l-orizzont RAPPORT • • SAN GORG PRECA (1880-1962) 140 sena minn twelidu Q assis twil, irqiq, xip- li, u marradi imma u ba- J Qatt ma studja biex isir imma San Preca, "Dun kien konvint mill-missjoni li ma' Malta kollha u waqqaf il- M.U .S.E. U.M, Katto- lika ffurmata minn biex u li llum tinsab ukoll f'sitt Bin spettur sanitarju u Preca, twieled nhar it-12 ta' Frar 1880, is-seba' wild fost disat fil-kapitali Valletta. t-edu- kazzjoni fl-iskola Pri- marja fejn kien mar meta kellu madwar tmien snin. Ta' tnax-il sena ta imma m' mat- tieni darba, f'Settembru 1892, meta kienu biss 51 minn 131 kandidat. Kuljum kien jimxiha l-Be lt , u lura, jekk ma jiddubbax rikba ma' xi karrettun Kien tajj- eb fil-lingwi, u studja l-Latin, it-Taljan, u Kellu kalligrafija u kien ppremjat Kien l- meta tar-rikreazzjoni Preca kien ix-Xatt tal-Belt, jitla' fuq l-iskejjen barranin li kien ikun hemm, u lat Griegi, Taljani u li xi ftit u s-simpatija kienu jallegraw lil dawn l- li kienu jkunu ilhom ma jaraw art. minnhom kienu jiggustawh u jibqgtlu impressjonati b' li tant kien ifittex ta' ab- bati kien ilaqqa' lit-tfal wara l-barka u id-duttrina id-direzzjoni tas-sagristan. bil- li il-Latin, sab ma' numru ta' li kienu fit-triq j u. Ta' sittax-il sena hu wkoll is-Seminarju jistudja l-filosofija u Xi sena wara, iltaqa' ma' tal- Dun Ercole Mompa- lao, il-Mall tal-Furjana, li fost affarijiet· qallu, "Preca, int tikber u nies li jirrispettaw 'l Alla f'familjarità u inti Int issib xor- tik permezz u huma isibu xortihom permezz U hekk kellu jkun. Il· tal-futbol" tal-1906, Pre- ca ma' grupp ta' li kiem1 quddi- em il-Knisja ta' San Gejtanu. kien fil-ballun u kienu lil xulxin tal-futbol". Beda billi talabhom sigarett u hu, li kien minn familja "tal-puliti", fuq u qabad ikellim- hom fuq xi infan- tili ma kinux imdorrijin bil-prietki, wara ftit il- kolt bdew jistennewh qa u bil-mod bdew u l-pariri tassew na gost?", bdew Hu ma kienx imur idu f'idu. Ma kienx ikollu biss il-Bibbja f'idu, imma daqqa kien u l-inbid, daqqa u kien jixtrilhom il-bajtar tax-xewk. Tant kienu bih li ma damux ma bdew fuq l-ispallejn! Fosthom dawn ta' ta' kien hemm Ew- Borg, apprentista t- Tarzna, li kien il-leader fost Preca tah attenzjoni u kien biex u jfissir- lu Borg, kellu jsir l-ewwel Superjur li Preca waqqaf inqas minn sena wara. Ftit qabel ma kien ordnat Preca kien imut u t-ta- bib Meli li kien jikkurah kien qata' qalbu minnu. mhux talli ma hekk, talli lil missieru u lit-tabib hom fl-età u meta kien bi tbissima fuq · fommu:" ... u l-Professur Meli miet, u missieri miet, u jien hawn biex lem!" Fit-22 ta' 1906 kien ordnat miil-Is- qof Pietru Pace. iktar minn X!J.har wara t-ordinaz- zjoni kien biss mid- dar biex iqaddes. Kien jibqa' fil-kamra ta' fuq il-be- jt jitlob u jimmedita fuq x'se tkun il-missjoni Il- tal-futbol li ma kinux se jarawh iktar kemm Darba minnhom, Dun fil-knisja ta' San Gejtanu sema' lis-sagristan id-duttrina lit-tfal. Tifel staqsa lis-sagristan: "Lil Alla, min U dak "Alla sar meta kellu Alla kien minn dejjem." Dun ik- li kien hemm isir xi sabiex lin- nies Nisrani kif xieraq. Huwa kien jaf li s-sitwazz- joni ta' Malta kienet ilha li marret bla ebda soda fuq l-Iskrittura Mqaddsa, kienet imwaqqfa fuq ir-ramel iktar milli fuq il-blat - li fi ta' maltemp. "Dun kien ra li l-fidi ta' Malta fil-periklu nieqsa mit- Dun il- polz ta' Malta u sab li qed bil-mod; minn barra kienet tidher mikrobu minn kien qed itemmha." F'Malta tal-bidu tas-sek- lu ma kienet l-ebda struzzjoni kateket- ika organizzata tajjeb biex l-injoranza Kollox kien f'idejn l-isforzi individwali ta' qas. sisin, li fl-1916 l-Isqof Dom Mauro Caruana jibdew l-iskejjel kull xahar. Tletin sena qabel, Dr Keenan tat-Kummissjoni Rja- li fir-Rapport kien bl-istat tal-edukazzjoni f'Malta. Il-Knisja nfisha, kemm kienet tipprovdi miU-aqwa skejjel privati fil- ma li kienet qed edukazzjoni organ- izzata komuni. Dun kien tassew fi kliemu mal-awtoritajiet tal-Knisja, meta qal biss li "t- ma kienx organizzat wisq" fil-fatt ma kien or- :u ta' .Frar 2020 l 7 ROBERT ALOISIO ganizzat xejn. tas-sena 1905, Preca kiteb abbozz ta' regola bil-Latin, Regula Eptange- lorum, biex lill-Pa- pa Piju X .joni. Kellu li fi.l-par- kollha jkun hemm djar b'sebat ordnati djakni, minn tnax -il lajk, li kellu jkun li lit-tfal u lill-kbar. kellu jkun . mod dan il-pjan ma twettaqx ta' Jannar 1907 Dun lill-grupp ta' tu" u nhar it-2 ta' Frar fil-Knisja Ta' Nuzzo, run, Nhar is-7 ta' Marzu dar- ba f'post u fqir _ li kienu krew f'numru 6, Triq Fra Diegu, Hekk twaqqfet is-Societas Doc- trinae Christianae - jetà tad-Duttrina Nisranija - grupp ta' if- furmati jon Kattolika, biex lill-poplu.