Republika e Kosovës Republika Kosovo - Republic of Kosovo Kuvendi - Skupština - Assembly T R A N S K R I P T I MBLEDHJES PLENARE TË KUVENDIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS, E MBAJTUR MË 24 KORRIK 2020 SA PLENARNE SEDNICE SKUPŠTINE REPUBLIKE KOSOVA, ODRŽANE 24. JULA 2020. GODINE KORRIK - JUL 2020
124
Embed
Kuvendi - Skupština - Assembly...dhe sinqeriteti ynë përballë partnerëve, po na sigurojnë garanci për proces të dialogut në interesin më të mirë të Republikës së Kosovës
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Republika e Kosovës
Republika Kosovo - Republic of Kosovo
Kuvendi - Skupština - Assembly
T R A N S K R I P T
I MBLEDHJES PLENARE TË KUVENDIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS,
E MBAJTUR MË 24 KORRIK 2020
SA PLENARNE SEDNICE SKUPŠTINE REPUBLIKE KOSOVA,
ODRŽANE 24. JULA 2020. GODINE
KORRIK - JUL
2020
2
Rendi i ditës
1. Informatë e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, z. Avdullah Hoti, lidhur me dialogun
Kosovë - Serbi.
Dnevni red
1. Informacije Premijera Republike Kosovo, g. Avdullah Hoti, u vezi sa dijalogom Kosovo -
Srbija.
3
Mbledhjen e drejtoi kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.
KRYETARJA: Të nderuar deputetë, tani po fillojmë me seancën e re.
Sërish vlejnë, siç e thashë, rregullat e njëjta sa i përket parandalimit të përhapjes së pandemisë,
siç i kam lexuar edhe dje në fillim të seancës, e të përsëritura edhe sot. Në këtë seancë kemi
1. Informatë e Kryeministrit të Republikës së Kosovës, z. Avdullah Hoti, lidhur me
dialogun Kosovë - Serbi
E ftoj kryeministrin, që ta marrë fjalën para se të fillojë debati.
KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!
Të nderuar deputetë,
I nderuar Kabinet Qeveritar,
Të nderuar qytetarë të Republikës së Kosovës,
Në përputhje me zotimet e Qeverisë së Kosovës për transparencë të plotë, sa i përket dialogut në
mes Kosovës dhe Serbisë, unë kam kërkuar ta informoj Kuvendin lidhur me zhvillimet e
deritashme në këtë proces.
E falënderoj Kryesinë e Kuvendit për mundësinë që këtë ta bëj në seancën e sotme!
Më lejoni, që para jush edhe një herë të shpalos platformën e parimeve dhe objektivave, që
Qeveria e Republikës së Kosovës ka ndërtuar rreth dialogut me Serbinë për arritjen e
marrëveshjes përfundimtare për njohje reciproke në mes dy vendeve.
Detyrimi im për ta përfaqësuar Kosovën në dialog buron nga Kushtetuta e Republikës së
Kosovës. Edhe parimet mbi të cilat do të qëndrojë marrëveshja me Serbinë mbështeten në këtë
Kushtetutë. Këto parime janë si në vijim:
E para, që integriteti territorial i Republikës së Kosovës është i panegociueshëm dhe për pasojë i
pacenueshëm nga çfarëdo përpjekje që mund të burojë nga çfarëdo faktorësh në procesin e
dialogut. Tërësia e territorit të Kosovës paraqet premisën kryesore, mbi të cilën është themeluar
dhe qëndron Republika e Kosovës. Çdo cenim i asaj tërësie është goditje e drejtpërdrejtë në
qenësinë e Republikës së Kosovës, që është e papranueshme.
Parimi i dytë, organizimi kushtetues i Republikës së Kosovës nuk mund të preket, pasi si i tillë ai
garanton funksionimin demokratik të pushteteve, garanton paritetin në përfaqësim, si dhe mbron
parimin e shtetit qytetar e jo atij etnik. Prekja në organizimin unitar të Republikës do të ishte
4
rruga më e shkurtër për ta defunksionalizuar shtetin e Kosovës dhe shpallur atë të
paqëndrueshëm dhe kjo nuk do të ndodh.
Dhe e treta, që marrëveshja me Serbinë do të jetë në përputhje me Kushtetutën, sepse Kushtetuta
është instrumenti i vetëm që i jep legalitet një marrëveshjeje të tillë.
Të nderuar deputetë,
Pas 20 muajsh ka filluar procesi i dialogut ndërmjet Kosovës dhe Serbisë për njohje reciproke
dhe normalizim të raporteve. Më 10 korrik, nën organizimin e presidentit të Francës, Emanuel
Makron dhe kancelares së Gjermanisë, Angela Merkel, është mbajtur Samiti i Parisit. Përveç
delegacioneve të dy shteteve të pranishëm ishin edhe përfaqësuesi i lartë i BE-së për punë të
jashtme dhe politikë të sigurisë, Joseph Borel, si dhe përfaqësuesi special i BE-së për dialogun
Kosovë - Serbi, Miroslav Lajçak.
Nën mesazhet e forta të dy liderëve evropianë dhe botërorë, për kthim në tavolinën e dialogut për
të përmbyllur përfundimisht çështjet e hapura në mes dy vendeve dhe me afate të qarta kohore, u
dakordua edhe video-konferenca e parë në mes dy palëve, e cila u mbajt dy ditë më vonë, më 12
korrik.
Në Samit dhe në video-konferencë unë kam paraqitur parime, që sapo i prezantova para jush, për
të cilat paraprakisht kanë qenë të njoftuar: Kuvendi i Kosovës, Forumi i Liderëve të Partive
Politike, ambasadorët e Quintit, si dhe publiku i gjerë. Më pas, më 16 korrik është mbajtur takimi
në Bruksel, ku ka filluar draftimi i marrëveshjes përfundimtare me dy temat e para, personat e
pagjetur dhe çështjet ekonomike.
Tema e parë, pra personat e pagjetur, për Qeverinë e Kosovës është obligim shtetëror dhe moral
ndaj familjeve të tyre, andaj si i tillë është trajtuar duke filluar me parimet dhe kërkesat e qarta
për këtë temë, që janë në përputhje të plotë me Ligjin ndërkombëtar humanitar, zgjidhet çështja e
personave të zhdukur, përfshirë zbulimin e informacionit dhe ofrimin e të gjitha burimeve të
nevojshme njerëzore dhe teknike për zgjidhjen e kësaj çështjeje. E dyta, sjellja e drejtësisë në
vend dhe e treta, kërkesa për kujdesin e nevojshëm për familjet e viktimave sipas standardeve
ndërkombëtare.
Po ashtu, lidhur me këtë temë kemi kërkuar shpalosjen e informacionit të plotë nga arkivat e ish-
Jugosllavisë, nga Ministria e Punëve të Brendshme të atëhershme, nga strukturat e mbrojtjes
territoriale të atëhershme, nga trupat paramilitare dhe vullnetare, të cilat kanë vepruar në Kosovë,
si dhe shpalosja e informacionit të plotë lidhur me dyshimin për shpërndarjen e trupave në
shkrijetore dhe furra në Kosovë dhe në Serbi.
5
Ndërkaq, për temën e dytë, që ka të bëjë me çështjet ekonomike, këtu janë përfshirë kompensimi
i dëmeve të luftës, suksesioni, borxhi shtetëror, pensionet, kursimet në banka, pagat e humbura të
punëtorëve të larguar nga puna, dëmtimet e pronës private. Po ashtu, kemi kërkuar që në
marrëveshje të përfshihet respektimi i plotë i katër lirive themelore të BE-së, që janë: lëvizja e
lirë e njerëzve, mallrave, shërbimeve dhe kapitalit, si dhe çështjet tjera që kanë të bëjnë me
projektet infrastrukturore rajonale.
Dua ta konfirmoj edhe një herë se për Qeverinë e Kosovës dhe për mua si kryeministër nuk ka
dhe nuk do të ketë dialog teknik. Të gjitha takimet në ditët në vijim do të jenë vetëm për
draftimin e marrëveshjes finale për njohje reciproke dhe normalizim të marrëdhënieve mes dy
vendeve.
Të nderuar deputetë,
Unë e kam përgjegjësinë në këtë proces, unë do ju mbajë të informuar gjatë gjithë kohës për
zhvillimin në këtë proces dhe do të jem llogaridhënës karshi jush. Por, unë nuk do të rri duarkryq
dhe as nuk do te qahem para jush, duke u ankuar për teori konspirative me harta e thika apo me
kompllote për ndarje territoriale. Unë do t’i ushtroj autorizimet e mija kushtetuese pa interferim
nga askush. Unë e kam caktuar koordinatorin shtetëror për dialog, në përputhje me platformën
tonë për dialog, në përputhje me vendimin e Qeverisës për Zyrën për Dialog dhe autorizimet
kushtetuese, që unë kam si kryeministër.
Zoti Hyseni ka përvojë të madhe në diplomaci duke qenë shumë gjatë afër presidentit Rugova,
duke shërbyer si shef i diplomacisë së Kosovës dhe personi kryesor që ka përfaqësuar Kosovën
në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, kur u vulos Deklarata e Pavarësisë. Unë i besoj atij
dhe ai më përgjigjet mua. Ai më përfaqëson mua në procesin e dialogut dhe punon sipas
udhëzimeve të mija.
Të nderuar deputetë,
Për Qeverinë e Kosovës dialogu nuk ka alternativë. Destinacioni i Kosovës është integrimi i
plotë euro-atlantik. Me mbështetjen e miqve ne do ta arrijmë qëllimin tonë, sepse është në interes
të Kosovës, është në interes të paqes, stabilitetit dhe prosperitetit në Rajon, si dhe në interes të
vet BE-së dhe të SHBA-së. Gjatë këtij procesi të vështirë ne besojmë në miqtë tanë, siç kemi
besuar kur ata e mbështetën çlirimin dhe Pavarësinë e Kosovës.
Kohëve të fundit në skenën politike po dëgjohen zëra që po vënë në pikëpyetje pozicionin e
shtetit të Kosovës karshi këtij procesi. Ju them me bindje, se askush nuk duhet të trazohet nga
normaliteti që po e ndërtojmë, sepse është në të mirën e të gjithëve. Për vetëm një muaj ne
rikthyem Kosovën aty ku e ka vendin, krah miqve tanë. Nga një raport i lënduar me BE dhe
SHBA tani kemi mbështetje nga të gjithë për cakun e dialogut, që është njohja reciproke dhe
normalizimi i marrëdhënieve. U pritëm me nderimet më të larta shtetërore nga presidenti francez,
6
nga presidenti i Këshillit Evropian, nga presidentja e Komisionit Evropian, nga komisionari për
zgjerim dhe zyrtarë të lartë të BE-së.
Për vetëm një muaj ne hoqëm nga çdo diskutim temën e integritetit territorial të Kosovës, të cilën
më nuk e përmend askush. Askush më nuk përmend harta, gërshërë, thika, gjak, shampanjë,
konflikt të ngrirë apo eksperimente të ngjashme nëpër Botë. Për kaq pak kohë ne thyem izolimin
politik dhe diplomatik të Kosovës. Me vendosmëri e guxim ne evituam rrugën qorre dhe morëm
përgjegjësitë shtetërore në dialog. Këtë e bëmë pa hezitim, pasi që udhëhiqemi nga parimi i
ruajtjes së integritetit territorial dhe unitaritetit të shtetit, si dhe nga respektimi i plotë i
kushtetutshmërisë së vendit. Kjo është qasja jonë në dialog, që është legjitime dhe është qasja e
vetme.
Koha e politikës izoluese dhe e frikës për t’u përballur është tashmë pas nesh. Parimet e qarta, si
dhe sinqeriteti ynë përballë partnerëve, po na sigurojnë garanci për proces të dialogut në interesin
më të mirë të Republikës së Kosovës dhe të qytetarëve të saj.
Kjo do të jetë një marrëveshje, që Kosovës i jep atë që i takon - e barabartë dhe e integruar në
familjen e madhe Euro-Atlantike. Nuk kemi asnjë arsye të mos i besojmë vetes sonë, miqve tanë
të çmuar dhe të drejtës sonë si popull për të pasur një shtet plotësisht të integruar në arenën
ndërkombëtare. Faleminderit shumë!
KRYETARJA: Po vazhdojmë me grupet parlamentare. Kush e dëshiron fjalën nga Grupi i
Vetëvendosjes? Urdhëro! Zoti Selimi e ka fjalën. Ju lus që ta dezinfektoni foltoren, para se të
dalë deputeti!
REXHEP SELIMI: Faleminderit, zonja kryetare!
Po i referohem fillimisht datës 23 qershor, kur ishte në raportim zoti Hoti, para nisjes në Bruksel
dhe në Uashington. Atë ditë e patëm pyetur zotin Hoti, se ku po shkon, ku je nisur? Po ashtu i
thamë, ku je nisur pa platformë, pa agjendë dhe pa ekip?
Ai e dëshmoi atje, që as nuk kishte platformë, as nuk kishte agjendë dhe as nuk kishte ekip. Nëse
kishte platformë le të na thotë cila ishte, nëse kishte ekip kush ishte dhe po ashtu, nëse kishte
agjende, cila ishte?
Nëse thoni, siç thoshte paraardhësi juaj, se Kushtetuta është platforma, atëherë zbatojeni
Kushtetutën, sepse pikërisht Kushtetuta nuk thotë “shkoni atje”. E nëse thoni po ashtu, që
Kushtetuta është platforma juaj, a i bie kjo që po e merrni Kushtetutën si platformë dhe po e
negocioni atje? Kjo është dalje nga mandati juaj kushtetues.
7
Atë ditë kur ju u nisët, ju thamë “Mos shko!” Ti u nise, zoti Hoti, dhe u ktheve. Ajo rrugë dihet
pse është anuluar nga ana e presidentit, për shkak të publikimit të Prokurorisë Speciale të një
aktakuze të pakonfirmuar dhe e kuptojmë. Por, u ktheve edhe ti. Atë ditë ti e dhe një arsye pse u
ktheve, por prapë shkove. Pyetja jonë është, athua humbën arsyet e kthimit tënd nga atje?
Ju dëgjova me kujdes, zoti Hoti, dhe ju thatë “unë jam përgjegjës”. Po, ti je përgjegjës. Madje,
edhe kur të harrosh, ta kujtojmë. Dhe thatë, që këtu nuk është... dhe “unë nuk do të qahem”. Zoti
Hoti, vërja mendjen, mos u qaj atje ku s’duhet, se për këtu nuk ka problem. Këtu edhe mund të
qahesh. Po ashtu, sa i përket raportit me atë që ju e quani “koordinator shtetëror për dialogun”,
ne duam ta dimë a është një respektim i traditës, sepse edhe një kryeministër para jush e pati
deleguar dialogun me Serbinë te presidenti. Edhe atëherë kemi thënë se nuk ka të drejtë kurrkush
t’i delegojë detyrat e tij kushtetuese si kryeministër. Por, a po e bëni të njëjtën gjë edhe ju, duke u
shmangur nga kjo përgjegjësi dhe duke gjetur një person i cili po u marrka me dialogun?
Zoti Hoti, më fal që po ta them, por do të doja të dija paraprakisht, ose si përgjigje, ose si
deklaratë tuajën, se a duhet që para se të shkosh në bisedime me Vuçiqin ta mësosh serbishten?
Ti edhe ashtu nuk je shumë i serbishtes, për dallim prej shefit tënd të partisë. Çfarë tu desh
serbishtja juaj, zoti Hoti, atje? Apo, hoqe dorë nga reciprociteti, prandaj u desh që ta flisnit
gjuhën e njërës palë!?
Zoti Hoti, është dashur t’i thuash shqip që nuk di serbisht, as që dua ta mësoj serbishten tënde,
është dashur t’i thuash, sepse serbishtja jote është serbishte e policëve vrasës të Milosheviqit.
Kemi ku ta mësojmë gjuhën serbe. S’ka nevojë që gjuhën serbe, as ta mësojmë, as të
demonstrojmë para Vuçiqit, që ne e dimë. Po, kush t’i thotë? Hoti e Hyseni!?
“Razumem pomalo”, i the. Të citova. “Razumem pomalo”. Na turpërove kryeministër. S’po më
shkon serbishtja, a po sheh. E kur bëhet fjalë për frikën ke ku kallëzon trimëri, zoti Hoti. Unë e
kam sot për detyrë të ju tregoj edhe një herë që ata, e ti po e di për kë po flas, po të përdorin. Por,
ti je ofruar që ata të të përdorin e jo vetëm që po të pëlqen që po të përdorin, por kjo të bën
përgjegjës sikur vet ata. Ti ndoshta, nuk i sheh pasojat që bien mbi ty kur ata të përdorin, por
pasojat bien mbi Kosovën dhe qytetarët e saj. Pasojat po i vuan Kosova, përveç se ty po të pëlqen
të jesh si top pingpongu në lojën e Thaçit dhe të Vuçiqit.
Ju thamë se po gaboni, ju thamë edhe në seancën e 23 qershorit, prandaj po ua përsërisim edhe
një herë çfarë ju thamë atë ditë, që po shkoni përballë Serbisë dhe Vuçiqit të zhveshur nga
shtetësia, nga dinjiteti dhe nga legjitimiteti. Ju atje nuk demonstruat shtetësi, as legjitimitet e as
dinjitet, shkuat duke hequr dorë nga reciprociteti, pra nga shtetësia, pra jo si dy shtete, u paraqitët
pa dinjitet, duke demonstruar inferioritetin tuaj ndaj Vuçiqit e po ashtu, edhe pa legjitimitet,
sepse nuk morët përkrahjen e spektrit politik në Kosovë.
8
Ju vetë keni thënë se në bisedime nuk duhet të shkoni pa dakordim dhe koordinim me opozitën.
Pse shkuat atëherë, pa dakordim dhe pa koordinim me opozitën? Jo që nuk e keni përkrahjen e
opozitës, po ju po e dëshmoni se nuk e keni përkrahjen, as të partnerëve tuaj të cilët po
deklarohen tashmë hapur edhe në media që ju nuk i keni pyetur fare. Po shihet qartë, se ju e keni
përkrahjen vetëm të presidentit, nëse ajo tashmë nuk është vetëm detyrë që ju duhet ta kryeni.
Madje, ishte vetëm ai që të përshëndeti ty për emërimin e Skënder Hysenit si koordinator
shtetëror për dialog, siç e quani ju. Ai emërim i Skënder Hysenit, pra ai e quajti edhe i produkt i
koordinimit ndërshtetëror. Do të doja të kishim përgjigjen, se çfarë do të thotë Skënder Hyseni si
produkt i koordinimit ndërshtetëror. Në mes cilave shtete u dakorduam që Skënder Hyseni të jetë
koordinator shtetëror?
Ju thamë, që po shkoni pa e ditur se ku e nëse e dini aq më keq dhe aq më rëndë do të jetë
përgjegjësia mbi ju. Ju sot mbani përgjegjësi. Ju tashmë jeni përgjegjës, që Kosova është edhe
një hap më prapa në shtetndërtimin e saj. Lëvizja Vetëvendosje ju bën përgjegjës për atë çfarë po
veproni.
KRYETARJA: Zoti Arben Gashi e ka fjalën, në emër të Grupit të LDK-së.
ARBEN GASHI: Faleminderit, e nderuar kryetare!
Të nderuar kolegë deputetë,
I nderuar kryeministër,
Ministra,
Tema që sot po diskutojmë me kërkesë të kryeministrit, mendoj se është një rast i mirë që ne të
japim mendimet tona të ndryshme dhe ndoshta të kundërta për çështjen që po flasim.
Përveçse është një rast i mirë, mendoj se është edhe një model i mirë që kryeministri në bazë
edhe të kërkesës që ka pasur prej Kuvendit, që para dhe pas çdo vizite që ka të bëjë me çështje të
bisedimeve me Serbinë t’i drejtohet Kuvendit, pra t’i raportojë Kuvendit. Kjo kërkesë e Kuvendit
dhe ky vullnet i Qeverisë mendoj se është një sinkron i mirë dhe duhet të shihet si i tillë, që këtu
ta trajtojmë dhe diskutojmë maksimumin e tij.
Por, mos t’i harrojmë disa gjëra. E para që duhet ta trajtojmë këtu është: detyrat kushtetuese.
Kryeministri si përfaqësues i Qeverisë, i zgjedhur nga Kuvendi, i ka detyrat e veta kushtetuese të
përcaktuara, prej të cilave nuk mund të ikën. Pra, as kryeministri i djeshëm dhe as ky i sotmi nuk
mund të ikin nga detyrat e veta kushtetuese dhe ato janë, përfaqësimi i vendit. Pra, në detyrën e
vet kushtetuese kryeministri përveçse ka përfaqësimin e vendit, ka prioritet absolut mbrojtjen e
interesit të vendit. Ne jemi të vetëdijshëm dhe të bindur, që mbrojtja e interesit të vendit të bëhet
duke krijuar unitet brenda, duke respektuar Kushtetutën dhe institucionet e vendit dhe duke
përfaqësuar vendin. Nuk mund t’u ik detyrave të veta kryeministri.
9
Nuk mund dhe nuk duhet kryeministri i Republikës së Kosovës të krijojë situata, ku mbetet peng
a duhet të jetë me Evropën apo me Amerikën. Kjo nuk është zgjidhja për Kosovën, ky nuk është
pozicionimi politik për Kosovën, sepse kjo do të jetë humbje për Kosovën. Kryeministri aktual
nuk e ka zgjedhur rrugën e konfliktit me Bashkësinë Ndërkombëtare, por ka zgjedhur rrugën e
partneritetit dhe të bashkëbisedimit dhe mendoj se është një lëvizje përpara, sepse ne e kishim
këtë rrezik. E kishim këtë rrezik, sepse hymë në një situatë se në cilin opsion po shkojmë. Ne
jemi një vend i vogël, e kemi thënë disa herë këtu, por fakti se jemi një vend i vogël nuk do të
thotë që ne duhet të dorëzohemi. Por të njëjtën kohë, nuk do të thotë që ne duhet të prishim
aleancat. Aleancat janë jashtëzakonisht të rëndësishme. Aleancat me vendet anëtare të Bashkimit
Evropian dhe me vet institucionet e Bashkimit Evropian, aleancat me Shtetet e Bashkuara të
Amerikës janë jashtëzakonisht të rëndësishme.
Ju e dini, që ne në gjenezë si Lidhje Demokratike e Kosovës e kemi partneritetin me Shtetet e
Bashkuara të Amerikës dhe prioritet integrimin në Bashkimin Evropian dhe institucionet Euro-
Atlantike. Këto janë postulatet e LDK-së që nga themelimi dhe mbeten si të tilla sot. Për ne janë
të shenjta.
Të shohim çështjet tjera. Ekipi. Çka nënkuptojmë me “ekip”? Nëse ne jemi të vendosur që
institucionet përfaqësohen në mënyrë të barabartë, atëherë ekipi është Qeveria. Nëse ne jemi të
vendosur që të ndërtojmë unitet brenda Kosovës, atëherë ekipi jemi ne Kuvendi. Nëse ne jemi të
vendosur që të kemi dhe mendimet e liderëve të partive politike, atëherë ekipi është një ide e
kryeministrit që të krijojë një forum konsultativ me kryetarët e partive, mbi bazën e të cilit pastaj
merr opinionet edhe të kryetarëve të partive politike. Pra, kështu ndërtohet uniteti, kështu
ndërtohet ekipi, kështu ndërtohet edhe orientimi.
Nëse flasim për platformë, ne kemi një platformë. Ne kemi një mënyrë të të menduarit politik
dhe ne e kemi një orientim politik, që platforma politike e Kosovës duhet të jetë platforma e
Qeverisë e bazuar në hierarkinë institucionale dhe kushtetuese të Kosovës. Ato, para se të shkojë
kryeministri, i ka deklaruar në këtë Kuvend, siç i ka deklaruar dhe çdo bisedim dhe
bashkëbisedim tjetër.
Unë nuk jam këtu për të bërë avokatin e kryeministrit, as të Qeverisë, sepse edhe unë kam
hezitimet dhe dyshimet e mija. Unë kam hezitimet e mija lidhur me pezullimin e aplikimit për
anëtarësimin në organizata ndërkombëtare. I kam vërejtjet e mija. Por, në të njëjtën kohë, e di që
është pothuajse e pamundur të anëtarësohemi në organizata ndërkombëtare pa përkrahjen e
partnerëve ndërkombëtare, më eksplicit, pa përkrahjen e Shteteve të Bashkuara të Amerikës,
sepse ne kemi pasur edhe këso lëvizjesh. Po i harrojmë vitet ‘90. Ne e kemi shpallur Republikën
e Kosovës në vitet ‘90-ta. Kurrkush s’na ka njohur, sepse s’kemi pasur përkrahje ndërkombëtare.
Kemi pasur një përkrahje gjysmake të Shqipërisë, e cila herë kur binte në presion ndërkombëtar
10
thoshte që e ka njohur sistemin komunist, kur binte në situata tjera thoshte “e kemi njohur”. Pra,
t’i kemi parasysh këto çështje.
Ne kemi pasur vendosmëri në vitet e ‘90-ta për shtetin e Kosovës dhe e kemi arritur. Ne kemi
vendosmërinë që Kosova të jetë subjekt i barabartë ndërkombëtar brenda sistemit të saj
kushtetues dhe territoril dhe këtë do ta arrijmë. Por, duhet ta ruajmë partneritetin ndërkombëtar.
Pa partneritet ndërkombëtar është e vështirë.
Pra, nuk duhet të futemi në aventura që na kanë ndodhur për një periudhë të shkuar me një
qeverisje të kaluar, por duhet të jemi të vendosur në orientimet tona strategjike, me partneritetin
tonë strategjik dhe me interesin vital të shtetit të Kosovës brenda hierarkisë kushtetuese dhe asaj
territoriale. Pra, këto janë prioritetet tona. Izolimi dhe vetizolimi, refuzimi për të marrë pjesë,
distancimi, nuk janë zgjidhje. Ato nuk e çojnë Kosovën përpara. Është e pamundur, që Kosova të
ketë progres dhe sukses pa partneritet ndërkombëtar. Por, është e pamundur që Kosova në
mënyrë arbitrare të refuzojë ftesa ndërkombëtare. Nuk duhet në mënyrë arbitrare Kosova të
refuzojë ftesa ndërkombëtare, me arsyetimin se atje paska “thika përmbi tortë, e cila duhet të
ndahet, të prehet dhe të festohet”. Ai nuk është arsyetim.
Shkohet në institucione ndërkombëtare, shkohet në vizita bilaterale apo multilaterale, deklarohet
qëndrimi i Kosovës, mbrohet qëndrimi i Kosovës, refuzohet ajo që është e refuzueshme dhe e
papranueshme për Kosovën, por nuk refuzohet pjesëmarrja. Pjesëmarrja është e padiskutueshme.
Merret pjesë, debatohet, diskutohet, propozohet, nëse është e papranueshme për Kosovën,
refuzohet dhe ai refuzim formalizohet, nëse është e nevojshme në këtë Kuvend. Ne e
formalizojmë, ose nëse është i pranueshëm ai propozim për Kosovën, formalizohet në fund në
Kuvend me 2/3-tat, bashkë ju me ne. Pra, duhet ta kemi parasysh se kemi institucione shtetërore
kushtetuese, kemi traditë institucionale përfaqësuese dhe duhet ta kemi parasysh që këto burime
tona, këto raporte ndërkombëtare që i kemi t’i mirëpërdorim. T’i mirëpërdorim! Të mos këqyrim
që lidhjet personale, politike, grupore partiake që i kemi t’i keqpërdorim kundër Qeverisë apo t’i
keqpërdorim në dëm të Kosovës.
Ne jemi anëtar i Partisë Popullore Evropiane dhe duhet të punojmë maksimalisht që Partia
Popullore Evropiane të përkrahë Kosovën. Po të gjithë ata që kanë lidhje me partitë e majta
duhet të përdorin lidhjet e tyre, që këto të përkrahin Kosovën, qoftë ajo në aspektin e
liberalizimit të vizave, qoftë në raport me shtetet fqinje, qoftë në raport me integrimet në
institucionet ndërkombëtare, në çdo raport. Pra, interesi i Kosovës duhet të jetë primar dhe ne e
kemi bërë kur kemi qenë në opozitë. I kemi bërë thirrje Partisë Popullore, që ta përkrahë
Qeverinë Haradinaj dhe secilën qeveri tjetër, sepse e kemi detyrë patriotike ndaj vendit dhe jo të
shohim se kush ka ndonjë lidhje dhe të nxjerrë një raport negativ për Kosovën. Ajo nuk është
zgjidhje, ajo nuk është opsion për Lidhjen Demokratike të Kosovës dhe nuk duhet të jetë opsion
11
për asnjë parti, për asnjë institucion dhe për asnjë individ që ka lidhje dhe raporte
ndërkombëtare.
Prandaj, unë ju ftoj që bashkërisht me gjuhën e diskutimit dhe të debatit të gjejmë zgjidhje.
Faleminderit!
KRYETARJA: Në emër të Grupit Parlamentar të PDK-së, kush e ka fjalën? Deputeti Enver
Hoxhaj.
ENVER HOXHAJ: I nderuar zoti kryeministër,
I nderuar Kabinet qeveritar,
Shumë të respektuar deputetë të Kuvendit të Kosovës, kolegë,
Zonja dhe zotërinj,
Është mirë që e kemi këtë informim nga ana e kryeministrit për takimin e fundit në Bruksel. Unë
nuk e pata përshtypje dhe nuk po e them kështu sepse jam ulur në atë anë të tavolinës, nuk e pata
përshtypjen se dëgjova diçka të re prej takimit. Gati më shumë është thënë në media, se sa
kryeministri na tha neve.
Natyrisht, që vullneti i kryeministrit dhe i Qeverisë për të na informuar ne për atë se çfarë po
ndodh në Bruksel dhe ne si Kuvend të kemi rolin që ta mbikëqyrim këtë proces, është jetike. Por,
pa ngritur tonin dhe pa ofruar kështu argumente shumë retorike po dua të them, se si deputet i
opozitës, dhe si një njeri që ka qenë gjatë i kyçur në këtë proces, gati sot kam hequr dorë prej
asaj që të kem kritikë. Më shumë po ndjej keqardhje. Do të thotë, kur e dëgjova kryeministrin,
më shumë po ndjej keqardhje, sesa të kem tash farë motivi të brendshëm të ushtrimit të një
kritike të mirëfilltë.
Pse po ndiej keqardhje dhe dua të jem kështu goxha linear. Së pari, dje para se të fillojë takimin
koordinatori, çka unë mendoj se zoti Hyseni është i mbikualifikuar për një pozitë të tillë, është
përzgjedhje e mirë. Po para se të fillojë takimin koordinatori, unë e pashë një postim të
kryeministrit që e kisha pyetur tash që na sqarojë neve, ku ky tha që roli i koordinatorëve, roli i
takimit është draftimi i një marrëveshjeje përfundimtare ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Në
postimin e tij në Facebook. Për mua qe jashtë çdo pritjeje se dihej cilat janë temat e takimit. Nëse
kryeministri i vendit thotë në Facebook që qëllimi i takimit është draftimi i një marrëveshjeve
dhe shkon një njeri, vetëm Skënder Hyseni, të cilin e respektoj, nuk ma merr mendja që është
qasje serioze. S’po dua të përdor farë fjale të rëndë dhe ta rëndoj kryeministrin se është
kryeministër i të gjithë neve, po nuk ka qasje serioze. Do të kisha pasur dëshirë që të na sqarojë.
Ose e kam lexuar unë gabimisht, ose e ka thënë Kryeministrin, në mëngjes herët dje para se të
fillojë takimi. Qëllimi i takimit është draftimi i marrëveshjes përfundimtare. Kjo është e para.
12
Së dyti, dhe këtu e kam me të gjithë partnerët e koalicionit. Nëse partnerët e koalicionit nuk
mund të koordinohen për ta zgjedhur koordinatorin dhe vetëm çka kemi dëgjuar në këto dy ditët
e fundit në media dhe koordinatori shkon dhe përfaqëson Kosovën në raport me Serbinë,
imagjinojeni se cila është pesha e koordinatorit. Ne si Parti Demokratike s’kemi dashur të
reagojmë as ditën kur ka shkuar Kryeministri në Bruksel, se është Kryeministër i Kosovës, me
konferenca shtypi. E kemi bërë dy ditë me vonesë. Se nuk është fer, nuk është e drejtë që një
Qeveri para se të ulet në takim në Bruksel të ketë mesazhin prej vendit që përfaqëson që nuk e
përfaqëson. Po nëse partneri i tij i koalicionit i thotë që kur të hysh ti në takim nëse nuk e merr
këtë, unë nuk i besoj kryeministrit, mendoj se është temë serioze, pa keqkuptim. S’ka të bëjë kjo
me atë kush është në opozitë e kush në Qeveri. Është skajshmërisht serioze.
Takimi që ishte javën e kaluar i kryeministrit Hoti dhe takimi i djeshëm i koordinatori Hyseni,
tregojnë për diçka, që ne realisht kemi hyrë në një proces ku më me rëndësi është rruga të bëhet
sesa qëllimin që e kemi. Pa afat, pa cak, pa unitet. Edhe e dëgjova me vëmendje edhe z. Gashi,
ndoshta e keqkuptova, nuk është me rëndësi vetëm pjesëmarrja. Unë nuk jam për barrikadë, nuk
jam për t’u barrikaduar. Të paktën si ish-ministër i Jashtëm, tash se jam në opozitë, nuk mund të
them se ne duhet të barrikadohemi. Por, ta ndjekim një karvan të dialogut pa e ditur cakun, pa e
ditur afatin, pa e ditur kohën, po ndoshta mbërrijmë kur bëhet kësmet në cak, është më serioze
sesa mund ta mendojmë. Prandaj, ne shohim problem qasjen e Qeverisë në dialog dhe nuk jemi
kundër dialogut dhe s’do të jem asnjëherë kundër dialogut.
Edhe një herë, nuk ka platformë, çka po thotë kryeministri është pozicionim legal i Kosovës.
Kushtetuta është pozicionim legal i Kosovës. Platforma është platformë për të arritur
marrëveshje. Nuk ka strategji dhe tash juve mund t’ju duket ky nocioni strategji si deklaratë
kështu politike se si ne herë pas herë i përdorim si politikanë. Strategji, a e di çka i bie? Strategji
i bie një dokument për tema të cilat do t’i ngrehësh dhe për tema të cilat nuk do t’i ngrehësh dhe i
cili është çdoherë në konfidencë dhe i cili nuk i tregohet palës tjetër.
Kur unë e kam dëgjuar sesi ka folur Vuçiqi pas konferencës për shtyp për të zhvendosurit në
Kosovë, jo që s’ma ka rikthyer atë diskursin e vitit 2000, një temë që është mbyllur në 2005-tën,
e cila s’ka qenë temë as në negociata në Vjenë, e cila s’ka qenë temë as në Bruksel, por për mua
ka qenë rikthim i viteve të ‘80-ta, kur i kam pasur diku 10 vjet, i kohës së Fadil Hoxhës dhe i
Mahmut Bakallit, dhe i debatit për kthimin e serbëve dhe malazezëve. Gjuha e tij, diskursi i tij
është i asaj kohe. Kjo është temë goxha serioze. Kur nuk ke strategji, kur shkon në dialog pa
strategji, përfundon edhe në tema të tilla dhe nuk e di a po e kthen vendin në 2005-tën, a po e
kthen në 1970-tën, a 1980-tën.
Pra, ne e shohim si të rëndësishme të kemi një dokument të cilin Qeveria mos të na e japë as
neve si Kuvend, po veç këta le ta kenë, le ta dinë për cilat tema po flasin.
13
Te tema e ekonomisë, këtu unë i besoj z. Hoti që mund ta negociojë këtë temë, po veç le të na
tregon ky sot ku fillon dhe ku mbaron ekonomia dhe tregtia e Kosovës me Serbinë. Ku ia nis dhe
ku mbaron tema e ekonomisë me Serbinë? Koordinimi, pa koordinim. Koordinimi nuk është
vetëm raporti juaj me AAK-në edhe Nismën, edhe raporti juaj me neve në opozitë, me VV-në
edhe me PDK-në. Koordinimi është edhe me partnerët tanë, ata që na kanë sjellë deri këtu. A e di
çka i bie koordinimi? Nëse gjermanët dhe francezët po duan rol të ri, dinamikë të re, ju të paktën
do të duhej ta dinit që gjermanët dhe francezët do të duhej ta thonë sikurse e tha presidenti
Trump në 2018-tën që për neve qëllimi final i marrëveshjes nuk është marrëveshje obligative
ligjore, është njohje e ndërsjellë. Duhet t’ia ngjesin emrin. Duhet t’ia ngjesin emrin, dhe kjo
duhet të jetë kërkesë e jona. Unë e di që ju s’mund të flisni në emër të Francës dhe Gjermanisë,
po ne nuk mund të hyjmë në një proces ku një ditë pas takimit, Frankfurter Allgemeine Zeitung
me burime diplomatike thotë që qëllimi i dialogut nuk është njohja e ndërsjellë, por anëtarësimi i
Kosovës në OKB. Po tani kur shkon në OKB nuk pyetet Gjermania se nuk është shtet anëtar i
Këshillit të Sigurimit. Pyetet Rusia. Pra, çka po synoj të them është që koordinimi nuk duhet të
jetë vetëm i jonë i brendshëm, por koordinimi duhet të jetë edhe me partnerët tanë.
Koordinimi duhet të jetë edhe kjo, kështu pa keqkuptim, kemi pasur qëndrime të ndryshme për
taksën, për reciprocitetin, herë jemi marrë me Kryeministrin Kurti, herë jemi marrë me
Kryeministrin Hoti, unë nuk e di cili është qëndrimi i Kosovës si republikë si shtet në raport me
taksën, reciprocitetin dhe çka fituam si kundërshpërblim sot. Çka fituam si kundërshpërblim sot?
Nuk e di Ministria e Jashtme a e ka të qartë prej Qeverisë a duhet të aplikojë kjo për anëtarësim
në organizata a jo? A duhet të bëjë lobim për njohje a jo? A e kemi suspenduar tamam ne
politikën e jashtme?
KRYETARJA: Vazhdoje edhe një minutë të lutem në qoftë se mund ta përmbledhësh. Në emër
të grupit e ke, mirëpo u harxhua koha edhe në emër të Grupit. Por, edhe një minutë ndoshta
mund ta përmbledhësh.
ENVER HOXHAJ: Faleminderit! S’mundem më shumë a? Ok!
D.m.th. këto janë dilemat të cilat ne duhet t’i kemi dhe duhet t’i ngremë. Një fjali të fundit.
Dialogu nuk guxon që t’i shërbejë Serbisë. Ajo t’i mbyllë dhe t’i hapë kaptinat në integrim në
Bashkim Evropian, por do të duhej t’i shërbejë edhe Kosovës që ne të përmbyllim shtetndërtimin
e Kosovës. Aktualisht, se si po e mendojnë edhe partnerët tanë, është më shumë një vijë për ta
menaxhuar situatën politikisht sesa të na mundësojnë që të anëtarësohemi në OKB. Në këtë
drejtim, unë mendoj që do të duhej ta rimendoni ju dhe ta rimendojmë ne.
KRYETARJA: Deputeti Daut Haradinaj e ka fjalën në emër të AAK-së
DAUT HARADINAJ: Faleminderit, kryetare!
Kryeministër, ministra,
14
Kolegë deputetë,
Po mundohem ta reduktojë maksimalisht që të mos përsëris fjalët e parafolësve, por s’kemi qare
pa i thanë nja dy-tri qëndrime si grup parlamentar i Aleancës.
E para, prej fillimit jemi deklaruar që jemi pro dialogut dhe nuk kemi asnjë arsye t’i
frikësohemi dialogut me Serbinë. Por, e kemi një shqetësim, sepse dialogu në Bruksel nuk ka
prodhuar asnjë të mirë tash e 15 vjet pa praninë e SHBA-ve.
Kërkesa jonë si parti politike si partner i koalicionit është tepër i qartë, nuk guxon të rrëshqas në
dialog teknik, sepse dialogu teknik e favorizon Serbinë për t’i hapur kapitujt e integrimit. Në rast
se, po supozojmë edhe një marrëveshje arrihet në Bruksel pa prezencën e Shteteve të Bashkuara
të Amerikës, ajo zor se është e zbatueshme. Ne kemi argumente në panumërta prej pasluftës e
deri sot se si ka ndodhur, si ka shkuar dialogu teknik dhe çka të mirë i ka sjellë Kosovës.
Pra, edhe një herë po e them, asnjë keqkuptim në bashkëqeverisje nuk e kemi, por është kërkesë
eksplicite që Shtetet e Bashkuara të Amerikës të jenë të pranishme në tavolinën e dialogut dhe ne
i kemi aleatë shtetet e BE-së, por besimin e kemi në SHBA.
E dyta, BE-ja tash e dhjetë vjet e ka mashtruar Kosovën për liberalizim. Jo një herë, po me
dhjetëra herë. Si deputetë, si grupe parlamentare, si liderë partiakë kryejeni këtë detyrë, vizat
janë të kryera. Kryejeni këtë detyrë, vizat janë të kryera. Nuk kemi çka të kërkojmë në Bruksel,
as te Borelli, as te askush tjetër, pa i hequr vizat. Duhet të jetë një kusht në tavolinë, edhe t’u
bëhet me dije qartë, nuk kemi çka të lypim në Bruksel, sepse e keni mashtruar Kosovën me
dhjetëra herë. Pse tash nuk po e mashtruakan edhe një herë?
Te temat e diskutimit, po ashtu i kemi do vërejtje tonat, për shkak se Serbia ka prolonguar që t’i
hapë dosjet apo arkivat e UÇK-së. Unë ju them me bindje të plotë që arkiva janë nderi i kombit
shqiptar, sidomos i fundshekullit të kaluar. Nëse dikush duhet të turpërohet, ajo është Serbia dhe
ata duhet t’i hapin dosjet e policisë, të ushtrisë, të KOS-it, të UDB-së, sepse aty janë arkivat e
varrezave masive dhe të eshtrave të shqiptarëve, sidomos në fundshekull të kaluar, 100 vjet, por
në fundshekullin e fundit po flasim i kemi mbi 12 mijë të vrarë dhe ne asnjë arsye nuk kemi që të
turpërohemi ose të skuqemi, ose të ndihemi inferiorë përballë tyre. Të kërkosh drejtësi për vete
është satisfaksion të paktën për ata që s’janë më në mesin tonë. Nëse ne ndihemi inferiorë
përballë Serbisë, ne po i japim favore që ata të ecin tutje në agjendën e vet drejt integrimeve
euroatlantike, dhe në të njëjtën kohë armatosen prej Kinës dhe prej Rusisë.
Krejt e fundit, kryeministri Hoti duhet ta trajtojë seriozisht partnerin e koalicionit, sidomos
përfaqësuesin e Aleancës në dialog, z. Selim Selimi dhe të jetë i pranishëm në tavolinat ku
diskutohet për Kosovën. Faleminderit!
15
KRYETARJA: Faleminderit! Nuk kemi të paraqitur nga Grupi Parlamentar 6+. Kryeministri e
ka kërkuar fjalën.
KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!
Më lejoni që ndoshta më bie të përsëritem edhe një herë, sepse nga kryetari i Grupit Parlamentar
të VV-së, ai kërkon platformë për dialog, të cilin unë e kam prezantuar këtu dhe e kam bërë të
qartë që platforma jonë është vetëm Kushtetuta. Nuk kemi për të qenë aspak kreativë në
nxjerrjen e platformave përmes debateve të ndryshme, por do të sigurohemi që në këtë proces të
udhëhiqemi nga Kushtetuta e Kosovës. Edhe Kushtetuta është e qartë në këtë drejtim që së pari
dialogu udhëhiqet nga Kryeministri, të cilën gjë jam duke e bërë pa hezitim. E dyta, që parimet
mbi të cilat ne jemi duke e zhvilluar, më lejoni edhe një herë t’i them, integriteti territorial i
Kosovës nuk është i negociueshëm dhe është hequr përfundimisht nga tavolina dhe askush nuk e
përmend në asnjë rast. Organizimi kushtetues i Kosovës nuk është i negociueshëm dhe
marrëveshja do të jetë në përputhje me Kushtetutën e Kosovës. Kjo është platforma jonë. Nuk ka
kurrfarë inovacioni në këtë drejtim.
Objektivat e procesit janë të qarta. Nuk kemi hyrë në dialog teknik siç ka ndodhur në vitin 2011
e këndej duke arritur marrëveshje që kanë qenë po them prapë kreative, të ndryshme, duke
tejkaluar kufizimet kushtetuese që kemi pasur.
Ekipi për dialog është kryeministri dhe do të jenë bartësit e institucioneve të ndryshme. Kur
flasim për ekonomi, do të jenë ekonomistët që përfaqësojnë Kryeministrin në këtë proces. Kur
flasim për të pagjeturit, do të jetë personi i emëruar qeveritar për persona të pagjetur. Për cilëndo
temë që flasim, do të jenë personat kompetentë që do ta diskutojnë atë çështje.
Nuk ka agjendë të dialogut. Mos pritni që unë do të dalë para jush dhe të them sot do të
diskutojmë për atë e nesër do të diskutojmë për këtë. Do të diskutojmë vetëm për një çështje, për
njohjen reciproke, për marrëveshjen përfundimtare, e cila pikën e parë e ka njohjen reciproke dhe
adresimin e të gjitha çështjeve të hapura në mes të dy vendeve që nuk e njohin ende njëra-tjetrën.
Koordinatorin shtetëror e kam emëruar në përputhje me vendimin e Qeverisë. E tregova qartë,
detyrat e tij janë këto z. Selimi. Në bazë të pikës 4 të vendimit të Qeverisë që koordinatori
shtetëror për dialog është person kontaktues dhe koordinues në emër të Kryeministrit me të gjitha
palët sa i përket procesit të dialogut. Tjetra është që koordinatori shtetëror për dialog në
konsultim me Kryeministrin, sipas temave të dialogut, fton si anëtarë të Këshillit, ekspertë e të
tjerë dhe bartës të institucioneve. Pra, këto janë obligimet që i ka, këto janë detyrat që i ka
koordinatori për dialog. Tash ne kemi hyrë në këtë proces, sepse kështu i kemi koordinuar
veprimet tona me miqtë tanë ndërkombëtarë. Ne s’mund ta mbajmë vendin tonë të izoluar.
16
Takimi që ka ndodhur dje në Bruksel është për draftimin e marrëveshjes përfundimtare. Njëra
nga pikat e kësaj marrëveshjeje është të pagjeturit. Parimet unë i tregova këtu, parimet janë të
dakorduara më 16 korrik në takimin që kishim në Bruksel dhe mbi ato parime, koordinatori
shtetëror për dialog është ulur me ndërmjetësimin e BE-së për ta draftuar marrëveshjen
përfundimtare. Ju garantoj, nuk ka asgjë prapa perdeve. Krejt do të jeni të informuar plotësisht,
sepse marrëveshja ka për të ardhur këtu, së pari para jush. Ju keni për ta votuar, ose do ta hidhni
poshtë. Unë ju garantoj se nuk do të sjell para juve marrëveshje që nuk është në përputhje me
Kushtetutën e Kosovës dhe me interesin më të mirë të shtetit të Kosovës.
Po e them edhe një gjë që unë nuk do hap tema, as nuk do të lejojë asnjëherë që dialogu të
rrëshqas siç po e quani në çështje teknike. As në zgjidhje kreative. Do të ketë vetëm një zgjidhje
që është përfundimtare, e mbylljes së kapitullit me Serbinë. Pra, që është zgjidhje sistematike, që
nënkupton, në përputhje me standardet ndërkombëtare për normalizimin e marrëdhënieve
ndërmjet dy vendeve ne do t’i adresojmë edhe çështjet ekonomike, edhe çështjet politike, edhe të
pagjeturit, edhe të gjitha temat që duhet t’i adresojnë dy vende në procesin e konsolidimit të
njohjes reciproke dhe normalizimit të marrëdhënieve.
Unë nuk kam asnjë hezitim në këtë proces. Absolutisht asnjë hezitim. Jemi në koordinim të plotë
të brendshëm dhe jam duke bërë maksimumin që të arrihet ky koordinim duke qenë plotësisht
transparentë, por jemi në koordinim të plotë me partnerët tanë ndërkombëtarë, me garanci të
fuqishme të vendeve kyçe të partnerëve tanë ndërkombëtarë që po na thonë na keni neve prapa,
hyni në këtë proces. Ky proces ka për qëllim njohjen reciproke dhe normalizimin e
marrëdhënieve. Nëse këto garanci i marrin prej partnerëve tanë ndërkombëtarë, çfarë hezitimi ne
duhet të kemi që të hyjmë në këtë proces? Këtë mund t’ju garantoj, edhe e dyta që do të kemi
transparencë të plotë, pa asgjë prapa perdeve. Çdo gjë do ta keni në këtë foltore, por duhet
mbështetja e secilit prej juve në këtë proces. Normalisht, unë i pranoj të gjitha vërejtjet, të gjitha
kritikat, vlerësimet që mund t’i keni gjatë rrugëtimit tonë në këtë proces. Faleminderit!
KRYETARJA: Replikë, zoti Rexhep Selimi!
REXHEP SELIMI: Zoti Hoti,
Ju prapë filluat me Kushtetutën. Edhe një herë po e përsëris, nëse Kushtetuta është platforma juaj
ose strategjia juaj, atëherë kjo do të jetë problematike për vetë Kushtetën.
S’po hyj ta elaboroj më shumë këtë temë, sepse kolegët do ta elaborojnë pastaj. E thatë dhe po e
marr si konstatim që integriteti territorial do të jetë i paprekshëm, sepse kjo temë është larguar
nga tavolina. Thotë është larguar nga tavolina. Pra, të lutem shumë, vetëm konfirmoje njëherë a
ka qenë në tavolinë, apo nuk ka qenë në tavolinë?
17
Meqë folët për strategji, atëherë unë kam një propozim për ju z. Hoti. Zoti Hoxha e përmendi që
ju duhet të keni strategji. Si ish-ministër i jashtëm mendoj që këta duhet të kenë pasur strategji
përderisa po ua sugjerojnë edhe juve strategjinë. Atëherë, ju lutem z. Hoxha jepjani strategjinë e
Qeverisë suaj, së paku z. Hotit që të udhëhiqet nga kjo strategji, nëse nuk është brenda të njëjtës
strategji dh dikush tjetër para jush ia ka dhënë këtë.
Zoti Hoti, më fal që po jam kaq i drejtpërdrejtë! Ju thatë që diskutohet vetëm për njohje
reciproke, dhe në anën tjetër ju po flisni edhe për tema të tjera deri te hapja e arkivave të UÇK-
së. A është parakusht i njohjes reciproke edhe kjo? Prandaj, po e demantoni vetveten kur po
thoni ne atje flasim vetëm për njohjen reciproke. Ju folët për koordinatorin në emër të
Kryeministrit. Kjo i bie që ky është zëvendësi juaj, është kryeministri në këtë dialog apo i
deleguari juaj? Dhe ju lutem na sqaroni edhe një gjë tjetër, çka ka dashur të thotë presidenti që
ky ka qenë një dakordim ndërshtetëror?
Pra, nëse flitet ndërinstitucional, do të ishte diçka tjetër, por kjo ka qenë ndërshtetëror. Dhe ju
thatë jemi në koordinim të plotë të brendshëm. Zoti Hoti, nuk jemi! Ju thatë jemi në koordinim të
plotë dhe të brendshëm dhe po ashtu të jashtëm. Nuk jeni në koordinim me ne. Madje, ju nuk
jeni në koordinim as me partnerët tuaj. Prandaj dola këtu t’ju demantoj. Jo për të dashur ta
demantoj fjalën tuaj, po vetë fakti që kemi pasur reagime ditëve të fundit, e thotë këtë.
KRYETARJA: Replikë, Enver Hoxhaj. Pastaj mund t’u përgjigjesh të dyjave.
ENVER HOXHAJ: Çka tha kryeministri, unë nënshkruaj, pajtohem qind për qind. Po shpresoj se
kështu do të jetë. Po i ftoj mediat që ta bëjnë një pyetje në zyrën e Lajçakut! Në të vërtet, në
takimin e djeshëm është folur për marrëveshje finale. Cilat janë elementet e marrëveshjes finale,
mund t’i përmendim, apo është folur për pagjeturit, për të zhvendosurit dhe për tema të tjera? I
ftoj mediat që ta bëjnë një pyetje të tillë. Nuk do të ishte dinjitoze, sidomos unë si ish-ministër i
jashtë ta shtrojë një pyetje të tillë dhe ma merr mendja që deri në seancën e radhës e kuptojmë.
Së dyti, pajtohem çka tha që dialogu është veç për njohje të ndërsjellë. Atëherë unë e ftoj edhe
LDK-në, edhe VV-në, edhe PDK-në, e nuk është qëndrimi i PDK-së, se dhe për taksë kështu e
kam ndarë qëndrimin. Hajde sillnani një rezolutë në Kuvend të Kosovës, po themi dialogu nuk
merret me tema teknike, vetëm me marrëveshje të ndërsjellë Kosovë-Serbi dhe këto janë
elementet e marrëveshjes së ndërsjellë dhe do ta votojmë një rezolutë të tillë. Pastaj kryeministri
Hoti le të koordinohet me partnerët ndërkombëtarë. Po! Ose është qëndrim i PDK-së. Jo, jo,
s’është i PDK-së, është i imi. E pata shumë të qartë. Po, nëse Kryeministri dhe shumica
parlamentare, kolegë të LDK-së, të AAK-së dhe VV-së që mendojnë që dialogu është veç për
këtë temë, njohje reciproke, realisht çka kam thënë sot e çka kam thënë javën e kaluar, nuk ka
kurrfarë dere, jemi në rregull. Por nuk është qëndrim i PDK-së. Bedriu flet në emër të PDK-së.
18
KRYETARJA: Kundër-replikë, kryeministri. Dy kundër-replika në fakt i ka. Po, po urdhëro, veç
le ta dezinfektojë.
KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit kryetare e Kuvendit!
Tri adresime të shkurtra. Kur po flasim për strategji për procesin e dialogut, çka nënkupton
strategjia? Strategjia i nënkupton disa alternativa për të shkuar te qëllimi. Ne nuk kemi
alternativa për të shkuar te qëllimi, është vetëm një, vetëm marrëveshja përfundimtare për njohje
reciproke dhe normalizim të marrëdhënieve. Nuk ka qasje tjetër. Nuk ka kreativitet me
marrëveshjen përfundimtare. Rrjedhimisht nuk ka për të pasur strategji të përgatitura nga
ekspertët më eminentë ndërkombëtarë, sepse jemi në të drejtën tonë.
E dyta, për integritetin territorial, nuk e di a ka qenë ndonjëherë temë, por një gjë e di që në
Qeverinë e kaluar u ndërtuan teori konspirative për të mos shkuar në dialog sepse po diskutohet
për integritetin territorial. Unë hyra në proces të dialogut dhe askush nuk ma përmend çështjen e
integritetit territorial. Pra, kjo është e mbyllur. Po pra, kjo është e vërteta.
E treta. Unë e dëgjova z. Hoxha i cili ka përvojë të madhe në diplomaci, në marrëdhëniet
ndërkombëtare, ndoshta më shumë se shumica prej neve këtu. Unë pajtohem që ne ta mbyllim
tash debatin me një rezolutë, e cila thotë që Qeveria ka autorizim të hyjë në proces të dialogut
vetëm për marrëveshje përfundimtare, për njohje reciproke dhe normalizim të marrëdhënieve. A
jeni në gjendje ta bëjmë këtë? E mbyllim këtu dialogun, edhe unë i kam autorizimet e plota që të
ecet përpara në këtë drejtim. Besoj që kjo është, nuk ka ku të shkojë më parimore. Faleminderit!
KRYETARJA: Debati nuk mbyllet, por vazhdon, sepse kemi edhe njëzet deputetë që e kanë
kërkuar fjalën, përveç në qoftë se ata e tërheqin fjalën natyrisht. Por, besoj se ndërkohë ju mund
të koordinoheni me PDK-në për idenë.
Fjalën e ka deputeti Jahja Kokaj. Urdhëro! Deputetja Fitore Pacolli-Dalipi.
FITORE PACOLLI-DALIPI: Të nderuar qytetarë të Republikë së Kosovës!
Të nderuar deputetë,
Sot nuk besoj që është e nevojshme t’ia përsërisim z. Hoti sesa i dobët dhe sa i paaftë është që të
udhëheqë bisedimet karshi Vuçiqit, sepse e tëra u pa në ekranet televizive. Ishin pamje të
shkurtra, po shfaqën shumë.
Ajo që po dua të theksoj, edhe po kërkoj vëmendjen e juaj, është me rëndësi që ta dëgjoni dhe
kuptoni edhe pak më mirë se pse Vuçiqi me sjelljen e tij dhe qëndrimin e tij qysh në fillim vulosi
epërsinë e tij në dialog karshi z. Hoti. Zoti Hoti në një bashkëbisedim me shoqërinë civile
shprehet, po e citoj, unë nuk jam prej personave që kanë marrë pjesë në procese të dialogut, pra
nuk i di prapaskena e këtij procesi. Pra, kryeministri, i cili e quan veten kryeministër, nuk i di
19
prapaskenat e dialogut. Edhe po të do, ky nuk di sesi ta udhëheq këtë dialog. Pastaj, vazhdon
thotë, kam kërkuar nga partnerët tanë ndërkombëtarë në ditën e parë gjatë bisedës telefonike me
Berlinin, Parisin, Brukselin, Uashingtonin, duke u thënë atyre se a mund të më tregoni si
Kryeministër se ku ka arritur procesi i bisedimeve.
Pra, e pyet Brukselin, e pyet Berlinin, e pyet Uashingtonin dhe Parisin se ku ka arritur procesi i
dialogut për vendin të cilin e përfaqëson. Është Kryeministër i këtij vendi, edhe i thotë Berlinit
tregomë ku ka arritur dialogu. Paramendojeni sa poshtë kemi rënë! Paramendojeni! Kjo mund të
pritet prej një të deleguari që e dërgon Brukseli ose Uashingtoni, edhe ai person i deleguar e
thërret në telefon Qeverinë e Kosovës dhe qeverinë e Serbisë dhe i pyet ku ka arritur procesi,
sepse ai dëshiron të dijë. Kryeministri duhet ta dijë komplet se çfarë ka ndodhur me procesin.
Do të ishte mirë që kryeministri të na tregojë se a ka pyetur partnerët ndërkombëtarë për
prapaskenat çfarë kanë ndodhur, apo e ka pyetur për procesin, sepse nuk di fare se ku ka mbetur
procesi dhe çfarë ka ndodhur me procesin. Pastaj, për ta zbuluar më tutje mungesën e njohurive
të tij bazike, thotë që: çdo gjë që është diskutuar prej vitit 2011 deri më tani, çdo gjë që ka
ndodhur është jorelevante. Për iniciativat, bisedimet rreth shkëmbimit të territoreve thotë se nuk
di a kanë ndodhur, por insiston se nuk janë të vërteta. Paramendojeni! As nuk e di që kanë
ndodhur, thotë nuk di që kanë ndodhur, po thotë nuk janë të vërteta. Kryeministër, a mund të na
tregosh a janë të vërteta apo s’janë? A di çka ka ndodhur apo nuk di, sepse je i papërgatitur?
Pastaj, një krahasim, shkon me një qasje të tillë dhe thotë: unë nuk frikësohem, unë jam i
gatshëm ta fillojë dialogun. Del para Vuçiqit, i cili vulos epërsinë në dialog dhe tregon që z. Hoti
është një politikan jo i përgatitur dhe i paaftë. Pra, përderisa z. Hoti ka thirrur Berlinin,
Brukselin, Uashingtonin, Parisin për t’i pyetur se ku ka mbetur procesi, Vuçiqi në një intervistë
dje rithekson përsëri, thotë: ma lini mua çështjen e Kosovës, sepse unë jam veteran i politikës,
unë e di çka ka ndodhur pikë e për pe në bisedimet Kosovë-Serbi, pra unë jam veteran i politikës.
Ndërsa, Kryeministri Hoti nuk di fare për procesin politik, e pyet Berlinin, Parisin, Brukselin dhe
Uashingtonin. Paramendojeni! Këtë deklaratë si të doni interpretojeni, por po e theksoj edhe një
herë se kur të dalë para një veterani të politikës, i cili thotë se unë i njoh pasojat dhe e di se çfarë
pasoja ka për mua dhe për të tjerët, por thotë unë jam i vendosur se edhe do të luftoj për vendin
tim. Këtë nuk e thotë Hoti.
Pastaj, po shiteni trima, po thoni se nuk frikësohemi, po trimëri sot nuk është të kesh guxim edhe
të shkosh. Trimëri sot është të kesh aftësi, të dish të udhëheqësh një dialog, edhe të fitosh për
vendin tënd. Ju niseni duke u thirrur në trimëri e kur po dilni para Vuçiqit që është një bishë
politike e një shteti gjenocidal serb, ju bëheni pulë aty. Edhe atë dijeni që e keni, ju humbet, s’e
di ku ju mbetet. Nuk keni hezitim, e thotë nuk po hezitojmë, po kur shkoni atje nuk dini të
mbroni vendin tuaj. Më falni! Se disa këtu në këtë Kuvend mendojnë që duhet të kesh edhe
20
muskuj për të shkuar të ballafaqohesh me Vuçiqin. Vuçiqi është bishë politike, por nuk nevojiten
muskuj, nevojitet njohuri dhe përgatitje profesionale.
Zoti Hoti, përveç se tregon hapur që nuk di se ku ka mbetur procesi, prapaskenat e dialogut, në
prezantimet e tij i paralajmëron të pranishmit se në fjalën time nuk do të dëgjoni asgjë të re.
Paramendoni! Po, këtu është i saktë, shumë është e saktë. Nuk ka asgjë të re. Kryeministri
vazhdon të udhëheqë dialogun përmes marionetave të Thaçit, pra Thaçi ia cakton koordinatorin,
po edhe më tutje shkon z.Thaçi, thotë: ne e kemi emëruar këtë koordinator, pas një arritjeje, ose
pas një dakordimi ndërshtetëror. Me cilin shtet? Me Serbinë? Apo z. Hyseni është koordinator i
Vuçiqit, Ramës dhe i Thaçit për të arritur marrëveshjen e Vuçiqit edhe të Serbisë?
Pse nuk duhet të shkojmë në bisedime ashtu siç ka shkuar Kosova nga viti 2011? Kuturu, pa
strategji, pa asgjë! Pse? Z. Hoti duhet të na tregojë! E ka thënë Vuçiqi se unë do ta mbroj vendin
tim. Ndërsa, ne e dini çfarë themi, gjatë gjithë periudhës secili që ka shkuar në Bruksel për të
biseduar, ka thënë se Kosova nuk ka alternativë tjetër përveç bisedimeve Kosovë-Serbi. A e dini
çka do të thotë kjo për marrëdhëniet ndërkombëtare? Pra, nuk ka alternativë. Jo, Kosova ka
alternativë. Ka alternativë! A e keni dëgjuar ndonjëherë Vuçiqin të thotë se Serbia nuk ka
alternativë përveç bisedimeve me Kosovë? A e ka thënë ndonjëherë? Jo, nuk e ka thënë. Jo, ne e
kemi alternativë Amerikën dhe Evropën. Nuk e kemi alternativë Serbinë. E kemi alternativë edhe
Shqipërinë.
Zoti Hoti, heqja dorë nga anëtarësimet në organizatat ndërkombëtare dhe angazhimi për njohjen,
ju thoni se të gjitha ato që bisedoni, do t’i thoni këtu në foltore, do të na tregoni saktë dhe drejt.
Ju keni thënë që ne nuk do të synojmë të anëtarësohemi në organizata ndërkombëtare vetëm deri
më 27 qershor. Çka ndodh? Kalon data 27 qershor, vjen data 212 korrik dhe Ivica Daçiq na
përkujton që Kosova jo veç që është zotuar që të mos aplikoj në organizata ndërkombëtare, por
Kosova qenka zotuar edhe të mos kërkojë njohje të reja për shtetin e Kosovës dhe se nuk paska
afat. Kjo i bie që ky zotëri po bën një fusnotë të dytë. Na e sollën një në vitin 2012 bashkë me
PDK-në, thanë se shkrihet, nuk u shkri, fusnota ekziston ende aty. Tash po duan të na sjellin një
tjetër. Prandaj, është shumë me rëndësi z. Hoti që të na tregoni këtu në këtë foltore, deri kur do të
vazhdojë ky pezullim, ky afat, që të mos marrim ne informata nga Daçiqi e Vuçiqi? Nëse thoni
që ju tregojmë çdo gjë çfarë ka ndodhur, është mitë të na tregoni këtu.
Po ashtu, meqë po thoni se do t’i themi të gjitha në foltore, është shumë me rëndësi z. Hoti në na
tregoni se çfarë keni biseduar me Vuçiqin. Çka biseduat me Vuçiqin? A mund të na tregoni pikë
e për pe çka keni folur me Vuçiqin? Është me rëndësi nëse s’keni asgjë për të fshehur. Kështu që
duhet të përgjigjeni dhe të na tregoni.
Pastaj, për kushtetutshmëri. Por, kur cakton persona të tillë si koordinator z. Hyseni, i cili
caktohet prej Thaçit, nuk dallon aspak prej ish-kryeministri Haradinaj, Mustafa dhe Thaçi.
21
Dallon me Thaçin, sepse Thaçi sa herë ka qenë në pozitë e ka zgjedhur koordinatorin për interesa
të tij. Ka qenë marionetë e tij dhe pastaj prapë marionetë e tij është Skënder Hyseni. Pra, ky flet
se unë jam Kryeministër këtu, Kushtetuta m’i njeh të drejtat të jem Kryeministër të udhëheq
dialogun, mirëpo dërgon njerëz të tjerë, sepse nuk ka aftësi dhe nuk mund ta udhëheqë.
Fola për alternativën. Ne kemi alternativë. Ne duhet të forcojmë shtetin e Kosovës së pari. Të
çrrënjosim korrupsionin, krimin e organizuar, t’i ndëshkojmë të gjithë ata që e kanë sjellë
Kosovën në këtë situatë, të instalojmë një qeverisje të mirë dhe legjitime dhe të ushtrojmë
sovranitetin e plotë. PDK-ja, LDK-ja, AAK-ja të gjitha bashkë na keni sjellë në një situatë ku ne
jemi shtet i kapur, jemi gjysmautoritar, jemi të dështuar në sytë e botës, jemi të nëpërkëmbur nga
Serbia e nga Thaçi për shkak të sjelljeve tuaja.
KRYETARJA: Edhe një minutë nëse dëshiron të vazhdosh deputete! Nuk dëshiron. A dëshironi
të përgjigjeni? Po!
Pas kryeministrit, përgatitet deputeti Faton Bislimi.
KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Faleminderit kryetare e Kuvendit!
Për hir të së vërtetës, zonja deputete po e citon fjalimin tim këtu para shoqërisë civile dhe në këtë
foltore. Ju keni ndërtuar teori konspirative nga më të ndryshmet. Të lutem, më lejo tash ta them
deri në fund. Që po diskutohet për integritetin territorial, dialogu ka avancuar, tash veç duhet të
përfundohet marrëveshja e të tjera. Normalisht kjo çështje duhet të diskutohet edhe brenda, edhe
me partnerët tanë. Në ditë e mia të para në detyrë si Kryeministër, unë kam kontaktuar me
partnerët tanë ndërkombëtarë. Edhe ata më kanë thënë, ju jeni pronarë të procesin të dialogut.
Kosova, ju kisha lutur zonja deputete, ju jeni pronarë të procesit të dialogut, ju jeni palë në
procesin e dialogut, ju e udhëhiqni procesin e dialogut. Nuk është zhvilluar proces i dialogut prej
kur është ndërprerë para dy-tri vitesh. Tash ju duhet të uleni në një tavolinë dhe ta dizajnoni
marrëveshjen përfundimtare. Dhe unë nuk kam pasur hezitime për të shkuar më tutje.
E dyta, unë do të angazhohem maksimalisht për koordinim ndërinstitucional, edhe me
Presidentin, edhe me Kuvendin, edhe me opozitën kurdo që janë të gatshëm të na dëgjojnë, për
t’i informuar, për t’i bërë palë, për t’i përfshirë në të gjitha zhvillimet. Po edhe me partnerë
ndërkombëtarë, normalisht. Dhe do ta koordinojmë në çdo detaj procesin e dialogut me partnerët
tanë ndërkombëtarë, sepse ndryshe nuk mund të ketë sukses.
E treta, zonja deputete, në këtë foltore nuk është mirë ta marrësh nën mbrojtje Vuçiqin. Merre në
mbrojtje Qeverinë tënde, kritikoj sa të duash, jepi vërejtje sa të duash, po qëndro mbrapa
Qeverisë tënde. Thuaj nuk e ke mirë këtu, duhet të marrësh këtë drejtim, por merre në mbrojtje
Qeverinë tënde, jo Vuçiqin, ju kisha lutur!
22
Çka është biseduar me Vuçiqin? Unë besoj që në fjalën time hyrëse në fillim të kësaj seance isha
mjaft i qartë, janë diskutuar dy tema, janë prezantuar parimet e palëve, qëndrimet e palëve për
këto dy tema: për të pagjeturit, dhe mendoj që isha mjaft i qartë. Parimet për të zgjidhur
përfundimisht çështjen e personave të pagjetur. Bazamenti është Ligji ndërkombëtar humanitar
që i detyron palët që të përfshihen në zgjidhjen përfundimtare për të pagjeturit, duke i ofruar të
gjitha informacionet, pa asnjë dallim. Parimi i dytë, që të sillet drejtësi. Edhe parimi i tretë që të
kemi kujdes për familjet e viktimave, sipas standardeve ndërkombëtare dhe i kemi listuar
çështjet, arkivat e ndryshme që duhet të hapen. Asnjëherë nuk kam pranuar që të dakordohemi të
hapen arkivat e UÇK-së. Nuk e di a janë ato arkiva a ku janë ato arkiva. Unë kam shprehur
gatishmërinë e Qeverisë së Kosovës, shtetit të Kosovës që të marrim të gjitha obligimet nga 17
shkurt 2008 e këndej.
Tema e dytë, çështjet ekonomik. Edhe këtu isha mjaft i qartë. Çka kemi shtruar ne si palë, si
Qeveri e Kosovës? I kemi listuar të gjitha çështjet që nuk janë të mbyllura në negociata e Vjenës.
Kompensimi i dëmeve të luftës. Në bazë të metodologjisë ndërkombëtare, në arkivat shtetërore i
kemi të dokumentuara të gjitha dëmet e luftës. Suksesioni, bazuar në ligjet ndërkombëtare.
Borxhin shtetëror, gjithashtu. Pensionet, kursimet në banka, pagat e humbura, dëmtimet e pronës
private, krejt në përputhje me metodologjinë ndërkombëtare të evidentuar në vitin 1999 dhe 2000
që janë të arkivuara në arkivin shtetëror të Kosovës. Edhe dakordimi për të respektuar katër liritë
elementare të lëvizjes të BE-së, që janë lëvizja e lirë e njerëzve, mallrave, shërbimeve dhe
kapitalit. Ky është qëndrimi që kemi mbajtur për këto dy tema dhe mbi këto qëndrime, mbi këto
parime, koordinatori shtetëror për dialog është duke draftuar, ka filluar dje të draftojë
marrëveshjen përfundimtare.
KRYETARJA: Replikë, Fitore Pacolli-Dalipi!
FITORE PACOLLI-DALIPI: Për besë po përsëritesh dhe kot nuk po përgjigjesh në asnjë pyetje.
Unë i ngrita disa pyetje, në asnjërën nuk u përgjigjët. A është e vërtetë se keni thënë se nuk e dini
ku ka mbërri procesi dhe e keni pyetur Brukselin, Berlinin, Uashingtonin, Parisin se ku ka mbërri
procesi i bisedimeve? A është e vërtetë se keni thënë që nuk keni marrë pjesë në takime të tilla
dhe nuk i dini prapaskenat? A mjafton kjo të tregohet që jeni i paaftë, i paditur, i papërgatitur që
të shkoni në takim? Pastaj, thatë që të gjitha ato që kemi folur, do t’i qesim ë foltore. Na tregoni
çfarë keni folur me Vuçiqin? Është pyetje direkte z. Hoti, pyetje direkte. Na tregoni me cilin
shtet jeni koordinuar, sepse ka thënë z. Thaçi se është koordinim ndërshtetëror. Me cilin shtet
jeni koordinuar që të diskutoni dhe ta caktoni koordinatorin? Me Serbinë apo me cilin shtet? Na
tregoni!
Pra, përgjigjuni në pyetje saktë dhe konkret: çka keni biseduar me Vuçiqin? A keni thënë që
prapaskenat nuk i dini? A keni thënë që nuk e di ku është procesi dhe keni kërkuar ndihmë nga
shtetet mike t’ju tregojnë se ku ka mbetur? Këto janë pyetje direkte z. Hoti! Po tregon se nuk ke
23
hezituar që të shkosh, po tregon që je i gatshëm që të raportosh. Po, raporto, e ke mundësinë!
Tani po të dëgjojmë. Raporto, e ke mundësinë, çka ke biseduar me Vuçiqin, na trego. Nuk e
njerh procesin, na trego, a e njeh a nuk e njeh? A e di çka ka ndodhur me të? Na trego! E ke
mundësinë. Pres ta marrësh fjalën z. Hoti dhe të përgjigjesh në këto tri pyetje direkte se kam
edhe pyetje të tjera. Faleminderit!
KRYETARJA: A dëshironi të përgjigjeni? Kundër-replikë, kryeministri!
KRYEMINISTRI AVDULLAH HOTI: Unë mendoj që u përgjigja në detaje për të gjitha çështjet
që ju i ngritët. Atë që kam biseduar me palën serbe e prezantova pikë për pikë. Nëse nuk e keni
dëgjuar, fjalimi im është i transkriptuar në ueb-faqe të Kryeministrisë, mund ta merrni dhe mund
ta lexoni edhe një herë. Nëse ka nevojë, nëse dakordohen grupet parlamentare, e marr fjalimin, e
lexoj edhe një herë për hir të respektit ndaj jush. Kjo është e vërteta tash, mund t’i përsëris
njëqind herë sa të doni, po vetëm një të vërtetë ka, s’ka dy.
KRYETARJA: Deputeti Faton Bislimi e ka fjalën.
FATON BISLIMI: Faleminderit, kryetare!
I nderuar kryeministër,
Kabinet qeveritar,
Deputetë të nderuar,
Qytetarë të Republikës së Kosovës,
Dialogu Kosovë-Serbi është temë me interes nacional jo vetëm për shtetin e Kosovës, por edhe
për të gjithë shqiptarët në Ballkan. Përfundimi me sukses i këtij procesi do të shënojë kulmimin e
fitores më të rëndësishme të shqiptarëve në shekullin e fundit, shtetësisë së Kosovës, duke e
ruajtur dhe sendërtuar njëherë e përgjithmonë si anëtar i barabartë i familjes së vendeve dhe
kombeve të lira.
Gjithsecili, pozitë apo opozitë, që e sheh këtë proces si mundësi për çfarëdo përfitimi politik, nuk
e sheh, apo të paktën nuk dëshiron ta shohë në thelb rëndësinë e dialogut, nuk e njeh apo nuk do
ta njohë vlerën e shtuar që përfundimi me sukses i këtij procesi të dialogut ia sjell kombit tonë
përtej Republikës sonë.
Dialogu si proces është shtegu më i pranueshëm i politikëbërjes ndërkombëtare dhe si substancë
është mjeti më paqësor i arritjes së qëllimeve politike mes dy palëve. Këtu duhet ta kthejmë
secili prej neve, te emërtimi i këtij procesi si dialog e jo si negociata apo diçka të ngjashme.
Terminologjia në diplomacinë ndërkombëtare është gjysma e mesazhit çdoherë. Ndërsa
etimologjia e fjalës dialog që realisht vjen nga latinishtja e greqishtja e vjetër, nënkupton: bisedë
me dhe diskutim përmes. Prandaj ky proces nga partnerët tanë siç është SHBA-ja dhe Bashkimi
Evropian jo rastësisht është quajtur dialog, sepse Kosova dhe Serbia po bisedojnë me njëra-
24
tjetrën dhe po diskutojnë përmes lehtësuesve të këtij procesi, qoftë ai z. Grenell, apo z. Lajçak,
apo tjetërkush.
Për të arritur deri te një përfundim i cili normalizon marrëdhëniet e pasluftës mes dy fqinjëve në
Gadishullin Ballkanik, them pas luftës e jo pas konfliktit siç po thonë disa, sepse edhe ky është
një problem terminologjik me konotacion shumë më të thellë sesa që duket në shikim të parë,
sepse në Kosovë ka pasur luftë dhe jo konflikt. E të thuash të kundërtën, pra të thuash se në
Kosovë ka pasur konflikt e jo luftë, është të mohosh sakrificën kolektive të popullit të Kosovës,
të institucioneve të Republikës së asaj kohe dhe mbi të gjitha të mohosh Ushtrinë Çlirimtare të
Kosovës. Përtej kësaj, edhe angazhimi i një aleance ushtarake siç është NATO dhe ndërhyrja e
saj e parë në historinë e vet në Kosovë ushtarakisht, është dëshmi tjetër se ne kemi pasur luftë në
këtë vend dhe jo konflikt siç disa i thonë. Prandaj është shumë me rëndësi që terminologjia duhet
të na flasë shumë. Diskursi i secilit që thotë se në Bruksel po bëhet kinse një dialog teknike, apo
se ne kinse po rrëshqasim drejt një dialogu teknik me Serbinë, është të dëmtosh vetveten dhe
shtetin e Kosovës. Është një diskurs autodestruktiv, i cili nuk i bën nder askujt e veçanërisht
atyre që janë pjesë të kësaj Qeverie.
Samiti i Parisit i udhëhequr nga kancelarja Merkel dhe presidenti Macron i datës 10 korrik,
konferenca virtuale e Brukselit e udhëhequr nga z. Borell dhe z. Lajçak i datës 12 korrik, si dhe
së fundi pjesëmarrja e vetë kryeministrit Hoti dhe presidentit të Serbisë më 16 korrik në takimet
e Brukselit janë sforcim i rolit të BE-së në këtë proces dhe kjo assesi nuk duhet parë e ndarë nga
angazhimi i shtuar i kohëve të fundit i Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Fatkeqësisht, siç e
dimë të gjithë, takimi i Uashingtonit i planifikuar për 27 qershor nuk u realizua për arsye të
ditura tanimë, por të cilat kanë pasur një impakt të drejtpërdrejtë në procesin e dialogut dhe
përthyerja që sot ekziston dhe tash e disa vite pothuajse ekziston, përthyerja e marrëdhënieve
trans-atlantike është e pamohueshme dhe njësoj është i pamohueshëm fakti se kjo përthyerje
ndikon drejtpërdrejt edhe në fatin e dialogut dhe përfundimit të tij ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.
Por, të gjithë ata që e vënë me vetëdije apo pa të, në pikëpyetje dhe nuk e kanë të qartë si kristali
se pa përkrahjen e parezervë tanimë njëshekullore të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Kosova
nuk do të ishte ku është sot e aq më pak do të ishte e lirë apo sovrane. Prandaj, ne jemi
besimplotë në rolin e Shteteve të Bashkuara dhe në procesin që ato e kanë dhe besojmë fuqishëm
se Qeveria jonë do të në koordinim të plotë me Uashingtonin zyrtar për këtë proces.
Kritikat që shpërfaqin njëlloj opsesioni ndaj presidentit të Serbisë, duke ia përmendur emrin në
një deklarim hiq më pak se 48 herë, janë kritika që nuk i shërbejnë aq shumë rëndësisë së
procesit së dialogut, po mbi të gjitha bëjnë cytje për përfitime politike, të cilat nuk i shkojnë në
favor shtetit të Kosovës në asnjë mënyrë.
25
Se ne po u dashka ta pyesin Berlinin, Uashingtonin e Parisin, është pyetje e pabazë, sepse besoj
që secili deputet i Kuvendit të Kosovës, secila parti politike, secili qytetar i Kosovës e di që, në
qoftë se nuk koordinohemi ne me Uashingtonin, Brukselin e Berlinin, ne nuk mund të
koordinohemi me Moskën, Pyang Jang-un e Pekinin.
Është elementare që ta kemi të qartë që Republika e Kosovës në rrugëtimin e saj, tash e 12-vjeçar
ka ndërtuar një shoqëri të vlerave më demokratike dhe më përparimtare që i ka dhe i pretendon
t’i ketë secili vend normal në botë.
Këtë normalitet, ne duhet ta qojmë deri në fund në procesin e shtetndërtimit tona. Rruga që do të
na shpie deri te përfundimi me sukses i procesit të dialogut, kalon domosdoshmërisht nëpër
Kuvendin e Kosovës si organi më i lartë i përfaqësimit qytetar dhe popullor, i cili do ta ketë për
obligim që konkluzionet e këtij dialogu të paraqitura në formën e një marrëveshjeje
gjithëpërfshirëse, përfundimtare dhe legalisht të obligueshme mes dy vendeve tona, t’i
ratifikojmë ne këtu.
Andaj, është obligim i Qeverisë së Republikës së Kosovës që të jetë jo vetëm transparente
kundrejt Kuvendit, por të kërkojë e të mundësojë qasjen direkte për secilin deputet, kur ata
besojnë se mund të japin kontributin e tyre në këtë proces të rëndësisë jetike dhe kombëtare për
vendin tonë.
Në anën tjetër, ky Kuvend nuk duhet ta shoh as me pezëm politik e as me dyshim juridik, rolin
dhe angazhimin e Qeverisë së Kosovës, në procesin e dialogut. Përkundrazi, ky Kuvend duhet ta
shoh me sy shqiponjë, ta vlerësojë me mendje të hapur secilin hap e secilin vendim të Qeverisë,
veçanërisht sa i përket procesit të dialogut.
Amerikanët e kanë një shprehje të rëndësishme që unë dua ta them këtu: Trust but verify, besoni,
por verifikoni. Pra, ne do t’i besojmë kryeministrit Hoti dhe ekipit që Qeverisë së Kosovës për
dialogun me Serbinë, por gjithsesi edhe do të verifikojmë punën dhe veprimet e tyre.
Ky është roli ynë primar. Këtë ua kemi borxh qytetareve të Republikës. Ju faleminderit!
KRYETARJA: Në qoftë se është përmendur grupi parlamentar, në emër të grupit mund të jap
replikë. Në qoftë se është në emër të grupit mund ta lejoj, sepse emri personalisht me sa e di nuk
është përmendur.
Në emër të grupit, deputetja Pacolli!
26
FITORE DALIPI-PACOLLI: Atëherë, po mundohem t’i përmbledh dy çështje shumë shpejt.
Ne duhet të koordinohemi me Uashingtonin, Berlinin, Parisin e Brukselin, por jo t’i pyesim se ku
ka mbetur procesi, jo të tregojmë që nuk dimë rreth procesit tonë. Trust but verify, e kam besuar
dhe e kam verifikuar. Kryeministri e ka thënë vet me fjalët e tij në fjalim.
Tjetër, për ju kryeministër. Ndonëse me adresime shumë të shkurtra, deklarimi i Lajçakut, pas
takimit më 16 korrik, i veçoi këto pika.
Kryeministri sapo e lëshoi sallën, kthehet ndoshta dhe e përsëriti, mirëpo është shumë me rëndësi
që kryeministri të kthehet dhe të na tregojë se kush e ka hapur diskutimin për çështjen e të
kthyerve gjatë takimit në Bruksel.
A e ka hapur delegacioni i Kosovës apo delegacioni i Serbisë. Kanë folur për të kthyerit. Për të
cilët të kthyer e ka pasur fjalën, sepse nëse ne këtu në shtetin tonë kemi ministri për këtë punë,
atëherë pse kjo duhet të diskutohet në Bruksel.
Pra, duhet të kthehet zoti Hoti, dhe të përgjigjet, sepse sot është në raportim dhe nuk i bën mirë
as atij dhe askujt që të ikë nga përgjegjësia, sepse në këtë mënyrë ka filluar të ikën edhe nga
dialogu.
Po e thekson disa herë se është i kryeministër i këtij vendi dhe Kushtetuta ia njeh të drejtën që të
flasë si kryeministër në dialogun Kosovë-Serbi, mirëpo ka emëruar një koordinator, një
marionetë të Thaçit, na falni. Nuk është i gatshëm që as bisedimet t’i vazhdojë siç i ka nisur.
Faleminderit!
KRYETARJA: A dëshironi kundër-replikë? Jo. Faleminderit!
Atëherë, deputetja Blerta Deliu e ka fjalën. Kërkoj falje Blerta, një minutë! Kundër-replikë,
Faton Bislimi!
FATON BISLIMI: Atëherë, veç desha të them që e gjithë ajo që u tha nga parafolësja nuk ka të
bëjë asgjë me fjalimin që unë e pata. Përfundimisht, do të ishte mirë që të kursehemi nga ato
shprehje të cilat nuk i bëjnë nderë këtij Kuvendi dhe kësaj Qeverie.
Kjo Qeveri është e Republikës së Kosovës, e deshëm ne apo nuk e deshëm, e pranuam apo s’e
pranuam, edhe e përfaqësojmë vendin tonë. Këtë vend e kemi bashkë të gjithë ne. Nuk është as
më shumë dhe as më pak i kurrkujt.
27
Kështu që për interes të vendit është mirë që të jemi sa më shumë kundër asaj të keqeje që i ka
bëtë Serbia këtij vendi, dhe të jemi sa më pro vendin dhe Qeverisë tonë, e cila na përfaqëson
neve. Faleminderit!
KRYETARJA: Faleminderit! Ju njoftoj që kemi planifikuar që në pauzë të shkojmë në orën
14:30, sepse ka nevojë që të ajroset salla. Fjalën e ka deputetja Blerta Deliu-Kodra.
BLERTA DELIU-KODRA: Faleminderit, zonja kryetare!
I nderuar kabinet qeveritar,
Të nderuar kolegë deputetë,
Natyrisht, që është mirë që po diskutohet për njërën prej çështjeve shumë të rëndësishme, edhe
për zhvillimet e fundit.
U tha edhe nga përfaqësuesi i Partisë Demokratike të Kosovës, zoti Hoxhaj, që Qeveria e
Republikës së Kosovës ka hyrë në këtë proces e papërgatitur, pa platformë, pa strategji, pa një
koordinim të mirëfilltë dhe pa përvojë dhe madje-madje pa asnjë ekspert.
Në takimin e fundit në Bruksel, natyrisht në rrethanat në të cilat ka ndodhur, nuk do duhej që të
ndodhte fare, për shkak të zhvillimeve që i kemi pasur, për shkak të procesit të intervistimit të
presidentit të vendit, dhe për shkak se ka munguar një koordinim.
Një takim i tillë, do duhej që të shtyhet dhe të pritej që të ketë një unifikim të spektrit politik
kosovar lidhur me zhvillimin e këtyre temave të cilat kanë qenë të rëndësishme.
Jam e bindur që një koordinim më i mirë dhe një përgatitje më serioze e Qeverisë së Kosovës do
t’i bënte nderë edhe delegacionit kosovar që ka qenë pjesë e këtij takimi në Bruksel.
Zonja kryetare, unë po e shoh që kryeministri nuk është sallë. Kam disa pyetje të cilat do t’i
adresohen drejtpërdrejt kryeministrit Hoti, dhe përderisa ai nuk është në sallë, po e konsideroj që
unë nuk duhet ta them fjalën time, sepse janë pyetje direkte që do t’i adresohen kryeministrit të
vendit. Dhe, përderisa ai është në raportim, po më duket që nuk është në rregull që unë të flas me
veten time, sepse janë të dedikuara për Qeverinë dhe për zotin Hoti.
KRYETARJA: Nuk ka problem, vetëm pse ju duhet që prapë ta kërkoni fjalën, kurdo që të
kthehet kryeministri. Atëherë, fjalën e ka deputeti Jahja Kokaj. Pas deputetit Jahja Kokaj...
JAHJA KOKAJ: Që në fillim desha t’i vej dy premisa relevante të lidhura me dialogun,
përkatësisht bisedimin.
28
E para, kuptimi apo definicioni i dialogut, sepse në kuptimin gramatikor kuptohet si diskutim i
palëve reprezentative kundërshtare me qëllim të gjetjes së zgjidhjes. Fatkeqësisht, në gazetat
ndërkombëtare shpeshherë po e quajnë edhe peace talk, domethënë është fjala për biseda për
paqe.
Do të thotë në qoftë se futet një arbitrarizëm, e nuk e kemi saktësisht konceptin, përkatësisht
kuptimin, definicionin e dialogut, atëherë ne shkojmë në një qorrsokak.
Dua të them në mënyrë eksplicite që ne duhet të insistojmë të bëjmë dialog vetëm për fqinjësi të
mirë, që nënkupton njohje reciproke të garantuar ndërkombëtarisht, asgjë tjetër.
Premisa e dytë që dua ta theksoj është qëllimi yt, pra gjatë dialogut, qëllimi yt dhe i palës
kundërshtare. Lidhur me këtë desha ta citoj Xhon Kenedin, i cili thotë, orvatjet dhe kuraja nuk
mjaftojnë pa qëllim dhe drejtim të qartë. Pra, nuk mjafton vetëm vullneti për dialog pa pasur
qëllim konkret, qëllim të artikuluar. Pra, që ta kemi një cak të cilin duhet ta arrijmë.
Duhet të jemi koshientë që Serbia, sado që ka shpeshherë situata kaotike në strukturat e veta
shtetërore dhe shoqërore, ajo ka një strukturë me traditë shtetërore të udhëhequr në mënyrë
shkencore nga Akademia e Shkencave, dhe e udhëhequr në mënyrë shpirtërore nga kisha
ortodokse.
Besoj që ai që ka njohuri elementare për politikën serbe, e di që në programet, projektet dhe
aspiratat e Akademisë dhe Patrikanës serbe, Kosova dhe Metohija, siç ata i thonë, e konsiderojnë
si djep të Serbisë dhe gjithçka tjetër trajtohet si e përkohshme dhe e rikthyeshme në kuptimin
afatgjatë.
Ndaj kësaj duhet të jemi shumë, shumë, shumë vigjilentë.
Konsideroj që Serbia po e rifillon dialogun, po e përdorë vetëm për të gjeneruar perceptim politik
të vullnetit për bisedime, gjëja se vullnetit për bisedime, për të avancuar drejt integrimit të
Bashkësisë Evropiane dhe benificioneve të tjera ekonomike dhe politike. Këto janë qëllime të
pamohueshme të Serbisë e diçka tjetër është se a do t’i arrijë apo jo, dhe kjo varet ekskluzivisht
prej nesh.
Në vijim vijmë te një thënie e Abraham Linkoln, ku thotë, që shteti juaj nuk rrezikohet nga
jashtë, por nga veprimet e pamençura të brendshme.
Jemi dëshmitarë se në të kaluarën kemi bërë veprime të papërshtatshme diplomatike, veprime të
gabuara e sidomos biseda të cilat na kanë zhytur në një valë diplomatike bukur të rrezikshme.
Por, sipas mendimit tim këtu vjen porosia e Vilson Çerçil, ku thotë, asnjëherë mos u dorëzo,
29
asnjëherë dhe kurrsesi, sado që të jenë potencialet e kundërshtarit më të mëdha se tuat, t’i duhet
të kesh vetëbesim të plotë.
Ne e kemi territorin tonë të pranuar nga GJND-ja. Jemi të njohur nga mbi 100 shtete, dhe nuk
kemi nevojë që të humbasim territore dhe të sillemi si fajtorë apo inferiorë.
Gabimet e votimit të Gjykatës Speciale dhe negociatat e gabuara të së kaluarës, diskutimet ku
janë përfshirë pika, Zajednica, janë gabime që janë bërë dhe tani disa prej tyre me të vërtet janë
të pariparueshme.
Konsideroj që 20 vitet e fundit, do duhej të lobonim në mënyrë permanente të miqtë tanë
amerikanë. Të kërkonim që ata ta bindin Serbinë që Kosova është territor i pavarur ashtu siç
është shpallur dhe si i tillë duhet të njihet. Këtë lobim do duhej ta bënim ne edhe me miqtë
evropianë. Por, fatkeqësisht lobime të suksesshme bëri Serbia, dhe ndonëse ishim viktimë,
agresori arriti që të shndërrohet në të përdhelur nga ndërkombëtarët.
Ka arritur që koncesionet lidhur me Kosovën t’i kushtëzojë me garancinë që do të marrë për t’u
futur në BE, kurse ne me një mizerabilitet përpëlitemi që t’i heqin vizat.
Ta kuptojmë pra, se gabimet tona diplomatike të shtetnëdrtimin na sollën këtë inferioritet apo
situatë të palakmueshme, të mos e quaj mizerable.
Tani vijmë të një situatë konkrete lidhur me dialogun dhe pyetjen se sa është ndryshuar kursi
përmbajtja dhe qëllimi i dialogut krahasuar me atë që do duhej të zhvillohej në Uashington më
27 qershor.
Pse nuk filloi dialogu aty ku kishte mbetur para dy vitesh? Pra, të evidentohen në prani të
ndërkombëtareve se cilat ishin pikat të cilat Serbia nuk i ka implementuar. Në qoftë se theksohen
pikat e paimplementuara, shihet që Serbia nuk do dialog për të arritur diçka, por në mënyrë të
ashtuquajtur kurlatizëm, ajo do të bëjë dialog për qëllimet e veta djallëzore.
Për këtë, ne këtu në Kosovë, themi që dialogu do të jetë një akt dhe jo proces afatgjatë, por
kështu nuk po thotë shumëkush nga jashtë. Lexoni gazetat dhe lajmet lidhur me Kosovën,
Serbinë dhe dialogun.
Jo rastësisht, mendoj që janë të sinkronizuara kohësisht dialogu me Gjykatën Speciale. Është e
pamohueshme se opsioni informativ formëson bindjen politike, kur prijësit tanë të UÇK-së dhe
ata shtetërorë politik gjykohen në një proces i cili do të zgjasë, ndoshta më gjatë se sa vet
dialogu, nënkupton pozicionin tonë diplomatik të nakatosur.
30
Në fund vijmë tek ajo që është shumë e rëndësishme, e ajo është ekipi apo personat që
negociojnë. Lidhur me këtë, dua ta citoj Albert Anjshtajn, i cili thotë: Me të njëjtën metodologji
dhe kokë studiuese nuk mund të arrish rezultate të ndryshme.
Nuk jam kundër askujt, por e dimë që Skënder Hyseni ishte në procesin ku humbëm mesë 8 mijë
hektarë tokë. Ishte pjesëmarrës në procese të tjera negociuese ndonëse në sofrën e dytë, andaj si
mund të presim që të arrijmë nga ai dialogun, i cili do jetë afatgjatë dhe nuk do t’i konvenojë
Serbisë. Pra, si do të mund të depërtojë ai me strategji të cilat nuk i ka.
Jam i bindur që kemi shumë personalitete tjera dhe kuadro akademike, politike, diplomatike që
do ta kryenin këtë detyrë në mënyrë efikase.
Pse krerët e LDK-së nuk dalin nga rrethi partiak dhe të angazhojnë njerëz kredibilë, e që i kemi
me bollëk?
Dhe në fund lidhur me këtë, desha të përmendi që tani SHBA-së nuk i ngutet çështja e dialogut
Serbi-Kosovë. Prandaj, në këtë situatë pse nuk pauzojmë? Nuk pauzojmë, ndoshta edhe për
arsyen se LDK, AAK dhe Lista serbe konstituojnë një fraksion të votuesve. Pra, nuk e kanë
kredibilitetin e popullit dhe të Parlamentit.
Në mungesë të kohës, kam dëshirë që të theksoj një gjë që është shumë e rëndësishme dhe shumë
relevante për ekipin negociator. Kurrsesi në asnjë rrethanë nuk duhet të përjashtohet mundësia e
bashkimit të Kosovës me Shqipërinë. ]
Mendoj në këtë, Serbia vazhdimisht po kërkon dhe po kërkon që kjo të futet për 19 vitet në
vijim. Mendoj që potencialet njerëzore, ushtarake, ekonomike do të jenë ato të cilat garantojnë
një vizion, një potencialitet politik dhe diplomatik.
Krahas ruajtjes së miqësisë me Shtetet e Bashkuara të Amerikës, fakti që jemi potencial
shqiptarë rreth 7 milionë në Ballkan, demonstron një potencialitet, pra është një kapital i madh,
sidomos diplomatik dhe ndoshta real dhe absolutisht nuk guxojmë ta humbim në çfarëdo situate
e rrethane. Ju faleminderit!
KRYETARJA: Faleminderit! Kolegë të AAK-së a mund ta kem mirëkuptimin tuaj që deputetja
Deliu ta përfundojë fjalimin që e ka në gjysmë. Faleminderit!
Deputetja Blerta Deliu e përfundon fjalimin e saj dhe pastaj e fundit para pauzës flet deputetja
Time Kadrijaj.
31
BLERTA DELIU-KODRA: Faleminderit, zonja kryetare!
Unë po e vazhdoj fjalën time aty ku e lashë.
Natyrisht, unë thashë që qysh në fillim të këtij dialogu ka munguar një konsensus më i gjerë. Për
më shumë, ne e kemi parë edhe dje në deklarimin e ministres së Jashtme, zonjës Haradinaj, e cila
thotë që dialogu po rrëshqet në dialog teknik. Dhe, këtë e vërejtëm shumë qartë që ka një
disharmoni ndërmjet partnerëve të koalicionit sa u përket qëndrimeve dhe harmonizimit të këtyre
qëndrimeve lidhur me dialogun.
Natyrisht, që Kosova për herë të parë po hynë në këtë dialog pa një platformë të qartë parimesh
mbi ruajtjen dhe mbrojtjen e interesit nacional, të mbrojtjes së Kushtetutës dhe të promovimit të
interesave shtetërore që do duhej të ishin.
Qeveria e Kosovës do duhej të ndërtonte platformën më të mirë për këtë fazë të fundit të
dialogut, ku do të përfshinte ekspertët më të mirë ndërkombëtarë dhe të zhvillonte paraprakisht
edhe diskutime lidhur me temat e fundit të cilat do të diskutohen në këtë dialog dhe këtë fazë
tejet të rëndësishme.
Si pasojë e një moskoordinimi, ne e kemi parë që në takimin e parë, zoti kryeministër, që ju jeni
mashtruar keq nga Serbia, për faktin se në tryezën e diskutimit në tavolinën e diskutimit është
shtruar çështja e të zhvendosurve. Çështja e të zhvendosurve serbë është njëra prej çështjeve të
cilën Kosova e ka diskutuar para një dekade dhe është çështje e mbyllur. Kosova i ka kryer të
gjitha obligimet e saj sa i përket këtij procesi dhe i kemi dhënë epilog çështjes së të
zhvendosurve serbë.
I nderuari kryeministër,
Tema e të zhvendosurve serbë nga Kosova, natyrisht që është çështja kryesore të cilën Serbia e
ka kthyer për t’u kthyer në çështje dhe në temat e saj dhe për të krijuar opinion e saj të paqenë,
që po pengohet kthimi i të zhvendosurve serbë nga Republika e Kosovës.
Zoti kryeministër, ata që me vite të tëra janë penguar që të kthehen në pronat e tyre në pjesën
Veriore, janë shqiptarët dhe është për keqardhje që ju keni lejuar që një temë e tillë, po e them,
që ka marrë epilog në tryezat e diskutimeve dhe në takimet e mëhershme, të kthehej për t’i dhënë
Serbisë mundësinë që të krijojë një performansë, që të krijojë një përshtypje se ne si qytetarë të
Kosovës dhe si shtet po pengojmë kthimin e të zhvendosurve serbë në Kosovë.
Zoti kryeministër,
Është përmendur edhe çështja e të pagjeturve, një çështje të cilën zoti Lajçak e quajti si çështje
simbolike.
32
Mendoj që ky ka qenë një relativizim përballë temave të cilat janë diskutuar në këtë takim në
Bruksel dhe natyrisht që kjo është shqetësuese, sepse besoj që edhe ju edhe zoti Lajçak e dini që
çështja e të pagjeturve është njëra prej temave më të ndjeshme dhe plagëve më të rënda, e që
është fare e qartë që qëndron në arkivat e ushtrisë dhe policisë serbe. Pra, çështja e të pagjeturve
nuk është çështje simbolike, por është plagë e hapur nga koha e luftës, e cila kërkon zgjidhje
imediate.
Prandaj, nuk do duhej që të lejohej që kjo çështje kaq e ndjeshme të relativizohej në një nivel të
tillë.
Zoti kryeministër, keni përmendur edhe emërimin e koordinatorit Hyseni dhe vetëm gjatë dy
ditëve të fundit, ne kemi parë në media deklarimet e dy parterëve të koalicionit, të zotit Limaj
dhe të zotit Haradinaj, që ka munguar koordinimi ndërinstitucional dhe ka pasur një disharmoni
të partnerëve të koalicionit, sa i përket këtij pozicioni dhe emërimit të koordinatorit, ku u pa qartë
që mungon një koordinim ndërmjet partnerëve të koalicionit.
Dhe jo vetëm kjo, po dihet që një mungesë e koordinimit është vërejtur edhe në atë që është
koordinim ndërparlamentar, e për të cilat ky Parlament ndër vite ka dëshmuar se është i hapur
për të krijuar një platformë të qartë për dialogun, duke u bashkuar dhe duke krijuar pozicione të
qarta jo vetëm për partitë të cilat kanë udhëhequr me pushtetin dhe me Qeverinë, por edhe me
partitë të cilat kanë qenë parti opozitare e për të cilat është garantuar vend serioz, madje edhe për
të udhëhequr këtë proces të ndjeshëm dhe të rëndësishëm.
Zoti kryeministër, ju duhet ta kuptoni që të gjitha platformat për dialog do të diskutohen në këtë
Parlament, dhe vetëm tash shkarazi, lexova një deklaratë tuajën, gjatë kohës sa keni qenë shef i
Grupit Parlamentar të Lidhjes Demokratike të Kosovës, kur nuk thirrjet tona për unitet, ju keni
akuzuar partitë në Qeveri që po tentojnë që të largohen nga temat që janë tema me interes për
qytetarë dhe të kthehen në temën e dialogut. Po e harroni që ju sot po e bëni të njëjtën gjë.
Qytetarët e Kosovës po përballen me pandemi, qytetarët e Kosovës kanë telashe thelbësore për
jetesë dhe ju sot, natyrisht po flisni me të njëjtën gjuhë me të cilën dikur keni kritikuar partitë të
cilat kanë qenë në pushtet.
Qeveria e Kosovë, në një proces si ky, natyrisht që do duhej të ketë një memorie institucionale.
Zoti Hoti, ju po silleni sikur të keni filluar ju këtë proces, e në fakt ky proces ka një zanafillë të
tillë nga viti 2011.
Që në vitin 2018, presidenti Thaçi, ka ndarë një dokument me delegacionin shtetërorë të formuar
aso kohe. Ky dokument i ka të listuara të gjitha arritjet të cilat kanë qenë në këtë proces të
dialogut final, si dhe pozitat negociuese të Kosovës lidhur me këtë proces.
33
A keni marrë ju diçka nga kjo memorie institucionale për të cilën ka databazë, ka informacione,
ka marrëveshje dhe ka një zhvillim dhe epilog të qartë, apo keni filluar gjithçka nga pozicioni i
juaj si kryeministër dhe si udhëheqës i Qeverisë?
Sa i përket çështjes së të pagjeturve, a ka Kosova një pozicion të artikuluar, kryeministër, lidhur
me të pagjeturit? Cili do të jetë qëndrimi i juaj dhe cili ka qenë qëndrimi i juaj lidhur me çështjen
e të zhvendosurve që është diskutuar në takimin në Bruksel?
Pastaj, ka nevojë që të ketë edhe një qartësi, i nderuari kryeministër Hoti, sa i përket Brukselit. A
keni marrë konfirmim nga shtetet e Bashkimit Evropian, që njohja reciproke do të jetë rezultat
final i marrëveshjes përfundimtare mes Kosovës dhe Serbisë? Konkretisht, a ka qartësi nga
Gjermani dhe Franca, lidhur me epilogun që është marrëveshja përfundimtare?
A është dakordur Serbia që njohja reciproke është epilogu i këtij procesi? Meqë ne kemi dëgjuar
qartë deklaratat e zyrtarëve të lartë serbë që e dëshmojnë komplet të kundërtën e asaj për të cilën
ju aktualisht po diskutoni.
Dhe krejt në fund, pse zoti kryeministër, nuk e keni sjellë një platformë në këtë Kuvend për të
diskutuar me deputetët, për të konkretizuar qëndrimin tonë dhe për të marrë mbështetjen e këtij
Parlamenti, lidhur me marrëveshjen finale dhe për takim e fundit në Bruksel? A do të duhej që
këta deputetë dhe ky Parlament të ishte më i fokusuar lidhur me këtë platformë që ndër vite,
Parlamenti i Republikës së Kosovës e ka bërë në vazhdimësi, për ta parë Kosovën në këtë
marrëveshje finale, me të fuqishme dhe për të përçuar një zë të unitetit për të cilin ne më së
shumti, aktualisht kemi nevojë.
KRYETARJA: Deputetja Time Kadrijaj dhe pastaj shkojmë në pauzë.
TIME KADRIJAJ: Faleminderit, kryetare e Kuvendit!
Kryeministër,
Zëvendëskryeministra,
Ministra,
Deputetë të nderuar,
Të nderuar qytetarë të Kosovës,
Po bëhet një dekadë prej se Kosova ka hyrë në proces negociues me Serbinë. Fillimisht, për
çështje teknike të cilat me kalimin e kohës u shndërruan në çështjen të mëdha politike.
U bë aq keq puna, sa që Kosova përfundoi në një proces jo transparent, ku diskutohej edhe për
territoret e saj.
34
I gjithë ky proces degradoi në duart e Bashkimit Evropian, ku përherë e më shumë Kosova
mbetet spektatore në tavolinën ku diskutohej për fatin e saj. Ndërkohë që agjenda e Serbisë
shtyhej përpara, Kosova shtypej në këtë proces, nënshkruante çfarë i ofrohej, ndërkaq Serbia
impementonte vetëm marrëveshjet që i konvenon asaj dhe kërkesat e saj bëheshin edhe kërkesa
të Bashkimit Evropian. Kosova në këtë proces mbetej pa zë.
Procesi i gjatë e i pafund e ka dëmtuar rëndë Kosovën, ndonëse bashkëpunuese dhe korrekte, por
Serbinë e ka shpërblyer ndonëse agresive e me fushata diplomatike kundër pavarësisë së
Kosovës dhe përpjekjeve të saj për anëtarësim në organizata ndërkombëtare.
Dialogu duhet të jetë i kufizuar në kohë dhe i qartë në përmbajtje me qëllim të normalizimit të
marrëdhënieve ndërmjet dy vendeve dhe arritjes së marrëveshjes përfundimtare që nënkupton
njohje reciproke.
Fatkeqësisht, fal këtij procesi Serbia gjenocidiale, sot është më afër BE-së dhe me një imazh të
përmirësuar ndërkombëtar, ndërsa Kosova ka mbetur pa liberalizim të vizave edhe pse i ka
përmbushur të gjitha obligimet dhe kriteret që janë caktuar nga vet Bashkimi Evropian.
A duhet të vazhdohet kështu? A duhet që Kosova të jetë vetëm një shikuese në tavolinë, ku
dialogu degradon me një pazar për fatin e saj? Përgjigja është jo.
Kryeministri Haradinaj e refuzoi këtë tavolinë, i hidhëroi disa njerëz të vendit e të huaj, por
mbrojti interesin e Kosovës, mbrojti idealin e luftëtarëve që ranë, mbrojti 17 Shkurtin, vendimin
e GJND-së, përpjekjet e aleatëve tanë për ta bërë Kosovën shtet.
Kjo logjikë e mbrapshtë nuk duhet të kthehet tani, jo nga kjo Qeveri. Kosova nuk guxon të
rrëshqasë në një proces që tani e kemi provuar për vite me radhë. Dialogu teknik nuk i jep
Kosovës atë që i duhet, përmbylljen e këtij procesi me njohjen reciproke. BE-ja ka kohë, por
Kosova jo.
Prandaj, Qeveria e Kosovës duhet të veprojë me mendjen e interesin shoqërorë, shtetëror e
kombëtar.
Dialogu nuk është një proces që duhet të përdoret për qëllime karriere e interesa grupore politike.
Ne e kemi aleat Bashkimin Evropian, por aleat e miq i kemi Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Kosova duhet të insistojë fuqishëm që në këtë tavolinë të jenë edhe Shtetet e Bashkuara të
Amerikës, aleati më serioz dhe i fuqishëm i Kosovës.
SHBA-ja, s’ka si të jetë pjesë e kësaj tavoline nëse ne nuk e kërkojmë këtë. Prandaj, t’ia hapim
rrugët dhe t’i japim pretekstin Shteteve të Bashkuara të Amerikës që të jenë në këtë tavolinë.
35
Pa Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk ka asnjë garanci që një marrëveshje do të arrihet. Pa
Shtetet e Bashkuara të Amerikës nuk asnjë garanci që marrëveshja do të implementohet
suksesshëm edhe sikur të arrihej.
Qëndrimet tona janë të qarta, askush nuk ka të drejtë e as mandat që të diskutojë për ndryshim
kufijsh. Për Aleancën për Ardhmërinë e Kosovës, Kosova dhe statusi i saj politik janë çështje të
përmbyllura më 17 Shkurt 2008, si shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik dhe i pandashëm.
Prandaj, e themi e qartë sikurse e kemi thënë gjithmonë, se ne nuk bëhemi pjesë e proceseve
jotransparente. Prandaj, që kjo tavolinë të mos jetë tavolinë ku ka hile, aty duhet të jenë edhe
miqtë e aleatët tanë të sinqertë.
Dialogu për marrëveshjen finale me Serbinë, duhet të na bashkojë të gjithëve pozitë e opozitë.
Kur ndahemi fiton armiku dhe kësisoj humbim të gjithë ne. Nuk është koha për kalkulime
politike, por për përfarim e reflektim që të fitojë shteti ynë dhe qytetarët tanë.
Pra, BE-ja urgjentisht duhet që Kosovës t’ia jap liberalizimin e vizave, në mënyrë që të dëshmojë
se e ka seriozisht. Integrimi i Ballkanit Perëndimor, duhet të bëhet i njëjtë dhe i barabartë,
përndryshe pse ne duhet të dialogojmë, që Serbia ta marrë statusin e vendit kandidat. Këtë nuk
duhet ta lejojmë.
Andaj, ju lus që të gjithëve së bashku, pozitë dhe opozitë të ofrohemi dhe të japim alternativë për
dialogun, derisa Serbia ta njohë pavarësinë e Kosovës. Faleminderit!
KRYETARJA: Faleminderit! Shkojmë në pauzë deri në orën 15:30.
* * *
36
Vazhdimi i mbledhjes, pas pauzës
Mbledhjen e drejton kryetarja e Kuvendit, znj. Vjosa Osmani.
KRYETARA: Të nderuar deputetë, po vazhdojmë me seancën. Fjalën e ka deputeti Arbër
Rexhaj.
ARBËR REXHAJ: Faleminderit, kryetare!
Të nderuar qytetarë,
Unë e përcolla debatin deri, normalisht këtu ku mbërriti dhe e pashë që kryeministri përmend
teori konspirative, paranoizma të cilat i ka thënë prej se është bërë kryeministër.
Në fakt, unë po dua t’ia përkujtoj që në mandatin e kaluar kur ka qenë deputet ky vet, në atë
foltore aty përballë ka dalë edhe ka folur për thikat mbi harta edhe shkëmbimin e territoreve. Pra,
për rrezikun e copëtimit të Kosovës nga ai i cili tashmë e ka bërë kryeministër këtë, presidenti
Hashim Thaçi.
Më kujtohen dhjetëra fjalime të tij, të cilat ai si opozitar i zëshëm i asaj i kohe edhe i presidentit
madje, thoshte që Kosovës po i kanoset rreziku i shkëmbimit të territoreve nga presidenti i
Kosovës, Hashim Thaçi. Kaq sa u përket këtyre teorive konspirative.
Tjetra, normalisht që mungesa e legjitimitetit, sepse zotëri Hoti s’ka kandiduar për kryeministër,
ka kandiduar si unë dhe unë të tjerët këtu si deputet. Andaj, kur e ke këtë mungesë legjitimiteti
dhe kur e vjedh pushtetin, normalisht atje komplekse inferioriteti ndaj Vuçiqit edhe Serbisë.
Kur themi se dialogu me Serbinë, po e përcjellë edhe këtë Qeveri ilegale jemi duke thënë se
nënshtrimi ndaj Serbisë po e përcjellë edhe këtë Qeveri.
Gjatë këtyre 10 vjetëve dialog me Serbinë, ka pasur vetëm një rezultat. 10 vjet për një ditë si kjo,
kur Kosova nënshtrohet. Ky proces dialogu, herë kinse teknik e herë politik në të cilin sipas
politikanëve të Kosovës, Serbia disa herë e ka njohur Kosovën e që në fakt, ka ndodhur
shfajësimi nga krimet në sy të bashkësisë ndërkombëtare dhe rehabilitimi i Serbisë. Për gjithë
këto vite është arritur që të përmbyset e vërteta dhe raportet.
Kosova si viktimë, objekt i politikave shfarosëse, po akuzohet, kurse Serbia agresore e
gjenocidale po rehabilitohet plotësisht, pa kërkim falje, pa distancim nga krimet e luftës, pa
kthyer të pagjeturit, pa ndëshkim për kriminelët dhe mbi të gjitha pa hequr dorë nga politika e
nisur nga Milosheviqi.
37
Kosova ka nevojë si asgjë tjetër, si asnjëherë më parë, kthimin e dinjitetit politik. Kur do ta
kuptoni që rruga që keni nisur është shkatërrimtare për Kosovën? Çfarë duhet të ndodhë që të
hiqni dorë nga kjo qasje?
Më 6 tetor, populli i Kosovës nuk kishte ndarë mendjen vetëm për luftën kundër korrupsionit dhe
keqqeverisjes, por kaq me vendosmëri kishte çuar mesazhin për një qeverisje dhe politikë të
dinjitetshme e të barabartë edhe përballë Serbisë.
52 ditë të Qeverisë Kurti, ishin ditët e vetme gjatë këtyre 10 viteve të sjelljes së përgjegjshme e
me dinjitet. Qeverisje të ndershme brenda dhe luftim të korrupsionit, si dhe sjellje shtetërore prej
të barabartit me Serbinë.
Kjo ishte rruga që duhej ta ndiqnin si vend. Kjo ishte çfarë na kishte obliguar sovrani. Populli e
njihte Serbinë shumë më mirë se ju. Ju e kishit harruar.
Kur ndërpretë qeverisjen e Qeverisë Kurti, ju jo vetëm që e ndërpretë rrugën e progresit e të
zhvillimit, por mbi të gjitha ndërhytë për ta ndërprerë sjelljen e Kosovës si shtet i mirëfilltë.
Nuk mund të ketë normalizim të raporteve të Kosovës me Serbinë mbi mohimin e vetës si
subjekt e si shtet. Nuk mund të ketë marrëveshje me Serbinë, pa përcaktuar paraprakisht atë që
nuk mund të diskutohet, subjektiviteti i shtetit të Kosovës. Nuk mund të ketë pajtim me Serbinë,
duke mohuar realitetin e luftës dhe ekzistimin e shtetit.
Ju mendoni se duke fshehur krimet e shtetit të Serbisë, duke mohuar subjektivitetin shtetëror
nëpërmjet heqjes së reciprocitetit si dhe duke hequr dorë nga anëtarësimi që është heqje dorë nga
shteti, mund të merrej me të mirë Serbia.
Serbia nuk mund të merrte me të mirë duke e shkelur vetën dhe të vërtetën. Vetëm kur ta
përballim Serbinë me të shkuarën e saj gjenocidale, vetëm kur t’ia bëjmë të qartë me vendosmëri
se barazia si dy shtete është pikënisje e raporteve, mund të ketë normalizim të raporteve, sepse
do të kishim paraprakisht normalizim të Serbisë.
Ju keni bërë një dëm të madh, pasojat vetëm sa kanë nisur të shfaqen. Nga marrëveshja e prillit të
2013-ës, legalizimi i strukturave paralele, amnistimi i tyre, Zajednica, të cilën ju si kryeministër,
po thoni që nuk ka vdekur, pra mund të kthehet konform Kushtetutës, dhe ne dimë se çfarë
nënkupton ajo. Dhe, pyetje ime direkte për ty është: Kur keni thënë që Zajednicën mund ta
kthejmë, për çfarë e kemi pasur fjalën?
38
E shumë koncesione të tjera e deri te heqja e reciprocitetit, heqja dorë nga anëtarësimi në
organizatat ndërkombëtare e varësia e plotë nga Lista serbe, janë disa dëshmitë e rrugës pa krye
që keni ndjekur e që për fat të keq edhe sot po vazhdoni.
Sot, as ato marrëveshje që keni arrirë me ish-ministrin e Milosheviqit dhe zëdhënësin e SPS-it,
nuk guxoni të kërkoni që t’i zbatojmë e i keni lënë studentët shqiptarë të Luginës së Preshevës pa
perspektive, sepse shteti që po e respektoni nuk po i respekton dhe nuk po i pranon diplomat e
lëshuara nga universitet e Republikës së Kosovës.
U korruptuat nga brenda dhe rrënuat shpresën e një populli, kurse rehabilituar Serbinë dhe
njollosët Kosovën nga jashtë. Askush më shumë sesa kjo klasë politike nuk mund të ndihmonte
ngritjen e ministrit të propagandës së Milosheviqit në paqedashës.
Këtë e bëtë vetëm kur e rrëzuat qeverinë e ndryshimit dhe të dinjitetit dhe kështu e degraduat
edhe Kosovën. Në këtë projekt të rrënimit u bëtë bashkë të gjithë, e ky bashkim për rrënim ishte
mundësia që ju ia dhatë Listës serbe dhe drejtpërdrejt Serbisë.
Disa herë nëpër mediume të ndryshme e keni potencuar që Asociacioni i Komunave serbe,
ndryshe si Zajednica, mund të kthehet. Pra, keni thënë që është njëlloj borxhi që duhet ta paguaj
Kosova. Nuk është fjala për një asociacion pa kompetenca ekzekutive dhe e dimë këtë.
Kur flisni për një marrëveshje finale kryeministër, na tregoni se a do të shkojmë me atë që ju ka
bërë, idenë e tij pra, që ju ka bërë juve kryeministër, shkëmbim apo me idenë e LDK-së edhe
tuajën, Zajednicë, cilën?
KRYETARJA: Deputeti Shkëlzen Hajdini e ka fjalën. Nuk qenka. Atëherë, deputetja Besa
Gaxherri.
BESA GAXHERRI: Faleminderit, zonja kryetare!
Zoti kryeministër,
Kabinet qeveritar,
Të nderuar kolegë deputetë,
Në historinë e gjatë e të dhembshme të kombit tonë, në mënyrë të veçantë të Republikës së
Kosovës, që faktikisht ne edhe këto ditë jemi duke bërë historinë e kombit tonë, e që fatkeqësisht
apo edhe faktikisht, edhe vet ky proces siç është i dialogu me Serbinë, unë jam e sigurt që më
vonë historia do të shkruaj për të.
39
Të nderuar kolegë deputetë,
Historia do të shkruajë, jam e sigurt dhe do t’i marrë trasnkriptet edhe të debateve tona sot që po
i bëjmë.
Prandaj, konsideroj që ne secili që marrim fjalën duhet të jemi kujdes, sepse nuk duhet që edhe
këtë temë ta shndërrojmë për të marrë një grusht vota në elektoratet tona, por duhet ta kemi
parasysh se kjo temë ka të bëjë me të ardhmen e fëmijëve tanë, të cilët do të bëjnë apo do të
shkruajnë histori, e do të merren edhe me fjalimet tona që po i bëjmë sot këtu.
Dialogu me Serbinë që ka filluar para 9 vjetësh, natyrisht që është një proces i gjatë i
dhimbshëm, me sfida, me ngecje, me ndoshta edhe gabime të delegacioneve tona apo
përfaqësuesve tanë shpesh, por unë jam shumë e lumtur që për herë të arë sot, një kryeministër
legjitim i Republikës së Kosovës, vjen para nesh dhe thonë se unë përfaqësoj Republikën e
Kosovës në dialogun me Serbinë dhe në dialog do të diskutohet vetëm për njohje reciproke.
Andaj, kolegë të nderuar deputetë,
Ju lus shumë, që në qoftë se ne të gjithë vërtet, e unë mendoj dhe besoj se të gjithë e duam
Kosovën dhe të gjithë duhet të punojmë për Kosovën dhe të gjithë kemi një qëllim për Kosovën,
atëherë edhe sot ta tregojmë këtë me veprimet apo edhe me debatin tonë.
Ne duhet të japim sot një sinjal që së paku Bashkësisë Evropiane, sepse Serbisë, unë nuk mendoj
se edhe nesër e njeh Kosovën, ne natyrisht që me Serbinë do të kemi prapë mospajtime, sepse e
dimë historinë tonë. Por, natyrisht që ne sot duhet të japim një sinjal institucioneve relevante,
vendimmarrëse të bashkësisë ndërkombëtare, që ne për këtë temë jemi të unifikuar dhe jo më
shumë të flasim për Serbinë sot këtu sesa për Kosovën.
Natyrisht, ne nuk ndjehemi në siklet se arritëm të kemi shtet të pavarur me Kushtetutën që e
kemi, ku në njërën anë disa prej jush thirreni në këtë Kushtetutë e në anën tjetër, të njëjtit keni
qenë kundër kësaj Kushtetute dhe tani duke përfolur për bashkimin me Shqipërinë, gjë për të
cilën Serbia që ju po e përmendi më shumë sesa Republikën e Kosovës, po thirret po në të
njëjtën gjë po thirret për bashkim kombëtar apo bashkim të Kosovës me Serbinë.
Prandaj, ju kisha lutur kolegë të nderuar që të kemi kujdes.
Është e vërtetë që Bashkimi Evropian ka qenë ndoshta shpeshherë edhe i njëanshëm, por kësaj
radhe ne duhet t’i dërgojmë një mesazh të qartë kur jemi bashkë të unifikuar, sepse në këtë
dialog kemi hyrë ashtu siç po thotë kryeministri, për njohje reciproke
Nuk ka dialog teknik. Por, natyrisht se për ta përmbyllur një proces me Serbinë, duhet të
përmbyllen temat siç i përmendi kryeministri, për të zhdukurit është pikë e parë dhe pastaj për
40
reparacionet e luftës dhe pastaj për çështjet ekonomike me radhë. Këto tema kur të mbyllen,
atëherë normal se shumë gjëra janë kryer në raport me Serbinë.
Dëgjova këtu nga shumë kolegë që duhet ta kushtëzojmë BE-në, duhet të kërkojmë që SHBA-ja
të jetë gjithqysh dhe natyrisht, unë mendoj se ne duhet të tregohemi si politikanë të vërtetë dhe
kështu siç është duke punuar kryeministri, ne Shtetet e Bashkuara të Amerikës i kemi miq të
përhershëm dhe partnerë në çdo proces, ndërsa me BE-në jemi duke punuar dhe duke luftuar çdo
ditë që të integrohemi në Bashkësinë Evropiane.
Prandaj, ne punojmë që këto dy qendra vendimmarrëse siç janë Brukseli dhe Uashingtoni të jenë
gjithmonë të unifikuara në lidhje me çështjen e Kosovës.
Propozimi i rezolutës nga kryeministri, i cili thotë dhe na kërkon neve, dhe në qoftë se ne si
deputetë, sot jemi të gatshëm që vërtet ta bëjmë një rezolutë të tillë, e cila thotë se Qeveria e
Kosovës ka mandat të hyjë në këtë proces vetëm për njohje reciproke dhe normalizim të
marrëdhënieve ndërshtetërore mes Republikës së Kosovës dhe Serbisë.
Nuk ka asgjë më të qartë kolegë të nderuar deputetë dhe duhet t’i thërrasim mendjes secili prej
nesh sot këtu, se për çka po bëjmë këtë debat. Në qoftë se ne duam që ta lëshojmë vetën në atë
nivel që edhe në këtë pikë kaq të rëndësishme, këtë temë kaq të rëndësishme të bëjmë këtu fushat
elektorale, atëherë merrni ju përsipër secili, por ne sot këtu nga ky debat duhet të nxjerrim një
mesazh, se për Kosovën jemi të gjithë të unifikuar.
Kosovën e duam të gjithë njëjtë dhe për Kosovën jemi përgjegjës të gjithë njëjtë, pa marrë
parasysh se cili kryeministër apo cili subjekt politik do ta përfaqësojë Qeverinë e Republikës së
Kosovës, kur bëhet fjalë për tema nacionale, janë të gjitha partitë që duhet të unifikohen dhe
duhet të punojnë në këtë drejtim, dhe këtë duhet ta bëjmë parim ne për vetën tonë dhe pastaj
kemi mjaft tema për të cilat mund të flasim dhe ta gjykojmë dhe ta kritikojmë qeverinë cilado
qoftë ajo.
Mua po më vjen shumë keq, kur këtu dëgjoj kolegë deputetë duke folur me terma të ndryshme që
e thërrasin qeverinë e shtetit të tyre, kryeministrin e Republikës së tyre dhe mundësohen që ta
dobësojnë kryeministrin e Republikës së tyre në raport me Vuçiqin.
Thirrini mendjes, sepse nuk mund ta dëmtoni në këtë mënyrë zotin Hoti, por e dëmtoni
Republikës e Kosovës.
Unë e kam parasysh që këtu ka deputetë të rinj që s’dinë kurrgjë, por aman kur nuk dini mos
flisni fare.
41
Zoti kryeministër,
Nga parimet e mia që i kam, sikur të kisha pasur ndonjë vërejtje që vërtet kam pasur dyshime të
caktuara edhe pse ju falënderoj që ju na keni raportuar edhe si grup parlamentar, dhe ka pasur
gjëra të reja që kam dëgjuar që nuk na i ke thënë edhe në grup parlamentar, po ju them shumë
sinqerisht, sikur ta kisha ndonjë dyshim, sikur ta kisha ndonjë kërkesë, ashtu sikur çdo deputet
edhe opozitës, sepse kështu duhet të jemi ne në këto tema, unë do tua kisha drejtuar.
Mua më vjen mirë që për herë të parë një kryeministër i Republikës sime, del para nesh dhe na
thotë, unë shkoj në dialog me Serbinë vetëm për diskutuar për temën për njohje të Republikës
apo për njohje të ndërsjellë.
Këtë duhet ta kërkojmë nga ju zoti kryeministër, të gjithë ne dhe këtë po e kërkojmë.
Do t’ju lusnim që të kërkoni vazhdimisht që afatet të jetë të kufizuara, sepse Kosova nuk ka më
kohë të humbë me Serbinë dhe me dialogun me Serbinë, sepse 9 vjet i kemi humbur. Natyrisht,
që Bashkësia Evropiane për këtë çështje duhet të reflektojë.
Kosova i ka defektet e saj. Kosova ka problemet e saj, por Kosova ka edhe sukseset e saj, dhe
këto suksese edhe dështime i kemi bërë së bashku me Bashkësinë Evropiane dhe natyrisht që
duhet të na kenë parasysh.
Unë ju uroj suksese dhe derisa kështu në këtë mënyrë veproni dhe punoni, natyrisht që do jemi
pas jush. Faleminderit për vëmendje!
KRYETARJA: Keni kërkuar replikë, mirëpo në emër të grupit mund ta lejoj, sepse nëse i është
referuar diskutimit, atëherë lejohet sipas Rregullores. Deputeti Arbër Rexhaj i ka dy minuta.
ARBËR REXHAJ: Faleminderit, kryetare!
Meqenëse iu referua kur e përmenda Luginën e Preshevës si bashkim kombëtar, unë po flas
diçka. Përnjëmend kryeministri Hoti, në këtë Kuvend do duhej të ishte njëri prej deputetëve të
Kuvendit të Republikës së Kosovës.
Unë nuk e di që kryeministri Hoti ka garuar për kryeministër. Kryeministri Hoti, për respekt po e
quaj, për respekt të institucioneve të Republikës së Kosovës, edhe pse për mua nuk është
kryeministër, ai do duhej të ishte vetëm një deputet. Dhe, mua përnjëmend më vjen keq, pra edhe
si qytetar i Republikës së Kosovës, se kush më përfaqëson në dialogun Kosovë-Serbi.
Në njëri i cili është bërë kryeministër falë një presidenti, i cili ka vendosur përnjëmend thikat
mbi harta.
42
Dhe tjetra, nuk po dua të flas për Besën, sepse Besa në atë foltore aty, ka dal dhe unë e di nëse do
ia përmend, se çka ka thënë, por kësaj radhe po e kursej, veçse nuk ka lënë gjë pa thënë për
presidentin.
Po e kursej kësaj radhe, por herën tjetër nuk e kursej, por kësaj radhe po dua ta kursej.
Kryeministrin s’po dua fare ta kursej për arsye se ky po thirret në Kushtetutën e Republikës së
Kosovës, sepse do ta respektojë atë. Sikur të ishte ashtu, pra respektimi i Kushtetutës në njëfarë
forme nuk do ta përmendte as Zajednicën as si term, sepse e di se çfarë nënkupton ajo.
Meqenëse është në këtë dialogun që ky po e quan final, ky e di me siguri të plotë që atje do ta
bëjë njërin prej konsensioneve ose Zajednicë, ose...