Lespakket Nederlandse letterkunde 2: Bordewijks Blokken (1931) en verschillende onderzoeksbenaderingen. Marco Goud Inhoud: inleiding lesdoelen en opbouw overzicht lessenreeks powerpointpresentaties instructies en beoordelingsschema presentaties vragenlijsten voor de leerlingen Inleiding: In deze lessenserie maken leerlingen kennis met F. Bordewijks korte roman Blokken (1931) en verschillende onderzoeksbenaderingen van literatuur. Gekozen is voor Blokken vanwege de compactheid van de tekst en de vele mogelijkheden die deze tekst biedt (zoals de vormgeving, de relatie met film en de historische context). De ervaring is dat Bordewijks werk ook tegenwoordig nog veel leerlingen aanspreekt (vaak worden Karakter of Bint gelezen voor de leeslijst). Blokken is het uitgangspunt voor een lespakket over verschillende onderzoeksbenaderingen van literaire teksten. De leerlingen maken zo kennis met verschillende academische benaderingen van onderzoek die verder gaan dan alleen een traditionele analyse (thema, motieven, personages, enz.) die vaak op school gehanteerd wordt. In de eerste les wordt Bordewijk kort geïntroduceerd. In de tweede les (als het mogelijk is een blokuur) worden vijf verschillende onderzoeksbenaderingen toegelicht aan de hand van korte opdrachten. Vervolgens wordt de klas in vijf groepjes ingedeeld. Deze groepen kiezen ieder een benadering waarover ze in de slotbijeenkomst (bij voorkeur een blokuur) in de vorm van een mini-symposium een presentatie moeten houden. Lesdoelen: kennismaking met verschillende academische benaderingen van literatuur (gericht op o.a. de tekst, literatuurgeschiedenis, de cultuurhistorische context, de vormgeving van het boek, de relatie tussen film en literatuur) en het kunnen toepassen hiervan op Bordewijks Blokken kennismaking met het werk van F. Bordewijk verwerken van informatie uit secundaire literatuur en bronvermelding presenteren en discussiëren Opbouw: drie sessies (1 lesuur en 2 blokuren of eventueel 5 lesuren) 1. Inleidende les over Bordewijk, opdracht tekstanalyse 2. Les over verschillende benaderingen van literatuur, opdrachten maken in de klas (blokuur) 3. Mini-symposium: presentaties door leerlingen (blokuur)
44
Embed
Lespakket Nederlandse letterkunde 2: Bordewijks Blokken (1931 ...
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Lespakket Nederlandse letterkunde 2:
Bordewijks Blokken (1931) en verschillende
onderzoeksbenaderingen.
Marco Goud
Inhoud:
inleiding
lesdoelen en opbouw
overzicht lessenreeks
powerpointpresentaties
instructies en beoordelingsschema presentaties
vragenlijsten voor de leerlingen
Inleiding:
In deze lessenserie maken leerlingen kennis met F. Bordewijks korte roman Blokken (1931)
en verschillende onderzoeksbenaderingen van literatuur. Gekozen is voor Blokken vanwege
de compactheid van de tekst en de vele mogelijkheden die deze tekst biedt (zoals de
vormgeving, de relatie met film en de historische context). De ervaring is dat Bordewijks
werk ook tegenwoordig nog veel leerlingen aanspreekt (vaak worden Karakter of Bint
gelezen voor de leeslijst). Blokken is het uitgangspunt voor een lespakket over verschillende
onderzoeksbenaderingen van literaire teksten. De leerlingen maken zo kennis met
verschillende academische benaderingen van onderzoek die verder gaan dan alleen een
traditionele analyse (thema, motieven, personages, enz.) die vaak op school gehanteerd wordt.
In de eerste les wordt Bordewijk kort geïntroduceerd. In de tweede les (als het mogelijk is een
blokuur) worden vijf verschillende onderzoeksbenaderingen toegelicht aan de hand van korte
opdrachten. Vervolgens wordt de klas in vijf groepjes ingedeeld. Deze groepen kiezen ieder
een benadering waarover ze in de slotbijeenkomst (bij voorkeur een blokuur) in de vorm van
een mini-symposium een presentatie moeten houden.
Lesdoelen:
kennismaking met verschillende academische benaderingen van literatuur (gericht op
o.a. de tekst, literatuurgeschiedenis, de cultuurhistorische context, de vormgeving van
het boek, de relatie tussen film en literatuur) en het kunnen toepassen hiervan op
Bordewijks Blokken
kennismaking met het werk van F. Bordewijk
verwerken van informatie uit secundaire literatuur en bronvermelding
presenteren en discussiëren
Opbouw:
drie sessies (1 lesuur en 2 blokuren of eventueel 5 lesuren)
1. Inleidende les over Bordewijk, opdracht tekstanalyse
2. Les over verschillende benaderingen van literatuur, opdrachten maken in de klas (blokuur)
3. Mini-symposium: presentaties door leerlingen (blokuur)
Overzicht lessenreeks:
Bijeenkomst 1 (1 lesuur)
Inhoud les:
korte introductie over Bordewijk (actualiteit: Bordewijk-jaar 2015 en activiteiten, te
Uitgangspunt voor deze lessenreeks: F. Bordewijk, Blokken (1931)
Op welke manieren kun je literaire teksten bestuderen?
Naar welke aspecten van literatuur kun je kijken?
Literatuurgeschiedenis
(er is meer dan
Dautzenberg)
Cultuurgeschiedenis /
context
Literatuur & film
(Eisenstein)
Tekst
Vormgeving van het boek
1) Tekstgerichte benadering
Blokken, hoofdstuk 1: De nacht
Opdracht in tweetallen:
• Wat kun je zeggen over het taalgebruik en de stijl van Bordewijk? (let op woordgebruik, zinsbouw, enz.)
• Wat kun je zeggen over vertelperspectief, personages, ruimte en tijd?
‘Het vliegtuig ging zijn weg, pijlrecht, een rood seinlicht voorop, versterkt door kristallen prisma’s. Het schoot door de nacht als een pijl met gloeiende punt. Het doel was de stad. Het vloog laag over de bouwlanden.
Er waren geen lichten op de aarde. Er was een overvloed van licht in de hemel. Daar waar de mens nog geen macht had leefde de romantiek, wild en vertoornd in haar zege. De stormwolken gingen geweldig, fregatten van de nacht, overbespannen met zeil. De zeilen scheurden.
De aarde lag bepanterd met wit en zwart, bleekzwart, bleekwit.[…]’
(Blokken, p. 9)
(1) Tekstgerichte benadering
Instructie voor presentatie:
Verzorg een presentatie waarin je ingaat op bijvoorbeeld de volgende aspecten van Blokken:
• Bordewijks taalgebruik en stijl
• de structuur van Blokken
• aspecten als vertelsituatie, personages, ruimte, tijd, motieven.
Bespreek duidelijke tekstvoorbeelden.
Maak gebruik van secundaire literatuur over Blokken.
Planning • 2 juni (3e en 4e uur): les over benaderingen (literatuurgeschiedenis,
film, cultuurgeschiedenis, vormgeving van het boek)
• 9 juni (3e en 4e uur): symposium met groepspresentaties over vijf benaderingen van Bordewijks Blokken en slotdebat
Huiswerk voor 2 juni:
• Lees Blokken en neem de tekst mee!
• Lees Dautzenberg over Bordewijk
Project rond F. Bordewijk (1884-1965)
Benaderingen van literatuur
Atlas College Hoorn V5
Les 2 (blokuur)
dr. Marco Goud
Planning • 2 juni (3e en 4e uur):
• Les over benaderingen: tekstgericht, literatuurgeschiedenis, film, cultuurgeschiedenis, vormgeving van het boek
• Groepsverdeling
• Instructie presentaties
• 9 juni (3e en 4e uur): Symposium met groepspresentaties over vijf benaderingen van Bordewijks Blokken, slotdebat en evaluatie
Literatuurgeschiedenis
Cultuurgeschiedenis
/ historische context
Film & literatuur
Tekstgericht
Vormgeving van het boek
(2) Literatuurgeschiedenis• Voor scholen, bijv. Dautzenberg en Laagland
• Ton Anbeek, Geschiedenis van de literatuur in Nederland, 1885-1985 (1999) (raadpleegbaar op de dbnl)
• Jacqueline Bel, Bloed en rozen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1900-1945. Amsterdam, 2015. (reeks Taalunie) (te vinden in de bibliotheek in Hoorn)
Verzorg een presentatie waarin je een aantal verschillende literatuurgeschiedenissen (in ieder geval Bel) bespreekt, uiteraard gericht op de behandeling van Bordewijk.
• Hoe pakken de literatuurgeschiedschrijvers het aan?
• In welke stroming wordt Bordewijk geplaatst, bijv. Nieuwe Zakelijkheid?
• Wat zijn de verschillen?
• Wat zijn de overeenkomsten?
• Heb je een voorkeur?
(3) Film en literatuur
Bordewijk draagt Blokken op aan
Sergej Eisenstein (1898-1948), een Russische filmregisseur.
Eisenstein introduceert nieuwe filmtechnieken in de jaren ʼ20:
Kijk nog eens naar de perspectiefwisselingen in hoofdstuk 1 van Blokken. Kun je die in verband brengen met Eisensteins filmtechnieken als montage en close-up?
Probeer ook voorbeelden te vinden in andere hoofdstukken.
Instructie voor presentatie Film en literatuur:
Verzorg een presentatie waarin je ingaat op de filmtechnieken van Eisensteinen op de mogelijke invloed daarvan op Bordewijks Blokken. Bespreek een aantal duidelijke tekstvoorbeelden uit Blokken. Maak gebruik van secundaire literatuur.
Kijktip: The History of Cutting. The Soviet Theory of Montage.
“In dit boek wordt […] een poging ondernomen het letterkundig leven op een bepaald moment te belichten en te laten zien hoe veelkleurig dat was. Daarbij speelt de historische, culturele, maatschappelijke en institutionele context een rol, maar de nadruk ligt op de literatuur zelf.”
(Jacqueline Bel, Bloed en rozen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur 1900-1945. Amsterdam, 2015, p. 25).
Bespreking tekstvoorbeelden uit Blokken
Zoek tekstvoorbeelden uit het tweede hoofdstuk ‘De dag’ in Blokken die je in verband kunt brengen met de context (geef bladzijdenummer en citaat). Probeer ook voorbeelden uit andere hoofdstukken te vinden.
- Historisch
- Cultureel
- Maatschappelijk
- Meer contexten?
Twee voorbeelden uit hoofdstuk ‘De dag’:
• “De Staat gebood een bepaalde klederdracht, de mode had opgehouden.” (p. 5)
• “De schedelinhoud was toegenomen, overheersend brachycefaal. Men beschouwde het langschedelige type als etnologisch minderwaardig.” (p. 5)
Met welke historische contexten zijn deze citaten te verbinden?
Verzorg een presentatie waarin je ingaat op passages in Blokken die je kunt relateren aan de historische, maatschappelijke of culturele context. Andere contexten zijn ook mogelijk, zoals wetenschap, architectuur, enz.
Maak gebruik van duidelijke tekstvoorbeelden uit Blokken en van secundaire literatuur. Illustreer je verhaal waar mogelijk met afbeeldingen.
Benadering 5: Vormgeving van het boek
“Zelden heb ik een boek gezien waarvan het uiterlijk zo met de titel overeenkomt.”(R. Breugelmans, ‘Blokken in het kwadraat’. In: F. Bordewijk, Blokken. ‘s-Gravenhage, 1986, facsimile-uitgave, p. 114)
Opdrachten voor nu:
• Bedenk op welke punten de vormgeving van Blokken en de inhoud ervan met elkaar in verband te brengen zijn. Probeer hierbij voorbeelden uit de tekst te vinden.
• Zoek op internet uit wie de vormgever was van Blokken. Zoek op internet een wetenschappelijke publicatie over deze vormgever.
Colofon
Instructie presentatie vormgeving Verzorg een presentatie waarin je ingaat op de vormgeving van Blokken en de relatie met de inhoud van Blokken.
• Gebruik duidelijke tekstvoorbeelden en afbeeldingen
• Maak gebruik van secundaire literatuur, zoals het artikel van Lex van de Haterd, ‘Van boekbinder tot grafisch vormgever. A.M. Oosterbaan en De Gemeenschap’. In: Zacht Lawijd 3 (2003-2004), p. 77-91http://www.dbnl.org/tekst/_zl_001200301_01/_zl_001200301_01_0005.php
• Maak gebruik van de facsimile-uitgave, waarvan je groepje een exemplaar in leen krijgt. Wees hier voorzichtig mee!