Top Banner
กกกกกกกกกกก (AC 421) Auditing (AC 421) กกก อออออออออออออออออ อ.อออ อออออ อออออออออออออ
168

Lecture Note AC421

Jan 21, 2016

Download

Documents

Deknar Dekmak
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Lecture Note AC421

การสอบบ�ญชี (AC 421)Auditing (AC 421)

โดยอาจารย�ประจ�าวิ�ชีา อ.พนาร�ตน� ส�ทธิ�ประเสร�ฐ

Page 2: Lecture Note AC421

คำ��อธิ�บ�ยร�ยวิ�ช� วิ�ช�เร�ยนก่�อน ก่บ.312 ก่�รบ�ญช�ขั้��นก่ล�ง

ศึ�ก่ษ�ถึ�งวิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้อก่�รตรวิจสอบบ�ญช� ก่�รวิ�วิ�ฒน�ก่�รด้%�นก่�รตรวิจสอบบ�ญช�และสถึ�บ�นขั้องวิ�ช�สอบบ�ญช�ในประเทศึและต��งประเทศึ ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ง�นและคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและวิ�ธิ�ก่�รประเม�นประส�ทธิ�ภ�พขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน เทคำน�คำก่�รสอบบ�ญช� ก่�รวิ�งแผินก่�รสอบบ�ญช� ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/ส��คำ�ญในก่�รสอบบ�ญช� ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช� และก่ฎหม�ยเก่�/ยวิก่�บวิ�ช�ช�พก่�รสอบบ�ญช�

Page 3: Lecture Note AC421

จ�ดมุ่��งหมุ่ายรายวิ�ชีา

1. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ทร�บคำวิ�มหม�ย วิ�ตถึ�ประสงคำ! ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รสอบบ�ญช�ได้%2. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�อธิ�บ�ยหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ก่�รตรวิจสอบบ�ญช� ก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�ได้%3. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ทร�บถึ�งคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�และก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในตลอด้จนแผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�ได้%4. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึจ�ด้ท��ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ได้%5. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึตรวิจสอบวิงจรร�ยได้% วิงจรร�ยจ��ย วิงจรก่�รผิล�ต วิงจรคำ��แรงง�น วิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น วิงจรก่�รลงท�น ได้%6. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึเขั้�ยนร�ยง�นผิ,%สอบบ�ญช�ในก่รณี�แสด้งคำวิ�มคำ�ด้เห6นต��งๆได้%7. เพ2/อให%น�ก่ศึ�ก่ษ�ส�ม�รถึอธิ�บ�ยก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รได้%

Page 4: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 1

Page 5: Lecture Note AC421

บทท" 1 วิ�ชีาชีพสอบบ�ญชี1.1 แนวิคิ�ดเก"ยวิก�บการสอบบ�ญชีขั้%อม,ลจ�ก่งบก่�รเง�นคำวิรม�คำวิ�มถึ,ก่ต%องและเช2/อถึ2อได้%จ�งจะเป9น

ประโยชน!ต�อผิ,%ใช%ในก่�รต�ด้ส�นใจเช�งเศึรษฐก่�จจ�งก่�อให%เก่�ด้วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�เก่�ด้ม�เพ2/อ

ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึให%คำวิ�มเช2/อม�/นแก่�ผิ,%ใช%ขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นได้%

1.2 ประเภทขั้องก่�รตรวิจสอบ ผิ,%ตรวิจสอบ และส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�1.3 ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น1.4 สถึ�นก่�รณี!แวิด้ล%อมท�/ม�ต�องบก่�รเง�น

Page 6: Lecture Note AC421

111. . คำวิ�มหม�ยขั้องก่�รสอบบ�ญช�ก่�รสอบบ�ญช�คำ2อ ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิมและ

ก่�รประเม�นหล�ก่ฐ�นเก่�/ยวิก่�บส�รสนเทศึ เพ2/อระบ�และร�ยงเก่�/ยวิก่�บระด้�บคำวิ�มสอด้คำล%องต%องก่�นขั้องส�รสนเทศึน��นก่�บหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้ไวิ%และก่�รส2/อส�รผิลล�พธิ!ให%ผิ,%ใช%ท�/สนใจก่�รสอบบ�ญช�คำวิรปฏิ�บ�ต�โด้ยบ�คำคำลท�/ม�คำวิ�มร, % คำวิ�มส�ม�รถึและม�คำวิ�มเป9นอ�สระก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิขั้%องก่�บเร2/องต�อไปน��

- ก่�รรวิบรวิมและก่�รประเม�นหล�ก่ฐ�น (Accumulating and Evaluating Evidence)

- ส�รสนเทศึและหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้ไวิ% (Information and Established Criteria)

- บ�คำคำลท�/ม�คำวิ�มร, %คำวิ�มส�ม�รถึและคำวิ�มเป9นอ�สระ (Competent , Independent Person )

- ก่�รร�ยง�น (Reporting)

Page 7: Lecture Note AC421

112 วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รสอบบ�ญช�ก่�รตรวิจสอบงบเง�นม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�

ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รวิ��งบก่�รเง�นน��นได้%จ�ด้ท��ในส�วินส�ระส��คำ�ญเป9นไปต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�นหร2อไม� ด้�งน��นวิ�ตถึ�ประสงคำ!จองก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น คำ2อ ก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นวิ��งบก่�รเง�นน��นได้%แสด้งฐ�นะก่�รเง�นผิลก่�รด้��เน�นง�น และก่ระแสเง�นสด้ขั้องก่�จก่�รโด้ยถึ,ก่ต%องต�มคำวิรส�ระส��คำ�ญต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

Page 8: Lecture Note AC421

1.1.3 คำวิ�มแตก่ต��งระหวิ��งก่�รสอบบ�ญช�ก่�บก่�รบ�ญช�

ผิ,%ใช%งบก่�รเง�นและส�ธิ�รณีชนท�/วิไปม�ก่ส�บสนระหวิ��ง “ก่�รสอบบ�ญช� “ก่�บ” ก่�รบ�ญช�” ซึ่�/งท��งสองคำ��ม�คำวิ�มหม�ยแตก่ต��งก่�น ด้�งน��

1. ก่�รสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิม และก่�รประเม�นหล�ก่ฐ�นเก่�/ยวิก่�บก่�รส�รสนเทศึเพ2/อระบ�และร�ยง�นเก่�/ยวิก่�บระด้�บคำวิ�มสอด้คำล%องต%องก่�นขั้องส�รสนเทศึน��นก่�บเหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้

2. ก่�รบ�ญช� หม�ยถึ�ง ก่ระบวินก่�รจด้บ�นท�ก่ ก่�รจ�ด้ประเภท และก่�รสร�ปเหต�ก่�รณี!ท�งเศึรษฐก่�จในล�ก่ษณีะอย��งม�เหต�ผิล เพ2/อให%ส�รสนเทศึท�งก่�รเง�นส��หร�บก่�รต�ด้ส�นใจขั้องผิ,%ใช%ท� �งภ�ยใน เช�น ผิ,%บร�ห�รและภ�ยนอก่ เช�น ผิ,%ถึ2อห�%น ผิ,%ลงท�น และส�ธิ�รณีชนท�/วิไป เป9นต%น

Page 9: Lecture Note AC421

ต�ร�งท�/ 1-1 คำวิ�มแตก่ต��งระห��งก่�รสอบบ�ญช�และก่�รบ�ญช�

เร2/อง ก่�รสอบบ�ญช� ก่�รบ�ญช�1.ส�/งป<อนเขั้%� (Input)

2 . ก่�รประมวิลผิล (Processing)3.ส�/งป<อนออก่ (Output)4. วิ�ตถึ�ประสงคำ!

5 . ม�ตรฐ�นหร2อเก่ณีฑ์!ท�/ใช%ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น

งบทด้ลองหร2องบก่�รเง�นรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�หร2อจ�ด้ท��ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตเพ2/อให%คำวิ�มเห6นต�อส�รสนเทศึในงบก่�รเง�นม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

ร�ยก่�รคำ%�หร2อเอก่ส�รประก่อบก่�รลงบ�ญช�จด้บ�นท�ก่ร�ยก่�รลงในสม�ด้บ�ญช�(ขั้��นต%นและขั้��นปล�ย)งบก่�รเง�นเพ2/อให%ส�รสนเทศึในงบก่�รเง�นหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป หร2อม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช� หร2อ ม�ตรฐ�นก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�น

Page 10: Lecture Note AC421

1.1.4 ก่ระบวินก่�รขั้องก่�รสอบบ�ญช�ก่�รสอบบ�ญช�เป9นก่ระบวินก่�รขั้องก่�ร

รวิบรวิม และประเม�นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึสร�ปผิลก่�รตรวิจสอบและจ�ด้ท��ร�ยง�นสอบบ�ญช�ได้%

ก่ระบวินก่�รสอบบ�ญช�แบ�งออก่ได้%เป9น 3 ขั้��นตอน ด้�งน��1. ก่�รวิ�งแผินง�นตรวิจสอบ ประก่อบด้%วิย

ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%นก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้% และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน และก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม และก่�รจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 11: Lecture Note AC421

2. ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบ ประก่อบด้%วิย ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�ม และก่�ร ตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระด้�งต�อไปน�� วิงจรร�ยได้%

วิงจรร�ยจ��ยวิงจรก่�รผิล�ตวิงจรก่�รลงท�นวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นก่�รตรวิจสอบท�/ส��คำ�ญเพ�/มเต�ม

3. ก่�รเสร6จส��นก่�รสอบบ�ญช� และก่�รออก่ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ก่�รประเม�นผิลก่�รหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ก่�รเสนอร�ยก่�รปร�บปร�งและร�ยก่�รจ�ด้ประเภทบ�ญช� ก่�รออก่ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�

Page 12: Lecture Note AC421

12. ประเภทของการตรวิจสอบ ผู้()ตรวิจสอบและส�าน�กงานสอบบ�ญชี

121. . ประเภทขั้องก่�รตรวิจสอบจ��แนก่เป9น 3ประเภทพ2�นฐ�น ด้�งน��ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น (Financial Statement Audit ) หม�ยถึ�ง ก่�ร

ตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งบ�ญช� และร�ยง�นท�งก่�รเง�น เช�น งบด้�ล งบก่��ไรขั้�ด้ท�น งบ

ก่ระแสเง�นสด้ และ หม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�น เพ2/อประเม�นวิ��ขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิม�

คำวิ�มสมบ,รณี!เช2/อถึ2อได้% และเป9นไปต�มหล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ก่��หนด้ไวิ%

Page 13: Lecture Note AC421

ก่�รตรวิจสอบก่�รด้��เน�นง�น(Operational Audit ) หม�ยถึ�ง ก่�รสอบท�นขั้��นตอนวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นและภ�ระหน%�ท�/ต��ง ๆ ในองคำ!ก่ร Organization’s Processes and Functions เพ2/อให%ม� /นใจวิ�� ล��ด้�บขั้��นตอนในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น และภ�ระหน%�ท�/ในแต�ละหน�วิยง�นได้%ด้��เน�นไปอย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พต�มขั้��นตอนท�/ก่��หนด้ไวิ%อย��งเหม�ะสม ซึ่�/งจะส�งผิลให%ม�ก่�รใช%ทร�พย�ก่รอย��งประหย�ด้ และผิลขั้องง�นน��นได้%บรรล�เป<�หม�ยท�/ก่��หนด้ไวิ% น��นคำ2อ ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นน��นม�ประส�ทธิ�ผิล

ก่�รตรวิจสอบก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ Compliance Audit หม�ยถึ�ง ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ม� /นใจวิ��ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นในองคำ!ก่รเป9นไปต�มก่ฎหม�ย ระเบ�ยบ ขั้%อบ�งคำ�บขั้องหน�วิยง�นก่��ก่�บด้,แล และก่ฎระเบ�ยบนโยบ�ยขั้ององคำ!ก่ร

Page 14: Lecture Note AC421

122. . ประเภทขั้องผิ,%ตรวิจสอบผิ,%ตรวิจสอบในแวิด้วิงธิ�รก่�จม�ม�ก่ม�ยหล�ยประเภท แต�ท�/ร, %จ�ก่ก่�นม�ก่ท�/ส�ด้

ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต (Certified Public Accountants :CPA )บ�คำคำลท�/วิไปอ�จเร�ยก่ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตโด้ยใช%คำ��ส��น ๆ วิ�� ผิ,%สอบบ�ญช� เพร�ะเป9นน�ก่บ�ญช�ท�/ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบบ�ญช�และแสด้งคำวิ�มเห6นไวิ%ในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช� โด้ยก่��หนด้ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องได้%ร�บใบอน�ญ�ตเป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตจ�ก่สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�ก่�อนจ�งจะส�ม�รถึปฏิ�บ�ต�ง�นได้%

ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยใน (Internal Auditor :IA )โด้ยส�วินม�ก่ ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยในจะเป9นพน�ก่ง�นหร2อล,ก่จ%�งขั้องก่�จก่�ร ซึ่�/งท��หน%�ท�/ตรวิจสอบหน�วิยง�นต��ง ๆ ภ�ยในก่�จก่�ร และเสนอร�ยง�นต�อผิ,%บร�ห�รระด้�บส,ง ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยในคำวิรม�คำวิ�มเป9นอ�สระจ�หน�วิยง�นท�/ตนไปตรวิจสอบจะเน%นประเภทก่�รตรวิจสอบก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ หร2อก่�รตรวิจสอบก่�รด้��เน�นง�น

Page 15: Lecture Note AC421

ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ( Tax Auditor :TA)ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รเป9นน�ก่บ�ญช�ท�/ผิ��นก่�รทด้สอบคำวิ�มร, %และ

ได้%ร�บใบอน�ญ�ตจ�ก่อธิ�บด้�ก่รมสรรพ�ก่ร ซึ่�/งม�หน%�ท�/ตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้อง

ห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลขั้น�ด้เล6ก่ ( ซึ่�/งม�ท�นจด้ทะเบ�ยนไม�เก่�น 5 ล%�นบ�ท

ส�นทร�พย!รวิมไม�เก่�น 30

ล%�นบ�ท และร�ยได้%รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท ) ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบขั้อง

ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร จ�ด้เป9นก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นผิสมก่�บก่�รตรวิจสอบก่�ร

ปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ ซึ่�/งเป9นไปต�มแนวิท�งและวิ�ธิ�ก่�รท�/ก่รมสรรพ�ก่รก่��หนด้

เจ%�หน%�ท�/ตรวิจเง�นแผิ�นด้�น ( General Accounting Office Auditor :GAO)

ส��น�ก่ง�นตรวิจเง�นแผิ�นด้�นเป9นส�วินร�ชก่�รอ�สระท�/ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบ

หน�วิยง�นร�ชก่�ร ร�ฐวิ�ส�หก่�จ หน�วิยง�นอ2/นขั้องร�ฐ หน�วิยง�นท�/ได้%ร�บเง�น

อ�ด้หน�น หร2อก่�จก่�รท�/ได้%ร�บเง�นหร2อทร�พย!ส�นจ�ก่หน�วิยง�นขั้องร�ฐ

Page 16: Lecture Note AC421

เจ%�หน%�ท�/ตรวิจสอบภ�ษ�อ�ก่ร ( Internal Revenue Agent : IRA )

เจ%�หน%�ท�/ตรวิจสอบภ�ษ�อ�ก่รเป9นเจ%�หน%�ท�/ขั้องก่รมสรรพ�ก่รหร2อเป9นต�วิแทนท�/ได้%ร�บแต�งต��งจ�ก่ก่รมสรรพ�ก่ร ซึ่�/งท��หน%�ท�/ตรวิจสอบขั้%อม,ลในแบบแสด้งร�ยก่�รแบบภ�ษ�ขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/เส�ยภ�ษ�

13 การตรวิจสอบงบการเง�นก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�นเป9นคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%

บร�ห�ร ผิ,%สอบบ�ญช�ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบงบก่�รเง�นเพ2/อแสด้งคำวิ�มเห6นต�อคำวิ�มถึ,ก่ต%องต�มคำวิรงบก่�รเง�นน��น โด้ยปฏิ�บ�ต�ต�มหล�ก่ก่�รพ2�นฐ�นท�/ส��คำ�ญ ได้%แก่� ม�รย�ทขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�ร�บรองท�/วิไป และก่�รใช%วิ�จ�รณีญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึให%คำวิ�มเช2/อม�/นอย��งสมเหต�สมผิลเท��น��นต�อผิ,%ใช%งบก่�รเง�น

Page 17: Lecture Note AC421

1.3.1 คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�องบก่�รเง�นผิ,%บร�ห�รและผิ,%สอบบ�ญช� ม�คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบท�/เก่�/ยวิก่�บ

งบก่�รเง�น ด้�งน��1.คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%บร�ห�รต�องบก่�รเง�น

ก่�จก่�รเป9นผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต�มพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พงศึ 2543. (ม�ตร�

และผิ,%บร�ห�รเป9นผิ,%ม�อ��น�จก่ระท��ก่�รแทนก่�จก่�ร ด้�งน��น ผิ,%บร�ห�รจ�งม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� รวิมท��งต%องจ�ด้ท��งบก่�รเง�นโด้ยม�ร�ยงก่�รย�อต�มท�/ก่ฎหม�ยก่��หนด้ และงบก่�รเง�นน��นต%องได้%ร�บก่�รตรวิจสอบและแสด้งคำวิ�มเห6นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต (ม�ตร� 11 ) และย2/นงบก่�รเง�นด้�งก่ล��วิต�อส��น�ก่ง�นก่ล�งบ�ญช�

2.คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ต�องบก่�รเง�นผิ,%สอบบ�ญช�ม�หน%�ท�/ตรวิจสบงบก่�รเง�นแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นต�มพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543. (ม�ตร� 11 )

Page 18: Lecture Note AC421

1.4 สถานการณ์�แวิดล)อมุ่ท"มุ่ต�องบการเง�นม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ก่��หนด้วิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ต%อง

วิ�งแผินและปฏิ�บ�ต�ง�นโด้ยใช%วิ�จ�รญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พต�อขั้%อม,ลขั้องก่�จก่�ร โด้ยคำ��น�งถึ�งสถึ�นก่�รณี!แวิด้ล%อมหร2อเง2/อนไขั้หร2อเหต�ก่�รณี! ซึ่�/งเป9นเหต�ก่�รณี!ให%ขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญในท�/น��จะก่ล��วิถึ�งสถึ�นก่�รณี!ท�/ส��คำ�ญ 2 อย��งคำ2อ

1. ก่�รท�จร�ตและขั้%อผิ�ด้พล�ด้2. ก่ฎหม�ยและขั้%อบ�งคำ�บท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รท�/ตรวิจ

สอบ

Page 19: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 1ก่�รสอบบ�ญช�เป9นก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิมหล�ก่

ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสมเพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นอย��งสมเหต�สมผิลต�อคำวิ�มถึ,ก่ต%องต�มคำวิรขั้องงบก่�รเง�นก่�รตรวิจสอบอ�จจ��แนก่เป9น 3ประเภทคำ2อ (1) ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น (2) ก่�รตรวิจสอบก่�รด้��เน�นง�นและ (3) ก่�รตรวิจสอบก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎระเบ�ยบ ผิ,%ตรวิจสอบ ซึ่�/งเป9นท�/ร, %จ�ก่ก่�นท�/วิไป ได้%แก่� ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยใน ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร เจ%�หน%�ท�/ตรวิจเง�นแผิ�นด้�น และเจ%�หน%�ท�/ตรวิจสอบภ�ษ�อ�ก่ร

ส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�อ�จให%บร�ก่�รในหล�ยร,ปแบบ ซึ่�/งรวิมถึ�ง (1) บร�ก่�รให%คำวิ�มเช2/อม�/น และ (2) บร�ก่�รท�/ไม�ให%คำวิ�มเช2/อม�/น ระด้�บช��นภ�ยในส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�โด้ยท�/วิไปม� 5 ระด้�บ คำ2อ (1) ห�%นส�วิน (2) ผิ,%จ�ด้ก่�ร (3) ผิ,%คำวิบคำ�มง�น

(4) ผิ,%ตรวิจสอบอ�วิ�โส และ (5) ผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�

Page 20: Lecture Note AC421

หล�ก่ก่�รพ2�นฐ�นท�/ส��คำ�ญในก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น ได้%แก่� (1) จรรย�บรรณี หร2อ มรรย�ทขั้องผิ,%สอบบ�ญช� (2)ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป และ (3) ก่�รใช%วิ�จ�รณีญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึให%คำวิ�มเช2/อม�/นแก่�ผิ,%ใช%บร�ก่�รอย��งม�เหต�ผิลเท��น��น เน2/องจ�ก่ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นม�ขั้%อจ��ก่�ด้หล�ยประก่�ร

ผิ,%สอบบ�ญช�ใช%วิ�จ�รณีญ�ณีในก่�รส�งเก่ตและสงส�ยเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พโด้ยคำ��น�งถึ�งสถึ�นก่�รณี!แวิด้ล%อมท�/ม�ผิลต�องบก่�รเง�น 2 เร2/อง คำ2อ (1) ก่�รท�จร�ตและขั้%อผิ�ด้พล�ด้ และ

(2) ก่ฎหม�ยและขั้%อบ�งคำ�บก่�บก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ

Page 21: Lecture Note AC421

บทท" 2 สภาพแวิดล)อมุ่และกฎหมุ่ายท"เก"ยวิก�บวิ�ชีาชีพสอบบ�ญชี

21. พ�ฒนาการวิ�ชีาชีพสอบบ�ญชีก่�รสอบบ�ญช�ม�พ�ฒน�ก่�รม�อย��งต�อเน2/องต��งแต�ใน

อด้�ตจนถึ�งป=จจ�บ�นต�มสภ�พแวิด้ล%อม เช�น เศึรษฐก่�จ ก่ฎหม�ย ก่�รเม2อง และส�งคำม ท�/เปล�/ยนแปลงไป ก่�รศึ�ก่ษ�ประวิ�ต�คำวิ�มเป9นม�ขั้องวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ท��งในต��งประเทศึและในประเทศึไทย จะช�วิยให%ผิ,%ศึ�ก่ษ�เขั้%�ใจถึ�งวิ�วิ�ฒน�ก่�รขั้องก่�รสอบบ�ญช� และ เหต�ผิลขั้องก่�รเปล�/ยนแปลงในวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ท�/เก่�ด้ขั้��นในป=จจ�บ�น และแนวิโน%มท�/จะเก่�ด้ขั้��นในอน�คำตได้%

Page 22: Lecture Note AC421

2 .2 สถาบ�นทางการสอบบ�ญชีในประเทศไทย แบ�งออก่เป9น 3 ประเภท คำ2อ

1. สถึ�บ�นก่�รศึ�ก่ษ� (Educational Body) ท��หน%�ท�/ให%คำวิ�มร, %และก่�รศึ�ก่ษ�ในวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�

2. สถึ�บ�นวิ�ช�ช�พ ( Professional Body) ท��หน%�ท�/ส�งเสร�มและพ�ฒน�วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ให%ม�ม�ตรฐ�นและเป9นท�/ยอมร�บขั้องส�ธิ�รณีชน โด้ยไม�ม�อ��น�จต�มก่ฎหม�ยในก่�รก่��ก่�บคำวิบคำ�มด้,แลผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�

สถึ�บ�นวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ในประเทศึไทยท�ส��คำ�ญคำ2อ 21. สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�ในพระบรมร�ช,ปถึ�มภ! 22. สม�คำมผิ,%ตรวิจสอบภ�ยในแห�งประเทศึไทย

(สตท.) 23. สม�คำมผิ,%ตรวิจสอบและคำวิบคำ�มระบบ

ส�รสนเทศึ – ภ�คำพ2�นก่ร�งเทพฯ 24. สม�คำมก่�รบ�ญช�ไทย

Page 23: Lecture Note AC421

3. สถึ�บ�นก่��ก่�บด้,แล (Regulatory Body) ท��หน%�ท�/ออก่ระเบ�ยบ ก่ฎเก่ณีฑ์! และก่ฎหม�ยเพ2/อก่��ก่�บ คำวิบคำ�ม และด้,แลผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ให%ปฏิ�บ�ต�ง�นเพ2/อประโยชน!ต�อส�ธิ�รณีชน

สถึ�บ�นก่��ก่�บด้,แลวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ในประเทศึไทยท�/ส��คำ�ญคำ2อ

31. คำณีะก่รรมก่�รก่��ก่�บด้,แลประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช� (ก่ก่บ.)

32. สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช� 321. . คำณีะก่รรมก่�รสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช� 322. . คำณีะก่รรมก่�รวิ�ช�ช�พบ�ญช�ท�ก่ด้%�น 323. . คำณีะก่รรมก่�รก่��หนด้ม�ตรฐ�น

ก่�รบ�ญช� (ก่มบ.) 324. . คำณีะก่รรมก่�รจรรย�บรรณี 325. . สม�ช�ก่สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

Page 24: Lecture Note AC421

23. กฎหมุ่ายการบ�ญชีและการสอบบ�ญชีก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช�ฉบ�บแรก่ขั้องประเทศึไทย คำ2อ พระ

ร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2482 ต�อม�ได้%แก่%ไขั้เพ�/มเต�มในป@ พงศึ 2496 และได้%ถึ,ก่ยก่เล�ก่โด้ยประก่�ศึขั้องคำณีะปฏิ�วิ�ต� ฉบ�บท�/ 285 เม2/อป@ พ.ศึ 2515 ต�อม�ในป@ พ.ศึ 2543 ได้%ม�พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 22

543 ซึ่�/งได้%ยก่เล�ก่ประก่�ศึขั้องคำณีะปฏิ�วิ�ต� ฉบ�บท�/ 28 5 ป=จจ�บ�นน�� ก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช� คำ2อพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช�

พ.ศึ 2543ก่ฎหม�ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รสอบบ�ญช�ในท�งร�ชก่�ร

หร2อภ�คำร�ฐฉบ�บแรก่ขั้องประเทศึไทยคำ2อ พระร�ชบ�ญญ�ต�ส��หร�บก่รมพระคำล�งมห�สมบ�ต�และวิ��ด้%วิยก่รมต��ง ๆ ซึ่�/งจะเบ�ก่เง�นส�งเง�นในป@ พ.ศึ 2418 ต�อม�ก่ล�ยเป9นก่รมตรวิจในป@ พ.ศึ 2433 ก่ล�ยเป9นก่รมตรวิจเง�นแผิ�นด้�น ในป@ พ.ศึ 2458 ก่ล�ยเป9นส��น�ก่ง�นคำณีะก่รรมก่�รตรวิจเง�นแผิ�นด้�น (คำตง .) ในป@ พ.ศึ 2476 และเป9นส��น�ก่ง�นตรวิจเง�นแผิ�นด้�น (สตง .) ในป@ พ.ศึ 2522

และเป9นส��น�ก่ง�นก่�รตรวิจเง�นแผิ�นด้�นในป@ พ.ศึ 2542

Page 25: Lecture Note AC421

ส�วินก่ฎหม�ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รสอบบ�ญช�ในท�งธิ�รก่�จหร2อภ�คำเอก่ชนฉบ�บแรก่ขั้องประเทศึไทยคำ2อ พระร�ชบ�ญญ�ต�ล�ก่ษณีะเขั้%�ห�%นส�วินและบร�ษ�ทร�ตนโก่ส�นทร! ศึก่ 130 (พ.ศึ 2454. ) ต�อม�ม�ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ 2467 และถึ,ก่ยก่เล�ก่ในป@ พ.ศึ 247

2 โด้ยใช%ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ . 2472 จนถึ�งป=จจ�บ�น

ก่ฎหม�ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�โด้ยตรง คำ2อ พระร�ชบ�ญญ�ต�ผิ,%สอบบ�ญช� พ.ศึ 2505 ต�อม� ถึ,ก่ยก่เล�ก่ในป@ พ.ศึ 2547 โด้ยพระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พ.ศึ 2547

Page 26: Lecture Note AC421

231. . ก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยก่ฎหม�ยก่�รบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยท�/จะก่ล��วิถึ�ง ได้%แก่�

พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543 ซึ่�/งม�ส�ระส��คำ�ญด้�งน��

1. พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543ม�ตร� 8 ก่��หนด้ให%ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� 5

ประเภทได้%แก่� ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยน บร�ษ�ท จ��ก่�ด้ บร�ษ�ทมห�ชน จ��ก่�ด้ ท�/จ�ด้ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยไทย น�ต�บ�คำคำลท�/ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยต��งประเทศึท�/ประก่อบธิ�รก่�จในประเทศึไทย และก่�จก่�รร�วิมคำ%�ต�มประมวิลร�ษฎ�ก่รต%องจ�ด้ให%ม�ก่�รท��บ�ญช� ม�ตร� 11 ก่��หนด้ให%ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต%องจ�ด้ท��งบก่�รเง�นและย2/นงบก่�รเง�นต�อส��น�ก่ง�นก่ล�งบ�ญช�หร2อ ส��น�ก่ง�นบ�ญช�ประจ��ท%องท�/

ม�ตร� 11 วิรรคำส�ม ก่��หนด้ให%งบก่�รเง�น ต%องม�ร�ยก่�รย�อต�มท�/อธิ�บด้�ก่รมพ�ฒน�ธิ�รก่�จก่�รคำ%�ก่��หนด้ เวิ%นแต�ก่รณี�ท�/ได้%ม�ก่ฎหม�ยเฉพ�ะก่��หนด้ไวิ%เป9นอย��งอ2/น

Page 27: Lecture Note AC421

ม�ตร� 11 วิรรคำส�/ ก่��หนด้ให% งบก่�รเง�นต%องได้%ร�บก่�รตรวิจสอบ และแสด้งคำวิ�มเห6นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต เวิ%นแต�งงบก่�รเง�นขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� ซึ่�/งเป9นห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนท�/จ�ด้ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยไทย

ม�ตร� 19 ก่��หนด้ให%ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต%องจ�ด้ให%ม�ผิ,%ท��บ�ญช�ซึ่�/งเป9นผิ,%ม�คำ�ณีสมบ�ต�ต�มท�/อธิ�บด้�ก่รมพ�ฒน�ธิ�รก่�จก่�รคำ%�ก่��หนด้ และม�หน%�ท�/คำวิบคำ�มด้,แลผิ,%ท��บ�ญช�ให%จ�ด้ท��บ�ญช�ให%ตรงต�อคำวิ�มเป9นจร�งและถึ,ก่ต%องต�มก่ฎหม�ย

Page 28: Lecture Note AC421

2.ประก่�รก่รมทะเบ�ยนก่�รคำ%� เร2/อง ก่��หนด้ร�ยก่�รย�อท�/ต%องม�งบก่�รเง�น พ.ศึ 2544

งบก่�รเง�นขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ต%องม�ร�ยก่�รย�อต�มท�/ก่��หนด้ไวิ%ในแบบด้�งต�ร�งท�/ - 2 1. จ�ก่ต�ร�งม�คำ��อธิ�บ�ยเพ�/มเต�ม ด้�งน��

งบใด้งบหน�/ง ต�มงบท�/ระบ�ช2/อไวิ%ในต�ร�งก่�บงบก่��ไรขั้�ด้ท�นเบ6ด้เสร6จ

งบก่�รเง�นเฉพ�ะแบบ 1 เป9นงบก่�รเง�นป@เด้�ยวิ นอก่น��นเป9นงบก่�รเง�นเปร�ยบเท�ยบสองป@

งบก่�รเง�นเฉพ�ะแบบ 3 เป9นงบก่�รเง�นรวิมและงบก่�รเง�นเฉพ�ะบร�ษ�ท นอก่น��นเป9นงบก่�รเง�นเด้�/ยวิเฉพ�ะก่�จก่�ร

ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�ท�/ม�ล�ก่ษณีะหร2อสภ�พขั้องธิ�รก่�จ ซึ่�/งไม�ม�ร�ยก่�รท�/ต%องแสด้งร�ยก่�รย�อต�มท�/ก่��หนด้ไวิ%ในแบบ ให%ได้%ร�บก่�รงด้เวิ%นไม�ต%องแสด้งร�ยก่�รย�อท�/ไม�ม�ด้�งก่ล��วิน��น

ในก่รณี�ท�/ม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�ก่��หนด้ให%ม�ก่�รแสด้งร�ยก่�รย�อ นอก่เหน2อจ�ก่ร�ยก่�รท�/ก่��หนด้ไวิ%ต%องแสด้งร�ยก่�รน��นเพ�/มเต�มด้%วิย

Page 29: Lecture Note AC421

3. ประก่�ศึก่รมทะเบ�ยนก่�รคำ%� เร2/อง ก่��หนด้คำ�ณีสมบ�ต�และเง2/อนไขั้ขั้องก่�รเป9นผิ,%ท��บ�ญช� พ.ศึ .2543

ผิ,%ท��บ�ญช�ต%องม�คำ�ณีสมบ�ต� ด้�งน��ม�ภ,ม�ล��เน�หร2อถึ�/นท�/อย,�ในร�ชอ�ณี�จ�ก่รม�คำวิ�มร, %ภ�ษ�ไทยเพ�ยงพอท�/จะท��หน%�ท�/เป9นผิ,%ท��

บ�ญช�ได้%ไม�เคำยต%องโทษโด้ยคำ��พ�พ�ก่ษ�ถึ�งท�/ส�ด้ให%จ��คำ�ก่ม�คำ�ณีวิ�ฒ�ไม�ต�/�ก่วิ��ประก่�ศึน�ยบ�ตรวิ�ช�ช�พช��นส,ง

(ปวิส .) ท�งก่�รบ�ญช� ส��หร�บผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� ซึ่�/งเป9นห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนและบร�ษ�ทจ��ก่�ด้ซึ่�/งม�ขั้น�ด้เล6ก่

ม�คำ�ณีวิ�ฒ�ไม�ต�/�ก่วิ��ปร�ญญ�ตร�ท�งก่�รบ�ญช� ส��หร�บผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�อ2/น (นอก่เหน2อจ�ก่ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนและบร�ษ�ทจ��ก่�ด้ซึ่�/งม�ขั้น�ด้เล6ก่ )

Page 30: Lecture Note AC421

ต�ร�งท�/ 2-1 ผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช�แลงบก่�รเง�นท�/ต%องจ�ด้ท��ผิ,%ม�หน%�ท�/

จ�ด้ท��บ�ญช�

งบก่�รเง�นต%องม�ร�ยก่�รย�อต�มแบบ

งบก่�รเง�นท�/ต%องจ�ด้ท��

งบด้�ล งบก่��ไรขั้�ด้ท�น

งบใด้งบหน�/งระหวิ��งงบก่��ไรขั้�ด้ท�นเบ6ด้เสร6จหร2อ

งบก่ระแสเง�นสด้

หม�ยเหต�ประก่อบ

งบก่�รเง�น1. ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยน

1 − −

2. บร�ษ�ทจ��ก่�ด้ 2 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

3. บร�ษ�ทมห�ชนจ��ก่�ด้

3 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

4. น�ต�บ�คำคำลท�/จ�ด้ต��งต�มก่ฎหม�ยต��งประเทศึท�/ประก่อบธิ�รก่�จในประเทศึไทย

4 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องส��น�ก่ง�นใหญ�

5. ก่�จก่�รร�วิมคำ%�ต�มประมวิลร�ษฎ�ก่รก่ร

5 งบแสด้งก่�รเปล�/ยนแปลงส�วินขั้องผิ,%ร�วิมคำ%�

Page 31: Lecture Note AC421

232. . ก่ฎหม�ยก่�รสอบบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยก่ฎหม�ยก่�รสอบบ�ญช�ขั้องประเทศึไทยท�/จะก่ล��วิถึ�งในท�/

น�� ได้%แก่� ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ 2472

และพระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พ.ศึ 25471.ประมวิลก่ฎหม�ยแพ�งและพ�ณี�ชย! พ.ศึ 2472

ม�ตร� 1197 ก่��หนด้วิ�� งบด้�ลน��น ต%องจ�ด้ให%ม�ผิ,%สอบบ�ญช�คำนหน�/ง หร2อหล�ยคำนตรวิจสอบแล%วิน��เสนอ เพ2/ออน�ม�ต�ในท�/ประช�มภ�ยในส�/เด้2อนน�บแต�วิ�นท�/ลงในงบด้�ลน��น อน�/งให%ส�งส��เน�งบด้�ลไปย�งบ�คำคำลท�ก่คำนบรรด้�ท�/ม�ช2/อในทะเบ�ยนผิ,%ถึ2อห�%นขั้องบร�ษ�ท แต�ก่�อนวิ�นน�ด้ประช�มใหญ�ล�วิงหน%�ไม�น%อยก่วิ�� ส�มวิ�น นอก่จ�ก่น��นให%ม�ส��เน�งบด้�ลเปCด้เผิยไวิ%ในส��น�ก่ง�นขั้องบร�ษ�ทในระหวิ��งเวิล�เช�นวิ��น��น เพ2/อให%ผิ,%ทรงใบห�%นชน�ด้ออก่ให%แก่�ผิ,%ถึ2อน��นตรวิจด้,ได้%ด้%วิย จ�ก่ม�ตร�น��สร�ปได้%วิ�� บร�ษ�ทจ��ก่�ด้ ต%องแต�งต��งผิ,%สอบบ�ญช�เพ2/อให%ตรวิจสอบงบด้�ลเป9นประจ��ท�ก่ป@

Page 32: Lecture Note AC421

ม�ตร� 1208 ผิ,%สอบบ�ญช�น��น จะเป9นผิ,%ถึ2อห�%นขั้องบร�ษ�ทก่6ได้% แต�บ�คำคำลผิ,%ม�ส�วินได้%เส�ยในก่�รง�นท�/บร�ษ�ทท��โด้ยสถึ�นอ2/นอย��งหน�/งอย��งใด้ นอก่จ�ก่เป9นแต�ผิ,%ถึ2อห�%นในบร�ษ�ทเท��น��นแล%วิ ท��นวิ��จะเล2อก่เอ�ม�เป9นต��แหน�งผิ,%สอบบ�ญช�ห�ได้%ไม� ก่รรมก่�รก่6ด้� หร2อผิ,%อ2/น ซึ่�/งเป9นต�วิแทนหร2อเป9นล,ก่จ%�งขั้องบร�ษ�ทก่6ด้� เวิล�อย,�ในต��แหน�งน��น ๆ ก่6จะเล2อก่เอ�ม�เป9นต��แหน�งผิ,%สอบบ�ญช�ขั้องบร�ษ�ทห�ได้%ไม�

ม�ตร� 1213 ก่��หนด้วิ�� ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ท�ก่คำนเขั้%�ตรวิจสอบสรรพสม�ด้และบ�ญช�ขั้องบร�ษ�ทในเวิล�อ�นสมคำวิรได้%ท�ก่เม2/อ และในก่�รอ�นเก่�/ยวิด้%วิยสม�ด้และบ�ญช�เช�นน��น ให%ไต�ถึ�มสอบสวินก่รรมก่�รหร2อผิ,%อ2/นซึ่�/งเป9นต�วิแทนหร2อเป9นล,ก่จ%�งขั้องบร�ษ�ทได้%ไม�วิ��คำนหนน�/งคำนใด้ ม�ตร�น��ก่ล��วิถึ�งส�ทธิ�ในก่�รได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นและวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 33: Lecture Note AC421

ม�ตร� 1214 ก่��หนด้วิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องท��ร�ยง�น วิ��ด้%วิยงบด้�ล และบ�ญช�ย2/นต�อท�/ประช�มส�ม�ญผิ,%สอบบ�ญช�ต%อง

แถึลงในร�ยง�นเช�นน��นด้%วิยวิ�� ตนเห6นวิ��งบด้�ลได้%ท��โด้ยถึ,ก่ ถึ%วิน คำวิรฟั=งวิ��ส��แด้งให%เห6นก่�รง�นขั้องบร�ษ�ทท�/เป9นอย,�ต�ม

คำวิ�มเป9นจร�งและถึ,ก่ต%องหร2อไม� จ�ก่ม�ตร�น��สร�ปได้%วิ�� เม2/อ ผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบงบก่�รเง�นเสร6จแล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�จะ

ต%องจ�ด้ท��ร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อน��เสนอต�อท�/ประช�มส�ม�ญประจ��ป@

Page 34: Lecture Note AC421

2.พระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พ.ศึ 2547พระร�ชบ�ญญ�ต�วิ�ช�ช�พบ�ญช� พศึ 2547 ให%ยก่เล�ก่พระร�ชบ�ญญ�ต�ผิ,%สอบบ�ญช� พ.ศึ 2505 และได้%ก่��หนด้เร2/องท�/ส��คำ�ญ ด้�งน��

วิ�ช�ช�พบ�ญช� หม�ยคำวิ�มวิ�� วิ�ช�ช�พในด้%�นก่�รท��บ�ญช� ด้%�นก่�รสอบบ�ญช� ด้%�นก่�รบ�ญช�บร�ห�ร ด้%�นก่�รวิ�งระบบบ�ญช� ด้%�นก่�รบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ด้%�นก่�รศึ�ก่ษ�และเทคำโนโลย�ก่�รบ�ญช�และบร�ก่�รเก่�/ยวิก่�บก่�รบ�ญช�ด้%�นอ2/นต�มท�/ก่��หนด้โด้ยก่ฎก่ระทรวิง

ให%ม�คำณีะก่รรมก่�รก่��ก่�บด้,แลก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช� (ก่ก่บ .) ซึ่�/งม�หน%�ท�/ก่��ก่�บด้,แลก่�รด้��เน�นก่�จก่�รขั้องสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

ให%ม�สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช� เพ2/อส�งเสร�มและพ�ฒน�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

Page 35: Lecture Note AC421

ให%วิ�ช�ช�พบ�ญช�ด้%�นก่�รท��บ�ญช�และด้%�นก่�รสอบบ�ญช�อย,�ภ�ยใต%ก่�รคำวิบคำ�มโด้ยห%�มม�ให%ผิ,%ใด้ประก่อบวิ�ช�ช�พก่�รสอบบ�ญช� เวิ%นแต�เป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต หร2อเป9นก่�รก่ระท��ในอ��น�จหน%�ท�/ร�ชก่�ร และห%�มม�ให%ผิ,%ใด้ประก่อบวิ�ช�ช�พด้%�นก่�รท��บ�ญช�เวิ%นแต�เป9นผิ,%ท��บ�ญช�ต�มพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ .

2543 ซึ่�/งเป9นสม�ช�ก่สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�หร2อขั้��นทะเบ�ยนไวิ%ก่�บสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�

น�ต�บ�คำคำลซึ่�/งประก่อบก่�จก่�รให%บร�ก่�รด้%�นก่�รท��บ�ญช�และด้%�นก่�รสอบบ�ญช� ต%องจด้ทะเบ�ยนต�อสภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�ต�มเง2/อนไขั้ 2 ขั้%อ ด้�งน��

น�ต�บ�คำคำลน��นต%องจ�ด้ให%ม�หล�ก่ประก่�นเพ2/อคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�อบ�คำคำลท�/ส�มในก่รณี�ประก่อบก่�จก่�รให%บร�ก่�รด้%�นสอบบ�ญช� บ�คำคำลซึ่�/งม�อ��น�จลงน�มผิ,ก่พ�นน�ต�บ�คำคำลน��นในก่�รให%บร�ก่�รด้%�นก่�รสอบบ�ญช� (หร2อห�วิหน%�ส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช� ) ต%องเป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต

Page 36: Lecture Note AC421

น�ต�บ�คำคำลซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�ส�งก่�ด้อย,�ต%องร�วิมร�บผิ�ด้ต�อบ�คำคำลท�/ส�มด้%วิยอย��งล,ก่หน��ร �วิม รวิมท��งห�%นส�วิน หร2อก่รรมก่�รผิ,%ม�อ��น�จลงน�มผิ,ก่พ�นน�ต�บ�คำคำล หร2อผิ,%แทนน�ต�บ�คำคำล ซึ่�/งต%องร�บผิ�ด้ชอบในก่�รด้��เน�นก่�รขั้องน�ต�บ�คำคำลน��น ต%องร�วิมร�บผิ�ด้ด้%วิย

ผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�หร2อผิ,%ขั้��นทะเบ�ยนไวิ%ก่�บสภ�วิ�ช�ช�พ ต%องปฏิ�บ�ต�ต�มจรรย�บรรณีและม�ตรฐ�นขั้องวิ�ช�ช�พบ�ญช�ท�/ก่��หนด้ไวิ%

Page 37: Lecture Note AC421

24 จรรยาบรรณ์ของวิ�ชีาชีพสอบบ�ญชีจรรย�บรรณีขั้องวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง ขั้%อ

ก่��หนด้คำวิ�มประพฤต�หร2อวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ท�/ผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช� ท�ก่คำนต%องย�ด้ถึ2อเพ2/อด้��รงไวิ%ซึ่�/งคำวิ�มเป9นม2ออ�ช�พ

241. . จรรย�บรรณีขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตก่��หนด้มรรย�ทขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตไวิ% 5 หมวิด้ รวิม

20 ขั้%อก่��หนด้ ไวิ%ด้�งน��

Page 38: Lecture Note AC421

1. คำวิ�มเป9นอ�สระ คำวิ�มเท�/ยงธิรรม และคำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ส�จร�ตก่)ไม�ร�บสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รท�/ตนขั้�ด้คำวิ�มเป9นอ�สระขั้)ไม�ร�บสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รท�/ตนขั้�ด้คำวิ�มเป9นก่ล�ง

โด้ยม�ผิลประโยชน!หร2อต��แหน�งเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รน��น หร2อโด้ยม�เหต�อ2/นท�/อ�จก่�อให%เก่�ด้คำวิ�มล��เอ�ยงยก่เวิ%นคำ��ธิรรมเน�ยมท�/ได้%ร�บจ�ก่ก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช� หร2อหน%�ท�ในก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พอ�สระท�/เก่�/ยวิก่�บก่�จก่�รน��น

คำ)ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ด้%วิยคำวิ�มเท�/ยงธิรรมและคำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ส�จร�ต

ง)ไม�ปก่ปCด้ขั้%อเท6จจร�งหร2อบ�ด้เบ2อนคำวิ�มจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญขั้องงบก่�รเง�นท�/ตนลงล�ยม2อช2/อร�บรองในร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเส�ยห�ย ซึ่�/งอ�จท��ให%เก่�ด้ก่�รหลงผิ�ด้และอ�จเส�ยห�ยแก่�ก่�จก่�รท�/สอบบ�ญช�น��น หร2อแก่�บ�คำล�ก่รท�/เก่�/ยวิขั้%อง

Page 39: Lecture Note AC421

2.คำวิ�มร, % คำวิ�มส�ม�รถึ และม�ตรฐ�นในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นก่ . ไม�สอบบ�ญช�ในก่�จก่�รท�/เก่�นคำวิ�มร, %คำวิ�มส�ม�รถึขั้อง

ตนท�/จะปฏิ�บ�ต�ง�นได้%ขั้ . ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ด้%วิยคำวิ�มระม�ด้ระวิ�งและ

รอบคำอบต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปคำ . ไม�ลงล�ยม2อช2/อร�บรองในร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้ง

คำวิ�มเห6นเก่�/ยวิก่�บก่�รคำ�ด้คำะเนร�ยก่�รใด้ ๆ ขั้องก่�จก่�รท�/ตนร�บสอบบ�ญช� เวิ%นแต�เป9นสอบบ�ญช�หร2อสอบท�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

ง . ไม�ลงล�ยม2อช2/อร�บรองในร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในก่�รสอบบ�ญช�ขั้องก่�จก่�รใด้ท�/ตนม�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� หร2อคำวิบคำ�มก่�รสอบบ�ญช�ต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

Page 40: Lecture Note AC421

จ . ไม�ย�นยอมให%ผิ,%อ2/นอ%�งวิ��ตนเป9นผิ,%ท��ก่�รสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รใด้โด้ยตนม�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�หร2อคำวิบคำ�มก่�รสอบบ�ญช�ในก่�จก่�รน��น

ฉ . ให%บ�นท�ก่คำวิ�มเห6นไวิ%ในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�เม2/อปร�ก่ฏิวิ��ก่�จก่�รท�/ตนร�บสอบบ�ญช�น��นม�ก่�รปฏิ�บ�ต�ท�/ขั้�ด้หร2อแย%งก่�บหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป และม�ผิลก่ระทบท�/ส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น

ช . ก่�รลงล�ยม2อช2/อร�บรองโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�โด้ยม�เง2/อนไขั้โด้ยไม�แสด้งคำวิ�มเห6น หร2อโด้ยแสด้งคำวิ�มเห6นวิ��งบก่�รเง�นไม�ถึ,ก่ต%อง ต%องแสด้งเหต�ผิลไวิ%ในร�ยง�นน��น ด้%วิย

Page 41: Lecture Note AC421

3. มรรย�ทต�อล,ก่คำ%�ก่ . ไม�เปCด้เผิยคำวิ�มล�บขั้องก่�จก่�รท�/ตนได้%ร, %ม�ในหน%�ท�/

จ�ก่ก่�รสอบบ�ญช� เวิ%นแต�ก่รณี�ท�/ต%องให%ถึ%อยคำ��ในฐ�นะพย�นต�มก่ฎหม�ย

ขั้ . ไม�ละท��งก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ท�/ร �บไวิ%แล%วิโด้ยไม�ม�เหต�อ�นสมคำวิร

4. มรรย�ทต�อเพ2/อนร�วิมวิ�ช�ช�พก่ . ไม�แย�งง�นสอบบ�ญช�จ�ก่ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตอ2/นขั้ . ไม�ท��ก่�รสอบบ�ญช�เก่�นก่วิ��ท�/ได้%ร�บมอบหม�ยจ�ก่ผิ,%

สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตอ2/น เวิ%นแต�จะได้%ร�บอน�ญ�ตจ�ก่ผิ,%มอบหม�ยน��น

Page 42: Lecture Note AC421

5. มรรย�ทท�/วิไปก่ . ไม�ก่ระท��ก่�รใด้ ๆ อ�นอ�จน��ม�ซึ่�/งคำวิ�มเส2/อมเส�ย

เก่�ยรต�ศึ�ก่ด้�Fแห�งวิ�ช�ช�พขั้ . ไม�โฆษณี�หร2อย�นยอมให%ผิ,%อ2/นโฆษณี�ด้%วิยประก่�ร

ใด้ ๆ ซึ่�/งก่�รประก่อบวิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�เวิ%นแต�ก่�รแสด้งช2/อ คำ�ณีวิ�ฒ� ท�/อย,� หร2อ ช2/อและท�/ต� �งส��น�ก่ง�นขั้องตน

คำ . ไม�ให%หร2อร�บวิ��จะให%ทร�พย!ส�นหร2อประโยชน!ใด้ ๆ เพ2/อเป9นก่�รจ,งใจให%บ�คำคำลอ2/นแนะน��หร2อจ�ด้ห�ง�นก่�รสอบบ�ญช�ม�ให%ตนท��

ง . ไม�เร�ยก่หร2อร�บทร�พย!ส�นหร2อประโยชน!จ�ก่บ�คำคำลใด้ในเม2/อบ�คำคำลน��นได้%ร�บง�นเพร�ะก่�รแนะน�� หร2อก่�รจ�ด้ห�ง�นขั้องตนในฐ�นะท�/เป9นผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตขั้องก่�จก่�รน��น

จ . ไม�ก่��หนด้คำ��ธิรรมเน�ยม หร2อคำ��ตอบแทนโด้ยถึ2อเอ�อ�ตร�ส,งต�/�ขั้องยอด้เง�นหร2อขั้องม,ลคำ��ทร�พย!ส�นใด้ท�/ตนสอบบ�ญช� หร2อม�ส�วินร�วิมในก่�รสอบบ�ญช�เป9นเก่ณีฑ์!

Page 43: Lecture Note AC421

จรรย�บรรณีขั้องผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�ได้%ก่��หนด้ให%สภ�วิ�ช�ช�พบ�ญช�จ�ด้ท��จรรย�บรรณีขั้องผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�ขั้��นเป9นภ�ษ�ไทยและอย��งน%อยต%องประก่อบด้%วิย 4 ขั้%อก่��หนด้ ด้�งน��

คำวิ�มโปร�งใส คำวิ�มเป9นอ�สระ คำวิ�มเท�/ยงธิรรม และคำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ส�จร�ต

คำวิ�มร, % คำวิ�มส�ม�รถึและม�ตรฐ�นในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�อผิ,%ร �บบร�ก่�รและก่�รร�ก่ษ�คำวิ�มล�บคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบต�อผิ,%ถึ2อห�%น ผิ,%เป9นห�%นส�วินหร2อบ�คำคำลหร2อ

น�ต�บ�คำคำลท�/ผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พบ�ญช�ปฏิ�บ�ต�หน%�ท�/

Page 44: Lecture Note AC421

2.5 การคิวิบคิ�มุ่คิ�ณ์ภาพงานสอบบ�ญชี ม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ได้%ก่��หนด้ม�ตรฐ�นและ

แนวิท�งปฏิ�บ�ต�ให%แก่�ผิ,%สอบบ�ญช�ไวิ%ด้�งน�� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรน��นโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นง�นสอบบ�ญช�ม�ใช%ซึ่�/งแบ�งเป9น 2 ระด้�บคำ2อ ระด้�บส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�โด้ยรวิม และระด้�บแต�ละง�นสองบ�ญช�ขั้องล,ก่คำ%�แต�ละร�ย

ส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�คำวิรน��นโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นสอบบ�ญช�โด้ยท�/วิไป เพ2/อให%แน�ใจวิ��ง�นตรวิจสอบท��งหมด้ม�ก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รอสบบ�ญช�ท�ร�บรองท�/วิไป

ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องนโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พขั้องส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�ขั้��นอย,�ก่�บป=จจ�ยต��ง ๆ ต�วิอย��งเช�น ขั้น�ด้ขั้องก่�จก่�ร ล�ก่ษณีะขั้องบร�ก่�รสถึ�นประก่อบก่�รขั้องก่�จก่�รซึ่�/งก่ระจ�ยอย,�หล�ยแห�ง ล�ก่ษณีะ โคำรงสร%�งขั้ององคำ!ก่ร และขั้%อพ�จ�รณี�ด้%�นต%นท�นและผิลประโยชน! ด้�งน��นแต�ละส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�อ�จม�นโยบ�ยและวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต� ตลอด้จนจ�ด้ท��เอก่ส�รประก่อบก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นสอบบ�ญช�ท�/แตก่ต��งก่�นไป

Page 45: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 2วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ม�พ�ฒน�ก่�รม�อย��งต�อเน2/องต�ม

ล��ด้�บเวิล� วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รสอบบ�ญช�เปล�/ยนม�เป9นก่�รตรวิจสอบเพ2/อแสด้งคำวิ�มเห6นต�อคำวิ�มถึ,ก่ต%องต�มคำวิรขั้องงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%พ�ฒน�ก่�รวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบใหม�ๆม�ใช%ในก่�รสอบบ�ญช� รวิมท��งเสนอบร�ก่�รประเภทต��งๆม�ก่ย�/งขั้��น

อ�ทธิ�พลต�อก่�รพ�ฒน�วิ�ช�ช�พสอบบ�ญช�ในประทศึไทย สถึ�บ�นท�งก่�รสอบบ�ญช�ในประเทศึไทย แบ�งออก่เป9น สถึ�บ�นก่�รศึ�ก่ษ� สถึ�บ�นวิ�ช�ช�พ สถึ�บ�นก่��ก่�บด้,แล

ก่�รคำวิบคำ�มง�นสอบบ�ญช� จะให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม� /นใจวิ��ง�นตรวิจสอบได้%ปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป ก่�รคำวิบคำ�มคำ�ณีภ�พง�นสอบบ�ญช�แบ�งออก่เป9น 2 ระด้�บคำ2อ ระด้�บส��น�ก่ง�นสอบบ�ญช�โด้ยรวิม และระด้�บแต�ละง�นสอบบ�ญช�ขั้องล,ก่คำ%�แต�ละร�ย

Page 46: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 2

Page 47: Lecture Note AC421

บทท" 3 หล�กฐานการสอบบ�ญชีและการตรวิจสอบ

3.1 คิวิามุ่หมุ่ายของหล�กฐานการสอบบ�ญชีหม�ยถึ�งขั้%อม,ล หร2อขั้%อเท6จจร�งท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ร�บหร2อ

รวิบรวิมจ�ก่ก่�รใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป เพ2/อให%ได้%ขั้%อม,ลท�/ใช%สน�บสน�นขั้%อสร�ปผิลก่�รตรวิจสอบ และใช%ขั้%อสร�ปน��นเป9นเก่ณีฑ์!อย��งเหม�ะสมในก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ในก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นผิ,%สอบบ�ญช�จะรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสม เพ2/อใช%เป9นเก่ณีฑ์!ในก่�รสร�ปคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�

Page 48: Lecture Note AC421

น��ไปส,� ใช%เป9นเก่ณีฑ์! ในก่�รแสด้ง ภ�พท�/ - 31 คำวิ�มส�มพ�นธิ!ระหวิ��งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ขั้%อสร�ป และคำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

หล�ก่ฐ�นก่�ร

ก่�รสอบบ�ญช�

ขั้%อสร�ป คำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 49: Lecture Note AC421

3.2 ประเภทของหล�กฐานการสอบบ�ญชีหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� อ�จจ�ด้ประเภทต�มเก่ณีฑ์!ต��ง

ๆ ด้�งน��1. เก่ณีฑ์!คำวิ�มเก่�/ยวิขั้%องท�งบ�ญช� ม�ด้�งน��

1.1หล�ก่ฐ�นท�งก่�รบ�ญช�1.2หล�ก่ฐ�นประก่อบต��ง ๆ

2.เก่ณีฑ์!แหล�งท�/ม�ขั้องหล�ก่ฐ�น ม�ด้�งน��2.1หล�ก่ฐ�นภ�ยในก่�จก่�ร

/ 2.2หล�ก่ฐ�นภ�ยนอก่�จก่�ร2.3หล�ก่ฐ�นท�/ได้%ม�จ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นโด้ย

อ�สระขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 50: Lecture Note AC421

3.เก่ณีฑ์!วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ใช% ม�ด้�งน��3.1หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รตรวิจ3.2หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รส�งเก่ตก่�รณี!3.3หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รสอบถึ�ม3.4หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รขั้อคำ��ย2นย�นยอด้3.5หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รคำ��นวิณี3.6หล�ก่ฐ�นจ�ก่ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ

Page 51: Lecture Note AC421

3.3 คิ�ณ์ล�กษณ์ะของหล�กฐานการสอบบ�ญชีหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ม�ล�ก่ษณีะท�/ผิ,%สอบบ�ญช�

ต%องใช%ด้�ลยพ�น�จอย��งม�เหต�ผิลในก่�รพ�จ�รณี�คำวิ�มเพ�ยงพอและคำวิ�มเหม�ะสมขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ด้�งน��

คำวิ�มเพ�ยงพอขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� หม�ยถึ�งปร�ม�ณีหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ซึ่�/งก่��หนด้จ�ก่ขั้น�ด้ขั้องต�วิอย��งท�/เล2อก่ขั้��นม�ตรวิจสอบ

คำวิ�มเหม�ะสมขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง คำ�ณีภ�พขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�และคำวิ�มเก่�/ยวิพ�นขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ก่�บส�/งท�/ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองไวิ% และคำวิ�มเช2/อถึ2อได้%ขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�น��น

Page 52: Lecture Note AC421

3.4 คิวิามุ่ส�มุ่พ�นธิ�ของวิ�ตถ�ประสงคิ�การตรวิจสอบก�บหล�กฐานการสอบบ�ญชี

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นคำ2อ ก่�รให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นวิ��งบก่�รเง�นน��นได้%จ�ด้ท��ในส�วินส�ระส��คำ�ญเป9นไปต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�น

Page 53: Lecture Note AC421

3.5 ส�"งท"ผู้()บร�หารได)ให)การร�บรองไวิ)เก"ยวิก�บงบการเง�น แยกตามุ่ล�กษณ์ะด�งน3

1.คำวิ�มม�อย,�จร�งส�นทร�พย!และหน��ส�นม�อย,�จร�ง ณี วิ�นใด้วิ�นหน�/ง เช�น ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองวิ�� เง�นสด้เง�นฝ�ก่ธิน�คำ�ร เง�นลงท�น ล,ก่หน��ก่�รคำ%� ส�นคำ%�คำงเหล2อ และเจ%�หน��ก่�รคำ%�ม�อย,�จร�ง ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

2.ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�นส�นทร�พย!และหน��ส�นเป9นขั้องก่�จก่�ร ณี วิ�นใด้วิ�นหน�/ง เช�น ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�คำงเหล2อและม�ภ�ระผิ,ก่พ�นท�ต%องจ��ยช��ระหน��ให%แก่�เจ%�หน��ก่�รคำ%�

3.เก่�ด้ขั้��นจร�งร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!เก่�ด้ขั้��นและเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รในระหวิ��งงวิด้ เช�น ยอด้ขั้�ยและต%นท�นขั้�ยเก่�ด้ขั้��นจร�ง จ�ก่ก่�รขั้�ยส�นคำ%�และบร�ก่�รขั้องก่�จก่�ร

Page 54: Lecture Note AC421

4.คำวิ�มคำรบถึ%วินส�นทร�พย! หน��ส�น และร�ยก่�ร หร2อเหต�ก่�รณี!ใด้ ๆ บ�นท�ก่ไวิ%หร2อเปCด้เผิยไวิ%คำรบถึ%วินเช�น ส�นคำ%�คำงเหล2อ และต%นท�นขั้�ยแสด้งไวิ%ในงบก่�รเง�นโด้ยคำรบถึ%วิน หร2อก่�จก่�รเปCด้เผิยภ�ระผิ,ก่พ�นและหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นอย��งคำรบถึ%วิน หร2อก่�จก่�รเปCด้เผิยภ�ระผิ,ก่พ�นและหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นอย��งคำรบถึ%วิน 5.ก่�รแสด้งม,ลคำ��หร2อก่�รต�ร�คำ�ส�นทร�พย! และหน��ส�นบ�นท�ก่ไวิ%ในม,ลคำ��หร2อร�คำ�ท�/เหม�ะสม เช�น ส�นคำ%�คำงเหล2อแสด้งม,ลคำ��หร2อ ต�ร�คำ�ต�มร�คำ�ท�น หร2อม,ลคำ��ส�ทธิ�ท�/จะได้%ร�บ แล%วิแต�ร�คำ�ใด้จะต�/�ก่วิ�� รวิมท��งบ�นท�ก่ไวิ%ในจ��นวินท�/ถึ,ก่ต%องและร�ยได้%หร2อคำ��ใช%จ��ยได้%ร�บก่�รบ�นท�ก่ไวิ%ในงวิด้บ�ญช�ท�/ถึ,ก่ต%อง เช�น ร�ยก่�รบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บก่�รร�บช��ระเง�นได้%บ�นท�ก่ไวิ%ถึ,ก่ต%องตรงต�มงวิด้บ�ญช�

Page 55: Lecture Note AC421

6.ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ��ร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!บ�นท�ก่ในจ��นวินท�/ถึ,ก่ต%อง และร�ยได้%หร2อคำ��ใช%จ��ยได้%ร�บก่�รบ�นท�ก่ไวิ%ในงวิด้บ�ญช�ท�/ถึ,ก่ต%อง เช�น ร�ยก่�รบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บก่�รขั้�ย ก่�รร�บช��ระเง�นได้%บ�นท�ก่ไวิ%ถึ,ก่ต%องตรงต�มงวิด้บ�ญช�

7.ก่�รแสด้งร�ยก่�รและเปCด้เผิยขั้%อม,ลร�ยก่�รในงบก่�รเง�นม�ก่�รบรรย�ยล�ก่ษณีะ รวิมท��งก่�รจ�ด้ประเภทและเปCด้เผิยไวิ%อย��งถึ,ก่ต%องส�วินขั้องหน��ส�นระยะย�วิท�/ถึ�งก่��หนด้ช��ระภ�ยในหน�/งป@แสด้งอย,�ภ�ยใต%หน��ส�นหม�นเวิ�ยน ร�ยก่�รพ�เศึษแสด้งไวิ%ในงบก่��ไรขั้�ด้ท�นโด้ยแสด้งส�ทธิ�จ�ก่ภ�ษ�เง�นได้%และเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญได้%เปCด้เผิยไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นอย��งคำรบถึ%วิน เป9นต%น

Page 56: Lecture Note AC421

3.6 วิ�ธิได)มุ่าซึ่5"งหล�กฐานการสอบบ�ญชีผิ,%สอบบ�ญช�จะใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ด้�งก่ล��วิ หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ม�จ�ก่ก่�รใช%วิ�ธิ�ใด้วิ�ธิ�หน�/งหร2อหล�ยวิ�ธิ�ต�อไปน��

ก่�รตรวิจสอบก่�รส�งเก่ตก่�รณี!ก่�รสอบถึ�มก่�รขั้อคำ��ย2นย�นยอด้ก่�รคำ��นวิณีหร2อก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ

Page 57: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 3ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/

เพ�ยงพอและเหม�ะสม เพ2/อส�ม�รถึสร�ปคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ได้%อย��งสมเหต�สมผิล คำวิ�มเพ�ยงพอและเหม�ะสมขั้องหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ส�ม�รถึประเม�นได้%จ�ก่ปร�ม�ณีขั้องหล�ก่ฐ�น คำวิ�มเก่�/ยวิพ�นขั้องหล�ก่ฐ�น แหล�งท�/ม�ขั้องหล�ก่ฐ�นและเวิล�ท�/ตรวิจสอบ ผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ใช% ขั้น�ด้ขั้องต�วิอย��ง ร�ยก่�รท�/เล2อก่ม�ตรวิจสอบและช�วิงเวิล�ท�/ตรวิจสอบ

วิ�ธิ�ก่�รให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ได้%แก่� ก่�รตรวิจ ก่�รส�งเก่ตก่�รณี! ก่�รสอบถึ�ม ก่�รขั้อคำ��ย2นย�น ก่�รคำ��นวิณี และก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบน��ให%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อพ�ส,จน!ส�/งท�/ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองเก่�/ยวิก่�บงบก่�รเง�น ได้%แก่� คำวิ�มม�อย,�จร�ง เก่�ด้ขั้��นจร�ง ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น คำวิ�มคำรบถึ%วิน ก่�รต�ร�คำ� ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� และก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

Page 58: Lecture Note AC421

ก่�รตรวิจสอบอ�จแบ�งเป9น 2 ประเภทใหญ� ๆ คำ2อก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�ม และก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มเป9นก่�รทด้สอบเพ2/อให%ได้%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บคำวิ�มเหม�ะสมขั้องก่�รออก่แบบ และก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นอย��งม�ประส�ทธิ�ผิลขั้องระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ส�วินก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระเป9นก่�รทด้สอบ เพ2/อให%ได้%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ท��ให%ตรวิจพบก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญ ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส��คำ�ญย�งแบ�งออก่เป9น 2 ประเภทย�อย ๆ คำ2อ

2.1 ก่�รทด้สอบร�ยละเอ�ยด้ขั้องร�ยก่�รและยอด้คำงเหล2อ

22. ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบ

Page 59: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 3

Page 60: Lecture Note AC421

บทท" 4 การวิางแผู้นงานสอบบ�ญชี

4.1 การวิางแผู้นงานสอบบ�ญชี หม�ยถึ�ง ก่�รพ�ฒน�ก่ลย�ทธิ!ท�/วิไปและวิ�ธิ�ก่�รโด้ยละเอ�ยด้ส��หร�บล�ก่ษณีะระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องก่�รตรวิจสอบท�/คำ�ด้ไวิ%น��นคำ2อ ก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช� หม�ยถึ�ง ก่�รก่��หนด้ขั้อบเขั้ตก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น วิ�ธิ�ก่�ร (หร2อล�ก่ษณีะ ) และเวิล�ท�/จะใช%ในก่�รตรวิจสอบ เพ2/อรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสม ท��งน�� เพ2/อให%บรรล�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ก่�รตรวิจสอบได้%อย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พและประส�ทธิ�ผิล

Page 61: Lecture Note AC421

4.1 ประโยชีน�ของการวิางแผู้นงานสอบบ�ญชีช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบ

บ�ญช�ได้%อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสมในแต�ละสถึ�นก่�รณี!ช�วิยให%คำ��ใช%จ��ยและต%นท�นท�/เก่�ด้ขั้��นจ�ก่ก่�รตรวิจสอบ

เป9นไปอย��งเหม�ะสมช�วิยให%เก่�ด้คำวิ�มร�วิมม2อก่�บล,ก่คำ%�และป<องก่�นก่�รเขั้%�ใจ

ผิ�ด้โด้ยท��คำวิ�มตก่ลง ก่��หนด้ก่�รต��ง ๆ ล�วิงหน%�และย2นย�นก่��หนด้ก่�รด้�งก่ล��วิ

ช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�แน�ใจได้%วิ��ได้%ม�ก่�รพ�จ�รณี�เร2/องท�/ส��คำ�ญอย��งเหม�ะสมรวิมท��งส�ม�รถึระบ�และจ�ด้ก่�รก่�บป=ญห�ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้%

ช�วิยให%ม�ก่�รมอบหม�ยง�นแก่�ผิ,%ช�วิยอย��งเหม�ะสมช�วิยให%ก่�รประส�นง�นก่�บผิ,%สอบบ�ญช�และผิ,%เช�ยวิช�ญ

Page 62: Lecture Note AC421

4.2 ข�3นตอนของการวิางแผู้นงานสอบบ�ญชีก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�ประก่อบด้%วิย 7 ขั้��นตอน ด้�งต�อไปน��ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%นก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้%และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและก่�รประเม�นคำวิ�มเส�ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 63: Lecture Note AC421

43. การต�ดต�อส6"อสารก�บคิณ์ะกรรมุ่การตรวิจสอบ

คำณีะก่รรมก่�รตรวิจสอบ หม�ยถึ�ง ก่ล��มขั้องบ�คำคำลซึ่�/งเป9นก่รรมก่�รอ�สระขั้องบร�ษ�ทโด้ยม�บทบ�ทในก่�รส�งเสร�มให%เก่�ด้ก่�รก่��ก่�บด้,แลก่�จก่�รท�/ด้�

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรต�ด้ต�อส2/อส�รก่�บคำณีะก่รรมก่�รตรวิจสอบในเร2/องต�อไปน��

- ขั้%อตก่ลงในก่�รร�บง�นสอบบ�ญช�- ประเด้6นส��คำ�ญท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ม�ก่�รปร�ก่ษ�ห�ร2อก่�บผิ,%

บร�ห�รก่�อนร�บ ง�นสอบบ�ญช� - วิ�ธิ�ก่�รท�/วิไป และขั้อบเขั้ตขั้องก่�รตรวิจสอบโด้ยรวิม

รวิมท��งขั้%อจ��ก่�ด้อ2/น ๆ- ก่�รเล2อก่ใช%หร2อก่�รเปล�/ยนแปลงนโยบ�ยก่�รบ�ญช�

และวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ท�งบ�ญช� ท�/ส��คำ�ญ ซึ่�/งม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระต�องบก่�รขั้องก่�จก่�ร

Page 64: Lecture Note AC421

- คำวิ�มขั้�ด้แย%งก่�บผิ,%บร�ห�รเก่�/ยวิก่�บก่�รใช%หล�ก่ก่�รบ�ญช�ส��หร�บร�ยก่�รและเหต�ก่�รณี!เร2/องใด้เร2/องหน�/งโด้ยเฉพ�ะตลอด้จนก่�รพ�จ�รณี�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ในก่�รด้��เน�นก่�รเก่�/ยวิก่�บร�ยก่�รท�/ม�คำวิ�มขั้�ด้แย%งน��น

- เก่ณีฑ์!ก่�รใช%ด้�ลยพ�น�จขั้องผิ,%บร�ห�รเก่�/ยวิก่�บประม�ณีก่�รท�งบ�ญช� ซึ่�/งม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�นหร2อต�อร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

- ร�ยก่�รปร�บปร�งท�/ส��คำ�ญจ�ก่�รตรวิจสอบ ร�ยก่�รปร�บปร�งท�/ผิ,%สอบบ�ญช�พบแต�ไม�ม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�นในงวิด้ป=จจ�บ�น

-คำวิ�มไม�แน�นอนท�/ส��คำ�ญจ�ก่เหต�ก่�รณี!และสถึ�นก่�รณี! ซึ่�/งอ�จท��ให%เก่�ด้ขั้%อสงส�ยอย��งม�ก่เก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึในก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องขั้องก่�จก่�ร

Page 65: Lecture Note AC421

4.4 การใชี)ผู้ลงานของผู้()สอบบ�ญชีอ6"น1).วิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่วิ�งแผินท�/จะผิลง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น ผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่คำวิรปฏิ�บ�ต�ต�มวิ�ธิ�ก่�รต�อไปน��

11. ห�ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึท�งวิ�ช�ช�พขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น

1.2 แจ%งให%ผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นทร�บในเร2/องคำวิ�มเป9นอ�สระท�/ผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น จ��เป9นต%องม�

13. แจ%งผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นให%ทร�บถึ�งก่�รใช%ผิลง�นและร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� อ2/น

14. แจ%งผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นให%ทร�บถึ�งขั้%อก่��หนด้ท�งด้%�นก่�รบ�ญช�

Page 66: Lecture Note AC421

2). วิ�ธิ�ก่�รสร%�งคำวิ�มม�/นใจในผิลง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นผิ,%สอบบ�ญช�หล�ก่คำวิรม�ม�ตรก่�รเพ2/อให%เก่�ด้คำวิ�มม�/นใจ

วิ�� ง�นท�/ท��โด้ยผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นเพ�ยงพอส��หร�บคำวิ�มต%องก่�รขั้องตน โด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รด้�งต�อไปน��

21. สอบถึ�มหร2อปร�ก่ษ�ก่�บผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ใช% ซึ่�/งอ�จท��ได้%โด้ยก่�รจ�ด้ให%ม�ก่�รประช�มร�วิมก่�น

22. สอบท�นหล�ก่ฐ�นท�/สร�ปวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/นท�/จ�ด้ท��ไวิ%เป9นล�ยล�ก่ษณี!อ�ก่ษรซึ่�/งอ�จอย,�ในร,ปขั้องแบบสอบถึ�ม

23. สอบท�นก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น

Page 67: Lecture Note AC421

4.5 การใชี)ผู้ลงานของผู้()เชี"ยวิชีาญ (1) คำวิ�มหม�ยขั้องผิ,%เช�/ยวิช�ญ

ผิ,%เช�/ยวิช�ญ หม�ยถึ�ง บ�คำคำลหร2อส��น�ก่ง�น ซึ่�/งม�คำวิ�มส�ม�รถึ คำวิ�มร, % หร2อ ประสบก่�รณี!เป9นพ�เศึษในส�ขั้�หน�/งส�ขั้�ใด้ นอก่เหน2อจ�ก่ส�ขั้�ก่�รบ�ญช�และก่�รสอบบ�ญช�

(2) ล�ก่ษณีะง�นขั้องผิ,%เช�/ยวิช�ญหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ในเร2/องท�/จ��เป9นในร,ปขั้อง

ร�ยง�น คำวิ�มเห6น ก่�รต�ร�คำ�และคำ��ร�บรองขั้องผิ,% (3) ขั้%อคำวิรพ�จ�รณี�ในก่�รใช%ผิลง�นขั้องผิ,%เช�ยวิช�ญ

(4 ) ก่�รประเม�นผิลง�นขั้องผิ,%เช�/ยวิช�ญ

Page 68: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 4 ก่�รวิ�งแผินสอบบ�ญช�เป9นขั้��นตอนท�/ส��คำ�ญม�ก่ขั้��นตอนหน�/งในก่�รสอบบ�ญช� ซึ่�/งจะช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึเก่6บรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ได้%อย��งเพ�ยงพอ และเหม�ะสมในแต�ละสถึ�นก่�รณี!และย�งช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ม�ก่�รพ�จ�รณี�เร2/องท�/ส��คำ�ญอย��งเหม�ะสมและส�ม�รถึระบ�และจ�ด้ก่�รเก่6บป=ญห�ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้%

ก่�รวิ�งแผินสอบบ�ญช�เร�/มต��งแต�ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช� ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%น ก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ และก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้%และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�ม และก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 69: Lecture Note AC421

ก่�รพ�จ�ณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รตอบร�บง�นสอบบ�ญช�ส��หร�บล,ก่คำ%�ร�ยเด้�มและล,ก่คำ%�ร�ยใหม� ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จและก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ ช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม�คำวิ�มร, %คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบอย��งเพ�ยงพอท�/จะท��ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึระบ�และเขั้%�ใจเหต�ก่�รณี! ร�ยก่�รและวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ง�น ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�เห6นวิ��อ�จม�ผิลก่ระทบท�/ส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น หร2อต�อก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบหร2อต�อร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึห�คำวิ�มร, %เก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จและก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบได้%จ�ก่แหล�งขั้%อม,ลต��ง ๆ เช�น ประสบก่�รณี!ในก่�รตรวิจสอบป@ท�/ผิ��นม� ก่�รปร�ก่ษ�ห�ร2อก่�บบ�คำล�ก่รขั้องก่�จก่�รผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น ท�/ปร�ก่ษ�ขั้องก่�จก่�ร ผิ,%ท�/ม�คำวิ�มร, %จ�ก่ภ�ยนอก่ก่�จก่�ร เอก่ส�รท�/ก่�จก่�รจ�ด้ท�� ส�/งต�พ�มพ!ท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ ก่ฎหม�ยและก่ฎเก่ณีฑ์!ท�/ม�ผิลก่ระทบส��คำ�ญต�อก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ และ ก่�รตรวิจเย�/ยมสถึ�นประก่อบก่�รและโรงง�นเป9นต%น

Page 70: Lecture Note AC421

ก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในช�วิงวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม�คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บธิรก่�จแบะส�ม�รถึระเร2/องหร2อร�ยก่�รท�/จะเก่�ด้คำวิ�มเส�/ยง ซึ่�/งคำวิรให%คำวิ�มสนใจเป9นพ�เศึษและย�งช�วิยในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบด้%วิย

ก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ ช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ม�แนวิท�งในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ และย�งใช%ประเม�นผิลก่ระทบจ�ก่ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งท�/ตรวิจสอบอ�ก่ด้%วิย

ในช�วิงก่�รวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบ ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ถึ�งคำวิ�มจ��เป9นท�/จะใช%ผิลง�นขั้องผิ,%อ2/น (ซึ่�/งรวิมถึ�งผิ,%สอบบ�ญช�อ2/น ผิ,%ตรวิจสอบภ�ยใน และผิ,%เช�/ยวิช�ญ ) และคำวิรต�ด้ต�อส2/อส�รก่�บคำณีะก่รรมก่�รตรวิจสอบ ต��งแต�ช�วิงเร�/มวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบไปจนถึ�งก่�รเสร6จส��นก่�รตรวิจสอบ

Page 71: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 4

Page 72: Lecture Note AC421

บทท" 5 คิวิามุ่เส"ยงในการสอบบ�ญชีและการคิวิบคิ�มุ่ภายใน

5.1 คิวิามุ่เส"ยงในการสอบบ�ญชี หม�ยถึ�ง คำวิ�มเส�/ยงท�/ผิ,%สอบบ�ญช�แสด้งคำวิ�มเห6นท�/

ไม�เหม�ะสมเม2/องบก่�รเง�นแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญ เช�น ผิ,%สอบบ�ญช�แสด้งคำวิ�มเห6นวิ��งบก่�รเง�นถึ,ก่ต%องต�มท�/คำวิร ท��ง ๆ ท�/งบก่�รเง�นท�/ตรวิจสอบม�ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอย��งเป9นส�ระส��คำ�ญ

คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช� ประก่อบด้%วิยคำวิ�มเส�/ยงย�อย 3 ประเภท ด้�งน��

คำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบ

Page 73: Lecture Note AC421

52. คิวิามุ่หมุ่ายของระบบการคิวิบคิ�มุ่ภายใน

ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน หม�ยถึ�ง นโยบ�ยวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�หร2อก่�รก่ระท��ใด้ ๆ ซึ่�/งผิ,%บร�ห�รขั้องก่�จก่�รก่��หนด้ขั้��นเพ2/อช�วิยให%ก่�จก่�รบรรล�ถึ�งเป<�หม�ยและวิ�ตถึ�ประสงคำ!ท�/ต� �งไวิ%ได้%ส��เร6จ ซึ่�/งจะท��ให%เก่�ด้คำวิ�มม�/นใจเท��ท�/จะส�ม�รถึท��ได้%วิ��ก่�รด้��เน�นธิ�รก่�จเป9นไปอย��งม�ระเบ�ยบและม�ประส�ทธิ�ภ�พ

Page 74: Lecture Note AC421

53. การจ�ดการคิวิามุ่เส"ยงของก�จการก่�รจ�ด้ก่�รคำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�จก่�ร หม�ยถึ�ง ก่ระบวินก่�ร

ซึ่�/งม�คำณีะก่รรมก่�รผิ,%บร�ห�รและพน�ก่ง�น น��ม�ใช%ในก่�รก่��หนด้ก่ลย�ทธิ!ท�/วิท��งก่�จก่�ร และออก่แบบไวิ%เพ2/อระบ�เหต�ก่�รณี!ท�/เป9นไปได้%

ก่�รจ�ด้ก่�รคำวิ�มเส�/ยงม��งท�/จะบรรล�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�จก่�ร ซึ่�/งแบ�งออก่ได้% 4 ประเภท ด้�งน��

1.เช�งก่ลย�ทธิ! (Strategic :S ) เป9นวิ�ตถึ�ประสงคำ!ระด้�บส,ง และส�มพ�นธิ!ก่�บก่�รสน�บสน�นพ�นธิก่�จ

2.ก่�รด้��เน�นก่�ร ( Operations : O ) เป9นก่�รใช%ทร�พย�ก่รอย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พ ประส�ทธิ�ผิลและคำ�%มคำ��

3.ก่�รร�ยง�น (Reporting :R) เป9นคำวิ�มเช2/อถึ2อได้%ขั้องก่�รร�ยง�น

4.ก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎ (Compliance : C ) เป9นก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎหม�ยและขั้%อบ�งคำ�บ

Page 75: Lecture Note AC421

5.4 การประเมุ่�นคิวิามุ่เส"ยงจากการคิวิบคิ�มุ่ขั้%อม,ลท�/รวิบรวิมจ�ก่ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และ

ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในส�ม�รถึช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�ในก่�รวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบ ด้�งน��ต�อไปน��

-ระบ�ถึ�งร�ยก่�รท�/อ�จม�ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอย��งเป9นส�ระส��คำ�ญได้%

-ช�วิยในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มและผิ,%สอบบ�ญช�จะใช%ผิลจ�ก่ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระท�/จ��เป9นเพ2/อจะลด้คำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�รสอบบ�ญช�ให%อย,�ระด้�บต�/�พอท�/จะยอมร�บได้%

Page 76: Lecture Note AC421

5.5 การรายงานจ�ดอ�อนของระบบการคิวิบคิ�มุ่ภายใน

จ�ด้อ�อนขั้องระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในท�/ม�ส�ระส��คำ�ญ หม�ยถึ�ง สถึ�นก่�รณี! ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�ไม�อ�จเช2/อถึ2อได้%วิ��ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในท�/จ�ด้วิ�งไวิ% หร2อก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในน��น ๆ จะป<องก่�นหร2อตรวิจพบ และแก่%ไขั้ก่�รแสด้งขั้%อม,ลท�/ขั้�ด้ต�อขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญได้% เช�นก่�จก่�รไม�ได้%จ�ด้ท��งบพ�ส,จน!ยอด้บ�ญช�เง�นฝ�ก่ธิน�คำ�ร หร2อไม�ได้%จ�ด้ท��งบวิ�เคำร�ะห!อ�ย�หน��ขั้องล,ก่หน��ก่�รคำ%� หร2อไม�ได้%จ�ด้ให%ม�ก่�รตรวิจสอบน�บส�นคำ%�คำงเหล2อ เป9นต%น

Page 77: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 5คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช� ประก่อบด้%วิย 3 องคำ!

ประก่อบย�อย ได้%แก่� 1.คำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง 2.คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�ม

3.คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบผิ,%ตรวิจสอบบ�ญช�คำวิรใช%ด้�ลยพ�น�จเย�/ยงผิ,%ประก่อบวิ�ช�ช�พ

ในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�และก่�รก่��หนด้วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ เพ2/อให%แน�วิ��คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ได้%ลด้ลงถึ�งระด้�บต�/�พอท�/จะยอมร�บได้%

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรม�คำวิ�มร, % คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบคำวิบคำ�มภ�ยใน เพ2/อให%ส�ม�รถึประเม�นผิลในขั้��นต�/�วิ�� ก่�จก่�รม�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในท�/ม�ประส�ทธิ�ผิลและพอเพ�ยงท�/จะเช2/อถึ2อได้%และส�ม�รถึใช%ประโยชน!ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

1.ก่�รสอบถึ�มผิ,%บร�ห�ร ผิ,%คำวิบคำ�มง�นและบ�คำล�ก่รในระด้�บต��งๆ ท�/เหม�ะสมขั้องก่�จก่�ร 2. ประสบก่�รณี!ก่�รตรวิจสอบท�/ผิ��นม� และ 3. ก่�รอ%�งอ�งเอก่ส�ร (เช�นคำ,�ม2อก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น คำ��บรรย�ยล�ก่ษณีะง�น)

Page 78: Lecture Note AC421

เทคำน�คำท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ใช%ในก่�รบ�นท�ก่ขั้%อม,ลท�/ได้%จ�ก่ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในได้%แก่�1.ก่�รบ�นท�ก่คำ��อธิ�บ�ย 2. ก่�รใช%ผิ�งท�งเด้�นเอก่ส�ร และ 3 . ก่�ร

ใช%แบบสอบถึ�มหล�งจ�ก่ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ม�ซึ่�/งคำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช� และระบบ

ก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในแล%วิผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มในเบ2�องต%น ส��หร�บแต�ละยอด้คำงเหล2อหร2อแต�ละประเภทขั้องร�ยก่�รท�/ม�/ส�ระส��คำ�ญ ผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ระด้�บขั้องคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มท�/ได้%ประเม�นไวิ%ในก่�รก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระท�/จ��เป9นเพ2/อท�/จะลด้คำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ให%อย,�ในระด้�บต�/�พอท�/จะยอมร�บได้% ในก่รณี�ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มอย,�ในระด้�บต�/� ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จเล2อก่ใช%ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มเพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ท��ให%แน�ใจวิ�� ระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในม�ก่�รออก่แบบอย��งเหม�ะสมและม�ก่�รปฏิ�บ�ต�อย��งม�ประส�ทธิ�ผิลวิ�ธิ�ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มรวิมถึ�ง

1. ก่�รตรวิจสอบเอก่ส�รประก่อบร�ยก่�ร 2. ก่�รสอบถึ�มบ�คำล�ก่รเก่�/ยวิก่�บระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน

3. ก่�รส�งเก่ตก่�รณี!เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน และ 4 . ก่�รปฏิ�บ�ต�ซึ่���เก่�/ยวิก่�บก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน

Page 79: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 5

Page 80: Lecture Note AC421

บทท" 6 แผู้นการสอบบ�ญชีโดยรวิมุ่และแนวิการสอบบ�ญชี

6.1 คิวิามุ่หมุ่ายของแผู้นการสอบบ�ญชีโดยรวิมุ่ หม�ยถึ�ง แผินก่ลย�ทธิ!ขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ซึ่�/งเป9นผิลม�จ�ก่ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�ม ร�วิมก่�บคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงด้�งก่ล��วิช�วิยให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล�และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบได้%อย��งเหม�ะสมแก่�ก่รณี�

Page 81: Lecture Note AC421

62. ข)อคิวิรพ�จารณ์าในการพ�ฒนาแผู้นการสอบบ�ญชีโดยรวิมุ่

ในก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�เร2/องต��ง ๆ ด้�งต�อไปน��

1. ขั้อบเขั้ตขั้องง�นบ�ญช� 2. คำวิ�มร, %เก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ 3. คำวิ�มเขั้%�ใจระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�ม

ภ�ยใน 4. คำวิ�มเส�/ยงและคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ 5. ล�ก่ษณีะ ระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�ร

ปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� 6. ก่�รประส�นง�น ก่�รส�/งก่�ร ก่�รคำวิบคำ�มง�น

และก่�รสอบท�นง�น 7. เร2/องอ2/น ๆ

Page 82: Lecture Note AC421

6.3 ประโยชีน�ของแนวิการสอบบ�ญชีแนวิก่�รสอบบ�ญช�ให%ประโยชน!ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

ด้�งน��ใช%เป9นคำ��ส�/งง�นแก่�ผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�แนวิก่�รสอบบ�ญช�ระบ�ถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/จะใช% ขั้น�ด้ขั้องต�วิอย��งท�/จะเล2อก่ม�ตรวิจสอบซึ่�/งผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบต�มท�/ระบ�ไวิ%ในแนวิก่�รสอบบ�ญช�ได้% เพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ต%องก่�รใช%ในก่�รคำวิบคำ�มและบ�นท�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นให%เป9นไปอย��งถึ,ก่ต%องแนวิก่�รสอบบ�ญช�จะระบ�ถึ�งส�/งต�อไปน�� เพ2/อให%แน�ใจวิ��ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นเป9นไปโด้ยถึ,ก่ต%องต�มแผินก่�รสอบบ�ญช�

Page 83: Lecture Note AC421

6.4 การจ�ดท�าแนวิการสอบบ�ญชีในก่�รจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิร

คำ��น�งถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/จะใช%ให%เหม�ะสมแก่�ก่รณี� เช�น ถึ%�ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องก่�รทด้สอบคำวิ�มม�ต�วิตนขั้องล,ก่หน��ก่�รคำ%� วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/เหม�ะสมแก่�ก่รณี�ได้%แก่�ก่�รขั้อคำ��ย2นย�นยอด้ล,ก่หน��ก่�รคำ%� หร2อถึ%�ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องก่�รทด้สอบวิ��ยอด้ขั้�ยบ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%ในงวิด้บ�ญช�ท�/ถึ,ก่ต%องหร2อไม� วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/เหม�ะสมแก่�ก่รณี� ได้%แก่� ก่�รตรวิจต�ด้ยอด้ขั้�ยเป9นต%น

Page 84: Lecture Note AC421

6.5 ส�วินประกอบของแนวิการสอบบ�ญชีแนวิก่�รสอบบ�ญช�คำวิรประก่อบด้%วิยเน2�อห�ส�ระส��คำ�ญ ด้�งต�อไปน��

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบขั้อบเขั้ตก่�รตรวิจสอบเทคำน�คำก่�รตรวิจสอบท�/ใช%เวิล�ท�/ใช%ในก่�รตรวิจสอบด้�ชน�ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/อ%�งอ�งล�ยม2อช2/อผิ,%ตรวิจสอบและผิ,%สอบท�นและวิ�นท�/ตรวิจ

สอบและสอบท�นเสร6จส��น

Page 85: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 6ขั้��นตอนส�ด้ท%�ยขั้องก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช� คำ2อก่�รพ�ฒน�

แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม จะอธิ�บ�ยถึ�งขั้อบเขั้ตและก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบท�/คำ�ด้หม�ยผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ถึ�งขั้อบเขั้ตง�นสอบบ�ญช� คำวิ�มร, %เก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบ คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน คำวิ�มเส�/ยงและคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญ ล�ก่ษณีะระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� รวิมถึ�งก่�รประส�นง�น ก่�รส�/งก่�ร ก่�รคำวิบคำ�มง�น และก่�รสอบท�น

แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิม คำวิรม�ร�ยละเอ�ยด้เพ�ยงพอเพ2/อจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� ซึ่�/งแสด้งถึ�งล�ก่ษณีะ ระยะเวิล� และขั้อบเขั้ตขั้องวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบในร�ยละเอ�ยด้ ผิ,%สอบบ�ญช�ใช%แนวิก่�รสอบบ�ญช�เป9นคำ��ส�/งง�นแก่�ผิ,%ช�วิยผิ,%สอนบ�ญช�และใช%ในก่�รคำวิบคำ�ม และบ�นท�ก่ผิลก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�ให%เป9นไปอย��งถึ,ก่ต%อง

ในก่�รจ�ด้ท��แนวิก่�รสอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรคำ��น�งถึ�งวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/จะใช%ให%เหม�ะสมแก่�ก่รณี�วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบด้�งก่ล��วิ รวิมถึ�งก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มและก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระ

Page 86: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 6

Page 87: Lecture Note AC421

บทท" 7 กระดาษท�าการของผู้()สอบบ�ญชี

7.1 คิวิามุ่หมุ่ายของกระดาษท�าการก่ระด้�ษท��ก่�ร (Audit Working Paper or

Documentation) หม�ยถึ�ง เอก่ส�ร หร2อบ�นท�ก่ท�/จ�ด้ท��ขั้%นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช� หร2อเอก่ส�รท�/บ�นท�ก่ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ร�บและเก่6บร�ก่ษ�ไวิ%เพ2/อประโยชน!ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ประก่อบด้%วิย1.ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/ผิ,%สอบบ�ญช�จ�ด้ท��ขั้��นเอง

2. ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%จ�ก่ล,ก่คำ%�

Page 88: Lecture Note AC421

72. วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการจ�ดท�ากระดาษท�าการ มุ่ด�งน3

1. ช�วิยในก่�รวิ�งแผินและปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช�

2. ช�วิยในก่�รคำวิบคำ�มด้,แลและสอบท�นง�นสอบบ�ญช�

3. บ�นท�ก่หล�ก่ฐ�นท�/ได้%ร�บจ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบเพ2/อประก่อบแสด้งคำวิ�มเป9นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 89: Lecture Note AC421

7.3 เน63อหาและข)อมุ่(ลท"คิวิรบ�นท5กในกระดาษท�าการ มุ่ด�งน3

- ขั้%อม,ลในก่ระด้�ษท��ก่�รคำวิรแสด้งให%เห6นวิ��ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%วิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�อย��งระม�ด้ระวิ�งและรอบคำอบ และม�ก่�รคำวิบคำ�มก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นขั้องผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�อย��งม�ประส�ทธิ�ภ�พ

- ขั้%อม,ลในก่ระด้�ษท��ก่�รคำวิรแสด้งให%เห6นวิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นต�มแผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

-หล�ก่ฐ�นท�/แสด้งให%เห6นวิ��ขั้%อม,ลและต�วิเลขั้ในงบก่�รเง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�แสด้งคำวิ�มเห6นน��นถึ,ก่ต%องตรงต�มบ�นท�ก่และหล�ก่ฐ�นท�งก่�รบ�ญช�ขั้องก่�จก่�ร

Page 90: Lecture Note AC421

7.4 การคิวิบคิ�มุ่กระดาษท�าการผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรน��วิ�ธิ�ก่�รท�/เหม�ะสมม�ใช%คำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รให%ปลอด้ภ�ยเพ2/อเก่6บร�ก่ษ�ขั้%อม,ลในก่ระด้�ษท��ก่�รไวิ%เป9นคำวิ�มล�บ วิ�ธิ�ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รม�ด้�งน��

1. ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รในส��น�ก่ง�นขั้องล,ก่คำ%� ในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบ ณี ส��น�ก่ขั้องล,ก่คำ%� ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรให%ล,ก่คำ%�จ�ด้ห%องท��ง�นแยก่เป9นอ�สระ ซึ่�/งส�ม�รถึปCด้และใส�ก่�ญแจได้%เม2/อเล�ก่ง�นและคำวิรม�ต,%หร2อก่ระเปI� ซึ่�/งม�ก่�ญแจล6อก่ส��หร�บใช%เก่6บก่ระด้�ษท��ก่�รในแต�ละวิ�นด้%วิยเพ2/อม�ให%บ�คำคำลท�/ไม�เก่�/ยวิขั้%องเขั้%�ถึ�งขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิได้%

2. ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รในส��น�ก่ง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ก่ระด้�ษท��ก่�รขั้องล,ก่คำ%�แต�ละร�ยคำวิรจ�ด้เก่6บไวิ%ในสถึ�นท�/ปลอด้ภ�ย และมอบหม�ยให%ม�ผิ,%ร �บผิ�ด้ชอบในก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�ร ก่�รเบ�ก่ก่�รส�งคำ2น และก่ระด้�ษท��ก่�รคำวิรม�หล�ก่ฐ�นไวิ%อ%�งอ�ง และต%องได้%ร�บอน�ม�ต�จ�ก่ผิ,%ม�อ��น�จก่�อนเสมอ

Page 91: Lecture Note AC421

7.5 ระยะเวิลาในการเก7บร�กษากระดาษท�าการผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�รไวิ%เป9นระยะเวิล�ท�/เพ�ยงพอก่�บคำวิ�มต%องก่�รในก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นและเพ2/อให%เป9นไปต�มขั้%อก่��หนด้ขั้องก่ฎหม�ยและขั้%อก่��หนด้ขั้องวิ�ช�ช�พ เน2/องจ�ก่ไม�ม�ก่ฎหม�ยท�/ก่��หนด้ไวิ%โด้ยเฉพ�ะเก่�/ยวิก่�บก่�รเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�ร แต�ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึอ%�งอ�งพระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พงศึ 2543 ซึ่�/งก่��หนด้ให%เก่6บร�ก่ษ�สม�ด้และเอก่ส�รท�งบ�ญช�ไวิ%ไม�น%อยก่วิ�� 5 ป@ หร2ออ�จเก่6บไวิ%เก่�นก่วิ�� 5 ป@แต�ต%องไม�เก่�น 7 ป@ก่6ได้%

ก่ฎหม�ยอ�ก่ฉบ�บท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บระยะเวิล�ในก่�รเก่6บร�ก่ษ� ได้%แก่� ก่ฎหม�ยเก่�/ยวิก่�บอ�ย�คำวิ�มในคำด้�ฟั<องร%องซึ่�/งก่��หนด้ให%เก่6บเอก่ส�รไวิ% 10 ป@ ด้�งน��นในท�งปฏิ�บ�ต� ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งคำงเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�รให%เป9นระยะเวิล� 10 ป@ แต�ส��หร�บแฟั<มถึ�วิรน��น ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งคำงเก่6บร�ก่ษ�ก่ระด้�ษท��ก่�รท�/อย,�ในแฟั<มถึ�วิรตร�บเท��ท�/ย�งตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รแห�งน��นอย,�

Page 92: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 7ก่ระด้�ษท��ก่�รม�บทบ�ทส��คำ�ญอย��งย�/งในท�ก่ขั้��นตอน

ขั้องก่�รตรวิจสอบต��งแต�ก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช�ไปจนถึ�งก่�รน��เสนตอร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช� ผิ,%สอบบ�ญช�จ�ด้ท��ก่ระด้�ษท��ก่�รโด้ยม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อช�วิยในก่�รวิ�งแผินและปฏิ�บ�ต�ง�นสอบบ�ญช� ก่ระด้�ษท��ก่�รย�งช�วิยผิ,%สอบบ�ญช�ในก่�รคำวิบคำ�มด้,และสอบท�นง�นสอบบ�ญช� รวิมท��งใช%ในก่�รบ�นท�ก่หล�ก่ฐ�นท�/ได้%ร�บจ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบ เพ2/อประก่อบก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

ร,ปแบบและเน2�อห�ขั้องก่ระด้�ษท��ก่�ร อ�จม�คำวิ�มแตก่ต��งก่�นส��หร�บก่�รตรวิจสอบแต�ละง�นป=จจ�ยท�/ก่��หนด้ร,ปแบบและเน2�อห�ขั้องก่ระด้�ษท��ก่�รได้%แก่� ล�ก่ษณีะขั้องก่�รร�บง�น ร,ปแบบขั้องร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ล�ก่ษณีะและคำวิ�มซึ่�บซึ่%อนขั้องธิ�รก่�จ ก่�รส�/งก่�ร ก่�รคำวิบคำ�มด้,แลและก่�รสอบท�นง�นท�/ท��โด้ยผิ,%ช�วิยผิ,%สอบบ�ญช� ล�ก่ษณีะและสภ�พขั้องระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องก่�จก่�ร รวิมท��งวิ�ธิ�ก่�รและเทคำโนโลย�ท�/ใช%ในก่�รตรวิจสอบ

Page 93: Lecture Note AC421

ขั้%อม,ลท�/คำวิรบ�นท�ก่ไวิ%ในก่ระด้�ษท��ก่�รแต�ละแผิ�น ประก่อบด้%วิย ช2/อก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ งวิด้บ�ญช�ท�/ตรวิจสอบ งวิด้บ�ญช�ท�/ตรวิจสอบ ช2/อบ�ญช�หร2อร�ยก่�รท�/ตรวิจสอบ ล�ยม2อช2/อผิ,%จ�ด้ท��และล�ยม2อช2/อผิ,%สอบท�นวิ�นท�/จ�ด้ท�� และวิ�นท�/สอบท�นแล%วิเสร6จ รห�สด้�ชน� เคำร2/องหม�ยก่�รตรวิจสอบและคำ��อธิ�บ�ย ปร�ม�ณีและขั้อบเขั้ตขั้องร�ยก่�รท�/เล2อก่ม�ทด้สอบ สร�ปผิลก่�รตรวิจสอบ และป=ญห�ท�/ตรวิจพบ

ผิ,%สอบบ�ญช�จ�ด้เก่6บก่ระด้�ษท��ก่�รไวิ%ในแฟั<มป=จจ�บ�นและแฟั<มถึ�วิร ตลอด้จนจ�ด้ให%ม�ก่�รคำวิบคำ�มก่ระด้�ษท��ก่�รให%ปลอด้ภ�ยเพ2/อร�ก่ษ�คำวิ�มล�บ และผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรสอบท�นก่ระด้�ษท��ก่�ร เพ2/อให%แน�ใจวิ��ได้%รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอและเหม�ะสม

ก่ระด้�ษท��ก่�รเป9นก่รรมส�ทธิ�Fขั้องผิ,%สอบบ�ญช� และจ�ด้เก่6บไวิ%เป9นระยะเวิล�ท�/เพ�ยงพอก่�บคำวิ�มต%องก่�รใช%ง�นและต�มขั้%อก่��หนด้ขั้องก่ฎหม�ยและขั้องวิ�ช�ช�พ

Page 94: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 7

Page 95: Lecture Note AC421

บทท" 8 การตรวิจสอบวิงจรรายได)

8.1 คิวิามุ่หมุ่ายและประเภทของวิงจรรายการคิ)าก่�จก่�รม�ก่�รด้��เน�นง�นต��ง ๆ ก่�อให%เก่�ด้ก่�จก่รรม

ท�งธิ�รก่�จ หร2อเหต�ก่�รณี!ท�งเศึรษฐก่�จท�/ก่ระทบต�อส�นทร�พย! หน��ส�น และส�วินขั้องเจ%�ขั้อง (หร2อสมก่�รบ�ญช� )เร�ยก่วิ�� ร�ยก่�รคำ%� (Transactions) ซึ่�/งส�ม�รถึจ�ด้ประเภทออก่เป9นก่ล��มขั้องก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องส�มพ�นธิ!ได้% เร�ยก่วิ�� วิงจรร�ยก่�รคำ%� (Transaction Cycle

Page 96: Lecture Note AC421

วิงจรร�ยก่�รคำ%� แบ�งออก่เป9น 5 วิงจร คำ2อ 1. วิงจรร�ยได้% (Revenue Cycle)

2. วิงจรร�ยจ��ย (Expenditure Cycle) 3. วิงจรก่�รผิล�ต (Production Cycle) 4. วิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น (Financing Cycle)

5. วิงจรก่�รลงท�น ( Investing Cycle)

Page 97: Lecture Note AC421

8.2 ล�กษณ์ะของวิงจรรายได)วิงจรร�ยได้% ประก่อบด้%วิยขั้��นตอนขั้องก่�จก่รรมท�/

ม�คำวิ�มเก่�/ยวิเน2/องก่�น โด้ยเร�/มต��งแต�ก่�รร�บคำ��ส�/งซึ่2�อขั้องล,ก่คำ%� ก่�รอน�ม�ต�ก่�รขั้�ยส�นคำ%�หร2อบร�ก่�รต��ง ๆ ให%ก่�บล,ก่คำ%� ก่�รส�งมอบส�นคำ%�หร2อให%บร�ก่�รไปจนถึ�งก่�รร�บช��ระเง�นจ�ก่ล,ก่คำ%� และก่�รบ�นท�ก่บ�ญช�เป9นร�ยได้%ขั้องก่�จก่�ร

วิงจรร�ยได้%ม�ประเภทร�ยก่�รบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ 3ร�ยก่�ร คำ2อ 1. ร�ยก่�รขั้�ยส�นคำ%� 2. ร�ยก่�รร�บช��ระเง�นและ 3. ร�ยก่�รปร�บปร�งขั้�ย (เช�น ส�วินลด้จ��ย ส�นคำ%�ร�บคำ2น ปร�บปร�งหน��ท�/เร�ยก่เก่6บไม�ได้% ) และม�ยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ 2 บ�ญช� คำ2อ 1. ล,ก่หน��ก่�รคำ%� 2. ร�ยได้%จ�ก่ก่�รขั้�ย

Page 98: Lecture Note AC421

83. คิวิามุ่เส"ยงของวิงจรรายได)ในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ถึ�ง

ป=จจ�ยต��ง ๆ ท�/ก่�อให%เก่�ด้คำวิ�มเส�/ยงต�อวิงจรร�ยได้%ซึ่�/งม�ก่จะส�งผิลก่ระทบก่�บวิงจรบ�ญช�อ2/น ๆ คำวิ�มเส�/ยงในวิงจรร�ยได้%อ�จส�งผิลก่ระทบต�อง�นบร�ห�รขั้องก่�จก่�ร อ�นเป9นเหต�ให%ผิ,%บร�ห�รต�ด้ส�นใจด้��เน�นก่�รผิ�ด้พล�ด้ ตลอด้จนม�ผิลต�อก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รไม�ถึ,ก่ต%องได้% เช�น

1. ก่�รร�ยง�นร�ยได้%ท�/ส,งก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง ซึ่�/งอ�จม�ส�เหต�จ�ก่ก่�รแสด้งยอด้ร�ยได้%ให%ตรงก่�บเป<�หม�ยท�/ก่��หนด้ไวิ% โด้ยก่�รบ�ด้เบ2อนร�ยได้%ให%ม�ยอด้ส,งก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง เช�นก่�รน��ยอด้ขั้�ยขั้องงวิด้บ�ญช�อ2/น หร2อร�ยได้%ประเภทอ2/นท�/ไม�เก่�/ยวิขั้%องม�รวิมอย,�ในงบก่�รเง�น และก่�รจ�ด้ท��ร�ยก่�รร�บคำ��ส�/งซึ่2�อส�นคำ%�ขั้��นม�เองเพ2/อน��ม�บ�นท�ก่เป9นร�ยได้%จ�ก่ก่�รขั้�ยส�นคำ%� เป9นต%น

2. ก่�รร�ยง�นสภ�พคำล�องขั้องก่�จก่�รไวิ%ส,งเก่�นไป ซึ่�/งเป9นเหต�ให%ผิ,%บร�ห�รประเม�นสภ�พคำล�องจ�ก่เง�นท�นหม�นเวิ�ยนขั้องก่�จก่�รผิ�ด้พล�ด้ ท��งน�� อ�จเก่�ด้จ�ก่ก่�รแสด้งยอด้ร�บช��ระเง�นสด้จ�ก่ล,ก่หน��ก่�รคำ%�ไวิ%ส,งเก่�นไป หร2อม�ก่�รต��งบ�ญช�คำ��เผิ2/อหน��สงส�ยจะส,ญไวิ%ต�/�เก่�นไป

Page 99: Lecture Note AC421

8.4 การคิวิบคิ�มุ่ภายในของวิงจรรายได)ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในประก่อบด้%วิยสภ�พแวิด้ล%อมก่�ร

คำวิบคำ�ม ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร ก่�รต�ด้ต�มและก่�รประเม�นผิลและก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรศึ�ก่ษ�เพ2/อท��คำวิ�มเขั้%�ใจถึ�งองคำ!ประก่อบขั้องระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในด้�งก่ล��วิ ด้�งน��

8.41สภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม 8.4 2 ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง 8.4 3 ส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร 8.4 4 ก่�รต�ด้ต�มและก่�รประเม�นผิล 8.4 5 ก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม

Page 100: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 8วิงจรร�ยก่�รคำ%�ม� 5 วิงจร คำ2อ วิงจรร�ยได้% วิงจรร�ยจ��ย วิงจร

ก่�รผิล�ต วิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น และวิงจรก่�รลงท�น ก่�จก่�รอ�ตส�หก่รรมจะม�คำรบท��ง 5 วิงจร ส�วินก่�จก่�รบร�ก่�รและก่�จก่�รพ�ณี�ชยก่รรมจะไม�ม�วิงจรก่�รผิล�ต

ก่�รตรวิจสอบวิงจรร�ยได้%เก่�/ยวิขั้%องก่�บร�ยก่�รขั้�ยส�นคำ%� ร�ยก่�รร�บช��ระเง�น ร�ยก่�รปร�บปร�งขั้�ย(ส�วินลด้จ��ย ส�นคำ%�ร�บคำ2น ) และยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ขั้องบ�ญช�ล,ก่หน��ก่�รคำ%�และบ�ญช�ร�ยได้%จ�ก่ก่�รขั้�ยคำวิ�มเส�/ยงขั้องวิงจรร�ยได้%ท�/ส��คำ�ญ เช�น ก่�รร�ยง�นร�ยได้%ส,ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง ก่�รร�ยง�นสภ�พคำล�องส,งเก่�นไป เป9นต%น

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรร�ยได้% โด้ยแยก่ต�มองคำ!ประก่อบด้�งน�� สภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง ส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร ก่�รต�ด้ต�มและประเม�นผิล ตลอด้จนก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม ซึ่�/งแยก่ต�มร�ยก่�รบ�ญช�เป9น 3 ประเภท คำ2อ ร�ยก่�รขั้�ยเช2/อ ร�ยก่�รร�บเง�น และ ร�ยก่�รปร�บปร�งขั้�ย

เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยวิส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�ล,ก่หน��ก่�รคำ%� และส�ม�รถึออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระบ�ญช�ล,ก่หน��ก่�รคำ%�ได้%อย��งเหม�ะสมแก่�ก่รณี�

Page 101: Lecture Note AC421

บทท" 9 การตรวิจสอบวิงจรรายจ�าย

9.1 ล�กษณ์ะของวิงจรรายจ�ายวิงจรร�ยจ��ย ประก่อบด้%วิยก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�ร

จ�ด้ห�ป=จจ�ยหร2อก่�รซึ่2�อ และก่�รจ��ยเง�นส��หร�บคำ��ส�นคำ%�และก่�รบร�ก่�ร วิงจรร�ยจ��ยม�ประเภทร�ยก่�รบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ

2 ร�ยก่�ร คำ2อ 1. ร�ยก่�รซึ่2�อ และ 2. ร�ยก่�รจ��ยเง�น และม�ยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ท�/ส��คำ�ญ 2 บ�ญช� คำ2อ 1.เจ%�หน��ก่�รคำ%� และ 2. คำ��ใช%จ��ย

Page 102: Lecture Note AC421

9.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของตรวิจสอบวิงจรรายจ�าย ก่�รตรวิจสอบวิงจรร�ยจ��ยส��หร�บก่�จก่�รซึ่2�อส�นคำ%�เป9นเง�นเช2/อ

ม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ต�มต�ร�ง

วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบ

วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรรายจ�ายรายการบ�ญชี ยอดคิงเหล6อตามุ่บ�ญชี

1. คำวิ�มม�อย,�จร�งหร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง(E/O)

1.1 ร�ยก่�รซึ่2�อท�/บ�นท�ก่บ�ญช�แสด้งถึ�งส�นคำ%�และบร�ก่�รท�/ได้%ร �บในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�ท�/ตรวิจสอบ

12 ร�ยก่�รจ��ยเง�นท�/บ�นท�ก่แสด้งถึ�งก่�รจ��ยเง�นท�/เก่�ด้ขั้��นระห��งงวิด้บ�ญช�ให%แก่�ผิ�%ขั้�ยและเจ%�หน��ก่�รคำ%�

1.3 เจ%�หน��ก่�รคำ%�ท�/บ�นท�ก่บ�ญช�แสด้งถึ�ง จ��นวินเง�นท�/ก่�จก่�รเป9นหน��คำ%�งช��ระ ณี

วิ�นท�/ในงบด้�ล

2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน (C/A) 2.1 ร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นท��งหมด้ท�/เก่�ด้ขั้��นในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�บ�นท�ก่ไวิ%คำรบถึ%วิน

2.2 เจ%�หน��ก่�รคำ%� รวิมถึ�งจ��นวินเง�นท�/ ก่�จก่�รเป9นหน�� ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

3. ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น (R/O) 31. ก่�จก่�รม�ภ�ระผิ,ก่พ�นต�อเจ%�หน��ก่�รคำ%�เน2/องง�มม�จ�ก่ร�ยก่�รซึ่2�อท�/บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%

32. ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�เน2/องม�จ�ก่ร�ยก่�รซึ่2�อท�/บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%

33. เจ%�หน��ก่�รคำ%�เป9นภ�ระผิ,ก่พ�นขั้อง ก่�จก่�ร ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล 34 ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fหร2อเป9น

เจ%�ขั้องส�นคำ%�ท�/บ�นท�ก่บ�ญช� ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� (M) 4.1 ร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นได้%บ�นท�ก่ในร�ยก่�รบ�ญช�ด้%วิยจ��นวินเง�นท�/ถึ,ก่ต%องและตรงต�มงวิด้บ�ญช�

42. เจ%�หน��ก่�รคำ%�แสด้งด้%วิยจ��นวินเง�นท�/ถึ,ก่ต%อง43. คำ��ใช%จ��ยต��ง ๆ แสด้งด้%วิยจ��นวินเง�นท�/เป9นไปต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล(P/D)

5.1 ร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นได้%แสด้งร�ยก่�รไวิ%ในงบก่�รเง�นรวิมท��งก่�รจ�ด้ประเภทร�ยก่�รบ�ญช�และก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

52. เจ%�หน��ก่�รคำ%�และคำ��ใช%จ��ยจ�ด้ประเภทไวิ%อย��งเหม�ะสมในงบก่�รเง�น

53. ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บขั้%อผิ,ก่พ�น หน��ส�น ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น ภ�ระก่�รคำ���ประก่�นเปCด้เผิย

ไวิ%อย��งเพ�ยงพอ

Page 103: Lecture Note AC421

9.2 คิวิามุ่เส"ยงของวิงจรรายจ�าย ในก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/อง และคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่

ก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรร�ยจ��ย ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ป=จจ�ยท�/อ�จม�ผิลก่ระทบต�อส�/งท�/ผิ,%บร�ห�รได้%ให%ก่�รร�บรองไวิ%เก่�/ยวิก่�บงบก่�รเง�นโด้ยเฉพ�ะวิงจรร�ยจ��ยเช�น

1. แรงก่ด้ด้�นท�/จะแสด้งคำ��ใช%จ��ยต�/�ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�ง เพ2/อจะได้%ร�ยง�นผิลก่�รด้��เน�นง�นท�/ม�ก่��ไรต�มเป<�หม�ย

2. แรงก่ด้ด้�นท�/จะแสด้งหน��ส�นต�/�ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�งเพ2/อจะได้%เสนอร�ยง�นท�งก่�รเง�นวิ��ระด้�บเง�นท�นหม�นเวิ�ยน ท��ง ๆ ท�/คำวิ�มจร�งแล%วิ ก่�จก่�รเผิช�ญป=ญห�สภ�พคำล�องหร2อม�ป=ญห�ต�อก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/อง

Page 104: Lecture Note AC421

9.3 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรรายจ�ายผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�องคำ!ประก่อบระบบก่�รคำวิบคำ�ม

ภ�ยในขั้องวิงจรร�ยจ��ยเช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยจ��ยได้% ด้�งน��9.3.1 สภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม9.3 2 ก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยง 9.3 3 ส�รสนเทศึและก่�รส2/อส�ร9.3 4 ก่�รต�ด้ต�มและก่�รประเม�นผิล9.3 5 ก่�จก่รรมคำวิบคำ�ม

Page 105: Lecture Note AC421

9.5 การตรวิจสอบเน63อหาสาระเพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เพ�ยงพอและเหม�ะสมก่�อนก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นขั้องตน

9.5 1 ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรร�ยจ��ย เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�เขั้%�ใจองคำ!ประก่อบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องร�ยก่�รซึ่2�อและร�ยก่�รจ��ยเง�นแล%วิผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึประเม�นผิลขั้��นส�ด้ท%�ยชองคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%

9.5 2 ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องวิงจรร�ยจ��ย ด้�งน��

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%� โด้ยท�/วิไปบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�เป9นหน��ส�นหม�นเวิ�ยนท�/ม�จ��นวินเง�นม�ก่ในงบด้�ล และเป9นป=จจ�ยส��คำ�ญในก่�รประเม�นสภ�พคำล�องระยะส��นขั้องก่�จก่�ร

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�

Page 106: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 9ก่�รตรวิจสอบวิงจรร�ยจ��ยเก่�/ยวิขั้%องก่�บร�ยก่�รซึ่2�อ

ร�ยก่�รจ��ยเง�นและบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�คำวิ�มเส�/ยงขั้องวิงจรร�ยจ��ยท�/ส��คำ�ญ เช�นก่�รแสด้งคำ��ใช%จ��ยและหน��ส�นต�/�ก่วิ��คำวิ�มเป9นจร�งเป9นต%น

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรร�ยจ��ยเช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยได้%เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%� และส�ม�รถึออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระบ�ญช�เจ%�หน��ก่�รคำ%�ได้%อย��งเหม�ะสมแก่�ก่รณี�

Page 107: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 8

Page 108: Lecture Note AC421

บทท" 10 การตรวิจสอบวิงจรการผู้ล�ตและวิงจรคิ�าจ)างแรงงาน

10.1 ล�กษณ์ะของวิงจรการผู้ล�ตวิงจรก่�รผิล�ต ประก่อบด้%วิยก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บ

ก่�รเปล�/ยนแปลงสภ�พวิ�ตถึ�ด้�บให%เป9นส�นคำ%�ส��เร6จร,ปร�ยก่�รในวิงจรก่�รผิล�ตเร�/มต%นเม2/อแผินก่ก่�รผิล�ตเบ�ก่วิ�สด้�ด้�บเขั้%�ส,�ก่ระบวินก่�รผิล�ต และส��นส�ด้ลงเม2/อแผินก่ผิล�ตโอนส�นคำ%�ท�/ผิล�ตเสร6จแล%วิไปเป9นส�นคำ%�ส��เร6จร,ป ร�ยก่�รในวิงจรน��เร�ยก่วิ�� ร�ยก่�รก่�รผิล�ต

Page 109: Lecture Note AC421

10.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการผู้ล�ตก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รผิล�ตส��หร�บก่�จก่�รอ�ตส�หก่รรมม�

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ต�มต�ร�งวิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบ

วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการผู้ล�ตรายการบ�ญชี ยอดคิงเหล6อตามุ่บ�ญชี

1. คำวิ�มม�อย,�จร�งหร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง (E/O) 1.1 ร�ยก่�รผิล�ตท�/บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%แสด้งถึ�ง วิ�ตถึ�ด้�บ คำ��แรงง�นและคำ��ใช%จ��ยก่�รผิล�ตท�/

โอนเขั้%�ส,�ก่ระบวินก่�รผิล�ตและก่�รโอนส�นคำ%�ท�/ผิล�ตเสร6จสมบ,รณี!ไปย�งบ�ญช�ส�นคำ%�ส��เร6จร,ปในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�

12. ส�นคำ%�คำงเหล2อ ซึ่�/งได้%รวิมอย,�ในงบด้�ลม�ต�วิตนอย,�จร�ง

13. ต%นท�นขั้�ยแสด้งถึ�งต%นท�นขั้องส�นคำ%�ท�/ขั้�ยในระหวิ��งงวิด้

2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน (C/A) 2.1 ร�ยก่�รผิล�ตท��งหมด้ท�/เก่�ด้ขั้��นในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�ได้%บ�นท�ก่บ�ญช�ไวิ%คำรบถึ%วินแล%วิ

22. ส�นคำ%�คำงเหล2อประก่อบด้%วิยวิ�ตถึ�ด้�บ ง�นระหวิ��งท�� ส�นคำ%�ส��เร6จร,ปและวิ�สด้�

โรงง�นท��งหมด้ซึ่�/งคำงเหล2ออย,�ในม2อ ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

23. ต%นท�นขั้�ยท��งหมด้ได้%รวิมอย,�ในงบก่��ไรขั้�ด้ท�นเพ2/อน��ไปห�ก่จ�ก่ร�ยก่�รขั้�ยในระหวิ��งบ�ญช�

3. ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น (R/O) 3.1 ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�ท�เป9นผิลม�จ�ก่ก่�รบ�นท�ก่ร�ยก่�รผิล�ต

32. ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นคำ%�คำง เหล2อ ณี วิ�นท�/ในงบด้�ล

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� (M) 4.1 ก่�จก่�รได้%วิ�เคำร�ะห!ร�ยก่�รก่�รผิล�ต อย��งถึ,ก่ต%องด้%วิยจ��นวินเง�นท�/ถึ,ก่ต%อง

ตลอด้จนก่�รสร�ปผิลและก่�รผิ��นร�ยก่�รไปย�งบ�ญช�แยก่ประเภทอย��งถึ,ก่ต%อง

42. ส�นคำ%�คำงเหล2อแสด้งด้%วิยร�คำ�ท�น หร2อม,ลคำ��ส�ทธิ�ท�/จะได้%ร�บ แล%วิแต�ร�คำ�ใด้จะ

ต�/�ก่วิ��อย��งเหม�ะสม 43. ต%นท�นขั้�ยม�จ�ก่�ก่รใช%วิ�ธิ�ต�ร�คำ�

ส�นคำ%�ซึ่�/งเป9นต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองก่�นท�/วิไป

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล(P/D)

5.1 ร�ยก่�รผิล�ตได้%แสด้งร�ยก่�รในงบก่�รเง�นอย��งถึ,ก่ต%องซึ่�/งรวิมถึ�งก่�รจ�ด้ประเภทร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

52. ส�นคำ%�คำงเหล2อและต%นท�นขั้�ยได้%จ�ด้ประเภทไวิ%อย��งเหม�ะสมในงบก่�รเง�น

53. ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเพ�ยงพอเก่�/ยวิก่�บหล�ก่เก่ณีฑ์!และวิ�ธิ�ก่�รต�ร�คำ�ส�นคำ%�คำงเหล2อและก่�รน��ส�นคำ%�ไปเป9นหล�ก่ประก่�น

Page 110: Lecture Note AC421

10.2 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรการผู้ล�ตระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในวิงจรก่�รผิล�ต ม�องคำ!ประก่อบ

5 อย��ง เช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยได้%และวิงจรร�ยจ��ย เช�น ภ�ยใต%องคำ!ประก่อบสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�ม โคำรงสร%�งก่�รจ�ด้องคำ!ก่รภ�คำรวิมถึ�งก่�รจ�ด้ให%ม�ผิ,%ร �บผิ�ด้ชอบเก่�/ยวิก่�บก่�รผิล�ต เช�น ต��แหน�งรองก่รรมก่�รผิ,%จ�ด้ก่�รส�ยปฏิ�บ�ต�ง�นหร2อก่�รผิล�ต เป9นต%น โด้ยท�/วิไป ต��แหน�งด้�งก่ล��วิจะม�อ��น�จก่�รบ�งคำ�บบ�ญช�และส�/งก่�รได้%ไปย�งฝJ�ยก่�รวิ�งแผินและคำวิบคำ�มก่�รผิล�ตและแผินก่ก่�รผิล�ต

ปร�ชญ�และล�ก่ษณีะก่�รบร�ห�รขั้องผิ,%บร�ห�ร รวิมถึ�งแนวิท�งในก่�รจ�ด้ก่�รคำวิ�มเส�/ยงซึ่�/งเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รต�ด้ส�นใจผิล�ตและระด้�บขั้องส�นคำ%�คำงเหล2อ นโยบ�ยและวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�เก่�/ยวิก่�บก่�รจ%�งง�น

Page 111: Lecture Note AC421

10.3 แนวิคิ�ดของวิงจรคิ�าจ)างแรงงานก่�จก่�รท�ก่ประเภทต%องม�วิงจรคำ��จ%�งแรงง�น

โด้ยเฉพ�ะก่�จก่�รบร�ก่�รจะถึ2อวิ��วิงจรคำ��จ%�งแรงง�นเป9นวิงจรท�/ส��คำ�ญอย��งหน�/ง

10.4 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรคิ�าจ)างแรงงานผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรท��คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บองคำ!ประก่อบ

ขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรคำ��จ%�งแรงง�นป=จจ�ยสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มหล�ยอย��งม�ผิลก่ระทบโด้ยตรงต�อประส�ทธิ�ผิลขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน

ก่�จก่�รม�ก่มอบหม�ยคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบท��งหมด้ท�/เก่�/ยวิก่�บพน�ก่ง�นล,ก่จ%�งให%แก่�ผิ,%บร�ห�รส�ยง�นทร�พย�ก่รมน�ษย! หร2อผิ,%อ��นวิยก่�รฝJ�ยบ�คำคำล แผินก่บ�คำคำล จะท��หน%�ท�/ประมวิลร�ยก่�รคำ��จ%�งแรงง�นและก่�รขั้อเบ�ก่จ��ยเง�นคำ��จ%�งแรงง�นให%แก่�พน�ก่ง�นล,ก่จ%�ง

Page 112: Lecture Note AC421

10.5 การตรวิจสอบวิงจรคิ�าจ)างแรงงาน ด�งน3ต�วิอย��งก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรคำ��จ%�งแรงง�นแสด้งไวิ%ในต�ร�ง

ก่�จก่รรมขั้%อผิ�ด้พล�ด้ท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น ก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�ม วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�ร

ตรวิจสอบ

ก่�รจ%�งพน�ก่ง�น *พน�ก่ง�นปลอมอ�จรวิมอย,�ในคำ��จ%�งแรงง�น

* แผินก่บ�คำคำลคำวิรอน�ม�ต�พน�ก่ง�นใหม�ท��งหมด้

* ตรวิจสอบใบอน�ม�ต�ส��หร�บพน�ก่ง�นใหม�

E , R/O

ก่�รอน�ม�ต�ก่�รเปล�/ยนแปลง

* พน�ก่ง�นอ�จได้%ร�บอ�ตร�คำ��จ%�งเพ�/มขั้��นโด้ยไม�ได้%ร�บอน�ม�ต�

* พน�ก่ง�นท�/ออก่จ�ก่ง�นแล%วิย�งม�อย,�ในคำ��จ%�งแรงง�น

*แผินก่บ�คำคำลคำวิรอน�ม�ต�ก่�รเปล�/ยนแปลงอ�ตร�คำ��จ%�งท��งหมด้

* แผินก่บ�คำคำลแจ%งแผินก่คำ��จ%�งแรงง�นส��หร�บก่�รออก่จ�ก่ง�นท��งหมด้

* สอบถึ�มเก่�/ยวิก่�บวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ส��หร�บก่�รอน�ม�ต�ก่�รเปล�/ยนแปลงอ�ตร�คำ��จ%�ง

* ตรวิจสอบใบแจ%งก่�รออก่จ�ก่ง�นในแผินก่คำ��จ%�งแรงง�น

R/O , ME

ก่�รจ�ด้ท��ขั้%อม,ลบ�นท�ก่เวิล�และก่�รม�ท��ง�น

*พน�ก่ง�นอ�จได้%ร�บเง�นคำ��จ%�งแรงง�นส��หร�บช�/วิโมงท�/ไม�ได้%ท��ง�น

*ใช%น�ฬิ�ก่�ตอก่บ�ตรและห�วิหน%�ง�นอน�ม�ต�ใบจด้เวิล�

*ส�งเก่ตก่�รณี!ก่�รใช%น�ฬิ�ก่� ตอก่บ�ตร ตรวิจสอบวิ��ใบจด้

เวิล�ม�ก่�รอน�ม�ต�โด้ยห�วิหน%�ง�น

E , C , M , P/O

ก่�รบ�นท�ก่คำ��จ%�งแรงง�น *ขั้%อม,ลคำ��จ%�งแรงง�นอ�จส,ญห�ยระหวิ��งก่�รส�งไปแผินก่คำอมพ�วิเตอร!

* ใช%ยอด้รวิมก่ล��มส��หร�บจ��นวินช�/วิโมงท��ง�นโด้ยแผินก่คำ��จ%�งแรงง�นและตรวิจท�นโด้ยผิ,%คำวิบคำ�มด้,แล

* ตรวิจสอบหล�ก่ฐ�นขั้องก่�รจ�ด้ท��และใช%ยอด้รวิมก่ล��ม

C

Page 113: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 10

ก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รผิล�ตในก่�จก่�รอ�ตส�หก่รรม เก่�/ยวิขั้%องก่�บร�ยก่�รผิล�ตและบ�ญช�ส�นคำ%�คำงเหล2อวิงจรก่�รผิล�ตม�หน%�ท�/หล�ก่ 3 ประก่�ร คำ2อ ก่�รด้��เน�นก่�รผิล�ต ก่�รจด้บ�นท�ก่ก่�รผิล�ต และก่�รเก่6บร�ก่ษ�ส�นคำ%�ให%ปลอด้ภ�ย

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรก่�รผิล�ต โด้ยแยก่ต�มองคำ!ประก่อบขั้องก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน เช�นเด้�ยวิก่�บวิงจรร�ยได้%และร�ยจ��ยเม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มได้%แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่�รตรวิจสอบส�นคำ%�คำงเหล2อและส�ม�รถึออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�นคำ%�คำงเหล2อได้%

ก่�รตรวิจสอบคำ��จ%�งแรงง�นเป9นไปท��นองเด้�ยวิก่�นวิงจรก่�รผิล�ต ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จรวิมคำ��จ%�งแรงง�นอย,�ในวิงจรร�ยจ��ยหร2อวิงจรก่�รผิล�ตก่6ได้% หร2ออ�จแยก่ออก่ม�เป9นวิงจรหน�/งต��งห�ก่ก่6ได้%

Page 114: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 9

สอบก่ล�งภ�คำ

Page 115: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 10

Page 116: Lecture Note AC421

บทท" 11 การตรวิจสอบวิงจรการจ�ดหาเง�น

11.1 ล�กษณ์ะของวิงจรการจ�ดหาเง�นวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นเก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รได้%ม�และก่�รช��ระ

คำ2นเง�นท�น ก่�รจ��ยผิลตอบแทนให%ก่�บแหล�งท�/ม�ขั้องเง�นท�นระยะย�วิ ซึ่�/งในท�/น��ได้%แก่� ก่�รได้%ร�บเง�นก่,%ย2มจ�ก่ก่�รออก่จ��หน��ยห�%นก่,% ซึ่�/งถึ2อเป9นหน��ส�นระยะย�วิขั้องก่�จก่�ร และก่�รได้%ร�บเง�นลงท�นจ�ก่ก่�รออก่จ��หน��ยห�%นท�น (ห�%นส�ม�ญและห�%นบ�ร�มส�ทธิ� ) ซึ่�/งถึ2อเป9นส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นขั้องก่�จก่�ร โด้ยม�ก่�จก่รรมต��ง ๆ ในวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นท�/ม�คำวิ�มเก่�/ยวิเน2/องก่�นต�มล��ด้�บ ด้�งต�อไปน��

(1) ก่�รออก่ห�%นก่,%และห�%นท�น (2) ก่�รจ��ยช��ระด้อก่เบ��ยส��หร�บห�%นก่,%และ

เง�นป=นผิลส��หร�บห�%นท�น (3) ก่�รไถึ�ถึอนและก่�รซึ่2�อคำ2นห�%นก่,%และห�%นท�น (4) ก่�รบ�นท�ก่ร�ยก่�รขั้%อม,ลท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�ร

จ�ด้ห�เง�น

Page 117: Lecture Note AC421

11.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการจ�ดหาเง�นก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!ต�มร�ยละเอ�ยด้ท�/แสด้งไวิ%ในต�ร�งน��

วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบวิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบยอด้คำงเหล2อต�มบ�ญช�ในวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น

1. คำวิ�มม�อย,�จร�งหร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง 11. ยอด้เง�นเหล2อบ�ญช� แสด้งถึ�งก่�รจ�ด้ห�เง�นท�/เก่�ด้ขั้��นต�มยอด้คำง เหล2อในงบด้�ล ณี วิ�นส��นงวิด้บ�ญช�

12. งบก่��ไรขั้�ด้ท�น แสด้งผิลก่ระทบท�/เก่�ด้จ�ก่ร�ยก่�รหน��ส�นระยะย�วิท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งระหวิ��งงวิด้บ�ญช�

13. ยอด้คำงเหล2อบ�ญช�ส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นได้%รวิมผิลก่ระทบจ�ก่ร�ยก่�รร�บและจ��ยเง�นท�/จ�ด้ม�ต�มท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งในระหวิ��งงวิด้บ�ญช�

2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน 21. ยอด้คำงเหล2อหน��ส�นระยะย�วิ ได้%แสด้งถึ�งหน��ส�นท��งหมด้ท�/ต%อง จ��ยช��ระต�อเจ%�หน��ต�มท�/แสด้งไวิ%ในงบด้�ล ณี วิ�นส��นงวิด้บ�ญช�

22. งบก่��ไรขั้�ด้ท�น แสด้งผิลก่ระทบท�/เก่�ด้จ�ก่ก่�รร�ยก่�รหน��ส�นระยะย�วิท��งหมด้ท�/เก่�ด้ขั้��นระหวิ��งงวิด้บ�ญช�อย��งคำรบถึ%วิน

23. ยอด้คำงเหล2อในบ�ญช�ส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น ได้%รวิมผิลก่ระทบท��งหมด้ ขั้องก่�จก่รรมท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รจ�ด้ห�เง�นท�น ร�ยก่�รห�%นท�นจด้ทะเบ�ยนท�/

เร�ยก่ช��ระแล%วิ ณี วิ�นท�/ในงบด้�ลอย��งคำรบถึ%วิน

3.ส�ทธิ�และภ�ระผิ,ก่พ�น 31. ยอด้คำงเหล2อหน��ส�นระยะย�วิท�/บ�นท�ก่ไวิ%ท��งหมด้ เป9นยอด้หน��ท�/ก่�จก่�รม�ภ�ระผิ,ก่พ�นต%องจ��ยช��ระ

32. ยอด้คำงเหล2อส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น แสด้งถึ�งส�ทธิ�ท�/ม�อย,�จร�งขั้องผิ,%ถึ2อ ห�%นต�มท�/แสด้งไวิ%ในงบด้�ล ณี วิ�นส��นงวิด้

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ�� 41. ยอด้คำงเหล2อหน��ส�นระยะย�วิได้%แสด้งม,ลคำ��ท�/ถึ,ก่ต%องต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

42. งบก่��ไรขั้�ด้ท�นได้%แสด้งคำ��ใช%จ��ยซึ่�/งม�ม,ลคำ��ท�/ส�ม�รถึวิ�ด้ได้%อย��งน��เช2/อถึ2อในส�วินท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รจ�ด้ห�เง�น

43. ยอด้คำงเหล2อส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นได้%แสด้งม,ลคำ��ท�/ส�ม�รถึวิ�ด้ได้%อย��งน��เช2/อถึ2อ

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ล

51. บ�ญช�หน��ส�นระยะย�วิและบ�ญช�ท�/เก่�/ยวิขั้%องในงบก่��ไรขั้�ด้ท�นได้%แสด้งร�ยก่�รและจ�ด้แบ�งประเภทบ�ญช�อย��งเหม�ะสม

52. บ�ญช�ส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%นได้%แสด้งร�ยก่�รและจ�ด้แบ�งประเภทบ�ญช�อย��งเหม�ะสม

53. ร�ยก่�รขั้%อม,ลต��ง ๆ ท�/เก่�/ยวิก่�บเง2/อนไขั้หร2อส�ญญ� ภ�ระผิ,ก่พ�นรวิมถึ�งขั้%อตก่ลงในก่�รไถึ�ถึอนหน��ส�นได้%เปCด้เผิยในงบก่�รเง�นอย��งเหม�ะสมและเพ�ยงพอ

Page 118: Lecture Note AC421

11.2 คิวิามุ่เส"ยงของวิงจรการจ�ดหาเง�นเน2/องจ�ก่ร�ยก่�รขั้%อม,ลท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บวิงจรก่�รจ�ด้ห�

เง�นน��นคำ�อนขั้%�งจะม�จ��นวินน%อยม�ก่ นอก่จ�ก่น��ก่�จก่รรมส�วินใหญ�ในวิงจรจ�ด้ห�เง�น ซึ่�/งได้%แก่� ก่�รจ��ยช��ระเง�นป=นผิลและด้อก่เบ��ยม�ก่จะมอบหม�ยให%อย,�ในคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบโด้ยต�วิแทนภ�ยนอก่ ซึ่�/งต%องผิ��นก่�รอน�ม�ต�ด้��เน�นก่�รจ�ก่รรมก่�รบร�ห�รขั้องก่�จก่�รและม�เจ%�หน%�ท�/ขั้องก่�จก่�รม�ส�วินรวิมในก่�รพ�จ�รณี�ด้��เน�นก่�รต�มคำ��ส�/งอน�ม�ต�เท��น��น ด้�งน��น คำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�รแจ%งขั้%อม,ล หร2อร�ยก่�รท�งก่�รบ�ญช�ท�/ผิ�ด้พล�ด้จ�งอย,�ในระด้�บท�/คำ�อนขั้%�งต�/�

Page 119: Lecture Note AC421

11.3 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรจ�ดหาเง�นในล�ก่ษณีะเด้�ยวิก่�บวิงจรก่�รลงท�น ในก่�รศึ�ก่ษ�เพ2/อ

ท��คำวิ�มเขั้%�ใจถึ�งองคำ!ประก่อบระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นน��น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรม�คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�น ซึ่�/งโด้ยท�/วิไปก่�รด้��เน�นก่�รและคำวิบคำ�มร�ยก่�รขั้%อม,ลในวิงจรก่�รจ�ด้ห�เง�นน��นจะอย,�ในคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบขั้องผิ,%บร�ห�รฝJ�ยบร�ห�รเง�นหร2อห�วิหน%�ฝJ�ยก่�รเง�น ซึ่�/งจะต%องเป9นผิ,%ท�ม�คำวิ�มซึ่2/อส�ตย!ม�คำวิ�มร, % คำวิ�มช��น�ญในก่�รจ�ด้ห�เง�น และให%คำวิ�มส��คำ�ญก่�บก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มก่ฎเก่ณีฑ์!และเง2อนไขั้ท�งก่�รเง�นรวิมท��งส�ม�รถึให%คำ��ปร�ก่ษ�

Page 120: Lecture Note AC421

11.4 การตรวิจสอบเน63อหาสาระของวิงจรจ�ดหาเง�นผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องวิงจรจ�ด้ห�เง�นได้%แก่� หน��ส�นระยะย�วิและส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�หน��ส�นระยะ

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�หน��ส�นระยะย�วิ

3. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�วินขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

4. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องผิ,%ถึ2อห�%น

Page 121: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 11

Page 122: Lecture Note AC421

บทท" 12 การตรวิจสอบวิงจรการลงท�น

12.1 ล�กษณ์ะของวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�วิงจรก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย! ประก่อบด้%วิยขั้��นตอนต��ง ๆ ด้�งต�อไปน��

1. ก่�รซึ่2�อหล�ก่ทร�พย! 2. ก่�รร�บร, %ร�ยได้%จ�ก่ก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย! 3. ก่�รขั้�ยหล�ก่ทร�พย! 4. ก่�รบ�นท�ก่ร�ยก่�รขั้%อม,ลท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รลงท�น 5. ก่�รด้,แลและเก่6บร�ก่ษ�เอก่ส�รแสด้งส�ทธิ�ในหล�ก่ทร�พย! 6. ก่�รบ�นท�ก่ก่�รปร�บม,ลคำ��ให%เป9นร�คำ�ตล�ด้ และก่�รจ�ด้ประเภทขั้องเง�นลงท�น 7. ก่�รประเม�นผิลก่�รลงท�นและออก่ร�ยง�น

Page 123: Lecture Note AC421

12.1 วิ�ตถ�ประสงคิ�ของการตรวิจสอบวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�

ก่�รตรวิจสอบบ�ญช�เง�นลงท�นในหล�ก่ทร�พย!ม� วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องก่�รตรวิจสอบ ซึ่�/งแสด้งต�มต�ร�งต�วิอย��ง

วิ�ตถ�ประสงคิ�การตรวิจสอบ

วิ�ตถ�ประสงคิ�การตรวิจสอบยอดคิงเหล6อบ�ญชีเง�นลงท�นในหล�กทร�พย�

1. คำวิ�มม�อย,�จร�ง หร2อเก่�ด้ขั้��นจร�ง

(E/O)

11. เง�นลงท�นท�/บ�นท�ก่ในบ�ญช�ส�นทร�พย!แสด้งถึ�งก่�รลงท�นท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งต�มยอด้คำง เหล2อในบ�ญช�และร�ยง�นท�งก่�รเง�น ณี วิ�นส��นงวิด้บ�ญช�

12 ร�ยได้%ต��ง ๆ เช�น เง�นป=นผิลและด้อก่เบ��ยร�บ รวิมถึ�งก่��ไรขั้�ด้ท�นจ�ก่ก่�ร เปล�/ยนแปลงม,ลคำ��ย�ต�ธิรรมและก่�รต%อยคำ��ขั้องเง�นลงท�น เป9นต%น รวิมอย,�ในงบก่��ไรขั้�ด้ท�น

ต�มร�ยก่�รท�/เก่�ด้ขั้��นจร�งในงวิด้บ�ญช� 2. คำวิ�มคำรบถึ%วิน

สมบ,รณี!(C)

21. เง�นลงท�นท��งหมด้บ�นท�ก่รวิมอย,�ในงบด้�ลขั้องก่�จก่�รในส�วินขั้องบ�ญช�ท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�รลงท�นอย��งคำรบถึ%วิน

22. ร�ยก่�รก่��ไรขั้�ด้ท�นจ�ก่ก่�รขั้�ยเง�นลงท�นท�/เก่�ด้ขั้%นในงวิด้บ�ญช�รวิมเป9นส�วินหน�/ง ขั้องบ�ญช�ก่��ไรขั้�ด้ท�น และส�งผิลก่ระทบต�อก่�รแสด้งยอด้ก่��ไรหร2อขั้�ด้ท�นในงบก่��ไร

ขั้�ด้ท�นขั้องก่�จก่�รอย��งคำรบถึ%วิน 3. ส�ทธิ�และภ�ระ

ผิ,ก่พ�น (R/O)3.1 เง�นลงท�นท��งหมด้ท�/บ�นท�ก่ไวิ%ในบ�ญช� เป9นส�/งท�/ก่�จก่�รม�ส�ทธิ�เร�ยก่ร%องต�มท�/แสด้งไวิ%ในงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�ร

4. ก่�รวิ�ด้ม,ลคำ��(M)

41. งบด้�ลขั้องก่�จก่�รได้%แสด้งม,ลคำ��ขั้องเง�นลงท�นต��ง ๆ ได้%แก่� ม,ลคำ��ย�ต�ธิรรม ส�วินได้% เส�ย และร�คำ�ท�นต�ด้จ��หน��ยอย��งเหม�ะสมต�มประเภทขั้องก่�รลงท�น

42. ร�ยได้%ต��ง ๆ จ�ก่ก่�รลงท�นได้%รวิมและแสด้งยอด้คำงเหล2อไวิ%อย��งเหม�ะสมในงบก่�รเง�น

5. ก่�รแสด้งร�ยก่�รและก่�ร

เปCด้เผิยขั้%อม,ล(P/D)

51. เง�นลงท�นได้%แสด้งร�ยก่�รและจ�ด้ประเภทไวิ%ในงบก่�รเง�นได้%อย��งถึ,ก่ต%องเหม�ะสม 52. ม�ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเหม�ะสม ได้%แก่� ก่�รระบ�ถึ�งบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%อง

ก่�บก่�รลงท�นขั้องก่�จก่�ร หล�ก่เก่ณีฑ์!ท�/ใช%ในก่�รต�ร�คำ�เง�นลงท�น และภ�ระคำ���ประก่�นหร2อจ��นอง

Page 124: Lecture Note AC421

12.2 การคิวิบคิ�มุ่ภายในวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�

ในก่�รศึ�ก่ษ�เพ2/อท��คำวิ�มเขั้%�ใจและก่�รพ�จ�รณี�องคำ!ประก่อบคำวิบคำ�มภ�ยในขั้องวิงจรก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย!น��น ผิ,%สอบบ�ญช�จะต%องม�คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บป=จจ�ยต��ง ๆ ท�/ม�ผิลต�อสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มขั้องเง�นลงท�น เช�น ก่�รพ�จ�รณี�คำ�ด้เล2อก่เจ%�หน%�ท�/บร�ห�รเง�น ถึ2อเป9นป=จจ�ยส��คำ�ญท�/ม�ผิลต�อสภ�พแวิด้ล%อมก่�รคำวิบคำ�มขั้องก่�จก่�ร โด้ยจะต%องม�ก่�รพ�จ�รณี�ก่��หนด้หล�ก่เก่ณีฑ์!ในก่�รคำ�ด้เล2อก่บ�คำคำลอย��งเหม�ะสม ซึ่�/งโด้ยท�/วิไปจะต%องคำ��น�งถึ�งคำ�ณีสมบ�ต�ต��ง ๆ เช�น คำวิ�มซึ่2/อส�ตย! คำวิ�มร, % คำวิ�มช��น�ญในก่�รบร�ห�รเง�นลงท�นประเภทต��ง ๆ ม�คำวิ�มตระหน�ก่ หร2อให%คำวิ�มส��คำ�ญก่�บก่ฎระเบ�ยบท�/ก่��หนด้ขั้��นและส�ม�รถึช�วิยผิ,%บร�ห�รในก่�รต�ด้ส�นใจเบ2�องต%นและประเม�นคำวิ�มเส�/ยงขั้องก่�รลงท�นในแต�ละประเภทได้%

Page 125: Lecture Note AC421

12.3 การตรวิจสอบเน63อหาสาระของวิงจรการลงท�นในหล�กทร�พย�

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรประเม�นคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องและคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มขั้องวิงจรก่�รลงท�นในหล�ก่ทร�พย!ก่�อนจ�งจะก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบได้%

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�เง�นลงท�น

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�เง�นลงท�น

Page 126: Lecture Note AC421

12.4 แนวิคิวิามุ่คิ�ดวิงจรการลงท�นในส�นทร�พย�ถาวิรส�นทร�พย!ถึ�วิรประก่อบด้%วิยส�นทร�พย!หร2อทร�พย�ก่ร

ท�/ม�ต�วิตน ซึ่�/งใช%ในก่�รด้��เน�นง�นต�มปก่ต�ขั้องก่�จก่�ร ร�ยก่�รส�นทร�พย!ถึ�วิรในงบด้�ลม�จ�ก่หล�ยบ�ญช� เช�น ท�/ด้�น อ�คำ�รหร2อส�/งปล,ก่สร%�ง เคำร2/องจ�ก่ร อ�ปก่รณี! เคำร2/องตก่แต�งและต�ด้ต��ง เคำร2/องใช%ส��น�ก่ง�น ย�นพ�หนะ ส�นทร�พย!ต�มส�ญญ�เช��ท�งก่�รเง�น คำ��เส2/อมร�คำ�สะสม เป9นต%น ส�วินบ�ญช�ท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ถึ�วิรในงบก่��ไรขั้�ด้ท�น เช�น คำ��เส2/อมร�คำ� คำ��ซึ่�อมแซึ่ม คำ��เบ��ยประก่�นภ�ยส�นทร�พย! คำ��เช��ต�มส�ญญ�เช��ด้��เน�นง�น ก่��ไรขั้�ด้ท�นจ�ก่ก่�รจ��หน��ยส�นทร�พย! เป9นต%น

โด้ยท�/วิไป ส�นทร�พย!ถึ�วิรเป9นร�ยก่�รท�/ม�จ��นวินเง�นหร2อส�ด้ส�วินท�/ส,งเม2/อเปร�ยบเท�ยบก่�บส�นทร�พย!รวิมในงบด้�ล เช�นเด้�ยวิก่�นก่�บคำ��ใช%จ��ยท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ถึ�วิร ร�ยก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ถึ�วิรจ�งม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระส��คำ�ญต�อก่��ไรส�ทธิ� ด้%วิยคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญด้�งก่ล��วิจ�งท��ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องให%คำวิ�มสนใจก่�บก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิร อย��งไรก่6ด้�ผิ,%สอบบ�ญช�ม�ก่ตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิรโด้ยใช%เวิล�และต%นท�นต�/�ก่วิ��ก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!หม�นเวิ�ยน เน2/องจ�ก่ปร�ม�ณีร�ยก่�รขั้องส�นทร�พย!ถึ�วิรม�น%อยก่วิ��ส�นทร�พย!หม�นเวิ�ยน

Page 127: Lecture Note AC421

12.5 การตรวิจสอบเน63อหาสาระส�นทร�พย�ถาวิรก่�อนท�/ผิ,%สอบบ�ญช�จะวิ�งแนวิก่�รสอบบ�ญช�เพ2/อ

ตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�นทร�พย!ถึ�วิรได้% ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิร

1. ก่�รก่��หนด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบส�นทร�พย!ถึ�วิร

2. ก่�รออก่แบบก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระส�นทร�พย!ถึ�วิร

Page 128: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 12

ก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รลงท�นเก่�/ยวิขั้%องก่�บส�นทร�พย!ไม�หม�นเวิ�ยนซึ่�/งประก่อบด้%วิยเง�นลงท�นในหล�ก่ทร�พย!และส�นทร�พย!ถึ�วิร เป9นไปท��น�องเด้�ยวิก่�บก่�รตรวิจสอบวิงจรก่�รผิล�ต ผิ,%สอบบ�ญช�ม�ก่ใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระขั้องบ�ญช�เง�นลงท�นและส�นทร�พย!ถึ�วิรม�ก่ก่วิ��วิ�ธิ�ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มเน2/องจ�ก่ส�นทร�พย!ไม�หม�นเวิ�ยนเป9นร�ยก่�รท�/ม�ส�ระส��คำ�ญแต�ม�ปร�ม�ณีร�ยก่�รน%อย

Page 129: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 12

Page 130: Lecture Note AC421

บทท" 13 การตรวิจสอบท"ส�าคิ�ญเฉพาะกรณ์

13.1 การตรวิจสอบยอดยกมุ่าในการสอบบ�ญชีคิร�3งแรก

เม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ร�บง�นตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รเป9นป@แรก่ งบก่�รเง�นป@ก่�อนตรวิจสอบโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�หร2อไม�ได้%ม�ก่�รตรวิจสอบ ผิ,%สอบบ�ญช�คำนป=จจ�บ�นจะต%องห�หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บยอด้ยก่ม�และนโยบ�ยก่�รบ�ญช�

ยอด้ยก่ม� (Opening Balance) หม�ยถึ�ง ยอด้คำงเหล2อขั้องร�ยก่�รบ�ญช� ซึ่�/งม�อย,� ณี วิ�นต%นงวิด้ยอด้ยก่ม�ได้%ม�จ�ยอด้คำงเหล2อจ�ก่งวิด้ก่�อน และแสด้งถึ�งผิลก่ระทบขั้องร�ยก่�รต��ง ๆ ขั้องงวิด้ก่�อน ๆ และนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/ถึ2อปฏิ�บ�ต�ในงวิด้ก่�อน

ก่�จก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�นโด้ยม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บฐ�นะก่�รเง�น ผิลก่�รด้��เน�นง�นและก่ระแสเง�นสด้ ซึ่�/งเป9นประโยชน!ต�อผิ,%ใช%งบก่�รเง�นในก่�รต�ด้ส�นใจเช�งเศึรษฐก่�จ งบก่�รเง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบในงวิด้ป=จจ�บ�นได้%รวิมผิลก่ระทบขั้องร�ยก่�รบ�ญช�ท�/เก่�ด้ขั้��น และนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ในงวิด้ก่�อน ๆ ซึ่�/งแสด้งอย,�ในยอด้ยก่ม�ด้%วิย

Page 131: Lecture Note AC421

13.2 วิ�ธิการตรวิจสอบข)อมุ่(ลเก"ยวิก�บบ�คิคิลหร6อก�จการท"เก"ยวิข)องก�น

ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จทร�บถึ�งบ�คำคำลหร2อก่�จ�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นจ�ก่ก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบบ�ญช�และระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยใน ก่�รทด้สอบก่�รคำวิบคำ�มและก่�รตรวิจสอบเน2�อห�ส�ระ ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรม�ร�ยช2/อขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นก่�บก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบ ตลอด้จนคำวิ�มส�มพ�นธิ!ขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นด้�งก่ล��วิ ท��งน�� เพ2/อให%ทร�บวิ��ร�ยก่�รใด้เป9นร�ยก่�รท�/เก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น อย��งไรก่6ด้� ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งคำงใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบอ2/นเพ2/อให%แน�ใจวิ��ไม�ม�บ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นนอก่เหน2อไปจ�ก่ท�/ตนได้%ทร�บแล%วิน��น โด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ ด้�งต�อไปน��

Page 132: Lecture Note AC421

31. สอบท�นขั้%อม,ลท�/จ�ด้ท��โด้ยก่รรมก่�รและผิ,%บร�ห�ร ซึ่�/งระบ�ถึ�งร�ยช2/อขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นท��งหมด้ และปฏิ�บ�ต�ต�มวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต�อไปน�� เพ2/อให%ม� /นใจวิ��ขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิคำรบถึ%วิน

32. ตรวิจสอบคำวิ�มม�อย,�จร�งขั้องบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นโด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบ

3.3 ตรวิจสอบก่�รบ�นท�ก่บ�ญช�และก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นโด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต�อไปน��

3.4 ขั้อคำ��ร�บรองท�/เป9นล�ยล�ก่ษณี!อ�ก่ษรจ�ก่ผิ,%บร�ห�รเก่�/ยวิก่�บคำวิ�มคำรบถึ%วินขั้องขั้%อม,ลท�/ระบ�ถึ�งขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น รวิมท��งคำวิ�มเพ�ยงพอขั้องก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น

Page 133: Lecture Note AC421

13.3 การตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นจ�าแนกตามุ่ส�วินงาน

ก่�จก่�รท�/เป9นบร�ษ�ทมห�ชนจ��ก่�ด้ ต%องจ�ด้ท��และน��เสนอขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นไวิ%ในงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�ต%องตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นด้�งก่ล��วิเพ2/อให%แน�ใจวิ��ก่�จก่�รได้%เปCด้เผิยขั้%อม,ลด้�งก่ล��วิอย��งถึ,ก่ต%องต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

คิวิามุ่หมุ่ายของข)อมุ่(ลทางการเง�นจ�าแนกตามุ่ส�วินงานขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�น (Segment Information) หม�ยถึ�ง ขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บผิล�ตภ�ณีฑ์!และบร�ก่�รประเภทต��ง ๆ ขั้องก่�จก่�ร และขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บเขั้ตภ,ม�ศึ�สตร!ท�/ก่�จก่�รด้��เน�นง�นอย,� ก่�จก่�รน��เสนอขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นโด้ยม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ผิ,%ใช%งบก่�รเง�นได้%ทร�บถึ�งก่��ไรท�/ท��ได้% ขั้น�ด้และแนวิโน%มขั้องคำวิ�มเจร�ญเต�บโตในส�วินง�นท�/ม�ก่�รประก่อบธิ�รก่�จและม�พ2�นท�/ท�งภ,ม�ศึ�สตร!ท�/แตก่ต��งก่�นซึ่�/งด้��เน�นก่�รภ�ยใต%ก่�จก่�รเด้�ยวิก่�น ผิ,%ใช%ประโยชน!จ�ก่งบก่�รเง�นต%องก่�รขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นเพ2/อประเม�นคำวิ�มเส�/ยงและผิลตอบแทนจ�ก่ก่�รประก่อบธิ�รก่�จท�/ม�ล�ก่ษณีะแตก่ต��งก่�น ซึ่�/งไม�อ�จพ�จ�รณี�ได้%จ�ก่ขั้%อม,ลโด้ยรวิม

Page 134: Lecture Note AC421

วิ�ธิการตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นจ�าแนกตามุ่ส�วิน

ในก่รณี�ท�/ขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินง�นม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เพ�ยงพอและเหม�ะสม เพ2/อให%ได้%ขั้%อสร�ปท�สมเหต�สมผิลเก่�/ยวิก่�บก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�

13.4 การตรวิจสอบประมุ่าณ์การทางบ�ญชีขั้%อม,ลและร�ยก่�รในงบก่�รเง�นหล�ยร�ยก่�ร เก่�ด้จ�ก่

ก่�รประม�ณีก่�รท�งบ�ญช�ขั้องผิ,%บร�ห�รก่�จก่�รผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�วิ��ก่�รประม�ณีก่�รท�งบ�ญช�ด้�งก่ล��วิ ม�คำวิ�มสมเหต�สมผิลและเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเหม�ะสม

Page 135: Lecture Note AC421

13.5 การตรวิจสอบก�จการท"มุ่ป9ญหาการด�าเน�นงานต�อเน6"อง

แม�บทก่�รบ�ญช�ได้%ก่��หนด้ขั้%อสมมต�ในก่�รจ�ด้ท��และก่�รน��เสนองบก่�รเง�นไวิ% 2 ขั้%อ คำ2อ เก่ณีฑ์!คำงคำ%�ง และก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/อง ก่รณี�ท�/ก่�จก่�รม�ป=ญห�ก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/อง ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�ถึ�งผิลก่ระทบท�/ม�ต�องบก่�รเง�น รวิมท��งต�อก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นด้%วิย

Page 136: Lecture Note AC421

สร�ปบทท" 13ในก่รณี�ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ร�บง�นสอบบ�ญช�เป9นคำร��งแรก่

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�วิ��ยอด้ยก่ม�สะท%อนให%เห6นถึ�งก่�รใช%นโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/เหม�ะสมหร2อไม� และนโยบ�ยด้�งก่ล��วิได้%ถึ2อปฏิ�บ�ต�อย��งสม�/�เสมอในงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น นอก่จ�ก่น��ในก่รณี�ท�/ก่�จก่�รเปล�/ยนแปลงนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรพ�จ�รณี�วิ��นโยบ�ยก่�รบ�ญช�ด้�งก่ล��วิม�คำวิ�มเหม�ะสม และได้%ม�ก่�รถึ2อปฏิ�บ�ต�อย��งเหม�ะสมและเปCด้เผิยขั้%อม,ลอย��งเพ�ยงพอหร2อไม�

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรก่��หนด้วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เพ�ยงพอและเหม�ะสมเก่�/ยวิก่�บก่�รระบ�ถึ�งบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�นและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น และผิลก่ระทบขั้อบร�ยก่�รด้�งก่ล��วิท�/ม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น

ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เหม�ะสมจ�ก่ก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นจ��แนก่ต�มส�วินท�/ม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น เพ2/อให%ได้%ขั้%อสร�ปท�/สมเหต�สมผิลเก่�/ยวิก่�บก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�

Page 137: Lecture Note AC421

ก่�รตรวิจสอบประม�ณีก่�รท�งก่�รบ�ญช�ม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ได้%ม�ซึ่�/งหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�เพ�ยงพอและเหม�ะสมเพ2/อสร�ปวิ�� ประม�ณีก่�รท�งบ�ญช�สมเหต�สมผิลต�มสถึ�นก่�รณี!และม�ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลต�มคำวิ�มจ��เป9นอย��งเหม�ะสม วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบประม�ณีก่�รท�งก่�รบ�ญช�รวิมถึ�งก่�รสอบท�นและทด้สอบวิ�ธิ�ก่�รท�/ผิ,%บร�ห�รใช%ในก่�รจ�ด้ท��ประก่อบก่�ร ก่�รเปร�ยบเท�ยบประม�ณีก่�รท�/จ�ด้ท��โด้ยอ�สระก่�บประม�ณีก่�รท�/จ�ด้ท��โด้ยผิ,%บร�ห�รและก่�รสอบท�นเหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล ซึ่�/งย2นย�นประม�ณีก่�รท�/จ�ด้ท��ขั้��น

ผิ,%สอบบ�ญช�ม�คำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบท�/จะพ�จ�รณี�คำวิ�มเหม�ะสมขั้องก่�รใช%ขั้%อสมมต�ขั้องผิ,%บร�ห�รเร2/องก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องในก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�น และพ�จ�รณี�วิ��ม�คำวิ�มไม�แน�นอนท�/ม�ส�ระส��คำ�ญเก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึในก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องขั้องก่�จก่�รท�/จ��เป9นต%องเปCด้เผิยขั้%อม,ลในงบก่�รเง�นหร2อไม� รวิมท��งรวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บเหต�ก่�รณี! หร2อสถึ�นก่�รณี!ท�/อ�จเป9นเหต�ให%เก่�ด้ขั้%อสงส�ยอย��งม�ก่เก่�/ยวิก่�บคำวิ�มส�ม�รถึในก่�รด้��เน�นง�นต�อเน2/องขั้องก่�จก่�ร ตลอด้ระยะเวิล�ท�/ตรวิจสอบ และพ�จ�รณี�เหต�ก่�รณี!น��นม�ผิลก่ระทบต�อก่�รตรวิจสอบหร2อไม�

Page 138: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 13

Page 139: Lecture Note AC421

บทท" 14 การตรวิจสอบท"ส�าคิ�ญเพ�"มุ่เต�มุ่และการเสร7จส�3นงานสอบบ�ญชี

14.1 การตรวิจสอบเหต�การณ์�ภายหล�งวิ�นท"ในงบด�ล

ผิ,%สอบบ�ญช�ไม�ได้%ร�บผิ�ด้ชอบในก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นเพ�ยง ณี วิ�นท�/ในงบด้�ลเท��น��น แต�ย�งขั้ย�ยระยะเวิล�ไปจนถึ�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� รวิมท��งขั้%อเท6จจร�งท�/พบหล�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ด้%วิย ด้�งน��น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรตรวิจสอบเหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล ซึ่�/งอ�จม�ผิลก่ระทบต�อก่�รเง�นและก่�รแสด้งคำวิ�มเห6น

Page 140: Lecture Note AC421

14.2 การตรวิจสอบหน3ส�นท"อาจเก�ดข53นก่�รตรวิจสอบหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น ม�วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%

แน�ใจวิ�� หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้%ม�ก่�รเปCด้เผิยในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�นต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ และเพ2/อให%ทร�บวิ��ม�คำวิ�มไม�แน�นอนเก่�/ยวิก่�บหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น (เช�น ผิลขั้องคำด้�คำวิ�มฟั<องร%อง ก่�รชด้เชยคำ��เส�ยห�ย หร2อ ก่�รประเม�นภ�ษ�อ�ก่ร ) ซึ่�/งอ�จส�งผิลต�อก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 141: Lecture Note AC421

คิวิามุ่หมุ่ายของหน3ส�นท"อาจเก�ดข53นหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้% Contingent Liabilities หม�ยถึ�ง ภ�ระผิ,ก่พ�นในป=จจ�บ�น ซึ่�/งเก่�ด้ขั้��นจ�ก่เหต�ก่�รณี!ในอด้�ต แต�ไม�ส�ม�รถึร�บร, %เป9นหน��ส�นได้% เน2/องจ�ก่เป9นไปต�มขั้%อใด้ขั้%อหน�/งต�อไปน��

11. ม�คำวิ�มน��จะเป9นไม�ถึ�งระด้�บคำวิ�มเป9นไปได้%คำ�อนขั้%�งแน�ท�/ก่�จก่�รจะส,ญเส�ยทร�พย�ก่รท�/ม�ประโยชน!เช�งเศึรษฐก่�จเพ2/อจ��ยช��ระภ�ระผิ,ก่พ�นน��น

12. ก่�จก่�รไม�ส�ม�รถึวิ�ด้ม,ลคำ��ภ�ระผิ,ก่พ�นได้%อย��งเช2/อถึ2อ เน2/องจ�ก่หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้% ไม�เขั้%�เก่ณีฑ์!ก่�รร�บร, %ร�ยก่�รต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช� ก่�จก่�รจ�งเพ�ยงเปCด้เผิยร�ยก่�รด้�งก่ล��วิไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�น และผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ทร�บถึ�งหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นได้% ซึ่�/งจ��เป9นต%องม�ก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลให%เป9นไปต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�บก่�จก่�รอ�จม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น ด้�งน��นผิ,%ใช%งบก่�รเง�นย�อมต%องก่�รทร�บขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��น เพ2/อใช%ประโยชน!ในก่�รต�ด้ส�นใจเช�งเศึรษฐก่�จเช�น คำด้�คำวิ�มฟั<องร%อง ท�/ย�งอย,�ระหวิ��งก่�รพ�จ�รณี� ก่�รท�/ก่�จก่�รคำ���ประก่�นหน��ให%ก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น ก่�รถึ,ก่ประเม�นภ�ษ�ย%อนหล�ง หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นจ�ก่ต�Lวิเง�นร�บขั้�ยลด้ เป9นต%น

Page 142: Lecture Note AC421

14.3 การตรวิจสอบภาระผู้(กพ�นนอก่เหน2อจ�ก่หน��ส�นและหน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นแล%วิ ก่�จก่�รอ�จ

ม�ภ�ระผิ,ก่พ�นท�/ม�ผิลก่ระทบอย��งม�ส�ระส��คำ�ญต�องบก่�รเง�น ซึ่�/งก่�จก่�รอ�จจ��เป9นต%องเปCด้เผิยไวิ%ในงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�จ�งคำวิรใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อให%ทร�บถึ�งภ�ระผิ,ก่พ�นด้�งก่ล��วิ

คิวิามุ่หมุ่ายของภาระผู้(กพ�นภ�ระผิ,ก่พ�น Commitment หม�ยถึ�งร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!ท�งบ�ญช�ท�/ม�ผิลผิ,ก่พ�นต�อก่�จก่�รในระยะย�วิ เช�น ภ�ระผิ,ก่พ�นจ�ก่ก่�รซึ่2�อวิ�ตถึ�ด้�บหร2อเช��เคำร2/องจ�ก่รในร�คำ�ท�/ก่��หนด้ ส�ญญ�ท�/ก่�จก่�รจะขั้�ยส�นคำ%�ในร�คำ�ท�/ก่��หนด้ไวิ%ล�วิงหน%� โคำรงก่�รเง�นบ��น�ญหร2อแผินก่�รจ��ยโบน�สให%พน�ก่ง�น เป9นต%น

โด้ยปก่ต� ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จตรวิจสอบภ�ระผิ,ก่พ�นไปพร%อม ๆ ก่�บก่�รตรวิจสอบร�ยก่�รหร2อเหต�ก่�รณี!ท�งบ�ญช�อ2/น เช�น ผิ,%สอบบ�ญช�จะพ�จ�รณี�ถึ�งภ�ระผิ,ก่พ�นจ�ก่ก่�รซึ่2�อเคำร2/องจ�ก่รท�/ม�ส�ระส��คำ�ญไปพร%อมก่�บก่�รตรวิจสอบบ�ญช�ซึ่2�อเคำร2/องจ�ก่ร เป9นต%น

Page 143: Lecture Note AC421

14.4 คิ�าร�บรองของผู้()บร�หารในระหวิ��งก่�รตรวิจสอบ ผิ,%บร�ห�รได้%ให%คำ��ร�บรองหร2อ

ตอบขั้%อซึ่�ก่ถึ�มขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ในเร2/องต��ง ๆ เช�น ผิ,%บร�ห�รร�บรองในคำวิ�มคำรบถึ%วินขั้องขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บบ�คำคำลหร2อก่�จก่�รท�/เก่�/ยวิขั้%องก่�น หร2อ ร�บรองวิ��ก่�จก่�รม�ก่รรมส�ทธิ�Fในส�นทร�พย!ท��งหมด้อย��งถึ,ก่ต%องต�มก่ฎหม�ยคิวิามุ่หมุ่ายของคิ�าร�บรองของผู้()บร�หาร

คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�ร Management Representation เป9นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ประก่อบอย��งหน�/งแต�ม�ใช�เป9นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/จะทด้แทนวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบอ2/น หร2อหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อ2/น ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึคำ�ด้ได้%อย��งม�เหต�ผิลวิ��จะห�ม�ได้% ต�วิอย��งเช�น คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�รในเร2/องร�คำ�ท�นขั้องเคำร2/องจ�ก่รไม�ส�ม�รรถึทด้แทนหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�เก่�/ยวิก่�บ ร�คำ�ท�นขั้องเคำร2/องจ�ก่ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�คำ�ด้วิ��จะห�ได้%ต�มปก่ต� ( เช�น ตรวิจสอบก่�บเอก่ส�รหล�ก่ฐ�นก่�รซึ่2�อ )

Page 144: Lecture Note AC421

14.5 การปฏิ�บ�ต�งานในชี�วิงการเสร7จส�3นงานสอบบ�ญชี

ส�ม�รถึสร�ปขั้��นตอนก่�รสอบบ�ญช�ต��งแต�ก่�รวิ�งแผินก่�รตรวิจสอบไปจนถึ�งก่�รเสร6จส��นง�นสอบบ�ญช�ได้%ด้�งน��

ขั้� �นตอนก่�รวิ�งแผินง�นสอบบ�ญช� เร�/มต��งแต�ก่�รพ�จ�รณี�ร�บง�นสอบบ�ญช�ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บธิ�รก่�จท�/ตรวิจสอบก่�รวิ�เคำร�ะห!เปร�ยบเท�ยบในเบ2�องต%นก่�รก่��หนด้ระด้�บคำวิ�มม�ส�ระส��คำ�ญก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงในก่�รสอบบ�ญช�ท�/ยอมร�บได้%และคำวิ�มเส�/ยงส2บเน2/องก่�รท��คำวิ�มเขั้%�ใจในระบบก่�รคำวิบคำ�มภ�ยในและก่�รประเม�นคำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รคำวิบคำ�มก่�รพ�ฒน�แผินก่�รสอบบ�ญช�โด้ยรวิมและแนวิก่�รสอบบ�ญช�

Page 145: Lecture Note AC421

สร�ปบทท�/ 14เหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล หม�ยถึ�ง เหต�ก่�รณี!ท�/เก่�ด้ขั้��นใน

ช�วิงเวิล�ระยะหล�งวิ�นส��นบ�ญช�จนถึ�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�และขั้%อเท6จจร�งท�/พบหล�งวิ�นท�/ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ก่�รตรวิจสอบเหต�ก่�รณี!ภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ลม�วิ�ตถึ�ประสงคำ! เพ2/อให%ได้%หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/เพ�ยงพอและเหม�ะสมเก่�/ยวิก่�บเหต�ก่�รณี!ท�/เก่�ด้ขั้��นภ�ยหล�งวิ�นท�/ในงบด้�ล ซึ่�/งอ�จม�ผิลให%ก่�จก่�รต%องปร�บปร�งร�ยก่�ร หร2อเปCด้เผิยขั้%อม,ลในงบก่�รเง�น

หน��ส�นท�/อ�จเก่�ด้ขั้��นและภ�ระผิ,ก่พ�น เป9นร�ยก่�รท�/ก่�จก่�รคำวิรเปCด้เผิยขั้%อม,ลไวิ%ในหม�ยเหต�ประก่อบงบก่�รเง�น ผิ,%สอบบ�ญช�คำวิรใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต��ง ๆ เพ2/อให%ทร�บถึ�งร�ยก่�รและเหต�ก่�รณี!ท�งบ�ญช�ด้�งก่ล��วิซึ่�/งต%องเปCด้เผิยให%เป9นไปต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�รเป9นเอก่ส�รท�/ผิ,%บร�ห�รให%คำ��ย2นย�นในเร2/องต��ง ๆ จ�ก่ก่�รตรวิจสอบซึ่�/งจะช�วิยลด้โอก่�สท�/จะเก่�ด้คำวิ�มเขั้%�ใจผิ�ด้ระหวิ��งผิ,%บร�ห�รและผิ,%สอบบ�ญช� คำ��ร�บรองขั้องผิ,%บร�ห�รเป9นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ประก่อบอย��งหน�/ง แต�ม�อ�จใช%เป9นหล�ก่ฐ�นท�/จะทด้แทนหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อ2/น ซึ่�/งผิ,%สอบบ�ญช�คำ�ด้ได้%อย��งม�เหต�ผิลวิ��ห�ม�ได้%

หล�งจ�ก่รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�โด้ยใช%วิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบต��ง ๆ แล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�จะสอบท�นและประเม�นขั้%อสร�ปจ�ก่หล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ได้%ม� เพ2/อเป9นเก่ณีฑ์!อย��งเหม�ะสมในก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นในร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�

Page 146: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 14

Page 147: Lecture Note AC421

บทท" 15 รายงานของผู้()สอบบ�ญชี

15.1 คิวิามุ่หมุ่ายของรายงานของผู้()สอบบ�ญชีร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� Auditor’s Report หม�ย

ถึ�ง ก่�รต�ด้ต�อส2/อส�รท�/เป9นล�ยล�ก่ษณี!อ�ก่ษรอย��งช�ด้เจนและเป9นท�งก่�รเก่�/ยวิก่�บขั้%อสร�ปจ�ก่ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ไปย�งผิ,%ใช% หร2อเป9นผิลง�นขั้��นส�ด้ท%�ยขั้องก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�

Page 148: Lecture Note AC421

15.1 ประเภทของรายงานของผู้()สอบบ�ญชีร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�อ�จจ��แนก่ได้% 4 ประเภท

ต�มระด้�บคำวิ�มเช2/อม�/น Level of Assurance ท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ให%แก่�ผิ,%ใช%บร�ก่�ร

1. ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�น เป9นร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ให%คำวิ�มเช2/อม�/นในระด้�บส,งแต�ไม�ถึ�งขั้��นเป9นย�ต� High, but not Absolute หร2อให%คำวิ�มเช2/อม�/นอย��งม�เหต�ผิล Positive Assurance แก่�ผิ,%ใช%งบก่�รเง�น และเป9นร�ยง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งเพ�ยงพอโด้ยได้%ปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ ด้�งน��น ผิ,%สอบบ�ญช�จ�งส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นโด้ยรวิมได้%วิ�� งบก่�รเง�นน��นได้%จ�ด้ท��ขั้��นโด้ยถึ,ก่ต%องต�มท�/คำวิรในส�ระส��คำ�ญต�มหล�ก่ก่�รก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปและต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�น หร2อต�มท�/ก่ฎหม�ยก่��หนด้ หร2อไม�เพ�ยงใด้

Page 149: Lecture Note AC421

2. ร�ยง�นก่�รสอบท�นงบก่�รเง�น เป9นร�ยง�นท�/ให%คำวิ�มเช2/อม�/นในระด้�บป�นก่ล�งหร2อย��งพอประม�ณี Moderate Assurance แก่�ผิ,%ใช%งบก่�รเง�น และเป9นร�ง�นท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%รวิบรวิมหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�อย��งจ��ก่�ด้ ผิ,%สอบบ�ญช�จ�งไม�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นได้% แต�จะให%คำวิ�มม�/นใจเช�งปฏิ�เสธิ Negative Assurance หร2ออย��งจ��ก่�ด้ ซึ่�/งเป9นก่�รให%คำวิ�มเช2/อม�/นในร,ปแบบท�/ไม�เป9นก่�รแสด้งคำวิ�มเห6น

3. ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�น เป9นร�ยง�นท�/ไม�ให%คำวิ�มเช2/อม�/นใด้ ๆ แต�ผิ,%ใช%ร�ยง�นแต�เป9นเพ�ยงก่�รห�ขั้%อเท6จจร�งต�วิ�ธิ�ก่�รท�/ได้%ตก่ลงก่�นระหวิ��งล,ก่คำ%�และผิ,%สอบบ�ญช� เพ2/อให%เป9นไปต�มคำวิ�มต%องก่�รและวิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องล,ก่คำ%�เป9นก่�รเฉพ�ะ ผิ,%ใช%จะเป9นผิ,%ประเม�นวิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�และขั้%อเท6จจร�งท�/พบต�มท�/ผิ,%สอบบ�ญช�ร�ยง�น และสร�ปผิลเองจ�ก่ร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช� ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบน��จ�งคำวิรใช%เฉพ�ะฝJ�ยต��ง ๆ ท�/ได้%ร�วิมตก่ลงในก่�รก่��หนด้วิ�ธิ�ปฏิ�บ�ต�ง�น และไม�เหม�ะสมท�/บ�คำคำลท�/วิไปจะน��ร�ยง�นน��ไปใช%ประโยชน!เพ2/อวิ�ตถึ�ประสงคำ!อ2/น เน2/องจ�ก่บ�คำคำลอ2/นไม�ทร�บเหต�ผิลขั้องก่�รใช%วิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�นน��น ซึ่�/งอ�จแปลคำวิ�มหม�ยผิลก่�รตรวิจสอบไปในท�งท�/ไม�ถึ,ก่ต%อง

Page 150: Lecture Note AC421

15.2 รายงานของผู้()สอบบ�ญชีแบบสามุ่วิรรคิ หร6อแบบมุ่าตรฐาน

อ�จเร�ยก่วิ�� ร�ยง�นแบบส�มวิรรคำ หร2อแบบม�ตรฐ�น เป9นร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/แสด้งวิ�� ผิ,%สอบบ�ญช�ได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ และได้%ขั้%อสร�ปวิ��งบก่�รเง�นแสด้งไวิ% โด้ยถึ,ก่ต%องต�มท�/คำวิรในส�ระส��คำ�ญต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป ร,ปแบบ เน2�อห� และถึ%อยคำ��ท�/ใช%ในร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ซึ่�/งเป9นก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นอย��งไม�ม�เง2/อนไขั้

Page 151: Lecture Note AC421

15.3 หล�กการเขยนรายงานของผู้()สอบบ�ญชีผิ,%สอบบ�ญช�ต%องระม�ด้ระวิ�งถึ%อยท�/เขั้�ยนไวิ%ในร�ยง�นก่�ร

สอบบ�ญช� เน2/องจ�ก่ถึ%อยคำ��ด้�งก่ล��วิเป9นก่�รก่��หนด้ขั้อบเขั้ตคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบ ซึ่�/งม�ผิลผิ,ก่ม�ด้ต�อผิ,%สอบบ�ญช�

หล�ก่ก่�รเขั้�ยนร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�และต�วิอย��งร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ประเภทต��ง ๆด้�งน��คำวิ�มเห6นอย��งไม�ม�เง2/อนไขั้คำวิ�มเห6นอย��งม�เง2/อนไขั้

Page 152: Lecture Note AC421

15.4 รายงานของผู้()สอบบ�ญชีต�อข)อมุ่(ลเปรยบเทยบ

ขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบเป9นล�ก่ษณีะเช�งคำ�ณีภ�พท�/ส��คำ�ญ ต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�นผิ,%ใช%งบก่�รเง�นจ��เป9นต%องได้%ร�บขั้%อม,ลเก่�/ยวิก่�บนโยบ�ยก่�รบ�ญช�ท�/ใช%ในก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�น รวิมท��งก่�รเปล�/ยนแปลง นโยบ�ยก่�รบ�ญช�และผิลก่ระทบจ�ก่ก่�รเปล�/ยนแปลงด้�งก่ล��วิ ก่�รปฏิ�บ�ต�ต�มม�ตรฐ�นก่�รบ�ญช�จะช�วิยให%งบก่�รเง�นม�คำ�ณีสมบ�ต�เปร�ยบเท�ยบก่�นได้%

Page 153: Lecture Note AC421

1. คำวิ�มหม�ยขั้องขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบ (Comparatives) หม�ย

ถึ�ง ขั้%อม,ลขั้องงวิด้บ�ญช�ก่�อนหน%�น��หน�/งงวิด้ หร2อม�ก่ก่วิ�� ซึ่�/งน��ม�แสด้งเปร�ยบเท�ยบไวิ%ในงบก่�รเง�นงวิด้บ�ญช�ป=จจ�บ�น ขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบจะช�วิยให%ผิ,%ใช%งบก่�รเง�นได้%ทร�บถึ�งก่�รเปล�/ยนแปลงและแนวิโน%มท�/ม�ผิลก่ระทบต�อก่�จก่รรมในช�วิงระยะเวิล�หน�/ง

2. ประเภทขั้องขั้%อม,ลเปร�ยบเท�ยบ 21. ต�วิเลขั้ท�/เก่�/ยวิขั้%อง

(Corresponding Figures) หม�ยถึ�ง ขั้%อม,ลขั้องงวิด้ก่�อนท�/น��ม�แสด้งไวิ%รวิมเป9นส�วินหน�/งขั้องงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น และจ��เป9นต%องอ��นเช2/อมโยงก่�บจ��นวินเง�นและก่�รเปCด้เผิยขั้%อม,ลอ2/น ๆ ในงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น

22. งบก่�รเง�นเปร�ยบเท�ยบ (Comparative Financial Statements) หม�ยถึ�ง งบก่�รเง�นงวิด้ก่�อนท�/น��ม�แสด้งเปร�ยบเท�ยบไวิ% และไม�ใช�ส�วินหน�/งขั้องงบก่�รเง�นงวิด้ป=จจ�บ�น โด้ยพ�จ�รณี�งบก่�รเง�นแต�ละงวิด้บ�ญช�แยก่เป9นอ�สระจ�ก่ก่�น

Page 154: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 15

Page 155: Lecture Note AC421

บทท" 16 บร�การเก"ยวิเน6"องและบร�การตรวิจสอบอ6"นของผู้()สอบบ�ญชี

16.1 แมุ่�บทของมุ่าตรฐานการสอบบ�ญชีแม�บทขั้องม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช� ได้%จ��แนก่บร�ก่�ร

ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�เป9น 2 ประเภทใหญ�การสอบบ�ญชี (Auditing) ก่�รตรวิจม�

วิ�ตถึ�ประสงคำ!เพ2/อให%ผิ,%สอบบ�ญช�ส�ม�รถึแสด้งคำวิ�มเห6นต�องบก่�รเง�นวิ��ได้%จ�ด้ท��ในส�วินส�ระส��คำ�ญเป9นไปต�มแม�บทก่�รบ�ญช�ในก่�รร�ยง�นท�งก่�รเง�นหร2อไม� วิ�ตถึ�ประสงคำ!เด้�ยวิก่�นน��ส�ม�รถึน��ไปใช%ได้%ก่�บก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นหร2อขั้%อม,ลอ2/นท�/จ�ด้ท��ขั้��นต�มเก่ณีฑ์!ท�/เหม�ะสม ด้�งน��นก่�รสอบบ�ญช�จ�งแบ�งเป9น 2 ประเภทคำ2อ

11. ก่�รตรวิจสอบงบก่�รเง�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป

12. ก่�รตรวิจสอบอ2/น เช�น ก่�รตรวิจสอบเพ2/อวิ�ตถึ�ประสงคำ!เฉพ�ะ ก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ล ท�งก่�รเง�นเก่�/ยวิก่�บอน�คำต เป9นต%น

Page 156: Lecture Note AC421

บร�การเก"ยวิเน6"อง (Related Services) ประกอบด)วิย

21. ก่�รสอบท�น 22. ก่�รตรวิจสอบต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�น 24. ก่�รรวิบรวิมขั้%อม,ล

Page 157: Lecture Note AC421

16.2 บร�การเก"ยวิเน6"องของผู้()สอบบ�ญชี 1. การสอบทานงบการเง�น

ผิ,%ใช%ขั้%อม,ลต%องก่�รงบก่�รเง�นขั้องก่�จก่�รเป9นระยะ ๆ เพ2/อใช%ในก่�รต�ด้ส�นใจได้%อย��งท�นเวิล�แต�งบก่�รเง�นประจ��ป@ ไม�อ�จตอบสนองคำวิ�มต%องก่�รด้�งก่ล��วิได้% ก่�จก่�รจ�งจ�ด้ท��งบก่�รเง�นระหวิ��งก่�ล

งบก่�รเง�นระหวิ��งก่�ล (Interim Financial Statements) หม�ยถึ�ง ร�ยง�นท�งก่�รเง�นท�/น��เสนอส��หร�บงวิด้ระหวิ��งก่�ล ซึ่�/งส��นก่วิ��งวิด้ป@ เช�น งบก่�รเง�นร�ยไตรม�ส งบก่�รเง�นส��หร�บงวิด้หก่เด้2อน เป9นต%น 2. การตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นตามุ่วิ�ธิการท"ตกลงร�วิมุ่ก�น

ผิ,%สอบบ�ญช�อ�จได้%ร�บก่�รรองขั้อจ�ก่ล,ก่คำ%�ให%ตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นแต�ละร�ยก่�รหร2อส�วินประก่อบขั้องงบก่�รเง�นหร2องบก่�รเง�นฉบ�บสมบ,รณี! ท��งน��เพ2/อประโยชน!อย��งใด้อย��งหน�/งขั้องล,ก่คำ%�ต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�นระหวิ��งล,ก่คำ%�ผิ,%สอบบ�ญช� บร�ก่�รเก่�/ยวิเน2/องด้�งก่ล��วิเร�ยก่วิ�� ก่�รตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นต�มวิ�ธิ�ก่�รท�/ตก่ลงร�วิมก่�น (Engagement to Perform Agreed-Upon Procedures regarding Financial Information)

Page 158: Lecture Note AC421

3. การรวิบรวิมุ่ข)อมุ่(ลทางการเง�นล,ก่คำ%�อ�จร%องขั้อให%ผิ,%สอบบ�ญช�รวิบรวิม จ�ด้

ประเภทและสร�ปขั้%อม,ลท�งก่�รเง�น ซึ่�/งอ�จรวิมถึ�งก่�รจ�ด้ท��งบก่�รเง�น เช�นสร�ปยอด้ขั้�ยท�/ขั้�ยได้%ในแต�ละส�ขั้� หร2อจ�ด้ท��งบก่ระทบยอด้เง�นฝ�ก่ธิน�คำ�ร หร2อจ�ด้ท��งบก่ระแสเง�นสด้ เป9นต%น

Page 159: Lecture Note AC421

16.3 บร�การตรวิจสอบอ6"นของผู้()สอบบ�ญชีนอก่จ�ก่ผิ,%สอบบ�ญช�ตรวิจสอบงบก่�รเง�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปแล%วิ ผิ,%สอบบ�ญช�ย�งส�ม�รถึให%บร�ก่�รตรวิจสอบเพ2/อวิ�ตถึ�ประสงคำ!เฉพ�ะและตรวิจสอบขั้%อม,ลท�งก่�รเง�นท�/เก่�/ยวิก่�บอน�คำตได้%ด้%วิย

1 .การตรวิจสอบเพ6"อวิ�ตถ�ประสงคิ�เฉพาะ (Special Purpose Audit Engagement) 2. การตรวิจสอบข)อมุ่(ลทางการเง�นท"เก"ยวิก�บอนาคิต

Page 160: Lecture Note AC421

ส�ปด้�ห! ท�/ 16

Page 161: Lecture Note AC421

บทท" 1 7 การสอบบ�ญชีภาษอากร

17.1 แนวิคิวิามุ่คิ�ดเก"ยวิก�บผู้()สอบบ�ญชีภาษอากรคิวิามุ่เป;นมุ่าของผู้()สอบบ�ญชีภาษอากรส2บเน2/องจ�ก่พระร�ชบ�ญญ�ต�ก่�รบ�ญช� พ.ศึ 2543 ใน

ม�ตร� 11 วิรรคำส�/ ก่��หนด้ให%ร�ฐมนตร�วิ��ก่�รก่ระทรวิงพ�ณี�ชย!ม�อ��น�จออก่ก่ฎก่ระทรวิง ยก่เง�นให%งบก่�รเง�นขั้องผิ,%ม�หน%�ท�/จ�ด้ท��บ�ญช� ซึ่�/งเป9น ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยน ท�/จ�ด้ต��งขั้��นต�มก่ฎหม�ยไทยท�/ม�ท�นจด้ทะเบ�ยนไม�เก่�น 5 ล%�นบ�ท ส�นทร�พย!รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท และร�ยได้%รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท ท�ก่ร�ยก่�รไม�เก่�นท�/ก่��หนด้ หร2อเร�ยก่วิ�� ห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลขั้น�ด้เล6ก่ ไม�ต%องจ�ด้ให%งบก่�รเง�นท�/ม�รอบป@บ�ญช�ส��นส�ด้ในหร2อหล�งวิ�นท�/ 30 ธิ�นวิ�คำม 2545 เป9นต%นไปได้%ร�บก่�รตรวิจสอบ และแสด้งคำวิ�มเห6นโด้ยผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ตอ�ก่ต�อไป

แต�ในม�ตร� 69 แห�งประมวิลร�ษฎ�ก่ร ได้%ก่��หนด้ให%น�ต�บ�คำคำลท�/ย2/นแบบแสด้งร�ยก่�รภ�ษ�เง�นได้%พร%อมบ�ญช�งบด้�ล บ�ญช�ท��ก่�ร บ�ญช�ก่��ไรขั้�ด้ท�น บ�ญช�ร�ยร�บร�ยจ��ย หร2อบ�ญช�ร�ยร�บก่�อนห�ก่ร�ยจ��ย โด้ยบ�ญช�ด้�งก่ล��วิจะต%องม�ผิ,%ตรวิจสอบร�บรองบ�ญช�ต�มม�ตร� 3 ส�ตแห�งประมวิลร�ษฎ�ก่ร ท��ให%ก่รมสรรพ�ก่รต%องด้��เน�นก่�รสรรห�บ�คำคำลม�ท��หน%�ท�/ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�แทนผิ,%สอบบ�ญช� ร�บอน�ญ�ต จ�งเป9นท�/ม�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร

Page 162: Lecture Note AC421

17.2 การปฏิ�บ�ต�งานสอบบ�ญชีภาษอากร1. หล�ก่ก่�รและเป<�หม�ยขั้องก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร

ก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร เป9นก่ระบวินก่�รขั้องก่�รรวิบรวิมและประเม�นหล�ก่ฐ�นก่�รสอบบ�ญช�โด้ยม�หล�ก่ก่�รและเป<�หม�ยขั้องก่�รสอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ด้�งน��

ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ให%เป9นไปต�มม�ตรฐ�นแห�งวิ�ช�ช� และขั้%อก่��หนด้ขั้องอธิ�บด้�ก่รมสรรพก่รปฏิ�บ�ต�ง�นให%คำรบถึ%วินต�มหน%�ท�/และคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบในฐ�นะผิ,%ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ปฏิ�บ�ต�ง�นสอด้คำล%องก่�บคำวิ�มต%องก่�รและคำวิ�มคำ�ด้หวิ�งขั้องผิ,%เส�ยภ�ษ�

Page 163: Lecture Note AC421

2. ม�ตรฐ�นแห�งวิ�ช�ช�และขั้%อก่��หนด้ขั้ออธิ�บด้�ก่รมสรรพ�ก่ร

ผิ,%สอบบ�ญช�อ�ก่รจะต%องตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ต�มม�ตรฐ�นก่�รปฏิ�บ�ต�ง�น ท�/ได้%ก่��หนด้ไวิ%ในคำ��ส�/งก่รมสรรพ�ก่รท�/ ท.ป 1222545 ในเร2/องต�อไปน��

จ�ด้ท��และจ�ด้เก่6บแนวิก่�รสอบบ�ญช�จ�ด้ท��และจ�ด้เก่6บก่ระด้�ษท��ก่�รเน%นก่�รทด้สอบคำวิ�มถึ,ก่ต%องขั้องงบก่�รเง�นและ

บ�ญช�ก่ระทบยอด้ก่��ไรท�งบ�ญช�เป9นก่��ไรท�งภ�ษ�เปCด้เผิยขั้%อเท6จจร�งอ�นเป9นส�ระส��คำ�ญและแจ%ง

พฤต�ก่�รณี!ไวิ%ในร�ยง�นก่�รตรวิจสอบ

Page 164: Lecture Note AC421

3. หน%�ท�/และคำวิ�มร�บผิ�ด้ชอบในฐ�นะผิ,%ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

โด้ยม�หน%�ท�/ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�จ�ก่ผิลก่�รตรวิจสอบขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รอย��งตรงไปตรงม� ห�ก่�จก่�รไม�ย�นยอมปร�บปร�งให%ถึ,ก่ต%องหร2อม�ขั้%อยก่เวิ%น ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รจะต%องร�ยง�นขั้%อยก่เวิ%น รวิมถึ�งก่�รแจ%งร�ยช2/อก่�จก่�รท�/ตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช� ซึ่�/งแจ%งล�วิงหน%�ต�มแบบท�/อธิ�บด้�ก่รมสรรพ�ก่รก่��หนด้ภ�ยในวิ�นท�/ 30 ม�ถึ�น�ยน ขั้องท�ก่ป@ ก่รณี�ท�/ม�ก่�รเปล�/ยนแปลงจ��นวินและร�ยช2/อห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลท�/เป9นล,ก่คำ%� ซึ่�/งได้%แจ%งไวิ%แล%วิให%ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รแจ%งก่�รเปล�/ยนแปลงต�มแบบท�/อธิ�บด้�ก่��หนด้ภ�ยในวิ�นท�/ 5 ขั้องเด้2อนถึ�ด้จ�ก่เด้2อนท�/ม�ก่�รเปล�/ยนแปลง ท��งน��ต%องแจ%งก่�อนวิ�นท�/ลงล�ยม2อช2/อร�บรองก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

Page 165: Lecture Note AC421

4. คำวิ�มต%องก่�รและคำวิ�มคำ�ด้หวิ�งขั้องผิ,%เส�ยภ�ษ�ต�มหล�ก่ก่�รบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไปและต�มหล�ก่

เก่ณีฑ์!ขั้องประมวิลร�ษฎ�ก่ร และผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รปฏิ�บ�ต�หน%�ท�/โด้ยคำ��น�งถึ�งเร2/องต�อไป

ก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ให%ม�ประส�ทธิ�ภ�พและลด้คำ��ใช%จ��ย

บร�ห�รและลด้คำวิ�มเส�/ยงจ�ก่ก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

เพ�/มคำ�ณีคำ��จ�ก่ก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ให%แก่�ผิ,%เส�ยภ�ษ�

Page 166: Lecture Note AC421

17.3 รายงานการตรวิจสอบและร�บรองบ�ญชีเม2/อผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รตรวิจสอบงบก่�รเง�นขั้องห%�งห�%น

ส�วินน�ต�บ�คำคำลแล%วิผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รจะจ�ด้ท��ร�ยง�นตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�เพ2/อสร�ปผิลก่�รตรวิจสอบและร�ยง�นขั้%อตรวิจพบต��งๆ

1. วิ�ตถึ�ประสงคำ!ขั้องร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

1.1 ให%ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รร�ยง�นขั้%อเท6จจร�งท�/ตรวิจพบในประเด้6นต��ง ๆ ซึ่�/งรวิมถึ�งขั้%อยก่เวิ%นหร2อขั้%อผิ�ด้พล�ด้ท�/ตรวิจพบ ซึ่�/งได้%ขั้%อสร�ปแล%วิในแต�ละเร2/องท�/เห6นวิ��ม�ส�ระส��คำ�ญ

12. ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รไม�ได้%ร�ยง�นโด้ยก่�รแสด้งคำวิ�มเห6นเก่�/ยวิก่�บงบก่�รเง�นต�มม�ตรฐ�นก่�รสอบบ�ญช�ท�/ร �บรองท�/วิไป เช�นเด้�ยวิก่�บร�ยง�นก่�รสอบบ�ญช�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต เน2/องจ�ก่ ผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่รได้%ปฏิ�บ�ต�ง�นตรวิจสอบต�มแนวิท�ง และวิ�ธิ�ก่�รตรวิจสอบท�/ก่รมสรรพ�ก่รก่��หนด้ต�มคำ��ส�/งก่รมสรรพ�ก่รท�/ ท.ป 122. /

2545 เร2/อง ก่��หนด้หล�ก่เก่ณีฑ์! ก่�รปฏิ�บ�ต�ง�นและก่�รร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ภ�ษ�อ�ก่ร ต�มม�ตร� 3 ส�ตต แห�งประมวิลร�ษฎ�ก่ร ลงวิ�นท�/ 1

9 พฤศึจ�ก่�ยน พ.ศึ 2545

Page 167: Lecture Note AC421

2. ขั้อบเขั้ตก่�รใช%ร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

21. ใช%เฉพ�ะก่�รตรวิจสอบก่�รเง�นขั้องห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนขั้น�ด้เล6ก่เท��น��น

22. ห%�งห�%นส�วินจด้ทะเบ�ยนขั้น�ด้เล6ก่ หม�ยถึ�ง ห%�งห�%นส�วินน�ต�บ�คำคำลท�/ม�ส�นทร�พย!รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท ร�ยได้%รวิมไม�เก่�น 30 ล%�นบ�ท และท�นจด้ทะเบ�ยนไม�เก่�น 5 ล%�นบ�ท

3. แบบขั้องร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�คำ��ส�/งก่รมสรรพ�ก่รท�/ ท.ป 1222545. / ได้%ก่��หนด้แนวิท�งก่�รร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�

4. คำวิ�มแตก่ต��งระหวิ��งร�ยง�นก่�รตรวิจสอบและร�บรองบ�ญช�ก่�บร�ยง�นขั้องผิ,%สอบบ�ญช�ร�บอน�ญ�ต

Page 168: Lecture Note AC421

ส�ปดาห�ท"16-17