Lerarencongres 2016 Onlinegeletterdheid integreren bij Nederlands

Onlinegeletterdheid integreren bij NederlandsJeroen Clemens / Ymkje Visser

Pilot Piter Jelles/ !mpulse Leeuwardenjeroenclemens.nl

geletterdheid

onlinegeletterdheid

Digital natives

Kinderen moeten leren hoe ze computers en internet het best kunnen gebruiken en hoe ze

informatie opzoeken en beoordelen. Anders dan vaak gedacht, kunnen veel kinderen dat

niet, ook al zijn ze vanaf hun geboorte vertrouwd met tablets.

Volkskrant, 19 sept. 2015 Aleid Truijens

Onlinegeletterdheid

• Locate ( zoeken en kiezen)• Evaluate (beoordelen / kritisch lezen bronnen )• Gericht lezen en antwoorden verzamelen • Synthesize (samenvoegen van info eigen tekst)• Communicate: delen van uitkomsten

• Nieuwe vaardigheden• Additionele vaardigheden• Uitbreiden definitie en onderwijs geletterdheid

Diataal (Haquebord)

ORCA Nederlands (Clemens)

stand van zaken

• Eindtermen/ Kerndoelen nog niet aangepast

• Methoden/ lesmateriaal niet aangepast

• Leraren in beweging: docentontwikkelteams, workshops http://jeroenclemens.nl

• Overheid neemt onlinegeletterdheid serieus

taalvaardigheid: nederlands Ook kritisch teksten lezen en bespreken

en leren omgaan met het steeds grotere aantal informatiebronnen verdienen meer aandacht.

Digitale teksten en beelden komen steeds vaker in de plaats van papieren tekstvormen en

ook daar moeten leerlingen vaardig mee kunnen omgaan. Een digitale tekst lees en

schrijf je anders dan een tekst op papier en om via filmpjes informatie te kunnen verwerven

moet je begrijpend kunnen kijken en luisteren.

Informatievaardigheden Door de digitalisering van bronnen (…) kan

iedereen wereldwijd snel informatie publiceren en vinden. (…) is het belangrijk dat leerlingen kunnen beoordelen of informatie betrouwbaar

is. Om een leven lang te kunnen leren, is het essentieel informatie

beredeneerd te kunnen selecteren en te gebruiken en grote hoeveelheden data te

kunnen beheren en verwerken.

wij, leraren, doen het zelf bottum up

samen/ power of the crowd systematisch

zelf gekozen hulp

Samen onderzoeken en ontwikkelen: een voorbeeld

!mpulse Piter Jelles LeeuwardenLIO Ymkje Visser / docent Aljosja van der Baan

schooljaar 2015-16experiment- en controleklassen Jaar 1 HV

onderzoek Ymkje Visser > scriptie

Aanpak/ Design

1. docentontwikkelteam2. voor- en natoets onlinegeletterdheid3. lessen ontwerpen en geven 4. logboek bijhouden 5. resultaat bepalen & reflectie

Ymkje Visser

Week 1 Ik heb de toetsen van de leerlingen die deze af hadden nagekeken. Het valt me op dat de leerlingen de vraagstelling al erg lastig vonden (antwoorden als: “ik snap het niet” of een stuk gekopieerde tekst bij een vraag naar URL).

Bij de lessen die we gaan ontwerpen is het daarom misschien goed om ook aandacht te besteden aan het goed lezen van vragen. Het nakijken ging prima, maar de resultaten vallen wel erg tegen.

Test Onlinegeletterdheid

• Bewerking ORCA van Don Leu c.s. Online Research

(Reading) and Comprehension Assessment

• Nederlandse bewerking: programmeurs leerlingen

• Versie is nu flexibel: kan op maat worden gemaakt

• Nog meer uittesten wenselijk

Mijn naam is mevrouw Torres, ik ben een docent op deze school. Mevrouw Kira Marin is de rector. De schooldirectie weet niet of zij energiedrankjes wil toestaan op school, maar wil eerst meer weten over het gebruik van energiedrankjes op school.

We hebben jou nodig! We vragen jou om onderzoek te doen met de volgende vragen: (1)

(Hoe) hebben energiedrankjes invloed op de gezondheid en (2) moeten wij energiedrankjes

wel toestaan op school.Aan het einde van deze test maak je een rapport

en stuur je een advies aan de school.

testitem: Communiceren

Zoek met de zoekmachine naar een nieuwsartikel genaamd: "Zijn energiedrankjes schadelijk?". Je moet hiervoor de zoekmachine die je links ziet

staan gebruiken.Klik op jouw gekozen bron zodat die open gaat. Zoek het adres van de gevonden site en plak of

typ die in het vakje hieronder.

testitem: Zoeken en kiezen

testitem: gericht lezen/ begrijpen

Vat de belangrijkste informatie over energiedrankje en gezondheid van de website 2 samen.

Gebruik je eigen woorden.

Je kan eerst het notitieblok gebruiken voor aantekeningen.

Je hebt nu gekeken naar twee bronnen. Wat is het belangrijkste dat je hebt geleerd van BEIDE websites. Voeg, zo nodig, belangrijke details toe van beide websites. Gebruik je eigen woorden. Gebruik je aantekeningen in het notitieblok. Vul je antwoord beneden in.

Testitem: Samenvoegen / Synthese

Lesvoorbeelden en conclusies

Piter Jells !mpulse Ymkje Visser

Lessenserie 6 lessen Les 1: informatie zoeken op internet

Les 2: informatie kiezen van internet

Les 3: digitale bronnen beoordelen op betrouwbaarheidLes 4: digitale bronnen beoordelen op bruikbaarheid

Les 5: bruikbare en betrouwbare informatie van internet selecteren, gericht lezen en omzetten in eigen woorden

Les 6: samenvoegen van informatie tot een geheel

(1) Zoekvaardigheden

Lesdoelen: 1. De leerlingen kunnen gebruik maken

van zoekmachines op het internet.

2. De leerlingen kunnen door middel van het gebruik van trefwoorden websites met informatie over een onderwerp vinden.

(2a) Evalueren/ Kritisch lezen Beoordelen betrouwbaarheid

Lesdoelen: 1. De leerling kan uitleggen wat het betekent dat

een bron betrouwbaar is.

2. De leerling kan uitleggen waarom het belangrijk is om betrouwbare bronnen te gebruiken bij het opzoeken van informatie op internet.

3. De leerling weet hoe hij/zij kan zien of een bron al dan niet betrouwbaar is.

4. De leerling kan gevonden bronnen beoordelen op betrouwbaarheid

• eigen naam googelen

• reflecteren/ klassengesprek.

• oefenen met de website www.webdetective.nl en de checklist

• toepassen van checklist op aantal gevonden websites

Uitwerking 2a

(2b) Evalueren/ Kritisch lezen Beoordelen Bruikbaarheid

Lesdoelen: 1. De leerling kan uitleggen wat het betekent

dat een bron bruikbaar is. 2. De leerling kan uitleggen waarom het

belangrijk is om bruikbare bronnen te gebruiken bij opzoeken informatie op internet.

3. De leerling weet hoe hij/zij kan zien of een bron al dan niet bruikbaar is.

4. De leerling kan gevonden bronnen beoordelen op bruikbaarheid.

Uitwerking 2b

• individueel mindmap ‘betrouwbare informatie’

• check in duos / twee duos

• bruikbare site zoeken en checklist toepassen

• delen met de klas

Conclusie

Er kan voorzichtig worden geconcludeerd dat de lessenserie een positief effect heeft gehad. Beide groepen scoren bij de tweede meting beter, maar bij de testgroep is een grotere stijging in de resultaten zichtbaar. Als er wordt gekeken naar individuele leerlingen is bij de testgroep meer ontwikkeling zichtbaar dan bij de controlegroep.

Aanbevelingen

• uitvoeren vervolgonderzoek. Een grotere onderzoekspopulatie vergroot de betrouwbaarheid van de conclusie

• online geletterdheid integreren in het curriculum van de school.

• niet alleen de taak van de docent Nederlands, maar er moet vakoverstijgend aandacht aan worden besteed.

• aanbevolen hier lesmateriaal voor te ontwikkelen en hierbij gebruik te maken van reeds bestaand materiaal.

Onlinegeletterdheid • verplicht onderdeel Nederlands. • geïntegreerd bij alle vakken/

geen apart vak

• niet wachten op schoolboeken, zelf aan de slag

• samen werken / Power of the crowd.

Bedankt

http://[email protected]

@jeroencl