KİTÂB-I MUKADDES’TE VE KUR’ÂN-I KERİM’DE YAHYA PEYGAMBER

Microsoft Word - 2. HZ. YAHYA UBAT 2011ANABLM DALI
KTÂB-I MUKADDES’TE VE KUR’ÂN-I KERM’DE YAHYA PEYGAMBER
DOKTORA TEZ
Hatice KORKMAZ
ANKARA – 2011
ANABLM DALI
YAHYA PEYGAMBER
Doktora Tezi
Danman: Hazrlayan:
ANKARA – 2011
ANABLM DALI
KTÂB-I MUKADDES’TE VE KUR’ÂN-I KERM’DE YAHYA PEYGAMBER
Doktora Tezi
Hatice KORKMAZ
Tez Danman : Prof. Dr. Salih AKDEMR Tez Jürisi Üyeleri Ad ve Soyad: mzas: ……………………………………. ……………………….. ……………………………………. ……………………….. ……………………………………. ……………………….. ……………………………………. ……………………….. ……………………………………. ……………………….. ……………………………………. ………………………..
Tez Snav Tarihi: …./…./…….
SOSYAL BLMLER ENSTTÜSÜ MÜDÜRLÜÜNE
Bu belge ile, bu tezdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davran
ilkelerine uygun olarak toplanp sunulduunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin
gerei olarak, çalmada bana ait olmayan tüm veri, düünce ve sonuçlar andm
ve kaynan gösterdiimi ayrca beyan ederim. (……./……./2011)
Ad – Soyad:
B. ARATIRMANIN AMACI……………………………………………………...7
D. ARATIRMANIN PLANI……………………………………………………...10
2. ZEKERYA (A.S.)’IN SOYU VE MESLE…………………………………..14
3. ZEKERYA (A.S.)’IN HZ. MERYEM’ HMAYE ETMES………….............16
4. ZEKERYA (A.S.)’IN EVLAT ARZUSU……………………………………...17
5. ZEKERYA (A.S)’IN EHADET……………………………………………...21
6. YAHYA (A.S.)’IN DOUMU VE ÇOCUKLUU……………………………22
7. YAHYA (A.S.)’IN PEYGAMBERL………………………………………..24
8. YAHYA (A.S.)’IN FAZLETLER……………………………………………..25
9. YAHYA (A.S.)’IN SA (A.S.)’A TAB OLUU……………………….............28
10. YAHYA (A.S.)’A VERLEN BE EMR………………………………………30
11. YAHYA (A.S.)’IN EHADET………………………………………………...32
12. YAHYA (A.S.)’IN MUCZELER……………………………………………...35
II. BÖLÜM
KTÂB-I MUKADDES’TE HZ. YAHYA PEYGAMBER
1. KTÂB-I MUKADDES’TE HZ. YAHYA (A.S) LE LGL AYETLER……..39
2. KTÂB-I MUKADDES’TE HZ. YAHYA’IN SOYU...………………………...58
3. KTÂB-I MUKADDES’TE HZ. YAHYA PEYGAMBER…………….............59
4. KTÂB-I MUKADDES’TE HZ. YAHYA’NIN RESULLÜÜ………………..63
6
6. KTÂB-I MUKADDES’TE MESH BEKLENTS……………………………71
7. KTÂB-I MUKADDES’TE HZ. SA’NIN HZ. YAHYA’YI ÖVGÜSÜ……….72
8. KTÂB-I MUKADDES’TE HZ. YAHYA’NIN KRAL HERODES LE
MÜCADELES………………………………………………………….............74
10. SNOPTK NCLLERDE HZ. YAHYA PEYGAMBER KISSASI…………...81
10.1. Hz. Yahya’nn Çars…………………………………………………….83
10.2. Hz. Yahya ve Halka Vaaz………………………………………………...84
10.3. Vaftizci Yahya ve Kral……………………………………………………86
10.4. Hz. Yahya’nn Hz. sa’y Övgüsü………………………………………....87
10.5. Hz. Yahya’nn Hz. sa’y Vaftiz Etmesi…………………………………..88
10.6. Hz. Yahya’nn Görevi……………………………………………………..90
10.7. Hz. Yahya’nn Halk Hz. sa’ya Hazrlamas……………………………..92
10.8. Hz. Yahya’nn Allah’n Kanunlarn Öretmesi…………………………..94
10.9. Hz. Yahya’nn Ölümü……………………………………………………..96
10.10. Yuhanna ncilinde Hz. Yahya…………………………………………..101
III. BÖLÜM
1. KUR'ÂN-I KERM'N VAHY SÜRECNDEK YER..……………………..106
2. HZ. YAHYA (A.S.) LE LGL AYETLER VE TEFSRLERDEK YER....111
2.1. Âl-i mran Suresi 38-41. Ayetler ve Tefsirlerdeki Yeri…………………..111
2.2. En’am Suresi 84-85. Ayetler ve Tefsirlerdeki Yeri………………………133
2.3. Meryem Suresi 1-15. Ayetler ve Tefsirlerdeki Yeri………………………136
2.4. Enbiya Suresi 89-90. Ayetler ve Tefsirlerdeki Yeri………………………166
SONUÇ…………………………………………………………………………….171
EKLER……………………………………………………………………………..202
ÖZGEÇM………………………………………………………………………..203
KAYNAKÇA………………………………………………………………………204
7
ÖNSÖZ
Kur’ân- Kerîm yüce Allah tarafndan son peygamber olan Hz. Muhammed'e
gönderilmi son kitaptr. Mesaj evrenseldir. Kendinden önce gönderilmi olan kutsal
kitaplar dorulayc olarak gönderilmitir. Kur’ân- Kerîm'in daha önceki
peygamberlerin öretilerini tekrar eden ve dorulayan, tahrif edilenleri tashih eden
ve önceki kitaplarda olmayan hususlar ilave ederek tamamlayan bir özellie sahiptir.
Kur’ân'n amac Allah'n emir ve buyruklarn insanlara en doru ekilde
anlatmaktadr. Peygamberler de örnek kiilikleri, temiz aile yaplaryla bu yolda
mükemmel birer insandrlar. Vahiy süreci Hz. Adem Peygamber ile balam ve Hz.
Muhammed ile son bulmutur. Bütün peygamberler yüce Allah'n mesajn insanlara
ulatran örnek insanlardr.
Tevhid inanc vahye dayanan dinlerin temelidir. Tevhid inanc, Allah'n
varln, birliini, tüm yetkin niteliklerin kendisinde toplandn, ei ve benzeri
bulunmadn bilmek ve buna inanmaktr. Kur’ân- Kerîm'de ismi geçen ve
geçmeyen bütün peygamberler tevhid inancn tebli ve tasdik etmek için
gönderilmilerdir. Hz. Yahya da bu peygamberlerdendir.
Hz. Yahya peygamber soy olarak çok temiz, mübarek bir aileye mensuptur.
Zekeriyya peygamber babas, Hz. Meryem ise teyzesinin kzdr. Hz. sa ile de
kuzendir.
alnmasnn sebebi, Hz. Yahya'nn kendi bütünlüü içerisinde doru bir ekilde
anlalmasn salamaktr. Kur’ân- Kerîm ve Kitab- Mukaddes aratrmamzn
temel kaynadr. Hz. Yahya'nn hayatn objektif olarak ana kaynaklara inerek
incelemek, bilimsel metotlar olabildiince kullanmak bu çalma için büyük bir
önem arzetmektedir.
Bu aratrma ile insanlk için çok önemli bir ahsiyet olan Hz. Yahya'nn
gerçek anlamda tannmasna katk salamak ve onun evrensel mesajn tüm insanla
8
duyurmak amaçlanmtr. Ayn zamanda Hristiyanlk ve slam dininde ortak olan
noktalar tespit edilmek suretiyle dinler aras diyaloga katk salanm olacaktr.
Bu aratrmada gerek Hristiyanlar tarafndan gerek Müslümanlar tarafndan
çok sevilen Hz. Yahya Peygamber ele alnacaktr. Her iki kutsal kitaptaki tarihsel
süreç nciller'de tahrifat olsa bile bir kaç nokta Kur’ân- Kerîm'deki ayetlerle
örtümektedir.
Bu çalmada engin bilgi birikimi, hogörüsü, hayata her zaman olumlu
yaklam ve kendini gerçekletirme boyutu ile bizlere model olan saygdeer hocam
Prof. Dr. Salih Akdemir’e; örnek kiilii, çalma azmi ve yardmseverlii ile bizlere
her zaman destek veren deerli hocam Prof. Dr. Musa Yldz’a ve tez çalmam
hazrlamamda bana güç veren deerli arkadam Tuba Elidemir’e sonsuz
teekkürlerimi sunuyorum.
Bu çalmay canm aileme ve sevgili çocuklarm Kerem ve Selim’e ithaf
ediyorum.
Tevhid inanc vahye dayanan bütün dinlerin temelini oluturur. Çünkü ilk
insan ve ilk peygamber Hz. Adem’den, son peygamber Hz. Muhammed’e kadar, Hz.
Yahya da dahil olmak üzere, bütün peygamberler hep ayn gerçei bildirmilerdir.
Tevhid ise her eyin yaratcs olan Allah’n birliine iman etmek, yeryüzünde
O’ndan baka taplacak, yardm istenilecek ve boyun eilecek otorite tanmamaktr.
Bütün peygamberler, öncelikle bu gerçei bildirmek için gönderilmilerdir. Hz.
Yahya da bunlardan biridir.
Bütün peygamberler, birbirlerini tasdik ederler. Kur’ân- Kerîm’in bir çok
yerinde vurguland üzere, en son peygamber Hz. Muhammed (sav.) Tevrat’a ve
ncil’e kar çkmak için deil, fakat onlar dorulamak için gönderilmitir. Hz.
Yahya da ayn ekilde Tevrat’ ve ncil’i dorulayan ve bulunduu dönem itibariyle
her ikisine göre de hüküm veren bir peygamber olmutur. O halde, peygamberlerin
çeitli zamanlarda, insanlara bildirdikleri dinin esasnda hiçbir deiiklik söz konusu
deildir.
simleri farkl olsa da Allah katnda geçerli olan tek bir din vardr ki o da
slam’dr. Bütün Allah elçileri, tarih boyunca hep ayn dini tebli etmilerdir. Bunun
böyle olmas gayet tabidir. Çünkü hepsi de ayn kaynaktan gelmektedir. Vahiy
kaynaklar ayn olunca, konularnn da bir olmas kaçnlmazdr.
Hz. Adem bata olmak üzere bütün peygamber tevhid gerçeini tebli etmek
için görevlendirilmilerdir. Hz. Yahya peygamber de bu yüce görevle ereflendirilen
peygamberlerdendir. Soy olarak çok mübarek, peygamberlerle dolu bir aileye
mensuptur. Babas Hz. Zekeriya'dr. Dedeleri soy olarak Hz. brahim'e
dayanmaktadr. Hz. sa ile kuzen olmalar, her ikisinin de peygamber olmas yüce
Allah'n bir lutfudur. Hz. sa'ya peygamberlik gelince Hz. Yahya'nn peygamberlii
son bulmutur. Bu intikal dönemini yaamas, görevini laykyla yerine getirmesi, o
zamanki srail toplumunu Hakk'a davet etmesi Hz. Yahya'nn vahiy süreci
içerisindeki çok önemli rollerindendir. Hz. sa ile Hz. Yahya'nn peygamberlik gibi
çok güzel bir görevle ereflendirilmelerinin arkasndaki manay aratrmak, tarihsel
12
Peygamberler tarihine bakldnda bunun bir kaç örneine rastlamak
mümkündür. Örnein, Hz. Musa ile Hz. Harun ayn zamanda bu yüce görevle
ereflendirilmilerdir. Hz. Harun kardei Hz. Musa'ya her anlamda destek olmu,
Allah'n emir ve yasaklarnn srailoullarna anlatlmasnda onu yalnz
brakmamtr. Ayn ekilde Hz. Yahya da Hz. sa’ya ilk tabi olan kii olmu ve onu
desteklemitir.
Bu aratrmada gerek Hristiyanlar tarafndan gerek Müslümanlar tarafndan
çok sevilen Hz. Yahya'nn Kitab- Mukaddes ve Kur’ân- Kerîm’de nasl yer aldn
inceleyeceiz.
Vahiy sürecinin bir bütün olmas nedeniyle Kitâb- Mukaddes ayetlerinde Hz.
Yahya’y ele alacamz gibi, kendinden önceki kitaplar dorulayc olarak
gönderilmi olma ve daha önce gelen peygamberlerden ve onlarn teblilerinden söz
etmesi hasebiyle Kur’ân- Kerîm ayetlerinde de Hz. Yahya’y ve onun davetinin
özelliklerini inceleyeceiz. Böylece Kur’ân ayetlerinin doru anlalmasnda tefsir
ilmine bir nebze de olsa katk salayacamz ummaktayz.
A. ARATIRMANIN KONUSU VE ÖNEM
Tarihin her döneminde insanlar ilâhî buyruklar vastasyla uyarlarak her iki
dünya yaamndaki eref ve üstünlüünü korumas için gerekli olan tedbirlerin
alnmas ve mutluun salanmas konusunda gerekli mesajlara muhatap olmulardr.
Bu süreç içerisinde peygamberler vastasyla gönderilen bu ilâhî mesajlarn
oluturmu olduu kutsal kitaplar, insanla her zaman birer rehber olmulardr.
Ancak bu ilâhî rehberler zincirinin birkaç halkas dnda bütün halkalar dalarak
tarih sahnesinden ve insanln hafzasndan silinerek yok olmulardr. Bu
halkalardan en önemlisi, en sonuncusu ve asla kyamete kadar deimeyecek olan
Kur’ân- Kerîm’dir.
13
“Biz sana da kendinden önce gelmi olan kitap(lar) dorulamak ve böylece o(nlar)
koruma altna almak üzere, gerçei bildiren kitab indirdik…” nsanlk için çok
büyük bir öneme sahip olan bu yüce kitabn metninin, ayn ekilde muhataplara
sunulurken hedeflemi olduu gerçein ortaya çkmas için bizlerin çok büyük bir
emek sarfetmesi gerekmektedir.
Kur’ân’n gerçekleri insanlara sunulurken elbetteki gerçei arz etmenin çeitli
yol ve yöntemleri kullanlmtr. Bunlardan birisi de tefsir aratrmalardr. Kur’ân-
Kerîm’i anlama çabalar tefsir ilminin domasna yol açmtr. Tefsir ilminin iki
temel çalma alan vardr. Bunlar tarihsel ve dilsel incelemelerdir.
Kur’ân- Kerîm’in muhtevas içerisinde peygamberler, onlarn hayatlar, dier
insanlarla ilikileri önemli bir yer igal etmektedir. Günümüz insanlarna hitap
edilirken tarihi süreç içerisinde yaam olan toplumlarn hayatndan izler bulmak da
söz konusudur. Peygamberlerin hayatlar, kavimleri ile mücadeleleri bizlere önemli
mesajlar vermekte ve buralardan ders çkarlmasna vesile olmaktadr.
Hz. Yahya’nn tüm insanlk için ibret dolu bir hayat vardr. Gerek
Hristiyanlar, gerekse Müslümanlar tarafndan çok sevilen bir peygamberdir. Kutsal
kitaplarda Yahya Peygamber konusunu, en iyi ekilde anlamaya çalarak Kur’ân’n
sunmu olduu ilâhî mesajn ortaya çkmasnda bir pay sahibi olmay ümit ederek,
aratrma konusu olarak ele almay düündük.
B. ARATIRMANIN AMACI
Peygamberin hayat ve mesajnn kendi bütünlüü içerisinde doru bir ekilde
anlalmasn salamaktr. Yahya peygamberin hayatnn ve mesajnn tarihsel süreç
içerisindeki tefsir kaynaklarna ne ekilde yansdn ortaya çkarmak asl
amacmzdr.
Bu çalmamzda Hz. Yahya ile ilgili konularn Kutsal kitaplar içerisindeki
yerini ve dalmn ortaya koyarak, her iki dinde de Hz. Yahya’nn mesajnn bir
14
bütün olarak anlalmasn salamak amaçlanmtr. Hz. Yahya’nn hayat, onun
vermek istedii mesajlar aratrmann ana konusudur.
Maddeler halinde tezimizde ortaya konulmaya çallacak hipotezleri öyle
sralayabiliriz :
Kuramsal Hipotezler:
1. Hz. Yahya ile Hz. sa’nn ayn zamanlarda ayn bölgede yaayan iki
peygamber olmasnn mesaj açklanacaktr.
2. Hristiyan ve slam alemi tarafndan çok sevilen, inançta ortak bir
peygamber olan Hz. Yahya (a.s.)’n hayatnn incelenmesi, mesajnn ele
alnmas dinleraras diyaloa katk salayacaktr.
3. Her iki din için ortak noktalarda bulumak insanla katk salayacaktr.
4. Gayrimeru ve ensest iliki eklinin toplumsal boyutu, cinayete kadar
gidebilecek kötü sonucu bu çalmada incelenmitir.
5. Dini kurallar özde (nesebi) soyu düzenliyor. Hz. Yahya da bunu
korumaya çalmtr.
6. Psikolojik boyutta ise kiisel hrslarn nelere mal olduu bu çalmada
incelenmitir.
7. Kur’ân- Kerîm’in daha iyi anlalmas için Kitab- Mukaddes’te bulunan
tarihsel bilgi birikimine müracaat etmek fayda salayacaktr.
8. Kur’ân- Kerîm’in mesaj evrenseldir. Kendisinden önceki ilâhî vahiy
ürünlerine sahip çkm, ayn mesaj devam ettirmitir.
9. Özde bütün semavi dinlerdeki mesaj ayndr. nsanlar iyiye, doruya,
güzele ulatrmak.
Pratik Hipotez:
1. Hz. Yahya’nn Hristiyanln ekillenmesindeki önemi.
2. Hristiyanlk ve slam dininde Yahya peygamber ve O’nun nasl
peygamber olduuna dair ortak noktalar bulmak mümkündür.
3. Hz. Yahya’nn da babas gibi peygamberlerle dolu bir aileden gelmesinin
hikmeti.
15
4. Hz. Yahya’nn Hz. sa’nn mesajn iletmesinde Hz. sa’ya destek oluu.
5. Hz. Yahya’nn intikal döneminin bir peygamberi olmasnn önemi ve Hz.
sa’ya ilk tabi olan kii olmas.
6. Vaftiz olaynn ne zaman ve nereden ortaya çkt, Hristiyanlkta Yahya
peygambere neden Vaftizci Yahya denildii.
C. ARATIRMANIN MATERYAL VE METODU
Aratrmann ilmi sonuçlara ulaabilmesi ana kaynaklara inilmesine baldr.
Kaynaklara inilmeden doru sonuçlara ulamak mümkün deildir. Biz söz konusu
çalmamzda öncelikle, her iki dinin ana kaynaklarna inerek incelemeye çalacak,
daha sonra konuyla ilgili alimlerin görülerini tetkik edeceiz.
Aratrmamzn metodunda Kur’ân- Kerîm ve Kitab- Mukaddes asl
kaynaklar tekil etmektedir. Gerekli verilere ulamak amac ile, basl ve görsel
yazn taramas yaplmtr. Gerek kutsal kitaplar boyutu ile ilgili, gerekse tarihsel
süreç ile ilgili bir dizi yerli ve yabanc kaynaa bavurulmutur. Kur’ân- Kerîm
özelinde tarihsel süreç yöntemini kullanan bir çok eser ve tez incelenmitir.
Aratrmamzda öncelikle Kur’ân- Kerîm ve Kitab- Mukaddes’te Hz.
Yahya’nn hangi ayetlerde, kaçar kez geçtii tespit edilmitir. Kur’ân- Kerîm’in
tefsir çalmalar ayrntl olarak incelenmitir. Kitab- Mukaddes’in ele
alnmasndaki amaç ise vahiy sürecinin sunmu olduu verileri deerlendirmektir.
Her iki kutsal kitabn birbirine benzeyen verilerini deerlendirmek amaçlanmtr.
Bu çalmada nas ve yorum ayrmna dayanan bir yöntem takip edilmitir.
Kitab- Mukaddes’te yer alan ayetler, ngilizce, Yunanca, Süryanice, branice ve
Türkçe dillerinde yorumsuz olarak verilmitir. Kur’ân- Kerîm’deki ayetler ele
alnrken ise, müfessirlerin yorum, açklama ve deerlendirmelerine gidilmitir.
Hz. Yahya hakknda nasl bir yorum ve deerlendirme yapldn göstermek
için baz klasik ve günümüz tefsir çalmalar aratrmann kaynan oluturmutur.
Genel olarak tefsirdeki yorum ve deerlendirmeler Kur’ân- Kerîm’in amac ve
16
konular arz etme metodu ve prensipleri çerçevesinde ele alnmtr. Özel olarak ise
Hz. Yahya’nn amac, verdii mesajlar açsndan ele alnp deerlendirilmitir.
D. ARATIRMANIN PLANI
yer verilmitir.
I. Bölümünde Hz. Yahya’nn Soyu ve Hayatna yer verilmitir. Soyu ele
alnrken babas Hz. Zekeriya’nn hayat da incelenmi, ayn zamanda Hz. sa ile
ilikilerine ve Hz. Yahya’nn mucizelerine de deinilmitir.
II. Bölümde ise Kitab- Mukaddes’de geçen ayetler nassal bir yaklamla ele
alnmtr. Bu metodun takip edilmesinin sebebi konunun daha iyi bir ekilde gözler
önüne serilmesi içindir. Öncelikle Kitab- Mukaddes’te Hz. Yahya ile ilgili ayetler
tespit edilmitir. Daha sonra ise bu ayetler sinoptik ncillerdeki ekli ile
karlatrmal olarak ele alnmtr.
Aratrmamzn III. bölümünde ise yorumsal yaklama arlk verilmitir.
Kur’ân- Kerîm’de geçen ayetler klasik ve günümüz tefsirlerindeki hali ile ele
alnmtr.
17
HAYATI
18
Kur’ân- Kerîm'de kssas bildirilen peygamberlerden Yahya (a.s.),
Hristiyanlar ve Sabiilerin de üzerinde önemle durduklar bir peygamberdir. branice,
Yuhanna isminin karl olarak kullanlan Yahya'nn, ngilizce'deki karl, “Saint
John the babtist”; Franszda'daki, “Saint Jean Baptiste”, “Vaftizci Aziz Yahya”dr.
Hz. Yahya'ya, Sabiiler “Yihja Jahane” derken; Hristiyan Araplar “Yahya el-
Ma’medan” derler1. Yahudiler ise “Jokanaan” demektedirler2.
Hz. Yahya, Hristiyanlar açsndan, kendisi gibi mucize bir bebek olan, Hz.
sa'dan önce dünyaya gelmesi ve Hz. sa'nn resullüünü haber vermesi ve Hz. sa’y
Ürdün nehrinde vaftiz etmesinden dolay üzerinde hassasiyetle durulan
peygamberlerden birisi olmutur. Ayn zamanda Yahya peygamber, srailoullarnn
son, Hristiyanlar açsndan, sa (a.s.) ile srailoullar peygamberleri arasn balyan
ve Hz. sa'nn peygamberliini müjdeleyen bir resul olmas açsndan büyük bir
öneme haizdir. Yahya (a.s.), Tevrat'n son mübellii bir peygamber özelliine sahip
olmas açsndan da özellik arz eden bir resuldür. Hristiyanlarn kutsal kitab ncil'in,
ilk ayetlerinden itibaren çeitli bölümlerde Yahya (a.s.)'n yaamndan kesitler
aktarlr.
Hristiyanln “kon” ad verdii çeitli tasvirlerde, tüylü bir giysi ve kemerle,
saç sakal birbirine kark vaziyette, çelimsiz ve dank biri olarak tasvir edilen Hz.
Yahya'nn kemiklerinin bir ksmnn Topkap Saray'nda3; kafatasnn ise Fransa'nn
Amiens ehrinde bir Katedral'de bulunduu rivayet edilmektedir. Tarihi kaynaklar,
Ayasofya'da bulunan Hz. Yahya'nn kafatasnn, dördüncü haçl seferi srasnda,
Ayasofya'y yamalayan Katolik Hristiyan ordusu tarafndan Fransa'nn Amiens
ehrine götürülmü olduunu ve kafatasnn altnla kaplatldn, sakland yere ise
bir Katedral ina edildiini kaydetmektedirler. slami kaynaklardan gelen rivayetlere
1 Süleyman Ate, Yüce Kur’ân’n Çada Tefsiri, Yeni Ufuklar Neriyat, 1989, s.190. 2 Oscar Wilde, Salome, mge Kitabevi, 2005, Ankara, s.11. 3 http://www.itusozluk.com/goster.php/vaftizci+yahya+n%FDn+ba%FE%FD
19
Hristiyan mezhepleri tarafndan ölüm yldönümleri bayramlatrlarak veya çeitli
ekillerde kutlanan bir peygamberdir. Ortodoks mezhebine bal Rumlar, Yahya
Peygamber'in bann kesildiini kabul ettikleri 29 Austos tarihinde, hafif bir oruç
olarak nitelenen perhiz yaparak onu anarlar. Domates, karpuz gibi, rengi krmz olan
hiçbir ey kesmez ve yemezler. Baz Hristiyan mezheplerinde ise 24 Haziran günü
“Aziz Yahya Günü” olarak kutlanr4.
1. YAHYA (A.S.)’IN KÜNYES:
Ad: Yahya (Yahanova)5
Adn Hazreti Allah buyurmutur:

*
“O (Zekeriya) mabette namaza durmu iken, melekler ona: ‘Allah sana,
kendiden bir sözü dorulayacak, efendi, iffetli ve iyilerden bir Peygamber olacak olan
Yahya’y müjdelemektedir’ diye seslenmilerdi.6”
Adnn Anlam: Allah hayat versin, yalnz O’nun sevgisine razym demektir7.
Lakab: Vaftizci Yahya. Hazreti sa’y vaftiz (temizleme, gusül) ettiinden
böyle lakaplanmtr8.
20
Baba Meslei: Marangozluk10.
Anne Ad: ysa (Yesaa, a, Elisabet). Annesi, Kur’ân’da ad geçen mran’n
zevcesi olan Hanne’nin kzkardei idi11.
Doduu yer: Kudüs12.
Doum Tarihi: Milattan 6 ay evvel13.
Akrabalar: Soyu baba tarafndan Hz. Süleyman’a kadar gider 14 . Baz
kaynaklarda ise Hz. Davud’a kadar gittii belirtilmektedir15. Hz. Meryem ile teyze
çocuklardr. Hz. Yahya’nn Hz. Meryem ile teyze çocuklar oluu tefsirlerde ve
mevcut ncillerde (Matta III, 13-17; Markus I, 9-11; Yuhanna I, 29-37) geçmektedir16.
Meryem’den doan Hz. sa ise yeeni olur17.
Kur’ân- Kerîm’de pek çok yerde bu mübarek aileden bahseden ayetler
geçmektedir. Örnein Enam suresi 84-85. ayetlerde öyle denilmektedir:

*
*
“Biz ona (brahim’e), shak’ ve Yakub’u vermi ve her birini doru yola
ulatrmtk. Daha önceleri, Nuh’u doru yola ulatrdmz gibi, onun soyundan
9 Ubayd Allah-Züera, a.g.e., c.13, s.342. 10 Süleyman Ate, a.g.e., s.190. 11 Ubayd Allah-Züera, a.g.e., c.13, s.342. 12 a.g.y. 13 Ahmet Cemil Aknc, a.g.e., s.11. 14 A.g.y. 15 http://www.gulsehri.com/dini/yahya_aleyhisselam.asp 16 Ubayd Allah-Züera, a.g.e., c.13, s.343. 17 Ahmet Cemil Aknc, a.g.e., s.11.
21
gelen Davud’u, Süleyman’, Eyyub’u, Yusuf’u, Musa’y, Harun’u da doru yola
ulatrmtk. te Biz, iyilik yapanlar böylece ödüllendiririz. Zekeriya’y, Yahya’y,
sa’y ve lyas’ da doru yola ulatrmtk. Çünkü onlardan her biri iyilerdendi.18”
Yahya Peygamber Kur’ân- Kerîm’de ad geçen 25 peygamberden biridir.
Yahya Peygamber veya Vaftizci Yahya, Yahudi Vaiz, Hristiyanlar, Müslümanlar,
Sabiîler (mandenistler) ve Bahailer tarafndan peygamber kabul edilir. Bu durum
Yeni Ahit’teki Matta, Markos, Luka ve Yuhanna ncilleri ile Kur’ân’da ve Bahâi
metinlerinde teyit edilir19.
2. ZEKERYA (A.S.)’IN SOYU VE MESLE:
*
“Zekeriya’y da hatrla; hani o Rabbine: ‘Rabbim! Beni tek bama brakma,
bununla birlikte (çok iyi biliyorum ki) Sen varislerin içinde en iyi olansn!’ diyerek
seslenmiti.20”
Hz. Yahya'nn babas Zekeriya (a.s.), brahim (a.s.)'n soyundan gelen bir
peygamberdir 21 . Baz kaynaklara göre de Zekeriya b. Berahya (a.s.)’n soyu,
Süleyman b. Davud (a.s.)’a, Süleyman b. Davud (a.s.)’n soyu da Yehuza b. Yakub
(a.s.)’da dayanr. srailoullarn Allah’a davet için gönderilen peygamberlerdendir22.
Kitab- Mukaddes’in 891-899. sayfalar onun adn tayan bir bölüm
içermektedir23.
Kur’ân- Kerîm’de Al-i mran Suresi 37-41. ayetler ve Meryem Suresi 2-11.
ayetlerde Hz. Zekeriyya’dan bahsedilmektedir24.
18 En’am Suresi, 6/84,85. 19 http://tr.wikipedia.org/wiki/vaftizci_yahya 20 Enbiya Suresi, 21/89. 21 http://kurankissalari.tr.gg/Hz-.--Yahya-h-n%26%23305%3Bn-nesebi.htm 22 M. Asm Köksal, Peygamberler Tarihi, TDV. Yay., 2004, c.1, s. 291. 23 Süleyman Ate, a.g.e., s.191. 24 a.g.y.
22
*
“Zekeriya’y, Yahya’y, sa’y ve lyas’ da doru yola ulatrmtk. Çünkü
onlardan her biri iyilerdendi.25” buyurulmutur.
Musa (a.s.)'a indirilen Tevrat'n teblicilerinden olan Zekeriya (a.s.) tarih
kaynaklarna göre Kudüs ve çevresinde tebli görevini yürütüyordu26. Hz. Zekeriya
ömrünü Allah’a davet ve Kudüs’teki Mukaddes Beyt’e (Mescid-i Aksa’ya) hizmete
adam büyük bir peygamberdi 27 . Ayn zamanda srailoullarnn bilgini ve
danman idi28. Beyt-i Mukaddes’te Tevrat yazan ve kurban kesen reis idi29. Yahudi
mabedinde ibadet için gelen insanlara vaazlar vererek, onlara kutsal kitap Tevrat
hükümlerini hatrlatarak, onlar uyarp yönlendirmelerde bulunuyordu30.
Enbiyaoullarndan veya srailoullaryla onlarn bilgilerinden olup kendisini
veya neslini Beytülmakdis’in hizmetine vakf ve habs etmeyen kimse yoktu31.
Allah Zekeriya Peygamberi sa (a.s.)’n doumundan az önce peygamber
olarak srailoullarna gönderdi. Onlar Allah’a davet ediyor ve onlar kötülüklerden
men etmeye çalyordu32.
Zekeriya (a.s.) Peygamberlikle ereflendirilmesinin yan sra marangozluk
mesleini icra etmekteydi 33 . Ebu Hureyre’nin nakliyle bir hadis’i erifte
peygamberimiz “Zekeriya (a.s.) marangoz idi” diyerek onun meslei konusuna
açklk getirmitir34.
25 En’am Suresi, 6/85. 26 http://kurankissalari.tr.gg/Hz-.--Yahya-h-n%26%23305%3Bn-nesebi.htm 27 Afif Abdulfettah Tabbâra, Kur’ân’da Peygamberler ve Peygamberimiz, stanbul, 1998, s. 386. 28 es-Salebî, el-Arais, Msr, 1951, s.372. 29 Ahmet Cevdet, Ksas- Enbiya, Milli Eitim Basmevi, stanbul, 1972, s.39. 30 http://kurankissalari.tr.gg/Hz-.--Yahya-h-n%26%23305%3Bn-nesebi.htm 31 Mz. Asm Köksal, a.g.e., s. 291. 32 Muhammed Ali Sabûni, Peygamberlik ve Peygamberler, stanbul, tarihsiz, s.387. 33 Süleyman Ate, a.g.e., s.190. 34 Ahmet b. Hanbel, el-Müsned, Msr, 1954, c.2, s.405.
23
3. ZEKERYA (A.S.)’IN HZ. MERYEM’ HMAYE ETMES:
Zekeriya (a.s.) 92 veya 99 yanda35, ei de 98 yanda bulunduu srada
henüz bir çocuklar yoktu. Kendisi ve hanm çok yal idi ve yerine geçecek,
srailloullarn doru yola iletecek bir yaknnn olmamasndan endieye düer,
hanmnn ksr oluu onun bu endiesini arttrrd36.
Hanm a’nn kz kardei Hanne ve ei mran’n da çocuklar olmuyordu.
Hanne “Cenab- hak bana bir çocuk verirse, Beyt-i Mukaddes için hizmet vakf
edeyim” diye adakta bulunmutu37.
Ya hayli ilerledii bir srada Allah’tan kendisinin ilmine ve mülküne varis
olacak bir çocuk istedi38.
O zamanlar erkek çocuklar, Beyti Mukaddes’in hizmetine tayin etmek adet
idi. Hanne’nin istei de erkek çocuk olduu için bu ekilde bir adakta bulunmutu.
Hanne hamile iken ei mran vefat etti. Beklenenin aksine Hanne bir kz çocuu
dünyaya getirdi ve ona Meryem adn koydu39.
Ada, Beyt-i Makdis’e hizmet için erkek çocuk olduu halde, bir kz
dünyaya getirince Yüce Allah’a öyle niyaz da bulundu: “Ya rabbi, ne yapaym kz
dourdum, sen onu kabul et”. Ve onu alp Beyt-i Makdis’e götürüp oradaki
yetkililere teslim etti. Büyük bir zat’n kz olduundan onun terbiyesine dikkat
ettiler40.
“Onu Zekeriya’nn himayesine brakt41” buyurulmaktadr.
35 es- Salebi, el-Arais, s.375. 36 Afif Abdulfettah Tabbara, a.g.e., s.386. 37 Ahmet Cevdet, a.g.e., s. 39. 38 Süleyman Ate, a.g.e., s.190. 39 A.g.y. 40 A.g.e., s.40. 41 Al-i mran Suresi, 3/37.
24
Daha sonra Hz. Zekeriya, Meryem için Beyt-i Mukaddes’te hususi bir oda
yaptrd. Hz. Meryem odasna çekilir ve orada ibadetle vakit geçirirdi. Yanna Hz.
Zekeriya’dan baka kimse giremezdi42.
Hz. Zekeriya ne zaman Hz. Meryem’in mesciddeki odasna urasa onun
yannda k mevsiminde yaz meyvas, yaz içinde de k meyvas bulur43, ona: “Ey
Meryem, bu sana nereden geliyor? diye sorar, o da: “Bu Allah tarafndan” diye cevap
verirdi44. “stediini hesapsz olarak rzklandran Allah’n katndan.45”
4. ZEKERYA (A.S.)’IN EVLAT ARZUSU:
Zekeriya (a.s.) ve einin uzun seneler geçmesine ramen hiç çocuklar
olmamt. Artk çocuk sahibi olma yalar geçmi, bu yatan sonra çocuk sahibi
olacaklarna dair pek ümitleri kalmamt46.
Hz. Meryem’e k mevsiminde yaz meyvas, yaz mevsiminde k meyvas
ihsan edildiini görünce Zekeriya (a.s.)’a Allah’u Teala’dan böyle temiz bir çocuk
isteme arzusu geldi. Hz. Meryem’e bu lütuflar baheden Allah’u Teala dilerse bu
ileri yanda bile ilâhi lütuf hazinesinden kendisine de elbette bir evlat
balayabilirdi47.
Aslnda böyle bir çocua ihtiyac da vard. Zira kendisinden sonra kavminin
yoldan saparak fitneye dümelerinden, o izi takip etmemelerinden, brakaca manevi
mirasa sahip çkmamalarndan endie ediyordu. srailoullarnda baz sapklk
alametleri de görülmüyor deildi. O vakte kadar, kendisine hayrl bir halef olacak
hiç kimseyi bulamamt. Allah’tan kendisinin ilmine ve mülküne varis olacak bir
çocuk istedi48.
42 Ahmet Cevdet, a.g.e., s.40. 43 M. Asm Köksal, a.g.e., s.292. 44 es-Salebi, el-Arais, s.373. 45 Afif Abdulfettah Tabbara, a.g.e., s.387. 46 Süleyman Ate, a.g.e., s.190. 47 Afif Abdülfettah Tabbâra, a.g.e., s.387. 48 Süleyman Ate, a.g.e., s. 190.
25
Allah’u Teala Zekeriya kulunun “Salih bir evlat” hususundaki samimi
arzusuna Kur’ân- Kerîm’inde geni yer vermi, gelecek nesillerin kendisini hayrla
anmalarn salamtr.
1
3 2
4

6 5
“Kaf, Ha, Ayn, Sad. (Bu) Rabbinin,kulu Zekeriya’ya olan sevgisinin bir
anlatmdr. Hani o, bir zamanlar Rabbine sessizce seslenmi ve ona: ‘Ey Rabbim!
Kemiklerim zayflad, saçlarm aard. Ey Rabbim, sana (yaptm) dualar hiçbir
zaman karlksz kalmad. Ancak ben, benden sonra yaknlarmn (yapacaklarndan)
endie ediyorum; çünkü eim ksrdr. O halde bana katndan, bana ve Yakub
oullarna mirasç olacak olan bir çocuk ver ve onu, ey Rabbim, honutluuna layk
olacak biri kl!’ diye seslenmiti.49”
Bu ayeti Kerîmelerin yorumlarnda müfessirlerin bir ksm, Hz. Zekeriya'nn
kastettii “varis” olma konumunu, Hz. Muhammed (sav)'in Sahihi Buhari ve dier
hadis kitaplarnda yer alan “Biz resuller miras brakmayz” hadisi erifine
dayandrarak, kssada geçen Hz. Zekeriyya'nn “ki o bana varis olsun, Yakub
hanedanna da varis olsun” beyannn, Hz. Yahya'y maddi mirasç deil,
peygamberliinin devamn öngören manevi mirasçs olmas istei olarak
yorumlamlardr50. Oysa Kur’ân Hz. Süleyman'n Hz. Davut'un krallnn hem de
peygamberliinin devam yönünde manevi mirasçs olduunu kaydetmektedir51.
49 Meryem Suresi, 19/1-6. 50 http://kurankissalari.tr.gg/Hz-.--Yahya-h-n%26%23305%3Bn-nesebi.htm 51 Neml Suresi, 15-16.
26
Allah’u Teala Zekeriya (a.s.)’n yapt halis dualarn kabul buyurduunu
melekler vastasyla bildirdi. Bu çocuun isminin Yahya olmasn irade buyurdu. Bu
isim, ona has idi. Ondan evvel hiçbir kimse bu adla adlandrlmamt. Allah’n
bereketinin üzerine ineceini, böylece Allah kitabna inanan, hayvani arzulardan ve
ehvetlerden saknmak suretiyle kavmi içinde bir efendi olacan müjdeledi52. Bu
müjdenin verili ekli Ayet-i Kerîme’de öyle açklanmaktadr:

39

40
41
“O, mabette namaza durmu iken, melekler ona: ‘Allah sana, kendinden bir
sözü dorulayacak, efendi, iffetli ve iyilerden bir Peygamber olacak olan Yahya’y
müjdelemektedir’ diye seslenmilerdi. O, ‘Ey Rabbim! Ben artk iyice kocam,
karm da ksr iken, nasl bir olum olabilir ki?’ diye sormutu. O da, ‘te böyle;
çünkü Allah dilediini yapar’ diyerek karlk vermiti. O, ‘Ey Rabbim! O halde (bu
konuda) bana bir iaret göster’ demiti. O da, ‘Senin iaretin, üç gün boyunca,
iaretleme dnda, insanlarla konuamamandr. Rabbini de çok an ve sabah akam
tesbih et!’ demiti.53”
Seçkin bir peygamber olan Zekeriya (a.s.), arzusuna icabet olunup bir çocukla
müjdelendii zaman son derece sevinmiti. Mazhar olduu müjdenin aça çkmas
istirham ile dedi ki:

8 52 Afif Abdulfettah Tabbâra, a.g.e., s.388. 53 Al-i mran Suresi, 3/39-41.
27
“Ey Rabbim! Eim ksr, ben ise bu denli yal iken, benim nasl bir çocuum
olabilir ki…?54”
Zekeriya (a.s.)’n sualine cevaben Allah’u Teala öyle buyurdu:
9
“te böyle… Bu Benim için çok kolaydr. Nitekim seni, önceden sen hiçbir
ey deilken bile yaratmam mydm?55”
Yahya (a.s.)’n geliini önceden bilmeyi arzu eden Zekeriya (a.s.), bu dileini
Allah’u Teala’ya arzetti. stemi olduu iaret Zekeriya (a.s.)’a verildi. Ayet-i
Kerîme’de öyle buyuruluyor:
10
“Zekeriya, ‘Ey Rabbim! O halde bana (bu konuda) bir iaret ver!’ demiti. O
da, ‘aretin, insanlarla tam olarak üç gün boyunca konuamamandr.’buyurmutu.56”
Zekeriya (a.s.) tevhid ve tesbihe muktedir olduu halde, insanlarla açkça
konumaya muktedir olamadn görünce, artk einin hamile kaldn anlamt. Bu
üç gün zarfnda, iaretle olann dnda hiç kimse ile görüüp konumadan devaml
zikrullahla, tesbih ve ibadetle megul oldu. Her eyden alakasn keserek, huzur-u
kalp ile Allah’u Teala’ya yöneldi, nail olduu bu büyük nimetin ükrünü eda etmeye
çalt57. Ayet-i Kerîme’de öyle buyuruluyor:
11
54 Meryem Suresi, 19/8. 55 Meryem Suresi, 19/9 56 Meryem Suresi 19/10. 57 Afif Abdulfettah Tabbâra, a.g.e., s.388.
28
“Bunun üzerine Zekeriya mabetten çkp halknn yanna varm ve onlara,
‘Sabah akam Allah’ tesbih edin!’ diye iarette bulunmutu.58”
Kur’ân- Kerîm’de Hz. Zekeriya’nn üç gün boyunca konumayp sadece
iaretlerle meramn anlatt ifade edilmektedir59.
Bunun da sebebi, beraberinde bulunan mü’minlerin ayn duygular yaayp
peygamberlerinin nail olduu bu nimete ükretmeleri olsa gerektir60.
5. ZEKERYA (A.S.)’IN EHADET:
Hz. Zekeriya’nn ei hamile kalp Yahya (a.s.)’y dourdu. Alt ay sonra da
Meryem’den sa (a.s.) dodu61.
Hz. sa’nn doumu srailoullarn çok kzdrd. Hz. Meryem’e çeitli
suçlamalar yönelttiler. Hatta o kadar ileri gittiler ki Hz. Meryem’i talamak için
ellerine ta aldlar. Bu srada çaresiz kalan Hz. Meryem suçsuz olduunu ispatlamaya
çalarak kundakta bulunan Hz. sa’y iaret etti ve “Bundan sorunuz” dedi. Hz
Meryem’in bu sözünün üzerine “Biz beikteki çocukla nasl konualm?” dediler.
Bunun üzerine Hz. sa bir mucize eseri olarak konutu ve “Ben Allah’n kuluyum ve
nerede olsam beni mübarek kld. Doduum gün ve öldüüm gün ve sonra tekrar
dirileceim gün, Rabbim bana selam vere” dedi. Yahudiler bunu iitince çok
ardlar ve Hz. Meryem’in yanndan ayrldlar62.
Hz. sa’nn mucizevi olarak Allah tarafndan babasz dünyaya gelmesinden
üphelenen srailoullar, Hz. Zekeriya (a.s.) hakknda çeitli dedikodular çkardlar.
Ve nihayetinde dier baz peygamberlere yaptklar gibi onu da ehit ettiler63.
58 Meryem Suresi, 19/11. 59 Süleyman Ate, a.g.e., s.190. 60 a.g.y. 61 Ahmet Cevdet, a.g.e., s.40. 62 Ahmet Cevdet, a.g.e., s.41. 63 A.g.y.
29
6. HZ. YAHYA (A.S.)’IN DOUMU VE ÇOCUKLUU:
12
13 14
“(Çocuk doup büyüdüünde Biz ona): ‘Ey Yahya! Kitaba smsk sarl!’
demi ve ona daha çocuk iken katmzdan, bilgelik, yumuak kalplilik ve arnmlk
vermitik. Bu yüzden o, her zaman Bizim bilincimizdeydi. Anne ve babasna kar
çok iyi davranrd. O, asla dik bal bir zorba olmamt.64”
smail (a.s.)’n örnek hayat babas brahim (a.s.)’n, Yakup (a.s.)’n ise olu
Yusuf (a.s.)’n nezih hayat ile iç içe olduu gibi, Yahya (a.s.)’n hayat da babas
Zekeriya (a.s.)’n nezih hayat ile iç içedir. Nitekim bu durum, Zekeriya (a.s.)’n
örnek hayatnda Allah’u Teala’dan bir evlat dileinde bulunmas anlatlrken
geçmiti.
Zekeriya (a.s.) kendisinden sonra kavminin yoldan saparak fitneye
dümelerinden, brakaca manevi mirasa sahip çkmamalarndan endie ediyordu65.
Bu sebepledir ki Allah’u Teala’dan kendisine halef olacak salih bir evlat dileinde
bulundu. Allah’u Teala duasna icabet ederek, bir oul ile kendisini müjdeledi. Ayet-
i Kerîmelerde beyan buyurulduu üzere, gönderecei bu hayrl halefin adnn Yahya
olacan, bu ad bizzat kendisinin verdiini ve o zamana kadar bu adn hiç kimseye
verilmedii ve Salihlerden bir peygamber olacan Zekeriya (a.s.)’a haber verdi66.
Nihayet gün geldi. Allah’u Teala lütfu ile tecelli ederek bu muhterem anne ve
babaya ihtiyarlk zamannda bu mübarek olu balad67.
Hz. Zekeriya ehit edildiinde olu küçük yata idi. Ei a yüz yan am
ve Hz. Yahya ise be ya civarndayd68.
64 Meryem Suresi, 19/12-14. 65 Bkz. Meryem Suresi, 19/1-6. 66 Afif Abdulfettah Tabbâra, a.g.e., s. 389. 67 Süleyman Ate, a.g.e., s.190.
30
Yahya (a.s.), sa (a.s.)’dan alt ay önce dodu 69 . sa (a.s.)’dan alt ay
büyüktü70. Babas Zekeriya (a.s.) srailoullar tarafndan ehit edildiinde çok küçük
bir çocuktu. Babasnn ölümünden sonra günlerini annesi a ile geçiriyordu71.
Hz. Yahya henüz be yanda olmasna ramen Allah'a çok sayglyd ve
azaptan çekiniyordu. Vaktinin çounu Mescidi Aksa'da geçiriyor ve Mescidi
Aksa'nn bakanlna vekalet eden Malaki'den ders alyordu72.
Hz. Zekeriya'nn olu Hz. Yahya küçük bir çocukken peygamber olaca
bildirildiinden ona uygun davranyor ve Tevrat'a sk skya bal kalyordu73.
Bu durum Meryem Suresi 12. ayette öyle geçmektedir:
12
“Ey Yahya! Kitaba smsk sarl!’ demi ve ona daha çocuk iken katmzdan,
bilgelik, yumuak kalplilik ve arnmlk vermitik.74”
Hz. Yahya (a.s.)’a yat olan çocuklar “Ey Yahya, bizimle gel de
oynayalm!” dedikleri zaman; “Biz oyun için yaratlmadk! 75 ”, “Ben oyun için
yaratlmadm!76” derdi.
gündüzleri hizmet geceleri de feryat ederek alard77.
Yüce Allah’n: “Yahyay” buyruuna gelince; Tevrat’ta onun ad “Hayya” idi.
68 A. Cemil Aknc, a.g.e., s. 16. 69 es-Sâlebî, el-Arais, s.375. 70 M. Asm Köksal, Peygamberler Tarihi, c. 2, s.294. 71 A. Cemil Aknc, a.g.e., s.16. 72 A.g.e., s.17. 73 A.g.e., s.18. 74 Meryem Suresi, 19/12. 75 Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, Msr, 1954, s.97. 76 M. Asm Köksal, a.g.e., s.294, es-Sâlebî, el-Arais, s.376. 77 M. Asm Köksal, a.g.e., s.295.
31
Hz. brahim’in ei “Sarre”nin ad ise “Yesâre” eklinde idi. Bunun Arapça karl
ise “doum yapmayan, ksr” demektir. Ona Hz. shak’n müjdesi verilince “Sâre”
denildi. Bu ismi ona Hz. Cebrail verdi. Hz. brahim’e; “Ey brahim benim ismimden
neden bir harf eksildi?” diye sorunca Hz. brahim de bunu Cebrail (as)’a sordu, u
cevab ald: “Onun adndan eksilen harf, peygamberlerin en faziletlilerinden olan ve
ad Haya olup Yahya diye adlandrlan soyundan gelecek bir evladn ismine ilave
edilmitir.78”
7. YAHYA (A.S.)’IN PEYGAMBERL:
Hikmet her ne kadar olgunluk yalarnda verilirse de Yahya (a.s.) daha çocuk
iken hikmetle lütuflandrlmt. Ksr sanlan bir anneden dünyaya gelmeden önce
Tanrya adanmt ve bir aziz ruhuyla doldurulmutu79.
Ayet-i Kerîme’de:

Yahya (a.s.) kendisine verilen bu hikmetle Tevrat- erifi kavryordu. Dinde
anlay sahibi idi. Gayreti ve azmi büyüktü. nsanlarn hidayete ermelerini gönülden
arzu eden Yahya (a.s.) hayat boyunca Tevrat- erifin hükümlerinin srailoullar
tarafndan yaanmas için çalt. O güçlü sesiyle vaizlik yapard ki konumalarnda
tankla elik eden bir arnma, günahlar itiraf etme ritüeline iaret ederdi81. Hem
lafzen hem de manevi olarak bu ilâhî kitaba uydu ve onlar da buna tevik etti. Hz.
Yahya, küçükken Tevrat' eline ald. srailoullarna vaaz ve nasihat etmeye balad
ve babas gibi Hz. Musa'nn eriat ile i görmek üzere srailoullarna peygamber
oldu82.
78 Kurtubi, en-Nakka, Msr Kitabevi Matbaas, 1907, c.4, s. 72 79 Xavier Leon-Dufour, Vocabularire de Theologie Biblique, Paris, 2007, s.584. 80 Meryem Suresi, 19/12. 81 Xavier Leon-Dufour, a.g.e., s.584 82 Ahmet Cevdet, Ksas- Enbiya, s.41.
32
Beytülmakdis'i imar ettiler. lerini düzelttiler. Oldukça çoaldlar. Zamanla Allah
yolundan gittikçe uzaklaarak, birtakm kötülükler yapmaya, adaletten uzaklamaya
baladlar. Bununla birlikte Yüce Allah onlara, onlarn üzerlerine rahmetini
tekrarlayarak sürekli peygamberler gönderiyordu83.
Atalarndan intikal eden din bilgisi ile Tevrat'n kurallarna uygun olarak
yaayan Yahya (a.s.), srailoullarna doru yola gelmeleri, günahtan saknmalar,
Allah'n birliine inanmalar için öütler veriyordu84.
Yahya (a.s.) srailoullarnn bayramlarnda ve toplant yerlerinde durup vaaz
eder, onlar yüce Allah'a ibadete davet ederdi85. Ayn zamanda, ahiret hayatnn
varl üzerinde srarla duran bir Yahudi peygamberiydi86.
Yahudiye çölünde dolaarak yaayan ve hayatn daha çok üzüm yiyerek
geçiren Yahya, daha sonra Ürdün rma kysnda insanlar su ile tevbe ettirmeye
(vaftiz yapmaa) balamtr87.
Dier bir rivayete göre Hz. Yahya daha Hz. sa mesajn yaymaya
balamadan önce Yuda krsalnda, Ürdün nehri civarnda oluturduu cemaati ile
inançszla ve ahlâki bozulmulua kar iddetli eletirileri ile dikkat çekmekteydi.
nsanlar günahlardan tövbeye, erdem ve fazilete ve tövbenin göstergesi olarak gusül
abdesti (vaftiz) almaya çarmaktayd88.
Hz. Yahya önceleri babas gibi Hz. Musa (a.s.)’n eriat ile vaaz ediyordu.
Sonra Hz. sa (a.s.) otuz yana gelince yeni bir din ile peygamber oldu ve ona ncil-i
erif indirildi. Bu eraitle Hz. Musa’nn dini ortadan kalkt ve Hz. sa’nn eraiti
üzere hüküm vermeye balad89.
83 es-Salebi, el-Arais, s.370; M. Asm Köksal, a.g.e., s.298. 84 Süleyman Ate, Yüce Kur’ân’n Çada Tefsiri, s.191. 85 M. Asm Köksal, a.g.e., s.295. 86 Encyclopedia Britannica, John the Baptist maddesi, c.5, s.594. 87 Prof. Dr. Süleyman Ate, a.g.e., s.191. 88 inasi Gündüz, Hristiyanlk, SAM, stanbul, 2008, s.17. 89 Ahmet Cevdet, a.g.e., s.41.
33
Kur’ân- Kerîm'de Hz. Yahya'nn çeitli meziyet ve hususiyetlerine temas
edilmektedir.
a) Dier peygamberler gibi, Allah’a çok sayglyd ve azaptan pek korkard.
O kadar ki günlerini ah ve figan ile geçirirdi. Bu durum ayet-i Kerîme’de öyle ifade
edilmitir:
90
“Bunun üzerine Biz de çarsna karlk vermitik. Eini onun için çocuk
dourmaya elverili klmak suretiyle ona Yahya’y vermitik. Onlar, hayrl ilerde
birbirleriyle yarrlar ve (sevgimizi) umarak ve (azabmzdan da) korkarak Bize dua
ederlerdi. Onlar, Bize kar derin bir sayg içindeydiler.90”
b) Efendi, iffetli ve salihlerdendi. Ayet-i Kerîme’de:

39
“(Zekeriya) mabette namaza durmu iken, melekler ona: ‘Allah sana,
kendinden bir sözü dorulayacak, efendi, iffetli ve iyilerden bir Peygamber olacak
olan Yahya’y müjdelemektedir’ diye seslenmilerdi.91”
Dier bir ayet-i Kerîme’de de Hz. Yahya dier peygamberlerle birlikte
zikredilmekte ve övülmektedir:
34
85
“Zekeriya’y, Yahya’y, sa’y ve lyas’ da doru yola ulatrmtk, çünkü
onlarn her biri iyilerdendi.92”
c) Daha küçük bir çocukken kendisine hikmet verilmiti. Kitab skca
muhafaza etmesi, ona var gücüyle sarlmas emredilmiti. Bu durum ayet-i
Kerîme’de öyle ifade edilmitir:
12
“Ey Yahya! Kitaba smsk sarl!’ demi ve ona daha çocuk iken katmzdan,
bilgelik, yumuak kalplilik ve arnmlk vermitik.93”
d) Kalbi yumuakt ve tertemizdi. Anne babasna itaatkard. Serke ve asi
deildi. Ayet-i Kerîme’de öyle buyurulmutur:
13
14
“…Ona daha çocuk iken katmzdan, bilgelik, yumuak kalplilik ve
arnmlk vermitik. Bu yüzden o, her zaman Bizim bilincimizdeydi. Anne ve
babasna kar çok iyi davranrd. O, asla dik bal bir zorba olmamt.94”
e) Hayr ilerinde yarrd. Ayet-i Kerîme’de:

90
92 En’am Suresi, 6/85. 93 Meryem Suresi, 19/12. 94 Meryem Suresi, 19/12-14.
35
“Bunun üzerine Biz de çarsna karlk vermitik. Eini onun için çocuk
dourmaya elverili klmak suretiyle ona Yahya’y vermitirk. Onlar, hayrl ilerde
birbirleriyle yarrlar ve (sevgimizi) umarak ve (azabmzdan da) korkarak Bize dua
ederlerdi. Onlar, Bize kar derin bir sayg içindeydiler.95”
Bu ayet-i Kerîme’de Hz. Yahya ile birlikte annesi ve babas hayr ilerine
koan, hem ümid hem de korkuyla Allah'a dua eden ve Allah'a kar derin sayg
besleyen kiiler olarak tasvir edilmekte ve methedilmektedir.
f) Son derece mütevazi bir kiiydi. Kldan dokunmu elbise giyer, arpa
ekmei yerdi96. Yahya (a.s.)'n ne bir dinar, ne bir dirhemi, ne de barnacak bir
meskeni vard. Gece kendisini nerede bürürse orada kalrd. Ne bir kölesi, ne de bir
cariyesi vard. Allah'a çok ibadet eder, cehennem korkusuyla alar dururdu97.
Hristiyan kaynaklarda geçen özelliklerinde ise Hz. Yahya “evlilerin dostu”,
“k deil ancak n ahidi” ifadesi ile anlatlr. O herkesin inanmas için a
ahitlik etmeye gelmiti98.
9. YAHYA (A.S.)’IN SA (A.S.)’A TAB OLUU:
Hz. Zekeriya (a.s.), Hz. sa (a.s.)’n doumundan önce srailoullarna ilâhî
daveti yaymak ve açklamak üzere Peygamber olarak gönderilmiti. Bilindii üzere
Hz. sa (a.s.), srailoullarna gönderilen peygamberlerinin sonuncusu idi. te
bundan dolaydr ki hem Hz. Zekeriya (a.s.) ve hem de Hz. Yahya (a.s.), Hz. sa
(a.s.)’ doumundan delikanl oluncaya kadar hep koruyup gözettiler99.
Hz. sa (a.s.) peygamber olarak öretilerini yaymaya balaynca ona ilk
inanan kii Yahya (a.s.) oldu100.
95 Enbiya Suresi, 21/90. 96 M. Asm Köksal, Peygamberler Tarihi, s.295. 97 M. Asm Köksal, a.g.e., s.295. 98 Xavier Leon-Dufour, a.g.e., s.585. 99 Muhammed Ali es-Sabuni, Peygamberler Tarihi, Ahsen Yay., Tarihsiz, s.688,689. 100 a. Cemil Aknc, Hz. Yahya, s.160; Süleyman Ate, a.g.e., s.191.
36
srailoullar, gönderilen peygamberlerin bir ksmn yalanlyor, bir ksmn
da öldürüyorlard 101 . Bu yüce görevde Hz. Yahya (a.s.) Hz. sa (a.s.)’a destek
oluyordu. Hz. Yahya (a.s.), Tevrat ile yeni nazil olacak kitap arasndaki intikal
devresinin peygamberiydi102.
Meryem suresi 12. ayette de belirtildii gibi Hz. Yahya (a.s.)'n daha çocuk
denilebilecek bir yata peygamber olmasnn hikmetlerinden biri de; Hz. sa (a.s.)'n
peygamberliine o toplumu hazrlamak idi. Hz. sa (a.s.)’a peygamberlik gelince Hz.
Yahya (a.s.)'n görevi tamamlanm oldu. Hz. sa (a.s.)'n peygamber olmas ile Hz.
Yahya (a.s.)'n intikal devri tamamlanm, Yahudiler Hristiyanlkla ereflendirilmi
ve Tevrat'n hükmü tamamlanp Yüce Allah tarafndan Hz. sa (a.s.)'a ncil
gönderilmitir103.
Hz. Yahya (a.s.) ile Hz. sa (a.s.)'n ayn zamanda yaayan iki peygamber
olmalar gibi daha önce de ayn bölgede Hz. Musa (a.s.) ile kardei Hz. Harun (a.s.)
ayn anda peygamber idiler. Musa (a.s.) kekemeydi. Harun (a.s.) ise kuvvetli bir
hatipti ve her ikisi de Tevrat'la çalyorlard104.
Rivayetlere göre Yahya (a.s.) otuz yanda iken Ürdün Irma'nda sa (a.s.) ile
bulutu. am'a gidip sa (a.s.)'la bulutuu zaman da halk, Allah'a ibadete davetten
geri durmad. sa (a.s.)’n, Yahya (a.s.)', oniki havarisinin banda, halka Allah'n
emir ve nehiylerini bildirmek üzere gönderdii de rivayet edilir105.
Hz. Yahya ile Hz. sa teyze çocuklarydlar. sa (a.s.), yün elbiseler giyerdi.
Yahya (a.s.) ise, kldan dokunmu elbiseler giyerdi. Hiç birinin ne dinar, ne dirhemi,
ne kölesi, ne cariyesi ve ne de snacaklar bir barnaklar vard. Nerde akam orda
sabah yaayp giderlerdi. Birbirlerinden ayrlmak istediklerinde, Yahya (a.s.):
- ‘Bana tavsiyede bulun!’ deyince, Hz. sa:
- ‘Mal biriktirme ve saklama!’ diye tavsiye etti. Hz. Yahya:
- ‘Bunu yapabilirim’ dedi106.
101 M. Asm Köksal, Peygamberler Tarihi, s.298. 102 A. Cemil Aknc, a.g.e., s.160. 103 ncilin Gelii. 104 A. Cemil Aknc, a.g.e., s. 67. 105 es-Salebi, el-Arais, s.379; M. Asm Köksal, a.g.e., s.298. 106 Muhammed Ali es-Sâbûnî, a.g.e., s. 688-690.
37
Bir gün iki teyze olu peygamber bir yolda karlarlar. sa (a.s.) “Ey Yahya!
Seni daima kederli görüyorum. Yoksa Allah’u Teala’nn gadabndan emin misin?”
diye sordu. O da buna cevaben “Ey sa! Ben de seni daima neeli görüyorum. Yoksa
Allah’u Teala’nn gadabndan emin deil misin?” dedi. Bunun üzerine ikisi de, bu
hususun vuzuha kavumas için ilâhî bir vahyin gelmesini beklediler. Nihayet Cebrail
(a.s.) gelerek Allah Teala’nn “Bana en sevgili olan, bana kar korku ve ümidi bir
arada bulunandr” buyurduunu bildirdi107.
Hz. Yahya (a.s.), Hz. sa (a.s.)’ Ürdün Irmanda vaftiz ettii için Vaftizci
Yahya adyla mehur olmutur108.
Hristiyan din bilginleri Hz. Yahya'y, "Yûhannâ" diye adlandrmlar ve onu,
"Vaftizci" diye lakaplandrmlardr. Çünkü Hz. Yahya, Hristiyanlarca yaplan vaftiz
iini üstlenmiti. Bu, günahlardan tevbe etmek için suyla ykanlp takdis etme iidir.
Hz. Yahya, Ürdün çevresinde peygamberliini açklayp insanlar
(günahlarndan arnmak için) tevbe etmeye çard. Bunun üzerine Kudüs halk ile
Ürdün'e yakn kasaba halk, Hz. Yahya'nn yanna geldi. Hz. Yahya, onlar, nehirde
vaftiz edip onlara, sa’nn geleceinin yaklamakta olduunu haber verdi.109
10. YAHYA (A.S.)’A VERLEN BE EMR:
Hz. Yahya (a.s), srailoullarn Allah'a davet ediyordu. Vaaz ve nasihatlerde
bulunuyordu. Hz. Yahya'nn davet metodu, hikmet ve güzel öütten ibaretti.
Bu konu ile ilgili olarak mam Ahmed, Resulullah (s.a.v.)'in öyle
buyurduunu rivayet etmitir:
“üphesiz ki Cenab- Allah, Yahya (peygambere); hem kendisinin amel
etmesi ve hem de srail oullarna da onlarla amel etmelerini emretmesi için be
direktifi vahyetti. Fakat o, bunu yapmakta gecikince, sa (a.s.), ona:
107 brahim Cumalolu, Peygamberler Tarihi, Osmanl Yaynevi, Tarihsiz, cilt 1, sh. 277. 108 Prof. Dr. Süleyman Ate, a.g.e., s.191. 109 Muhammed Ali Sâbûnî, a.g.e., s. 692-693.
38
- 'Senin, kendileriyle amel etmen ve kendileriyle amel etmeleri için de
srailoullarna emir vermekle emrolunduun be direktif var. Bunlar ya tebli et ya
da ben bunlar srail oullarna tebli edeceim' dedi.
Yahya:
azablandrlmaktan ya da yere batrlmaktan korkarm' dedi.
Ravi (devamla) derki:
srailoullaryla tklm tklm doldu. Kendisi minbere çkarak Allah'a hamdü senada
bulunduktan sonra:
- 'Onur ve üstünlük sahibi Yüce Allah bana be direktif vahyetti ki, onlarla,
hem ben amel edeyim ve hem de sizin onlarla amel etmeniz için size emir vereyim'
dedi.
Birincisi: 'Allah'a kulluk edesiniz ve hiçbir eyi O'na ortak komayasnz.
Allah'tan bakasna kulluk edip baka eyleri O'na ortak koann durumu una benzer:
Bir kimse, kendi öz malndan altn ya da gümü para vererek bir köle satn alr; bu
köle, çalp elde ettii kazanc efendisinden bakasna verirse Allah'tan bakasna
ibadet eden ve O'na baka varlklar ortak koan kimse gibi olur. Hangi birinizin
kölesinin böyle olmas hounuza gider? Cenab- Allah, sizi yaratt ve size rzk verdi.
Siz de, O'na kulluk edin ve hiçbir eyi O'na ortak komayn!
kincisi: Size, namaz klmanz emrediyorum. Çünkü Cenab- Allah, baka
tarafa yönelip iltifat etmeyen kulunun yüzüne kar yüzünü diker ve ona bakar. Siz
de namaz klarken baka tarafa yönelmeyin ve bakmayn.
Üçüncüsü: Size oruç tutmanz da emrediyorum. Cenab- Allah, oruç tutan
kimseyi, yannda miskten bir torbac bulunan kimseye benzetmitir, Oruç tutan
herkesin kua altnda bu miskten torbacn içindeki koku hissedilir. Oruçlunun
az kokusu, Allah katnda misk kokusundan daha güzeldir.
39
Dördüncüsü: Size Sadaka vermenizi de emrediyorum. Sadaka veren kimse,
düman tarafndan tutsak edilen, eli ensesine balanan ve boynu vurulmak üzere
ortaya getirilen kimseye benzer. Bu kimse, dümanlarna: 'Beni sal vermeniz için
size fidye versem ne dersiniz?' der. Böyle dedikten sonra az ya da çok miktarda fidye
vererek kendisini tutsaklktan kurtarr.
Beincisi: Size, onur ve üstünlük sahibi Allah' çokça anmanz da
emrediyorum. Allah' çokça anan kimse, düman tarafndan süratle takip edilip
kovalanan ve salam bir kaleye snan bir kimseye benzer. Kul da, onur ve üstünlük
sahibi Allah' anmakta iken eytana kar salam bir kaleye snm olur.110”
11. YAHYA (A.S.)’IN EHADET:
Yahya (a.s.) da babas Zekeriya gibi milleti tarafndan ehid edilmitir111.
Tarihçiler, Hz. Yahya'nn öldürülmesi ile ilgili bir çok sebep naklederler.
Bunlarn en mehur olann, bn Kesîr rivayet etmitir. Yine bu rivayeti; Üstad en-
Neccâr, "Kasasu'l-Enbiyâ" adl kitabnda u ekilde aktarmaktadr:
Filistin hükümdar/valisi Herodes, belal ve fask bir kimse idi. Bunun, erkek
kardeinin (baz rivayetlerde de erkek kardeinin kars olarak geçmektedir 112 )
'Herodya' adnda çok güzel bir kz vard. Herodes, onunla evlenmek istiyordu.
Herodya da bu evlilie raz idi. Fakat Hz. Yahya, bu evlilik iini örenince, böyle bir
eyin olamayacan belirtmiti. Çünkü bu evlilik ii, -Tevrat’a göre haram olduu
gibi- Ehli kitabn eriatna göre de haram idi. Bu nedenle de Herodya, Hz. Yahya'ya
kar kalbinde kin besledi113. Onu bir hile ile öldürmeye karar verdi.
ntikam arzusuyla yanan Herodya yllar geçmesine ramen Hz. Yahya’ya
kar öfkesini yenemedi ve Vali Herodes’in doum günü kz Salome’yen güzel bir
ekilde süsledi ve en güzel elbiseleri giydirdi ve Herodes'un huzuruna yollad. Kz,
110 Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, c.4, s. 202. 111 Elmall Muhammed Hamdi Yazr, Hak Dini Kur’ân Dili, stanbul, 1971, c.1, c.421. 112 Oscar Wilde, a.g.e., s.11. 113 Süleyman Ate, a.g.e., s.190.
40
Herodes'un akln bandan çelinceye kadar dans etti. Böylece kz, Herodes'u etkisi
altna ald. Herodes, kza:
- 'Dile benden ne dilersen?' dedi. Salome, annesinin, kendisine örettii gibi:
- 'u tabakta, Yahya'nn ban istiyorum' dedi. Herodes, kzn bu isteini
kabul edip Yahya'nn bann kendisine getirilmesini emretti. Bunun üzerine Yahya
(a.s)', namazda iken öldürdüler ve onu, bir koyun boazlar gibi boazladlar. Daha
sonra ban, kanlar içinde tabaa koyarak Herodes'a getirdiler... Bunun üzerine
Herodya'nn, o anda helak olduu söylenir114.
Baka bir rivayete göre ise bu kadn çok güzel olan Yahya’ya sahip olmak
istemi, Yahya onun arzusuna ram olmaynca Krala onu öldürtmütür115.
Hz. Yahya, Hz. Zekeriyyâ, Hz. sa'ya kar tertiplenen olaylar ve saylarn
ancak Allah'n bildii peygamberlerin, hem insanln ve hem de Allah'n dümanlar
Yahudilerin ellerinde suçsuz yere kanlar dökülmütür116.
Rivayete göre Yahya (a.s.)'n ehit edilii, sa (a.s.)'n otuzüç yanda semaya
kaldrlndan bir buçuk sene önce olmutur. Buna göre sa (a.s.)'n otuzbirbuçuk
yanda olup Yahya (a.s.)'n da ondan alt ay büyük olduu bilindiine göre otuziki
yanda ehit edilmitir117.
Gerek Yahya (a.s.)'n dinen yasak olan bir evlilie ve ilikiye rza
göstermemesi, gerek salih bir peygamber olan Zekeriya (a.s.)'a zina isnad edilmesi,
kendilerinin ehit edilmeleri için birer bahane idi118.
Hz. Zekeriya gibi Hz. Yahya'nn katli, srailoullarnn hükümdarlarnn
zulüm ve taknlkta ne kadar ileri gittiklerini göstermektedir. Anlk istekleri ve
akn ve fask kimselerin arzularndan dolay salih kiilerin kann döktüler. Semavi
114 Üstad en-Neccâr, Kasasu'l-Enbiyâ, Beyrut, trhsz. s. 369 115 Süleyman Ate, a.g.e, s.190. 116 A. Cemil Aknc, Hz. Yahya, s.97,98; Muhammed Ali Sabuni, Peygamberlik ve Peygamberler, s.395. 117 es-Salebi, el-Arais, s.403. 118 M. Asm Köksal, Peygamberler Tarihi, s.298,299.
41
Yahudilerin peygamberleri katletmelerine Kur’ân- Kerîm'de yer verilmi ve
ayet-i Kerîmeler’de öyle buyurulmutur:


87
“Andolsun ki, Biz Musa’ya kitab vermi, arkasndan da elçiler göndermitik.
Meryem olu sa’ya da apaçk deliller vermi ve onu Ruhu’l-Kudüs ile
desteklemitik. Her ne zaman, bir elçi size nefislerinizin holanmad bir ey
getirmi idiyse kibirlenmitiniz ve bu yüzden de, kimilerini yalanlam, kimilerini de
öldürmütünüz.120”


91
“Onlara: ‘Allah’n indirdiine inann!’ denildiinde, onlar: ‘Biz (sadece) bize
indirilmi olana inanyoruz’ derler ve onun dndakini inkar ederler. Oysa ki, o
(Kur’ân), onlarn yannda bulunan dorulayan gerçektir. O zaman sen onlara: ‘Eer
gerçekten inanyor idiyseniz, o halde, daha önceleri Allah’n peygamberlerini neden
öldürüyordunuz?’ diye sor.121”
Hafz bni Asakir, Zeyd b. Vahid'in am Mescidi yaplrken Yahya (a.s.)'n
bann kble tarafnda bir temel tann altndan çktn, deri ve saçnn sanki o an
öldürülmü gibi olduunu söylediini rivayet eder122.
119 Muhammed Ali es-Sabuni, a.g.e., s.396. 120 Bakara Suresi, 2/87. 121 Bakara Suresi, 2/91. 122 Muhammed Ali Sabuni, a.g.e., s.397.
42
Hz. Muhammed (s.a.v.) bu duruma iaret edercesine bir hadis-i erifinde
"Allah topraa peygamberlerin vücudunu yemeyi haram kld" buyurmutur123.
Yahya (a.s.) öldürüldükten sonra örencileri gelip onu alarak defnettiler ve
sa (a.s.)'a gelerek Yahya (a.s.)'n öldürüldüünü haber verdiler. Hz. sa çok üzüldü
ve davetini açklayarak insanlara öüt verdi. Kendisine pek çok kii tabi oldu ta ki
göe çekilmesine kadar124.
12. YAHYA (A.S.)’IN MUCZELER:
Öncelikle belirtmek gerekir ki Yahya (a.s.)’n doumu bile mucize özellii
tamaktadr. Nitekim babas Zekeriya (a.s.) doksan küsür yanda annesi ise ksr
iken çocuk sahibi olmulardr. Bu da Yahya (a.s.)’n dünyaya geliinin bir mucize
olduunu bize göstermektedir.
a) Tan dile gelmesi: srailoullar, Yahudi hükümdâr Birinci Herod’un emri
üzerine Yahya (a.s.)’ ehit etmek için aryorlard. Bu haberi duyan Yahya
peygamber onlardan uzaklayordu. Bu srada bir kaya dile geldi, “Ey Allah’n
Peygamberi! Bana gel!” Yahya (a.s.) kayaya yaklat zaman içinin kovan gibi
oyulmu olduunu gördü. O tan içine girdi. Yahya (a.s.)’ ehit etmek üzere arayan
kafirler o kayaya yaklatklar zaman, o kayadan kafirlerin üzerine oklar atlmaya
baland. Bu durumu gören Yahudiler geriye dönüp kaçtlar125.
b) Gündüz vakti yldz göstermesi: Yahya (a.s.) peygamber olarak
vazifelendirilip am’a geldikten sonra insanlar ona “Hakikaten peygambersen, bize
gündüz gözü ile yldz göster” dediler. nsanlarn bu istei üzerine Yahya (a.s.) dua
etti ve gündüz günein çevresindeki yldzlar görünmeye balad126.
123 Ebu Dâvud, Salat 201, Vitr 26; Nesâî, Curna 5; bn Mâce, kame 79, Cenaz 65; Darirnî, Salat 206; Müsned: 4/8; Îbnü'l-Esîr, el-Camitrl-Usul, 9/265 124 a.g.e. 125 http://www.gulsehri.com/dini/yahya_aleyhisselam.asp. 126 A.y.
43
c) Ba kesilmi olmasna ramen Herod’a “Bu kz almak sana helal
deildir” demitir127.
Bu bölümde Hz. Yahya’nn Soyu ve Hayat ele alnm ve Hz. Yahya’nn
doumu, çocukluu, ailesi, akrabalar geni bir ekilde ilenmitir. Hz. Yahya’nn
babas Hz. Zekeriya’dan bahsedilmi; Hz. Zekeriya’nn soyu, meslei, Hz.
Yahya’nn teyze kz olan Hz. Meryem’i himaye edii ve evlat arzusu Kur’ân ayetleri
nda incelenmitir. Devamnda Hz. Yahya’nn peygamber oluu ve sahip olduu
faziletlerden bahsedilerek; kuzeni Hz. sa’ya tabi oluu üzerinde durulmutur. Hz.
Yahya’ya verilen emirler ile mucizeleri konu edilerek ehadeti ile bölüm
sonuçlandrlmtr.
PEYGAMBER
45
ncil, Hristiyanln kutsal kitab olup Hz. sa’ya indirilmitir. Müslümanlara
göre, “Allah tarafndan vahyedilen ve asl kaybolmu ilâhî kitap”tr. Bu nedenle de
dört büyük kitaptan biri kabul edilir. Hristiyanlara göre ise, ncil bir kitap deil, sa
tarafndan ilan edilen “müjde”dir. Eldeki nciller de, o ilann ahitleridir. Bu
yaklam Hristiyanlara, ncillerde hata olduunu söyleme imkan verir128.
60’ akn ncil vardr. Katolik Kilisesi bunlardan dördünü kabul eder. Matta,
Markos, Luka ve Yuhanna tarafndan yazlanlarn hepsi ncil genel adyla anlr. lki
Hz. sa’nn ölümünden 30, dördüncüsü ise 90 yl sonra kaleme alnmtr. Dört ncil
de halk Yunancasyla yazlmtr. Arapça’da bu dört ncil, Enâcîl-i Erbaa adyla
tanmlanr129.
ncil, kelime olarak “getirdii bir haberden dolay bir ahsa verilen müjdelik,
mükafat” anlamna gelir. Daha sonralar “sevindiren haber”, “Hz. sa’nn tebligatnn
özeti”, “onun hayat”, “Hz. sa’nn siret ve tabligatn yaz ile kaydeden kitaplar”
hakknda kullanlmtr130.
Matta, Markos ve Luka ncillerine Sinoptik nciller ad da verilir. Çünkü
aralarnda, biçim ve içerik açsndan benzerlikler vardr. Markos ncili, geleneksel
sralamada ikinci yeri alr ve gerçekte en eski olan ve öbür iki ncil’e kaynak
oluturan Hz. sa’nn sözlerinin ilk derlemesini içerir. Hristiyanlar genellikle
ncillerin Hz. sa’nn yaamna tank olmu kiiler tarafndan yazldn kabul
ederler. Ancak aratrmalar, bu dört ncilin 70 ile 110 yllar arasnda kaleme
alndn ortaya koyar. ncillerin bir bütün olarak toplanmas, sa’nn peygamberlik
görevinin sona ermesinden yaklak 100 yl sonra gerçekleir. ncillerin resmi olarak
kabulü ise 170 yl civarndadr131.
128 http://www.ilkayet.net/incil.htm. 129 a.g.y 130 a.g.y. 131 http://www.ilkayet.net/incil.htm.
46
Tevrat, Zebur ve ncil’i içine alan Kitab- Mukaddes’de Tevrat ve Zebur Eski
Ahit; ncil ise, Yeni Ahit olarak adlandrlr. Matta, Markos, Luka ve Yuhanna
ncillerini içine alan Yeni Ahit 27 bölümden oluur ve bunlar üç grupta toplanr:
Tarihi kitaplar, Talimi kitaplar ve Vahiy (Esinleme)132. Tarihi kitaplar: 1. Matta, 2.
Markos, 3. Luka, 4. Yuhanna ncilleri ile 5. Luka’nn, Elçilerin (Resullerin) leri
adl kitabn kapsar133.
Aada Hz. Yahya ile ilgili tespit edilen ayetlerin srasyla Yunanca,
Süryanice ve Türkçeleri verilmitir. Bunun yaplmasnn sebebi Sami dillerinin bir
bütün olarak ele alnmas gereidir. Bu konuyla çok yakndan ilgilenen Prof. Dr.
Salih Akdemir’in yaynlanmam “Kur’ân Çevirilerinde Yöntem Sorunu” adl
kitabnda konunun önemi u ekilde belirtilmektedir:
Allah elçileri birbirlerini onaylamak, tasdik etmek için gönderilmilerdir. u
halde gerek Eski ve gerek Yeni Ahit’tin, gerek Kur’ân’n doru olarak anlalmasn
istiyorsak, vahiy sürecini bir bütün olarak alglamamz gerekir. Parçac yaklamlar
salkl ve doru anlamann önünde en önemli engellerdendir. Nasl ki, Kur’ân’
doru anlamak için Eski ve Yeni Ahit’i çok iyi anlamak gerekiyorsa, Eski ve Yeni
Ahit’i doru anlamak için de Kur’ân’ çok iyi bilmek gerekir. Bununla birlikte
gerçek udur ki, çeitli dinlerin mensuplar vahiy sürecini bir bütün olarak
deerlendirmedikleri için indirgeci tavr sergilemilerdir. Bu indirgeci tutumun doal
bir sonucu olarak Yahudiler kendilerinden bir elçi olarak Hz. sa’y ve müjdesini
tanmazlktan gelirken Hristiyanlar da kendilerinden sonra gelen Hz. Muhammed’i
ve ilâhî mesaj, Kur’ân’ tanmamlardr… Müslümanlar Kur’ân’n açk ayetlerine
ramen geçmite olduu gibi bugün de indirgeci tavrlarn sürdürmektedirler. Bu
indirgeci tavrn doal bir sonucu olarak Müslümanlar, Yahudilii ve Hristiyanl
neshedilmi, yürürlükten kaldrlm, tahrif bir din olarak görmekten kendilerini
kurtaramamlardr. Bu yüzden de Kur’ân’ anlamak için geçmiteki vahiy sürecinin
gerekli olduunu hiçbir ekilde düünmemiler ve dolaysyla bu alandaki
çalmalara önem vermemilerdir134.
132 a.g.y 133 a.g.y. 134 Salih Akdemir, Kur’ân Çevirilerinde Yöntem Sorunu, Yaynlanmam Kitap.
47
AYETLER
βαπτιστς κηρσσων ν τ ρμ τς ουδαας 
1
 
ορανν 
2
1-2: O günlerde Vaftizci Yahya ortaya çkt. Yahudiye çölünde u çarda
bulunuyordu: “Tövbe edin! Göklerin Egemenlii yaklamtr.”
3.  οτος γρ στιν  ηθες δι σαου το προφτου 
λγοντος φων  βοντος  ν  τ  ρμ  τοιμσατε  τν  δν 
κυρου εθεας ποιετε τς τρβους ατο 
3

3: Nitekim Yeaya peygamber araclyla sözü edilen kii Yahya’dr. Yeaya
öyle demiti: “Çölde yükselen ses, ‘Rabbin yolunu hazrlayn, geçecei patikalar
düzleyin’ diyor.”
4.  ατς  δ    ωννης  εχεν  τ  νδυμα  ατο  π 
τριχν  καμλου  κα  ζνην  δερματνην  περ  τν  σφν 
ατο  δ τροφ ν ατο κρδες κα μλι γριον
4


4: Yahya’nn deve tüyünden giysisi, belinde deriden kua vard. Tek yedii,
çekirge ve yaban balyd.
5
 
ξομολογομενοι τς μαρτας ατν 

5-6: Kudüs’ün, bütün Yahudiye’nin ve tüm eria nehri yöresinin halk ona
geliyor, günahlarn itiraf ediyor, onun tarafndan eria nehrinde vaftiz ediyordu.
49
χιδνν τς πδειξεν μν φυγεν π τς μελλοσης ργς
7

 
8  
 
9. κα μ δξητε λγειν ν αυτος πατρα χομεν τν 
βραμ  λγω  γρ  μν  τι  δναται    θες  κ  τν  λθων 
τοτων γεραι τκνα τ βραμ 
9

 
 
10.  δη δ  ξνη πρς  τν ζαν τν δνδρων κεται 
πν  ον  δνδρον  μ  ποιον  καρπν  καλν  κκπτεται  κα 
ες πρ βλλεται 
10
 
50
11.  γ μν μς βαπτζω ν δατι ες μετνοιαν  δ 
πσω  μου  ρχμενος  σχυρτερς  μο  στιν  ο  οκ  εμ 
κανς  τ  ποδματα  βαστσαι  ατς  μς  βαπτσει  ν 
πνεματι γ κα πυρ 

 
 
12.  ο  τ πτον  ν  τ χειρ ατο κα  διακαθαριε  τν 
λωνα ατο κα συνξει τν στον ατο ες τν ποθκην 
τ δ χυρον κατακασει πυρ σβστ 
12

7-12: Ne var ki, Ferisilerle Sadukilerden birçok kiinin vaftiz olmak için
kendisine geldiini gören Yahya onlara öyle seslendi: “Ey engerekler soyu! Gelecek
olan gazaptan kaçmanz için sizi kim uyard?” Bundan böyle tövbeye yarar
meyveler verin. Kendi kendinize, ‘biz brahim soyundanz’ diye düünmeyin. Ben
size u söyleyeyim, Tanr, brahim’e u talardan çocuk yaratacak güçtedir. Balta
imdiden aaçlarn köküne dayanmtr. yi meyve vermeyen her aaç kesilip atee
atlacak. Gerçi ben sizi tövbe için suyla vaftiz ediyorum, ama benden sonra gelen
benden daha güçlüdür. Ben O’nun çarklarn çkarmaya bile layk deilim. O sizi
Kutsal Ruh’la ve atele vaftiz edecek. Yabas elindedir. Harman yerini temizleyecek,
budayn toplayp ambara yacak, saman sönmeyen atete yakacaktr.135”
135 http://www.incil.biz.com
1
1: Tanr’nn Olu sa Mesih’le ilgili müjdenin balangc.
2.  καθς  γγραπται  ν  τ  σα  τ  προφτ  δο 
ποστλλω  τν  γγελν  μου  πρ  προσπου  σου  ς 
κατασκευσει τν δν σου 

2: Yeaya peygamberin kitabnda öyle yazlmtr: “Bak habercimi senin
önünden gönderiyorum; o senin yolunu hazrlayacak.”
3.  φων  βοντος  ν  τ  ρμ  τοιμσατε  τν  δν 
κυρου εθεας ποιετε τς τρβους ατο 
3

3: “Çölde yükselen ses, ‘Rab’bin yolunu hazrlayn, geçecei patikalar
düzleyin’ diyor.”
κηρσσων βπτισμα μετανοας ες φεσιν μαρτιν 
4

balanmas için tövbe edip vaftiz olmaya çaryordu.
 
τ ορδν ποταμ ξομολογομενοι τς μαρτας ατν



5: Bütün Yahudiye halk ve Kudüslülerin hepsi ona geliyor, günahlarn itiraf
ediyor, onun tarafndan eria nehrinde vaftiz ediliyordu.
6.  κα  ν    ωννης  νδεδυμνος  τρχας  καμλου  κα 
ζνην δερματνην περ τν σφν ατο κα σθων κρδας 
κα μλι γριον 


53
6: Yahya’nn deve tüyünden giysisi, belinde deriden kua vard. Çekirge ve
yaban bal yerdi.
7.  κα  κρυσσεν  λγων  ρχεται    σχυρτερς  μου 
πσω