Locatie Den Haag T 070 328 8700 Locatie Bilthoven T 030 274 274 5 www.pbl.nl De stedelijke groei heeft gevolgen voor de directe leefomgeving in de stad. Een groeiende stad legt niet alleen beslag op de ruimte, maar vraagt ook om nieuwe voorzieningen en transportnetwerken. Ook de klimaatverandering heeft invloed op de stedelijke leefomgeving, bijvoorbeeld door wateroverlast en hogere temperaturen. Een deel van de gevolgen van klimaatverandering kan worden afgewenteld op het nabije landelijk gebied, zoals de berging van water, het bouwen van extra woningen en het realiseren van meer stedelijk groen. De overheid probeert deze afwenteling echter te beperken. Dat betekent dat de stad zijn eigen (klimaat)problemen moet oplossen. Toekomstige stedelijke groei en klimaatverandering beïnvloeden het leefklimaat van de stad Leefklimaat van de stad 2 Contact Willem Ligtvoet • [email protected] • T 030 274 3149 Nico Pieterse • [email protected] • T 070 328 8741 Meer informatie Wegen naar een klimaatbestendig Nederland (PBL, 2009) Plattelandsontwikkeling en de gevolgen voor het landschap (RPB, 2008) Verstedelijking in de stadsrandzone (PBL, 2009) Groei bevolking en verandering levensstijl Voorzieningen en wegen Druk op landschap Afwentelen willen we niet meer Hitte STAD Allergieën ? Wateroverlast Waterveiligheid Droogte Klimaatverandering Stedelijk gebied beïnvloed het landschap De groei van de steden en de toename van de daarvoor benodigde voorzieningen hebben een grote impact op het landschap. De veranderingen in het landschap zijn vooral het gevolg van de toename van de stedelijke bevolking, een veranderende levensstijl en het almaar toenemende aantal kleinere huishoudens. Dit leidt tot een grotere vraag naar ruimte, zowel voor woningen en bedrijven als voor recreatie. Deze veranderingen zijn in het bijzonder zichtbaar in de nabijheid van de grotere steden. De in de figuur aangegeven coldspots geven weer waar de stedelijke invloeden beperkt zijn. In de hotspots daarentegen zijn die invloeden groot, onder andere als gevolg van de vraag naar ruimte van de nabije steden. Verandering stedelijke functies in het buitengebied Stedelijk gebied Coldspot Hotspot Klimaatverandering heeft invloed op de stad Door de klimaatverandering zal in het stedelijk gebied vaker wateroverlast voorkomen, kan het er vaker zeer warm worden, zullen de perioden van droogte langer duren en zullen zich vaker allergieën en infectieziekten voordoen. Ook neemt de dreiging van hoog water toe in de dieper gelegen steden en buurten. Deze veranderingen zijn van invloed op de inrichting van de huidige, of toekomstige stad, maar ook op het voorzieningenniveau, bijvoorbeeld dat van energie: de verwachte toename van warmere zomerdagen kan leiden tot een hogere energievraag door het gebruik van airconditioning. Kwetsbaarheid stad en landschap hangt af van adaptief vermogen Hoe kwetsbaar de stad en het landschap zijn door de geschetste veranderingen, hangt voor een groot deel af van het aanpassingsvermogen van de overheid, bedrijven en bevolking. Zij zouden de geschetste problemen kunnen oplossen, door gedragsaanpassingen (bijvoorbeeld het gebruik van airco’s), sectorale en technologische aanpassingen en sturing op ruimtelijke ontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan extra regelgeving of juist het verlenen van subsidies aan efficiënte koelingssystemen. Anticiperen en samenhang Klimaatverandering en -adaptatie zijn al verankerd in verscheidene integrale overheidsplannen, onder andere voor stedelijke ontwikkeling, energiezuinig bouwen en het verhogen van de leefomgevingskwaliteit. De adaptatieplannen worden echter nog niet vanzelfsprekend met elkaar gecombineerd. Zo worden in de Randstadvisie klimaatbestendigheid en leefomgevingskwaliteit niet in samenhang beschouwd met de energieopgave. Gevoeligheid Broeikasgasemissies Veranderend klimaat Blootstelling Potentiële effecten Kwetsbaarheid Adaptief vermogen Socio- economisch & institutioneel vermogen (kunnen) Bereidheid voor adaptatie (willen) Politieke en bestuurlijke opgave Decentraal Sectoraal, normerend Integraal, afweging Centraal Nationale visie Klimaatbestendigheid en ruimtelijke ontwikkelingen Sectoraal beleid Nationaal milieubeleid Waterbeleid Natuurbeleid Landbouwbeleid Energiebeleid Volksgezondheid Regionale visie Lokale en regionale visies en uitvoering Praktijk Lokaal beleid en sectorale uitvoeringsprojecten Regie Visie Synergie