keuzevak telecommunicatierecht 2 t/m 30 juni 2006 Leiden
keuzevaktelecommunicatierecht
2 t/m 30 juni 2006Leiden
Gerrit-Jan Zwenne• eLaw@Leiden Universiteit Leiden• Bird & Bird Den Haag
colleges en werkgroepencolleges op vrijdag van 13:15 - 15:002 juni inleiding, achtergronden en begrippen Gerrit-
Jan Zwenne9 juni Markttoegang Paul Knol16 juni Marktgedrag Jaap Tempelman23 juni Europees mededingingsrecht Gera van
Duijvenvoorde30 juni Privacy en maatschappelijke belangen Bart
van Aarnhem & Gerrit-Jan Zwenne
werkgroepen op dinsdag van 13:15 - 15:0020 en 27 juni, 4 juli Paul Knol
Zaal B041Zaal B041
Inleiding, achtergronden enbegrippen
Keuzevak TelecomrechtLeiden 2 juni 2006
roadmap§ inleiding
− de rol van de regelgeving− ontwikkelingen sector en -regelgeving§ achterliggende gedachten en doelstellingen§ VS, EU en NL
§ begrippen− elektronische communicatie e.a.− ondernemingen, abonees,
eindgebruikers en consumenten enz.
de rol van de regelgeving
tijd →
inte
nsite
it v/
d re
gelg
evin
g →
1
monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-
markten
2 3
openen van marktenregulering gericht op openen van
markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt
universele dienst te waarborgen
mededingingregulering gericht op
eerlijke mededinging en universele dienst
het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de
overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te
maken
§ telefonie ‘natuurlijk monopolie’‘natuurlijk monopolie’− gemiddelde kosten nemen af als er
meer volume wordt gerealiseerd− dus één aanbieder is altijd efficiënter
§ dus iedereen is beter bij één één aanbiederaanbieder
§ maar reguleringregulering is nodig voor optimale marktstructuur− apparaten, eindgebruikers-belangen
& universele dienst
§ géén cherrycherry--pickingpicking cq. cream cream skimmingskimming
staats-bedrijven
en nationale
monopolies
staats-bedrijven
en nationale
monopolies
uitgangspunten 1900-1970
nieuwe aanbiedersdiensten en
markten
ontwikkelingen vanaf ca. 1970§ digitalisering & divergentie
− intelligentere netwerken§ integrated services digital
network (“ISDN”)− taakgerichte netwerken§ data-backbones (glas)
• ‘bypass’ voor monopolie-netwerken
§ convergentie− nieuwe (toegevoegde
waarde) diensten § o.a. fax, datadiensten
concurrentie met staatsbedrijven
kruissubsidie en bundeling van
gereguleerde en niet-gereguleerde diensten
uitgangspunten vanaf ca. 1984§ bevordering concurrentieconcurrentie door
aanmoediging efficiefficiëëntente investeringen in infrastructuur en steunen van innovatie§ ontwikkeling interne markt interne markt (EU)§ bevordering eindgebruikersbelangeneindgebruikersbelangen wat
betreft keuze, prijs en kwaliteit− “beleidsdoelstellingen van algemeen belang
(zoals bijvoorbeeld de bescherming van bepaalde consumentenbelangen) die niet door concurrentie (alleen) kunnen worden bereikt, zullen door regelgeving en toezicht wordenverzekerd.”
Art. 1.3 Tw &Art. 8 Kaderrichtlijn
MvT (28851) p.7
semaphore
ca.1791
1791 semaphoreClaude Chappe
1837 telegraaf Samuel F.B. MorseCharles Wheatstone
1876 telefoon Alexander Graham Bell
1896 radio Guglielmo Marconi
1928 televisie John Logie BairdCharles Francis Jenkins
1971 TCP/IP (internet) DARPA
1989 HTMLTim Berners-Lee (CERN)
1991 GSMCEPT/ETSI
1994 www (mosaic)NCSA / Netscape
1999 p2p (napster)Shawn Fanning2000 ENUM
Falstrom2003 SkypeZennström & Friis
technologische ontwikkelingen
netwerkarchitecturen
gecentraliseerdgecentraliseerd gedecentraliseerdgedecentraliseerd gedistribueerdgedistribueerd
Skype VoIP threat to Euro telcosMonday 10th January 2005 17:40 GMT. Broadband telephony outfit Skype looks set to become a major threat to Europe's traditional telcos as more and people use the net to make phone calls. According to research outfit Evalueserve, the European telecoms market is more vulnerable to Voice over Internet Protocol (VoIP) providers because of per minute tariffs and high roaming charges.With 13m users worldwide and numbers growing by 80,000 a day, Evalueserve reckons Skype could have between 140-245m subscribers by 2008.It forecasts that incumbents could see revenue fall by as much as 10 per cent because of the surge in demand for internet telephony with profit predicted to slide by at least 22-26 per cent.Marc Vollenweider, CEO and President of Evalueserve, said: "Skypecould be a major step towards a change in the business model of the telecom industry, a model in which basic voice services are offered free of cost and are subsidised by revenues generated from value-added services”. <www.theregister.co.uk>
VS, EU en Nederland
ontwikkelingen VS
1875-85 American Telephone& Telegraph (“AT&T”)
Bell Company met AmericanSpeaking Telegraph Company
1971-77 Microwave CompanyInc. (“MCI”)
−interconnectiegeschillen
a law firmwith an
antenna ontop
a law firmwith an
antenna ontop
1963 Microwave Com-munications Inc.
− point-to-point radio-wavecommunications systemfor SME and truckers
1969-71 FCC’s Decisions− MCI Decision− Specialized Common
Carrier Decision§ microwave towers (30
mile intervals) Chicago-St. Louis
1973-78 interconnectiondisputes
1974-84 anti trust suits− $ 1,800,000,000
1984 AT&T Divestiture1996 Telecoms Act
ontwikkelingen VS
AT&T Divestiture
MCI and the BellsTotal Revenue 1984
$0$2.000$4.000$6.000$8.000
$10.000$12.000
Am
eritechBell A
tlanticBell S
outhNYN
EX
Pacific TelesisSBC
U S
West
MCI
$ M
illi
on
s
RegionalRegional PhonePhone Service Service (“Baby (“Baby BellsBells”)”)
AT&TAT&TLong Long LinesLinesDivisionDivision
(Long (Long DistanceDistance))
BellBell LabsLabs(R&D)(R&D)
Western Western ElectricElectric((ManufacturingManufacturing))
data processing data processing computer computer
networkingnetworkingcomputer computer
terminal terminal salessales
AmeritechAmeritech
BellBell AtlanticAtlantic
BellBell SouthSouth
NYNEXNYNEX
PacificPacific TelesisTelesis
SBC SBC CummunicationsCummunications
US WestUS West
Add Spending 1985
$0 $100 $200 $300 $400 $500 $600
AT&T
MCI
Sprint
$ Millions
AT&T still thinks that MCI has done to long
distance telecommunications what Attila the Hun
did for urban renewal
AT&T still thinks that MCI has done to long
distance telecommunications what Attila the Hun
did for urban renewal
Bill McGowanCEO MCI ca. 1985
grondslagentelecomregelgeving
§ géén specifieke (telecom)bepalingen in EG-verdrag§ dus toepassing van de ‘normale’ instrumenten
− harmonisatierichtlijnen§ standaardisatie§ open network provisions (“ONP”)§ vergunningen en machtigingen§ universele dienstverlening
− mededingingsrecht § invulling begrippen harmonisatierichtlijnen§ vangnet
− subsidieprojecten
Art. 95 EG
Art. 81 - 82 EG
Groenboek Telecom1987
§ verzelfstandiging PTT’s− los van de staat (min-of-meer) − in zelfstandige vennootschappen
§ privatisering− vennootschappen naar de beurs
§ liberalisering− staatsmonopolies geleidelijk
afgebouwd
§ regulering− sectorspecifieke regels− onafhankelijke toezichthouders
§ harmonisering− toegang tot netwerken en
dienstenVan Fase 1 naar Fase 2
tijd →in
tens
iteit
v/d
rege
lgev
ing →
1
monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-
markten
2 3
openen van marktenregulering gericht op openen van
markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt
universeledienst te waarborgen
mededingingregulering gericht
op eerlijke mededinging en universele dienst
het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de
overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken
tijd →in
tens
iteit
v/d
rege
lgev
ing →
1
monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-
markten
2 3
openen van marktenregulering gericht op openen van
markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt
universeledienst te waarborgen
mededingingregulering gericht
op eerlijke mededinging en universele dienst
het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de
overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken
regelgeving1990 liberalisatie§ dienstenrichtlijn (90/388)
èn harmonisatie§ ONP-kader (90/387)§ vergunningen (97/13)§ interconnectie (97/22)§ telecom privacy (97/66)§ ONP-spraak (98/10)
• enz. § Vo. Ontbundelde toegang
2887/2000
1999-2002 ONP Review§ kader-, toegangs-, machtigings-
en universeledienstrichtlijn§ mededingingsrichtlijn§ e-communicatie en privacy
Van Fase 2 naar Fase 3
tijd →
inte
nsi
teit v
/d r
egel
gev
ing
→
1
monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-
markten
2 3
openen van marktenregulering gericht op openen van
markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt
universeledienst te waarborgen
mededingingregulering gericht
op eerlijke mededinging en universele dienst
het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de
overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken
tijd →
inte
nsi
teit v
/d r
egel
gev
ing
→
1
monopoliester voorkoming van misbruik op eindgebruikers-
markten
2 3
openen van marktenregulering gericht op openen van
markten door asymmetrische verplichtingen en beoogt
universeledienst te waarborgen
mededingingregulering gericht
op eerlijke mededinging en universele dienst
het regelgevend kader geeft NRI’s de middelen om de
overgang van fase 1 naar fase 2 naar fase 3 mogelijk te maken
doel telecomwetgeving
§ vereenvoudigen van de regelgeving§ techniekonafhankelijkheid§ heldere beleidsdoelen§ balans tussen flexibiliteit en rechtszekerheid§ toezicht zo dicht mogelijk bij de markt
− dus geen Europese OPTA
1852 Telegraafwet− aanleg en exploitatie telegraaf
door de Staat (behoudens‘Koninklijke magtiging’)§ 1880 introductie telefonie
1904 Telegraaf&Telefoonwet− exploitatie door Staat
(behoudens concessie)1989 Wtv
− scheiding toezicht en regelgeving
− onderscheid netwerk, dienstenen randapparatuur
− voortschrijdende liberalisatie§ ‘knippen, plakken en puzzelen’
1994 beursgang KPN1998 splitsing KPN
- TNT Post Groep, en- Koninklijke KPN
Nederland
EU-richtlijnen1989 randapparatuur1990 diensten (beperkt)1993 datatransport1994 satelliet-
communicatie1995 kabelnetwerken1996 mobiele
communicatie1998 telefonie en
infrastructuur
EU-richtlijnen1989 randapparatuur1990 diensten (beperkt)1993 datatransport1994 satelliet-
communicatie1995 kabelnetwerken1996 mobiele
communicatie1998 telefonie en
infrastructuur
structuur Tw
markttoegangregistraties en nummers
graafrechten en gedoogplichten
(hfdstk 2, 3 en 5)
markttoegangmarkttoegangregistraties en nummers
graafrechten en gedoogplichten
(hfdstk 2, 3 en 5)
maatschappelijke belangen
eindgebruikersbelangenuniversele dienst privacy
aftappen enz.(hfdstk 7, 9, 11, 13 en 14)
maatschappelijke maatschappelijke belangenbelangen
eindgebruikersbelangenuniversele dienst privacy
aftappen enz.(hfdstk 7, 9, 11, 13 en 14)
marktgedraginteroperabiliteit
aanmerkelijke marktmachttoegang
(hfdstk 6 en 6a)
marktgedragmarktgedraginteroperabiliteit
aanmerkelijke marktmachttoegang
(hfdstk 6 en 6a)
overigelektronische hand-
tekeningen toezicht en handhaving, geschil-
beslechting, bezwaar en beroep enz.
(hfdstk 2, 6b, 12, 15 enz.)
overigoverigelektronische hand-
tekeningen toezicht en handhaving, geschil-
beslechting, bezwaar en beroep enz.
(hfdstk 2, 6b, 12, 15 enz.)
§ toekomstbestendigheid (en daarmee rechtszekerheid)− regelgeving heeft op betrekking op nieuwe
technologie en nieuwe toepassingen− convergentie§ televisie over DSL§ internet over kabel§ spraak over DSL § spraak over kabel§ breedband mobiel§ SMS voor vaste telefonie§ enz.
elektronische communicatie!elektronische
communicatie!
technologieonafhankelijkheid
vanwege de toenemende convergentieconvergentie van de sectoren
telecommunicatie, media (waaronder omroep) en
informatietechnologie [moet] er een gemeenschappelijk, uniform regelgevend kader
komen voor alle transmissietransmissienetwerken en diensten in deze sectoren
MvT(28851) p. 7
Art. 81-82 EG
mededingingsrecht§ mededingingsrecht
− kartelverbod− misbruik machtspositie− concentratiecontrole § fusies/overnames
§ toen vooral vangnet− als sectorspecifieke regels tekortschieten
§ nu integraal onderdeel− invulling marktafbakening en AMM-aanwijzing− verplichte consultatie mededingingsautoriteiten§ maar toch ook nog vangnet
begrippen
‘elektronische communicatie’
§ overbrengen− iets wordt overgebracht van de éne plek
naar de andere
§ van signalen− geluiden, beelden, tekst enz. (data)
§ langs elektronische weg− object (bericht, mededeling, beeld enz.)
wordt omgezet en in elektronische vorm overgebracht
“signalen overbrengen via kabels, radiogolven, optische of andere elektromagnetische
middelen”
“signalen overbrengen via kabels, radiogolven, optische of andere elektromagnetische
middelen”
“any transmission, emission orreception of signs, signals, writing, images orintelligence of anynature by wire, radio, optical orother electro-magnetic systems” (ITU)
“any transmission, emission orreception of signs, signals, writing, images orintelligence of anynature by wire, radio, optical orother electro-magnetic systems” (ITU)
Art. 1.1 e- f Tw
elektronische communicatie-netwerken en diensten
§ netwerk− transmissiesystemen (incl. routeren en schakelen), én− andere middelen die overdracht van signalen mogelijk
maken via elektromagnetische middelen§ d.w.z. telecom- en omroepnetwerken
− ongeacht de aard van de overgebrachte informatie
§ dienst− overbrengen van signalen via elektronische
communicatienetwerken§ gewoonlijk tegen vergoeding aangeboden§ geen ‘inhoudsdiensten’ of ‘diensten van de informatie-
maatschappij’ (art. 3:15d, derde lid, BW)
telefoon§ telefoonnetwerk
− gebruik voor aanbieden telefoondiensten − ondersteunt de overdracht tussen netwerk-
aansluitpunten van spraakcommunicatie § en ook andere vormen van communicatie, zoals fax en
data
§ telefoondienst− uitgaande én binnenkomende gesprekken§ géén carrier-keuze en carriervoorkeuze
Art. 1.1 w en x Tw
'
POTS
carrier intern
VoIP in be-drijfsnetwerk
internet-telefonie
VoDSL
IP telefonie
telefoon…?
c Voice-over-DSL
c Skype– telefoneren met p2p & VoIP
Skype 'geval apart' voor Opta20 oktober 2004. Het internettelefonieprogramma Skype valt wel en niet onder het toezicht van de Nederlandse toezichthouder Opta.
Het p2p-belprogramma Skype is een lastpak voor de regelgever. Zolang de - onderling gratis bellende - partijen maar dezelfde belsoftware gebruiken, valt het het niet onder het toezicht van Opta. Opta: "De transmissie van de communicatie wordt niet door een dienstenaanbieder mogelijk gemaakt, maar door middel van de doorde eindgebruiker zelf gedownloade 'peer to peer' software."Echter, sinds enkele maanden kunnen Skype-gebruikers ook naar vaste en mobiele telefoonnummers bellen. In die hoedanigheid is Skype wél een openbare elektronische communicatiedienst en valt derhalve onder het toezicht van Opta. De komende maanden moet blijken hoe de toezichthouder met deze schijnbare spagaat om moet gaan.Skype wil in juli 2005 een beslissende nieuwe fase ingaan: gebrui-kers kunnen dan een eigen telefoonnummer aanvragen zodat ze op hun pc te bellen zijn. Hiermee wil het bedrijf zich in eerste instantie meer op de zakelijke markt richten. De nummers moet Skype ontvangen van de de Opta.
Our VoIP Cyberphone is a fully functional USB-powered telephone which comes bundled with Skype™, free software which uses new VoIP (Voice over Internet Protocol) technology to allow you to make free calls to other VoIP Cyberphones and obscenely low cost calls to landlines and mobiles all over the world.
All you need is an Internet connection: Broadband is best - although the system still works with a 56k dial-up - and you can start talking to the 68,000,000 people worldwide who have already signed up for Skype™.
Firebox Firebox VoIPVoIPCyberphoneCyberphone
openbaar§ beschikbaar voor het publiek
“…bedoeld [wordt] dat de desbetreffende dienst door de desbetreffende onderneming in beginselopenbaar wordt aangeboden en beschikbaarbeschikbaar is is voorvoor eeneen iederieder die van die van datdat aanbodaanbod gebruik gebruik wilwilmakenmaken”
“…voorwaarden mogen niet zover gaan dat de kringvan degenen die van het aanbod gebruik kunnenmaken zodanig beperkt wordt dat niet langer van een openbaar aanbod kan worden gesproken”§ géén ‘besloten gebruikersgroep’
Art. 1.1 g en h Tw
openbaar…§ openbare elektronische communicatie
− mededelings- en registratieplicht− medegebruik antenneopstelpunten− nummerportabiliteit− graafrechten en gedoogplichten− interoperabiliteit− carrier(voor)keuze− eindgebruikerbelangen− privacy− aftappen en bijz. omstandigheden
§ openbare gronden− schadevergoedingsplicht
melding & registratie OPTA
openbaar…?c telefoondiensten in bejaardentehuis of
ziekenhuis
c telecomnetwerk op industrie- of bedrijventerrein
c belhuis of belwinkel
c Virtual Private Networks (“VPN”)
c Wireless Leiden
c Skype
§ gebruiker− natuurlijke of rechtspersoon die gebruik maakt
van of verzoekt om een openbare elektronische communicatiedienst§ in hoofdstuk 11 de ‘gebruiker’ een natuurlijke persoon
die gebruik maakt van openbare elektronischecommunicatie-diensten zonder noodzakelijkerwijze op die dienst te zijn geabonneerd
§ eindgebruiker− gebruiker die géén aanbieder is van openbare
elektronische communicatienetwerken of diensten
Art. 1.1 n Tw Art. 1.1 o TwArt. 11.1 a Tw
gebruikers en eindgebruikers
consumenten en abonnees§ consument
− eindgebruiker die gebruik maakt van of verzoekt om een openbare elektronische communicatiedienst voor andere dan bedrijfs- of beroepsdoeleinden
§ abonnee− natuurlijke of rechtspersoon die partij is bij een
overeenkomst met een aanbieder van openbare elektronische communicatie-diensten voor de levering van dergelijke diensten§ o.g.v. art. 11.8 betreft de abonnee bij abonnee-lijsten
(art. 11.6) en ongevraagde communicatie (art. 11.7) uitsluitend een natuurlijknatuurlijk persoonpersoon
Art. 1.1 q TwArt. 1.1 p Tw
gebruikersart. 1.1 n Tw
aanbieders cq. ondernemingen
eindgebruikersart. 1.1 o Twzakelijke
eindgebruikersconsumentenart. 1.1 q Tw
gebruikersart. 11.1 jo 11.8
abonneesart. 1.1 p Tw
abonnees art. 11.1 jo 11.8
c werknemer ontvangt SMS-berichtop ‘gsm-van-de-zaak’
c KaZaA-gebruiker geeft derden (gratis) toegang tot ruimte op harddisk van zijn thuiscomputer
c CPS-aanbieder koopt huurlijnen in ten behoeve van de eigendienstverlening
c freelance journalist met een mobielabonnement?
iemand wil met jedaten! Bel snel! 0906 1324 (70ct p.o.b)
iemand wil met jedaten! Bel snel! 0906 1324 (70ct p.o.b)
onderneming§ onderneming
− onderneming i.d.z.v. art. 81, eerste lid, EG-Verdrag
− d.w.z. “eenheid die een economische activiteiteconomische activiteituit-oefent, ongeacht haar rechtsvorm of de wijze waarop zij wordt gefinancieerd en ongeacht of er sprake is van winstoogmerk”§ van belang is of de betreffende ‘economische
activiteit’ in concurrentie met andere onder-nemingen kan worden uitgeoefend
Art. 1.1 r Tw (idem art. 1 f Med.wet)
HvJ EG 23 april 1991, zk 41/90, Jur.
1991, I-1979 Höffner