt woIne i łatwe do przechwyce-
nia. Zażądano wzmocnienia ich uzbrojenia
obronnego, ale w smukłych kadłubach nie
było miejsca na dodatkowych członkówzałogi. HandIey-Page Hampden nie dał sięzmodyfikować i jego kariera nie trwała dłu-go, Dornierowi Do /7 dorobiono nie tylko
nową kabinę, wystającą poza obrys kadłuba,
a|e także nową teorię, która głosiła, że tonie srnukły kadłub jest ważny, a|e skupienie
załogi w jednym miejscu, 9dyż wzajemna bIi-
skość wzmacnia jej ducha bojowego. W ten
sposób konieczność stała się ideologią obo-
wiązującą w Niemczech przez całą wojnę,
Dużo |epiej sprawdzały się bombowcez pojemnym kadłubem, Wychodząc da|eko
w przyszłośc, warto zauważyć, że samo|ot
bombowy Avro Lancaster został wybranystandardowym ciężkim bombowcem RAF
PZL-37 łoś - wedługkatalo9oWy(h dany(htaktyczno-technicznychjeden z najlepszychsamolotów bombowychw 1939 r.
się na jego ograniczenie - przede wszystkim
w samo|otach pełniących też funkcje rozpo-
znawcze i torpedowe, Zdarzało się też, że
bombowce przenosiły większy ładunek - tuw praktyce rekordzistą wyraźnie odstającym
od peIetonu był czterosilnikowy samolot
Farman F.222z udźwigiem 4000 kg.
Uzbrojeniem defensywnym samo|otów
bombowych były z reguły trzy ruchome
karabiny maszynowe. Czasem rezygnowa-
zależał w dużej mierze od i|ości zabieranegopaIiwa, a ta - od i|ości zabieranych bomb,
Prędkości 5amoIotów bombowych były
wyższe niż 300 km/h, z reguły przekraczały
350 km/h, przekraczające 400 km/h były
uznawane za szybkie bombowce. 0kreślenieto straciło jednak na wartości na przełomie
lat l93B-l939, 9dy pojawily się pierwsze
myś|iwce znacznie przekraczające prędkość
500 km/h.
konstruowanie i produkcja wielosilnikowych
bombowców była najbardziej e|itarną dzie-
dziną przemysłu Iotniczego - trudniejszą niż
produkcja myśliwców. Liczba państw zdo|-
nych opracować i wyprodukować bombo-
wiec wieIosiInikowy była scisIe ograniczona,
Prym wiedIi Bryty)czycy, Francuzi i Włosi, na
przełomie |at dwudziestych i trzydziestych
dołączyli do nich Niemcy iSowieci (oba kraje
naIeży chyba wymieniaćjednym tchem z po-
wodu szeroko zakrojonej tajnej współpracy
wojskowej) oraz Japonczycy i działający na
nieco większą ska|ę - Amerykanie. Nieco
na uboczu trzymała się Holandia. W drugiej
połowie |at trzydziestych dołączyła do tego
grona Polska, produkująca dwa typy bom-
bowców.
Większość samo|otów bombowych była
maszynami dwusi|nikowymi, część miała
układ trójsilnikowy, nieIiczne natomiast mia-
ły czlery silniki. Zdarzały 5ię też - w klasie
,,dorosłych" bombowców, a nie samolotów
liniowych - bombowce jednosiInikowe.
Masa zabieranego uzbrojenia ofensywnego
wynosiła 1 000-2000 kg. Z rzadka godzono
5amolot bombowy(aproni rd. l35 - piękne
konstrukcje nie zawszelatają dobrze.
no ze stanowiska do|nego-tylnego, czasem
stosowano stały karabin piIota.W niektórych
bombowcach ty|ny górny karabin był zastę-
powany przez dzlałko automatyczne, zdarza-
ło 5ię też, że karabiny maszynowe umieszcza-
no w burtach, Stanowiska strzeleckie były
zakryte, czasem napędzane hydraulicznie
Iub eIektrycznie.
0sią9i bombowców były takze dość
zb|iżone. Samoloty |atały na średnich wyso-
kośclach - było to uwarunkowane zarówno
moz|iwościami ceIowników bombowych,jak i niedoskonałym wyposażeniem do
Iotów na dużych wysokościach. Ich zasię9
Większość państw musiała się zadowolićsamolotami z importu, W niektórych pań-
stwach samoloty bombowe były takimijedy-nie z nazwy - bardzo popuIarny brytyjski
dwusilnikowy bombowiec Bristol Blenheim
miał udźwig 454 kg bomb. Niektóre państwa
traktowały ten bardzo przyjemny w piIotażu
i pełen zaIet samolotjako rozpoznawczy (np.
Rumunia).W innych - np. w Finlandii - stały
się one rdzeniem |otnictwa bombowego,
Warto jednak pamiętać, że ładunek bombzabierany przez całe fińskie |otnictwo bom-
bowe był mniejszy niż ładunek bombowyk|ucza po|skich bombowców PZL-37 Łoś.
.,:.ai.] |a: :':,]:::,li i!Niemiecka Luftwaffe - powstała oficjalnie
w'l935 r. - dysponowała u swego zara-
nia 13Kampfstaffeln zorganizowanymiw 7 Kampfgeshwader. Były one wyposażone
w trzysiInikowe samoloty bombowe Junkers
Ju 52 orazdwusi|nikowe bombowce Dornier
Do 1 l i Do 23. Rozbudowa jednostek nastę-
powała szybko: najpierw zwiększano ich
ilość, następnie nasycano sprzętem. Abyopracowac zalożenia taktyczne, zorganizo-
wano Lehrgeshwader (podzie|ono 90 na
LG 1 i LG 2 pod koniec 1938 r.) - formację
mającą szkolić instruktorów i dowódców.
Jesienią 193B r., w czasie konferencji
w Monachium, w Luftwaffe było 27 Gruppen
wyposażonych przede wszystkim w dwusi|-
nikowe bombowce Heinkel He 1 1 l B, Dornier
Do 17E oraz - wycofane |atem 1939 r, -Junkers Ju 86, zorganizowanych w B Kampf-
geshwadern (i LG 1). W sierpniu '1939 r., po
zakończonej mobilizacji, Luftwaffe dyspo-
nowała 30 Kampfgruppen: 10 wyposażony-
mi w He /i lP, 10 - w He l l1H, 6 - w Do l7Z,
3- wDo l7E oraz po jednej uzbrojonej
w Ju86G i He 11lE. Każda z Gruppen była
wyposażona nieco powyżej etatu i liczyła
około 30 samolotów bombowych. K|ucz
sztabowy każdego z 1 1 Kampfgeshwadern(i jednego Lehrgeshwader) był wyposazony
w kilka - a czasem k'Ikanaście - operacyj-
nych bombowców Lotnictwo bombowebyło uzupełnione przez ,,.jednostki bom-bowe specjaInego przeznaczenia" wypo-sażone głównie w samo|oty Ju 52, ktoreoprócz zadań transportowych pełniły też
ro|ę bombowców, Ostatnie miesiące 1939 r.
zaowocowały organlzacją kolejnych sześciu
Gruppen i przezbrojeniem podobnej i|ości
- pożegnano się ze starymi Do l 7Ei He l 1 1 E,
a do uzbrojenia przyjęto dwusiInikowe bom-
bowce Ju BB.4 i kolejne He 1l 1H,
Włoska Regia Aeronautica miała Iotnictwo
zorganizowane w stormi. Każde ,,Stormo
Bombardamento Terrestre" składało sięz dwóch gruppi. Każdy bombowy grupposkładał się z dwóch squadrigli (teoretycznie
każda miała po 9 samo|otów). Włosi byliprekursorami masowych lotów - w wie|u
językach nazwisko Ita|o BaIbo stało się syno-
nimem dużego zgrupowania samo|otów.
W połowie |at trzydziestych podstawę wło-
skiego lotnictwa bombowego stanowił trój-
silnikowy 5amo|ot Savoia-Marchetti S.M,B/
il.*.*
Pipistrello. W 1934 r, konkurs na samo|ot
bombowy wygrał dwus!|nikowy bombowiecfirmy Fiat - B.R,20 Cicogna (wprowadzany do
służby w końcu 1 937 r.),jednak duzo większe
zamówienia zdobyłtrójsilnikowy bombowiec
Savoia-Marchetti S.M.79 Sparviero (wprowa
dzany do słuzby w 1 936 r.). Zdecydowano, że
olbrzymi wprost zasięg samolotu bombowe-
go B.R.20 Cicogna jest mniej istotny niż nad-
wyżka mocy zapewniana przez trzy si|niki
5.M.79 Sparviero.W czasie wo.jny domowej w
Hiszpanii żaden z wie|u użytych tam,,dyna
micznych" bomb owcow S,M.79 Sparviero nie
został zestrzelony przez myśliwce, zdarzyło
się też, ze ce|e w Hiszpanii bombardowano
startując z lotnisk nieopodaI Rzymu, W dru-giej połowie Iat trzydziestych przez jednostki
bombowe Regia Aeronautica przewinęły się
także dwusiInikowe samoIoty Caproni Ca.l35orazPiaggio P,32,
Regia Aeronautica została postawio-
na wstan gotowości bojowej w kwietniu
1939r., w chwili zajęcia AIbanii. Wówczas
reaktywowano formacje bombowców
S.M,B1 Pipistrello, w tym czasie wróciły for-
macje Iotnicze z Hiszpanii, pojawiły się teżpierwsze trzysiInikowe bombowce CANT
Z.I007 Alcione, Były to chyba - obok -/u 88A,
Le0,451, PZL-37B Łoś - najlepsze bombow-
cew1939r.Latem 1939 r. włoskie lotnictwo bombo-
we dysponowało 2] stormi bombardamen-
to terrestre - ']3 Wyposażonymi w samo|oty
bombowe S.M.79 Sparviero, Ą - w BR,20
Cicogna, 3 - w S.M.B1 Pipistrello, wreszciejedna - która nie osią9nęła statusu opera-
cyjnego - w najnowsze bombowce Z.l007Alctone.W Af ryceWschodniej operowały tak-
że gruppi wyposazone w samoIoty koIonial-
ne (przede wszystkim trzysiInikowe Caproni
Ca.|0l i jednosiInikowe Ca.l1l) - były lonominalnie formacje bombowców. W czasie
kolejnych kiIku miesięcy Włosi wystawiIi trzy
nowe stormi (jeden uzbrojony w bombowce
Z. 1 007 Al ci o ne, jeden w B,R.20 Ci co g n a, koleiny w S,M,79 Sparviero Il),
Armóe de lAir Francji zareagowała na
powstanie Luftwaffe decyzją o powo|nej
rozbudowie. Z Ietargu obudzono się dopiero
w czasieAnschIussu Austrii -w marcu 193B r.
wówczas ustaIono liczebność lotnictwa fran-
cuskiego na 2617 samolotow w pierwszej
liniii2122 samolotów w rezerwie. Co trzeci
samolot miał być bombowcem.Wtym czasie
wyposażeniem groupes de bombardement
były przede wszystkim samo|oty bomboweAmiot l43,Bloch MB.200 oraz nieudane Potez
540 i 542 oraz równie nieudane Brequet 413
i 4 /4, Nastąpiła Wymiana sprzętu.
Na początku września 1939 r.12 grou-
pes de bombardement było wyposażonych
w samo|oty bombowe MB.210, a B groupes
w nieco starsze MB.200.6 groupes de
bombardement miało bombowce Amiot143 (oceniane lepiej niż bornbowce MB.200
i MB.210, ostatnia jednostka otrzymała je
wiosną 1 939 r.). Cztery groupes były uzbro-jone w bombowce czterosi|nikowe: dwie
miały stare, ale Wytrzymałe - Loiró et o|ivier
LeO 206, a dwie bardzo dobre - Farman
F,222 (to właśnie jednemu z takich samo-
lotow przypadł zaszczyt bycia pierwszym
samoIotem bombowym, który - nocą
z7 na B czerwca 1940 r. - zbombardowałBer|in). Pojedyncze 9roupes były uzbrojone
w bombowce dwusiInikowe Loiró et 0|ivier
H257 bisorazPotez540.
We wrześniu 1939 r. 9roupes miały teore-
tycznie wystawić do akcji24 samoloty bom-
bowe - ale nawet w formacjach, w których
można było znaleźc wystarczające do tego
wyposażenie - tych z bombowcami MB.200
i MB.2l0 oraz Amiotami I43 - z reguly nie
było wystarczającej Iiczby odpowiednioprzeszkoIonych załóg. Formacje wyposażo,
ne w dwupłatowe samo|oty bombowe były
WykorZystyWane niemal wyłącznie do lotów
patro|owych nad morzem. KiIka groupes
stacjonowało w koloniach - postanowiono
przerzucić je do metropo|ii. Dla części grou-
pes wybrano drogę bezpośrednią i szybką,
a pozostałe miały kilkumiesięczny przysta-
nek, podczas którego przezbrajały się w no-
woczesne samoIoty bombowe sprowadzone
ze 5tanów Zjednoczonych Ameryki.
Związek Sowiecki niedbał o standatd życiaswoi(h obywateli, jako
Iedyne państwo światadysponował zatem środ-kami do zbudowania flo-ty 800 czterosilnikowythsamolotów bombowychTupolew I8-3.
RozpoCzęte W 1937 r,
dostawy sowieckichsamolotów bombowychTupolew 58 do (zecho-
słowa<ji zaniepokoiłyeuropejską opiniępubliczną. BombowiecJ8 byłW stanie przenieść
ładunek 600 kg bombz prędkością 420 km/h,
]illlllil]l]l:]ll!§:
^JBlnlstwo
W przeciągu kiIku następnych miesięcy
w jednostkach zawitały nowe bombowce
- już we wrześniu pojawiły się dwusiInikowe
samoloty bombowe Loirć et 0|ivier le0.457.
Teoretycznie miały one zastąpić najstarsze
bombowce MB.200, ale - jako że nowsze
francuskie samo|oty bombowe prowadziły
aktywne działania nad frontem - trafiły takżejako uzupełnienie strat do jednostek uzbro-jonych w bombowce MB.210 oraz Amiot/43, Jesienią do Maroka przybyły ze Stanów
Zjednoczonych Ameryki pierwsze dwusilni-
kowe samo|oty bombowe Marlin Model 1 67,
a zimą - Doug|as DB-,7, Dwusilnikowe bom-
bowce,4miot35 1 pojawiłysię - zduzym opoż-
nieniem - dopiero w maju 1940 r. Francuzi
by|i jedyną nacją, która zmniejszyła liczbę
formacji bombowych - do maja 1940 r. pięć
9roupes de bombardement przezbrojono
w samo|oty bombowo-szturmowe Breguet
691 i 693 oraz Potez 633 tworząc groupes de
bombardement d'assaut. Czterosilnikowybombowiec Bloch MB.!62 nie zdązył wejść
do służby i pozostał w prototypie.
Brytyjczycy w ']936 r. utworzy|i Bomber
Command. Podporządkowano mu wszystkie
siły stacjonujące w metropo|ii, które nie mia-
ły współpracować z innymi rodzajami broni(oprócz myś|iwców), W tym roku pożegnano
takze ostatnie samoloty Yickers Wirginia,
a rdzeniem Bomber command został
Handley-Page Heyford. Squadrony bombo
we podporządkowano grupom. Pierwszą
z nich (No 2 Group) zorganizowano w marcu
1936 r, - składała się jedynie z dwóch squ-
adronów uzbrojonych w jednosiInikowe
samo|oty Hawker Hind, będące w gruncie
rzeczy samolotami pola wa|ki. W 1937 r.
do squadronów zawitały dwusiInikowe
bombowce Armstrong-Whitworth Whtiley
i Bristo| 8/enhelm, a w kolejnym - Vickers
Wellington i Handley-Page Hampden. ?rzez
kiIka lat organizowano - metodą,,pączkowa-
nia'' kolejne squadrony, częstowyposazającje w bombowce Bristol Blenheim, a następnie
albo przezbrajano w ,,cięższe" bombowce,
albo wyłączano z Bomber Command i wysy-
łano,7a morze". Ostatecznie u progu 1939 r.
ze służbą poźegnały się dwupłatowe dwusi|-
nikowe samo|oty bombowe Hand|ey-Page
Heyford, BoulIon-Paul Overstrand i jednopła-
towe bombowce Faiey Hendon.
W ] 939 r. każda z grup operowała jednym
typem bombowców. Pod koniec sierpnia
squadrony 1. Grupy - nazwanej Advanced
Air Striking Force, przeznaczonej jako kom-
ponent uderzeniowy British Expeditionary
Force na kontynencie europejskim, oraz
2. Grupy były zorganizowane w skrzydła(wings). No 1 Group miała 10 operacyjnych
squadronów wyposażonych w jednosiIniko-
spoślód blytyjskiCh dWu-silnikowych samolotówbombowych drugiejpołowy lat trzydziestych,Armstrong-WhitworthWhitley zabierałna.iwiększy ładunekbomb ...
...Yi<kers Wellingtonbył komptomisemptzeciętnym pod każdymwzględem...
... a Handley-PaqeHampden - przede
wszystkim szybkii zwrotny.
]:::i]:i]]]]a]aa]al:]
]i::ia]:]]a:]]]: ]]]]
i]:]:::::::.]]ii]
a]a:::]::]::::]::l:
::]]]a]]]]]],']]']l
nikowych, 3 squadrony Bristol Blenheim oraz
5 - Fairey Bottle. Spośród 38 squadronów
Bomber Command (niewliczając jednosiIni-
kowych bombowcow Faiey Battle) - 16 peł-
niło ro|ę szkoIeniową i rezerwową, Pozostałe
22 squadrony - teoretycznie operacyjne
- wysyłały do akcji jednorazowo nie więcej
] : :: : ]:: ] ]: ] a ] i a :: i l ] ] : : ] : : ] . . .
niz sześć samolotów. Sytuacja poprawiła się
dopiero w maju 1940 r., gdy zawodowy per-
50ne| |atający został uzupełniony załogami
RoyaI AuxiIiary Air Force, które akurat skoń-
czyły rozpoczęte jesienią 1939 r. szkoIenie.
W tym czasie gotowość operacyjną uzyska-
ło także ki|ka nowych formacji: zakonczył
się długi proces przezbrajania 5 squadro-
nów z bombowców Hand|ey-Page Harrow
wVickers Wellington, inne zostały wystawio-
ne przez brytyjskie dominia.
Poza podIegłością Bomber Command
- przede wszystkim na BIiskim Wschodzie
służyły w ']939 r. inne samoloty bombowe.
Specyfika służby utrudnia przedstawienie
organizacji - squadrony były przede wszyst-
kim jednostkami or9anizacyjnymi, formacja-
mi taktycznymi były flighty. Wyposazeniem
zamorskiego lotnictwa bombowego były
obok bombowców Bristol Blenheim -tak-że samoloty,ko|oniaIne'l Z metropolii spro-
wadzono używane Handley-Page Harrow
oraz nowe dwusiInikowe samoloty Bristol
Bombay. Pierwszy i jedyny squadron Bristo|
Bombay osią9nął 9otowośc operacyjnąw październiku 1 939 r, Legenda głosi, że gdy
bombardowały Benghazi, bomby zapa|a,jące wyrzucano łopatami przez drzwi...
we bombowce Fałey Battle. Kolejne grupy
miały po ki|ka squadronów operacyjnych
i ] -2 rezerwowe: No 2 Group (6 operacyjnych
i 1 rezerwowy) - była uzbro.jona w dwusiIni-
kowe bombowce Bristo| 8/enhelm, No 3 Group(6 i 2) -Vickers Wellington, No 4 Group (4 i 2)
- Armstrong-Whitwort|, Whitley, No 5 Group(6 i 2) - Handley-Page Hampden. Wreszcie
No 6 (Training) Group pełniła funkcje szko-
lenia operacyjnego, mając po 2 squadrony
kazdego ze,,średnich" bombowców dwusi|-
Zadania bombowe o znaczeniu ,,strategicZ,
nym" wykonywały także formacje wyposa-
żone w jednosiInikowe samoloty dalekiego
zasięgu Vickers Wellesley (w |atach 1937-
-1939 były wyposażeniem 6 squadronów
Bomber Command), Bombowe samolotylądowe służyły także w Coasta| Command:
Iatem 1939r. najpotęzniejszym z nich
- Bristol Beaufort nie był jeszcze w służble
- był Lockheed Hudson.
, i]a].r.i]],]] ':
l.i,] l.]'r]i:'a
Na przełomie |at dwudziestych i trzydzie-stych po|skie Iotnictwo bombowe dyspo-
nowało dwudziestoma trójsiInikowymibombowcami Fokker F.VllB/3m. Były one
wyprodukowane z Iicencji w Zakładach
Mechanicznych P|age i Laśkiewicz w Lub-
Iinie (jednocześnie dziesięć takich samo-
lotów wwersji pasaźerskiej wykonano d|a
PoIskich Linii Lotniczych LOT), Wyposażono
w nie211.,212. i 21 3. eskadry niszczycieIskie
nocne (każda eskadra dysponowała 6 bom-
bowcami), stanowiące ll dywizjon 1. pułku
Iotniczego w Warszawie.
W połowie |at trzydziestych zap|anowa-
no wystawienie sił bombowych zdo|nych
odciąć komunikację wrogich wojsk (nie-
mieckich lub sowieckich) z zapleczem na
jednej z czterech rubieży: na dolnej Odrze,
górnej Odrze, Bałtyku i Dnieprze. Miały tozreaIizować siły, składające się z 2'1 eskadr
bombowych (po 6 dwusiInikowych szybkich
samolotów bombowych PZL-37 Łoś) oraz 10
eskadr Ilniowych nowego typu (po 10 dwu-
siInikowych samoIotów pościgowych Pż1-38
Wilk) zdolnych do bombardowania z |otu
nurkowego. Rezerwę sprzętową okreś|ono
na sto procent stanu Iinii.
We wrześniu 1939 r. zmobilizowano czte-
ry 9-samo|otowe eskadry podległe dwóm
dywizjonom (X oraz XV) Brygady Bombowej
- do walki stanęło 36 dwusilnikowych bom-
bowców PZL-37B Łoś (spośród blisko setki
wyprodukowanych). Jako samoIoty bombo-
we służyło także 50 jednosilnikowych samo-
Iotów Iiniowych PZL-23B Karaś (dwa razy
ty|e wykonywało zadania rozpoznawcze na
rzecz armii), cztery 1o-samo|otowe eskadry
bombowców PZL-2?B Karaś podporządko-wano dwóm dywizjonom (ll oraz V), a jedna
eskadra była samodzielna. Jesienią 1 939 r. do
Polski z Wielkiej Brytanii miało nadejść 100
jednosilnikowych bombowców Faiey Battle,
które mogłyby uzupełnić braki sprzętowe.
Latem 1939 r. Hiszpania borykała się
z trudnościami wywołanymi właśnie zakoń-
czoną wojna domową. 7 październikazor-ganizowano Ejercito del Aire, będącą z|ep-
kiem samolotów biorących udział w wojniepo obu stronach. Teoretycznie organizacjaprzypominała włoską (escuadra - grupo
- escuadriIla), praktycznie jednak Iiczebność
formacji była bardzo mała, ponieważ wie|e
samolotów było uziemionych. PóźniĄ juz
okazało się, że część z nich nigdy nie będzie
latać: w 1940 r. H|szpanie doliczyli się aż
164bombowców - nieco ponad połowa
była sprawna,
W październiku 1939 r, 11 . i '] 2. Escuadra
były wyposażone w samoIoty bombo-we Savoia-MarchetIi S.M.79 Sparviero,
13. Escuadra * w Tupo|ew 58 (zdobyczne,
wszystkiego ']B sztuk), 14.i 15.- w Heinkel
He 111, a']6. - w Savoia-Marchetti s.M.B/
Pipistrello.Ytl formacjach samodzieInych słu-
żyły też niewieIkie ilości samolotów sprowa-
dzon ych do Hiszpanii - przede wszystkimprzez Włochów - na próby w warunkach
bojowych. Jeszcze dłuższa jest lista nie-
zrealizowanych zamówień rządu republi-
kańskiego. Otwiera je samolot bombowyMartin Model i39 (eksportowa wersja ame-
rykańskiego samoIotu B- /0), znany ztego,żeprzez pomyłkę tak okreś|ono przybyłe z ZSR5
bombowce Tupolew 58, a zamyka PZL-37 Łoś,
którego d|a Madrytu miał produkować be|-
gijski Renard.
W 1935 r. postanowiono rozbudować
Jugoslovensko Kra|jjevsko Ratno Vazduho-plovstvo do 495 samolotów (wtym 114
bombowców). W tym momencie w jednost-
kach |otnictwa bombowego służyły przede
wszystkim jednosiInikowe samoIoty Iiniowe
Breguet XlX i Potez XXV, a także pojedyncze
F 0 r n 0n 2 2 2, Czyli l 0t 0j ąC0fortecaEwopy,W czer-WCu '] 940 r. Fran(uzizbombardowali Berlinpojedynczym samolotempo<ztowym bez uzbroje-nia obronnego. Nosił on
oznaczenie fi(223 i imięwłasne,,Jules Verne'|
Blo(h I4B.200 - podsta-
wowy samolot bombowyFrancuzów...
... i nieco tylko lepszybombowiec Amiot 1 43.
trójsiInikowe bombowce Dornier Y oraz
Fokker F-Vl/.W 1 936 r. zamówiono 36 dwusi|-
nikowych samolotów bombowych Dornier
Do 17E - wyposażono je we francuskie si|-
niki, jugosłowiańskie uzbrojenie i nazwano
Do l7K.Bombowce tego typu zaczęły lrafiacdojednostek stopniowo - pod koniec 1 93B r.
lch uzupełnieniem miały być produkowane
licencyjnie dwusiInikowe bombowce Bristol
Blenheim Mk l (pierwszy taki samo|ot został
oddany do eksp|oatacji w marcu 1939 r.).
W pierwszych dniach września 'l939 r. 3.
VazduhopIovni Bombardierski Puk był wypo-
sażony w nieco ponad 20 samoIotów bombo-
Wych Dornier Do 17K, a w 1. pułku do słuźby
wchodziły bombowce Bristol Blenheim Mk.l.
\N 7. oraz B. pułku wciąż slużyły Breguet XlX.
Miały one zostać zastąpione przez kolejne
Do 17Ki Blenheim Mk.l. )eszcze latem zamó-
wiono w Wie|kiej Brytanii kolejne samoloty
bombowe BristolBlenheim,a w Niemczech -50 bombowców Dornier Do 2 /5. Bryty)czycy
jedynie częściowo zreaIizowali zamówienie,
Niemcy - wcale,
Jako że planowano zwiększyć |iczebność
jugosłowiańskich sił powietrznych - przy-
najmniej do 698 samolotów operacyjnych
i 1 72 w rezerwie - zwrócono się do Włochów
i.jeszcze przed końcem 1939 r, zamówiono
45 trójsilnikowych samo|otów bombowych
Savoia-Marchetti S,M.79K. Przed kwietniem
1 941 r. wszystkie cztery pułki bombowe były
wyposażone w nowoczesny sprzęt, choć nie
w etatowej i|ości. Od końca lat trzydziestych
Jugosławia próbowała opracować własny
bombowiec, Prototyp dwusilnikowego szyb-
kiego samolotu bombowego lkarus Orkan
został ob|atany w 1940 r., a|e zagarnięty
przez Niemców w 1941 r.
ForleIe Aeriene Regale aIe Romóniei
w 1936 r. postanowiła rozbudować lotni,
ctwo do 36 escadril i 406 samo|otów, w tym
64 bombowce. Osiem miało znajdować się
w kazdej z escadriI bombardament, które po
dwie wchodziły w skład grupul bombarda-
ment. Aby zrealizowaĆ ten p|an, zamówio-
no we Włoszech 24 dwusilnikowe samoloty
bombowe Savoia-Marchetti S.M.79B a we
Francji - 20 dwusiInikowych bombowców(10 Potez 543i 10Bloch MB.21 0) oraz 20 dwu-
silnikowych samolotów bombowo-sztur-mowych Potez 633. Latem 1939 r. tworzyły
one dwie grupy, mające razem 19 spraw-
nych bombowców. Sytuacja zmieniła się
17 września 1939 r., gdy z Polski do Rumunii
ewakuowano około 20 jednosilnikowych
samolotów bombowych PZL-23 Karaś i dru-
gie tyIe dwusiInikowych bombowców
PZL-37 Łoś, co pozwo|iło zorganizować
ko|ejne dwie grupy bombowe (ostatecz-
nie formowanie 3, GrupuI Bombardamentprzerwano - z PZL-23 Karaś zaś sformowano
samodzielną escadrilę 73. bombardament).
Wreszcie przybyłe z Niemiec w początkach
1940 r. dwusilnikowe bombowce Hein-
kel He1l1H-3 doprowadziły do powstania
5 GrupuI Bombardament. Pojawiły się też
nowe, |epsze bombowce Savoia-Marchetti
5.M./9B (ostatecznie dostarczono ich tylko
22 sztuki). W 'l941 r. w wojnie ze ZSRS wzię-
ło udział blisko '100 samolotów bombowych
(choć była wśród nich escadri|a 1Bbom-
bardament - bombowa ty|ko z nazwy, bo
wyposazona w jednosilnikowe samoloty
liniowe /,4R-3.7).
Tureckie Hava Mutesarligi zainteresowały
się samo|otami da|ekiego zasięgu w chwi-
Ii rozpoczęcia wojny abisyńskiej w 1935 r.
Pierwszym zakupem było 20 samo|otów
Martin Model 139-WT - czy|i amerykańskich
dwusilnikowych bombowców B-10 z moc-
niejszymi siInikami, były one wyposażeniem
bombowych Fałey Battle, które zastąpiły
bombowce Heinke| He lIIF-l w 2.Iayyare
Taburu. Z utrzymaniem He l 1 1 F-l rurcy mie-
li poważny problem - ich jedynym źródłem
zaopatrzenia w części zamienne był import
z Wielkiej Brytanii części pozyskanych z wra-
ków bombowców.
EIlinikiVassiIikl Aeroporia miała w 1 939 r. dwie
formacje bombowe: 6 dwusiInikowych samo-
Samolot bombowyBlistol Blenhein -brytyjska odpowiedźna szybkie bombowceDo 17 i SB.
Failey 8dttle - brytyjski
odpowiednik polskiego
PZL-23 Karaś - większąprędkość okupionow nim mniejszym ładun
kiem bomb i gotszym
uzbrojeniem obronnym
Loire et 0livier ieo.45l
- najlepsze bombowcew'l939 r, W teorii, bo
9otoWość bojoWą osiąg-nięto na ni(h dopielowiosną 1940 r.
9. Tayyare Taburu (batalionu lotniczego).
Najważniejszą rolą,,bombowców" tureckich
było - zarówno przed 1 939 r., jak i później
- rozpoznanie, patrolowanie i dozorowanie
granic.W 1 937 r. pojawiły się wTurcjidwusiIni-
kowe samoloty bombowe Heinke| He i l /F- 1
- 24 z nich stały się wyposażeniem 2 bata-
Iionów Iotniczych (1. oraz 2.). W tym samym
czasie Turcja zakupiła 22 dwusiInikowe
bombowce Bristol 8/enheim Mk /, które tra-
fiły do 9. oraz 10, batalionu. Już we wrze-
niu ']939 r. zostały one uzupełnione kolej-
nymi 28 takimi bombowcami, natomiast
wpoczątkach 1940r. przybyło do Turcji
30,,polskich' jednosiInikowych samoIotów
lotów bombowych Bristo| Blenheim sIano-
wiło wyposażenie 32e Moira Bombardizmu,
a 12 jednosiInikowych bombowców Fairey
Battle - 33e Moira Bombardizmu, Grecja
zamówiła też 42 samoloty bombowo-
szturmowe Potez 633, aIe przed wrześniem
1939r. dostarczono tylko 11 z nich (resztę
wcieIono jako rozpoznawcze do francuskich
sił powietrznych). Dostarczone samoloty
Potez 633 zostały przekazane 31e Moira
Bombardizmu.
Finowie postanowiIi w ']937 r. rozbudo-
wać Suomen l|mavoimat. Miało ono dy-
sponować - 172 samolotami, w tym 27
bombowcami w trzech oddziałach. Latem
1 939 r. w Fin|andii było dostępnych jedynie
17 zakupionych w Wielkiej Brytanii dwusi|-
nikowych samo|otów bombowych Bristol
Blenheim Mk.l, ktore były wyposażeniem42 Lento|aivue oraz 44 LLv (w 1 941 r. skrót
został zmieniony na LeLv). W grudniu 1 939 r.
otrzymano z Wie|kiej Brytanii 12 bombow-
ców Bristo| Blenheim Mk,lV. W czerwcu
1941 r, Finowie kontynuowa|i wojnę z 22
takimi bombowcami w 3 eskadrach. Wysoką
sprawność utrzymywano dzięki rozpoczęciuprodukcji licencyjnej (55 sztuk) i otrzymaniu
części zapasowych z.,lugosławii.
Węgrzy - zgodnie z traktatem w Trianon
- nie mogIi posiadać |otnictwa wojskowe-
go. |stnienie tajnego Magyar KiróIyi Honvćd
Lć9 ieró zostało ujawn ione w 1 938 r., a 'l stycz-
nia 1939 r. stało się samodzielnym rodzajem
sił zbrojnych. W początkach 1 93B r. zaczęto
odbierać pierwsze z 66 zamówionych dwa
|ata wcześniej dwusiInikowych samo|otów
bombowych Junkers -iu B6K-9. Stały się one
wyposażeniem sześciu 9-samoIotowych
bombózoszózad w dwóch Bombózó Ezred,
W marcu 1939 r. wzięły udział w wa|kachprzeciwko Słowakom - bombardowały m.in.
Spiską Nową Wieś. W czerwcu 1939 r. WosiudzieliIi Węgrom kredytu (Niemcy wo|elipowstrzymaĆ sWą pomoc, aby nie zrazic
Amiot451 -bombowiecodwetowy. Ładunekbomb, co ptawda nie-wielki, ale pozwalający
na szybkie osią9nięcieBerlina.
Amerykańskie samolotybombowe Douglas DB-lwysyłano w częściachdo (asablanki w celuzmontowania. Przewidy-wano ich eksploatacjęzarówno we Ftancjijaki francuskich koloniach.DB-7 rozpoczęĘ służhęwe frantuskith siłachpowietrznychw styczniu 1940 r.
Słowaków i Rumunów), za który kupiono68 dwus|lnikowych bombowców Caproni
Ca,l35 bis.
W 1935 r. Szwedzi uznali, ze wyposaże-
niem Svensk F|ygvapnet będzie samolot
uniwersaIny - zdolny do walki jako samo-
lot torpedowo-bombowy, myśliwski oraz
rozpoznawczy. Miał nim być dwusilnikowysamolot Handley-Page Hampden wyposażo-
ny w mocniejsze silniki i szwedzkie wyposa-
żenie. Wynik był niezadowalający i kontraktu
nie sfi naIizowano (późniejsza rozczarowu-jąca kariera bojowa zainspirowanych tym
zamówieniem Herefordów wskazuje, że byłato dobra decyzja). Ostatecznie Sztokholm
zamówił różne typy samo|otów, a zadania
bombowe miały realizować dwusilniko-We samoloty Junkers Ju B6K, oznaczanew Szwecji jako 8-3.36z nich było wyposaze-
niem F|ottilj F4. Wytwórnia SAAB rozpoczęła
też pracę nad dwusiInikowym bombowcem
B-lB, a|e ten wszedł do eksploatacji dopieropod koniec drugiej wojny światowej.