Het expertisecentrum Krachtgericht sociaal werk Een korte voorstelling
Dec 01, 2014
Het expertisecentrum Krachtgericht sociaal werk
Een korte voorstelling
09-04-2023
De visie van het expertisecentrum met 5 mini-TED Talks:
• Een evaluatie van een time-outproject• Omgaan met armoede en culturele diversiteit: onderzoek
vanop de werkvloer • Voedselhulp en zijn kansen tot integratie en activering • Sociaal werk in een justitieel kader • Hulpverlening aan gezinnen in armoede met jonge
kinderen
De kijk van de praktijk: Peter Goris in gesprek met• Goedele Plovie, Jeugdzorg Emmaus • Josée Goris, POD MI• Veerle Pasmans, Justitiehuis Antwerpen• Carmen Mathijssen, Cera
09-04-2023
Onze Missie
onderzoek
werkveldonderwijs
- p.3
praktijkgericht, empowerend sociaal werkonderzoek, dat nieuwe kennis genereert, relevant voor het werkveld en het onderwijs
Gezamenlijke kennisproductie als visie en aanpak
Kristel Driessens
09-04-2023
Een nieuw onderzoeksparadigma Basis-kenmerken
Modus 1 Modus 2
Uitgevoerd in/ context
Academische setting Toepassingsgericht - gecontextualiseerd
Discipline Afgebakend, binnen 1 discipline
Transdisciplinair
Aard Homogeen Heterogene, pluriforme configuraties
Organisatie-vorm
Hierarchisch Samenwerkingsverbanden en participatie van betrokkenen
Kwaliteits-controle
Peer review –beoordeeld door wetenschappers
Maatschappelijk relevant, bruikbaar voor praktijk, ethisch verantwoord
09-04-2023
Gezamenlijke kennisproductie
(Gredig, Sommerfeld 2008, 5)
09-04-2023
09-04-2023
Specificiteit van sociaal werk onderzoek
• Gericht op verandering • Meer gelijkwaardige relatie tussen
onderzoekers en onderzochten• Verantwoording verschuldigd tov
betrokkenen (ook cliënten)• Ruime (geïntegreerde) kijk op de
complexiteit van sociale situaties
(geïnspireerd door Lena Dominelli)
09-04-2023
Focus: Krachtgericht Sociaal Werk
• Paradigma van empowerment als leidraad• Zoeken naar het positieve: wat werkt en kan versterkt
worden bij gezinnen, professionals, organisaties, omgeving en samenleving
• Zichtbaar maken en taal geven aan krachtgerichte praktijken
• Op verschillende niveau’s (micro,meso,macro)• Focus op maatschappelijk kwetsbare groepen en hun
leefwereldperspectief• Sociaal werker als facilitator en bruggenbouwer die
ook structureel werkt• In ondersteunende organisaties/beleid
09-04-2023
Verbinding met basisopleiding
Onderzoek voor/met studenten • Sociaal Wetenschappelijk onderzoek – 2de jaar
(BZN – Welzijnsschakels en empowermentmeting)
• Projecten (3de jaar)
• Verbinding met Master Sociaal Werk via medewerking studenten Masterscriptie
Onderzoek voor/met docenten
- p.10
09-04-2023
Verbinding met het werkveld
• Onderzoeksvragen uit het werkveld• Onderzoek in het werkveld (accent
op kwalitatief en actie-onderzoek)• Ondersteunende instrumenten
ontwerpen met het werkveld • Belang van mede-eigenaarschap van
resultaten
09-04-2023
Wie is wie in lopende projecten• Kristel Driessens (coördinatie)• Bea Van Robaeys (gekleurde armoede en HVE)• Johan Boxstaens (sociaal werk in gedwongen
kader)• Bie Melis (La Strada – Vergelijking van kracht-
gerichte, netwerkversterkende methoden in IJH)• Jan Depauw (krachtgericht werken in OCMW’s en
empowermentmeting)• Fien Gilleir en Niels Dewil (Evaluatie Traject 2)• Joke Thirion (Hulpverlening voor kinderen door de
ogen van gezinnen in armoede)
- p.12
Een evaluatie van een time-outproject
Bie Melis
09-04-2023
La Strada
• time-outproject opgestart door Jeugdzorg Emmaus.
• kortdurende en intensieve ondersteuning aan jongeren en hun (hulpverlenings)context zodat er opnieuw perspectieven ontstaan in hulpverlenings-trajecten die dreigen vast te lopen.
• La Strada gebruikt hiervoor duotochten.
09-04-2023
Bewijskracht
Omschrijving Kwalificatie-niveau interventie
Niveau 4 Causaal
positieve uitkomsten veroorzaakt door interventie en zicht op werkzame factoren.
Werkzaam
Niveau 3Indicatief
empirisch aangetoond van bereik van gestelde doelen en tevredenheid cliënten
Doeltreffend
Niveau 2Theoretisch
toevoeging van een interventietheorie
Veelbelovend
Niveau 1Descriptief
De kernelementen van een interventie zijn duidelijk en begrijpelijk beschreven.
Potentieel
Effectenladder Van Yperen en Veerman
09-04-2023
De onderzoeksvraag
• Vraag naar – Evaluatie van werking van La Strada– Meting van cliënttevredenheid
• Duur: september 2011 tot en met juli 2012
• Praktijkgericht onderzoek: kader om het evenwicht tussen wetenschappelijke evidentie en de invulling van de praktijk te bewaken.
09-04-2023
Onderzoeksvraag 1• De theoretische uitgangspunten, visies en
methoden die aan de basis liggen van de werking? Worden ze ook vertaald in de werkteksten van La Strada?
• Onderzoeksmethode– Literatuurstudie– Analyse van documenten– Interview met sleutelfiguur, focus gesprek met
team.
• Bevinding– Sterke theoretische onderbouw voor begeleiding
van jongeren: ervaringsgericht leren.
09-04-2023
Onderzoeksvraag 2
Hoe realiseert La Strada time-out in de praktijk en welke zijn de knelpunten?
– Wordt de beoogde doelgroep bereikt en worden de doelstellingen vertaald naar de praktijk?
– Wordt in het proces gerealiseerd wat men op papier beoogt?
Onderzoeksvraag 3
In welke mate realiseert het time-outproject de vooropgestelde doelstellingen?
– Perspectiefbiedende reflectie geïnstalleerd?– Nieuwe perspectieven voor de hulpverlening?– Doorbreekt time-out de negatieve spiraal van
doorverwijzing?
09-04-2023
Fase 1:• Analyse van 33 dossiers• Diepte-analyse van 10 dossiers: met bevraging van
stapbegeleiders, jongeren en begeleiders uit aanmeldende voorzieningen
Fase 2: Opvolging van time-out processen - 7 jongeren• Observatie van intake-, vertrek- en aankomstgesprek• Registratie van ervaringen tijdens de tocht
– via dictafoon, camera of schriftelijk– door participerende observatie
• Effectmeting op korte termijn– bevraging van de jongeren kort na de tocht– vragenlijst aan stapbegeleider en begeleider van de
aanmeldende voorziening.
• Effectmeting op lange termijn– bevraging van begeleider van de aanmeldende voorziening.
09-04-2023
Bevindingen
Doelgroep- La Strada bereikt de vooropgestelde doelgroep. - Een dynamische werking speelt vlot in op de
evoluties in de doelgroep van jongeren en aanmeldende voorzieningen.
- Nood aan aangepaste methoden.
Doelstelling- Jongeren en aanmeldende voorzieningen ervaren
La Strada als ondersteunend.- Perspectiefbiedende reflectie is bereikt doel bij
jongeren, maar aandachtspunt bij aanmeldende voorziening.
09-04-2023
De leer-en ervaringsweek
• De jongeren hebben het gevoel dat ze het proces mee kunnen bepalen.
• Alle jongeren gaven aan dat de tocht hen heeft aangezet om na te denken over belangrijke zaken in hun leven.
• De jongeren benoemen de relatie met de stapbegeleider als heel positief.
• Tijdens de tocht is er aandacht voor transfer
• Tijdens de tocht weinig contact met de aanmeldende context.
09-04-2023
Nabegeleiding• Een krachtgerichte benadering met centrale plek
voor de jongeren.
• Voorzieningen geven aan dat de nabegeleiding naar wens verliep.
• Specifieke positie van ondersteunende dienst: nood aan een duidelijk kader om rol in de nabegeleiding te kunnen waarmaken.
• De beperkte registratie werd tijdens het project reeds bijgestuurd. Een meer consequente registratie biedt handvatten voor het uittekenen van een duidelijker kader.
09-04-2023
Effecten van time-out
• de tocht biedt jongeren een aanzet tot het nadenken over belangrijke zaken in hun leven
• De meeste aanmeldende voorzieningen achtten de terugkoppeling vanuit La Strada bruikbaar voor de hulpverlening.
Tevredenheid
– de jongere• rust en kunnen nadenken• De relatie en gesprekken met de stapbegeleider• Raden tocht aan bij andere jongeren
– de voorziening• Het snelle aanbod• De basishouding t.o.v. de jongeren• Het doorbreken van de negatieve sfeer• De nabegeleiding
09-04-2023
Win-win Onderzoek
Ruime dataverzam
eling Enthousiaste
jonge interviewers
Onderwijs Kennismaking
met het werkveld
Via een kritische insteek
Werkveld Kritische
spiegel in de werking
- p.24
Omgaan met armoede en culturele diversiteit:
onderzoek vanop de werkvloer
Bea Van Robaeys
09-04-2023
Doelen TED-talk
• Illustreren via onderzoek rond gekleurde armoede en hulpverlening dat:– Kennisontwikkeling gebeurt door het verbinden
van impliciete met expliciete kennis– Kennisontwikkeling in het sociaal werk het product
is van de ontmoeting tussen praktijk en onderzoek– Verschillende onderzoeksinstrumenten ingezet
kunnen worden om tot resultaten te komen
09-04-2023
Onderzoek naar armoede bij personen met een andere herkomst
• Naar aanleiding van signalen van de praktijk (OCMW, Kind & Gezin, vzw El Ele, samenlevingsopbouw Antwerpen) over instroom ‘nieuwe’ cliënten en uitgesproken situaties van armoede
09-04-2023
Onderzoek naar armoede bij personen met een andere herkomst
• Onderzoek naar kenmerken van een ‘nieuw stuk sociale realiteit’– In cijfers te vatten? => Kwantitatief
onderzoek– In woorden, concepten, kenmerken te
vatten? Beeld krijgen? => Kwalitatief onderzoek
09-04-2023
Onderzoek naar armoede bij personen met een andere herkomst
• Onderzoek naar kenmerken van een ‘nieuw stuk sociale realiteit’– Focusgroepen met hulpverleners (115)– Diepte-interviews over beleving met
cliënten van een andere herkomst in armoede (75)
09-04-2023
Gekleurde armoede en hulpverlening
• Diepte-interviews met sociaal werkers over werken in een context van gekleurde armoede (20)
• Diepte-interviews met cliënten van een andere herkomst in armoede over ‘goede hulpverlening’ (16)
09-04-2023
Vandaag en in de toekomst
• Hoe kan je als professional ‘goed werk’ leveren in een context van complexiteit, culturele diversiteit en armoede? – Wat is ‘goed werk’?– Hoe doe je dat?
09-04-2023
Vandaag en in de toekomst
• Onderzoek op de werkvloer naar ‘problem-setting’
• De Sloep vzw (inloopteam) & De Touter (BJZ)• Etnografisch onderzoek
– Participerende observatie– Interviews– Focusgesprekken
09-04-2023
Vandaag en in de toekomst
• Experimenteel reflectietraject rond thematiek van ‘goed sociaal werk in een context van armoede en culturele diversiteit’
Voedselhulp en zijn kansen tot integratie en activering
Jan Depauw
09-04-2023
Krachtgericht?• Vaak een beeld van een ouderwetse,
caritatieve voedselbedeling.• Werkelijkheid is minder eenduidig. • Focus op vormen van voedselhulp die
participatief en integratiegericht werken.
09-04-2023
Doel• Inspirerende praktijken in
krachtgericht sociaal werk kritisch beschrijven en analyseren.
• Door bevorderen van uitwisseling en dialoog. – Sociaal werkers leren van elkaar en van
hun cliënten – Wetenschappelijke kennis samenvoegen
met de praktijkkennis van professionals en vrijwilligers én het perspectief van cliënten.
09-04-2023
Werkwijze• Traditioneel arsenaal aan technieken van
dataverzameling (interview, focusgroep,…) aangevuld met bijzondere techniek van dataverzameling én analyse: méthode d’ analyse en groupe (MAG).
• MAG = 2 volledige dagen, waarin vertegenwoordigers van alle betrokkenen (gebruikers, vrijwilligers, sociaal werkers, diensthoofden voorzitters VZW, onderzoekers,…) thema’s aankaarten en in samenspraak analyseren.
09-04-2023
Wat is er krachtgericht en integratiebevorderend ?
• Noodzakelijke basishulp op een meer menswaardige, respectvolle manier: keuzevrijheid en aanbod van gezonde voeding.
• Meer dan voedselverstrekking:– Kansen tot integratie en activering van kwetsbare burgers– Plek waar mensen zich welkom, veilig en gewaardeerd
voelen– Mensen op capaciteiten aangespreken en worden opnieuw
een persoon van betekenis. – Gebruikers-vrijwilligers kunnen actief iets terug doen. – Opbouwen van sociaal netwerk– Rijke mix van medewerkers geeft vorm aan een solidaire en
diverse samenleving.
09-04-2023
Dus…• Zeg niet: ‘voedselhulp is een
ouderwets, caritatief gebeuren waar emanciperend sociaal werk zich van distantieert’
• Maar zeg: ‘Voedselhulp kan (ook) een innoverende praktijk zijn die kwetsbare burgers bereikt en op een laagdrempelige manier emanciperend en activerend werkt’.
Sociaal werk in een justitieel kader
Johan Boxstaens
09-04-2023
Context
• Strafuitvoering is een ‘hot item’– Publieke opinie– Media– Politiek
• Veld is voortdurend in transitie: zorgt voor spanningsvelden, maar ook voor kansen.
09-04-2023
Algemene probleemstelling
• Signalen vanuit het werkveld: sociale professionals in de justitiële context hebben nood aan ondersteuning.
• Welke spanningsvelden zijn aanwezig in hun dagdagelijkse praktijk?
• Wat hebben zij nodig om zich beter te positioneren op deze spanningsvelden?
• Focus op “WHO WORKS?” (n.a.m. “What Works?”)
09-04-2023
Gefaseerde onderzoeksopzet
Fase 1: kwantitatief
Focus op ‘kwaliteit van arbeid’ in PSD & Justitiehuizen
Fase 2: kwalitatief
Welke spanningsvelden concretiseren zich in het dagelijkse werk van sociale professionals in PSD & Justitiehuizen?
Fase 3: participatorisch-actieonderzoek
Hoe kunnen sociale professionals in PSD en JH zich beter positioneren in voornoemde spanningsvelden?
09-04-2023
Fase 1: focus op kwaliteit van arbeid
• Meten van ‘welzijn’ in professionele context
• Vanuit theorie & eerder onderzoek:1. Manier waarop arbeid georganiseerd wordt, is cruciaal
2. Organisatiestructuur heeft impact
3. Motivatie is zeer belangrijk in reclasseringswerk & wordt sterk beïnvloed door 1 & 2
• Methodologische triangulatie: versterking van onderzoekstechnisch concept
09-04-2023
Fase 2: focus op spanningsvelden
• Risicobeheersing Vs gedragsverandering & reïntegratie (controle Vs emancipatie)
• Wetenschappelijke evidentie & professionele ruimte (EBP Vs practice wisdom)
• Spanningsvelden gegenereerd door organisationele context (cfr. fase 1)
09-04-2023
Fase 3: focus op betere positionering
• Samen met praktijkwerkers kijken naar diagnostiek van fase 1 & 2
• Wat kunnen zij hiermee op:– Microniveau (cliëntrelaties – methodische tools)– Mesoniveau (teamniveau – lokaal)– Macroniveau (beleid van organisatie)
09-04-2023
Status praesens
• Fase 1: afgerond
• Fase 2: analyse en disseminatie
• Fase 3: start januari 2013
• Project eindigt december 2013
Hulpverlening aan gezinnen in armoede met jonge kinderen
Joke Thirion
Samenvattend:
Wat kan je van ons verwachten?
09-04-2023
wetenschappelijke ondersteuning voor
• studie van maatschappelijke processen en sociale problemen
• evoluties in cliëntprofielen en noden van doelgroepen
• analyse en wetenschappelijk onderbouwen van goede praktijken in sociaal-agogisch werk
• ontwikkeling van methodische en reflectie-instrumenten
• de evaluatie en effectmeting van innovatieve praktijken
• de vertaling van (internationaal erkende) methodische vernieuwingen naar een specieke lokale context of werksoort - p.50
09-04-2023
Visie en onderzoeksmethoden
• model van gezamenlijke kennisproductie• Transdisciplinair (verbinden van
wetenschappelijk, hulpverleners- en cliëntperspectief)
• Wetenschappelijke kwaliteitscriteria • Ethisch verantwoord• Ondersteunend voor de praktijk • Gericht op verandering
- p.51
09-04-2023
Onderzoekslijnen
• Armoede en sociaal werk• Sociaal werk in een justitiële context• Interculturaliteit in het sociaal werk• Innovaties in krachtgericht en participatief sociaal
werk• Netwerkversterking van maatschappelijk
kwetsbare groepen• Jeugdwelzijnswerk• Preventie• Empowermentmeting
09-04-2023
Opdrachtgevers en partnerschappen
• Federale overheid (POD MI)• Vlaamse overheid (Integrale Jeugdhulp – diversiteits-
beleid)• Stad en provincie• KBS – Cera –Porticus• Emmaus – BZN – VDAB
In partnerschap met• OCMW’s – CAW’s – CKG’s• Justitiehuizen en gevangenissen • BJB (Emmaus – De Touter – krachtgerichte
methodieken) – K&G (De Sloep)• Welzijnsschakels • Master sociaal werk – Artesis
09-04-2023
Jan Fook, 2002.
‘We value and include the voice of practitioners in theorizing from their own
practice experience. It is our responsibility to the profession that we
enable and create cultures and environments in which this can happen.’
09-04-2023
www.kdg.be/onderzoek-consultancy/[email protected]
Contact:Karel de Grote HogeschoolExpertisecentrum Krachtgericht sociaal werkBrusselsestraat 432018 Antwerpen