-
L-A{BAR JANNAR 2005 1
PROVIN¬JA FRAN{ISKANA TA’ SAN PAWL APPOSTLU, MALTA. No. 98
6.1.2005
Jitlesta l-proġett ta’ restawrazzjoni tal-faċċata tal-knisja u
tal-kunvent
tar-Rabat MATUL IS-SENA 2005
Mejju - Kapitlu Provinċjali Settembru - Żjara tal- Ministru
Ġeneral Fra José Rodríguez Carballo, OFM Novembru - Konferenza tal–
Provinċji OFM ta’ North - West Europe
-
L-A{BAR JANNAR 2005 2
Provinċja Franġiskana ta’ San Pawl Appostlu - Malta
Prot. No. 0412\89 ?irkulari
MILIED 2004 G[e]ie] {uti, G[adna kemm i//elebrajna l-150
anniversarju mid-Domma ta’ l-Immakulata, Omm u Patruna ta’ l-Ordni
Fran;iskan. G[al [afna minna, dawn kienu /elebrazzjonijiet li ;abu
memorji sbie[ ta’ [amsin sena ilu, meta kien jin[ass aktar
l-ispirtu tad-duttrina Skotista. Mi/-/elebrazzjonijiet ta’ din
is-sena, jiena nista ng[id li fil-Provin/ja g[ada tin[ass ir-rabta
qaddisa ma’ l-Immakulata. Kemm b[ala Provin/ja kif ukoll b[ala
fraternitajiet urejna /ertu g[aqal u maturita’fil-mod kif fakkarna
dan l-anniversarju. Fuq kollox nittama li l-Immakulata kompliet
isseddaqna fis-sej[a tag[na b[ala Fran;iskani.
Is-Solennita’ ta’ l-Immakulata dda[[alna mal-ewwel fl-ispirtu
tal-festi tal-Milied. Ilkoll nifmhu r-rabta li hemm bejn il-misteru
ta’ l-Inkarnazzjoni u t-tnissil bla tebg[a ta’ Marija. G[ax Marija
kienet mag[]ulha biex tkun Omm :esu’ s-Salvatur, kien jixraq li
;isimha ma jkun qatt vittma tal-qawwa tal-[a]en, u g[alhekk Marija
;iet m]ejna bil-milja tal-grazzja. L-Immakulata tfakkarna li kemm
b[ala nsara, u aktar u aktar b[ala Fran;iskani, a[na mag[]ulha biex
permezz tag[na, :esu ikompli jitwieled fid-dinja ta’ madwarna.
L-Immakulata tqawwilna qalbna, g[ax lilna wkoll Alla j]ejjinna
bil-grazzji li ne[tie;u biex ng[ixu s-sej[a qaddisa tag[na.
{uti, ejjew inkunu vera Fran;iskani, billi ng[ixu l-veru spirtu
nisrani ta’ dawn il-festi li ;ejjin. Ejjew nag[mlu minn kollox,
biex in[allu lil :esu’ jitwieled fil-kunventi tag[na. Jalla
l-kunventi tag[na jkunu b[al maxtura ta’ Betlehem fejn tkun tista’
tin[ass il-presenza ta’ :esu’. Minn dak li qed naraw madwarna,
id-dinja g[andha b]onn li t[oss aktar il-presenza ta’ :esu’. Jalla
lkoll kemm a[na nifhmu kemm qabel kollox, inkunu strumenti
tal-presenza ta’ :esu’ fost il-bnedmin.
B’dawn il-[sibijiet nixtieq inwasslilkom l-isba[ xewqat
g[all-festi tal-Milied. Nix-tieq inroddilkom [ajr ta’ dak kollu li
twettqu g[al ;id tas-sej[a fran;iskana u tal-provin/ja tag[na.
Insellmilkom. Ma[ru;a mill-Kurja Provin/jalizja Il-Belt Valletta
Illum, 9 ta’ Di/embru 2004 Fra Paul Galea OFM Fra Marcellino
Micallef OFM Ministru Provin/jal Segretarju tal-Provin/ja
-
L-A{BAR JANNAR 2005 3
Nippjanaw ghas-Sena l-Gdida… minn Fra Dijonisju Mintoff OFM
Grazzi ghall-hanin Alla ghixna sena ohra ta’ familja. U bhal
kull familja ghajjatna, capcapna, iggelidna, ghamilna paci, hdimna,
tghazzinna, ghajjarna ’l xulxin u qbizna ghal xulxin. U kull meta
drabna lil xi hadd, sibna li drabna lil xi hadd li jigi minna jew
li ma jahtix u ma hallejniex lix-xemx tghib minn fuqna qabel
insewwu kull hsara. U llum nigbru t-tfal madwarna – li taghhom u
ta’ min hu bhalhom – hija Malta ghaziza taghna. U fihom naraw
il-gejjieni taghna. U minhabba fihom nippjanaw u nsahhu
d-dimensjoni kulturali taghna fi zvi-lupp ta’ koperazzjoni
bejnietna. Nippjanaw? Kull pjan li rridu naghmlu jrid ikun
l-ewwelnett pjan ghall-paci. Kbir kemm hu kbir il-bini tal-Palazz
tal-Belt, simbolu tal-ghaqda f’pajjizna u kbir kemm hu kbir
il-Katti-dral ta’ San Gwann, it-tempju qrib tieghu li nbena
mill-genju ta’ l-aqwa artisti nsara ta’ l-Ewropa jibqa’ dejjem
irqiq u jiggarraf daqs ir-ramel kif titkisser u titfarrak
il-buzzieqa mlewna li tissawwar fuq in-nar u tintefah man-nifs ta’
haddiem il-hgieg. Illum bizzejjed jitla’ demm ghal rasu bniedem
fanatku wahdu – genn individ-wali – jew titqanqal mewga qalila ta’
folla – psikosi kollettiva – biex il-kultura kollha tal-bierah u
tal-lum u ta’ ghada – tinfaqa’ u ttir frak. Ghalhekk ma tistax
tahseb, titkellem fuq jew tippjana kultura divor-zjata minn
hsibijiet u pjanijiet ta’ paci. Il-qerda tal-hajja tfisser mhux
biss il-qerda wkoll tal-kultura tal-generazzjonijiet tal-gejjieni
imma wkoll il-qerda ta’ kull tama li c- civiltà tkompli miexja ’l
quddiem. Ghalhekk ghandna bzonn kultura li taf tinfed sa l-gheruq
tal-bniedem u tikber u toghla ’l fuq mis-shab tas-smewwiet fejn
hemm huwa ta’ kul-hadd. Kultura ta’ paci... kultura ta’ tjubija..
kultura li tikber f’kul-hadd u ma’ kulhadd. Varjetà daqskemm hi
l-varjetà ta’ fjuri selvaggi mlewna u mfewha f’wied kbir. Din hija
l-kultura li nixtiequ ghall-gejjieni taghna. Li ma rridux hija
kultura li titlahlah f’kimika ta’ xampûs imhallat, u dwiefer
manikurati b’arti kontra arti, kollox taht idejk, issa u malajr
imhejji minn artisti ta’ kafkaf li bidlu t-tempju f’suq
tan-negozju. Fittex lil haddiehor meta ghandek bzonnu u armieh meta
ma jiswielekx aktar. Arti fejn kollox disposable. U ghall-precett
irregala kompjuter. U kompjuter f’kull dar fejn iz-zaghzugh u
l-kbir jitgeddes mieghu f’soli-tudni ta’ tghannieq u jiccajta vojt
f’tghannieq bla qies. Arti li taghti mobajl fil-but tat-tfal u
l-kbar jibaghtu messaggi l-gurnata kollha u ma jghidux kelma wahda
x’hin fil-ghaxija jingabru d-dar. Arti li taghtina synthesiser
fil-knejjes fejn ilsien in-nies edukat ikanta n-noti precizi
mat-ton imma ma jqer-rux izjed ghax xejn m’hu dnub u l-proxxmu nafu
bih meta jmut b’overdose u t-tarbija ihhib tghannieqa b’id wahda u
bl-id l-ohra l-kont tad-dejn mal-bank. L-arti ta’ dari u llum
L-arti ta’ dari kienet taghtina l-ikona sabiha ta’ omm bit-tarbija
f’idejha. L-arti tal-lum tappella “tikbirx”, “tkunx omm, missier
jew nannu”. Ibqa’ hafif minghajr it-toqol ta’ zaqq ta’ 40 sena –
ibqa’ wicc bla tikmix – tit-ghabbix b’responsab-biltà.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 4
L-arti tal-lum turi wicc ta’ 20 lil dak li ghandu 60. Robert Bly
fil-ktieb tieghu The Sibling Society jikteb li s-socjetà taghna
mimlija tfal nieqsa mill-kbar – xotta mix-xjuh. L-ommijiet iridu
jkunu l-hbieb t’uliedhom bniet... jilbsu bhalhom ecc... imma
uliedhom bniet ghand-hom bzonn ta’ ommi-jiet. U l-missier irid ikun
il-Buddy ta’ ibnu imma ibnu ghandu bzonn missier. U flok ikona ta’
omm qed izzomm tarbija f’idejha bir-responsabbiltà kollha ghandna
lis-socjetà li titghabba bl-omm f’idejha. Il-kbar qed jaghmlu
kompetizzjoni bla sens maz-zghazagh flok isiru l-mentors taghhom.
Arti ta’ kafkaf fil-gurnalizmu, Arti ta’ kafkaf fil-politika, Arti
ta’ kafkaf fil-konsumerizmu u porn fl-internet li mhux hlief oppju
ghall-kuxjenza tal-bniedem. U l-oppju tal-kuxjenza huwa l-muftieh
li jaqbel bla tbatija u malajr biex tiftah kull katnazz ta’ gwerra.
Il-kultura forza socjali Il-kultura – il-lette-ratura – il-poezija
huma b’sahhithom, forza socjali daqs id-dimostraz-zjonijiet
tal-bdiewa. Il-poeti ma baqghux jizfnu mal-muza ’l boghod
mill-ghalqa fejn jahdmu l-hamrija fil-kesha u fis-shana u mdawrin
b’hi-tan tas-sejjieh jisimhom fruntieri jew borders. It-tnehid
tal-qassisin jinbidel f’talb imheggeg fil-knejjes u fl-irkejjen
maghluqa f’barrikati ta’ barbed wires. Talb li jixtiquh itir
min-naha ghall-ohra tad-dinja minghajr visas jew residence permits.
Tajjeb li t-tfal taghna jkollhom edukazzjoni totali fejn hsiebhom
jkunu l-Ewropa u l-Afrika, Ruma, l-Grecja u Gerusalemm. Fejn trawmu
biex ikunu globali kontra kull sura lokali, popolari kontra kull
elitist, familja kontra bniedem. Imma ta’ min ihalli f’idejh ukoll
li jaghzel il-qies tal-ghemil tieghu basta jkun mibni fuq il-hajja
u fuq il-kuxjenza. Basta li f’dak il-qies ikun hemm it-tjubija li
tidhol fejn haddiehor ma jasalx wahdu ghax nieqes mis-sahha,
dghajjef mir-rieda u battal mill-imhabba L-edukatur Ix-xoghol ta’
kull edukatur hu li jara li mill-gheruq ta’ pajjizu jikber
il-livell kulturali ta’ kulhadd. Ma jibqax gens ta’ nies li jaghlqu
biebhom, jieklu bi kwiethom u ma jarawx it-tbatija ghax mhumiex
l-ghassa ta’ huthom. Imma gens fejn kull tifel ghandu holma
bil-lejl u hidma bin-nhar biex jekk mhux hag’ohra iwennes lil
haddiehor kif kull ghasfur m’ghandu xejn ghajr ghanja li tinstema’
tferrah lil holqien. Mhix ghanja specjali ta’ wie-hed. Imma
l-ghanja ta’ kull ghasfur... Dan insibuh fil-Pacem in Terris li
harget mill-pinna tal-Papa Gwanni. Harget minn Ruma. Ma qrawhiex
l-insara biss. Qrawha s-Sovjetici, l-Ortodossi... miljuni ta’ nies.
Ghax kiteb bil-polz f’idejh tal-poplu li kien qed ibati. Ghax
il-kitba tieghu hija l-umanità... il-pjagi jnixxu ta’ l-umanità.
Kienet appell ghall-hniena... ghax il-hniena tbierek lil min
jaghtiha daqskemm lil min jircevieha. L-istess it-tjubija. Ghax
dawn huma z-zewg nahat tal-munita li tissarraf mhux fi trophies,
lotteriji u gieh.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 5
Imma fil-paci. L-ewwel pass ta’ San Frangisk fil-mixja tieghu
minn Perugja ghal Assisi u Ruma kienet il-bewsa lil wiehed lebbruz.
L-ewwel qatra ta’ Mother Theresa biex bdiet ix-xmara kahla u bajda
kienet bieqja ilma lil fakir Indjan fl-istazzjon tal-ferrovija.
L-ewwel skular fl-iskola ta’ San Gwann Battista de la Salle kien
l-imcercer ta’ Parigi. L-ewwel immigrant illegali li harab
mill-Germanja b’ta’ fuqu senduqu kien Einstein. Mara armla bi tlett
itfal inkapacitati taghtu kenn u l-pitazz ta’ wliedha biex ihazzez
fuqu it-tgegwig mate-matku marsus f’mohhu. Josè Carballo, successur
ta’ San Frangisk, ftit ilu fakkarna li kif kiteb Dickens fil-grajja
taz-zewgt ibliet – qegh-din nghixu fl-isbah zmien u fl-aghar zmien.
Zmien l-aqwa gherf u zmien l-aqwa genn. Zmien ta’ nies b’fidi kbira
u ta’ nies bla ebda twemmin. Zmien ta’ dawl u zmien ta’ dlam.
Mohhna mimli taghrif. Imma l-battalja bejn Alla u x-Xitan tmil
ghar-rebha ta’ naha jew ohra daqskemm naraw ir-realtajiet fil-hajja
fuq l-art u daqskemm innewlu idejna lejn min jehtieghom. Realtà
fil-hajja... it-tfal ukoll bdew iduqu t-toghma morra taghha...
hallatnielhom wisq doza ta’ kollox. Il-pjan taghna jrid ikun li
fis-sena li gejja nitghallmu aktar fuq is-solidarjetà vera.
Inharrgu t-tfal inaqqsu l-egoizmu. Iqisu li jibzghu ghall-holqien
kollu ta’ madwahom. Jaqsmu bejniethom bil-qies u bil-ghaqal il-gid
komuni.
Ittra ta’
apprezzament Il-Kanononku Dun Anton Galea-Scanura, f’isem
il-Kleru tal-Kolleġjata ta’ Bormla kiteb ittra ta’ ringrazzjament
lill-Provinċja għall-ħidma pastorali li saret matul iż-Żjara
Franġiskana f’Novembru li għadda.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 6
PATRIJIET MINURI (O.F.M.), 2005
Qeg]din nippublikaw il-lista ta’ l-A]wa kollha tal-Provin`ja kif
bdejna s-sena 2005. Il-lista hija alfabetika u ti[bor 72fran[iskan,
inklu\i \-\ew[ isqfijiet.
1. Abela John (b.John), n. 31.08.1954 Rabat (d.Malta), f.Carmelo
& Victoria Micallef, v.03.10.1971, pt. 01.10.1972, ps.
22.08.1976, s. 07.07.1979. 2. Aquilina Camillus (b.Joseph Mary), n.
15.01.1919 Valletta (d.Malta), f.John & Michelina Mifsud,
v.11.10.1936, pt. 12.10.1937, ps. 06.01.1941, s. 06.04.1946. 3.
Aquilina George (b.Marianus), n. 18.07.1939 Qormi (d.Malta),
f.Joseph & Rosaria Saliba, v.09.10.1955, pt. 14.10.1956, ps.
31.07.1960, s. 14.03.1964. 4. Attard Paul (b.Paul), n. 15.03.1961
Rabat (d.Malta), f.Cathaldus & Maria Dolores Saliba,
v.02.10.1977, pt. 01.10.1978, ps. 04.09.1983, s. 07.07.1985. 5.
Azzopardi Arthur (b.Paul), n. 19.02.1923 Sliema (d.Malta), f.Arthur
& Carmen Pace, v.3.10.1937, pt. 21.02.1939, ps. 01.11.1944, s.
13.03.1948. 6. Azzopardi John (b.John), n. 07.10.1945 Gzira
(d.Malta), f.Anthony & Mary Grima, v.09.10.1960, pt.
10.10.1961, ps. 15.01.1967, s. 15.03.1970. 7. Bartolo Bernard
(b.Joseph Mary) , n. 12.10.1934 Sliema (d.Malta), f.John & Mary
Mallia, v.13.10.1957, pt. 14.10.1958, ps. 01.11.1961, s.
19.03.1964. 8. Bonello Joseph (b.Joseph), n. 04.04.1961 Xaghra
(d.Gozo), f.Victor & Nazzarena Sultana, v.02.10.1977, pt.
01.10.1978, ps. 28.08.1983, s. 07.07.1985. 9. Borg Alexander
(b.Alexander), n. 16.10.1955 Sliema (d.Malta), f.Paul & M'anne
Calleja, v.05.10.1975, pt. 26.09.1976, ps. 05.09.1981, s.
10.07.1983. 10. Briffa Anthony (b.Anthony), n. 07.06.1960 Hamrun
(d.Malta), f.Anthony & Pauline Sant, v.30.09.1978, pt.
07.10.1979, ps. 17.09.1984, s. 11.07.1986. 11. Bugeja George
(b.George), n. 01.07.1962 Xaghra (d.Gozo), f.Emmanuel & Mary
Attard, v.02.10.1977, pt. 01.10.1978, ps. 28.08.1983, s.
05.07.1986. 12. Cachia Adrian (b.Joseph), n. 08.01.1946 Rabat
(d.Malta), f.Saviour & Carmen Azzopardi, v.23.09.1962, pt.
24.11.1963, ps. 08.12.1971, s. 19.03.1972. 13. Camilleri Joseph
(b.Joseph), n. 23.04.1940 Rabat (d.Malta), f.Paul & Carmela
Attard, v.13.10.1957, pt. 14.10.1958, ps. 15.10.1961, s.
11.03.1967. 14. Camilleri Raymond (b.Michael Paul), n. 04.07.1948
Hamrun (d.Malta), f.John & Marianne Az zopardi, v.22.09.1963,
pt. 27.09.1964, ps. 20.07.1969, s. 18.07.1971. 15. Camilleri Robert
(b.Patrick), n. 24.04.1951 Hamrun (d.Malta), f.John & Marianne
Azzopardi, v.20.10.1967, pt. 01.11.1968, ps. 08.12.1972, s.
29.06.1975, e.15.08.2001. 16. Camilleri Sebastian (b.Emmanuel), n.
31.12.1921 Hamrun (d.Malta), f.Carmelo & Angela Gatt,
v.01.11.1967, pt. 02.11.1968, ps. 02.11.1969, s. 23.03.1947. 17.
Camilleri Victor (b.Joseph Mary), n. 18.11.1944 Hamrun (d.Malta),
f.Philip & Joelle Bugeja, v.27.09.1959, pt. 20.11.1960, ps.
08.12.1965, s. 21.03.1969. 18. Caruana Joseph (b.Joseph), n.
18.10.1953 Rabat (d.Malta), f.Carmelo & Pauline Fsadni,
v.03.10.1971, pt. 01.10.1972, ps. 22.08.1976, s. 07.07.1979. 19.
Cassar Henry (b.Joseph), n. 16.02.1924 Msida (d.Malta), f.Francis
Xavier & Mariastella Sammut, v.15.10.1939, pt. 20.10.1940, ps.
29.04.1945, s. 11.06.1949. 20. Chircop Anthony (b.Anthony), n.
03.04.1961 Rabat (d.Malta), f.Christiano & Rita Ciappara,
v.02.10.1977, pt. 01.10.1978, ps. 04.09.1983, s. 07.07.1985. 21.
Ciantar Leonardus (b.Leonardus), n. 27.06.1970 Marsa (d.Malta),
f.John & Carmela Ciantar, v.19.09.1988, pt. 17.09.1989, ps.
01.10.1995. 22. Ciantar Mark (b.Mark), n. 08.01.1970 Attard
(d.Malta), f.Joseph & Joan Incardona, v.19.09.1988, pt.
17.09.1989, ps. 02.10.1994, s. 05.07.1996. 23. Coleiro Martin
(b.Martin), n. 09.11.1962 S. Venera (d.Malta), f.Francis & Rita
Mifsud, v.30.09.1978, pt. 07.10.1979, ps. 17.09.1984, s.
01.09.1986.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 7
24 Debono Joseph (b.Joseph), n. 07.04.1957 Ghajnsielem (d.Gozo),
f.Saviour & Marianne Camilleri, v.01.10.1978, pt. 05.10.1980,
ps. 15.10.1995. 25. Diacono Charles (b.Charles), n. 07.05.1948
Marsa (d.Malta), f.Emmanuel & Rosaria Caruana, v.26.09.1965,
pt. 02.10.1966, ps. 06.01.1970, s. 20.07.1974. 26. Ellul Vincenti
Norbert (b.Edwin), m. , n. 27.06.1937 Gzira (d.Malta), f.Carmelo
& Carmelina Damato, v.27.09.1953, pt. 02.10.1954, ps.
28.06.1958, s. 12.03.1960. 27. Enriquez Mark (b.Carmelo), n.
08.05.1940 Valletta (d.Malta), f.Hugh & Adelina Micallef,
v.27.09.1959, pt. 28.09.1960, ps. 08.12.1964, s. 22.03.1969. 28.
Falzon Angelo (b.Angelo), n. 15.10.1957 Naxxar (d.Malta), f.Peter
& Carmen Agius, v.26.09.1976, pt. 02.10.1977, ps. 10.10.1982,
s. 29.06.1984. 29. Falzon Raymond (b.Raymond), n. 27.05.1959 Rabat
(d.Malta), f.Anthony & Josephine Vella, v.05.10.1975, pt.
26.09.1976, ps. 05.09.1981, s. 10.07.1983. 30. Farrugia Anton
(b.Anton), n. 22.10.1971 Attard (d.Malta), f.Joseph & Fransina
Pisani, v.22.09.1989, pt. 17.09.1990, ps. 17.09.1996, s.
12.07.1998. 31. Farrugia Christopher (b.Christopher), n. 17.11.1959
Sliema (d.Malta), f.Joseph & Lynette Mifsud, v.06.10.1979, pt.
05.10.1980, ps. 08.12.1985, s. 10.07.1987. 32. Farrugia Pierre
(b.Pierre), n. 08.06.1973 Toronto (d.Toronto), f.Victor &
Carmela Buttigieg, v.17.09.1998, pt. 19.09.1999. 33. Galea Benjamin
(b.Carmelo), n. 16.09.1916 Valletta (d.Malta), f.Carmelo &
Antonia Psaila, v.26.08.1932, pt. 27.08.1933, ps. 24.10.1937, s.
18.05.1940. 34. Galea Cherubin (b.Ramirus), n. 06.01.1932
Ghajnsielem (d.Gozo), f.Saviour & Michelina Spiteri,
v.24.09.1950, pt. 30.09.1951, ps. 14.11.1954, s. 02.04.1960. 35.
Galea Paul (b.Paul), n. 27.02.1950 Rabat (d.Malta), f.Vincent &
Anastasia Muscat, v.02.10.1966, pt. 08.10.1967, ps. 08.10.1972, s.
03.07.1976. 36. Galea Vincent (b.Anthony), n. 20.11.1923 Valletta
(d.Malta), f.Joseph & Pauline Ciarlo, v.21.09.1941, pt.
27.09.1942, ps. 01.11.1945, s. 11.06.1949. 37. Gauci Bartholomew
(b.Carmel), n. 07.07.1947 Gharghur (d.Malta), f.Bartholomew & M
Concetta Fenech, v.23.09.1962, pt. 24.09.1963, ps. 02.02.1969, s.
14.03.1971. 38. Ghirlando Marcello (b.Marcello), n. 12.04.1962
Sliema (d.Malta), f.Dionisius & Carmen Borda, v.30.09.1978, pt.
07.10.1979, ps. 17.09.1984, s. 05.07.1986. 39. Grech Charles
(b.Charles), n. 09.01.1962 Salford (d.Salford), f.Michael &
M'bridget Mc Grath, v.30.08.1984, pt. 07.09.1985, ps. 03.12.198,
s.12.07.2002. 40. Grech Richard Stanley (b.Richard Stanley), n.
28.10.1955 Rabat (d.Malta), f.Paul & Mary Vella, v.22.10.1972,
pt. 14.10.1973, ps. 08.12.1976, s. 25.08.1979. 41. Magro Joseph
(b.Joseph), n. 11.03.1975 Pietá (d.Malta), f.Joseph & Pauline
Camilleri, v.13.09.1995, pt. 15.09.1996, ps.
15.09.2000,s.12.07.2002. 42. Magro Stephen (b.Stephen), n.
13.09.1963 Pieta (d.Malta), f.Albert & Michelina Formosa,
v.22.09.1989, pt. 17.09.1990, ps. 01.10.1995. 43. Magro Sylvester
(b.Carmelo), n. 14.02.1941 Rabat (d.Malta), f.Emmanuel &
Dolores Bonello, v.12.10.1957, pt. 13.10.1958, ps. 18.03.1962, s.
26.03.1966, e. 11.05.1997. 44. Meilak Peter Paul (b.Joseph), n.
29.12.1921 Nadur (d.Gozo), f.Francis & Carmen Mizzi,
v.21.09.1941, pt. 27.09.1942, ps. 01.11.1945, s. 11.06.1949. 45.
Micallef Albert (b.Albert), n. 24.08.1950 Rabat (d.Malta),
f.Sebastian & Joanne Tonna, v.02.10.1966, pt. 08.10.1967, ps.
08.10.1972, s. 03.07.1976. 46. Micallef Gabriel (b.Stephen), n.
24.03.1944 St Lawrence (d.Gozo), f.Joseph & Mary Apap,
v.09.10.1960, pt. 10.10.1961, ps. 01.05.1965, s. 22.03.1969. 47.
Micallef Godfrey (b.Anthony), n. 19.12.1931 Rabat (d.Malta),
f.Francis & Vincenza Camilleri, v.19.09.1948, pt. 25.09.1949,
ps. 28.12.1952, s. 06.04.1957. 48. Micallef John (b.Joseph), n.
11.12.1931 St Venera (d.Malta), f.Vincent & Adelina Barbara,
v.30.09.1947, pt. 02.10.1948, ps. 28.12.1952, s. 06.04.1957. 49.
Micallef Marcellino (b.Marcellino), n. 04.12.1958 Rabat (d.Malta),
f.John & Catherine Schembri, v.26.09.1976, pt. 02.10.1977, ps.
10.10.1982, s. 29.06.1984. 50. Mintoff Dionisius (b.Paul), n.
01.04.1931 Cospicua (d.Malta), f.Lawrence & M'concetta
Farrugia, v.16.09.1945, pt. 08.04.1947, ps. 01.11.1952, s.
07.08.1955.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 8
51. Muscat John (b.John), n. 19.04.1962 Qormi (d.Malta),
f.Emmanuel & Filomena Spiteri, v.06.10.1979, pt. 05.10.1980,
ps. 08.12.1985, s. 10.07.1987. 52. Muscat Noel (b.Noel) , n.
03.12.1957 Floriana (d.Malta), f.Carmel & Carmen Buttigieg,
v.26.09.1976, pt. 02.10.1977, ps. 12.09.1982, s. 29.06.1984. 53.
Overend Sandro (b.Sandro), n. 31.01.1959 Sliema (d.Malta), f.Edwin
& Vincenza Rigillo, v.26.09.1976, pt. 02.10.1977, ps.
12.09.1982, s. 29.06.1984. 54. Pace Edward (b.Edward), n.
13.08.1945 Sliema (d.Malta), f.Carmel & M'stella Lambertini,
v.09.10.1960, pt. 10.10.1961, ps. 02.04.1967, s. 15.03.1970. 55.
Sammut Julian (b.Julian), n. 14.11.1957 St Julians (d.Malta),
f.Carmelo & Catherine Briffa, v.05.10.1975, pt. 26.09.1976, ps.
23.08.1981, s. 10.07.1983. 56. Sant Bernardino (b.Joseph), n.
19.06.1930 Mosta (d.Malta), f.Anthony & Carmen Vella,
v.24.07.1951, pt. 02.10.1952, ps. 30.10.1955. 57. Schembri Guido
(b.Joseph), n. 29.09.1923 Sliema (d.Malta), f.Paul & Maria
Dolores Gatt, v.09.10.1938, pt. 15.10.1939, ps. 01.11.1944, s.
13.03.1948. 58. Schranz John Evangelist (b.Anthony), n. 28.11.1921
Sliema (d.Malta), f.John & Josephine Grungo, v.06.10.1940, pt.
12.10.1941, ps. 01.11.1944, s. 11.06.1949. 59. Sciberras Alfred
(b.Alfred), n. 01.12.1937 Zebbug (d.Malta), f.Saviour &
Annunziata Camilleri, v.13.10.1957, pt. 14.10.1958, ps. 15.10.1961,
s. 11.03.1967. 60. Sciberras Stephen (b.Stephen), n. 01.11.1969
Hamrun (d.Malta), f.Paul & Maria Costa, v.19.09.1988, pt.
17.09.1989, ps. 01.10.1995, s. 05.07.1996. 61. Scicluna Raymond
(b.Raymond), n. 17.12.1958 Sliema (d.Malta), f.Emmanuel &
Salvina Puli, v.05.10.1975, pt. 26.09.1976, ps. 05.09.1981, s.
10.07.1983. 62. Sciortino Justin (b.Francis), n. 27.07.1943
Valletta (d.Malta), f.Philip & Rita Mizzi, v.28.09.1958, pt.
04.10.1959, ps. 08.12.1964, s. 11.03.1967. 63. Tabone Alfred
(b.Alfred), n. 07.02.1934 Valletta (d.Malta), f.Edward & Rose
Portelli, v.17.09.1949, pt. 25.09.1950, ps. 20.03.1955, s.
14.03.1959. 64. Tonna Charles (b.Emmanuel), n. 17.12.1935 Rabat
(d.Malta), f.Charles & Antonia Borg, v.26.09.1954, pt.
09.10.1955, ps. 28.12.1958, s. 07.04.1962. 65. Tonna Ivo
(b.Robert), n. 19.11.1926 Sliema (d.Malta), f.Edward & Olga
Papagiorcopulo, v.08.09.1943, pt. 10.09.1944, ps. 28.12.1947, s.
05.08.1951. 66. Vella Anthony (b.Anthony), n. 04.08.1926 Valletta
(d.Malta), f.Spiridione & Helen Privitera, v.08.09.1943, pt.
10.09.1944, ps. 28.12.1947, s. 05.08.1951. 67. Vella Joseph
(b.Joseph), n. 04.07.1933 Sliema (d.Malta), f.Joseph & Carmen
Calleja, v.25.09.1949, pt. 01.10.1950, ps. 14.11.1954, s.
14.03.1959. 68. Wickman Charles (b.Charles), n. 15.03.1929 Senglea
(d.Malta), f.Carmel & Fortunata Micallef, v.30.09.1947, pt.
02.10.1948, ps. 28.10.1951, s. 29.07.1956. 69. Xuereb Joseph
Benedict (b.Peter Paul), n. 01.07.1935 Gharghur (d.Malta),
f.Agostino & Carmela Azzopardi, v.30.09.1951, pt. 02.10.1952,
ps. 12.08.1956, s. 12.03.1960, e., d., p.068. 70. Zammit Edward
(b.Michael), n. 14.08.1942 Mgarr (d.Malta), f.John &
Bartholomea Grima, v.28.09.1958, pt. 04.10.1959, ps. 06.10.1963, s.
11.03.1967. 71. Zammit Jimmy (b.Jimmy), n. 11.08.1955 Toronto
(d.Toronto), f.Joseph & Matilda Farrugia, v.14.10.1973, pt.
02.10.1974, ps. 05.11.1978, s. 13.06.1981. 72. Zerafa Loreto
(b.Loreto), n. 02.04.1974 Victoria (d.Gozo), f.Michael &
Emmanuela Curmi, v.13.09.1995, pt. 15.09.1996, ps. 13.06.2000.
Illum ħu gost bil-kuluri, il-Mulej seta’ għamel id-dinja bajda u
sewda.
b.=nom. bapt.; n.=nativi.; d.=dioecesi; f.=pater & mater;
v.=novitiatus; pt.=prof.temp.; ps.=prof.sol.; s.=sacerd.;
e.=episc.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 9
FL-OKKAŻJONI TA’ L-EPIFANIJA TAL-MULEJ GĦAND IL-KLARISSI
FRANĠISKU U KLARA HUMA DWAL GĦALL-ŻMINIJIETNA
Nhar il-Ħamis, 6 ta’ Jannar il-Provinċja, kif inhi d-drawwa,
iċċelebrat il-festa ta’ l-Epifanija tal-Mulej fil-Monasteru ta’
Santa Klara, San Ġiljan. L-Epifanija tal-Mulej hija t-titular
tal-kappella tal-monasteru. Għall-Ewkaristija li kienet ppreseduta
mill-Ministru Provinċjal Fra Paul Galea, OFM ħadu sehem diversi
patrijiet kif ukoll l-aħwa kollha sorijiet Klarissi. Fl-omelija
tiegħu, il-Ministru Provinċjal beda bl-istorja tas-salvazzjoni, u
kif Alla mhux biss huwa qrib il-bniedem, imma wkoll miegħu.
“Il-maġi ma kellhomx triq faċli. Kienu nies ta’ rieda tajba u li
aċċettaw id-dawl li Alla offrielhom. Huwa kompla billi saħaq li
Alla għadu jibgħat id-dawl. “Fi ħdan il-Knisja, matul iż-żminijiet
kollha huwa jibgħat lil xi wħud biex ikunu dwal, fosthom lil
Franġisku u Klara. Dawn iż-żewġ bnedmin huma frott l-imħabba ta’
Alla, u għalhekk mhux biss dawlu żminijiethom imma għadhom dwal
għall-żminijietna.” Il-Ministru Provinċjal staqsa “U aħna?
Bil-konsagrazzjoni tagħna aħna aċċettajna dan id-dawl. Hija grazzja
kbira li llum inġbarna f’dan il-monsateru biex bl-
-
L-A{BAR JANNAR 2005 10
tal-kewba li dawlet lill-maġi fit-triq tagħhom lejn Ġesu’
tarbija, niddawlu u ndawlu b’ħajjitna. Kull wieħed u waħda minnha
qed inkunu dawl għall-oħrajn? Jiena mezz biex ħaddieħor jersaq lejn
dan id-dawl?” Fl-omelija tiegħu Fra Paul kompla billi qal
“b’għixien ta’ tliet voti aħna nkunu dwal għall-bnedmin tallum.
Alla li jaħdem b’mod misterjuż jistedinna biex ngħixu
l-konsagrazzjoni tagħna mill-aħjar li nistgħu ħalli b’hekk inkunu
dwal għall-oħrajn. Hija sfida kbira li ngħixu l-vot ta’
l-ubbidjenza, jiġifieri li naċċettaw lil xulxin kif aħna. Hekk
ukoll l-għixien tal-vot tal-kastita’ u tal-faqar żgur li huma mezz
sabiex ngħixu fid-dawl u ndawlu mhux biss ħajjitna, imma wkoll
il-ħajja ta’ l-aħwa.” Huwa temm ir-riflessjoni tiegħu billi stieden
lil l-aħwa kollha ħalli “nroddu ħajr lil Alla li għażilna
għall-ħajja kkonsagrata. Inroddulu ħajr ukoll li tana lil Franġisku
u lil Klara u nitolbuħ jaħfrilna għaliex mhux dejjem konna ta’ dawl
għad-dinja tallum. Mhux biżżejjed li ma nkunux musbieħ inemnem,
iżda ħajjitna trid tkun l-akbar reflector għalina, għall-ħutna,
għall-fraternitajiet tagħna u għan-nies ta’ madwarna. Dan huwa
possibli meta aħna ngħixu r-regola li tana Franġisku Missierna.” Fi
tmiem l-Ewkaristija, il-Badessa Rose Therese Ellis waslet messaġġ
ta’ l-okkażjoni meta qalet “grazzi mill-qalb u b’mod ħaj. Grazzi
ntennu wiċċ imb’wiċċ għal dak kollu li toffrulna, jiġifieri
l-għajnuna tagħkom, l-akkumpanjament, il-ħidma u t-talb tagħkom
għalina. Inħarsu lejkom b’għożża. Aħna lkoll, kemm il-patrijiet u
s-sorijiet għandna vokazzjoni komuni. U dak li jiena verament
nixtieq lilna s-sorijiet, nixtiequ għalikom il-patrijiet, jiġifieri
li l-vokazzjoni tagħna tibqa’ ħajja, mġedda, dinamika u friska
...ikompli paġna 23
A r t i k l u dettaljat dwar il-proġett ta’ restawrazzjoni
miktub minn Joseph Muscat se jidher fil-ħarġa li jmiss ta L-AĦBAR u
fil-website.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 11
MID-DJARJU TAL-FRATERNITA’ TAL-BELT
Ikla fraterna Nhar it-Tnejn 29 ta' Novembru, festa tal-Qaddisin
kollha frangiskani, bl-inizjattiva tal-Gwardjan Fra Anton Farrugia,
il-fraternita` tal-Belt laqghet ghandha ghall-ikla fraterna,
l-patrijiet konventwali u s-sorijiet frangiskani tal-Qalb ta' Gesu
li jghixu fil-Belt ukoll. Milli jidher l-idea intlaqghet tajjeb
hafna kemm minn naha tal-patrijiet kif ukoll mis-sorijiet. Dan
ghaliex is-sorijiet ireciprokaw din l-ikla, b'zewg ikliet ohra li
saru fil-kunvent tas-Sagramentini nhar it-13 ta' Dicembru u ghand
il-Konventwali nhar it-Tnejn 3 ta' Jannar. Kienu mumenti sbieh li
fihom l-ahwa esperjenzaw il-kliem tas-salmista li jghid: Kemm hi
haga sabieha u helwa li l-ahwa jghamru flimkien ta' l-inqas waqt
l-ikel kif ikkumenta l-Provincjal tal-Konventwali! Il-festa ta'
l-Immakulata fil-Belt Fl-okazzjoni ta' gheluq il-150 sena
mill-Proklamazzjoni tad-Domma ta' l-Immakulata, parti mill-programm
tal-festa tal-Kuncizzjoni li jsir kemm fil-knisja taghna kif ukoll
fil-knisja ta' San Frangisk sar bejn iz-zewg knejjes flimkien.
Lejliet il-festa, il-komunita` tal-patrijiet konventawali tal-Belt
inghaqdet mal-fraternita` taghna fil-kant ta' l-Ewwel Ghasar u wara
saret translazzjoni solenni tar-relikwija tal-Madonna mill-knisja
taghna ghall-knisja ta' San Frangisk. Ta' min jghid li kien hemm
rapprezentanza tal-patrijiet kapuccini mmexxija mill-Provincjal
taghhom P. Joe Alesssandro, OFM Cap. Fil-purcissjoni li
sfortunatament kellha ssir b'girja wahda minhabba fix-xita, hadu
sehem is-sorijet frangiskani, l-kavallieri tas-Stu.Sepulkru u
l-fratelli tal-Kurcifiss u tal-Kuncizzjoni, tal-Belt u ta'
l-Imqabba. Fil-knisja ta' San Frangisk saret koncelebrazzjoni
ewkaristika li tmmexxiet mill-Provincjal taghna Fra Paul Galea, OFM
flimkien mal-Provincjali l-ohra.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 12
Nhar it-Tlieta, 28 ta’ Diċembru, il-Provinċja organizzat
il-party anwali għall-ġenituri u qraba ta’ l-Aħwa. Din il-laqgħa
soċjali saret f’ Porziuncola Retreat House, Baħar iċ-Ċagħaq. Qabel
ġiet iċċelebrata quddiesa li kienet preseduta mill-Ministru
Provinċjal Fra Paul Galea, OFM.
Sabiħa l-muntanja miksija bis-silġ imma meta dan idub tintela’
f’tapit ħadrani ta’ ħaxix. F’kull telfa
tikseb xi ħaġa; f’kull rebħa titlef xi ħaġa oħra.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 13
Il-festin tal-Milied għall-Aħwa tal-Provinċja sar
fil-fraternita’ tar-Rabat nhar l-Erbgħa, 22 ta’ Diċembru 2004.
Qabel sar mument ta’ talb li kien animat mill-Gwardjan Fra Martin
Coleiro, OFM, il-Mastru Fra Stephen Magro, OFM, u l-Postulanti
Walter Tonna u Josef Ciappara. Il-Ministru Provinċjal għamel ukoll
kelmtejn ta’ l-okkażjoni.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 14
Milied f’Hal Far minn Fra Dijonisju Mintoff ofm
Kont ili bix-xewqa li xi darba nara Milied fl-Afrika. Kont rajt
Milied f’Londra... Trafalgar Square mimlija dwal ta’ kull lewn
imdendla ma’ sigra gholja zewg sulari. Corma ta’ nies imlefilfa
fil-kowtijiet. Wicchom hamran ghax Inglizi u aktar hamrani minhabba
x-xorb. Ilsienhom tqil ilissen “A Happy Christmas”. Kont rajt
Milied Ruma. Piazza Navona imdewda bil-hwienet zghar mimlija
pasturi, pitturi b’xeni ta’ xitwa qalila bil-borra. Gugarelli, minn
zugraga ddur u ddoqq sa mobile phones tal-plastik li kif taghfas
erba’ numri jghidlek “Buon Natale”. Milied fl-Afrika qatt ma rajt.
U biex tmur l-Afrika mhux se tfaqqa’ subghajk u tasal. U dak li ma
rajt qatt qabel, rajtu issa. Rajtu. Ghextu. Gawdejtu. Ma rajtux
f’Asmara fl-Eritrea! Rajtu f’Hal Far ghax l-Eritreja giet hawn.
Mhux bambin iswed tal-gibs. Bambin iswed haj tad-demm u l-laham.
Jibki u ma jiskotx qabel ma ommu tressqu lejn sidirha u tisqih
mill-halib taghha. Ommu mara ta’ hamsa u ghoxrin sena. Ghajnejha
kbar miksurin u jleqqu. Xufftejha homor nar, xagharha malji twal
irqaq sa fuq spallejha. Wahda go l-ohra. U snienha bojod daqs
il-halib. Jisimha Marija. Tbennen fi hdanha lit-tarbija kif Marija
kienet tbennen lil Binha Gesù. Kif ibennu l-ommijiet tad-dinja
kollha. Imma mbaghad flok iggorru f’idejha, iggorru wara dahra.
Qisu hemm bzonn li jidra minn ckunitu li jkun ‘l boghod minnha.
Missieru Guzeppi wkoll. Kunjomu Matar bl-Afrikan jew “Dhuli”
bil-Malti. Gismu kollu kemm hu iswed fil-kannella qisu lewn
ic-cikkulata tal-lewz. Ghajnejh suwed tuta. Xaghru qasir mewga go
mewga. Ikanta b’lehen daqqa sod u daqqa jinkiser f’mahnuq. U
t-tarbija subghajha zghar zghar tressaqhom lejn ghajnejh u hu
jitbissem. Bastun f’idejh. Zokk ta’ sigra tal-prinjol. Hafi u
l-pala ta’ riglejh b’rigi mhaffrin crieki u nofs crieki qishom
mappa ta’ kull fejn terraq. It-tarbija, xi hin f’idejn ommha u xi
hin f’idejn missierha. It-tnejn iserrhu lil xulxin. Tnisslet taht
palma f’Hutu, rahal zghir qrib id-dezert ta’ fuq Asmara. Twieldet
hawn fl-Isptar Karen Grech. Imlibbsa libsa bajda twila sa
rkoppitha. Il-hjata, xoghol ta’ ners li kienet ghassa fl-isptar
il-lejl ta’ qabel twieldet. Is-soltu t-tarbija titwieled fil-post
fejn tghix ommha u omm ommha. U tibda tisma’ l-kliem bi thammim
Afrikan kif semghet ommha wkoll meta kienet tarbija. Imma issa
ommha helset Malta. Imdawra b’nerses bojod. F’sala mzejna bil-karti
mlewna u b’bozoz iteptpu. Tisma’ darba wara ohra l-ghanja “O Lejl
ta’ Skiet”. Ma tifhem xejn. Hi imdorrija tifrah bid-daqq qawwi u ma
jaqtax ta’ tnabar. Kliem xejn. Muzika hija t-tarbija. Ma tafx jekk
hux qed tohlom.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 15
Imma Hal Far fil-Laboratorju tal-Paci mhux hekk. Hal Far
presepju hi grotta kbira tal-karti tas-siment jew xkejjer
tal-gwiez. Ma taghrafhomx minn blat. F’rokna gozz tiben. Bicca zokk
ta’ sigra li fuqu toqghod bil-qeghda Marija. Ftit nar batut kemm
jaqta’ l-kesha. San Guzepp irewwah in-nar u l-girien fil-bokka ta’
l-ghar jittawlu u jkantaw “Paci fl-art lin-nies ta’ rieda tajba” U
bejn ghanja u ohra t-tnabar. Il-kor taz-zghazagh Maltin jieqaf.
Ikantaw l-Afrikani. Kant bil-mod, qisu gej minn taht l-art. Qisu
bil-mohbi. Hajjithom tant saret kollox bil-mohbi li qisu anki meta
jifirhu jibdew jifirhu bil-mohbi. Imma l-ferh hu genwin. Hafna
aktar genwin mill-isbah sinfonija jew pastorali li tisma’
f’kattidrali kbar tan-nahiet taghna. Meta daqqu l-hdax ta’
bil-lejl, il-banda taht it-tmexxija ta’ Ganni Farrugia tal-Gudja
bdiet bid-daqq ta’ “Ninni la tibkix izjed”. In-nies inghaqdet f’dan
l-innu li jghaqqad il-Maltin kollha f’dan il-jum. Jafuh aktar milli
jafu l-Innu Malti. Thossok Malti u Malti tal-Milied. U thoss li
bis-serjetà qed tghajjat lill-Angli jigu hdejk: ”Ejjew, ejjew O
Angli, mis-sema mija mija...” U f’daqqa wahda ix-xena tinbidel.
Irgiel, nisa, zghazagh, tfal Afrikani. Il-hoss tat-tnabar joghla u
jinzel f’daqqa. U jibda l-kant. Ghanja Afrikana. Ikantaw hamsa.
Wiehed u wahda wahda imbaghad kollha f’daqqa. Qed naqlibha
bil-Malti kif hadtha minn fomm wiehed minnhom: “Jien ma nafx, Int
ma tafx, Hu ma jafx, Hi ma tafx, Ahna ma nafux, Intom ma tafux,
Huma ma jafux. F’kelma wahda – hadd ma jaf jghid sewwa x’inhi
l-imhabba. Nistaqsik. Qatt habbejt? U int twiegeb: “Iva”. U jekk
nistaqsik: xi thoss meta thobb? Qed tlaqlaq daqs qroqqa u m’intix
twiegeb. Mela halli nghidlek storja. Miktuba fil-ktieb tal-Genna.
Grat fid-dinja eluf ta’ snin ilu. Kristu jghid li m’hemmx imhabba
akbar minn din li taghti hajtek ghal haddiehor.” Din l-ewwel
strofa. Imbaghad il-kor kollu f’daqqa b’noti gholjin u bic-capcip
ta’ l-idejn: “Il-hajja hi l-ghezez haga li ghandu l-bniedem. Biex
itawwal il-hajja jaghmel il-possibbli u l-impossibbli.” Jerga’
jkanta wiehed wahdu: “Mela min jaghti hajtu ghal min ihobb – min
jaghmel dan ikun ihobb lil ohrajn, ikun ihobb lil ohrajn iktar
milli jhobb lilu nnifsu.” Jissokta l-kor waqt li jiehdu t-tarbija
minn idejn ommha u jghadduha lil xulxin b’harsa ta’ ammirazzjoni
kbira. “Hekk ser taghmel din it-tarbija li twieldet illum
alleluja!” Im-baghad Marija tkantalhom: ”Issa ejjew ifir-hu.” U
tqassam kisriet tal-hobz: “Intom ilkoll ahwa... Tieklu mill-istess
hobza... Jista’ jkun hemm firda fil-mejda tal-Mulej? Fil-mejda
tad-dimonju biss jista’ jkun hemm il-firda. Ejjew fid-dar tal-hobz.
Ejjew Betlehem. Din it-tarbija gabet mis-sema hobz ghal kulhadd.”
L-ahhar senten-za tigi ripetuta tliet darbiet. Marija u Gu-zeppi
juru t-tarbija… Kont ili naqra u nisma’ fuq l-Afrika… fuq il-Milied
fl-Afrika. Imma f’lejlet il-Milied bil-lejl fil-Laboratorju
tal-Paci dawn l-Afri-kani li jghixu maghna taht saqaf wiehed – li
kulhadd isibhom bhala l-klandestini ta’ Hal Far - wrewna x’jaghmlu
huma fil-Milied. Kelli x-xorti nara b’ghajnejja stess dak li kont
qrajt jew smajt fuqu. U bhal ma jigri lil kull min isiefer malli
jirfes f’art barranija mill-ewwel jaqghu taht ghajnejh in-nies,
il-kostumi, it-twemmin tan-nies strangieri. Ma kontx l-Afrika. Imma
l-Afrika kienet hawn
KUMMISSJONI TĦEJJIJA KAPITLU PROVINĊJALI 2005 Fl-aħħar laqgħa
tad-Definitorju Provinċjali li saret fil-15 ta’ Diċembru ġiet
imwaqqfa l-Kummissjoni tħejjija għall-Kapitlu Intermedjarju li se
jsir f’Mejju li ġej. Il-membri huma s-Segretarju tal-Provinċja Fra
Marcellino Micallef, Fra Ray Scicluna u Fra Anton Farrugia.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 16
Nhar l-Erbgħa 8 ta’ Diċembru ħa l-pussess bħala kappillan ġdid
tal-parroċċa Immakulata Kunċizzjoni, Ħamrun, Dun Salv Borg. Huwa
ġie ordnat presbiteru 30 sena ilu, fejn 23 sena minnhom ta servizz
pastorali fil-missjoni, il-Brazil. Dan l-aħħar ħames snin huwa
wettaq ħidma pastorali f’pajjiżu, il-Mosta. Dakinhar stess,
il-kleru tal-parroċċa ġie mistieden għall-ikla ta’ nofsinhar
mill-fraternita’ franġiskana tal-Ħamrun. Kienet laqgħa, fejn
il-kleru tal-parroċċa apprezza ħafna. Għall-quddiesa l i f iha ħa
uffiċjalment il-pussess ta’ kappillan, Dun Salv għażel lil Dun
Ġuzepp Mifsud Bonnici u lil Fra Marcellino Micallef, OFM, biex
ikunu x-xhieda.
Laqgħa fraterna mal-Kleru tal-parroċċa
IL-MILIED F’ADELAIDE, S.A. Matul ix-xahar ta’ Diċembru,
il-Maltese Chaplaincy Festivities Group organizzat diversi
attivitajiet b’risq il-komunita’ Maltija li tinsab f’ Adelaide.
Is-sehem tal-Maltin kien bis-sħiħ. Nhar il-Ħadd, 12 ta’ Diċembru
ġiet iċċelebrata quddiesa bil-Malti fil-knisja parrokkjali ta’
Kristu Re f’Lockleys. Wara fis-sala tal-parroċċa ta’ Lockleys,
inżamm il-party annwali tal-Milied għall-imsieħbin mal-MCFG, u li
din is-sena ġie organizzat mal-membri tal-Maltese Queen of
Victories Band. Fl-istess sala ġiet organizzata wirja ta’ presepji,
bambini u pasturi. Il-Ġimgħa, 17 ta’ Diċembru fit-8.30 a.m.
fil-quddiesa ġie ċċelebrat is-Sagrament ta’ l-Aħħar Dilka. Il-Ħadd,
19 ta’ Diċembru ġie organizzat Bus Trip mill-M.C.F. Biex il-Maltin
setgħu iżuru d-dwal tal-Milied f’Lobethal, il-belt f’ Adelaide
Hills. Hemm huma setgħu jaraw xena tassew meraviljuza tal-belt
mixgħula bid-dwal tal-Milied. L-Erbgħa u l-Ħamis, 22 u 23 ta’
Diċembru ġie ċċelebrat is-Sagrament tar-Rikonċiljazzjoni, kemm
bil-lingwa Maltija u anke bl-Ingliż u t-Taljan. Imbagħad, lejliet
il-Milied il-Banda MQVB daqqet l-għanjiet tal-Milied fl-ispazju ta’
wara l-knisja bħala preparaazzjoni għall-quddiesa ta’ nofs il-lejl
li billi l-Milied jiġi ċċelebrat fl-istagun tas-sajf, il-quddiesa
nżammet fil-ġnien tas-Sorijiet Franġiskani Maltin tal-Qalb ta’
Ġesu’. Saret il-priedka tradizzjonali tat-tifel u ħa sehem il-kor
tal-parroċċa (kanta bl-Ingliz, Taljan u Malti) flimkien mal-Banda
MQV.
Ix-shopping sar ir-reliġjon ġdida li għandha l-akbar numru ta’
devoti Basil Hume
-
L-A{BAR JANNAR 2005 17
Nhar il-Ħadd, 3 ta’ Diċembru, 7 żgħażagħ franġiskani, membri
fil-GIFRA Ħamrun ħadu l-impenn fi ħdan il-GIFRA, f’quddiesa
ċċelebrata mill-Gwardjan u Assistent Spiritwali tal-GIFRA, Fra
Marcellino Micallef, OFM. Dawn iż-żgħażagħ huma Chris Pace, Mark
Anthony Cassar, Susanne Cutajar, Gareth Dimech, Christain Abela,
Cleaven Ray Mizzi u Mark Zammit. Attwalment, 140 żagħżugħ u
żagħżugħa jattendu għal laqgħat ta’ formazzjoni umana, nisranija u
franġiskana, kif ukoll għall-attivitajiet li jiġu organizzati.
GIFRA ĦAMRUN
Jieħdu
l-impenn
JIKTEB FRA EDWARD ZAMMIT MIT-TASMANIA On the last weekend of
October, I concluded my first year as Parish Priest in George Town.
On the third weekend of October, from Friday to Sunday, the
Arcbishop of Tasmania Adrian Doyle visited the Parish and stayed
with me at the Parish House. He visited the catholic elderly in the
nursing homes, the sick at our country town hospital, the Stella
Maris Mission for Seafarers (Apostleship of the Sea), the St.
Vincent de Paul Shop and Parish Conference and our Parish College
(Primary and Secondary) Star of the Sea. He administered
Confirmation to our Parish Students. On the weekend, the Archbishop
celebrated all the Masses. I drove him to the Mass Centres, our
Star of the Sea Parish Church and St. Anne Church, Lilydale and
Sacred Heart Church, Karoola. He was pleased to meet many
parishioners. The parish’s catholic popolation is 1,800 and
parishioners are spread out in small towns, villages and big farms
within the Parish are of 250 square KM. Along the Tamar River,
people work in the aluminium and steel factories or in the fishing
industry. On the plains there are variety of farms, vineyards,
strawberry farms, orchards (apples) and closer to the mountains
sheep and cattle farms. Employment to log forests and regenerate
land forestation is on the increase. The slaughter of animals like
kangaroos, wombats, Tasmanians devils etc. on the road sis
shameful. The highest mountain in the parish is Mt Arthur - 1187
with the peak covered in snow during winter. The parish has been
for many years without a priest. I am trying to build again the
numbers and the pastoral activities. It is a big challenge. I do,
however, like challenges. I know the Lord is there, and here with
me. Please pray for my parishioners and for me. Thank you.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 18
SR. MARIJA ANGELA TAL-BAMBIN ĠESU’
68 Sena ta’ Ħajja Reliġjuża
Nhar l-Ħadd, 28 ta’ Novembru 2004 fis-6.45 p.m. l-għażiża oħtna
Sr. Marija Angela ħabta u sabta ħallietna b’attakk ta’ malajr
tal-qalb fl-eta’ ta’ 87, wara 68 sena ta’ ħajja reliġjuża li 39
sena minnhom għaddiethom mal-Klarissi f’Nazaret, l-Art Imqaddsa u
29 sena mal-Klarissi f’Malta. L-Erbg]a 24 ta’ Novembru, ma tantx
qamet taj-ba. Wara l-quddiesa konventwali, Fra Julian Sammut OFM,
il-Kappillan tagħna, daħal fl-infirmerija u amminis-tralha
s-sagrament tal-morda. It-tliet hutha Vince, Tessie u Frans ġew
mgħarrfa bil-qagħda kritika tagħha u l-aħħar ħamest ijiem ta’
ħajjitha kienu jiġu jarawha kuljum. Is-Sibt bdiet ġejja għall-aħjar
u l-Ħadd kienet tajba ħafna u luċida. Imma f’ħin bla waqt,
fil-għaxija ħallietna. Fil-ħniena tiegħu, il-Mulej ried li ħdejha
dak il-ħin kien hemm Sr Marie Francoise u Madre Rose Therese li
la-ħqet tatha l-barka tag]ha. Sr Marija Ġuljana li kienet ukoll
tieħu ħsiebha kienet għadha kemm ħarġet biex iġibiha l-ikel
mill-kċina.
Salvina Sultana twieldet il-Belt Valletta fit-8 ta’ Novembru
1917 u tgħammdet fil-
knisja tal-Porto Salvo. Hija kienet it-tifla l-kbira ta’
Salvatore Sultana u Evanġelista mwielda Cassar. Lil Salvina kienu
jsejħulha bl-isem ta’ Sunny. Sena wara twieldet oħtha Carry li wara
saret soru Franġiskana bl-isem ta’ Sr Evanġelista, li mietet 5 snin
ilu. Meta Salvina kellha sentejn ommha mietet u missierha reġa’
żżewweġ u kellu 10 itfal oħra. F’żgħożitha, Salvina kienet tqerr
għand Dun Alfred Gatt, saċerdot b’fama ta’ qdusija. Sr Marija
Angela kienet devota tiegħu u kienet tħobb titkellem dwaru. Hija
qaltilna li darba waqt li kienet qed tqerr għandu, ġrat
bilokazzjoni. Għal xi ħin waqaf iqarrarha u mar jassisti fl-aħħar
mumenti lil wieħed baħri li waqa’ u miet.
Il-familja tagħha mbagħad marru joqgħodu l-Gżira fi żmien
il-Kappillan Karlu Man-
che. Dan ukoll ħalla fama ta’ qdusija. Kien il-Kappillan Manche
li qal lil missierha li Salvina xtaqet tidħol Klarissa f’Nazaret.
Missierha qalilha: ’Binti, jien imbierkek b’idejja t-tnejn, imma
aħsibha darbtejn għax trid toħroġ barra l-pajjiż.’ Il-Kappillan
Manche ħabbar minn qabel li Salvina tmur Nazaret imma għad terġa
tiġi bħala Klarissa f’Malta. Missier Salvina kien Kaptan fin-Navy
Ingliza u fl-1936 meta kellha 19-il sena hija marret l-Art Imqaddsa
ma’ missierha fuq bastiment tal-gwerra u daħlet postulanta
mal-komunita’ tal-Klarissi ta’ Nazaret. Qabel telqet għal Nazaret
hija kienet tieħu l-lezzjonijiet tal-Franċiz mingħand il-Badessa
tal-Klarissi f’Malta, Mere Marie Claire. Minn Nazaret, hija kienet
tikkorrespondi mal-Klarissi f’Malta u mal-familja tagħha. Kif
stqarr huha Frans f’kelmtejn ta’ radd il-ħajr u ta’ eloġju li
għamlilha fi tmiem il-quddiesa tal-funeral, Sr Marija Angela kienet
xempju ta’ kuraġġ, mħabba, għaqda u sliem. Kienet soru
intelliġenti, equilibrata u li taf tagħti parir.
F’Mejju ta’ 1975 hija ġiet lura Malta akkumpanjata minn huha
Johnnie u martu
Marlene li ġew mill-Awstralja. Hija ġiet milqugħa mill-komunita’
tal-Klarissi f’Malta mill-Badessa ta’ dak iż-żmien, Mere Marie
Veronique u minn Madre Maria Immaculata li kienet tikkorrespondi
magħha u li sena wara ntgħażlet Badessa. Lura Malta, Sr Marija
Angela baqg]et f’kuntatt bil-kitba mas-sorijiet li kienu jafuha
fil-komunita’ ta’ Nazaret. Sr Marija Angela kienet ferrieħa,
spontanja u kellha spirtu miftuħ u li baqa’ żgħażugħ anke fi
xjuħitha.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 19
Ma kinitx issib diffikulta’ tieħu sehem fi gruppi ta’ talb ma’
sorijiet żgħażagħ. Hija kienet tgħin lis-Sorijiet fit-tagħlim
tal-Franċiz u tagħmel xogħol ta’ infermiera. Ħadet ħsieb Sr Marie
Gertrude ta’ San Mikiel. Kellha devozzjoni speċjali lejn Ommna
Marija u ma kienet tfalli qatt il-qawmien għat-talb fil-kor
bil-lejl. Kienet soru tajba u kwieta imma fl-istess ħin ferm
komunikattiva f’ħinu u f’waqtu. Kellha qalbha miftuħa għad-dinja u
kienet tieħu inter-ess fil-ġrajjiet kurrenti tad-dinja u twassal
lill-komunita’ l-aħbarijiet li kienet tisma’ fuq ir-radju. Kienet
tgħin ukoll fit-tpinġija tal-labtijiet għall-benefatturi u tagħmel
kartolini bi fjuri friski ppressati. Kull fil-għodu kienet tgħin
lill-koka fit-thejjija tal-ħaxix għall-ikel.
Fid-9 ta’ Mejju 1989, Sr Marija Angela ċċelebrat il-ġublew
tad-Deheb tal-Professjoni
li fiha l-Ministru Provinċjal Fra Ġużepp Beneditt Xuereb OFM
kien mexxa l-Konċelebrazzjoni. Wara operazzjoni, sabet ruħha agħar
biex timxi u spiċċat fl-infirmerija fejn għaddiet 9 snin, l-aħħ]ar
tlieta minnhom fis-sodda. Pero’ baqg]et dejjem tħobb il-qari u
kienet ukoll tagħmel kumpanija lill-sorijiet oħra fl-infirmerija.
Sr Marie Francoise u Sr Marija Ġuljana daru biha b’dedikazzjoni
kbira u imħabba. Minn naħa tagħha, Sr Marija Angela qatt ma kienet
tgerger u kienet tilqa’ b’rikonoxxenza u bil-ferħ is-servizzi li
jagħtuha.
Il-funeral ta’ Sr Marija Angela sar it-Tlieta 30 ta’ Novembru
2004 fid-9 a.m. Il-
Ministru Provinċjal Fra Pawl Galea OFM mexxa l-konċelebrazzjoni
li fiha ħadu sehem 11-il saċerdoti, żewġ fratelli, qraba u ħbieb
tal-komunita’. Hija tinsab midfuna fil-qabar numru 5 fiċ-ċimiterju
tagħna fil-ġnien.
ikompli minn paġna 14
Il-vokazzjoni mhix piz imma ferħ Il-Ministru Ġeneral Fra Jose’
Rodriguez Carballo saħaq f’waħda mill-ittri reċenti tiegħu fuq
l-ispirtu ta’ talb u devozzjoni. Dan l-ispirtu jagħtina atteġjament
ta’ kif nitolbu, ngħixu flimkien bħalll-aħwa fil-kunvent,
mal-poplu, man-natura u ma’ Alla. Kull wieħed u waħda minnha jrid
ifittex spażżji żgħar u twal ta’ rappost ma’ Alla. It-talb huwa
atteġjament hekk sabiħ kif nista’ nħares lejn Alla, lejn l-oħrajn,
lejn in-natura. Il-vokazzjoni mhix piz imma ferħ. Dan il-ferħ irrid
ibaqbaq biex imbagħad nagħduħ lill-oħrajn. Dan l-ispirtu ta’ talb
u
devozzjoni jagħddina mill-formaliżmu għal rapport ħaj ma’ Alla.
Nawgurawlkom li lkoll nkunu, kemm il-franġiskani u l-klarissi, mhux
bottijiet iċċeċku, imma dawl għal xulxin u għad-dinja tagħna.
-
L-A{BAR JANNAR 2005 20
EDITUR
fra marcellino micallef ofm [email protected]
Kunvent Tal-Fran;iskani
291, Triq San Pawl, Valletta VLT 07
Tel. 21238218 Fax. 21231266
F’ DIN IL-{AR:A
Jannar 2005
Jitlesta l-proġett ta’ restawrazzjoni fir-Rabat 1 Ċirkulari
tal-Ministru Provinċjal 2 Nippjanaw għas-Sena l-Ġdida 3 Patrijiet
Minuri (O.F.M.), 2005 6 Fraternitas 9 Franġisku u Klara huma dwal
għal żminijietna 13 Mid-Djarju tal-Fraternita’ tal-Belt 15 Milied
2004 mal-ġenituri u qraba 16 Il-festin tal-Milied għall-Aħwa 17
Milied f’Hal Far 18 Il-Milied f’Adelaide, S.A. 20 Mit-Tasmania 21
68 Sena ta’ ħajja reliġuża 22
FESTI U BIRTHDAYS JANNAR
7 Fra Karlu Tonna 7 Fra Kerubin Galea 8 Fra Arturu Azzopardi 8
Fra Adrian J. Cachia 16 Fra Marcello Ghirlando Fra Mark Ciantar 20
Fra Sebastian Camilleri 9 Fra Charles Grech 27 Fra Julian Sammut 15
Fra Kamillu Aquilina 31 Fra Sandro Overend
Awguri u Xewqat Sbieħ!
KONFERENZA TA’ COMONA U
SUBSAHRAINA Fil-bidu ta’ Frar, il-Ministru Provinċjal Fra Paul
Galea, OFM, se jmur l-Afrika t’Isfel għall-Konferenzi ta’ Comona u
Subsahraina. Għal dawn il-Konferenzi se jieħdu sehem rapprezentanza
ta’ l-Aħwa ta’ l-Afrika ta’ Fuq, il-Kustodju ta’ l-Art Imqaddsa u
l-Ministri Provinċjali ta’ l-Egittu u Malta. Il-konferenza ta’
Comona se tkun bejn 4-7 ta’ Frar, filwaqt li bejn 8-14 ta’ Frar se
ssir dik ta’ Subsahraina. Dawn il-konferenzi se jsiru fi Pretoria,
fl-Afrika ta’ Isfel.