LİBYA İLE MUTABAKATIN DOĞU AKDENİZ DENKLEMİNE ETKİSİ · 2020-01-04 · orsam.org.tr Libya ile Mutabakatın Doğu Akdeniz Denklemine Etkisi 5 kalan Yunanistan’ın bu hamlesinin,

ORSAMBakış

No: 105 / Ocak 2020

DR. RECEP YORULMAZ

LİBYA İLE MUTABAKATINDOĞU AKDENİZ DENKLEMİNE ETKİSİ

Bakış: 105

Telif Hakkı

Ankara - TÜRKİYE ORSAM © 2020

Bu çalışmaya ait içeriğin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunuuyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar dışında, hiçbir şekilde önceden izinalınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu çalışmada yer alan değerlendirmeler yazarınaaittir; ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.

Ortadoğu Araştırmaları MerkeziAdres : Mustafa Kemal Mah. 2128 Sk. No: 3 Çankaya, ANKARATelefon: +90 850 888 15 20 Faks: +90 312 430 39 48Email: [email protected]ğraflar: Anadolu Ajansı (AA), Shutterstock

ORSAM

o r s a m . o r g . t r

Yazar Hakkında

Dr. Recep Yorulmaz

Lisans eğitimini 2008 yılında Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü’nde aldı. 2010-2012 yılları arasında ABD’nin South Coralina eyaletinde Clemson Üniversitesi’nde İktisatalanında yüksek lisansını tamamladı. 2012-2016 yılları arasında İngiltere’de Sheffiled Üniver-sitesi’nde yine İktisat alanında doktora eğitimini tamamladı. Recep Yorulmaz halen YıldırımBeyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü’nde Öğretim üyesi olarak çalış-maktadır. Aynı zamanda ORSAM Ekonomi Direktörü olarak görev yapmaktadır.

Ocak 2020

LİBYA İLE MUTABAKATIN DOĞU AKDENİZ DENKLEMİNE ETKİSİ

ORSAM BAKIŞ

Bakış: 105

Libya ile Mutabakatın Doğu Akdeniz Denklemine Etkisi2

İçindekiler

Giriş ..................................................................................................................................................3

Bölgede Enerji Denklemleri ............................................................................................................3

Dolmabahçe Mutabakatı ..................................................................................................................4

Mutabakatın Doğu Akdeniz’de Etkisi ..............................................................................................6

Dolmabahçe Mutabakatının Bölgedeki Ortaklıklara Etkisi..............................................................7

Dipnotlar ........................................................................................................................................10


Libya ile Mutabakatın Doğu Akdeniz Denklemine Etkisi 3

Giriş

Bölgede Enerji Denklemleri

Doğu Akdeniz’de keşfedilen hidrokarbon re-

zervleri, bölgesel dinamiklerin yeniden şekil-

lenmesine yol açmıştır. Değişen dinamikler,

enerji rekabetinin ve ihtilaflı konuların giderek

artmasına ve bölgedeki mevcut krizlerin derin-

leşmesine sebep olmuştur. Keşfedilen hidrokarbon

rezervleri ile enerji ticaretinde ihracatçı olmak

isteyen bölge ülkeleri arasındaki rekabet ve deniz

yetki alanlarının belirlenmesi, çıkarılacak re-

zervlerin hangi güzergahtan geçerek satışının

yapılacağı konusundaki anlaşmazlıklar ve enerji

talep piyasasında en yüksek paya sahip olan Av-

rupa ülkelerinin enerji ithalat bağımlılığında

Rusya gibi ülkelere alternatif olarak yeni pazar

arayışlarına girmesi krizi derinleştiren başlıca

konulardır.

Söz konusu rezerv kaynağının miktarının bü-

yük olması bu ölçekte bir karmaşayı açıklayacak

en büyük etken olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tahmini rakamlara göre 122 trilyon metreküp

hidrokarbon rezervinin olduğu açıklanan bölgede;

rezerv payı yüksek ve pazar avantajına sahip

herhangi bir aktör için paha biçilemez bir kazanım

söz konusu olacaktır. Dolayısıyla, bu büyüklükte

bir kaynak, bölgede çoğunlukla enerji ithalatçısı

konumunda olan aktörlerin iştahını kabartmak-

tadır.

Bölgedeki denklemler içerisinde tek taraflı

attığı adımlarla mevcut gerginlikleri artıran

Güney Kıbrıs Rum Kesimi (GKRY); 2003 yılında

Mısır, 2007 yılında Lübnan ve 2010 yılında

İsrail ile sözde Münhasır Ekonomik Bölge (MEB)

anlaşmaları imzalamıştır.1 Türkiye, tek taraflı

her anlaşma sonrası Birleşmiş Milletler (BM)

nezdinde söz konusu anlaşmaların hükümsüz

olduğunu iletmiştir. Bu noktada Türkiye’nin en

büyük tezi, Kıbrıslı Rumlarla siyasal eşitliğe

haiz Kıbrıs Türklerinin haklarının gasp edildiği

gerçeğidir. 1963 yılında fiilen ortadan kalkmış

olan “Kıbrıs Cumhuriyeti” adını kullanmaya de-

vam eden GKRY, adanın tamamını temsil eden

bir otorite olarak hareket etmeye çalışmaktadır.

Avrupa Birliği’ne (AB) de kabul edilen GKRY,

Kıbrıs Türk’lerinin hakkını gasp etmektedir. Tür-

kiye, garantörlük hakkını kullanarak, GKRY’nin

imzaladığı sözde MEB anlaşmalarının geçersiz

olduğunu; bölgede icra ettiği tek taraflı arama

faaliyetlerini durdurması gerektiğini; adanın çev-

resindeki doğal kaynaklar üzerinde tasarrufta

bulunma hakkının, her iki tarafa ait olduğunu

gerekçe göstererek BM nezdinde dile getirmek-

tedir.

GKRY, tek taraflı imzaladığı sözde MEB an-

laşmalarının yanında çeşitli uluslararası şirketler

ile ruhsatlandırma anlaşmaları imzalayarak ön-

ceden belirlenmiş parsellerde arama çalışmalarına

başlamıştır. Bunun yanında, Fransa ile Savunma

Keşfedilen hidrokarbonrezervleri ile enerji ticaretindeihracatçı olmak isteyen bölgeülkeleri arasındaki rekabet vedeniz yetki alanlarınınbelirlenmesi, çıkarılacakrezervlerin hangi güzergahtangeçerek satışının yapılacağıkonusundaki anlaşmazlıklar veenerji talep piyasasında enyüksek paya sahip olan Avrupaülkelerinin enerji ithalatbağımlılığında Rusya gibiülkelere alternatif olarak yenipazar arayışlarına girmesi kriziderinleştiren başlıca konulardır.

Bakış: 105


İş Birliği Anlaşması imzalayan GKRY, Fransa’ya

ve ABD’ye bölgede üs kurma yetkisi vermiştir.2

GKRY bununla da yetinmeyip İsrail’den İHA

satın almıştır. ABD ise Rum kesimine olan silah

ambargosunu kaldırmış ve bölgede Türkiye

karşıtı blokta yer almıştır. Tüm bu tek taraflı

adımlar karşısında Türkiye, BM nezdindeki red-

diyelerinin yanında herhangi bir MEB anlaşması

imzalamamış, aksine Kuzey Kıbrıs Türk Cum-

huriyeti’nin (KKTC) bölgedeki haklarını dile

getirip hidrokarbon rezervlerinin ortak komisyon

kurulması sureti ile paylaşımı önerilerinde bu-

lunmuştur.

Bu adımlarından sonuç alamayan Türkiye,

KKTC ile ruhsatlandırma anlaşmaları yaparak

gerek bu bölgede yer alan gerekse kendi kıta sa-

hanlığında bulunan parsellerde arama ve sondaj

faaliyetlerine başlamıştır. Dört adet gemi ile böl-

gede bulunan Türkiye, askeri gücünü de kullanarak

burada kalıcı bir aktör olduğunu göstermiştir.

Türkiye’nin bu kararlı adımlarının neticesinde

Fransız Total ve İtalyan Eni şirketleri bölgede

yaptıkları arama faaliyetlerini durdurmuştur.

Atılan tüm tek taraflı adımlara rağmen henüz

kendi MEB ilanını yapmamış olan Türkiye,

Libya ile sürpriz bir şekilde deniz yetki sınırlarını

belirleme mutabakatı imzalamıştır.

Dolmabahçe Mutabakatı

27 Kasım 2019 tarihinde Türkiye ile Libya

karşılıklı deniz yetki alanlarını belirleyen ve

askeri iş birliği gibi maddelere de sahip, “DenizYetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mu-tabakat Muhtırası”nı imzalamıştır. Muhtıra kap-

samında deniz yetki sınırlarının belirlenmesi,

ekonomik iş birliği ve Libya’da kolluk kuvveti

kurulması ve eğitimi gibi askeri yardım maddeleri

yer almaktadır. Oldukça stratejik öneme sahip

bu anlaşma ile Türkiye’nin Marmaris-Fethiye-

Kaş kıyı hattından Libya’nın, Ulusal Mutabakat

Hükümeti (UMH)’nin hâkim olduğu batı kısmında

yer alan, Derne-Tobruk ve Bardiyah kıyı hattına

uzanan deniz alanları iki ülkenin kıta sahanlığı

olarak belirlenmiştir. Bu anlaşma ile Türkiye,

Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının batı sı-

nırını belirlemiştir. Ayrıca, Türkiye, uluslararası

deniz hukukuna dayandırdığı; Doğu Akdeniz’de

ortay hattın ters tarafında kalan adaların karasuları

dışında deniz yetki alanı olamayacağı savını

uluslararası bir anlaşma ile pekiştirmiştir. Bu

anlaşma ile Türkiye, son döneme kadar yer aldığı

savunma pozisyonundan çıkmış bölgede avantajlı

konuma geçen taraf olmuştur.

8 Aralık 2019 tarihinde yürürlüğe giren bu

anlaşma, Türkiye’nin KKTC ile 2011 yılında

yaptığı anlaşmanın bir benzeridir. Ancak, anlaşma

bölgede infial uyandırmış; başta Yunanistan

olmak üzere, Fransa ve Almanya gibi AB ülke-

lerinin tepkisini çekmiştir. BM nezdinde şikâyette

bulunan Yunanistan, anlaşmanın Rodos ve On

İki Ada’nın deniz alanlarını gasp ettiğini iddia

etmektedir. Libya Büyükelçisini istenmeyen

adam ilan eden Yunanistan, Türkiye’ye karşı

“Pontus Soykırımı” kartını kullanacağını ilan

etmiştir. Lozan Anlaşması’nda Anadolu’da yaptığı

katliamlardan ötürü tazminat ödemek zorunda

Oldukça stratejik öneme sahipbu anlaşma ile Türkiye'ninMarmaris-Fethiye-Kaş kıyıhattından Libya'nın, UlusalMutabakat Hükümeti(UMH)’nin hâkim olduğu batıkısmında yer alan, Derne-Tobruk ve Bardiyah kıyı hattınauzanan deniz alanları ikiülkenin kıta sahanlığı olarakbelirlenmiştir.



kalan Yunanistan’ın bu hamlesinin, her fırsatta

Türkiye’ye karşı iki yüzlü tavır sergileyen ulus-

lararası arenada nasıl karşılanacağı soru işaretidir.

Zira, 12 Aralık’ta toplanan AB üyesi ülkelerin

devlet ve hükümet başkanları, anlaşmanın üçüncü

ülkelerin haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle hü-

kümsüz olduğunu ve Yunanistan-GKRY bloğuna

olan desteklerinin devam ettiğini açıkladılar.

Doğu Akdeniz konusunda yetkilerini aşıp, ulus-

lararası bir mahkeme gibi hareket eden AB

açıkça Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku söz-

leşmesini de ihlal etmektedir.

AB’nin Rusya’ya olan enerji bağımlılığının

azaltılması ve bölgedeki enerjiye hakim güç

olma hedefi güden ABD de Türkiye’ye karşı

blokta yer almış, Libya anlaşmasının ardından

17 Aralık’ta “Ulusal Savunma Yetki Yasası”

kapsamında Türkiye’ye bir dizi yaptırım kararı

almıştır. Yaptırım kararlarında, F-35’lerin teslim

edilmemesi, S-400 alımı nedeniyle ek yaptırımlar

getirilmesi, Türk Akımı projesi kapsamında

çalışan gemilere ve bu gemilerde çalışan yabancı

uyruklu kişilere yaptırımlar uygulanması, Rus

askeri gemilerine Güney Kıbrıs limanlarını ka-

patmak şartı ile GKRY’ye silah ambargolarının

kaldırılması gibi maddeler yer almaktadır. Böylece

ABD, 2017 yılında yürürlüğe koyduğu; devletlerin

egemenliklerini ve uluslararası hukuku hiçe

sayan “Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar

Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA)” yasasını

bir kez daha Türkiye üzerinde kullanma yoluna

gitmiştir.

ABD Kongresinin üst kanadı olan Senato,

12 Aralık tarihinde benzer hasmane bir adımla

artık siyasi şantaja dönen Ermeni iddiasını “soy-

kırım” olarak tanıyan yasayı onaylamıştı. Benzer

bir karar da Temsilciler Meclisi’nden çıkmıştı.

Ancak Donald Trump yönetimi, bu kararlara

katılmadığını iletti. Gerek Yunanistan gerekse

ABD ve AB’nin şantaj boyutundaki siyasi kararlar

ve hukuka aykırı yaptırımlarına karşın Türkiye

tek başına mücadele ettiği Doğu Akdeniz konu-

sunda Libya anlaşarak kendine yeni bir cephe

açmakla kalmamış, alan hakimiyeti anlamında

da büyük bir avantaj yakalamıştır. Anlaşmanın

ekonomik kısmında ise Türkiye, bölgede arama

faaliyeti yürüteceği sahayı genişletmiş ve olası

kaynak keşfi durumunda şansını artırmıştır. Ken-

dine alternatif enerji nakil hatlarına da sınır

koymuş olan Türkiye, bölgede hakimiyetini pe-

kiştirmiş görünmektedir. Ancak, Libya’da yaşanan

politik istikrarsızlık ve BM’nin de tanıdığı meşru

hükümet UMH’nin geleceği anlaşmanın başarısını

etkileyecektir.

Mutabakatın Doğu Akdeniz’de Etkisi

Libya ile yapılan mutabakat ile bölgede stra-

tejik bir avantaj elde eden Türkiye, bir taraftan

da Libya’nın içinde bulunduğu iç mücadelelere

taraf konuma gelmiştir. Muammer Kaddafi sonrası

süreçte BM tarafından tanınan Ulusal Mutabakat

Hükümeti’ni devirmek için mücadele eden Ge-

neral Halife Hafter komutasındaki yabancı paralı

askerlerden oluşan “Libya Ulusal Ordusu” Mısır,

Rusya, Suudi Arabistan, Fransa, Yunanistan ve

ABD gibi ülkeler tarafından desteklenmektedir.

Hafter, Türkiye’yi düşman ilan ederek Libya’nın

iç işlerine karıştığını iddia etmektedir.

ABD ve AB ülkelerinin Doğu Akdeniz bağ-

lamında Hafter güçlerini desteklemesi belirli bir

mantık çerçevesinde iken; Mısır ve Rusya’nın

bu konuda takındığı tavır düşündürmektedir.

Rusya’nın bu noktadaki motivasyonunun Doğu

Akdeniz’de yeni bir üs elde etmek olduğu düşü-

nülebilir. Ancak, Mısır’ın ve hatta Hafter’in ken-

disinin, Türkiye ile yapılacak bir deniz yetki sı-

nırlandırması anlaşması ile Doğu Akdeniz’de

daha fazla alanda hakimiyet sağlayacakları ger-

çeğine rağmen kendi alanlarını kısıtlayan tarafta

yer almaları, ülkelerinin milli menfaatlerine ay-

kırıdır. Bu gerçekliğe rağmen Mısır, Türkiye’nin

Libya’da hâkim olmasının kendi ulusal güvenlik

meselesi olduğunu ilan etmiştir.3

Bölgede savaş diplomasisinin hız kesmeden

devam ettiği görülmektedir. GKRY son dönemde

İsrail’den İHA satın almış ve Fransa’ya deniz

üssü açma yetkisi vermiştir. Öte yandan ABD,

Rumlara yönelik silah ambargosunu şartlı olarak

kaldırmıştır. Bölge çok sayıda savaş gemisi ta-

rafından çevrelenmiş durumdadır. Bunlara karşılık

Türkiye ve KKTC, Geçitkale Havaalanının Türk

Silahlı Kuvvetlerine hava üssü olarak tahsis edil-

mesi noktasında anlaşmıştır. Bu anlaşma ile Tür-

kiye’ye ait SİHA ve İHA’ların Doğu Akdeniz’deki

sondaj ve sismik araştırma faaliyetlerini bu üsten

takip edeceği belirtilmiştir. Böylece, Türkiye,

daha önce Muğla ve Çanakkale’de olan hava

üssünü KKTC’ye taşıyarak Doğu Akdeniz’de

önemli bir hava üssü elde etmiştir. İsrail’in

GKRY’ye İHA satışının ardından gelen bu hamle

bölgedeki satranç oyununda yeni bir hamle olarak

görülmüştür.

Öte yandan, Libya mutabakatı kapsamında

askeri yardımın da olması Türkiye’nin bölgeye

asker gönderip göndermemesi tartışmasını be-

raberinde getirmiştir. Anlaşmanın Türkiye Büyük

Millet Meclisi’nde onaylanmasının ardından,

Libya UMH Türkiye’den askeri yardım talebinde

bulunduğunu ilan etmiştir. Önümüzdeki süreçte,

Bakış: 105


Libya ile yapılan mutabakat ilebölgede stratejik bir avantajelde eden Türkiye, bir taraftanda Libya’nın içinde bulunduğuiç mücadelelere taraf konumagelmiştir.



Libya ile imzalanan mutabakat muhtırasının et-

kilerinin Doğu Akdeniz’de gündemi belirleyeceği

açıktır. Türkiye’nin Libya’ya olası bir askeri

müdahalesi bölgede dengeleri değiştirecektir.

Nitekim Türkiye, ilk olarak Astana sürecinde

birlikte hareket ettiği Rusya ile müzakere kartını

oynamış ve bu doğrultuda Başkan Recep Tayyip

Erdoğan önümüzdeki hafta içinde Putin ile gö-

rüşeceğini açıklamıştır. Bu görüşme büyük ola-

sılıkla Libya’ya Türkiye müdahalesinin sınırlarını

çizecektir.

Dolmabahçe Mutabakatının BölgedekiOrtaklıklara Etkisi

Bölgede yukarıda bahsi geçen krizler çeşitli

ittifaklar doğurmuş, bu ittifaklar neticesinde,

Türkiye’yi dışarıda bırakan, East-Med ve Vasilikos

gibi projeler gündeme gelmiştir. En büyük ve en

kapsamlı proje olan East-Med, İsrail’in mevcut

rezervlerinin küresel piyasalara ulaştırılması üze-

rine inşaa edilmiştir. Yeni kaynakları sadece

Mısır ve Lübnan’a ihraç edebilen İsrail, Avrupa

pazarına ve küresel piyasalara ulaşmak istemek-

tedir. Bunun için üç yol mevcuttur; en ucuz ve

en makul seçenek, İsrail – Haifa – Ceyhan gü-

zergahı kullanılarak mevcut rezervlerin boru

hattı ile Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınmasıdır.

Bir diğer seçenek, doğal gazın Mısır’daki LNG

tesisleri üzerinden Avrupa’ya taşınmasıdır. Son

seçenek ise East-Med projesi ile Yunanistan üze-

rinden Avrupa’ya ulaşma planıdır. ABD ve

AB’nin projeyi desteklemesi İsrail, Yunanistan

Bakış: 105


ve GKRY tarafının umutlarını yeşertmektedir.

Ancak, yüksek maliyet ve MEB tartışmaları

planı zora sokmaktadır.

GKRY ABD ve AB’nin destekleri ile bir

LNG tesisi kurup enerjide ticaret merkezi olmak

istemektedir. Bu minvalde Vasilikos planı ile

Afrodit ve Leviathan sahalarındaki doğal gazın,

kurulması planlanan bu yeni tesise taşınıp burada

işlenmesi hedeflenmektedir. İşlenen gaz Yuna-

nistan üzerinden Avrupa’ya ve küresel pazarlara

taşınacaktır. GKRY bu plan doğrultusunda, ya-

pılmış tüm anlaşmaları güvence altına almak

için ABD ve Fransa’ya askeri üs kurma yetkisi

vermiştir.

Bölge ülkeleri hem elini güçlendirmek hem

de bölgedeki faaliyetlerini daha rahat gerçekleş-

tirebilmek için ABD ve Fransa gibi ülkeler ile

tek taraflı anlaşmalar yapmışlardır. Yapılan bu

tarz iş birlikleri ile; ABD firmaları Noble ve

Exxon Mobil, İngiliz firması BP, Fransız firması

Total, İtalyan firması Eni, Kore firması Kogas,

Hollanda firması Shell, Rus firmaları Rosneft

ve Novatek gibi şirketleri aracılığı ile bölge dışı

ülkeler de bulunan rezervlerde söz sahibi konuma

gelmişlerdir.

Görüldüğü üzere, sadece Türkiye değil aynı

zamanda Rusya da bölgedeki denklemlerde yalnız

kalmış durumdadır. Özellikle, AB ülkelerinin

en büyük motivasyonlarının, Rusya’ya olan enerji

bağımlılıklarından kurtulmak olduğu düşünül-

düğünde; bölgede denklem dışı bırakılmış ak-

törlerin birlikte hareket etmeye yönelmesi yeni

bir stratejik hamle olarak görülmektedir. Son

dönemde, AB’nin Türkiye’ye karşı açıkladığı

yaptırım kararlarının ardından, Rusya ve Çin’in,

AB’nin tek taraflı kısıtlı yaptırımlarını destekle-

Yapılan bu tarz iş birlikleri ile;ABD firmaları Noble ve ExxonMobil, İngiliz firması BP, Fransızfirması Total, İtalyan firması Eni,Kore firması Kogas, Hollandafirması Shell, Rus firmalarıRosneft ve Novatek gibi şirketleriaracılığı ile bölge dışı ülkeler debulunan rezervlerde söz sahibikonuma gelmişlerdir.

mediklerini açıklamaları bu düzlemde ele alına-

bilecektir. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki mü-

cadelesinin Rusya ve Çin tarafından desteklenmesi

oldukça önemlidir. Türkiye bu alanda başarılı

bir diplomasi gerçekleştirmiş ve iki önemli

BMGK üyesini yanına almayı başarmıştır. Bu

durum Rusya açısından da bir karşı hamle olarak

okunabilecektir. Bölgede, Suriye meselesinde

olduğu gibi Türkiye ile hareket etmek Rusya

açısından doğru bir strateji olarak okunmaktadır.

Türkiye, şimdiye kadar tek taraflı olarak

çeşitli şirketlere ruhsatlandırma anlaşmaları yapan

bölge ülkelerine karşı tek başına yaptığı hamleler

ile karşılık vermişti. Yeni dönemde, farklı stratejik

hamleler geliştirerek; hak iddia ettiği alanlarda,

belirlediği uluslararası şirketler ile bölgede tespit

edilen doğalgazın çıkarılması, alt yapı çalışmaları,

işlenmesi, dağıtılması ve piyasa oluşturulması

gibi konularda anlaşmalar yapma kararı almıştır.

Bu yeni strateji ile Türkiye, mevcut kapasitesini

artırıp, bölgede rezerv arama bakımından daha

avantajlı konuma gelmeyi hedeflemektedir. Bu

doğrultuda, hali hazırda Doğu Akdeniz’de faaliyet

gösteren Rus enerji şirketi Rosneft öne çıkmak-

tadır.

Özellikle Rusya ile bölgede ortaklık konusunun

gündeme geldiği dönemde, Libya ile imzalanan

deniz yetki alanları mutabakatı dengelerin yeniden

kurulmasına neden olmuştur. Türkiye karşıtı

blok aynı kalmakla birlikte, bu mutabakat sonrası

gerek ABD gerekse AB ülkeleri artan doza tepki

ortaya koymuşlar ve yaptırım kartını yeniden

gündeme almışlardır. Suriye meselesinde bölgede

stratejik olarak birlikte kararlara imza attığı

Rusya ile de Libya mutabakatı sonrası ters düşen

Türkiye, mutabakat sonrası yine ilk olarak Rusya

ile görüşme trafiğini başlatmıştır.

Son günlerde tartışılan bir diğer konu ise

olası Türkiye-İsrail iş birliğidir. Kendine Orta

Doğu’da yeni bir güvenlik kalkanına sahip olmak

için NATO üyeliği hayali olan ve bu yolda

Türkiye engelini aşmak isteyen İsrail ile Türki-

ye’nin aynı noktada buluşma ihtimali düşük gö-

rünmektedir. Bu politikasını Türkiyesiz bir NATO

üzerine kurgulayan İsrail, bir taraftan da çıkardığı

doğalgazın Avrupa pazarına taşınması noktasında

tek alternatif konumundaki Türkiye’ye ihtiyaç

duymaktadır. Ancak, olası bir iş birliği durumunda

da Güney Kıbrıs, Yunanistan ve AB engelinin

aşılması gerekecektir. AB desteği olmadan AB

pazarını hedefleyen bir iş birliğinin gerçekleşmesi

güç olacaktır. Bunun yanı sıra, İsrail’in bölgede

birlikte hareket ettiği ve anlaşmalar imzaladığı

Yunanistan, Mısır ve GKRY’yi saf dışı ederek

yalnız kalma riskini alması da güç görünmekte-

dir.4



Dipnotlar

1 NO:18-30 Ocak 2007, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi´nin Doğu Akdeniz´deki Ülkelerle Deniz Yetki

Alanlarını İlgilendiren İkili Anlaşmalar Yapma Gayretlerini hk. (Erişildi 20.12.2019)

http://www.mfa.gov.tr/no_18—-30-ocak-2007_-guney-kibris-rum-yonetimi_nin-dogu-akdeniz_deki-ul-

kelerle-deniz-yetki-alanlarini-ilgilendiren-ikili-anlasmalar-yapma-gayretlerini-hk_-.tr.mfa

2 No:39 - Fransa ile GKRY Arasında İmzalanan Savunma İşbirliği Anlaşması hk. (Erişildi 17.12.2019)

http://www.mfa.gov.tr/no_39—-fransa-ile-gkry-arasinda-imzalanan-savunma-isbirligi-anlasmasi-

hk_.tr.mfa

3 Doğu Akdeniz: Türkiye-Libya anlaşması bölgede dengeleri nasıl etkiler? (Erişildi 20.12.2019)

https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50682215

4 Doğu Akdeniz’de Türkiye İsrail iş birliği mümkün mü? (Erişildi 20.12.2019)

https://www.dirilispostasi.com/makale/dogu-akdenizde-turkiye-israil-isbirligi-mumkun-mu

Bakış: 105




Notlar

Bakış: 105


Notlar

ORSAM YayınlarıORSAM, süreli yayınları kapsamında Ortadoğu Analiz ve Ortadoğu Etütleri dergilerini yayınlamaktadır.İki aylık periyotlarla Türkçe olarak yayınlanan Ortadoğu Analiz, Ortadoğu’daki güncel gelişmelere dair uzmangörüşlerine yer vermektedir. Ortadoğu Etütleri, ORSAM’ın altı ayda bir yayınlanan uluslararası ilişkilerdergisidir. İngilizce ve Türkçe yayınlanan, hakemli ve akademik bir dergi olan Ortadoğu Etütleri, konularınınuzmanı akademisyenlerin katkılarıyla oluşturulmaktadır. Alanında saygın, yerli ve yabancı akademisyenlerinmakalelerinin yayımlandığı Ortadoğu Etütleri dergisi dünyanın başlıca sosyal bilimler indekslerinden AppliedSciences Index and Abstracts (ASSIA), EBSCO Host, Index Islamicus, International Bibliography of SocialSciences (IBBS), Worldwide Political Science Abstracts (WPSA) tarafından taranmaktadır.

LİBYA İLE MUTABAKATIN DOĞU AKDENİZ DENKLEMİNE ETKİSİ · 2020-01-04 · orsam.org.tr Libya ile Mutabakatın Doğu Akdeniz Denklemine Etkisi 5 kalan Yunanistan’ın bu hamlesinin,

Documents