Lefuba (TB) Thibela Ho nama ha TB Kalafo Dikameho tse ......letsatsi le leng le le leng (hora pele ho dijo, kapa hora kamora dijo) Ho fokola, Lehlaba sefubeng le mahlaba a mang, ka

Lefuba (TB)Smart Karete

Lefuba, kapa TB ke lefu le bakwang ke kokwanahloko e bitswang Mycobacterium tuberculosis. TB e ka hlasela karolo efe kapa efe ya mmele empa hangata e hlasela matshwafo. Mooki o kotsing ya tshwaetso, o tlameha ho apara lesira(mask).

•

Kalafo Thibela Ho nama ha TB

ofalaKBT ak ahltniDoawhstaM ay ohomeT Dikameho tse Kotsi haholo tsa ka thoko

Dikameho tse seng Kotsi tsa ka thoko

HAEBA O NA LE MATSHWAO A TB HAEBA O BATLA HO FOLA: Meriana ena e ka baka mafu a mang a hlaselang ditho the fokolang tsa mmele.

MERIANA E KA BAKA DIKAMEHO TSE KA THOKO TSE HLOKANG TEKOLO YA BON-

GAKA KAPA PHETOHO TLWAELONG YA HAO YA LETSATSI LE LETSATSI.

Ikwahele molomong ha o hohlola

Lefu la TB le tshwaetsang le ho ba

le dikameho tse itseng

ENWA MERIANA YA HAO KA BONYANE BA DIKGWEDI TSE 6, KAPA HO FIHLELA NGAKA/MOOKI WA HAO A O

LAELA HO KGAOTSA.

TSWELA PELE HO NWA MERIANA YA HAO HO YA KA SEKEJULE SA HAO.

Kalafo ya TB e fokotsa tshebetso ya dipilisi tse thibelang pelehi. Haeba o nwa

dithibelapelehi, o ka nna wa hloka ho fetola palo ya dipilisi kapa wa sebedisa

mokgwa o mong.

HO FETOHA HA MMALA WA LETLALO, KAPA LERO LE TSWANG MMELENG.

Kopa mosebeletsi/moithaopi wa tlhokomelo ya tsa bophelo wa DOT hore a o hopotse.

HOPOLA TB E A ALEFEHA’TB ha e arolelane ka ho ama

O se ke wa nwa habedi (2) ka nako e le nngwe Haeba o tlola palo e ngata, o tlameha ho bona

ngaka/mooki wa hao ka potlako Batla tekolo ya bongaka hanghang ebang o

na le dikameho tse latelang:

Kwahela molomo le nko ka thishu kapa letsoho ha o hohlola kapa o ithimola. Kenya thishu e sebeditseng ka moqomong

mme o hlape matsoho.

Bula difensetere le mamati ho kenya moya o foreshe ha o sebedisa sepalangwang sa setjhaba (tekesi kapa bese)

Ho hohlola dibeke tse fetang tse 2. Ho fokola haholo mmeleng.

TB e nama/tshwaetsa ka ho hohlola le ho thimola.

Sebedisa moriana

wa ka Tjhe!

O se arolelane meriana le motho e mong.

Kwahela molomo ka thishu kapa letsoho ha o hohlola kapa o thimola

Ho fufulelwa haholo bosiu, kapa Feberu.

le hlahlojwa ka teko ya sekgohlela le x-reyi

Ebang ho kgoneha, robala o le mong mme o se arolelane bethe le motho e mong. Bula difensetere le mamati ho kenya moya o foreshe

Bakeng sa bakudi ba bang ba sa angweng ke meriana kapa ba ileng ba alafelwa TB nakong e fetileng, dingaka di tla kgothal-

letsa meriana e fapaneng kapa moralo wa kalafo e teletsana eo o tlamehang ho e latela

Meriana e mengata e tlwaelehileng ke: Isoniazid (INH),Rifampicin, Pyrazinamide le Ethambutol

.

Basebeletsi ba tlhokomelo ya tsa bophelo tleleniking ba tla o neha meriana le ho o thusa ho kenela le ho ba le seabo ho lenaneo la DOT (Directly Observed Treatment) moo o tla fumana tshehetso ho tswa ho mosebeletsi/moithaopi wa tlhokomelo ya tsa bophelo ho nwa meriana ya hao letsatsi le letsatsi

Dikeledi di ka fetola mmala.

Ho se utlwane le letsatsi (qoba letsatsi ebang ho kgoneha) kapa kwahela letlalo la hao.

Ho se be le takatso ya dijo Ho hlatsa, Feberu, Ho feroha dibete, Lehlaba ka malengManonyeletso a bohloko, ho kenyeletsa bokgubedu le ho ruruha.

•• •

Moroto o ka fetohela mmaleng o mokgubedu kapa o mosehla.

Enwa moriana wa hao ka nako e le nngwe letsatsi le leng le le leng(hora pele ho dijo, kapa hora kamora dijo)

Ho fokola, Lehlaba sefubeng le mahlaba a mang, ka dinako tse ding ho hohlola madi

Batho ba nang le HIV/AIDS ba kotsing e kgolo ya TB.

Ho ikutlwa o hlaphohelwa kamora ho qala kalafo ha ho bolele hore o fodile.

•

•

Matshwao a mang

• Bosehla mahlong• Bothata ba ho bona kapa ho utlwa

• Lekgopo le kotsi/lebe haholo le ho ba le letshwao la mmala letlalong

• Ho ba teng ha ho hohlola madi ka pelepele

ke lebetse honwa moriana wa

ka

SESOTHO

TB e a alafeha

le ha o na le HIV

Bakeng sa bana ba ka tlase ho dilemo tse 5, ebang o bona matshwao ana, etsa hore ba etswe diteko hanghang

Ho lahlehelwa ke takatso ya dijo kapa tjantjello ya ho nyantsha letswele ka potlako; ho fokola mmeleng ka potlako; difeberu nako e telele (dibeke tse 2).Ho lahlehelwa ke monahanoHo ba borokwana le/kapa ho ba le boroko bo fetang tekano

•

••

Tshwaetso ya HIV e fokodisa masole a mmele. Batho kaofela ba tshwae-ditsweng ke HIV ba lokela ho hlolwa bakeng sa lefu kapa tshwaetso ya TB.

Haeba o le HIV phosethifi mme o boela o ba le teko e phosethifi ya lefu la TB, o lokela ho fumana kalafo ka potlako. Haeba o nwa meriana ya HIV/AIDS (diARV), tsebisa ngaka/mooki wa hao ho qoba ho se utlwane ha meriana.

Ho thibela TB: Ho thibela HIV:

Sebedisa dikhondomo ka nepo le ka nako tsohle. Fokotsa balekane ba thobalano.Bakeng sa batho ba banyane, diehisa ho etsa thobalano.Bolotsa (smsa ‘MMC’ ho 43740 bakeng satlhahisoleseding e fetang ena).

•

• •

•

O se ke wa tsuba …o se sebedise dithethefatsi …mme o se nwe jwala

Kwahela molomo le nko ka thishu kapa letsoho ha o hohlola kapa o thimola

Sebedisa khondomo ho thibela tshwaetso ya HIV

Etsa hore bana ba hlolwe bakeng sa TB le ho etswa

diteko tsa HIV

Bona ngaka/moithaopi wa hao wa tlhokomelo

ya tsa bophelo

Qoba dibaka tse kwalehilengItlhokomele ka phepo e lokileng ka ho ja dijo tsa phepo e

lokileng tse jwalo ka dinawa, koro, ditholwana le meroho e foreshe

Netefatsa hore masea a hao a sa tswa belehwa a fumana ente ya BCG ho ya ka dikgothalletso tsa naha. Tseba Boemo

ba hao ba HIV. HIV e eketsa kotsi ya motho ya ho ba le tshwaetso le lefu la TB.

•

•Leba tleleniking ya

heno mme o fumane teko ya TB.

TB ke sesosa se etellang pele sa ho hlokahala ha batho ba tshwaeditsweng ke HIV

Leba tleleniking ya heno mme o fumane teko ya HIV.

O se kgathatswe ke pudulwana e hlahang. E tla fola mme e fele, e siye feela

leqeba le lenyane.

TB le phepo e sa lokang hangata di tsamaya mmoho. Bana ba nang le lefu la TB ba ka nna ba hloleha ho ba le mmele, ba bontsha ho lahlehelwa ke matla mme ba eba le ho hohlola kapa feberu e nkang nako e telele.

•

•

Masole a mmele a bana ba ka tlase ho dilemo tse 5 ha a eso hole hantle, hoo e leng ho ba beha kotsing e kgolo ya tshwaetso ya TB. Bana ba ka tlase ho dilemo tse 5 ba kopanang haholo le motho ya nang le TB ba lokela ho fumana kalafo ya (INH) ho thibela ho ba teng ha lefu la TB. Ha ngwana a na le TB hangata ke ka lebaka la hobane motho e moholo ya dulang ka lapeng o na le yona. Batho ba baholo kaofela ka lapeng ba lokela ho hlahlobelwa TB ho fumana sesosa sa lefu lapeng le ho fumana kalafo.

Bana ba nang le HIV le bona ba kotsing e kgolo ya ho ba le TB, ho kenyeletsa TB meningitis, e ka lebisang boemong bo kotsi kapa bo thata ho alafeha bo jwaloka botholo, bofofu, boqhwala le ho ameha/se hole ka botlalo kelellong. Ba lokela ho fumana INH ho thibela ho ba teng ha lefu la TB

•

•

•

• .

QOBA HO TSHWAETSWA HAEBA O NA LE MATSHWAO, HOPOLA …

TB E A ALAFEHA EBANG O HOPOLA HO …

TB le banaBoitshwaro bo botle

anaB el BTanaB el olebihT Tshwaetsommoho ya TB/HIV TB e a Alafeha

Tshwaetsommoho ya TB/HIV TB e a Alafeha

• •

Nwa moriana wa hao nako e felletseng ya dikgwedi tse 6-8Latela ditaelo tsa ngaka/moithaopi wa hao wa tlhokomelo ya tsa bophelo

• Latela mokgwa o lokileng wa ho phela

Bakeng sa tlhahisoleseding e fetang ena iteanye le : ya USAID TB Program Aforika

Borwa ho 012 484-9300, http://tbsouthafrica.org

Ke fodile