This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
1
Kwasy karboksylowe RCOOH, ArCOOH
Nazewnictwo:Kwasy, które są pochodnymi alkanów o otwartych łańcuchach, są nazywane w sposób systematyczny przez dodanie nazwy kwas i dodanie końcówki –owy do alkanu - kwas alkanowy
Nazwę kwasu można też utworzyć wyłączając grupę karboksylową. Wtedy nazwa będzie brzmiała kwas alkanokarboksylowy
CH3CH2CH2CH2COOH5 4 3 2 1 kwas pentanowy
4 3 2 1 kwas butanokarboksylowy
COOH kwas cykloheksanokarboksylowy
COOH kwas benzenokarboksylowykwas benzoesowy
4
Kwasy dikarboksylowe
COOHCOOH
kwas etanodiowy (szczawiowy)
COOHCH2COOH
kwas propanodiowy (malonowy)
COOHCH2CH2COOH
kwas butanodiowy (bursztynowy)
5
Kwasy dikarboksylowe
COOH
COOH
COOH
COOHkwas ftalowy
kwas tereftalowykwas 1,4-benzenodikarboksylowy
6
Hydroksykwasy
CH2COOHOH
kwas glikolowykwas hydroksyoctowy
CH3CHCOOHOH
kwas mlekowykwas 2-hydroksypropanowy
COOHCH(OH)CH2COOH
kwas jabłkowykwas 2-hydroksybutanodiowy
HOOCCHCH2COOHOH
COOHCH(OH)CH(OH)COOH
kwas winowy HOOCCHCHCOOHOHOH
7
HOOCCH2CCH2COOHOH
COOHkwas cytrynowy
COOHOH kwas 2-hydroksybenzoesowy
kwas salicylowy
Hydroksykwasy
kwas 2-hydroksy-1,2,3-propanotrikarboksylowy
8
Ketokwasy
CH3CCOOHO
kwas pirogronowykwas 2-oksopropanowy
CH3CCH2COOHO
kwas acetylooctowykwas 3-oksobutanowy
9
Właściwości fizyczne kwasów karboksylowych
CC
O
OH
C C
O
O H
CC
O
OH
10
249122,1C6H5COOHbenzoesowy
141- 20,8CH3CH2COOHpropanowy
117,916,6CH3COOHoctowy
100,78,4HCOOHmrówkowy
Temp. wrz.[ oC ]
Temp. topn.[ oC ]
StrukturaKwas
OC
OR
H
O
OCR
H
11
Otrzymywanie kwasów karboksylowych
1. Utlenianie 1o alkoholi lub aldehydów
RCH2OHCrO3
H2SO4RCOOH
RCHOAgNO3
NH4OHRCOOH
2. Utlenianie alkilobenzenów
CH2CH3KMnO4
COOH
12
H3ORCH2COOH
∆t
1. CO2
2. H2O / H+
RCH2Br
NaCN
Mgeter
RCH2CN
RCH2MgBr RCH2COOH
3. Hydroliza nitryli
RCH2CNH3O
RCH2COOH∆t
4. Karboksylowanie związków Grignarda– reakcja addycji odczynnika Grignarda do CO2
RMgX1. CO2
2. H2O / H+RCOOH
13
Reakcje kwasów karboksylowych
Właściwości kwasowe – oddysocjowanie protonu
CCH O
OH CCH O
O
Redukcja
CCH O
OH CCH
OHH HH
14
Substytucja nukleofilowa grupy acylowej SNAc
CCH O
CCH O
OH Y
Substytucja w położeniu α
CCX O
OHCCH O
OH
15
Kwasowość grupy karboksylowej
RCOOH + H2O RCOO + H3O
K = [RCOO ] [H3O ]
[RCOOH] [H2O]
Ka = K [H2O] =[RCOOH]
[RCOO ] [H3O ]
Dla większości kwasów karboksylowych Ka ~ 10 –5
Ka (HCl) > Ka (CH3COOH) > Ka (PhOH) > Ka (C2H5OH )
16
o
o1,34 A
1,20 A
OC
OC
HCOOHo
1,27 A
HCOO
H C
O
O
R CR CO
O
O
O-1/2
- 1/2
R CO
O
Moc kwasu karboksylowego zależy od tego, w jakim stopniu stabilizowany jest anion karboksylanowy.
17
Podstawniki elektrodonorowe (jak grupy alkilowe) poprzez dostarczanie dodatkowego ładunku destabilizują anion karboksylanowy, dysocjacja zachodzi w mniejszym stopniu, a więc kwas jest słabszy.
R CH2 COO
K (HCOOH) > K (CH3COOH) > K (C2H5COOH) > K (C4H9COOH
18
Podstawniki elektronoakceptorowe (jak np. halogenki) przejmują na siebie część ładunku ujemnego i tym samym przyczyniają się do większej stabilizacji anionu karboksylanowego, a więc kwas jest mocniejszy.
K (CCl3COOH) > K (CHCl2COOH) > K (CH2ClCOOH)
K (CH2FCOOH) > K (CH2ClCOOH) > K (CH2BrCOOH)
x>> CH2CH2CH2COOHCl
CH3CHCH2COOHCl
CH3CH2CHCOOHCl
CH3COOHCH2COOHCl
>
19
K1 = [anion I] [H ]
[kwas]
Kwasowość kwasów dikarboksylowych
COOH
COOH
(CH2)n (CH2)n
COOH
COO
+ H
anion Ikwas
(CH2)n
COOH
COO
+ H
anion I anion II
COO
COO
(CH2)n K2 = [ anion II ] [H ]
[ anion I ]
K1 > K2
20
Redukcja kwasów karboksylowych
RCOOH1. LiAlH4 , THF
2. H3ORCH2OH
RCOOH1. BH3 , THF
2. H3ORCH2OH
Nie ulegają redukcji pod wpływem NaBH4
21
Substytucja w pozycji α
RCH2COOH RCHCOOHCl
1. Cl2 , PCl32. H2O
RCH2COOH RCHCOOHBr
1. Br2 , PBr3
2. H2O
22
Substytucja nukleofilowa grupy acylowej SNAc
CO
OHR
CO
ClRSOCl2 chlorek kwasowy
CO
OR'RHR'OH ester
CO
ΟRC
R
Obezwodnik
amidCO
NH2R
23
CO
YR
Y = Cl, Br, I halogenki kwasoweOCOR’ bezwodnikiOR’ estryNH2 amidy 1o
Pochodne kwasów karboksylowych:
24
Substytucja nukleofilowa grupy acylowej - mechanizm
Amidy zasadowość azotuAzot w amidach nie wykazuje właściwości zasadowych.
R CO
NH2R C
O
NH2
Amidy protonowane są na tlenie:
R CO
NH2
HR C
O
NH2
H
57
Nitryle RCN
Nazewnictwo1. Do nazwy alkanu (włączając w to atom węgla grupy –CN)
dodaje się końcówkę „nitryl”
CH3CN
CH3CH2CH2CN
etanonitryl
butanonitryl
58
2. Grupa –CN jest traktowana jako podstawnik alkanu i określana słowem „cyjanek”.
Wtedy w nazwie łańcucha węglowego pomija się atom węgla grupy –CN.
CN
CH3CN cyjanek metylu ; etanonitryl; acetonitryl
cyjanek fenylu; benzonitryl
CH3CH2CH2CN cyjanek propylu; butanonitryl
59
Nitryle RCN - otrzymywanie
1. W reakcjach podstawienia nukleofilowego SNz halogenków alkilowych
RCH2X RCH2CNNaCN
2. Odwodnienie amidów 1o lub oksymów aldehydów
R CONH2
POCl3- H2O
R C N
P2O5R CH NOH
- H2ORCN
60
Nitryle - reakcje
Nitryle są bardzo użytecznymi odczynnikami chemicznymi. Grupa –CN stanowi równoważnik grupy karboksylowej,ponieważ łatwo może być przekształcona w nią lub jej pochodną.1. Hydroliza
R C NH2O
HR C
ONH2 H
H2OR C
OOH
OHR C
ONH2
H2OR C N
H2O
OHR C
OO
+ NH3
61
2. Alkoholiza
R C NR'OH
HR C
NH2OR'
H2OR C
OOR'
karbaminian ester3. Redukcja
R C N RCH2NH21. LiAlH4
2. H2O
4. Reakcja z odczynnikiem Grignarda
R C N2. H2O
1. R'MgXR C
R'N MgX
H2OR C R'
O
62
4. Aminoliza
R C NNH3 R C
NH2NH2 amidyna
R C NR'NH2 R C
NR'NH2
N-podstawiona amidyna
63
ΟC
O
Hydroksykwasy - reakcje
γ - hydroksy oraz δ - hydroksykwasy bardzo łatwo ulegająwewnątrzcząsteczkowej reakcji estryfikacji, tworząc cykliczne estry, zwane laktonami.
CH3CHCH2CH2CH2COOHOH
δ - hydroksykwas
6 5 4 3 2 1
654
32 1 OC
CH3
O
lakton
CH2CH2CH2COOHOH
γ –hydroksykwas
lakton
64
O O
Kumaryna - o przyjemnym zapachu świeżego siana. Występuje w turówce wonnej –gatunku trawy nazywanej potocznie żubrówką stosowaną jako przyprawa do wódki.
O OOH
OH
O
12
3
12
3
OH
O
kwas cynamonowy
δ - laktonδ - hydroksykwas
α
βγ
δ
65
β− hydroksykwasy łatwo eliminują cząsteczkę wody, tworząc kwasy nienasycone (α,β-nienasycone)
COOHOH
COOH
66
α- hydroksykwasy tworzą charakterystyczne „podwójne” laktony - laktydy
laktyd
α - hydroksykwas
O C
OCO
O
COOH
OH2
67
Polilaktyd (poli(kwas mlekowy), PLA z ang. polylactic acid, polylactide) - w pełni biodegradowalny polimer.PLA otrzymuje się w wyniku polimeryzacji z otwarciem pierścienia laktydu:
O C
OCO
O
O OHOO
O
O
OH
n
Polilaktyd jest używany głównie dla celów biomedycznych, m.in. do produkcji implantów dentystycznych
i resorbowalnych nici chirurgicznych.
68
H2N COOH- H2O NHC
O
laktam
Imidy – podwójne amidy kwasów dikarboksylowych
CNH
C
O
Oftalimid
imid kwasy ftalowegoNH
O
O
N OOH
imid kwasu butanodiowegosukcynimid
γ − i δ - aminokwasy łatwo ulegają reakcji cyklizacji dając wewnętrzne amidy zwane laktamami