Top Banner
Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động Biên tập bởi: Khoa CNTT ĐHSP KT Hưng Yên
199

Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động

Oct 03, 2015

Download

Documents

Một Mí OO Ta

Kỹ Thuật Điều Khiển Tự Động
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • K Thut iu Khin T ng

    Bin tp bi:Khoa CNTT HSP KT Hng Yn

    www.princexml.comPrince - Non-commercial LicenseThis document was created with Prince, a great way of getting web content onto paper.

  • K Thut iu Khin T ng

    Bin tp bi:Khoa CNTT HSP KT Hng Yn

    Cc tc gi:Khoa CNTT HSP KT Hng Yn

    Phin bn trc tuyn:http://voer.edu.vn/c/0d7fe2e0

  • MC LC

    1. Bi 1: C bn v h thng iu khin t ng1.1. Khi nim iu khin1.2. Cc nguyn tc iu khin1.3. Phn loi iu khin1.4. Lch s pht trin l thuyt iu khin1.5. Mt s v d v cc phn t v h thng t ng

    2. Bi 2: M t ton hc h thng iu khin lin tc3. Bi 3: c tnh ng hc ca h thng

    3.1. Khi nim v c tnh ng hc3.2. Cc khu ng hc in hnh3.3. c tnh ng hc ca h thng t ng3.4. Kho st c tnh ng hc ca h thng

    4. Bi 4: Kho st tnh n nh ca h thng4.1. Khi nim v n nh4.2. Tiu chun n nh i s4.3. Phng php qu o nghim s4.4. Tiu chun n nh tn s

    5. Bi 5: nh gi cht lng ca h thng iu khin5.1. Cc tiu chun cht lng5.2. Sai s xc lp5.3. p ng qu 5.4. Cc tiu chun ti u ha p ng qu

    6. Bi 6: Thit k h thng iu khin lin tc7. Bi 7: M t ton hc h thng iu khin ri rc

    7.1. H thng iu khin ri rc7.2. Php bin i Z7.3. M t h thng ri rc bng hm truyn7.4. M t h thng ri rc bng phng trnh trng thi

    8. Bi 8: Phn tch v thit k h thng iu khin ri rc8.1. H thng iu khin ri rc :Khi nim chung8.2. Cc tiu chun n nh8.3. nh gi cht lng ca h thng8.4. Cc phng php tng hp h thng iu khin ri rc

    1/197

  • 9. Bi 9: ng dng thit k h thng iu khin t ng10. Bi 10: Lp trnh iu khin h thng t ng t my tnh11. Bi 11: Tho lun v tng kt

    11.1. M T H RI RC DNG MATLABTham gia ng gp

    2/197

  • Bi 1: C bn v h thng iu khin tngKhi nim iu khin

    Khi nim iu khin

    Khi nim

    Mt cu hi kh ph bin vi nhng ngi mi lm quen vi l thuyt iu khin liu khin l g?. c khi nim v iu khin chng ta xt v d sau. Gi s chngta ang li xe trn ng, chng ta mun xe chy vi tc c nh 40km/h. tc iu ny mt chng ta phi quan st ng h o tc bit c tc ca xeang chy. Nu tc xe di 40km/h th ta tng ga, nu tc xe trn 40km/h th tagim ga. Kt qu ca qu trnh trn l xe s chy vi tc gn bng tc mongmun. Qu trnh li xe nh vy chnh l qu trnh iu khin. Trong qu trnh iu khinchng ta cn thu thp thng tin v i tng cn iu khin (quan st ng h o tc thu thp thng tin v tc xe), ty theo thng tin thu thp c v mc ch iukhin m chng ta c cch x l thch hp (quyt nh tng hay gim ga), cui cng taphi tc ng vo i tng (tc ng vo tay ga) hot ng ca i tng theo ngyu cu mong mun.

    iu khin l qu trnh thu thp thng tin, x l thng tin v tc ng ln h thng p ng ca h thng gn vi mc ch nh trc. iu khin t ng l qu trnhiu khin khng cn s tc ng ca con ngi.

    Cu hi th hai cng thng gp i vi nhng ngi mi lm quen vi l thuyt iukhin l Ti sao cn phi iu khin?. Cu tr li ty thuc vo tng trng hp cth, tuy nhin c hai l do chnh l con ngi khng tha mn vi p ng ca h thnghay mun h thng hot ng tng chnh xc, tng nng sut, tng hiu qu kinh t.V d trong lnh vc dn dng, chng ta cn iu chnh nhit v m cho cc cnh v cc cao c to ra s tin nghi trong cuc sng. Trong vn ti cn iu khin cc xehay my bay t ni ny n ni khc mt cch an ton v chnh xc. Trong cng nghip,cc qu trnh sn xut bao gm v s mc tiu sn xut tha mn cc i hi v s anton, chnh xc v hiu qu kinh t.

    Trong nhng nm gn y, cc h thng iu khin (HTK) cng c vai tr quan trngtrong vic pht trin v s tin b ca k thut cng ngh v vn minh hin i. Thct mi kha cnh ca hot ng hng ngy u b chi phi bi mt vi loi h thngiu khin. D dng tm thy h thng iu khin my cng c, k thut khng gian v

    3/197

  • h thng v kh, iu khin my tnh, cc h thng giao thng, h thng nng lng,robot,...

    Ngay c cc vn nh kim ton v h thng kinh t x hi cng p dng t l thuytiu khin t ng. Khi nim iu khin tht s l mt khi nim rt rng, ni dungquyn sch ny ch cp n l thuyt iu khin cc h thng k thut.

    Cc thnh phn c bn ca h thng iu khin

    S khi h thng iu khin

    Ch thch cc k hiu vit tt:

    - r(t) (reference input): tn hiu vo, tn hiu chun

    - c(t) (controlled output): tn hiu ra

    - cht(t): tn hiu hi tip

    - e(t) (error): sai s

    - u(t) : tn hiu iu khin.

    thc hin c qu trnh iu khin nh nh ngha trn, mt h thng iu khinbt buc gm c ba thnh phn c bn l thit b o lng (cm bin), b iu khin vi tng iu khin. Thit b o lng c chc nng thu thp thng tin, b iu khinthc hin chc nng x l thng tin, ra quyt nh iu khin v i tng iu khinchu s tc ng ca tn hiu iu khin. H thng iu khin trong thc t rt a dng,s khi hnh 1.1 l cu hnh ca h thng iu khin thng gp nht.

    Tr li v d li xe trnh by trn ta thy i tng iu khin chnh l chic xe,thit b o lng l ng h o tc v i mt ca ngi li xe, b iu khin l bno ngi li xe, c cu chp hnh l tay ngi li xe. Tn hiu vo r(t) l tc xemong mun (40km/h), tn hiu ra c(t) l tc xe hin ti ca xe, tn hiu hi tip cht(t)l v tr kim trn ng h o tc , sai s e(t) l sai lch gia tc mong mun v tc hin ti, tn hiu iu khin u(t) l gc quay ca tay ga.

    4/197

  • Mt v d khc nh h thng iu khin mc cht lng hnh 1.2 d rt n gin nhngcng c y ba thnh phn c bn k trn. Thit b o lng chnh l ci phao, v trca phao cho bit mc cht lng trong bn. B iu khin chnh l cnh tay n m vanty theo v tr hin ti ca phao, sai lch cng ln th gc m van cng ln. i tngiu khin l bn cha, tn hiu ra c(t) l mc cht lng trong bn, tn hiu vo r(t) lmc cht lng mong mun. Mun thay i mc cht lng mong mun ta thay i dica on ni t phao n cnh tay n.

    H thng iu khin mc cht lng

    Cc bi ton c bn trong lnh vc iu khin t ng

    Trong lnh vc iu khin t ng c rt nhiu bi ton cn gii quyt, tuy nhin cc biton iu khin trong thc t c th quy vo ba bi ton c bn sau:

    Phn tch h thng: Cho h thng t ng bit cu trc v thng s. Bi ton t ra ltrn c s nhng thng tin bit tm p ng ca h thng v nh gi cht lng cah. Bi ton ny lun gii c.

    Thit k h thng: Bit cu trc v thng s ca i tng iu khin. Bi ton t ra lthit k b iu khin c h thng tha mn cc yu cu v cht lng. Bi tonni chung l gii c.

    Nhn dng h thng: Cha bit cu trc v thng s ca h thng. Vn t ra l xcnh cu trc v thng s ca h thng. Bi ton ny khng phi lc no cng gii c.

    5/197

  • Cc nguyn tc iu khin

    Cc nguyn tc iu khin

    Cc nguyn tc iu khin c th xem l kim ch nam thit k h thng iu khint cht lng cao v c hiu qu kinh t nht.

    Nguyn tc 1: Nguyn tc thng tin phn hi Mun qu trnh iu khin t cht lngcao, trong h thng phi tn ti hai dng thng tin: mt t b iu khin n i tngv mt t i tng ngc v b iu khin (dng thng tin ngc gi l hi tip). iukhin khng hi tip (iu khin vng h) khng th t cht lng cao, nht l khi cnhiu.

    Cc s iu khin da trn nguyn tc thng tin phn hi l:

    iu khin b nhiu (hnh 1.3): l s iu khin theo nguyn tc b nhiu t ura c(t) mong mun m khng cn quan st tn hiu ra c(t) . V nguyn tc, i vi hphc tp th iu khin b nhiu khng th cho cht lng tt.

    S khi h thng iu khin b nhiu

    iu khin san bng sai lch (hnh 1.4): B iu khin quan st tn hiu ra c(t) , so snhvi tn hiu vo mong mun r(t) tnh ton tn hiu iu khin u(t) . Nguyn tc iukhin ny iu chnh linh hot, loi sai lch, th nghim v sa sai. y l nguyn tcc bn trong iu khin.

    S khi h thng iu khin san bng sai lch

    iu khin phi hp: Cc h thng iu khin cht lng cao thng phi hp s iu khin b nhiu v iu khin san bng sai lch nh hnh 1.5.

    6/197

  • S khi h thng iu khin phi hp

    Nguyn tc 2: Nguyn tc a dng tng xng Mun qu trnh iu khin c cht lngth s a dng ca b iu khin phi tng xng vi s a dng ca i tng. Tnh adng ca b iu khin th hin kh nng thu thp thng tin, lu tr thng tin, truyntin, phn tch x l, chn quyt nh,... ngha ca nguyn tc ny l cn thit k biu khin ph hp vi i tng. Hy so snh yu cu cht lng iu khin v b iukhin s dng trong cc h thng sau:

    - iu khin nhit bn i (chp nhn sai s ln) vi iu khin nhit l sy (khngchp nhn sai s ln).

    - iu khin mc nc trong bn cha ca khch sn (ch cn m bo lun c nctrong bn) vi iu khin mc cht lng trong cc dy chuyn sn xut (mc cht lngcn gi khng i).

    Nguyn tc 3: Nguyn tc b sung ngoi Mt h thng lun tn ti v hot ng trongmi trng c th v c tc ng qua li cht ch vi mi trng . Nguyn tc bsung ngoi tha nhn c mt i tng cha bit (hp en) tc ng vo h thng vta phi iu khin c h thng ln hp en. ngha ca nguyn tc ny l khi thit kh thng t ng, mun h thng c cht lng cao th khng th b qua nhiu ca mitrng tc ng vo h thng.

    Nguyn tc 4: Nguyn tc d tr V nguyn tc 3 lun coi thng tin cha y phi phng cc bt trc xy ra v khng c dng ton b lc lng trong iu kin bnhthng. Vn d tr khng s dng, nhng cn m bo cho h thng vn hnh anton.

    Nguyn tc 5: Nguyn tc phn cp i vi mt h thng iu khin phc tp cn xydng nhiu lp iu khin b sung cho trung tm. Cu trc phn cp thng s dngl cu trc hnh cy, v d nh h thng iu khin giao thng th hin i, h thngiu khin dy chuyn sn xut.

    7/197

  • S iu khin phn cp

    Nguyn tc 6: Nguyn tc cn bng ni Mi h thng cn xy dng c ch cn bngni c kh nng t gii quyt nhng bin ng xy ra.

    8/197

  • Phn loi iu khin

    Phn loi iu khin

    C nhiu cch phn loi h thng iu khin ty theo mc ch ca s phn loi. V dnu cn c vo phng php phn tch v thit k c th phn h thng iu khin thnhcc loi tuyn tnh v phi tuyn, bin i theo thi gian v bt bin theo thi gian; nucn c vo dng tn hiu trong h thng ta c h thng lin tc v h thng ri rc; nucn c vo mc ch iu khin ta c h thng iu khin n nh ha, iu khin theochng, iu khin theo di,...

    Phn loi theo phng php phn tch v thit k

    H thng tuyn tnh - H thng phi tuyn

    H thng tuyn tnh khng tn ti trong thc t, v tt c cc h thng vt l u l phituyn. H thng iu khin tuyn tnh l m hnh l tng n gin ha qu trnhphn tch v thit k h thng. Khi gi tr ca tn hiu nhp vo h thng cn nm tronggii hn m cc phn t cn hot ng tuyn tnh (p dng c nguyn l xp chng),th h thng cn l tuyn tnh. Nhng khi gi tr ca tn hiu vo vt ra ngoi vng hotng tuyn tnh ca cc phn t v h thng, th khng th xem h thng l tuyn tnhc. Tt c cc h thng thc t u c c tnh phi tuyn, v d b khuch i thngc c tnh bo ha khi tn hiu vo tr nn qu ln, t trng ca ng c cng c ctnh bo ha. Trong truyn ng c kh c tnh phi tuyn thng gp phi l khe hv vng cht gia cc bnh rng, c tnh ma st, n hi phi tuyn... Cc c tnh phituyn thng c a vo HTK nhm ci thin cht lng hay tng hiu qu iukhin. V d nh t thi gian iu khin l ti thiu trong cc h thng tn la hayiu khin phi tuyn ngi ta s dng b iu khin on-off (bang-bang hay relay). Ccng phn lc c t cnh ng c to ra mmen phn lc iu khin. Cc ng nythng c iu khin theo kiu full on - full off, ngha l mt lng kh np vo mtng nh trc trong khong thi gian xc nh, iu khin t th ca phi tuyn.

    H thng bt bin - h thng bin i theo thi gian

    Khi cc thng s ca HTK khng i trong sut thi gian hot ng ca h thng, thh thng c gi l h thng bt bin theo thi gian. Thc t, hu ht cc h thng vtl u c cc phn t tri hay bin i theo thi gian. V d nh in tr dy qun ngc b thay i khi mi b kch hay nhit tng.

    Mt v d khc v HTK bin i theo thi gian l h iu khin tn la, trong khilng ca tn la b gim trong qu trnh bay. Mc d h thng bin i theo thi gian

    9/197

  • khng c c tnh phi tuyn, vn c coi l h tuyn tnh, nhng vic phn tch v thitk loi h thng ny phc tp hn nhiu so vi h tuyn tnh bt bin theo thi gian.

    Phn loi theo loi tn hiu trong h thng

    H thng lin tc

    H thng lin tc l h thng m tn hiu bt k phn no ca h cng l hm lin tctheo thi gian. Trong tt c cc HTK lin tc, tn hiu c phn thnh AC hay DC.Khi nim AC v DC khng ging trong k thut in m mang ngha chuyn mntrong thut ng HTK. HTK AC c ngha l tt c cc tn hiu trong h thng uc iu ch bng vi dng s iu ch. HTK DC c hiu n gin l h c cctn hiu khng c iu ch, nhng vn c tn hiu xoay chiu. Hnh 1.7 l s mtHTK DC kn v dng sng p ng qu ca h.

    Cc thnh phn ca HTK DC l bin tr, khuch i DC, ng c DC, tachometerDC...

    S HTK DC vng kn

    10/197

  • S HTK AC vng kn

    Hnh 1.8 l s mt HTK AC c cng chc nng nh HTK hnh 1.7. Trongtrng hp ny, tn hiu trong h u c iu ch, ngha l thng tin c truyn inh mt sng mang AC. Ch rng bin iu khin u ra ca i tng vn ging nh HTK DC. HTK AC c s dng rng ri trong h thng iu khin my bay vtn la, nhiu v tn hiu l l vn phi quan tm. Vi tn s sng mang t 400Hz tr ln, HTK AC loi b c phn ln cc nhiu tn s thp. Cc thnh phn caHTK AC l thit b ng b, khuch i AC, ng c AC, con quay hi chuyn, myo gia tc... Thc t, mt h thng c th lin kt cc thnh phn AC v DC, s dngcc b iu ch v cc b gii iu ch thch ng vi tn hiu ti cc im khc nhautrong h thng.

    H thng ri rc

    Khc vi HTK lin tc, HTK ri rc c tn hiu mt hay nhiu im trong hthng l dng chui xung hay m s. Thng thng HTK ri rc c phn lm hailoi: HTK ly mu d liu v HTK s. HTK ly mu d liu dng d liu xung.HTK s lin quan n s dng my tnh s hay b iu khin s v vy tn hiu trongh c m s ha, m s nh phn chng hn.

    Ni chung, mt HTK ly mu d liu ch nhn d liu hay thng tin trong mt khongthi gian xc nh. V d, tn hiu sai lch ca HTK ch c th c cung cp didng xung v trong khong thi gian gia hai xung lin tip HTK s khng nhn cthng tin v tn hiu sai lch. HTK ly mu d liu c th xem l mt HTK AC vtn hiu trong h thng c iu ch xung.

    Hnh :minh ha hot ng ca mt h thng ly mu d liu. Tn hiu lin tc r(t) ca vo h thng, tn hiu sai lch e(t) c ly mu bi thit b ly mu, ng ra cathit b ly mu l chui xung tun t. Tc ly mu c th thng nht hoc khng.

    11/197

  • Mt trong nhng u im quan trng ca thao tc ly mu l cc thit b t tin trongh c th chia s thi gian dng chung trn nhiu knh iu khin. Mt li im khcl nhiu t hn.

    Do my tnh cung cp nhiu tin ch v mm do, iu khin bng my tnh ngy cngph bin. Nhiu h thng vn ti hng khng s dng hng ngn cc linh kin ri rcch chim mt khong khng khng ln hn quyn sch ny. Hnh 1.10 trnh by ccthnh phn c bn ca b phn t li trong iu khin tn la.

    S khi HTK ly mu d liu

    S khi HTK tn la

    Phn loi theo mc tiu iu khin

    iu khin n nh ha

    Mc tiu iu khin l kt qu tn hiu ra bng tn hiu vo chun r(t) vi sai lch chophp exl (sai s ch xc lp).

    Khi tn hiu vo r(t) khng i theo thi gian ta c h thng iu khin n nh ha hayh thng iu chnh, v d nh h thng n nh nhit , in p, p sut, nng , tc,...

    iu khin theo chng trnh

    Nu r(t) l mt hm nh trc theo thi gian, yu cu p ng ra ca h thng sao chpli cc gi tr ca tn hiu vo r(t) th ta c h thng iu khin theo chng trnh.

    12/197

  • V d h thng iu khin my cng c CNC, iu khin t ng nh my xi mngHong Thch, h thng thu nhp v truyn s liu h thng in, qun l vt t nhmy...

    iu khin theo di

    Nu tn hiu tc ng vo h thng r(t) l mt hm khng bit trc theo thi gian, yucu iu khin p ng ra c(t) lun bm st c r(t), ta c h thng theo di. iu khintheo di c s dng rng ri trong cc HTK v kh, h thng li tu, my bay...

    iu khin thch nghi

    Tn hiu v(t) chnh nh li tham s iu khin sao cho h thch nghi vi mi bin ngca mi trng ngoi.

    Nguyn tc t chnh nh

    iu khin ti u - hm mc tiu t cc tr

    V d cc bi ton qui hoch, vn tr trong kinh t, k thut u l cc phng php iukhin ti u.

    13/197

  • Lch s pht trin l thuyt iu khin

    Lch s pht trin l thuyt iu khin

    iu khin c in (classical control)

    L thuyt iu khin c in (trc 1960) m t h thng trong min tn s (php bini Fourier) v mt phng s (php bin i Laplace). Do da trn cc php bin i ny,l thuyt iu khin c in ch yu p dng cho h tuyn tnh bt bin theo thi gian,mt d c mt vi m rng p dng cho h phi tuyn, th d phng php hm mt. L thuyt iu khin kinh in thch hp thit k h thng mt ng vo - mt ngra (SISO: single-input/single-output), rt kh p dng cho cc h thng nhiu ng vo -nhiu ng ra (MIMO: multi-input/multi-output) v cc h thng bin i theo thi gian.

    Cc phng php phn tch v thit k h thng trong l thuyt iu khin c in gmc phng php Nyquist, Bode, v phng php qu o nghim s. thit k hthng dng phng php Nyquist v Bode cn m t h thng di dng p ng tn s(p ng bin v p ng pha), y l mt thun li v p ng tn s c th o cbng thc nghim. M t h thng cn thit k dng phng php qu o nghims l hm truyn, hm truyn cng c th tnh c t p ng tn s.

    Hm truyn ca cc h thng phc tp c tnh bng cch s dng s khi hay s dng tn hiu. M t chnh xc c tnh ng hc bn trong h thng l khng cnthit i vi cc phng php thit k c in, ch c quan h gia ng vo v ng ra lquan trng.

    Cc khu hiu chnh n gin nh hiu chnh vi tch phn t l PID (Proportional IntegralDerivative), hiu chnh sm tr pha,... thng c s dng trong cc h thng iukhin kinh in.

    nh hng ca cc khu hiu chnh ny n biu Nyquist, biu Bode v qu onghim s c th thy c d dng, nh c th d dng la chn c khu hiuchnh thch hp.

    iu khin hin i (modern control)

    (t khong nm 1960 n nay)

    K thut thit k h thng iu khin hin i da trn min thi gian. M t ton hcdng phn tch v thit k h thng l phng trnh trng thi. M hnh khng giantrng thi c u im l m t c c tnh ng hc bn trong h thng (cc bin trngthi) v c th d dng p dng cho h MIMO v h thng bin i theo thi gian. L

    14/197

  • thuyt iu khin hin i ban u c pht trin ch yu cho h tuyn tnh, sau c m rng cho h phi tuyn bng cch s dng l thuyt ca Lyapunov.

    B iu khin c s dng ch yu trong thit k h thng iu khin hin i l biu khin hi tip trng thi. Ty theo cch tnh vector hi tip trng thi m ta cphng php phn b cc, iu khin ti u, iu khin bn vng...Vi s pht trin cal thuyt iu khin s v h thng ri rc, l thuyt iu khin hin i rt thch hp thit k cc b iu khin l cc chng trnh phn mm chy trn vi x l v mytnh s. iu ny cho php thc thi c cc b iu khin c c tnh ng phc tphn cng nh hiu qu hn so vi cc b iu khin n gin nh PID hay sm tr phatrong l thuyt c in.

    iu khin thng minh (intelligent control)

    iu khin kinh in v iu khin hin i, gi chung l iu khin thng thng(conventional control) c khuyt im l thit k c h thng iu khin cn phibit m hnh ton hc ca i tng. Trong khi thc t c nhng i tng iu khinrt phc tp, rt kh hoc khng th xc nh c m hnh ton. Cc phng php iukhin thng minh nh iu khin m, mng thn kinh nhn to, thut ton di truyn mphng/bt chc cc h thng thng minh sinh hc, v nguyn tc khng cn dng mhnh ton hc thit k h thng, do c kh nng ng dng thc t rt ln. Khuytim ca iu khin m l qu trnh thit k mang tnh th sai, da vo kinh nghimca chuyn gia. Nh kt hp logic m vi mng thn kinh nhn to hay thut ton ditruyn m thng s b iu khin m c th thay i thng qua qu trnh hc hay qutrnh tin ha, v vy khc phc c khuyt im th sai. Hin nay cc b iu khinthng thng kt hp vi cc k thut iu khin thng minh to nn cc b iu khinlai iu khin cc h thng phc tp vi cht lng rt tt.

    15/197

  • Mt s v d v cc phn t v h thng t ng

    Mt s v d v cc phn t v h thng t ng

    Cc phn t t ng

    Nh cp , mt HTK gm cc phn t c bn sau:

    * Phn t cm bin, thit b o lng

    * i tng hay qu trnh iu khin

    * Thit b iu khin, cc b iu khin th ng v tch cc

    Cc loi cm bin, thit b o lng

    Bin tr tuyn tnh, bin tr gc quay dng chuyn i s dch chuyn thnh inp. Ngoi ra cn c th chuyn i kiu in cm v in dung... Nguyn tc chung o cc i lng khng in nh nhit , quang thng, lc, ng sut, kch thc, dichuyn, tc ... bng phng php in l bin i chng thnh tn hiu in. Cu trcthit b o gm ba thnh phn: b phn chuyn i hay cm bin, c cu o in v ccs mch trung gian hay mch gia cng tn hiu v d nh mch khuch i, chnhlu, n nh. Cm bin xenxin lm phn t o lng trong cc h bm st gc quay,truyn ch th gc quay c ly xa m khng thc hin c bng c kh. Bin p xoayhay cn gi l bin p quay dng bin i in p ca cun s cp hoc gc quayca cun s cp thnh tn hiu ra tng ng vi chng. Bin p xoay sin, cos o gcquay ca rto, trn t cun s cp, thnh in p t l thun vi sin hay cos ca gcquay . Bin p xoay tuyn tnh bin i lch gc quay ca rto thnh in p t ltuyn tnh. Con quay 3 bc t do v con quay 2 bc t do c s dng lm cc b cmbin o sai lch gc v o tc gc tuyt i trong cc h thng n nh ng ngmca cc dng c quan st v ngm bn.

    Cm bin tc - b m ha quang hc l a m trn c khc vch m nh sng cth i qua c. Pha sau a m t phototransistor chu tc dng ca mt ngun sng.ng c v a m c gn ng trc, khi quay nh sng chiu n phototransistor lcb ngn li, lc khng b ngn li lm cho tn hiu cc colecto l mt chui xung. Trna m c khc hai vng vch, ngoi A trong B c cng s vch, nhng lch 90o (vchA trc B l 90o) . Nu a m quay theo chiu kim ng h th chui xung B s nhanhhn chui xung A l 1/2 chu k v ngc li.

    16/197

  • Thit b o tc nh DC Tachometer, AC Tachometer, Optical Tachometer. Cm binnhit nh Pt 56?, Pt 100?, Thermocouple...

    i tng iu khin

    i tng iu khin c th l thit b k thut, dy chuyn sn xut, qui trnh cngngh... l mc tiu iu khin ca con ngi trong cc lnh vc khc nhau.

    Cc phn t chp hnh thng dng trong KT l cc loi ng c bc, ng c DC,servomotor, ng c AC, ng c thy lc kh nn... ng c bc c dng nhv chnh xc do c cu trc rto v stato kh c bit. Rto thng thng l cc namchm vnh cu c cnh c x rnh rng ca sut chu vi ca rto, tp trung ngsc t ti cc mi rng. Tng t, stato c ch to thng dng c bn bi dy qunxen k theo cc t cc. Khi c dng in chy qua mt cun dy stato, rto s quay mtgc n v tr cn bng t thng l giao im ca hai rng stato v rto. Thay i tht cc cun dy 1, 2, 3, 4 rto s lch mt gc l 90o. C ba cch iu khin ng cbc: iu khin hnh trnh nng lng thp, iu khin thng, iu khin 1/2 bc.V cun dy stato c in tr thun rt nh khong 0,2? do vy thng iu khin bngcc ngun dng thng dng nht l transistor, Fet....

    Mt loi o lng iu khin khc cng thng gp trong cng nghip l h thng nhit,v d nh l nung trong dy chuyn sn xut gch men, l sy trong dy chuyn chbin thc phm, h thng lm lnh trong cc dy chuyn ch bin thy sn. Yu cuiu khin i vi h thng nhit thng l iu khin n nh ha hoc iu khin theochng trnh. M hnh ton ca ng c DC v l nhit s c trnh by mc 2.2.2.

    K thut giao tip my tnh

    Thit b iu khin rt a dng, c th l mt mch RC, mch khuch i thut ton,mch x l hay my tnh PC. Trc y cc b iu khin nh PID, sm tr pha thngc thc hin bng cc mch ri (xem mc 2.2.2.2). Gn y do s pht trin ca lthuyt iu khin ri rc v k thut vi x l cc b iu khin trn c thc thibng cc chng trnh phn mm chy trn vi x l hay my tnh. Hin nay my tnh khng nh l thit b iu khin a nng v tin cy. Phn di y s trnh by mt svn lin quan n k thut giao tip my tnh.

    B chuyn i ADC v DAC

    Hnh : l s Card A/D v D/A 8 bit. Trong cc ng dng cn chnh xc cao hnc th s dng card A/D v D/A 12 bit.

    Card giao tip vi my tnh

    17/197

  • V d Card giao tip s dng IC8255 gn trn slot m rng ca Main Board my tnh(H.1.13).

    Cc loi giao thc truyn tin

    RS232C serial Interface, chu ni 25 chn dng truyn d liu ni tip vi tc nhhn 20.000 bits/second (nm 1969). Khong 1975 n 1977 p dng RS-422, RS-423,RS-449. RS-449 chu ni 37 chn, tc truyn c th nhanh gp nm ln so viRS-232C.

    Vo nm 1970-1975 pht trin Bus d liu song song vi IEEE-488.

    Nm 1978 - IEEE - 583 c slots cho 25 moduls, ni trc tip vi Bus I/O ca my tnh,ni song song ti 7 CRATES.

    18/197

  • Card AD v DA 8 bit

    19/197

  • Card xut nhp

    Cc ng dng ca h thng iu khin t ng

    20/197

  • minh ha mt h thng iu khin mc cht lng trong b.

    Tc dng chy ng ra qua van V1 l bin i, h thng c th duy tr mc cht lng h= const vi sai s cho php kh chnh xc. Nu mc cht lng trong b khng ng, mtin p sai lch c to ra qua khuch i a vo b iu khin ng c iu chnhvan V2 khi phc li mc cht lng mong mun bng cch iu chnh tc dngchy ng vo.

    Trong trng hp dng chy vo c tc hng s, phao c hai cp tip im thngng, thng m iu khin ng m ng c in AC. trnh ng c b ngngt khng dt khot, to hai mc tng ng vng tr Trigger Schmidt h.

    H thng iu khin t ng mc cht lng trong b

    minh ha mt h thng nh v dng cho b phng tn la.

    H thng hi tip ny c thit k nh v b phng kh chnh xc da trn cc lnh tbin tr R1 l tn hiu vo c t xa h thng. Bin tr R2 cho tn hiu hi tip trv b khuch i vi sai, hot ng nh mt b pht hin sai lch. Nu c sai lch, ckhuch i a n ng c, iu chnh v tr trc ng ra tng ng vi v tr trc ngvo v sai lch bng 0.

    Mt h thng t ng nh v tr dng cho

    b phng tn la

    21/197

  • Robot l mt lnh vc rt quan trng trong ng dng cc HTK.

    Vo thp nin 1960, ngi ta bt u nhn ra Robot l mt cng c quan trng trgip cng vic ch to, t cc ng dng ca chng trong nhiu h thng ch to khcnhau c pht trin nhanh chng. L thuyt iu khin t ng, nguyn tc iukhin thch nghi, cc hm Lyapunov c p dng c c Robot c ng theo mun hay lc cn thit. Lnh vc ca Robotics cng ty thuc vo cch s dng cccm bin quan st v cc my tnh lp trnh cho Robot hon thnh cng vic theo yucu.

    Robot c sng to ra thc hin nhiu cng vic khc nhau, lm cu ni gia cclnh vc ch to, cc nhim v vn chuyn khng gian v chm sc y t. ng dng chyu ca Robot l t ng ha qu trnh sn xut. Robot c s dng trong dy chuynsn xut xe hi, l mt thnh phn trong tu con thoi khng gian ca NASA, l bn gipvic cho con ngi Robot tr gip trong cc bnh vin, thc hin cc cng vic ca yt chm sc bnh nhn. Cc Robot ny s dng cc cm bin quan st, siu m v hngngoi iu khin thang my, trnh cc vt cn dc theo ng i, mang cc khaythc n theo yu cu, ly thuc hay cc vt mu ca phng th nghim, ghi li tnh trngsc khe ca ngi bnh, bo co cng vic qun l

    22/197

  • Bi 2: M t ton hc h thng iu khinlin tcM t ton hc h thng iu khin lin tc

    Khi nim

    c c s cho phn tch, thit k cc h thng iu khin c bn cht vt l khc nhau,c s chnh l ton hc. Tng qut quan h gia tn hiu vo v tn hiu ra ca hthng tuyn tnh c th biu din bng phng trnh vi phn bc cao. Vic kho st hthng da vo phng trnh vi phn bc cao thng gp nhiu kh khn. C hai phngphp m t ton hc h thng t ng gip cho vic kho st h thng d dng hn, lphng php hm truyn t v phng php khng gian trng thi. Phng php hmtruyn t chuyn quan h phng trnh vi phn thnh quan h phn thc i s nhphp bin i Laplace, trong khi phng php khng gian trng thi bin i phngtrnh vi phn bc cao thnh h phng trnh vi phn bc nht bng cch t cc bin ph(bin trng thi). Mi phng php m t h thng u c nhng u im ring. Trongquyn sch ny chng ta s m t h thng bng c hai phng php.

    Hm truyn t v i s s khi

    Php bin i Laplace

    1- nh ngha

    Cho f(t) l hm xc nh vi mi t = 0, bin i Laplace ca f(t) l:

    trong : s - l bin phc (bin Laplace) s j = s + ?

    - l ton t bin i Laplace

    F(s) - l nh ca hm f(t) qua php bin i Laplace.

    Bin i Laplace tn ti khi tch phn biu thc nh ngha (2.1) hi t.

    23/197

  • 2- Tnh cht ca php bin i Laplace

    Tnh tuyn tnh

    Nu hm f1(t) c bin i Laplace l

    v hm f2(t) c bin i Laplace l

    th:

    nh ca o hm

    Nu hm f(t) c bin i Laplace l

    th:

    trong f(0+) l iu kin u.

    Nu iu kin u bng 0 th:

    nh ca tch phn Nu hm f(t) c bin i Laplace l

    th:

    nh l chm tr

    24/197

  • Lm tr hm f(t) mt thi gian l T

    Nu f(t) c lm tr mt khong thi gian T, ta c hm

    f(t-T). Khi :

    nh l gi tr cui

    Nu hm f(t) c bin i Laplace l

    th:

    3- Bin i Laplace ca mt s hm c bn

    Khi kho st h thng t ng ngi ta thng t tn hiu vo l cc tn hiu c bn. Vd nh kho st h thng iu khin n nh ha tn hiu vo c chn l hm nc, kho st h thng iu khin theo di tn hiu vo c chn l hm hm dc, nhiutc ng vo h thng c th m t bng hm dirac. Tn hiu ra ca h thng t ngcng c dng l t hp ca cc tn hiu c bn nh hm nc, hm m, hm sin, Do trong mc ny chng ta xt bin i Laplace ca cc hm c bn s dng trongvic phn tch v thit k h thng cc phn sau.

    Hm xung n v (hm dirac) (H.2.2a)

    Hm xung n v thng c s dng m t nhiu tc ng vo h thng.

    25/197

  • Cc hm c bn

    a) Hm xung n v; b) Hm nc n v; c) Hm dc n v

    d) Hm parabol; e) Hm m; f) Hm sin

    Theo nh ngha:

    Hm nc n v (H.2.2b)

    Trong cc h thng iu khin n nh ha, tn hiu vo c dng hm nc n v.

    Theo nh ngha php bin i Laplace ta c:

    26/197

  • Hm truyn t

    1- nh ngha

    Tn hiu vo v tn hiu ra ca h thng t ng

    Quan h gia tn hiu vo v tn hiu ra ca mi h thng tuyn tnh bt bin lin tcu c th m t bi phng trnh vi phn h s hng:

    trong cc h s

    v

    l thng s ca h thng

    ; n l bc ca h thng. H thng c gi l hp thc (proper) nu n = m, h thngc gi l khng hp thc nu n < m. Ch c cc h thng hp thc mi tn ti trongthc t.

    Gi s iu kin u bng 0, bin i Laplace hai v phng trnh trn ta c:

    G(s) gi l hm truyn ca h thng.

    27/197

  • nh ngha: Hm truyn ca mt h thng l t s gia bin i Laplace ca tn hiu rav bin i Laplace ca tn hiu vo khi iu kin u bng 0.

    2- Hm truyn t ca cc khu hiu chnh

    Trong h thng t ng cc khu hiu chnh chnh l cc b iu khin n gin cs dng bin i hm truyn t ca h thng nhm mc ch tng tnh n nh, cithin p ng v gim thiu nh hng ca nhiu ln cht lng ca h thng.

    Thng khu hiu chnh l cc mch in. C hai dng mch hiu chnh l mch hiuchnh th ng v mch hiu chnh tch cc. Mch hiu chnh th ng khng c cc bkhuch i, li ca cc mch ny thng nh hn hay bng 1. Ngc li mch hiuchnh tch cc c cc khu khuch i, li ca cc mch ny thng ln hn 1. Phnny trnh by hm truyn mt s khu hiu chnh thng c s dng trong thit k hthng.

    c tnh ca cc khu hiu chnh ny s c phn tch cc chng sau.

    Khu hiu chnh th ng:

    Cc khu hiu chnh th ng

    a) Khu tch phn bc mt; b) Khu vi phn bc mt

    c) Khu sm pha; d) Khu tr pha

    Khu hiu chnh tch cc :

    28/197

  • Cc khu hiu chnh tch cc

    a) Khu t l; b) Khu tch phn t l PI

    c) Khu vi phn t l; d) Khu vi tch phn t l PID

    S khi

    mc 2.2.2 chng ta dn ra c hm truyn ca cc phn t c bn trong h thngiu khin. Trong thc t cc h thng thng gm nhiu phn t c bn kt ni vinhau. Mt cch n gin nhng rt hiu qu trong vic biu din cc h thng phc tpl dng s khi.

    S khi ca mt h thng l hnh v m t chc nng ca cc phn t v s tc ngqua li gia cc phn t trong h thng. S khi gm c ba thnh phn l khi chcnng, b tng v im r nhnh.

    - Khi chc nng: Tn hiu ra ca khi chc nng bng tch tn hiu vo v hm truyn

    - im r nhnh: Ti im r nhnh mi tn hiu u bng nhau.

    - B tng: Tn hiu ra ca b tng bng tng i s ca cc tn hiu vo.

    Cc thnh phn c bn ca s khi

    29/197

  • a) Khi chc nng; b) im r nhnh; c) B tng

    S dng tn hiu

    S dng tn hiu v cng thc Mason

    1- nh ngha

    biu din h thng t ng, ngoi phng php s dng s khi, ta cn c th sdng phng php s dng tn hiu. Hy so snh hai hnh v di y, hnh 2.14b ls dng tn hiu ca h thng c s khi nh hnh 2.7a.

    Biu din h thng bng s dng tn hiu

    a) S khi; b) S dng tn hiu

    nh ngha

    S dng tn hiu l mt mng gm cc nt v nhnh.

    - Nt: mt im biu din mt bin hay tn hiu trong h thng.

    - Nhnh: ng ni trc tip hai nt, trn mi nhnh c mi tn ch chiu truyn ca tnhiu v c ghi hm truyn cho bit mi quan h gia tn hiu hai nt.

    - Nt ngun: nt ch c cc nhnh hng ra.

    - Nt ch: nt ch c cc nhnh hng vo.

    - Nt hn hp: nt c c cc nhnh ra v cc nhnh vo.

    Ti nt hn hp, tt c cc tn hiu ra u bng nhau v bng tng i s ca cc tn hiuvo.

    - ng tin: ng gm cc nhnh lin tip c cng hng tn hiu i t nt ngunn nt ch v ch qua mi nt mt ln.

    - li ca mt ng tin: tch ca cc hm truyn ca cc nhnh trn ng tin .

    30/197

  • - Vng kn: ng khp kn gm cc nhnh lin tip c cng hng tn hiu v ch quami nt mt ln.

    - li ca mt vng kn: tch ca cc hm truyn ca cc nhnh trn vng kn .

    2- Cng thc Mason

    Hm truyn tng ng ca h thng t ng biu din bng s dng tn hiu cth tnh theo cng thc:

    trong :

    - li ca ng tin th k

    - nh thc ca s dng tn hiu:

    - tng li vng ca cc vng kn c trong s dng tn hiu.

    - tng cc tch li vng ca hai vng khng dnh nhau.

    - tng cc tch li vng ca ba vng khng dnh nhau.

    - nh thc con ca s dng tn hiu.

    c suy ra t bng cch b i cc vng kn c dnh ti ng tin Pk..

    Ch : * khng dnh = khng c nt no chung.

    * dnh = c t nht nt chung.

    31/197

  • Phng php khng gian trng thi

    Khi nim

    Nh trnh by u chng ny, quan h gia ng vo v ng ra ca h thng lintc bt k c th m t bng phng trnh vi phn bc n. Nghin cu h thng da trnphng trnh vi phn bc n rt kh khn, do cn m t ton hc khc gip cho vicnghin cu h thng d dng hn. Phng php hm truyn chuyn quan h phngtrnh vi phn cp n thnh phn thc i s nh php bin i Laplace. Nghin cu hthng m t bng hm truyn thun li hn bng phng trnh vi phn, tuy nhin hmtruyn c mt s khuyt im sau:

    - Ch p dng c khi iu kin u bng 0.

    - Ch p dng c cho h thng tuyn tnh bt bin, khng th p dng m t h phituyn hay h bin i theo thi gian.

    - Nghin cu h thng trong min tn s.

    Mt phng php khc c s dng kho st h thng t ng l phng phpkhng trng thi. Phng php khng gian trng thi chuyn phng trnh vi phn bcn thnh n phng trnh vi phn bc nht bng cch t n bin trng thi. Phng phpkhng gian trng thi khc phc c cc khuyt im ca phng php hm truyn.

    Trng thi ca h thng, h phng trnh bin trng thi

    Trng thi

    Trng thi ca mt h thng l tp hp nh nht cc bin (gi l bin trng thi) m nubit gi tr ca cc bin ny ti thi im to v bit cc tn hiu vo thi im t = to, tahon ton c th xc nh c p ng ca h thng ti mi thi im t = to.

    H thng bc n c n bin trng thi. Cc bin trng thi c th chn l bin vt l hockhng phi l bin vt l. V d ng c DC l h bc hai, c hai bin trng thi c thchn l tc ng c v dng in phn ng (bin vt l). Tuy nhin ta cng c thchn hai bin trng thi khc.

    Phng php m t h thng bng cch s dng cc bin trng thi gi l phng phpkhng gian trng thi.

    Vct trng thi

    n bin trng thi hp thnh vct ct gi l vect trng thi, k hiu:

    32/197

  • Bng cch s dng cc bin trng thi, ta c th chuyn phng trnh vi phn bc n mt h thng thnh h n phng trnh vi phn bc nht vit di dng ma trn nh sau:

    trong :

    Phng trnh (2.17) c gi l phng trnh trng thi ca h thng. Nu A l ma trnthng, ta gi (2.172) l h phng trnh trng thi dng thng; nu A l ma trncho, ta gi (2.17) l h phng trnh trng thi dng chnh tc.

    i vi cc h thng hp thc cht (bc t s hm truyn nh hn bc mu s) th D =0.

    H thng m t bi h phng trnh trng thi (2.17) c th biu din di dng s trng thi nh sau:

    S trng thi ca h thng

    33/197

  • Bi 3: c tnh ng hc ca h thngKhi nim v c tnh ng hc

    Khi nim v c tnh ng hc

    c tnh ng ca h thng m t s thay i tn hiu u ra ca h thng theo thigian khi c tc ng u vo. Trong thc t cc h thng iu khin rt a dng, tuynhin nhng h thng c m t bng m hnh ton hc c dng nh nhau s c ctnh ng hc nh nhau. kho st c tnh ng ca h thng tn hiu vo thngc chn l tn hiu c bn nh hm xung n v, hm nc n v hay hm iu ha.Ty theo dng ca tn hiu vo th m c tnh ng thu c l c tnh thi gian hayc tnh tn s.

    c tnh thi gian

    c tnh thi gian ca h thng m t s thay i tn hiu u ra ca h thng khi tnhiu vo l hm xung n v hay hm nc n v.

    Tn hiu vo v tn hiu ra ca h thng

    Nu tn hiu vo l hm xung n v

    th p ng ca h thng l:

    g(t) c gi l p ng p ng xung hay cn gi l hm trng lng ca h thng.

    Vy p ng xung l p ng ca h thng khi tn hiu vo l hm xung n v. Theobiu thc p ng xung chnh l bin i Laplace ngc ca hm truyn.

    Nu tn hiu vo l hm nc n v r(t) = 1(t) th p ng ca h thng l:

    34/197

  • Biu thc (3.2) c c do p dng tnh cht nh ca tch phn ca php bin iLaplace. t:

    h(t) c gi l p ng nc hay cn gi l hm qu ca h thng.

    Vy p ng nc l p ng ca h thng khi tn hiu vo l hm nc n v. Theo biuthc (3.3) p ng nc chnh l tch phn ca p ng xung.

    V d : Cho h thng c hm truyn l:

    Xc nh hm trng lng v hm qu ca h thng.

    Gii. Hm trng lng:

    Hm qu :

    Thc hin php bin i Laplace ngc ta c kt qu nh

    35/197

  • trn. g

    Nhn xt: bi trc ta bit c ba cch m t ton hc h thng tuyn tnh lin tc ldng phng trnh vi phn, hm truyn v h phng trnh trng thi. Do quan h giahm trng lng v hm qu vi hm truyn cho bi biu thc (3.1) v (3.3) ta thyrng c th dng hm trng lng hay hm qu m t ton hc h thng t ng.Khi bit hm trng lng hay hm qu th s suy ra c hm truyn d dngbng cc cng thc sau y:

    V d: Cho h thng c p ng nc n v l:

    Xc nh hm truyn ca h thng.

    Gii. Theo bi, ta c:

    c tnh tn s

    c tnh tn s ca h thng tuyn tnh lin tc m t quan h gia tn hiu ra v tn hiuvo ca h thng trng thi xc lp khi thay i tn s ca tn hiu dao ng iu hatc ng u vo ca h thng.

    Xt h tuyn tnh lin tc c hm truyn l G(s), gi s tn hiu vo l tn hiu hnh sin:

    Tn hiu ra ca h thng l:

    Gi s G(s) c n cc pi phn bit tha

    36/197

  • , ta c th phn tch C(s) di dng:

    Bin i Laplace ngc biu thc trn, ta c:

    Nu h thng n nh th tt c cc cc pi u c phn thc m. Khi :

    Nu G(s) c cc bi th ta cng c th chng minh c p ng xc lp ca h thngc dng (3.6). Cc h s

    v

    xc nh bi cng thc:

    rt gn biu thc ta c:

    Biu thc cho thy trng thi xc lp tn hiu ra ca h thng l tn hiu hnh sin, cngtn s vi tn hiu vo, bin t l vi bin tn hiu vo (h s t l l

    ) v lch pha so vi tn hiu vo ( lch pha l

    37/197

  • ).

    nh ngha: c tnh tn s ca h thng l t s gia tn hiu ra trng thi xc lpv tn hiu vo hnh sin.

    Ta rt ra:

    38/197

  • Cc khu ng hc in hnh

    trn chng ta va cp n khi nim c tnh ng hc ca h thng t ng. Trongmc ny, chng ta s xt c tnh ng hc ca mt s khu c bn nh khu t l, viphn, tch phn, qun tnh bc mt, dao ng bc hai, Trn c s c tnh ng hcca cc khu c bn, mc s trnh by cch xy dng c tnh ng hc ca h thng tng.

    Khu t l (khu khuch i)

    Vy tn hiu ra ca khu t l bng tn hiu vo khuch i ln K ln. Hnh 3.2 m thm trng lng v hm qu ca khu t l.

    c tnh thi gian ca khu t l

    a) Hm trng lng; b) Hm qu

    39/197

  • c tnh tn s ca khu t l1. Biu Bode; b) Biu Nyquist

    Cc biu thc trn cho thy c tnh tn s ca khu t l l hng s vi mi , do biu Bode v bin l mt ng song song vi trc honh, cch trc honh

    ; biu Bode v pha l mt ng nm ngang trng vi trc honh; biu Nyquistl mt im do vct

    khng i vi mi . Xem hnh

    Khu tch phn l tng

    c tnh thi gian:

    40/197

  • Vy hm trng lng v hm qu ca khu tch phn l tng tng ng l hm ncn v v hm dc n v .Mt c im quan trng cn quan tm l hm qu cakhu tch phn l tng tng n v cng.

    c tnh thi gian ca khu tch phn l tng a) Hm trng lng; b) Hm qu

    Nu v L() trong h ta vung gc thng thng th th L() l ng cong.Tuy nhin do trc honh ca biu Bode c chia theo thang logarith c s 10 nnd dng thy rng biu Bode v bin ca khu tch phn l tng l ng thngc dc 20dB/dec. Biu Bode v pha ca khu tch phn l tng l ng nmngang do

    vi mi . Biu Nyquist l na di ca trc tung do

    c phn thc bng 0, phn o lun lun m

    41/197

  • c tnh tn s ca khu tch phn l tng a) Biu Bode; b) Biu Nyquist

    Khu vi phn l tng

    Hm qu :

    Hm trng lng:

    Hm qu ca khu vi phn l tng hm xung n v ,hm trng lng l o hmca hm qu , ch c th m t bng biu thc ton hc (hnh 3.7), khng biu dinbng th c.

    42/197

  • Hm qu ca khu vi phn l tng

    c tnh tn s ca khu vi phn l tng hon ton tri ngc so vi khu tch phnl tng. Biu Bode v bin ca khu vi phn l tng l ng thng c dc+20dB/dec, biu Bode v pha l ng nm ngang

    . Biu Nyquist l na trn ca trc tung do

    c phn thc bng 0, phn o lun lun dng

    c tnh tn s ca khu vi phn l tng a) Biu Bode; b) Biu Nyquist

    Khu qun tnh bc nht

    Hm truyn:

    43/197

  • c tnh thi gian:

    Hm trng lng:

    Hm qu :

    Hm trng lng ca khu qun tnh bc nht l hm m suy gim v 0, hm qu tng theo qui lut hm m n gi tr xc lp bng 1. Tc bin thin ca hm trnglng v hm qu t l vi T nn T c gi l thi hng ca khu qun tnh bcnht. T cng nh th p ng cng nhanh, T cng ln th p ng cng chm. Hnh 3.8minh ha c tnh thi gian ca hai khu qun tnh bc nht c thi hng tng ng lT1 v T2, trong T1 < T2.

    Thay t = T vo biu thc 3.42 ta c h(T) = 0,63 , do thi hng ca khu qun tnhbc nht chnh l thi gian cn thit hm qu tng ln bng 63% gi tr xc lp(gi tr xc lp ca h(t) = 1). Mt cch khc xc nh thi hng T l v tip tuyn vihm qu ti gc ta , khong cch t giao im ca tip tuyn ny vi ng nmngang c tung bng 1 chnh l T.

    c tnh thi gian ca khu qun tnh bc nht a) Hm trng lng; b) Hm qu

    c tnh tn s:

    44/197

  • Biu thc cho thy biu Bode bin l mt ng cong. C th v gn ng biu Bode bin bng cc ng tim cn nh sau:

    - Nu

    , do ta c th v gn ng bng ng thng nm trn trc honh ( dc bng 0).

    - Nu

    , do ta v gn ng bng ng thng c dc 20dB/dec.

    Nh phn tch trn, ta thy ti tn s 1/T dc ca cc ng tim cn thay i, biu Bode l mt ng gp khc nn tn s 1/T gi l tn s gy ca khu qun tnh bcnht. Thay gi tr vo biu thc ta v c biu Bode v pha. mt s imc bit nh sau:

    Hnh 3.9a minh ha biu Bode ca khu qun tnh bc nht. ng cong t nt biu Bode bin chnh l ng L() v chnh xc. Sai lch cc i gia ng

    45/197

  • cong v chnh xc v cc ng tim cn xut hin ti tn s gy, ti tn s ny gi trchnh xc ca L() l

    , trong khi gi tr gn ng l 0dB, sai lch ny kh b c th b qua c. Do khiphn tch v thit k h thng t ng trong min tn s ta c th dng biu Bodebin v bng cc ng tim cn thay cho biu Bode bin v chnh xc.

    v biu Nyquist ta c nhn xt sau:

    iu ny chng t biu Nyquist ca khu qun tnh bc nht nm trn ng trntm

    , bn knh

    . Do pha ca G(j) lun m khi thay i t 0 n +8 nn biu Nyquist l na dica ng trn

    46/197

  • c tnh tn s ca khu qun tnh bc nht a) Biu Bode; b) Biu Nyquist

    Khu vi phn bc nht

    Hm truyn:

    c tnh thi gian:

    Hm qu :

    Hm trng lng:

    Hm qu ca khu vi phn bc nht l t hp tuyn tnh ca hm xung n v v hmnc n v (hnh 3.10). Ta thy rng khu vi phn l tng v vi phn bc nht c cim chung l gi tr hm qu v cng ln ti t = 0. Hm trng lng l o hmca hm qu , ch c th m t bng biu thc ton hc ,khng biu din bng thc.

    Hm qu ca khu vi phn bc nht

    c tnh tn s:

    Phn thc:

    47/197

  • Phn o:

    Bin :

    Pha:

    So snh biu thc (3.53) v (3.54) vi (3.45) v (3.46) ta rt ra c kt lun: biu Bode ca khu vi phn bc nht v khu qun tnh bc nht i xng nhau qua trchonh (hnh 3.11a).

    Do G(j) c phn thc P() lun lun bng 1, phn o Q() c gi tr dng tng dn t0 n +8 khi thay i t 0 n +8 nn biu Nyquist ca khu vi phn bc nht l nang thng qua im c honh bng 1 v song song vi trc tung nh hnh 3.11b.

    c tnh tn s ca khu vi phn bc nht a) Biu Bode; b) Biu Nyquist

    48/197

  • Khu dao ng bc hai

    Hm truyn:

    c tnh thi gian:

    Hm trng lng:

    Hm qu :

    trong lch pha xc nh. Biu thc cho thy c tnh thi gian ca khu daong bc hai c dng dao ng suy gim, hm trng lng l dao ng suy gim v 0,hm qu l dao ng suy gim n gi tr xc lp l 1 (hnh 3.12).

    - Nu =0:

    , p ng ca h l dao ng khng suy gim vi tn s

    , do

    gi l tn s dao ng t nhin ca khu dao ng bc hai.

    - Nu

    49/197

  • : p ng ca h l dao ng vi bin gim dn, cng ln dao ng suy gim cngnhanh, do gi l h s tt (hay h s suy gim).

    c tnh thi gian ca khu dao ng bc hai a) Hm trng lng; b) Hm qu

    c tnh tn s:

    Bin :

    Biu thc cho thy biu Bode bin ca khu dao ng bc hai l mt ng cong.Tng t nh lm i vi khu qun tnh bc nht, ta c th v gn ng biu Bode bin bng cc ng tim cn nh sau:

    - Nu

    th

    , do ta c th v gn ng bng ng thng nm trn trc honh ( dc bng 0).

    - Nu

    50/197

  • , do ta v gn ng bng ng thng c dc 40dB/dec.

    Ta thy rng ti tn s 1/T dc ca cc ng tim cn thay i nn tn s 1/T gi ltn s gy ca khu dao ng bc hai.

    Biu Bode v pha ca khu dao ng bc hai l mt ng cong, biu thc(3.62) ta thy biu Bode v pha c im c bit sau y:

    Hnh 3.13a minh ha biu Bode ca khu dao ng bc hai. Cc ng cong biu Bode bin chnh l ng L() v chnh xc. Biu Bode bin chnh xc cnh cng hng

    ti tn

    , do d thy rng nu cng nh th nh cng hng cng cao. Khi =0 th tn scng hng tin n tn s dao ng t nhin

    .

    Biu Nyquist ca khu dao ng bc hai c dng ng cong nh minh ha hnh3.13b. Khi =0 th G(j) c bin bng 1, pha bng 0; khi

    th G(j) c bin bng 0, pha bng 180o. Giao im ca ng cong Nyquist vitrc tung c

    , do tng ng vi tn s

    , thay

    vo biu thc ta suy ra bin ti giao im vi trc tung l

    .

    51/197

  • c tnh tn s ca khu dao ng bc hai a) Biu Bode; b) Biu Nyquist

    Khu tr hon (khu tr)

    Hm truyn:

    c tnh thi gian:

    Hm trng lng:

    Hm qu :

    c im ca khu tr l tn hiu ra tr hn tn hiu vo mt khong thi gian l T.

    52/197

  • c tnh thi gian ca khu tr a) Hm trng lng; b) Hm qu

    c tnh tn s:

    Bin :

    Pha:

    Biu Bode bin ca khu tr hon l ng thng nm ngang trng vi trc honhdo L() = 0 vi mi . rng biu thc (3.68) l phng trnh ca mt ng thngnu trc honh chia theo thang tuyn tnh. Tuy nhin do trc honh ca biu Bodeli chia theo thang logarith nn biu Bode v pha ca khu tr hon l ng congdng hm m, xem hnh 3.15a.

    Do G(j) c bin bng 1 vi mi v c pha gim t 0 n

    nn biu Nyquist ca khu tr l ng trn n v c mi tn ch chiu tng ca nh hnh 3.15b.

    53/197

  • c tnh tn s ca khu tr hon a) Biu Bode; b) Biu Nyquist

    54/197

  • c tnh ng hc ca h thng t ng

    c tnh ng hc ca h thng t ng

    c tnh thi gian ca h thng

    Xt h thng c hm truyn:

    Bin i Laplace ca hm qu l:

    Ty theo c im ca h thng m c tnh thi gian ca h thng c th c cc dngkhc nhau. Tuy vy chng ta c th rt ra mt s kt lun quan trng sau y:

    - Nu G(s) khng c khu tch phn, vi phn l tng th hm trng lng suy gim v0, hm qu c gi tr xc lp khc 0.

    - Nu G(s) c khu tch phn l tng n = 0) th hm trng lng c gi tr xc lp khc0, hm qu tng n v cng.

    - Nu G(s) c khu vi phn l tng ( m b = 0 ) th hm qu suy gim v 0.

    55/197

  • - Nu G(s) l h thng hp thc ( n m = ) th h(0)=0.

    - Nu G(s) l h thng hp thc cht ( n m < ) th g(0)=0.

    - Nu G(s) khng c khu tch phn, vi phn l tng v c n cc phn bit, H(s) c thphn tch di dng:

    Bin i Laplace ngc biu thc (3.71) ta c hm qu ca h thng l:

    Do hm qu l t hp tuyn tnh ca cc hm m c s t nhin. Nu tt c cccc pi u l cc thc th hm qu khng c dao ng; ngc li nu c t nht mtcp cc phc th hm qu c dao ng.

    Trn y va trnh by mt vi nhn xt v c tnh thi gian ca h thng t ng.Thng qua c tnh thi gian chng ta c th bit c h thng c khu tch phn, viphn l tng hay khng? H thng ch gm ton cc thc hay c cc phc?

    Nhng nhn xt ny gip chng ta c c hnh dung ban u v nhng c im cbn nht ca h thng, t chng ta c th chn c phng php phn tch, thit kh thng ph hp.

    c tnh tn s ca h thng

    Xt h thng t ng c hm truyn ) (s G . Gi s ) (s G c th phn tch thnh tch cacc hm truyn c bn nh sau:

    56/197

  • c tnh tn s ca h thng l:

    Bin :

    Biu thc cho thy biu Bode bin ca h thng bng tng cc biu Bode bin ca cc khu c bn thnh phn.

    Pha:

    Biu thc chng t biu Bode pha ca h thng bng tng cc biu Bode pha cacc khu c bn thnh phn.

    T hai nhn xt trn ta thy rng v c biu Bode ca h thng, ta v biu Bode ca cc khu thnh phn, sau cng th li. Da trn nguyn tc cng th,ta c phng php v biu Bode bin gn ng ca h thng bng cc ng timcn nh sau:

    57/197

  • Phng php v biu Bode bin bng cc ng tim cn

    Gi s hm truyn ca h thng c dng:

    Bc 1: Xc nh tt c cc tn s gy

    , v sp xp theo th t tng dn:

    Bc 2: Nu tt c cc tn s

    th biu Bode gn ng phi qua im A c ta :

    Bc 3: Qua im A, v ng thng c dc:

    * (- 20 dB/dec ) nu G(s) c a khu tch phn l tng

    * (+ 20 dB/dec ) nu G(s) c a khu vi phn l tng

    ng thng ny ko di n tn s gy k tip

    Bc 4: Ti tn s gy

    , dc ca ng tim cn

    c cng thm:

    * (- 20 dB/dec ) nu

    l tn s gy ca khu qun tnh bc mt.

    58/197

  • * (+ 20 dB/dec ) nu

    l tn s gy ca khu vi phn bc mt.

    * (-40 dB/dec ) nu

    l tn s gy ca khu dao ng bc hai.

    * (+40 dB/dec ) nu

    l tn s gy ca khu vi phn bc hai,

    .

    ( l s nghim bi ti

    )

    ng thng ny ko di n tn s gy k tip.

    Bc 5: Lp li bc 4 cho n khi v xong ng tim cn ti tn s gy cui cng.

    V d :V biu Bode bin gn ng ca h thng c hm truyn:

    Da vo biu Bode gn ng, hy xc nh tn s ct bin ca h thng.

    Gii. Cc tn s gy:

    Biu Bode qua im A c ta :

    59/197

  • Biu Bode bin gn ng c dng nh hnh 3.16. Theo hnh v, tn s ct binca h thng l 103rad/sec.

    Biu Bode bin ca h thng

    V d :. Hy xc nh hm truyn ca h thng, bit rng biu Bode bin gn ngca h thng c dng nh hnh 3.17.

    Biu Bode bin ca h thng v d trn

    Gii: H thng c bn tn s gy

    . Da vo s thay i dc ca biu Bode, ta thy hm truyn ca h thng phic dng:

    60/197

  • Vn cn li l xc nh thng s ca h thng. Theo hnh v:

    - dc on BC l 20dB/dec, m t im B n im C bin ca biu Bodegim 40dB (t 34dB gim xung 6dB), do t B n C tn s phi thay i l 2decade. Suy ra:

    - dc on DE l +40dB/dec, m t im D n im E bin ca biu Bodetng 60dB (t 6dB tng ln +54dB), do t D n E tn s phi thay i l 1.5 decade.Suy ra:

    Do hm truyn ca h thng l:

    61/197

  • Kho st c tnh ng hc ca h thng

    Kho st c tnh ng hc ca h thng

    S dng cng c h tr kho st c tnh ng hc ca h thng. V d cng cControl Toolbox 5.0 h tr y cc lnh kho st c tnh ng ca h thng, c phpcc lnh rt gi nh nn rt d s dng.

    - V p ng xung: lnh impulse

    - V p ng nc: lnh step

    - V biu Bode: lnh bode

    - V biu Nyquist: lnh nyquist

    C th nhp chut vo mt im bt k trn c tnh ng hc m Matlab v c bit gi tr c th ca tung , honh ti im .

    62/197

  • Bi 4: Kho st tnh n nh ca h thngKhi nim v n nh

    Khi nim v n nh

    nh ngha

    H thng c gi l trng thi n nh, nu vi tn hiu vo b chn th p ng cah cng b chn (Bounded Input Bounded Output = BIBO).

    Yu cu u tin i vi mt h thng KT l h thng phi gi c trng thi nnh khi chu tc ng ca tn hiu vo v chu nh hng ca nhiu ln h thng.

    H phi tuyn c th n nh trong phm v hp khi lch ban u l nh v khng nnh trong phm v rng nu lch ban u l ln.

    i vi h tuyn tnh c tnh ca qu trnh qu khng ph thuc vo gi tr tc ngkch thch. Tnh n nh ca h tuyn tnh khng ph thuc vo th loi v gi tr ca tnhiu vo v trong h tuyn tnh ch tn ti mt trng thi cn bng.

    Phn bit ba trng thi cn bng: Bin gii n nh, n nh v khng n nh. Trn hnh4.1 nu thay i nh trng thi cn bng ca qu cu, chng hn cho n mt vn tc banu b th qu cu s tin ti mt trng thi cn bng mi (Hnh 4.1a), hoc s daong quanh v tr cn bng (Hnh 4.1b v d), hoc s khng tr v trng thi ban u(Hnh 4.1c). Trong trng hp u, ta c v tr cn bng bin gii n nh, trng hpsau l n nh v trng hp th ba l khng n nh. Cng v tr b v d trn hnh 4.1,nu qu cu vi lch ban u l ln th cng s khng tr v trng thi cn bng banu c - Hai trng thi b v d ca qu cu ch n nh trong phm v hp m khngn nh trong phm vi rng.

    Minh ha trng thi n nh

    63/197

  • Trong trng hp ny vic kho st tnh n nh c gii hn cho cc h tuyn tnh btbin theo thi gian. l nhng h thng c m t bng phng trnh vi phn tuyntnh h s hng v c th p dng c nguyn l xp chng.

    n nh ca h tuyn tnh

    Mt h thng KT c biu din bng mt phng trnh vi phn dng tng qut:

    Phng trnh ng vi tn hiu vo h thng l r(t) v tn hiu ra c(t). Hm truyn t cah thng c m t bng (4.1) c dng:

    Nghim ca (4.1) gm hai thnh phn:

    trong :

    co(t) - l nghim ring ca (4.1) c v phi, c trng cho qu trnh xc lp.

    cq(t) - l nghim tng qut ca (4.1) khng c v phi, c trng cho qu trnh qu .

    Dng nghim tng qut c trng cho qu trnh qu trong h thng:

    trong pi l nghim ca phng trnh c tnh:

    pi c th l nghim thc cng c th l nghim phc lin hp v c gi l nghim ccca h thng. a thc mu s hm truyn t l A(s) bc n do h thng c n nghimcc pi (Pole), i = 1, 2,..., n .

    64/197

  • Zero l nghim ca phng trnh B(s) = 0. T s hm truyn t G(s) l a thc bc m(m< n) nn h thng c m nghim zero - zj vi j = 1, 2,..., m

    H thng n nh nu:

    H thng khng n nh nu:

    Trong phng trnh (4.4) h s i l hng s ph thuc vo thng s ca h v trng thiban u.

    Phn bit ba trng hp phn b cc trn mt phng phc

    s

    1- Phn thc ca nghim cc dng ai > 0

    2- Phn thc ca nghim cc bng khng ai = 0

    3- Phn thc ca nghim cc m ai < 0

    n nh ca h thng ch ph thuc vo nghim cc m khng ph thuc vo nghimzero, do mu s hm truyn t l A(s) = 0 c gi l phng trnh c tnh hayphng trnh c trng ca h thng.

    65/197

  • Phn b cc trn mt phng S

    Kt lun:

    1- H thng n nh nu tt c nghim ca phng trnh c tnh u c phn thc m:Re{pi} < 0, i < 0 cc nghim nm bn tri mt phng phc:

    2- H thng khng n nh nu c d ch l mt nghim phng trnh c tnh (4.9) cphn thc dng (mt nghim phi) cn li l cc nghim u c phn thc m (nghimtri)

    3- H thng bin gii n nh nu c d ch l mt nghim c phn thc bng khngcn li l cc nghim c phn thc m (mt nghim hoc mt cp nghim phc lin hpnm trn trc o). Vng n nh ca h thng l na tri mt phng phc s S.

    p ng qu c th dao ng hoc khng dao ng tng ng vi nghim caphng trnh c tnh l nghim phc hay nghim thc.

    Tt c cc phng php kho st n nh u xt n phng trnh c tnh (4.9) theomt cch no . Tng qut, ba cch nh gi sau y thng c dng xt n nh:

    1- Tiu chun n nh i s Routh - Hurwitz

    2- Tiu chun n nh tn s Mikhailov - Nyquist - Bode

    3- Phng php chia min n nh v phng php qu o nghim s.

    66/197

  • Tiu chun n nh i s

    Tiu chun n nh i s

    iu kin cn

    iu kin cn h thng n nh l tt c cc h s ca phng trnh c trng phikhc 0 v cng du.

    V d: H thng c phng trnh c trng:

    Tiu chun n nh Routh

    Cho h thng c phng trnh c trng

    Mun xt tnh n nh ca h thng theo tiu chun Routh, trc tin ta thnh lp bngRouth theo qui tc:

    - Bng Routh c n+1 hng.

    - Hng 1 ca bng Routh gm cc h s c ch s chn.

    - Hng 2 ca bng Routh gm cc h s c ch s l.

    - Phn t hng i ct j ca bng Routh (i = 3) c tnh theo cng thc:

    67/197

  • Pht biu tiu chun Routh

    iu kin cn v tt c cc nghim ca phng trnh c trng nm bn tri mtphng phc l tt c cc phn t nm ct 1 ca bng Routh u dng. S ln i duca cc phn t ct 1 ca bng Routh bng s nghim nm bn phi mt phng phc.

    V d : Hy xt tnh n nh ca h thng c phng trnh c trng l:

    Gii

    Bng Routh

    V tt c cc phn t ct 1 bng Routh u dng nn tt c cc nghim ca phngtrnh c tnh u nm bn tri mt phng phc, do h thng n nh.

    V d : Hy xt tnh n nh ca h thng t ng c s khi nh sau

    68/197

  • Hnh 4.3: S khi h thng t ng v d 4.2

    Gii. Phng trnh c trng ca h thng l

    V cc phn t ct 1 bng Routh i du hai ln nn phng trnh c tnh u c hainghim nm bn phi mt phng phc, do h thng khng n nh.

    V d : Cho h thng c s khi nh sau

    69/197

  • Hnh 4.4: S khi h thng t ng v d 4.3

    Xc nh iu kin ca K h thng n nh.

    Gii. Phng trnh c tnh

    iu kin h thng n nh

    Cc trng hp c bit

    - Trng hp 1: nu c h s ct 1 ca hng no bng 0, cc h s cn li ca hng khc 0 th ta thay h s bng 0 ct 1 bi s e dng, nh ty , sau qu trnhtnh ton c tip tc.

    V d : Xt tnh n nh ca h thng c phng trnh c trng:

    Gii

    Bng Routh

    70/197

  • V cc h s ct 1 bng Routh i du hai ln nn phng trnh c tnh ca h thngc hai nghim nm bn phi mt phng phc, do h thng khng n nh.

    - Trng hp 2: nu tt c cc h s ca hng no bng 0

    - Thnh lp a thc ph t cc h s ca hng trc hng c tt c cc h s bng 0, gia thc l Ap(s).

    - Thay hng c tt c cc h s bng 0 bi mt hng khc c cc h s chnh l cc hs ca

    . Sau qu trnh tnh ton tip tc.

    Ch : Nghim ca a thc ph Ap(s) cng chnh l nghim ca phng trnh c trng.

    V d 4.5. Xt tnh n nh ca h thng c phng trnh c trng:

    Xc nh s nghim ca phng trnh c tnh nm bn tri, bn phi hay trn trc oca mt phng phc.

    Gii

    71/197

  • a thc ph

    Nghim ca a thc ph (cng chnh l nghim ca phng trnh c trng)

    Kt lun

    - Cc h s ct 1 bng Routh khng i du nn phng trnh c trng khng cnghim nm bn phi mt phng phc.

    - Phng trnh c tnh c hai nghim nm trn trc o.

    - S nghim nm bn tri mt phng phc l 5 2 = 3.

    => H thng bin gii n nh.

    Tiu chun n nh Hurwitz

    Cho h thng c phng trnh c trng

    Mun xt tnh n nh ca h thng theo tiu chun Hurwitz, trc tin ta thnh lp matrn Hurwitz theo qui tc:

    72/197

  • - Ma trn Hurwitz l ma trn vung cp nn.

    - ng cho ca ma trn Hurwitz l cc h s t a1 n an.

    - Hng l ca ma trn Hurwitz gm cc h s c ch s l theo th t tng dn nu bnphi ng cho v gim dn nu bn tri ng cho.

    - Hng chn ca ma trn Hurwitz gm cc h s c ch s chn theo th t tng dn nu bn phi ng cho v gim dn nu bn tri ng cho.

    Pht biu tiu chun Hurwitz

    iu kin cn v h thng n nh l tt c cc nh thc con cha ng choca ma trn Hurwitz u dng,

    V d 4.6. Cho h thng t ng c phng trnh c trng l

    Hi h thng c n nh khng?

    Gii. Ma trn Hurwitz

    Cc nh thc

    73/197

  • V tt c cc nh thc con cha ng cho ca ma trn Hurwitz u dng nn hthng n nh.

    74/197

  • Phng php qu o nghim s

    Phng php qu o nghim s

    Khi nim

    - Xt h thng c phng trnh c tnh

    - Nghim ca phng trnh c tnh ng vi cc gi tr khc nhau ca K

    Qu o nghim s

    75/197

  • V cc nghim ca phng trnh tng ng vi cc gi tr ca K ln mt phng phc.Nu cho K thay i lin tc t 0 n +8, tp hp tt c cc nghim ca phng trnh tothnh ng m nt nh trn hnh v. ng m nt trn hnh v c gi l qu onghim s.

    nh ngha

    Qu o nghim s l tp hp tt c cc nghim ca phng trnh c tnh ca h thngkhi c mt thng s no trong h thay i t

    .

    Qui tc v qu o nghim s

    S h thng iu khin t ng

    Xt h thng iu khin c s khi hnh 4.6. Phng trnh c tnh ca h

    Mun p dng cc qui tc v qu o nghim s, trc tin ta phi bin i tng ngphng trnh c tnh v dng

    trong K l thng s thay i.

    t

    Gi n l s cc ca G0(s), m l s zero ca Go(s)

    76/197

  • Sau y l 11 qui tc v qu o nghim s ca h thng c phng trnh c tnh cdng

    Qui tc 1: S nhnh ca qu o nghim s = bc ca phng trnh c tnh = s ccca G0(s) = n.

    Qui tc 2: Khi K = 0: cc nhnh ca qu o nghim s xut pht t cc cc ca Go(s).Khi K tin n

    : m nhnh ca qu o nghim s tin n m zero ca Go(s), n-m nhnh cn li tinn 8 theo cc tim cn xc nh bi qui tc 5 v 6.

    Qui tc 3: Qu o nghim s i xng qua trc thc.

    Qui tc 4: Mt im trn trc thc thuc v qu o nghim s nu tng s cc v zeroca Go(s) bn phi n l mt s l.

    Qui tc 5: Gc to bi cc ng tim cn ca qu o nghim s vi trc thc xcnh bi

    Qui tc 6: Giao im gia cc tim cn vi trc thc l im A c ta xc nh bi

    (pi v zi l cc cc v cc zero ca Go(s)).

    Qui tc 7: im tch nhp (nu c) ca qu o nghim s nm trn trc thc v lnghim ca phng trnh:

    77/197

  • Qui tc 8: Giao im ca qu o nghim s vi trc o c th xc nh bng mt tronghai cch sau y

    - p dng tiu chun Routh-Hurwitz.

    - Thay

    vo phng trnh c tnh (4.12), cn bng phn thc v phn o s tm c giao imvi trc o v gi tr K.

    Qui tc 9: Gc xut pht ca qu o nghim s ti cc phc pj c xc nh bi

    Dng hnh hc ca cng thc trn l

    Qui tc 10: Tng cc nghim l hng s khi K thay i t

    Qui tc 11: H s khuch i dc theo qu o nghim s c th xc nh t iu kinbin

    V d 4.7. Cho h thng t ng c s khi nh sau

    Hy v QNS ca h thng khi

    78/197

  • Gii. Phng trnh c tnh ca h thng

    Cc cc: ba cc.

    Cc zero: khng c.

    => QNS gm c ba nhnh xut pht t cc cc khi K = 0.

    Khi

    , ba nhnh ca QNS s tin n v cng theo cc tim cn xc nh bi:

    - Gc gia cc tim cn v trc thc

    - Giao im gia cc tim cn v trc thc

    - im tch nhp l nghim ca phng trnh

    79/197

  • - Giao im ca QNS vi trc o c th xc nh bng mt trong hai cch sau y:

    Cch 1

    p dng tiu chun Routh

    Bng Routh

    iu kin h thng n nh

    Vy h s khuch i gii hn l Kgh = 30.

    Thay gi tr Kgh = 30 vo phng trnh (2), gii phng trnh ta c giao im caQNS vi trc o.

    Cch 2

    80/197

  • Giao im (nu c) ca QNS v trc o phi c dng

    Thay

    vo phng trnh (1) ta c

    81/197

  • Tiu chun n nh tn s

    Nguyn l gc quay

    Xt h thng bc n c phng trnh c tnh h s hng:

    a thc A(s) c vit di dng:

    vi p1, p2,... pn l cc ca h thng, l nghim ca phng trnh c tnh.

    Thay s = j vo ta c:

    Gi s phng trnh c m nghim phi (c phn thc dng), cn (n - m) nghim tri(c phn thc m)

    Gc quay ca vect a thc c tnh tn s A(j)

    Khi tn s thay i t

    n

    82/197

  • th s thay i gc quay ca vect a thc c tnh tn s A(j) s l:

    K hiu ch s thay i gc quay Nu qui nh chiu quay dng l chiu ngc chiukim ng h th ta c biu thc sau i vi nghim tri v phi:

    H c m nghim phi v (n - m) nghim tri:

    Nguyn l gc quay

    H thng bc n c m nghim phi v (n - m) nghim tri c vect a thc c tnh tns A(j) s quay mt gc l (n-2m)/2 vng kn theo chiu ngc chiu kim ng h khitn s ? bin thin t

    n

    Vct a thc c tnh tn s A(j) s quay mt gc bng hiu s nghim tri (n - m) vnghim phi (m) nhn vi khi bin thin t

    n

    .

    83/197

  • Tiu chun n nh tn s Mikhailov

    Tiu chun n nh da vo nguyn l gc quay c A. V. Mikhailov pht biu vonm 1938: iu kin cn v h tuyn tnh n nh l biu vect a thc ctnh A(j) xut pht t na trc thc dng ti ? bng khng, phi quay n gc phn ttheo chiu ngc chiu kim ng h khi bin thin t 0 n

    , vi n l bc ca phng trnh c tnh ca h thng

    V d :. xt h bc ba n = 3

    Cho bin thin t 0 n v cng bng phng php trn xy dng ton b biu vct a thc c tnh A(j).

    - a thc c tnh (mu s hm truyn t ca h cn xt n nh trng thi h hoctrng thi kn) c phn tch thnh hai thnh phn:

    Tiu chun n nh Nyquist

    Cho h thng t ng c s khi

    84/197

  • Cho bit c tnh tn s ca h h G(s), bi ton t ra l xt tnh n nh ca h thngkn Gk(s).

    Tiu chun Nyquist

    H thng kn Gk(s) n nh nu ng cong Nyquist ca h h G(s) bao im (1, j0) 1/2 vng theo chiu dng (ngc chiu kim ng h) khi thay i t 0 n

    , trong l l s cc ca h h G(s) nm bn phi mt phng phc.

    V d :. Cho h thng hi tip m n v, trong h h G(s) c ng cong Nyquistnh hnh v. Bit rng G(s) n nh. Xt tnh n nh ca h thng kn

    V G(s) n nh nn G(s) khng c cc nm bn phi mt phng phc. Do theo tiuchun Nyquist h kn n nh nu ng cong Nyquist G(j) ca h h khng bao im(1, j0). V vy:

    Trng hp 1: G(j) khng bao im (-1, j0) ? h kn n nh.

    Trng hp 2: G(j) qua im (-1, j0) h kn bin gii n nh;

    Trng hp 3: G(j) bao im (-1, j0) ? h kn khng n nh.

    Ch : i vi cc h thng c khu tch phn l tng, xc nh ng cong Nyquistc bao im (1, j0) hay khng, ta v thm cung -/2 bn knh v cng ln ( l s khutch phn l tng trong hm truyn h h).

    85/197

  • Tiu chun n nh Bode

    Cho h thng t ng c s khi nh hnh Cho bit c tnh tn s ca h h G(s),bi ton t ra l xt tnh n nh ca h thng kn Gk(s).

    Tiu chun Bode

    H thng kn Gk(s) n nh nu h thng h G(s) c d tr bin v d tr phadng

    V d : Cho h thng h c biu Bode nh hnh v. Hi h kn c n nh khng?

    Gii. Trn biu Bode ta xc nh c:

    86/197

  • Do GM < 0 v FM < 0 nn h thng kn khng n nh.

    87/197

  • Bi 5: nh gi cht lng ca h thngiu khinCc tiu chun cht lng

    n nh l iu kin cn i vi mt h KT, song cha phi l h thng cs dng trong thc t. Nhiu yu cu i hi h thng phi tha mn c cng mt lccc tiu chun cht lng khc nhau nh chnh xc, n nh, p ng qu , nhy, kh nng chng nhiu... Sau y l mt s tiu chun thng dng nh gicht lng h thng iu khin.

    Sai s xc lp

    Sai s l hiu s gia tn hiu vo v tn hiu hi tip. Mc ch mun tn hiu ra quavng hi tip lun lun bm c tn hiu vo mong mun. iu c ngha sai s xclp bng khng.

    vt l ( qu iu chnh )

    88/197

  • Thi gian p ng

    Thi gian ln nh l thi gian p ng ra t gi tr cc i (tp = tpeak).

    Thi gian qu ts = tset xc nh bi thi im p ng ra t sau tr i khng vtra khi min gii hn sai s quanh gi tr xc lp. V d: c th l 2%, 5%...

    d tr n nh

    nh ngha: Khong cch t trc o n nghim cc gn nht (nghim thc hoc phc)c gi l d tr n nh ca h. K hiu khong cch ngn nht y l ?o, nu ?ocng ln th qu trnh qu cng nhanh v xc lp. p ng qu ca h bc n:

    trong Re (pi + ?o) = 0

    Tiu chun tch phn

    Trong thc t mt h thng KT c thit k phi tha yu cu c hai ch xclp v qu . Qu trnh qu c th c nh gi thng qua gi tr tch phn ca sailch gia gi tr t v gi tr tc thi o c ca i lng cn iu chnh.

    89/197

  • Sai s xc lp

    Xt h thng hi tip m c s khi nh hnh v:

    H thng hi tip m

    Sai s ca h thng l

    Sai s xc lp

    Sai s xc lp khng nhng ph thuc vo cu trc v thng s ca h thng m cnph thuc vo tn hiu vo.

    Tn hiu vo l hm nc n v

    90/197

  • Tn hiu vo l hm dc n v

    Tn hiu vo l hm parabol

    Nhn xt

    Ty theo s khu tch phn l tng c trong hm truyn h ( ) ( ) G s H s m Kp , Kv ,Ka c gi tr nh bng sau:

    - Nu G(s)H(s) khng c khu tch phn l tng th h thng kn theo kp s thay ica tn hiu vo l hm nc vi sai s

    91/197

  • v khng theo kp s thay i ca tn hiu vo l hm dc v hm parabol.

    - Nu G(s)H(s) c mt khu tch phn l tng th h thng kn theo kp s thay i catn hiu vo l hm nc vi sai s xle = 0, v theo kp s thay i ca tn hiu vo l hmdc vi sai s

    v khng theo kp s thay i ca tn hiu vo l hm parabol

    h thng c mt khu tch phn l tng gi l h v sai bc mt.

    - Nu G(s)H(s) c hai khu tch phn l tng th h thng kn theo kp s thay i catn hiu vo l hm nc v hm dc vi sai s exl = 0, theo kp s thay i ca tn hiuvo l hm parabol vi sai s

    h thng c hai khu tch phn l tng gi l h v sai bc hai.

    - Nu G(s)H(s) c ba khu tch phn l tng th h thng kn theo kp s thay i catn hiu vo l hm nc, hm dc v hm parabol vi sai s

    h thng c ba khu tch phn l tng gi l h v sai bc ba.

    H thng c n khu tch phn l tng gi l h v sai bc n.

    92/197

  • p ng qu

    p ng qu l p ng ca h thng khi tn hiu vo l hm nc n v.

    H qun tnh bc mt

    Hm truyn:

    H thng kn ch c mt cc thc

    Gin cc - zero ca h qun tnh bc nht

    p ng qu ca h qun tnh bc nht

    p ng ca h thng khi tn hiu vo l hm nc

    93/197

  • Nhn xt (xem hnh 5.4)

    p ng qu ca khu qun tnh bc nht khng c vt l.

    Thi hng T l thi im c(t) t 63.2% gi tr xc lp, T cng nh p ng cngnhanh.

    Thi gian xc lp ts (settling time) l thi gian sai s gia c(t) v gi tr xc lp nhhn ( = 5% hay 2%).

    Sai s xc lp bng 0.

    H dao ng bc hai

    Hm truyn

    trong

    H thng c cp cc phc lin hp

    94/197

  • Gin cc - zero ca h dao ng bc hai

    p ng qu ca h dao ng bc hai

    p ng ca h thng khi tn hiu vo l hm nc

    trong lch pha xc nh bi

    Nhn xt (xem hnh 5.6)

    p ng qu ca khu dao ng bc hai c dng dao ng vi bin gim dn.

    - Nu

    , p ng ca h l dao ng khng suy gim vi tn

    95/197

  • gi l tn s dao ng t nhin.

    - Nu

    p ng ca h l dao ng vi bin gim dn

    gi l h s tt (hay h s suy gim),

    cng ln dao ng suy gim cng nhanh.

    p ng ca khu dao ng bc hai c vt l.

    Tng qut, vt l (POT Percent of Overshoot) c nh ngha l

    (cmax - gi tr cc i ca c(t); cxl - gi tr xc lp ca c(t))

    i vi h dao ng bc hai, vt l POT c tnh bi cng thc

    Thi gian xc lp ts l thi gian sai s gia c(t) v gi tr xc lp nh hn e (e = 5%hay 2%).

    i vi h bc hai

    Thi gian ln tr: (rise time) l thi gian c(t) tng t 10% n 90% gi tr xc lp.

    i vi h bc hai

    96/197

  • Ch : Nu

    ta khng gi l h dao ng bc hai v trong trng hp ny p ng ca h khng cdao ng.

    Nu

    h thng kn c mt nghim kp (thc).

    p ng ca h thng

    Nu

    97/197

  • h thng kn c hai nghim thc phn bit

    p ng ca h thng

    H bc cao

    Cp cc quyt nh ca h bc cao

    H bc cao c nhiu hn hai cc. p ng tng ng vi cc cc nm cng xa trc osuy gim cng nhanh. Do c th xp x h bc cao v h bc hai vi cp cc l haicc nm gn trc o nht. Cp cc nm gn trc o nht ca h bc cao gi l cp ccquyt nh.

    98/197

  • Cc tiu chun ti u ha p ng qu

    Tiu chun tch phn sai lch IE (Integrated Error)

    i vi h c p ng qu khng dao ng (ng 1 hnh 5.3) th tiu chun IE chnhl din tch ca hm sai lch e(t) to vi trc thi gian t cn t gi tr cc tiu th chtlng t tt nht.

    Tiu chun IE v IAE

    Song i vi h c p ng qu dao ng n nh (ng 2) th tiu chun IE khngphn nh ng cht lng ca h thng do c min din tch m c tr bt i. Ktqu gi tr tch phn nh nhng qu trnh qu xu. V vy phi s dng tiu chuntch phn tr s tuyt i ca sai lch.

    Tiu chun IAE (Integral of the Absolute Magnitude of the Error - tchphn tr tuyt i bin sai s)

    99/197

  • i vi h bc hai:

    Tiu chun ISE (Integral of the Square of the Error - tch phn ca bnhphng sai s)

    ISE xem nh nhng din tch b v bnh phng mt s nh hn 1 b hn tr s tuyti ca s y. Mt trong nhng l do khin tiu chun ISE thng c s dng l cngvic tnh ton v thc hin n gin. C th tnh c lng ISE theo bin i Fourierhoc theo cng thc.

    i vi h bc hai:

    Tiu chun ITAE (Integral of Time multiplied by the Absolute Value of theError- tch phn ca thi gian nhn vi tr tuyt i ca sai s)

    i vi h bc hai:

    Trong ba tiu chun ti u ha p ng qu va trnh by trn, tiu chun ITAEc s dng nhiu nht. p ng qu ca h thng bc n l ti u theo chunITAE th mu s hm truyn kn h bc n phi c dng

    100/197

  • Nu mu s hm truyn h kn c dng nh trn v t s hm truyn h kn ca h bcn l

    th p ng qu ca h thng l ti u v sai s xc lp bng 0.

    Tiu chun tch phn c tnh n nh hng ca tc thay i ca sai lche(t)

    vi l hng s c chn thch hp cho tng trng hp.

    V d: ln khng cho php dao ng ln. Ngc li, nh cho php qu dao ngln.

    101/197

  • Bi 6: Thit k h thng iu khin lin tcKhi nim

    Thit k l ton b qu trnh b sung cc thit b phn cng cng nh thut ton phnmm vo h cho trc c h mi tha mn yu cu v tnh n nh, chnh xc,p ng qu , C nhiu cch b sung b iu khin vo h thng cho trc, trongkhun kh quyn sch ny chng ta ch yu xt hai cch sau:

    Cch 1: thm b iu khin ni tip vi hm truyn ca h h, phng php ny gil hiu chnh ni tip (H.6.1). B iu khin c s dng c th l b hiu chnh smpha, tr pha, sm tr pha, P, PD, PI, PID, thit k h thng hiu chnh ni tipchng ta c th s dng phng php QNS hay phng php biu Bode. Ngoi ramt phng php cng thng c s dng l thit k theo c tnh qu chun.

    H thng hiu chnh ni tip

    Cch 2: iu khin hi tip trng thi, theo phng php ny tt c cc trng thi ca hthng c phn hi tr v ng vo v tn hiu iu khin c dng

    (H.6.2). Ty theo cch tnh vct hi tip trng thi K m ta c phng php iukhin phn b cc, iu khin ti u LQR, .

    H thng iu khin hi tip trng thi

    Qu trnh thit k h thng l qu trnh i hi tnh sng to do trong khi thit k thngc nhiu thng s phi chn la.

    Ngi thit k cn thit phi hiu c nh hng ca cc khu hiu chnh n chtlng ca h thng v bn cht ca tng phng php thit k th mi c th thit kc h thng c cht lng tt. Do cc phng php thit k trnh by trong bi ny

    102/197

  • ch mang tnh gi , l nhng cch thng c s dng ch khng phi l phngphp bt buc phi tun theo.

    Vic p dng mt cch my mc thng khng t c kt qu mong mun trong thct. D thit k theo phng php no yu cu cui cng vn l tha mn cht lngmong mun, cch thit k, cch chn la thng s khng quan trng.

    Trc khi xt n cc phng php thit k b iu khin, chng ta xt nh hng cacc b iu khin n cht lng ca h thng.

    Phng php thay i thng s

    Nguyn tc thit k h thng dng phng php hiu chnh thng s hay cn gi lQNS l da vo phng trnh c tnh ca h thng sau khi hiu chnh:

    (6.1)

    (6.2)

    Ta cn chn thng s ca b iu khin GC(s) sao cho phng trnh (6.1) c nghim tiv tr mong mun.

    Hiu chnh sm pha

    thun li cho vic v QNS chng ta biu din hm truyn khu hiu chnh sm phadi dng sau :

    (6.3)

    Bi ton t ra l chn gi tr KC, a v T p ng ca h thng tha mn yu cu vcht lng qu ( vt l, thi gian xc lp, )

    Ta bit cht lng qu ca h thng hon ton xc nh bi v tr ca cp cc quytnh. Do nguyn tc thit k khu hiu chnh sm pha dng phng php QNS lchn cc v zero ca khu hiu chnh sao cho QNS ca h thng sau khi hiu chnhphi i qua cp cc quyt nh mong mun. Sau bng cch chn h s khuch i

    103/197

  • KC thch hp ta s chn c cc ca h thng chnh l cp cc mong mun. Nguyntc trn c c th ha thnh trnh t thit k sau:

    Trnh t thit k

    Khu hiu chnh: Sm pha

    Phng php thit k: QNS

    Bc 1: Xc nh cp cc quyt nh t yu cu thit k v cht lng ca h thngtrong qu trnh qu :

    Bc 2: Xc nh gc pha cn b cp cc quyt nh

    nm trn QNS ca h thng sau khi hiu chnh bng cng thc:

    (6.4)

    trong pi v zi l cc cc ca h thng G(s) trc khi hiu chnh.

    Dng hnh hc ca cng thc trn l:

    (6.5)

    Bc 3: Xc nh v tr cc v zero ca khu hiu chnh

    V hai na ng thng bt k xut pht t cc quyt nh s* sao cho hai na ngthng ny to vi nhau mt gc bng *. Giao im ca hai na ng thng ny vitrc thc l v tr cc v zero ca khu hiu chnh.

    C hai cch v thng dng:

    - PP ng phn gic ( cc v zero ca khu hiu chnh gn nhau).

    104/197

  • - PP trit tiu nghim ( h bc ca h thng).

    Bc 4: Tnh h s khuch i KC bng cch p dng cng thc:

    Gii thch

    Bc 1: Do cht lng qu ph thuc vo v tr cp cc quyt nh nn thit kh thng tha mn cht lng qu mong mun ta phi xc nh cp cc quyt nhtng ng. Gi cp cc quyt nh mong mun l

    .

    Bc 2: h thng c cht lng qu nh mong mun th cp cc quyt nh

    phi l nghim ca phng trnh c tnh sau khi hiu chnh (6.1). Xt iu kin vpha:

    (6.6)

    trong zi v pi l cc zero v cc cc ca h thng h trc khi hiu chnh. t gcpha cn b

    , t biu thc (6.6) ta suy ra:

    Do s phc c th biu din di dng vct nn cng thc trn tng ng vi cngthc hnh hc sau:

    105/197

  • Bc 3: By gi ta phi chn cc v zero ca khu hiu chnh sao cho:

    (6.7)

    Do * v s* bit nn phng trnh (6.7) c hai n s cn tm l 1/T v 1/T. Chntrc gi tr 1/T bt k thay vo phng trnh (6.7) ta s tnh c 1/T v ngc li,ngha l bi ton thit k c v s nghim.

    Thay v chn nghim bng phng php gii tch (gii phng trnh (6.7) nh va trnhby chng ta c th chn bng phng php hnh hc. Theo hnh 6.3 hai s phc

    v

    c biu din bi hai vct

    v

    , do

    v

    . Thay cc gc hnh hc vo phng trnh (6.7) ta c:

    T phn tch trn ta thy cc v zero ca khu hiu chnh sm pha phi nm ti im Bv C sao cho BPC * = F . y chnh l c s ton hc ca cch chn cc v zero nh trnh by trong trnh t thit k.

    106/197

  • Quan h hnh hc gia v tr cc v zero ca khu hiu chnh sm pha vi gc pha cn b

    Quan h hnh hc gia v tr cc v zero ca khu hiu chnh sm pha vi gc pha cnb

    V d : Thit k khu hiu chnh sm pha dng phng php QNS.

    Cho h thng iu khinnh hnh v. Hy thit k khu hiu chnh GC(s) p ngqu ca h thng sau khi hiu chnh tha: POT < 20%; tq < 0,5 sec (tiu chun 2%).

    Gii: V yu cu thit k ci thin p ng qu nn s dng khu hiu chnh smpha:

    Bc 1: Xc nh cp cc quyt nh

    Theo yu cu thit k, ta c:

    107/197

  • Vy cp cc quyt nh l:

    Bc 2: Xc nh gc pha cn b

    Cch 1. Dng cng thc i s

    Cch 2. Dng cng thc hnh hc

    Bc 3: Xc nh cc v zero ca khu hiu chnh bng phng php ng phn gic.

    108/197

  • Bc 4: Tnh C K .

    Vy hm truyn ca khu hiu chnh sm pha cn thit k l:

    Nhn xt

    109/197

  • Qu o nghim s ca h thng trc khi hiu chnh khng qua im s* (H.6.4a) do h thng s khng bao gi t c cht lng p ng qu nh yu cu d c thayi h s khuch i ca h thng.

    S thay i dng QNS khi hiu chnh sm pha a) QNS trc khi hiu chnh; b) QNS sau khihiu chnh

    Bng cch s dng khu hiu chnh sm pha, qu o nghim s ca h thng b sadng v qua im s* (H.6.4b). Bng cch chn h s khuch i thch hp (nh thchin bc 4) h thng s c cp cc quyt nh nh mong mun, do p ng qu t yu cu thit k (H.6.5).

    p ng nc ca h thng v d 6.4 trc v sau khi hiu chnh

    Hiu chnh tr pha

    Hm truyn khu hiu chnh tr pha cn thit k c dng:

    110/197

  • Bi ton t ra l chn gi tr KC, v T p ng ca h thng tha mn yu cu vsai s xc lp m khng lm nh hng n p ng qu (nh hng khng ngk).

    Ta bit do khu hiu chnh tr pha c h s khuch i min tn s thp ln nnc tc dng lm gim sai s xc lp ca h thng. p ng qu ca h thng saukhi hiu chnh tr pha gn nh khng i th cp cc quyt nh ca h thng trc vsau khi hiu chnh phi nm rt gn nhau. t c iu ny ta phi t thm cc vzero ca khu hiu chnh tr pha sao cho dng QNS thay i khng ng k. y lnguyn tc cn tun theo khi thit k khu hiu chnh tr pha. Trnh t thit k di yc th ha nguyn tc trn:

    Trnh t thit k

    Khu hiu chnh: Tr pha

    Phng php thit k: QNS

    Bc 1: Xc nh t yu cu v sai s xc lp.

    Nu yu cu v sai s xc lp cho di dng h s vn tc

    th tnh bng cng thc:

    trong KV v K*V l h s vn tc ca h thng trc v sau khi hiu chnh.

    Bc 2: Chn zero ca khu hiu chnh sao cho:

    trong

    l cp cc quyt nh ca h thng sau khi hiu chnh.

    Bc 3: Tnh cc ca khu hiu chnh:

    111/197

  • Bc 4: Tnh KC bng cch p dng cng thc:

    trong

    l cp cc quyt nh ca h thng sau khi hiu chnh. Do yu cu thit k khng lmnh hng ng k n p ng qu nn c th tnh gn ng:

    Gii thch

    Bc 1: Ta c h s vn tc ca h thng trc v sau khi hiu chnh l:

    Do ta chn bng cng thc trn. Cc bc thit k tip theo m bo

    .

    Bc 2: Gi s1,2 l cp cc quyt nh ca h thng trc khi hiu chnh:

    112/197

  • Xt iu kin v pha. h thng c cht lng qu gn nh khng thay i th

    . Suy ra:

    (6.8)

    Phn tch trn cho thy cc v zero ca khu hiu chnh tr pha phi tha mn biuthc (6.8). Khi thit k ta thng chn khu hiu chnh tr pha sao cho

    , t c iu ny c th t cc v zero ca khu hiu chnh tr pha nm rt gngc ta so vi phn thc ca

    . Do ta chn v tr zero sao cho:

    Bc 3: Suy ra:

    113/197

  • rng bng cch chn nh trn 1/T cng nm rt gn gc ta do 1/.

    Bc 4: bc 2 v 3 ta mi chn cc v zero ca khu hiu chnh tr pha tha mniu kin v pha. tha mn iu kin bin ta chn KC bng cng thc

    C th d dng kim chng c rng do cch chn zero v cc ca khu hiu chnhnh bc 2 v bc 3 m bc 4 ta lun tnh c

    . Nh vy KC tha mn gi thit ban u khi tnh h s bc 1.

    Hiu chnh sm tr pha

    Hm truyn khu hiu chnh sm tr pha cn thit k c dng:

    trong :

    l khu hiu chnh sm pha

    l khu hiu chnh tr pha.

    Bi ton t ra thit k

    ci thin p ng qu v sai s xc lp ca h thng.

    Trnh t thit k

    Khu hiu chnh: Sm tr pha

    Phng php thit k: QNS

    Bc 1: Thit k khu sm pha

    114/197

  • tha mn yu cu v p ng qu (xem phng php thit k khu hiu chnhsm pha mc trc).

    Bc 2: t

    .

    Thit k khu hiu chnh tr pha

    mc ni tip vo

    tha mn yu cu v sai s xc lp m khng thay i ng k p ng qu cah thng sau khi hiu chnh sm pha (xem phng php thit k khu hiu chnh trpha mc trc).

    V d 6.6. Thit k khu hiu chnh sm tr pha dng phng php QNS.

    Hy thit k khu hiu chnh GC(s) sao cho h thng sau khi hiu chnh c cp cc phcvi

    ; h s vn tc VK = 80.

    Gii: H cha hiu chnh c

    ; VK = 8 .

    V yu cu thit k b hiu chnh ci thin p ng qu v sai s xc lp nn GC(s)l khu hiu chnh sm tr pha.

    Bc 1: Thit k khu hiu chnh sm pha GC1(s)

    115/197

  • - Cp cc quyt nh sau khi hiu chnh:

    Gc pha cn b

    - Gc pha cn b:

    - Chn zero ca khu sm pha trng vi cc s = -0,5 ca G(s) h bc h thng saukhi hiu chnh.

    T cc s*1 v hai na ng thng to vi nhau mt gc l * nh hnh 6.6. Cc cakhu sm pha ti im B.

    116/197

  • Bc 2: Thit k khu hiu chnh tr pha GC2(s)

    117/197

  • - Xc nh :

    H s vn tc ca h sau khi hiu chnh sm pha:

    H s vn tc mong mun:

    - Xc nh zero ca khu tr pha:

    - Xc nh cc ca khu tr pha:

    118/197

  • Tm li khu hiu chnh sm tr pha cn thit k l:

    Phng php thay i cu trc

    C nhng h thng iu khin d thay i thng s n mc no cng khng lm nn nh c. H thng nh vy c gi l h thng c cu trc khng n nh. Munlm cho h thng chuyn sang trng thi n nh ta phi thay i cu trc ca n.

    Lm thay i cu trc tc l lm thay i cp ca phng trnh vi phn ca h thng thc tnh cht lng cng thay i.

    Nguyn l bt bin v iu khin b

    Mt h thng KT trong cc ta yi(t) v sai lch e(t) khng ph thuc vo cctc ng bn ngoi fi(t) c gi l h thng bt bin. gim nh hng ca nhiu vtng chnh xc ngi ta thng s dng nguyn tc b sai lch tc ng u vo vb nhiu.

    Thit k h thng iu khin PID

    B iu khin PID l trng hp c bit ca hiu chnh sm tr pha nn v nguyntc c th thit k b iu khin PID bng phng php dng QNS hoc dng biu Bode.

    Mt phng php khc cng thng dng thit k b iu khin PID l phng phpgii tch. Sau y l mt v d:

    V d 6.10. Cho h thng iu khin nh hnh v:

    119/197

  • Hy xc nh thng s ca b iu khin PID sao cho h thng tha mn yu cu:

    - H c cp nghim phc vi = 0,5 , n = 8

    - H s vn tc KV = 100.

    Gii: Hm truyn b iu khin PID cn thit k:

    H s vn tc ca h sau khi hiu chnh:

    Theo yu cu bi KV = 100 nn suy ra:

    Phng trnh c tnh ca h sau khi hiu chnh l:

    (1)

    h thng c cp cc phc vi

    th phng trnh c tnh (1) phi c dng:

    120/197

  • Cn bng cc h s hai phng trnh (1) v (2), suy ra:

    Vi KI = 100, gii h phng trnh trn ta c:

    Vy hm truyn ca khu hiu chnh PID cn thit k l:

    B iu khin PID c s dng rt rng ri trong thc t iu khin nhiu loi itng khc nhau nh nhit l nhit, tc ng c, mc cht lng trong bn cha...do n c kh nng lm trit tiu sai s xc lp, tng tc p ng qu o gim vt l nu cc thng s ca b iu khin c chn la thch hp. Do tnh thng dngca n nn nhiu hng sn xut thit b iu khin cho ra i cc b iu khin PIDthng mi rt tin dng. Trong thc t cc phng php thit k b iu khin PIDdng QNS, biu Bode hay phng php gi tch rt t c s dng do s khkhn trong vic xy dng hm truyn ca i tng. Phng php ph bin nht chn thng so cho cc b iu khin PID thng mi hin nay l phng php Zeigler-Nichols.

    Phng php Zeigler-Nichols

    Phng php Zeigler-Nichols l phng php thc nghim thit k b iu khin P,PI, hoc PID bng cch da vo p ng qu ca i tng iu khin. B iu khinPID cn thit k c hm truyn l:

    121/197

  • (6.9)

    Zeigler v Nichols a ra hai cch chn thng s b iu khin PID ty theo c imca i tng.

    Cch 1: Da vo p ng qu ca h h, p dng cho cc i tng c p ng ivi tn hiu vo l hm nc c dng ch S nh hnh 6.7, v d nh nhit l nhit, tc ng c,

    p ng nc ca h h c dng S

    Thng s b iu khin P, PI, PID c chn nh sau:

    V d 6.11. Hy thit k b iu khin PID iu khin nhit ca l sy, bit c tnhqu ca l sy thu c t thc nghim c dng nh sau:

    122/197

  • Gii. Da vo p ng qu thc nghim ta c:

    Chn thng s b iu khin PID theo phng php Zeigler- Nichols:

    Cch 2: Da vo p ng qu ca h kn, p dng cho cc i tng c khu tchphn l tng, v d nh mc cht lng trong bn cha, v tr h truyn ng dng ngc,... p ng qu (h h) ca cc i tng c khu tch phn l tng khng cdng nh hnh 6.24 m tng n v cng. i vi cc i tng thuc loi ny ta chnthng s b iu khin PID da vo p ng qu ca h kn nh hnh 6.8. Tng dnh s khuch i K ca h kn hnh 6.8 n gi tr gii hn Kgh, khi p ng ra cah kn trng thi xc lp l dao ng n nh vi chu k Tgh.

    123/197

  • p ng nc ca h kn khi K = Kgh

    Thng s b iu khin P, PI, PID c chn nh sau:

    V d :Hy thit k b iu khin PID iu khin v tr gc quay ca ng c DC, bitrng nu s dng b iu khin t l th bng thc nghim ta xc nh c khi K = 20v tr gc quay ng c trng thi xc lp l dao ng vi chu k T = 1 sec.

    Gii. Theo d kin ca bi ton, ta c:

    Chn thng s b iu khin PID theo phng php Zeigler-Nichols:

    124/197

  • Tnh iu khin c v quan st c ca h thng tuyn tnh lin tc

    Khi nim iu khin c, quan st c (Controllabbility and Observability) do R-Kalman, R.E. ra.

    iu khin c ca mt h thng l vi mt tc ng u vo liu chuyn c trngthi ca h t thi im u vo t0 n thi im cui t1 trong khong thi gian hu hnh (t1-t0) hay khng?

    Quan st c ca h thng l vi cc ta o c bin ra yi ca h, liu ta c thkhi phc c cc vector trng thi xi trong mt khong thi gian hu hn hay khng?

    125/197

  • Bi 7: M t ton hc h thng iu khinri rcH thng iu khin ri rc

    Khi nim

    Chng ny cp n mt loi h thng iu khin c hi tip, trong tn hiu timt hay nhiu im l mt chui xung, khng phi l hm lin tc theo thi gian. Tythuc vo phng php lng t ha tn hiu m ta c cc loi h thng x l tn hiukhc nhau. Phng php lng t ha theo thi gian cho tn hiu c bin lin tc,thi gian ri rc. H thng x l loi tn hiu ny c gi l h thng ri rc. Nu phplng t ha c tin hnh theo thi gian v c theo bin th kt qu nhn c ltn hiu s. H thng x l tn hiu s gi l h thng s. Trong h thng ri rc v hthng s, thng s iu khin - bin ca tn hiu ch xut hin ti cc thi im rirc cch u nhau ng bng mt chu k ly mu tn hiu. V c thi gian tr tt yu doly mu, vic n nh h thng tr nn phc tp hn so vi h lin tc, do i hinhng k thut phn tch v thit k c bit.

    S pht trin mnh m ca k thut s, k thut vi x l v k thut my tnh lm chongy cng c nhiu h thng iu khin s c s dng iu khin cc i tng.H thng iu khin s c nhiu u im so vi h thng iu khin lien tc nh uynchuyn, linh hot, d dng i thut ton iu khin, d dng p dng cc thut ton iukhin phc tp bng cch lp trnh. My tnh s cn c th iu khin nhiu i tngcng mt lc. Ngoi ra, gi my tnh ngy cng h trong khi tc x l, tin cyngy cng tng ln cng gp phn lm cho vic s dng cc h thng iu khin s trnn ph bin. Hin nay cc h thng iu khin s c s dng rt rng ri, t cc biu khin n gin nh iu khin nhit , iu khin ng c DC, AC,... n cc hthng iu khin phc tp nh iu khin robot, my bay, tu v tr, cc h thng iukhin qu trnh cng ngh ha hc v cc h thng t ng cho nhng ng dng khcnhau.

    S khi h thng iu khin s

    126/197

  • Hnh 7.1 trnh by s khi ca h thng iu khin s thng gp, trong h thng chai loi tn hiu: tn hiu lin tc c(t), uR(t) v tn hiu s r(kT), cht(kT), u(kT). Trungtm ca h thng l my tnh s, my tnh c chc nng x l thng tin phn hi t cmbin v xut ra tn hiu iu khin i tng. V cm bin v i tng l h thng lintc nn cn s dng b chuyn i A/D v D/A giao tip vi my tnh. Do phn tch v thit k h thng iu khin s trc tin ta phi m t ton hc c qutrnh chuyn i A/D v D/A. Tuy nhin, hin nay khng c phng php no cho phpm t chnh xc qu trnh chuyn i A/D v D/A do sai s lng t ha bin , v vythay v kho st h thng s hnh 7.1 ta kho st h ri rc hnh 7.2.

    S khi h thng iu khin ri rc

    Trong quyn sch ny, chng ta pht trin cc phng php phn tch v thit k hthng iu khin lin tc cho h thng iu khin ri rc. Nu phn gii ca phplng t ha bin nh c th b qua sai s th ta c th xem tn hiu s l tnhiu ri rc, iu c ngha l l thuyt iu khin ri rc trnh by trong quyn nyhon ton c th p dng phn tch v thit k cc h thng iu khin s.

    127/197

  • c im ly mu

    Qu trnh ly mu d liu

    Ly mu l bin i tn hiu lin tc theo thi gian thnh tn hiu ri rc theo thi gian.Xt b ly mu c u vo l tn hiu lin tc x(t) v u ra l tn hiu ri rc x*(t)(H.7.3). Qu trnh ly mu c th m t bi biu thc ton hc sau:

    x*(t) = x(t).s(t)

    trong s(t) l chui xung dirac:

    128/197

  • ng thi gi s rng x(t) = 0 khi t < 0, ta c:

    Bin i Laplace hai v phng trnh (7.3) ta c:

    Biu thc chnh l biu thc ton hc m t qu trnh ly mu.

    nh l Shanon: c th phc hi d liu sau khi ly mu m khng b mo dng thtn s ly mu phi tha mn iu kin:

    trong fc l tn s ct ca tn hiu cn ly mu.

    Trong cc h thng iu khin thc t, nu c th b qua c sai s lng t ha thcc khu chuyn i A/D chnh l cc khu ly mu.

    Khu gi d liu

    Khu gi d liu l khu chuyn tn hiu ri rc theo thi gian thnh tn hiu lin tctheo thi gian.

    Khu gi d liu c nhiu dng khc nhau, n gin nht v c s dng nhiu nhttrong cc h thng iu khin ri rc l khu gi bc 0 (Zero-Order Hold - ZOH)(H.7.4).

    129/197

  • Khu gi bc 0 (ZOH)

    Ta tm hm truyn ca khu ZOH. rng nu tn hiu vo ca khu ZOH l xungdirac th tn hiu ra l xung vung c rng bng T (H.7.4b). Ta c:

    R(s) = 1 (v r(t) l hm dirac)

    Theo nh ngha:

    Do :

    Biu thc (7.6) chnh l hm truyn ca khu gi bc 0.

    130/197

  • Trong cc h thng iu khin thc t, nu c th b qua c sai s lng t ha thcc khu chuyn i D/A chnh l cc khu gi bc 0 (ZOH).

    Nhn xt

    Bng cch s dng php bin i Laplace ta c th m t qu trnh ly mu v gi dliu bng cc biu thc ton hc (7.4) v (7.6). Tuy nhin cc biu thc ton hc ny licha hm ex nn nu ta s dng m t h ri rc th khi phn tch, thit k h thng sgp nhiu kh khn. Ta cn m t ton hc khc gip kho st h thng ri rc d dnghn, nh php bin i Z trnh by di y chng ta s thc hin c iu ny.

    131/197

  • Php bin i Z

    nh ngha

    Cho x(k) l chui tn hiu ri rc. Bin i Z ca x(k) l:

    (7.7)

    trong : z = eTs (s l bin Laplace)

    K hiu:

    Nu x(k) = 0,

    k < 0th biu thc nh ngha tr thnh:

    Min hi t (Region of Convergence - ROC)

    ROC l tp hp tt c cc gi tr z sao cho X(z) hu hn.

    ngha ca php bin i Z

    Gi s x(t) l tn hiu lin tc trong min thi gian, ly mu x(t) vi chu k ly mu T tac chui ri rc x(k) = x(kT).

    Biu thc ly mu x(t):

    Biu thc bin i Z:

    132/197

  • V z = eTs nn v phi ca hai biu thc (7.9) v (7.10) l nh nhau, do bn cht cavic bin i Z mt tn hiu chnh l ri rc ha tn hiu .

    Php bin i Z ngc

    Cho X(z) l hm theo bin phc z. Bin i Z ngc ca X(z) l:

    vi C l ng cong kn bt k nm trong min hi t ROC ca X(z) v bao gc ta .

    Tnh cht ca php bin i Z

    Tnh tuyn tnh

    Nu:

    Th:

    133/197

  • Di trong min thi gian

    Lm tr tn hiu Ko mu

    Nu:

    Th:

    Nhn xt:

    Nu trong min Z ta nhn X(z) vi

    th tng ng vi trong min thi gian l tr tn hiu x(k) ko chu k ly mu.

    V:

    nn z1 c gi l ton t lm tr mt chu k ly mu.

    134/197

  • T l trong min Z

    Nu:

    Th:

    o hm trong min Z

    Nu:

    Th:

    nh l gi tr u

    Nu:

    Th:

    nh l gi tr cui

    Nu:

    Th:

    135/197

  • Bin i Z ca cc hm c bn

    Hm dirac

    Theo nh ngha:

    Vy:

    (ROC: ton b mt phng Z)

    Hm nc n v

    Hm nc n v (lin tc trong min thi gian):

    136/197

  • Ly mu u(t) vi chu k ly mu l T, ta c:

    Theo nh ngha:

    Nu |z-1| < 1th biu thc trn l tng ca cp s nhn li v hn. p dng cng thctnh tng ca cp s nhn li v hn, ta d dng suy ra:

    Vy:

    Hm dc n v

    Hm dc n v (lin tc trong min thi gian):

    137/197

  • Ly mu r(t) vi chu k ly mu l T, ta c:

    Ta tm bin i Z ca r(k) bng cch p dng tnh cht t l trong min Z:

    Ta c:

    Vy:

    Hm m

    Hm m lin tc trong min thi gian:

    138/197

  • Ly mu r(t) vi chu k ly mu l T, ta c:

    Theo nh ngha:

    Nu

    th biu thc trn l tng ca cp s nhn li v hn. p dng cng thc tnh tng cacp s nhn li v hn, ta suy ra:

    Vy:

    139/197

  • Kt qu trn ta d dng suy ra:

    Cc phng php tm bin i Z ngc

    Cho hm ( ) X z , bi ton t ra l tm ( ) x k . Theo cng thc bin i Z ngc, ta c:

    vi C l ng cong kn bt k nm trong ROC ca

    v bao gc ta .

    Tm x(k) bng cng thc trn rt phc tp, thc t ta thng p dng cc cch sau:

    Cch 1: Phn tch X( z ) thnh tng cc hm c bn, sau tra bng bin i Z

    V d 7.1. Cho:

    Tm x(k).

    Gii. Phn tch

    , ta c:

    140/197

  • Tra bng bin i Z:

    Suy ra: x(k) = (2k + 3k) u(k)

    Cch 2: Phn tch ( ) X z thnh chui ly tha

    Theo nh ngha bin i z:

    Do nu phn tch X(z) thnh tng ca chui ly tha ta s c gi tr x(k) chnh lh s ca thnh phn zk.

    V d :. Cho:

    Tm x(k).

    Gii:

    Chia a thc ta c:

    Suy ra: x(0) = 0; x(1) = 1; x(2) = 5; x(3) = 19; x(4) = 65,...

    Cch 3: Tnh x(k) bng cng thc qui

    V d :. Cho:

    141/197

  • Tm x(k).

    Gii: Ta c:

    Bin i Z ngc hai v phng trnh trn ( tnh cht di trong min thi gian), tac:

    Vi iu kin u: x( k 1) = 0; x(k 2) = 0

    Thay vo cng thc trn ta tm c:

    x(0) = 0; x(1) = 1; x(2) = 5; x(3) = 19; x(4) = 65,...

    Cch 4: p dng cng thc thng d

    Nu

    l cc bc mt th:

    Nu

    l cc bc p th:

    142/197

  • V d : Cho:

    Tm x(k).

    Gii. p dng cng thc thng d, ta c:

    M:

    Do : x(k) = 2k + 3k

    143/197

  • M t h thng ri rc bng hm truyn

    Hm truyn ca h ri rc

    Quan h gia tn hiu vo v tn hiu ra ca h thng ri rc c m t bng phngtrnh sai phn:

    trong n m, n gi l bc ca h thng ri rc Bin i z hai v phng trnh ta c:

    t:

    G(z) c gi l hm truyn ca h thng ri rc.

    Hm truyn (7.18) c th bin i tng ng v dng:

    144/197

  • Hai cch biu din trn hon ton tng ng nhau, trong thc t hm truyn dng thhai c s dng nhiu hn.

    V d 7.5. Cho h thng ri rc m t bi phng trnh sai phn:

    Tm hm truyn ca h thng.

    Gii. Bin i Z hai v phng trnh sai phn m t h thng, ta c:

    Tnh hm truyn h