Książka Abstraktów - V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych

Otwarte Seminarium Uczestników Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich

pod honorowym patronatem Jego Magnificencji Rektora Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

prof. dr hab. Andrzeja Dropa

Dziekana Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

prof. dr hab. Ryszarda Kocjana

oraz Rady Doktorantów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

Książka abstraktów

Lublin, 12 czerwca 2014



3

Komitet naukowy

prof. dr hab. Grażyna Biała

dr hab. Anna Bogucka-Kocka

dr Sławomir Dresler

prof. dr hab. Tadeusz Dzido

prof. dr hab. Sylwia Fidecka

prof. dr hab. Grażyna Ginalska

prof. dr hab. Wiesław Gruszecki

prof. dr hab. Krzysztof Jóźwiak

dr hab. n. med. Janusz Kocki

prof. dr hab. Dariusz Matosiuk

dr hab. Ireneusz Sowa

dr Grażyna Szymczak

dr hab. Katarzyna Tyszczuk-Rotko

prof. dr hab. Monika Waksmundzka-Hajnos

dr hab. Magdalena Wójciak-Kosior

Komitet organizacyjny

Kamila Rokicka

Marcin Czop Ewelina Rutkowska

Lidia Kotuła Wojciech Szwerc

Tomasz Kubrak Jolanta Tylus

Marta Marszałek Artur Wnorowski

Agnieszka Michalak Karolina Zapała

Natalia Nowacka

Seminarium realizowane w ramach projektu "Specjalizacja i Kompetencje - Program

rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie"




4

Program sympozjum

9:00 – 9:05 Otwarcie sympozjum

9:05 – 9:45 “ Synergy, a new way of fund raising” – Willem Wolters

9:45 – 10.15 Przerwa kawowa (rozwieszanie posterów)

10:15 – 11:30 „Funkcje, cele i zadania współczesnych ogrodów botanicznych.”

– dr Grażyna Szymczak,

„Czy rośliny mięsożerne mogą być przydatne w medycynie?”

– dr hab. Bartosz Płachno

11:30 – 13:00 Sesja posterowa oraz zwiedzanie ogrodu botanicznego

13:00 – 13:30 Przerwa obiadowa

13:30 – 14:35 Prezentacje doktorantów – Sesja Analityczna

14:35 – 14:45 Przerwa kawowa

14:45 – 15:50 Prezentacje doktorantów – Sesja Nauk Medycznych

15:50 – 16:00 Przerwa kawowa

16:00 – 17:05 Prezentacje doktorantów – Sesja Genetyczna

17:05 Zakończenie konferencji



5

Prezentacje ustne Sesja Analityczna 13:30 – 14:35

13:30 – 13:37 Tomasz Kubrak Analiza kumaryn prostych w roślinach metodą elektroforezy kapilarnej (CE) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _______

13:38 – 13:45 Piotr Pawłowski Otrzymywanie i standaryzacja nowoczesnych przetworów roślinnych o wysokiej aktywności biologicznej z ziela tarczycy alpejskiej S. alpina L. spp. alpina _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

13:46 – 13:53 Kamila Rokicka Czynniki wpływające na zawartość kwasu betulinowego i oleanolowego w Viscum album

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

13:54 – 14:01 Karolina Sobótka-Polska Synteza, analiza spektroskopowa i modelowanie molekularne kwasu acetylosalicylowego - propozycja ćwiczenia dla studentów

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14:02 – 14:09 Wojciech Szwerc Różne sposoby mineralizacji jako jedna z metod przygotowania próbek biologicznych do analizy składu pierwiastkowego

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14:10 – 14:17 Jolanta Tylus Wykorzystanie polianiliny jako warstwy ochronnej dla żelu krzemionkowego

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14:18 – 14:25 Magdalena Walasek Zastosowanie wysokosprawnej chromatografii przeciwprądowej (HPCCC) do izolacji terpenoidów z olejku eterycznego Mentha piperita L.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14:26 – 14:33 Karolina Zapała Określenie zawartości izoflawonów w zależności od fazy kiełkowania w wybranych odmianach soi (Glycine sp.)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ̀



6

Analiza kumaryn prostych w roślinach

metodą elektroforezy kapilarnej (CE)

Tomasz Kubrak1, Sławomir Dresler2, Grażyna Szymczak3, Anna Bogucka-Kocka1

1 Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Zakład Fizjologii Roślin, Instytut Biologii i Biochemii,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 3 Ogród Botaniczny UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Jedną z najbardziej interesujących metod separacyjnych, które pojawiły się

w ostatnich latach w chemii analitycznej jest metoda elektroforezy kapilarnej. Metoda ta

charakteryzuje się wysoką rozdzielczością, krótkim czasem analizy oraz niskimi kosztami

związanymi z niewielkim zużyciem odczynników i próbki. Systemy do elektroforezy

kapilarnej są łatwe do automatyzacji, mogą być łączone z różnymi detektorami

(spektrofotometrycznymi, spektrometrii mas, fluorescencyjnymi, konduktometrycznymi)

i znajdują bardzo szerokie zastosowanie (od analizy nieorganicznych jonów po analizę DNA).

Rozdział składników próbki oparty jest na zjawisku elektroforezy i elektroosmozy

zachodzących w cienkich kapilarach (wew. śred. 25 - 100 µm) po przyłożeniu wysokiego

napięcia (do 30 kV).

Celem badań była optymalizacja rozdziału kumaryn prostych (eskuliny, eskuletyny,

umbeliferonu oraz dihydrokumaryny) z użyciem elektroforezy kapilarnej.

Opracowana metoda została wykorzystana w analizie roślin Cichorium intybus

(rodzina Asteraceae), Aesculus hippocastanum (rodzina Sapindaceae), Herba melliloti

(rodzina Fabaceae) oraz Juniperus communis pendula (rodzina Cupressaceae).



7

Otrzymywanie i standaryzacja nowoczesnych przetworów roślinnych

o wysokiej aktywności biologicznej z ziela tarczycy alpejskiej

S. alpina L. spp. alpina

Piotr Pawłowski, Grażyna Zgórka

Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Niektórzy przedstawiciele rodzaju Scutelaria L. (Tarczyca) np. S. baicalensis,

charakteryzują się obecnością różnych składników biologicznie czynnych, głównie polifenoli,

które odpowiadają za wielokierunkową aktywność biologiczną (przeciwzapalną, hepato-,

neuro- i kardioprotekcyjną, przeciwnowotworową) tych taksonów. Z tego powodu, podjęto

próbę uzyskania nowoczesnych form przetworów roślinnych, będących skoncentrowanymi

wyciągami, otrzymanymi z ziela mniej znanego podgatunku tarczycy alpejskiej (S. alpina L.

ssp. alpina). W tym celu, wysuszone i rozdrobnione ziele tarczycy poddano ekstrakcji

wspomaganej ultradźwiękami (UAE), stosując dwa alkoholowe ekstrahenty: 25% i 50% (v/v)

EtOH. Ekstrakcję prowadzono w podwyższonej temperaturze (75oC) pod chłodnicą zwrotną.

Wyciągi odparowano, rozpuszczono w wodzie destylowanej i zamrożono w temp. -50oC

przez 12 h. Po tym czasie przeprowadzono suszenie sublimacyjne pod zmniejszonym

ciśnieniem. Otrzymane w ten sposób liofilizaty (SA25 i SA50 – ekstrakcja odpowiednio 25%

i 50% EtOH), po rozpuszczeniu w 75% (v/v) MeOH, oczyszczano, stosując metodę ekstrakcji

do fazy stałej (SPE), a następnie poddano analizie jakościowej i ilościowej opartej na

wysokosprawnej chromatografii cieczowej w układzie faz odwróconych z detekcją

fotodiodową (RP-HPLC/PDA). Jako fazę ruchomą zastosowano gradient acetonitrylu

w 1 mM H3PO4.

W wyniku przeprowadzonej standaryzacji fitochemicznej ustalono średnią zawartość

7 bioaktywnych związków flawonowych (skutelaryny, skutelareiny, bajkaliny, bajkaleiny,

wogonozydu, apigeniny i chryzyny) w otrzymanych liofilizatach. Określono również

całkowitą średnią zawartość flawonoidów w ww. przetworach: SA25 – 137,7 mg/g, SA50 –

147,2 mg/g. Głównym składnikiem flawonowym obu liofilizatów był glikozyd – skutelaryna

(SA25 – 93,5 mg/g i SA50 – 129,1 mg/g). Zaobserwowano wyższą zawartość aglikonowych

form flawonów w liofilizatach otrzymanych w wyniku ekstrakcji 25% EtOH (SA25), podczas

gdy wyższą koncentracją glikozydów flawonowych odznaczał się liofilizat SA50.

Badania przeprowadzono z wykorzystaniem środków przyznanych w ramach programu: Specjalizacja i

kompetencje – program rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.



8

Czynniki wpływające na zawartość kwasu betulinowego i oleanolowego

w Viscum album

Kamila Rokicka1, Magdalena Wójciak-Kosior1, Ryszard Sawicki2,

Krzysztof Kowalczyk3, Dariusz Pucek4

1 Zakład Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Ogród Botaniczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin, Polska 3 Wydział Rolnictwa, Leśnictwa i Środowiska, Starostwo Powiatowe w Opolu Lubelskim,

Opole Lubelskie, Polska. 4 Leśnictwo Drzonowo, Nadleśnictwo Tychowo, Tychowo, Polska

Jemioła jest półpasożytem wykorzystywanym w przemyśle farmaceutycznym do

produkcji leków roślinnych o działaniu hipotensyjnym. Wyciągi, nalewki i ekstrakty

sporządzane według różnych receptur zielarskich determinują jej określone działanie

lecznicze.

Pasożyt ten występuje na różnych gatunkach drzew w trzech odmianach w Polsce:

typowa (Viscum album L. ssp. album), rozpierzchła (V. album ssp. austriaticum), jodłowa

(V. album ssp. abietis). Zróżnicowanie żywiciela na jakim występuje może wpływać na

istotne zmiany w składzie chemicznym surowca, a co za tym idzie również na jej aktywność

leczniczą. Głównymi składnikami jemioły są fizjologicznie aktywne peptydy tzw.

viscotoxyny, ale również lektyny, aminy biogenne i triterpeny tj. kwas betulinowy

i oleanolowy. Występujące w Viscum album triterpeny pentacylkiczne należą do grupy

wtórnych metabolitów roślinnych i charakteryzują je silne właściwości przeciwzapalne,

wykazują m.in. działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe,

przeciwgrzybicze.

W celu znalezienia surowca o największej zawartości triterpenów przebadałam próbki

jemioły zebranej z różnych gatunków drzew, m.in. topoli czarnej, lipy drobnolistnej, brzozy

brodawkowatej, jarzębu pospolitego, sosny zwyczajnej, robinii akacjowej oraz jabłoni.

Wstępne badania ilościowe dotyczące zawartości badanych kwasów wskazują na duże

zróżnicowanie w zależności od pochodzenia surowca, z czego najbardziej obiecującym

okazała się jemioła zbierana z jabłoni (Malus Jonathan) i sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris)

do pozyskiwania kwasu betulinowego oraz lipy drobnolistnej (Tilia cordata) i brzozy

brodawkowatej (Betula pendula) dla kwasu oleanolowego.



9

Synteza, analiza spektroskopowa i modelowanie molekularne kwasu

acetylosalicylowego - propozycja ćwiczenia dla studentów

Karolina Sobótka-Polska1, Agnieszka A. Kaczor2, Andrzej Polski3, Maciej Woś1,

Monika Pitucha1

1 Katedra i Zakład Chemii Organicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3 Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Kwas acetylosalicylowy jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ)

powszechnie używanym w leczeniu bólu o małym i średnim nasileniu. Profilaktycznie

stosowany jest także przez pacjentów u których występuje ryzyko udaru, zawału serca,

dusznicy bolesnej [1]. W literaturze opisano wiele syntez kwasu acetylosalicylowego,

jednakże ich wydajność oraz stopień trudności często pozostawiały wiele do życzenia.

Pandita i Goyal [2] zaproponowali syntezę aspiryny z kwasu salicylowego i chlorku acetylu

z dodatkiem pirydyny jako katalizator. Niestety reakcja okazała się mało wydajna (33%).

Naszym celem było opracowanie doświadczenia, które miało zapoznać studentów

z prostą, bezpieczną, szybką i wydajną syntezą kwasu acetylosalicylowego. W reakcji

zastosowaliśmy kwas salicylowy, bezwodnik kwasu octowego oraz dodatek kwasu

siarkowego (VI). Mając na uwadze właściwości fizykochemiczne kwasu acetylosalicylowego

zaproponowaliśmy krystalizację, która zapewniła nam uzyskanie wydajności na poziomie

85%. Czystość i jednorodność otrzymanego produktu oceniliśmy za pomocą chromatografii

cienkowarstwowej (TLC), używając mieszaniny chloroform i metanol (10:2) z dodatkiem

kwasu octowego. Studenci potwierdzą również strukturę kwasu acetylooctowego przy

pomocy widm 1H, 13C NMR oraz IR. Kluczowym elementem ćwiczenia jest pokazanie

studentom, jak zbudować model cząsteczki kwasu acetylosalicylowego i wyjaśnić mechanizm

jego działania na poziomie molekularnym.

Przedstawione procedury stanowią unikatową kombinację syntezy organicznej,

chromatografii TLC, analizy spektroskopowej i modelowania cząsteczkowego w nauczaniu

chemii medycznej.

1. Mackowiak P. A.; Clin. Infect. Dis. 2000, 31, 154–156.

2. Pandita, S.; Goyal, S. J. Chem.. Educ. 1990, 75(6), 770.



10

Różne sposoby mineralizacji jako jedna z metod przygotowania próbek

biologicznych do analizy składu pierwiastkowego

Wojciech Szwerc, Ireneusz Sowa, Magdalena Wójciak-Kosior, Ryszard Kocjan

Zakład Chemii Analitycznej, Katedry Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Rozwój różnorodnych technik analitycznych oraz postęp technologiczny pozwalający

osiągnąć coraz mniejsze granice oznaczalności jest bardzo ważny. Daje możliwość poznania

składu pierwiastkowego analizowanej próbki, co jest szczególnie istotne w przypadku

pierwiastków toksycznych łatwo kumulujących się w organizmach żywych. W określaniu

zawartości pierwiastków przeszkadza w znaczny sposób matryca związków organicznych.

Zanim analityk przystąpi do badania próbki należy ją odpowiednio przygotować. Jednym ze

sposobów pozbycia się matrycy związków organicznych jest mineralizacja. Mineralizacja

definiowana jest jako całkowity rozkład matrycy organicznej do prostych związków

nieorganicznych. Wyróżniamy kilka jej typów m.in. mineralizację na mokro w kwasach

utleniających, która może być prowadzona w systemie otwartym i zamkniętym, oraz

mineralizację na sucho - spopielenie. Najbardziej rekomendowaną techniką jest mineralizacja

przy użyciu energii mikrofalowej w tzw. „bombie teflonowej”.

Celem naszych badań było zoptymalizowanie warunków mineralizacji różnych próbek

pochodzenia biologicznego (włosy, paznokcie) w 12 stanowiskowym mineralizatorze

mikrofalowym NovaWave (SCP Science) poprzez znalezienie odpowiednich mieszanin

substancji utleniających i porównanie wydajności procesu przy pomocy oznaczania

pierwiastków metodą AAS z użyciem aparatu ContrAA700 z ciągłym źródłem

promieniowania w technice elektrotermicznej.

1. Butler O.T.a, Cairns W.R.L.b, Cook J.M.c, Davidson C.M.d. Atomic spectrometry update – A review of

advances in environmental analysis. J Atomic Spektrometry 2014; 29(1): 17-50



11

Wykorzystanie polianiliny jako warstwy ochronnej dla żelu

krzemionkowego

Jolanta Tylus1, Piotr Drączkowski2, Magdalena Wójciak-Kosior1, Ireneusz Sowa1

1Katedra Chemii, Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2Samodzielna Pracownia Chemii i Neuroinżynierii Medycznej,


Najważniejszym elementem każdego układu chromatograficznego jest faza

stacjonarna i to od niej głównie zależy prawidłowe rozdzielenie składników badanej próbki.

Obecnie złożoność problemów analitycznych wymaga opracowywania i rozwijania nowych,

bardziej selektywnych faz. Fazy stacjonarne oparte na żelu krzemionkowym

są najpowszechniej wykorzystywanymi adsorbentami w metodach rozdzielczych. Jednak

czynnikiem ograniczającym jego zastosowanie jest np. niska stabilność na roztwory o skrajnej

wartości pH. Modyfikacje powierzchniowe zwiększają jego odporność na różne czynniki [1].

Polianilina (PANI) jest najlepiej przebadanym polimerem przewodzącym o ciekawych

właściwościach fizyko-chemicznych [2], aczkolwiek jest mało doniesień odnośnie

zastosowania jej w technikach rozdzielczych. Postanowiliśmy wykorzystać ją w celu

zmodyfikowania powierzchni ziaren żelu krzemionkowego [3]. W ten sposób otrzymana faza

stacjonarna była wykorzystana w analizie chromatograficznej [4].

Celem moich badań było określenie wpływu warstwy polianiliny na stabilność żelu

krzemionkowego w różnych wartościach pH. Sprawdziłam również wpływ temperatury oraz

kwasowego, obojętnego i zasadowego środowiska na formę polimeru, a także określiłam jego

dystrybucji w ziarnie żelu krzemionkowego. Dzięki przeprowadzonym badaniom

zweryfikowałam również jakość pokrycia żelu krzemionkowego warstwą polianiliny.

1. J. Weiss, D. Jensen, Anal. Bioanal. Chem. 375, 2003, 98

2. J. Stejskal, I.Sapurina, Pure Appl. Chem. 77, 2005, 815-826,

3. I. Sowa, R. Kocjan M. Wójciak-Kosior, R. Świeboda, D. Zajdel, M. Hajnos, Talanta 115, 2013, 451-456

4. I. Sowa, M. Wójciak-Kosior, P. Drączkowski, M. Strzemski, R. Kocjan, Anal. Chim. Acta 787, 2013, 260-266.



12

Zastosowanie wysokosprawnej chromatografii przeciwprądowej (HPCCC)

do izolacji terpenoidów z olejku eterycznego Mentha piperita L.

Magdalena Walasek, Krystyna Skalicka-Wożniak, Kazimierz Głowniak

*Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych,


Mentha piperita L. (Labiateae) czyli mięta pieprzowa, jest to roślina bardzo popularnie

występująca w środowisku naturalnym. Ze względu na bogactwo związków czynnych jest

ona powszechnie uprawiana niemalże w całej Europie. Głównym składnikiem jest olejek

eteryczny o szerokich właściwościach farmakologicznych. Wykazuje on działanie

spasmolityczne na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dlatego jest stosowany

w stanach spastycznych, we wzdęciach oraz w schorzeniach przebiegających z zaburzeniem

trawienia. Ponadto, dzięki zawartości mentolu, olejek miętowy jest stosowany zewnętrznie na

skórę wywołując efekt chłodzenia.

W ramach badań zostały opracowane odpowiednie warunki separacji 6 czystych

związków terpenoidowych z wykorzystaniem nowoczesnej metody wysokosprawnej

chromatografii przeciwprądowej (high-performance counter-current chromatography - HP-

CCC). W celu właściwej izolacji przetestowano szereg układów dwufazowych, będących

mieszaniną n-heksanu, octanu etylu, metanolu i wody. Kierując się wynikami

współczynników podziału ostatecznie wybrano mieszaninę o składzie 4:1:4:1 (v/v/v/v).

Izolacje prowadzono w układzie faz odwróconych. Otrzymane frakcje poddawano analizie

metodą GC-MS. Wyizolowano 6 czystych związków: mentol, isomentol, menthon,

neomenthon, terpinen-4-ol oraz pulegon. HP-CCC to nowoczesna metoda, która pozwala

przeprowadzić proces separacji w sposób szybki, selektywny i powtarzalny. Zaletą również

jest szybki sposób przeniesienia warunków skali analitycznej do skali półpreparatywnej

przemysłowej, co wykazano także w prezentowanej pracy.



13

Określenie zawartości izoflawonów w zależności od fazy kiełkowania

w wybranych odmianach soi (Glycine sp.)

Karolina Zapała1, Magdalena Wójciak-Kosior1, Ireneusz Sowa1, Grażyna Szymczak2

1 Zakład Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Ogród Botaniczny Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Soja zwyczajna (Glycine max (L.) Merr.) jest pospolitą rośliną uprawną należącą do

rodziny Fabaceae (Bobowate). Roślina ta znana jest głównie ze swojej aktywności

estrogennej zależnej od występowania fitoestrogenów. Należące do tej grupy izoflawony są

używane w leczeniu objawów menopauzy, szczególnie nagłych zaczerwień twarzy, uderzeń

gorąca, zimnych potów, rozdrażnienia oraz drażliwości i huśtawek nastroju. Są również

pomocne w zapobieganiu i łagodzeniu objawów osteoporozy. Przemysł wykorzystuje

izoflawony sojowe do sporządzania leków oraz suplementów diety, które stosowane są przez

kobiety w okresie postmenopauzalnym [1, 2].

Do wytworzenia preparatu o określonej zawartości związków czynnych należy poddać

procesowi przetwórczemu odpowiednią masę roślinną, dlatego ważne jest, aby materiał został

zebrany w fazie wzrostu, w której produkcja izoflawonów jest największa.

Celem naszej pracy było określenie zmian zawartości izoflawonów w zależności od

fazy kiełkowania nasion. W tym celu zbadano soję zwyczajną oraz jej trzy odmiany (Glycine

max (L.) Merr. cv. Labrador, Glycine max (L.) Merr. cv. Caloria, Glycine max (L.) Merr.

convar. max var. nigricans – lutescens (Skvortz.) Lehm.) podczas pierwszych faz wzrostu.

Określono zawartość izoflawonów w suchych, spęczniałych (po 24 h badania) oraz

skiełkowanych nasionach (po 72 h). Do wyizolowania badanych związków czynnych

zastosowano ekstrakcję wspomaganą ultradźwiękami przy użyciu metanolu jako

rozpuszczalnika. Do oznaczeń ilościowych oraz jakościowych zastosowano metodę

wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną (HPLC-DAD).

1. Lee S. J., Ahn J. K., Khanh T. D., Chun S. C., et al.: Comparison of isoflavone concentrations in soybean

(Glycine max (L.) Merill) sprouts grown under two different light conditions. J. Agric. Food Chem. (2007)

9415–9421.

2. Cassidy A.: Potential risk and benefits of phytoestrogen-rich diets. Int. J. Vitam. Nutr. Res, (2003) 120.



14

Prezentacje ustne Sesja Nauk Medycznych 14:45 – 15:50

14:45 – 14:52 Aleksandra Kozłowska Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (Atypical Teratoid/Rhabdoid Tumor – AT/RT) - epidemiologia, profil cytogenetyczny, diagnostyka i leczenie _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

14:53 – 15:00 Sylwia Katarzyna Król Acetylenowe pochodne betuliny jako potencjalne substancje przeciwnowotworowe brak prezentacji, uczestnik nie zgłosił się na konferencji _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15:01 – 15:08 Katarzyna Lubelska Badanie wpływu sulforafanu na system detoksykacyjny w prawidłowych i nowotworowych komórkach układu pokarmowego in vitro _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15:09 – 15:16 Marta Marszałek Wpływ pozytywnego allosterycznego modulatora (PAM) metabotropowych receptorów glutaminianergicznych 5 (mGLuR5), Vu-29, na procesy uczenia i pamięci zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurów

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15:17 – 15:24 Emilia Reszczyńska Wbudowywanie białek oraz kompleksów białkowo – barwnikowych do modelowych błon lipidowych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15:25 – 15:32 Joanna Starzyk Mechanizm toksyczności antybiotyku Amfoterycyny B w świetle badań spektroskopowych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15:33 – 15:40 Agnieszka Wojcieszek Wykorzystanie cytometrii tkankowej w monitorowaniu ekspresji genów _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

15:41 – 15:48 Agnieszka Wronka Asymetrycznie podstawione pochodne tiomocznika oraz ich kompleksy – lipofilowość związku kompleksowego a aktywność jego głównego ligandu ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ̀



15

Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (Atypical Teratoid/Rhabdoid Tumor –

AT/RT) - epidemiologia, profil cytogenetyczny, diagnostyka i leczenie

Aleksandra Kozłowska1,3

, Jarosław Kozłowski1,2

,

Janusz Kocki1

1 Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, Lublin, Polska

3 Oddział Chirurgii Onkologicznej,

Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, Lublin, Polska

Streszczenie: Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (ang. Atypical Teratoid /Rhabdoid Tumor-

AT/RT) jest bardzo rzadkim, szybko rosnącym nowotworem, lokalizującym się najczęściej

w obrębie centralnego układu nerwowego u dzieci. Odnotowano również nieliczne przypadki

zachorowań u dorosłych. Ten wyjątkowo agresywny guz o wybitnie niepomyślnym

rokowaniu, cechujący się unikalnym profilem cytogenetycznym, pozostaje wyzwaniem dla

neuroonkologii i wymaga dalszych badań oraz opracowania nowego podejścia

terapeutycznego w celu podjęcia skuteczniejszej walki z tą chorobą.

Słowa kluczowe: AT/RT, atypowy guz teratoidalno/rabdoidalny, pediatryczne guzy mózgu,

gen INI1, komórki rabdoidalne.

Abstract: Atypical teratoid/rhabdoid tumor is an extremely rare, dynamically developing neo-

plasm, which ocurrs mainly in the central nervous system of children. Several cases of AT/RT

have been also noted among the adult patients. The incidence of this excep-tionally aggressive

tumor, characterized by a unique cytogenetic profile, is associated with dismal prognosis.

That is why, the malignancy remains the challenge for neuro-oncology and requires further

investigations and new therapeutic approach to im-prove the outcomes of treatment.

Key words: AT/RT, atypical teratoid/rabdoid tumor, paediatric brain tumors, INI1 gene,

rhabdoid cells.

1. Ginn K.F., Gajjar A., Atypical teratoid rhabdoid tumor: current therapy and future directions, Front Oncol

2012,2:114.

2. Rorke LB, Packer R., Central nervous system atypical teratoid/rhabdoid tumors of infancy and childhood, J.

Neurooncol. 1995;24(1):21-8.

3. BuscarilloD, Park H., Roberts K., Yu J.B. , Survival outcomes in atypical teratoid rhabdoid tumor for patients

undergoing radiotherapy in a SEER analysis. Cancer 2011; 217: 831-841.

4. Hilden JM, Meerbaum S, Burger P. et al., Central nervous system atypical teratoid/rhabdoid tumor: results of

therapy in children enrolled in a registry, J. Clin. Oncol. 2004 Jul 15; 22(14), 2877-84.

5. Shonka N., Armstrong T. et al, Atypical teratoid rhabdoid tumors in adults: a case report and treatment-

focused review, J. Clin Ned Res. 2011, April 3(2), 85-92.



16

Acetylenowe pochodne betuliny jako potencjalne substancje

przeciwnowotworowe

Sylwia Katarzyna Król

Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej,


Problem chorób nowotworowych pozostaje ciągle nierozwiązany, pomimo

dynamicznego rozwoju nauk medycznych i farmaceutycznych w ostatnich latach.

Jedną z metod pozyskiwania nowych, potencjalnie przydatnych w onkologii substancji

jest chemiczna modyfikacja związków naturalnych o dowiedzionej w warunkach in vitro oraz

in vivo aktywności przeciwnowotworowej. Przykładem takiej substancji jest betulina,

występująca obficie w królestwie roślin, szczególnie w korze drzew z rodzaju Betula

(brzoza). Syntetyzowane są również jej liczne pochodne, posiadające większy potencjał

przeciwnowotworowy niż sama betulina [1, 2].

Acetylenowe pochodne betuliny stanowią grupę substancji o interesujących

właściwościach biologicznych. Dowiedziono, że wykazują istotną aktywność

przeciwnowotworową wobec komórek ludzkiego czerniaka [3], białaczki limfocytarnej, raka

piersi, jelita grubego oraz mysiej białaczki w warunkach in vitro [4]. Stwierdzono również

znaczącą ich aktywność względem komórek dziecięcych nowotworów pochodzenia

nerwowego, takich jak neuroblastoma czy medulloblastoma.

1. Laszczyk M.N.: Pentacyclic triterpenes of the lupane, oleanane and ursane group as tools in cancer therapy.

Planta Medica, 2009, 75, s.1549

2. Yin J., Ren C.L., Zhan Y.G. et al.: Distribution and expression characteristics of triterpenoids and OSC genes

in white birch (Betula platyphylla suk.). Mol Biol Rep, 2012, 39, 3, s. 2321.

3. Orchel A., Kulczycka A., Chodurek E., Bębenek E., Borkowska P., Boryczka S., Kowalski J., Dzierżewicz Z.:

Wpływ betuliny i 28-0 propynoilobetuliny na proliferację i apoptozę ludzkich komórek czerniaka linii G-361.

Postepy Hig Med Dosw, (online), 2014, 68, s.191

4. Boryczka S., Bebenek E., Wietrzyk J., Kempinska K., Jastrzebska M., Kusz J., Nowak M.: Synthesis,

structure and cytotoxic activity of new acetylenic derivatives of betulin. Molecules, 2013, 18, 4, s. 4526



17

Badanie wpływu sulforafanu na system detoksykacyjny w prawidłowych

i nowotworowych komórkach układu pokarmowego in vitro

Katarzyna Lubelska1,3

, Katarzyna Wiktorska1, Małgorzata Milczarek

1,2,

Lidia Śliwka1,3

, Zdzisław Chilmonczyk1

1 Pracownia Mikroskopii Konfokalnej, Zakład Biologii Komórki,

Narodowy Instytut Leków, Warszawa, Polska 2 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3 Zakład Bioanalizy i Analizy Leków, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska

W związku z rosnącym zainteresowaniem medycyną prewentywną obserwuje się

wzrost spożycia suplementów diety. Znaczący jest fakt, że często stosowane są one

równocześnie z lekami przepisanymi na receptę. Możliwość niemonitorowanego spożycia

suplementów diety, które oddziaływają na system detoksykacyjny komórek odpowiedzialny

za metabolizowanie i transport endogennych i egzogennych metabolitów, w tym leków

stwarza potrzebę zbadania ich selektywności działania i odpowiedzenia na pytanie czy

związki dostępne jako suplementy diety mogą selektywnie oddziaływać na komórki

prawidłowe i nowotworowe.

Według danych epidemiologicznych dieta zawierająca izotiocyjaniany zmniejsza

ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego. Związki te będąc składnikiem diety mają duży

wpływ na komórki układu pokarmowego. Najszerszej badany związek z tej grupy –sulforafan

(SFN) jest już dostępny na rynku w postaci suplementu diety. Nie do końca znany jest wpływ

izotiocyjanianów na komponenty systemu detoksykacji, do których zalicza się enzymy

detoksykacyjne należące do 2 fazy metabolizmu ksenobiotyków m.in oksydoreduktazę

NAD(P)H :chinonową1 (NQO1) oraz białka transportowe MRP, zaliczane do 3 fazy

metabolizmu ksenobiotyków. Zbadano wpływ sulforafanu na aktywność NQO1 oraz białek

transportowych MRP, oznaczono ekspresję i poziom białka NQO1 i MRP w prawidłowych

komórkach układu pokarmowego CRL1790 oraz nowotworowych komórkach układu

pokarmowego Caco2 i HT29. Stwierdzono że SFN działał w odmienny sposób na obydwie

fazy metabolizmu ksenobiotyków w prawidłowych i nowotworowych komórkach układu

pokarmowego. Związek ten nie wykazywał specyficzności wobec wpływu na NQO1, a

nawet silniej oddziaływał na ten enzym w komórkach nowotworowych. Natomiast

stwierdzono, że SFN silniej indukował białka transportowe MRP w komórkach

prawidłowych. Badania wykazały, że konieczne są dalsze badania w celu określania

bezpieczeństwa stosowania suplementów diety, gdyż mogą one w znaczący sposób

modulować odpowiedź komórkową na inne stosowane w lecznictwie leki.

Badania zostały współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Śródków Europejskiego Funduszu

Społecznego.



18

Wpływ pozytywnego allosterycznego modulatora (PAM) metabotropowych

receptorów glutaminianergicznych 5 (mGLuR5), Vu-29, na procesy uczenia

i pamięci zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurów

Marta Marszałek, Jolanta H. Kotlińska

Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamiką,


Alkohol etylowy (etanol) jest jedną z najczęściej nadużywanych substancji.

Przewlekłe stosowanie etanolu prowadzi do uzależnienia. Jego odstawienie ma złożony

wpływ na procesy pamięci i koncentracji. Etanol oddziałuje na wiele typów receptorów

i układów neuroprzekaźnikowych, między innymi na układ glutaminianergiczny, który

włączony jest w procesy nabywania, magazynowania i przywoływania informacji.

Celem pracy było przebadanie wpływu pozytywnego allosterycznego modulatora

(PAM) metabotropowych receptorów glutaminianergicznych (mGluR5), związku Vu-29 na

procesy uczenia i pamięci zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurów.

Zaburzenia pamięci mierzono za pomocą testu rozpoznawania nowego obiektu (novel object

recognition test - NOR). Ocenianym parametrem był indeks preferencji, który służy do

pomiaru zainteresowania zwierząt nowym obiektem.

Badania przeprowadzono na szczurach samcach szczepu Wistar (200-250 g). Etanol w

dawce 2 g/kg (20 % w/v) podawano zwierzętom raz dziennie dożołądkowo (i.g.) przez 7 dni.

Test NOR przeprowadzono 24 i 48 h od ostatniego podania etanolu (8 i 9 dzień

eksperymentu). W 8 dniu zwierzęta otrzymały Vu-29 w dawce 30 mg/kg, dootrzewnowo

(i.p.), jednorazowo, 1,5 h przed II sesją testu NOR. Aby wykazać, czy działanie Vu-29 ma

długotrwały wpływ na pamięć, w 9 dniu eksperymentu ponownie wykonano test NOR.

W tym dniu zwierzęta nie otrzymały żadnych iniekcji.

Przeprowadzone doświadczenia wykazały, że PAM mGluR5, związek Vu-29

wyraźnie poprawiał pamięć zaburzoną odstawieniem przewlekle podawanego etanolu.

Świadczy o tym wysoka wartość indeksu preferencji w grupie zwierząt otrzymującej ten

związek względem grupy etanolowej (p<0.01). Vu-29 podany sam grupie kontrolnej (solnej)

usprawniał jej pamięć (p<0.05). Otrzymane wyniki sugerują, że zaburzenia pamięci

wywołane przewlekle podawanym etanolem mogą wynikać ze zmniejszonej aktywności

układu glutaminianergicznego w strukturach mózgu związanych z pamięcią. Vu-29

prawdopodobnie poprawiał pamięć tych zwierząt przez aktywację receptorów mGluR5.



19

Wbudowywanie białek oraz kompleksów białkowo - barwnikowych

do modelowych błon lipidowych

Emilia Reszczyńska1,2

, Wiesław I. Gruszecki2

1 Zakład Biofizyki, Instytut Biologii i Biochemii,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 2 Zakład Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Barwniki ksantofilowe, głównie zeaksantyna i luteina są niezbędne do poprawnego

widzenia. W obecnych czasach, barwniki te przeżywają renesans zainteresowania ze względu

na ich obecność oraz ochronne funkcje w siatkówce oka, głównie w zapobieganiu AMD (ang.

age-related macular degeneration). AMD, czyli zwyrodnienie plamki żółtej związane

z wiekiem dotyczy osób głównie po 55 roku życia. Obecnie jest to dość istotny problem,

ponieważ w przypadku tzw. postaci "suchej" nie ma leczenia, natomiast postać "mokra" tej

choroby prowadzi do utraty wzroku a leczenie jest długotrwałe i kosztowne.

Ksantofile są nierozpuszczalne w wodzie oraz są składnikami pochodzącymi głównie

z pożywienia, rozpowszechnione i syntetyzowane głównie przez rośliny, dlatego też

prowadzone są nieustanne badania dotyczące procesu transportu barwników do siatkówki

oka. Naturalnym miejscem występowania karotenoidów w organizmach żywych są błony

lipidowe oraz białka.

W pracy podjęto badania modelowe oddziaływań zeaksantyny i luteiny z białkami

GSTP1 (transferaza glutationowa) i BSA (ang. Bovine Serum Albumin).

Badania spektroskopowe FTIR oraz badania z wykorzystaniem metodą Langmuir -

Blodgett, pozwoliły zaobserwować wbudowywanie się białek oraz kompleksów białkowo-

barwnikowych do modelowych błon lipidowych.

Autor jest stypendystą w projekcie realizowanym w programie Team Fundacji na rzecz Nauki Polskiej,

współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.



20

Mechanizm toksyczności antybiotyku Amfoterycyny B w świetle badań

spektroskopowych

Joanna Starzyk, Krzysztof Tutaj, Rafał Luchowski, Radosław Szlązak,

Wojciech Grudziński, Wiesław I. Gruszecki

Zakład Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Amfoterycyna B (AmB) jest antybiotykiem z grupy polienów stosowanym w leczeniu

grzybic układowych. Lek ten stanowi produkt metabolizmu bakterii Streptomyces nodosus.

Wykorzystywany jest powszechnie w praktyce lekarskiej od ponad pół wieku mimo, że

charakteryzuje go bardzo wysoka toksyczność związana z niską selektywnością działania.

Badania wskazują, że jego aktywność farmakologiczna oraz działanie toksyczne

zależy od jego organizacji molekularnej, w związku z czym kluczowe jest zrozumienie

i wyjaśnienie mechanizmów ją regulujących. W celu zrozumienia i wyjaśnienia aktywności

biologicznej oraz toksyczności tego leku zastosowano szereg metod spektroskopowych.

Na podstawie wyników badań możemy powiedzieć, że efekt toksyczny AmB

związany jest z tworzeniem kanałów w błonach lipidowych, które zaburzają transport jonów

transbłonowych w konsekwencji prowadząc do śmierci zdrowych komórek. Kanały te mają

strukturę tetrameryczną, a ostatnie badania pokazują, że do ich utworzenia konieczna jest

obecność specyficznych dimerów antybiotyku.

Autor jest stypendystą w projekcie realizowanym w programie Team Fundacji na rzecz Nauki Polskiej,

współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.



21

Wykorzystanie cytometrii tkankowej w monitorowaniu ekspresji genów

Agnieszka Wojcieszek1, Michał Dudziński

1, Mateusz Wiliński

1, Małgorzata Filas

1,

Piotr Chomik1, Karolina Knap-Czop

2, Marcin Czop

1, Janusz Kocki

1

1 Zakład Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,


Przeprowadzone badania mają na celu porównanie zmian i ustalenie stopnia

zróżnicowania i złośliwości u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym krtani oraz ocenę

ekspresji genów.

W badaniu wykorzystano system TissueFaxs, który pozwolił na dokładniejszą

diagnostykę mikroskopową preparatów histopatologicznych oraz ocenę poziomu ekspresji

genów. Analiza preparatów jest możliwa w świetle widzialnym i we fluorescencji. System

składa się z dwóch modułów: TissueFaxs i HistoQuest, zintegrowanych z mikroskopem

odwróconym. TissueFaxs wykonuje wysokiej jakości zdjęcia, co pozwala dokładniej

zaobserwować zmiany w badanej tkance. Aparat zlicza komórki w wyznaczonym regionie

(ROI) badanej tkanki. Dzięki zastosowaniu różnych technik barwienia, takich jak:

hematoksyliną i eozyną oraz immunohistochemiczne, istnieje możliwość lepszego

rozpoznania zmian w histologii a w konsekwencji postawienia diagnozy. Zautomatyzowany

system wykrywa komórki i ustala położenie względem tkanki. Zaletą systemu jest program

HistoQuest, w którym opatentowane algorytmy wykrywają natężenie antygenów jądra

i cytoplazmy. Atutem systemu jest możliwość zlokalizowania konkretnej komórki na

wykresie.

Nowotwory głowy i szyi należą do najczęściej występujących chorób onkologicznych.

Przykładem jest rak krtani, który obecnie stanowi dużym problem i dotyczy szczególnie

mężczyzn. Przyczyną raka krtani są spontaniczne mutacje, które wywołują nadmierny rozrost

tkanki. Cytometria tkankowa stanowi pomocne narzędzie w ustaleniu czynników

rokowniczych nowotworów.

Badania służą wczesnemu rozpoznaniu i podjęciu leczenia zdiagnozowanych

pacjentów.



22

Asymetrycznie podstawione pochodne tiomocznika oraz ich kompleksy –

lipofilowość związku kompleksowego a aktywność jego głównego ligandu

Agnieszka Wronka1, Irena Malinowska

1, Barbara Mirosław

1, Anna Bielenica

2,

Marta Struga3

1 Faculty of Chemistry, Maria Curie-Sklodowska University, Lublin, Poland

2 Chair and Department of Biochemistry, Medical University of Warsaw, Warsaw, Poland

3 Department of Pharmacogenomics, Faculty of Pharmacy,

Medical University of Warsaw, Warsaw, Poland

Lipofilowość jest miarą hydrofobowości molekuły i koreluje z jej zdolnością do

przenikania przez błony biologiczne. Wyznaczając lipofilowość, jesteśmy więc w stanie

przewidzieć pierwszy etap działania leku - jego transport do miejsca działania. Ilościową

miarą tej cechy jest parametr logP.

Przy użyciu metod chromatograficznych (HPLC RP-8e, IAM, HPTLC RP-18)

wyznaczono lipofilowość 18 pochodnych 4H-1,2,4-triazoli oraz ich kompleksów, korzystając

z równania Soczewińskiego – Wachtmaistera. Opierając się na powyższej zależności

wyznaczono logk0 (RM0), czyli teoretyczną wartość logk (RM) ekstrapolowaną do zerowej

zawartości organicznego modyfikatora w fazie ruchomej, przyjmowaną za najbardziej

dokładną miarę lipofilowości uzyskaną przy zastosowaniu chromatografii wykorzystywaną

w badaniach QSAR. Otrzymane wartości skorelowano z parametrami lipofilowości

otrzymanymi metodami obliczeniowymi.

Częścią wspólną wszystkich badanych ligandów jest fragment tiomocznika

podstawionego z jednej strony pierścieniem 1,2,4-triazolowym i różnych grup (R) z drugiej

strony. Grupa ta obejmuje liniowe, cykliczne i aromatyczne fragmenty o różnych rozmiarach

i różnych podstawnikach, zarówno aktywujących jak i dezaktywujących pierścień.

Przedstawiony zbiór zróżnicowanych substancji oraz ich badania przesiewowe dotyczące

lipofilowości zostały również użyte do badania zależności struktura – aktywność.

Porównano również lipofilowość związku kompleksowego oraz jego ligandu. Wielu

autorów przypisuje różnice w zachowaniu ligandu i jego kompleksów metali procesowi

chelatowania. Redukuje on polarność jonu centralnego poprzez podział ładunku dodatniego

pomiędzy grupy donorowe cząsteczki, co zwiększa charakter lipofilowy jonu centralnego

i sprzyja przenikaniu przez warstwę lipidową błony.



23

Prezentacje ustne Sesja Genetyczna 16:00 – 17:05

16:00 – 16:07 Piotr Chomik Wykorzystanie systemu xcellence rt do obrazowania mezenchymalnych komórek macierzystych w czasie rzeczywistym _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16:08 – 16:15 Marcin Czop Talidomid leads to dose dependent apoptosis in leukemia cell line (CEM/C1) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16:16 – 16:23 Marcin Czop Apoptoza w ludzkich komórkach szpiczaka mnogiego eksponowanego na działanie talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16:24 – 16:31 Małgorzata Filas Wykorzystanie cytometrii przepływowej do izolacji komórek macierzystych oraz frakcji leukocytów przy użyciu sortera MoFlo XDP prezentacja nie została wygłoszona z powodu wystąpienia problemów technicznych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16:32 – 16:39 Małgorzata Milczarek Potęgowanie cytotoksyczności 5-fluorouracylu przez sulforafan w komórkach nowotworowych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16:40 – 16:47 Karol Tudrej Preparaty genowe – opracowanie składu, uzyskiwanie i ocena właściwości fizykochemicznych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16:48 – 16:55 Mateusz Wiliński Technika digital PCR - nowoczesna metoda badawcza o wysokim potencjale diagnostycznym

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

16:56 – 17:03 Artur Wnorowski Targeting β2-adrenergic receptor to inhibit proliferation and motility of human melanoma cell lines _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________



24

Wykorzystanie systemu xcellence rt do obrazowania mezenchymalnych

komórek macierzystych w czasie rzeczywistym

Piotr Chomik, Małgorzata Filas, Agnieszka Wojcieszek, Mateusz Wiliński,

Paulina Gil-Kulik, Alicja Niedojadło, Janusz Kocki

Zakład Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej,


Mezenchymalne komórki macierzyste (MSC) są niewyspecjalizowanymi komórkami

zdolnymi do nieograniczonych podziałów. Pod wpływem działania różnych czynników mogą

przekształcać się w różne typy dojrzałych komórek. Szpik kostny, maź stawowa, błona

maziowa, tkanka chrzęstna oraz tkanka tłuszczowa są bogatym źródłem komórek

macierzystych. W ostatnich latach duże zainteresowanie wzbudzają multipotencjalne

mezenchymalne komórki macierzyste pozyskiwane z krwi pępowinowej i pępowiny. MSC

określane są jako niehematopoetyczne, niezróżnicowane komórki i w warunkach In vitro

tworzą kolonie komórek adherentnych o budowie zbliżonej do fibroblastów. Ustalenie metod

izolacji, hodowli, a także ich kontrolowanego różnicowania może mieć duże zastosowanie

kliniczne w terapi wielu chorób człowieka.

Celem pracy była optymalizacja i obrazowanie ciągłej hodowli mezenchymalnych

komórek macierzystych z fragmentów pępowiny za pomocą systemu xcellence rt sprzężonego

z automatycznym mikroskopem fluorescencyjnym Olympus IX 80. System xcellence łączy

wysoka jakość optyczna z jednoczesną dużą prędkością sterowania w czasie rzeczywistym

w mikroskopie Olympus IX 80. System zapewnia również archiwizację obrazów. Mikro -

sekundowy kontroler umożliwia wiele procesów, które mogą być prowadzone równolegle.

Kontroler komunikuje się z wszystkimi elementami systemu oświetlenia MT20 i innymi

urządzeniami peryferyjnymi, zapewniając bezproblemowe ustawienie eksperymentu oraz

otrzymywanie wiarygodnych danych i znakomitych obrazów, które są prezentowane w pracy.



25

Talidomid leads to dose dependent apoptosis in leukemia cell line

(CEM/C1)

Marcin Czop1, Anna Wiśniewska

2, Joanna Przemyski

2, Rafał Żukowski

2,

Mateusz Gwizdała2, Krzysztof Paczwa

2, Natalia Trętowicz

2, Ruby Maini

2,

Karolina Knap-Czop3, Anna Bogucka-Kocka

4, Janusz Kocki

1

1 Clinical Genetics Department, Medical University of Lublin, Lublin, Poland

2 SKN “Genesis”, Medical University of Lublin, Lublin, Poland

3 Chair and Department of Human Anatomy, Medical University of Lublin, Lublin, Poland

4 Chair and Department of Pharmaceutical Botany,

Medical University of Lublin, Lublin, Poland

Thalidomide was introduced in second half of XX century and used as an anti-nausea

in pregnant women. Thalidomide has been withdrawn from treatment after less than 10 years

because of its teratogen activity.

Thalidomide has shown significant activity in multiple myeloma treatment used alone

and in combination with dexamethasone or cyklofosfamid. Thalidomide derivatives were

synthetized (pomalidomide and lenalidomide). They show better activity against myeloma

cells and lower side effects than thalidomide.

The aim of this work was to verify the effect of different doses of thalidomide on

leukemia cell line CEM/C1. Cell line were cultures in RPMI 1640 medium (PAA)

supplemented with L-glutamine (2mM), HEPES, antibiotics (penicillin (100U/mL)

streptomycin (100µM), amphotericin 2.5µg/mL(Sigma)) and 10% fetal bovine serum heat

inactivated (Gibco). Cell lines were modulated with thalidomide (10µg/mL) in various

concentrations. The substance effect on cells were observed by flow cytometry.

The thalidomide influence on cells vitality was demonstrated. Inhibitory doses (IC10,

IC50, IC90) were determined.

This work was made by using the equipment purchased within the Project ""The equipment of innovative

laboratories doing research on new medicines used in the therapy of civilization and neoplastic diseases"" within

the Operational Program Development of Eastern Poland 2007 - 2013, Priority Axis I Modern Economy,

Operations I.3 Innovation Promotion.



26

Apoptoza w ludzkich komórkach szpiczaka mnogiego eksponowanego

na działanie talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny

Marcin Czop1, Tomasz Kubrak

2, Karolina Knap-Czop

3, Dariusz Jawniak

4,

Janusz Kocki1, Anna Bogucka-Kocka

2

1 Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 4 Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku,


Szpiczak mnogi to złośliwy, rozsiany nowotwór hematologiczny, w którym dochodzi

do monoklonalnego rozrostu komórek plazmatycznych. Szpiczak mnogi to około 1-2%

wszystkich nowotworów. Etiologia choroby jest do tej pory niewyjaśniona i najczęściej

dotyka osób w podeszłym wieku. Patologicznie zmienione komórki plazmatyczne produkują

duże ilości specyficznej immunoglobuliny, której wykrycie jest jednym z kroków diagnostyki

choroby. Od wielu lat z powodzeniem w Polsce i na świecie w terapii szpiczaka mnogiego

jest stosowany talidomid. Początkowo była to monoterapia, natomiast wprowadzenie

skojarzonego leczenia znacznie podniosło jego efektywność. Obecnie najczęściej stosuje się

talidomid w połączeniu z deksametazonem lub cyklofosfamidem.

Celem pracy było zbadanie wpływu talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny

na żywotność ludzkich komórek szpiczaka mnogiego. Komórki szpiczakowe eksponowane

były na działanie w/w związków wprost po izolacji ze szpiku pacjentów. Hodowle

komórkowe prowadzone były w medium o składzie: 20% surowicy płodowej bydlęcej (FBS

Gold), 100U/ml penicyliny, 100µM/ml streptomycyny, 2.5µg/ml amfoterycyny B oraz RPMI

1640. Komórki posiewano i eksponowano na działanie badanych związków, po kolejnych 24h

przeprowadzano analizę cytometryczna. Badanie wykonano metodą cytometrii przepływowej

z wykorzystaniem cytometru przepływowego FlowSight (Amnis) z mikroskopową analizą

obrazu w czasie rzeczywistym.

Wykazano indukcję apoptozy w próbkach, gdzie jednocześnie zastosowano talidomid

w połączeniu z kwasem walproinowym oraz talidomid z połączeniu z kwasem walproinowym

oraz simwastatyną. Związki użyte w badaniu powodowały apoptozę komórek w niewielkim

stopniu wpływając na nekrozę.

Praca powstała z wykorzystaniem sprzętu zakupionego w ramach Projektu: „Wyposażenie innowacyjnych

laboratoriów prowadzących badania nad nowymi lekami stosowanymi w terapii chorób cywilizacyjnych

i nowotworowych” w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, Osi priorytetowej

I Nowoczesna Gospodarka, Działania I.3 Wspieranie Innowacji.



27

Wykorzystanie cytometrii przepływowej do izolacji komórek macierzystych

oraz frakcji leukocytów przy użyciu sortera MoFlo XDP

Małgorzata Filas1, Piotr Chomik

1, Agnieszka Wojcieszek


1,

Paulina Gil- Kulik1, Karolina Knap-Czop

2, Janusz Kocki

1




Komórki wszystkich linii rozwojowych krwi różnicujących się w kierunku m. in.

erytrocytów, leukocytów oraz trombocytów wywodzą się z hematopoetycznych komórek

macierzystych posiadających na swojej powierzchni antygen CD 34. Powstająca linia

leukocytarna wykazuje ekspresję antygenu CD45, który jest wspólny dla monocytów,

limfocytów i granulocytów. Występujące na powierzchni i wewnątrz komórek antygeny

umożliwiają analizę ilościową, jakościową i czynnościową za pomocą cytometrii

przepływowej. Identyfikacja poszczególnych komórek oparta jest za reakcji antygen-

przeciwciało, a wizuzalizacja możliwa jest poprzez przetworzenie impulsów świetlnych,

powstałych w wyniku emisji światła poprzez wzbudzone światłem lasera skoniugowane

z przeciwciałami fluorochromy, na elektryczne. Detekcja fluorescencji umożliwia dalszy etap

–sortowanie. Sorter MoFlo pozwala na jednoczesną analizę cytometryczną badanych

komórek oraz ich selekcję na wybrane populacje komórkowe. Sortowanie zachodzi w polu

elektrycznym wytwarzanym przez elektrody, pomiędzy którymi przepływa strumień cieczy

ulegający podziałowi na krople w wyniku drgań kryształu piezoelektrycznego.

Celem pracy była ocena wydajności sortowania komórek macierzystych oraz frakcji

leukocytów z krwi obwodowej. Materiał do badań stanowiła krew obwodowa pobrana na

wersenian dwupotasowy od ochotników. Badania uzyskały zgodę komisji bioetycznej. Krew

następnie została poddana inkubacji z przeciwciałami wyznakowanymi fluorochromem oraz

zlizowana wg procedury. Analizę cytometryczną oraz selekcje poszczególnych typów

komórek przeprowadzono za pomocą sortera MoFlo. W uzyskanych wynikach wydajność

sortowania sięgała ok. 99%. Otrzymano czyste populacje komórkowe. Sorter MoFlo stanowi

narzędzie do wydajnej izolacji komórek macierzystych i frakcji leukocytów.



28

Potęgowanie cytotoksyczności 5-fluorouracylu przez sulforafan

w komórkach nowotworowych

Małgorzata Milczarek1,2

, Katarzyna Wiktorska2, Katarzyna Lubelska

2,

Lidia Śliwka1,3

, Dariusz Matosiuk1, Zdzisław Chilmonczyk

1


Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakład Biologii Komórki, Narodowy Instytut Leków, Warszawa, Polska

3 Zakład Bioanalizy i Analizy Leków,

Uniwersytet Medyczny w Warszawie, Warszawa, Polska

Od kilku lat w literaturze obserwowana jest nowa idea sugerująca podawanie leków

onkologicznych w kombinacji z naturalnymi związkami chemoprewentywnymi.

Oczekiwanym efektem stosowania takich kombinacji jest wzrost skuteczności leczenia

i zmniejszenie toksyczności leków w stosunku do komórek prawidłowych. Sulforafan to

naturalny związek chemoprewentywny. W badaniach na komórkach nowotworowych

wykazano, że potęguje aktywność leków przeciwnowotworowych. Wyniki naszych

wcześniejszych badań wskazują, że w komórkach prawidłowych 5-fluorouracyl i sulforafan

działają antagonistycznie.

Celem badań było określenie typu interakcji pomiędzy 5-fluorouracylem

i sulforafanem w liniach komórek raka sutka: MCF-7 i MDA-231, liniach raka jelita grubego:

HT-29 i Caco-2 oraz liniach raka gruczołu krokowego: PC-3 i LNCaP. Efekt cytotoksyczny

kombinacji i podań osobnych związków zbadano przy pomocy testu MTT. Dla przypadków

gdzie cytotoksyczność kombinacji była wyższa niż 50 % określono rodzaj interakcji metodą

Chou i Talaly’a.

W liniach komórek raka sutka obserwowano, że cytotoksyczność kombinacji była

wyższa niż podania osobnego związków (synergizm oraz addytywizm). Stężenie efektywne

leku było 2÷3 – krotnie niższe po podaniu w kombinacji w porównaniu do podania osobnego.

W linii raka jelita grubego Caco-2, w zakresie cytotoksyczności od 50% do 80% wykazano,

że kombinacja działała silniej niż podania osobne (synergizm i addytywizm). Dla większej

cytotoksyczności efekt kombinacji był podobny do obserwowanego po podaniu sulforafanu

(antagonizm). W linii raka jelita grubego HT-29 obserwowano również antagonizm. W linii

PC-3, dla cytotoksyczności mniejszej niż 70% obserwowano potęgowanie aktywności 5-

fluorouracylu (synergizm). Dla cytotoksyczności większej od 70% jak dla podania leku

(antagonizm). W drugiej linii raka gruczołu krokowego - LNCaP kombinacja cechowała się

porównywalną cytotoksycznością jak podanie sulforafanu (antagonizm). Sulforafan najlepiej

potęguje aktywność przeciwnowotworową 5-fluorouracylu w komórkach raka sutka.

Badania finansowane przez NCN. Grant badawczy nr. 2012/05/N/NZ5/02634



29

Preparaty genowe – opracowanie składu, uzyskiwanie i ocena właściwości

fizykochemicznych

Karol Tudrej, Maciej Małecki

Katedra Farmacji Stosowanej i Bioinżynierii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska

Terapia genowa stanowi obecnie obiecującą metodę leczenia wielu schorzeń

o podłożu genetycznym. Jednak z uwagi na stosunkowo niedługi czas, jaki upłynął od

pojawienia się genów w lecznictwie, niezbędne są dalsze prace tak nad nowymi postaciami

farmaceutycznymi jak i znalezieniem atrakcyjnych terapeutycznie celów molekularnych dla

genoterapii. W niniejszej pracy, podjęto się próby opracowania stałych postaci leku dla

preparatów genowych niosących plazmidowe siRNA, które następnie będą przetestowane,

jako preparaty antynowotworowe, na komórkach czerniak.

Cel: celem niniejszej pracy jest opracowanie stałych postaci leku dla preparatów

genowych niosących siRNA, które będą wykazywały działanie antynowotworowe na komórki

czerniaka linii B16-F10.

Metody: hodowle bakteryjne Escherichia coli, izolacja plazmidów na skalę mini i giga,

analiza restrykcyjna plazmidu, elektroforeza w żelu agarozowym, PCR.

Rezultaty: wyhodowano 50 l płynnej hodowli bakterii E. coli niosącej odpowiedni

plazmid psiRNA, a następnie izolowano plazmid. Oznaczenie wyizolowanych plazmidów

wykonano w sposób ilościowy przy pomocy spektroskopii UV-Vis oraz w sposób jakościowy

przy pomocy analizy restrykcyjnej.

Wnioski: Rezultaty izolacji przeprowadzonych przy pomocy zestawu EndoFree

Plasmid Giga Kit (Qiagen) pokazały, iż możliwym jest wydajne namnożenie plazmidów

psiRNA w transformowanych bakteriach E. coli. Jakość uzyskanych plazmidów pozwala na

dalsze prace badawcze w kierunku opracowania preparatów genowych do badań klinicznych

na tych wektorach.



30

Technika digital PCR - nowoczesna metoda badawcza o wysokim

potencjale diagnostycznym

Mateusz Wiliński1, Agnieszka Wojcieszek


1, Piotr Chomik

1,

Karolina Knap-Czop2, Marcin Czop

1, Janusz Kocki

1




Łańcuchowa reakcja polimerazy (ang. polymerase chain reaction – PCR) została

opracowana ponad trzy dekady temu przez amerykańskiego biochemika dra Kary'ego

Mullisa. Okazała się przełomowym odkryciem biologii molekularnej i złotym standardem

diagnostycznym. Obecnie istnieje wiele typów techniki PCR, będących modyfikacjami

metody standardowej. Jedną z nich jest Digital PCR (dPCR) nazywany również emulsyjnym

PCR. Digital PCR jest swoistą ewolucją metody real-time PCR (qPCR) oferując odmienny

sposób oceny ilościowej i detekcji rzadkich alleli w stosunku do metody konwencjonalnej.

Digital PCR zapewnia wysoką czułość i dokładność w stosunku do klasycznej metody

real-time PCR. Zwiększona automatyzacja procesu pozwala skrócić czas analizy, a także

ogranicza ryzyko popełnienia błędu. Dzięki wysokiej czułości i dokładności, dPCR oferuje

większe możliwości diagnostyczne, a co szczególnie ważne - skraca czas diagnozy.

W pracy przedstawiono możliwości klinicznego zastosowania techniki dPCR

w diagnostyce chorób człowieka. Cechą charakterystyczną digital PCR jest kropelkowo-

emulsyjna technologia procesu, polegająca na frakcjonowaniu próbki na tysiące fragmentów,

które indywidualnie podlegają amplifikacji i analizie. Zabieg ten wyraźnie zwiększa

specyficzność reakcji i umożliwia dokładniejszą analizę danych.



31

Targeting β2-adrenergic receptor to inhibit proliferation and motility of

human melanoma cell lines

Artur Wnorowski1,2

, Mariola Sadowska3, Rajib K. Paul

2, Anna Boguszewska-

Czubara4, Lucita Jimenez

5, Abdelmohsen Kotb

6, Lawrence Toll

7, Michel Bernier

8,

Krzysztof Jóźwiak1, Irving W. Wainer

2

1 Laboratory of Medicinal Chemistry and Neuroengineering, Medical University of Lublin, Poland

2 National Institute on Aging, Laboratory of Clinical Investigation, MD, USA

3 University of Maryland, Marlene & Stewart Greenebaum Cancer Center, MD, USA

4 Department of Medicinal Chemistry, Medical University of Lublin, Poland

5 SRI International, CA, USA

6 National Institute on Aging, Laboratory of Genetics, USA

7 Torrey Pines Institute for Molecular Studies, FL, USA

8 National Institute on Aging, Translational Gerontology Branch, MD, USA

(R,R’)-4’-methoxy-1-naphtylfenoterol (MNF) inhibits proliferation of 1321N1

astrocytoma cell line in a β2-adrenergic receptor (β2AR)-dependent manner (1), while

reducing rat C6 glioma growth in a xenograft mouse model (2). MNF interferes also with

proto-oncogenic signaling induced by the GPR55 receptor, in human HepG2 hepatocarcinoma

and PANC-1 pancreatic carcinoma cells (3).

Here, we utilized a number of cellular and biochemical techniques to investigate the

anti-tumorigenic potential of MNF in a panel of β2AR-expressing human melanoma cell

lines. Scratch wound healing assays and real-time analysis using xCELLigence system

demonstrated the ability of MNF to dose-dependently reduce the motility and invasiveness of

three different melanoma cell lines, namely UACC-647, M93-047 and UACC-903. Inhibition

of cell invasion was accompanied by drop in MMP-9 activity. Pharmacological inhibition of

β2AR and protein kinase A (PKA) protected against the actions of MNF. Forskolin, activator

of adenylyl cyclase, and Ro 20-1724, inhibitor of phosphodiesterase 4, mimicked the MNF

activity. U-shaped dose-response curves, with a nadir at 1 nM, were observed when the levels

of phosphorylated MEK and ERK were determined in MNF-treated cells. Cell pretreatment

with ICI‑ 118,551, selective β2AR antagonist, abolished MNF-evoked drop in

phospho‑ ERK levels. However, MNF markedly increased inhibitory phosphorylation of

eukaryotic elongation factor 2 (eEF2) on Thr56, which was accompanied by global defect in

protein biosynthesis as revealed by pulse-labeling experiments with [35S]-methionine. We

concluded that the anti‑ tumorigenic functions of MNF in melanoma cells rely on β2AR-

dependent accumulation of cyclic AMP and subsequent activation of PKA.

This work was supported by funds from the Intramural Research Program of the

National Institute on Aging (N01‑ AG‑ 3‑ 1009) and the Foundation for Polish Science

(TEAM 2009-4/5 programme).

1. L. Toll et al., J Pharmacol Exp Ther 336, 524 (Feb, 2011).

2. M. Bernier et al., Pharmacology Research & Perspectives 1, 1 (2013).

3. R. K. Paul et al., Biochem Pharmacol 87, 547 (Feb 15, 2014).



32

Sesja posterowa 11:30 – 13:00

P1. Bęczkowska Ilona

P2. Bęczkowska Ilona

P3. Frant Maciej

P4. Frant Maciej

P5. Gałęza Justyna

P6. Gładysz Agata

P7. Iwaniak Karol

P8. Jesionek Wioleta

P9. Kaproń Barbara

P10. Knap – Czop Karolina

P11. Kołodziej Przemysław

P12. Naleśniak Magdalena

P13. Niemiec Małgorzata A.

P14. Nowacka Natalia

P15. Palusińska Małgorzata

P16. Pawlikowski Andrzej

P17. Polski Andrzej

P18. Puzio Michał

P19. Rejczak Tomasz

P20. Smyrska Natalia

P21. Stanisławski Grzegorz

P22. Strzemski Maciej

P23. Śliwka Lidia

P24. Wojtunik Karolina

P25. Wronka Agnieszka

P26. Wróblewski Karol

P27. Żurek Aleksandra

P28. Żurek Aleksandra



33

Przykładowe zastosowania adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej

w analizie związków biologicznie aktywnych

Ilona Bęczkowska, Katarzyna Tyszczuk-Rotko

Zakład Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Woltamperometria stripingowa (SV) (zwana również woltamperometrią z zatężaniem

lub woltamperometrią inwersyjną) jest szybko rozwijającą się metodą z wieloma

możliwościami zastosowania ze względu na jej wysoką czułość, dokładność, precyzję i niski

koszt aparatury. Granice wykrywalności większości procedur opracowanych

z wykorzystaniem tej metody są rzędu 10-10 lub 10-9 mol L-1, a w sprzyjających warunkach

wynoszą one nawet poniżej 10-13 mol L-1. Wśród technik woltamperometrii inwersyjnej,

adsorpcyjna woltamperometria stripingowa (AdSV) znajduje szerokie zastosowanie

w analizie związków biologicznie aktywnych. W AdSV zatężanie substancji oznaczanej

odbywa się na drodze adsorpcji na powierzchni elektrody pracującej. Dobór właściwej

elektrody pracującej odgrywa kluczową rolę w oznaczeniach prowadzonych tą metodą.

Dlatego też woltamperometria inwersyjna korzysta z całej gamy różnych elektrod

pracujących, wśród których możemy wyróżnić: elektrody rtęciowe, elektrody stałe,

mikroelektrody oraz elektrody z modyfikowaną powierzchnią. Elektrody rtęciowe (wisząca

kroplowa elektroda rtęciowa (HMDE) i błonkowa elektroda rtęciowa (MFE)) do 2000 roku

były szeroko stosowane w oznaczeniach prowadzonych tą metodą. Jednakże ze względu na

toksyczność rtęci i jej związków dąży się do całkowitego wyeliminowania elektrod

rtęciowych ze środowiska laboratoryjnego i opracowania nowych materiałów, pozwalających

na uzyskanie elektrod, które posiadałyby ich zalety i równocześnie byłyby mniej toksyczne.

W 2005 roku wprowadzono do oznaczeń metodą adsorpcyjnej woltamperometrii

stripingowej błonkową elektrodę ołowiową (PbFE), która wykazuje mniejszą toksyczność

w porównaniu z elektrodami rtęciowymi. Elektroda ta posłużyła do opracowania procedur

oznaczania szerokiej gamy jonów metali (np. Co(II), Ni(II), Mo(II), W(VI), U(VI)) oraz

związków biologicznie aktywnych (np. kwasu foliowego, testosteronu, kwasu kawowego,

kwasu betulinowego). W niniejszym komunikacie przedstawiono przykłady zastosowania

adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej w analizie wybranych związków biologicznie

aktywnych.



34

Woltamperometryczna procedura jednoczesnego oznaczania paracetamolu

i kwasu askorbinowego na elektrodzie diamentowej domieszkowanej borem

modyfikowanej błonką Nafionu i ołowiem

Ilona Bęczkowska1, Katarzyna Tyszczuk-Rotko

1, Magdalena Wójciak-Kosior

2,

Ireneusz Sowa2

1 Zakład Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 2 Katedra Chemii, Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Paracetamol (N-acylo-p-amino-fenol, acetamionfen) jest lekiem o działaniu

przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Znajduje szerokie zastosowanie przy łagodzeniu bólu

mięśni, stawów, kości, zębów i innych części ciała. Przedawkowanie paracetamolem może

prowadzić do akumulacji toksycznych metabolitów, a w niektórych wypadkach nawet do

śmierci pacjenta.

Kwas askorbinowy (witamina C, 2(-1,2-dihydroksyetyl)-4,5-dihydroksyfuran-3-on)

odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu m.in.: bierze udział w

przemianach tyrozyny, w syntezie steroidów nadnerczy, wzmacnia i chroni układ

odpornościowy, poprawia dostępność biologiczną żelaza oraz prawdopodobnie zmniejsza

poziom cholesterolu. Ponadto, witamina C jest popularnym antyoksydantem stosowanym jako

dodatek do żywności.

Niektóre preparaty farmaceutyczne zawierają zarówno kwas askorbinowy jak

i paracetamol ze względu na fakt, że kwas askorbinowy wzmacnia działanie farmakologiczne

paracetamolu oraz wykazuje działanie ochronne przeciw jego hepatoksyczności. Dlatego też

jednoczesne wyznaczenie zawartości obu związków stanowi istotny element kontroli jakości

preparatów farmaceutycznych. Badanie te z powodzeniem można przeprowadzić za pomocą

chromatografii cieczowej i metod spektrofotometrycznych, jednakże metody te są zwykle

czasochłonne i kosztowne. Metody elektrochemiczne, w szczególności woltamperometria ze

względu na wysoką czułość, selektywność i prostotę pomiarów stanowi dobrą alternatywę dla

tych metod. W niniejszym komunikacie przedstawiono nową procedurę jednoczesnego

oznaczania paracetamolu i kwasu askorbinowego na elektrodzie diamentowej

domieszkowanej borem (BDD) modyfikowanej błonką Nafionu i ołowiem metodą

woltamperometrii pulsowo-różnicowej. Otrzymane krzywe kalibracyjne są liniowe w zakresie

stężeń od 5 × 10-7 do 2 × 10-4 mol L-1 dla paracetamolu i od 1 × 10-6 do 5 × 10-4 mol L-1

dla kwasu askorbinowego. Zaproponowana procedura została z powodzeniem zastosowana do

jednoczesnego oznaczania paracetamolu i kwasu askorbinowego w wybranych preparatach

farmaceutycznych.



35

Efekt wybranych porfiryn na rozwój zarodka kurzego

Maciej Frant1, Arkadiusz Czerwonka

1, Anna Kasprzyk

2, Monika Dźwierzyńska

3,

Mariusz Trytek4, Roman Paduch

1

1 Zakład Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

2 Zakład Anatomii i Cytologii Roślin, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

3 Zakład Biologii Molekularnej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

4 Zakład Mikrobiologii Przemysłowej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Porfiryny są heterocyklicznymi związkami zbudowanymi z czterech pierścieni

pirolowych, połączonych za pomocą mostków metinowych w makroukład zwany porfiną.

Często tworzą one kompleksy z jonami metali umiejscowionymi w centrum ich struktury.

Porfiryny pochłaniają światło, dzięki czemu posiadają charakterystyczne widma absorpcyjne

zarówno w części widzialnej, jak i nadfioletowej [1]. Najpopularniejszymi przedstawicielami

porfiryn są hemy oraz chlorofile [2]. Porfiryny z uwagi na swoją aktywność biologiczną,

znajdują zastosowanie m.in. w terapii przeciwnowotworowej, wykorzystującej ich

właściwości fotodynamiczne [3].

Cel pracy:

Celem pracy była ocena potencjalnego wpływu wybranych porfiryn na rozwój zarodka

kurzego.

Materiały:

Zarodki kurze 13 dniowe, dostarczone z firmy IndykPol

Analizowane porfiryny:

kobalamina, chlorofilina, porfiryna żelazowa i manganowa

Metody:

Zakażanie zarodków kurzych do jamy omoczniowej:

Jaja przeznaczone do zakażania prześwietlano, zaznaczano granicę komory powietrznej oraz

położenie zarodka. Po dezynfekcji i przewierceniu skorupki, przebijano błonę skorupkową

nad komorą powietrzną i wprowadzono badane porfiryny. Rozpuszczono je w płynie

fizjologicznym PBS zawierającym jony wapnia i magnezu (stężenia porfiryn 20 μM) w ilości

około 200 μl/jajo. Jaja umieszczono w inkubatorze na 48 h (37OC). Po tym czasie,

obserwowano efekt zakażenia badanymi związkami.

Wyniki:

Wszystkie stosowane porfiryny spowodowały zwiększenie rozmiaru zarodków wpływając w

odmienny sposób na stopień ich upierzenia i rozwoju (kobalamina była pod tym względem

najaktywniejsza). Poziom przekrwienia błon był różny w zależności od stosowanych porfiryn,

największy w przypadku porfiryny żelazowej.

1. Żak I., Porfiryny i pochodne, Chemia medyczna, Katowice, 2001, 297-306

2. Zhang Li, The Secret Life of Heme in Regulating Diverse Biological Processes, Heme Biology, The

University of Texas at Dallas, USA, 2011. 1-6

3. Lukšienë Ž., Photodynamic therapy: mechanism of action and ways to improve the efficiency of treatment,

Medicina, 2003, 39(12): 1137-1150"



36

Chlorofilina, a chemoprewencja

Maciej Frant, Aleksandra Żurek, Adrianna Dudek

Zakład Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Chlorofilina jest półsyntetyczną pochodną chlorofilu. Od chlorofilu różni się

centralnym jonem metalu, którym jest jon miedzi zamiast magnezu. Chlorofilina

wykorzystywana jest między innymi jako dodatek do żywności (znana jako naturalny zielony

barwnik E141), w medycynie (przyspiesza gojenie ran), czy też w przemyśle (wewnętrzne

dezodorant wpływający na aktywność enzymów degradujących białka, hamujący

powstawanie nieprzyjemnych zapachów) (1, 2).

Chlorofil i chlorofilina są zdolne do tworzenia mocnych kompleksów molekularnych z

niektórymi toksycznymi substancjami chemicznymi. Chlorofilina w odróżnieniu od

chlorofilu, dobrze rozpuszcza się w wodzie. W związku z tym może wiązać się z naturalnymi

czynnikami mutagennymi takimi jak policykliczne węglowodory, benzopiren, dibenzopiren,

działając, a tym samym działać chemoprewencyjnie. Chlorofilina wiąże czynniki kancerogenne

dwadzieścia razy lepiej niż resweratol i tysiące razy lepiej niż ksantyny (1, 2, 3).

W badaniach przesiewowych w grupie osób obarczonych wysokim ryzykiem

zachorowania na raka wątroby w populacji chińskiej (narażenie na aflatoksyny ze

spleśniałych ziaren i roślin strączkowych), stwierdzono, że suplementacja chlorofiliny przed

posiłkami, prowadzi do istotnego obnizenia poziomu biomarkera (AFB1-N7-guanine)

uszkodzenia DNA wywołanego przez aflatoksyny w moczu. W związku z tym naukowcy

mają nadzieję, że suplementacja żywności chlorofiliną będzie pomocna w zmniejszeniu

ryzyka zachorowania na raka wątroby w populacjach zagrożonych spożyciem aflatoksyn (2).

1. Herring P., Cancer and Chlorophyllin, Oregon’s Agricultural Progress, 2002, Winter/Spring

2. Higton J., Chlorophyll and Chlorophyllin, The Linus Pauling Institute Micronutrient Information Center,

http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/phytochemicals/chlorophylls/#

3. Keshava C., Divi R., Einem T., Richardson D., Leonard S., Keshava N., Poirier M., Weston A., Chlorophyllin

significantly reduces benzo[a]pyrene-DNA adduct formation and alters cytochrome P450 1A1 and 1B1

expression and EROD activity in normal human mammary epithelial cells, Enviromental and Molecular

Mutagenesis, 2009, 50(2): 134–144



37

Badanie trwałości hydrochlorotiazydu w roztworach

Justyna Gałęza, Anna Gumieniczek, Rafał Pietraś, Kamil Larwa

Katedra i Zakład Chemii Leków, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Celem podjętych badań była ocena trwałości hydrochlorotiazydu w roztworach

o różnym pH, w podwyższonej temperaturze oraz podczas ekspozycji na światło UV-Vis.

Stresowane roztwory hydrochlorotiazydu oceniano ilościowo metodą wysokosprawnej

chromatografii cieczowej HPLC, która umożliwia ocenę zmian stężenia badanego związku

obok powstających produktów rozkładu.

Zastosowano następujące parametry metody HPLC:

• faza stacjonarna: kolumna LiChrospher z wypełnieniem RP18 (125 x 4 mm, 5µm)

• faza ruchoma: bufor fosforanowy o pH 7,0-acetonitryl-0.05 mmol/l wodorosiarczan

cetylotrimetyloamoniowy (70:20:10, v/v/v)

• szybkość przepływu fazy ruchomej: 1,4 ml/min

• detekcja UV przy długości fali: λ=265 nm

• wzorzec wewnętrzny: paracetamol.

Przeprowadzona walidacja wykazała, że metoda jest:

• selektywna dla badanego leku wobec produktów rozkładu oraz wzorca wewnętrznego

• liniowa w zakresie stężeń od 20 do 120 µg/ml

• precyzyjna

• dokładna.

Badania kinetyczne przeprowadzono w roztworach o pH 4, 7 i 10, w dwóch

temperaturach 40°C i 80°C. Badania te wykazały, że reakcje rozkładu hydrochlorotiazydu

w temperaturze 80°C są reakcjami I-go rzędu. Największą stałą szybkości oraz najmniejszą

trwałość uzyskano w buforze fosforanowym o pH 7, gdzie wystąpił ok. 40% rozkład leku

(w buforze boranowym ok. 30%, a w buforze octanowym ok. 15%).

Hydrochlorotiazyd w roztworach o różnym pH poddano także działaniu

promieniowania UV-Vis w 2 cyklach naświetlania: 3 dawki oraz 9 dawek wg ICH.

Stresowane próby oceniono ilościowo podaną metodą HPLC. Najmniejszą trwałość uzyskano

po 9 dawkach ICH, gdzie wystąpił ok. 60% rozkład leku."



38

Modyfikacje powierzchni cewników dożylnych z wykorzystaniem

substancji o właściwościach przeciwbakteryjnych – ocena immobilizacji

z zastosowaniem metody ATR-FTIR i mikrobiologicznej aktywności

Agata Gładysz1, Dorota Kowalczuk

1, Małgorzata Miazga-Karska

2

1 Katedra i Zakład Chemii Leków, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Katedra i Zakład Biochemii i Biotechnologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Tematyka prowadzonych badań dotyczy modyfikacji dostępnych na rynku cewników

wykonanych z poliuretanu celem immobilizacji na ich powierzchni substancji o działaniu

przeciwbakteryjnym. Z racji swoich właściwości związkiem nanoszonym na powierzchnię

wenflonu był mleczan etakrydyny (środek przeciwbakteryjny, stosowany także w zakażeniach

pierwotniakowych i pasożytniczych). Modyfikacji powierzchni dokonywano poprzez wstępną

aktywację cewnika (do modyfikacji używano kwasu, bromu lub jodu) umożliwiającą

inkorporację substancji aktywnej. Lek nanoszono drogą inkubacji cewnika w roztworze

etakrydyny, bądź poprzez jego odparowanie. Ocena wiązania etakrydyny do powierzchni

cewnika została dokonana z wykorzystaniem spektrometrii w podczerwieni FTIR. Aktywność

mikrobiologiczną otrzymanego cewnika ze zmodyfikowaną matrycą badano testem

zahamowania stref wzrostu zarówno dla bakterii Gram-ujemnych jak i Gram-dodatnich.

Wynikiem prowadzonych badań jest otrzymanie cewnika powleczonego etakrydyną, która

nadaje mu właściwości przeciwbakteryjne wobec obu grup bakterii. Otrzymane wyniki

dowodzą, iż możliwe jest modyfikowanie prostymi metodami produktów powszechnie

używanych w lecznictwie szpitalnym, w wyniku czego są one chronione przed

drobnoustrojami. Daje to szansę na zmniejszenie odsetka zachorowań na zakażenia krwi

pochodzenia odcewnikowego u osób długotrwale przyjmujących terapię dożylną.



39

Wzmocnienie aktywności przeciwdepresyjnej połączeń imipraminy

z cynkiem lub magnezem po podaniu doustnym w teście wymuszonego

pływania u myszy

Karol Iwaniak, Magdalena Naleśniak, Ewa Poleszak

Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Depresja jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń afektywnych

wpływającym na znaczne pogorszenie jakości życia. Leczenie zaburzeń depresyjnych jest

obecnie procesem długotrwałym, nie zawsze skutecznym i obciążonym ryzykiem poważnych

działań niepożądanych, dlatego tak ważne jest ciągłe poszukiwanie nowych leków

przeciwdepresyjnych. W ciągu ostatnich lat ukazało się wiele publikacji naukowych

wskazujących na rolę cynku i magnezu w powstawaniu zaburzeń depresyjnych oraz ich

leczeniu [1,2]. Przeprowadzone badania behawioralne wykazały przeciwdepresyjne działanie

obydwu biometali podanych dootrzewnowo w testach przeciwdepresyjnych, np. w teście

wymuszonego pływania (Porsolta, FST). Test ten jest jednym z powszechnie stosowanych

testów behawioralnych przydatnym do przedklinicznej oceny substancji o potencjalnym

działaniu przeciwdepresyjnym [3].

Celem przeprowadzonego badania była ocena wpływu jednoczesnego podawania

cynku (Zn) lub magnezu (Mg) z imipraminą na aktywność przeciwdepresyjną w teście

wymuszonego pływania po podaniu doustnym u myszy.

Doświadczenia przeprowadzono na dorosłych samcach myszy rasy Albino Swiss.

Wykazano, że zarówno cynk jak i magnez podane w dawkach niedziałających (odpowiednio

40 i 60 mg/kg m.c. przeliczonych na czyste jony) łącznie z imipraminą (także w niedziałającej

dawce – 60 mg/kg m.c.) skracają czas bezruchu myszy, a uzyskane wyniki nie były związane

ze wzrostem aktywności lokomotorycznej zwierząt. Analizę statystyczną wyników wykonano

przy użyciu dwuczynnikowej analizy wariancji (two-way ANOVA) oraz testu Tukeya (post-

hoc). Wyniki uznano za istotne statystycznie dla p<0,05.

Na podstawie zebranych wyników stwierdzono, że obydwa biometale nasilają

działanie imipraminy w teście Porsolta, po podaniu doustnym u myszy.

1. Siwek M. i wsp.., J. Affect. Disorders, 126, 447, 2010.

2. Poleszak E. i wsp., Pharmacol. Biochem. Behav., 81(3), 524, 2005.

3. Porsolt R.D., Bertin A., Jalfre M., Arch. Int. Pharmacodyn. Ther., 229, 327, 1977.



40

Zioła chińskie - naturalne preparaty o silnych właściwościach biologicznych

Wioleta Jesionek1, Irena Choma

1, Barbara Majer-Dziedzic

2

1 Zakład Metod Chromatograficznych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

2 Zakład Mikrobiologii Weterynaryjnej, Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin, Polska

Medycyna chińska od wieków stosuje rośliny w celach leczniczych. Wiele z nich

używanych jest jako przyprawy do potraw bądź spożywczych w postaci herbat czy naparów.

Chińskie zioła i rośliny od wieków są stosowane na wszelakie dolegliwości i choroby:

przeziębienia, choroby skórne, alergie, niepłodność, bóle reumatyczne, choroby organów

wewnętrznych, układu oddechowego, krwionośnego czy też nerwowego.

Szybko postępująca komercjalizacja wszystkiego co modne spowodowała masowe

wprowadzenie na rynek europejski preparatów na bazie chińskich roślin leczniczych. Obecnie

można je kupić przez Internet lub w najbliższym supermarkecie i rozpocząć leczenie. Tylko

czy one faktycznie są skuteczne?

Testy aktywności biologicznej (bioassays) to przesiewowe lub półilościowe metody

oparte na pomiarze efektu pojawiającego się w danym systemie biologicznym na skutek

działania badanych substancji. Testy biologiczne wykonywane są często w poszukiwaniu

substancji wywołującej/wywołujących dany efekt w skomplikowanej mieszaninie.

Biologiczne testy przesiewowe wykorzystują przeciwbakteryjne, przeciwutleniające,

przeciwgrzybicze czy też enzymatyczne właściwości badanych substancji.

Wybrane zioła chińskie zostały przebadane pod kątem ich właściwości

przeciwutleniających stosując metodę TLC-DB (Thin-Layer Chromatography – Direct

Bioautography). Zastosowano test z użyciem stabilnego wolnego rodnika DPPH (2,2-diphenyl-1-

picrylhydrazyl). W tym celu płytkę TLC z rozseparowanymi próbkami spryskano 0,2 %

roztworem DPPH w metanolu a następnie obserwowano reakcję barwną związaną

z wychwytywaniem rodnika przez substancje wykazujące właściwości przeciwutleniające.

Związki będące przeciwutleniaczami widoczne były w postaci żółtych plamek na fioletowym tle.

W celu detekcji przeciwbakteryjnych właściwości badanych ziół zastosowano

mikrobiologiczną metodę krążkową. Badania zostały wykonane wobec następujących

patogennych szczepów bakterii: S. aureus, K. pneumoniae, E. coli, L. monocytogenes,

S. typhimurium.

Uzyskane wyniki dowodzą iż przebadane ekstrakty są bogatym źródłem naturalnych

związków biologicznie czynnych.



41

Przechytrzyć bakterie

Barbara Kaproń1, Tomasz Plech

1, Monika Wujec

1,

Urszula Kosikowska2, Anna Malm

2


2 Katedra i Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej z Pracownią Diagnostyki Mikrobiologicznej,


Niewłaściwe stosowanie, jak również nadużywanie preparatów przeciwbakteryjnych

w różnych gałęziach medycyny, w rolnictwie oraz przemyśle przyczyniło się do pojawienia

i rozprzestrzenienia opornych drobnoustrojów dysponujących różnymi mechanizmami

lekooporności. W Programie Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia publicznego na lata

2003 - 2008 lekooporność znalazła się wśród czterech zagadnień priorytetowych (obok grypy,

zakażeń wirusem HIV oraz gruźlicy). Również Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

uznała lekooporność drobnoustrojów jako „jedno z głównych obciążeń i jednocześnie

globalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego”. W odpowiedzi na zagrożenie narastającą

lekoopornością, jednym z kierunków działań prowadzących do jej ograniczenia jest

poszukiwanie nowych substancji chemicznych o dużym potencjale przeciwbakteryjnym,

działających na znane cele molekularne. Łącząc w jednej cząsteczce fragment

cyprofloksacyny oraz dipodstawionego 1,2,4-triazolo-3-tionu uzyskaliśmy szereg nowych

pochodnych, których aktywność w stosunku do szczepów bakterii Gram-dodatnich oraz

Gram-ujemnych znacząco przewyższała aktywność macierzystego fluorochinolonu.

Jednocześnie fakt, iż zsyntetyzowane pochodne nie wykazywały silniejszego od

cyprofloksacyny powinowactwa do bakteryjnych topoizomeraz (enzymów stanowiących cel

molekularny fluorochinolonów) nasuwa przypuszczenie, że zwiększona aktywność

bakteriobójcza jest wynikiem:

• aktywacji dodatkowego, poza inhibicją topoizomeraz, mechanizmu molekularnego,

• silniejszego przenikania do wnętrza komórki bakteryjnej,

• zdolnością do unikania bakteryjnych mechanizmów warunkujących lekooporność.



42

Komórki macierzyste – przyszłość i nadzieja

Karolina Knap-Czop1, Marcin Czop

2, Agnieszka Wojcieszek


2,

Alicja Niedojadło2, Piotr Chomik


2, Janusz Kocki

2,

Barbara Madej-Czerwonka1

1 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Komórki macierzyste, czy tez komórki pnia, są samoodnawialne i nieśmiertelne. Mają

zdolność regenerowania uszkodzonych narządów i organów. Mogą przekształcać się w inne

komórki i tkanki organizmu w odpowiednim mikrośrodowisku.

Komórki macierzyste można zakwalifikować do trzech grup: embrionalne – komórki

wewnętrznej masy blastocysty; płodowe – łożyskowe, płynu owodniowego, krwi

pępowinowej, tkankowo specyficzne (krwi płodowej, szpiku kostnego, wątroby); dorosłe –

szpiku kostnego, tkanki tłuszczowej, tkankowo specyficzne (nerwowe, mięśniowe).

Największy potencjał i możliwości zastosowania mają komórki embrionalne. Komórki

dorosłego człowieka są również obiecującym narzędziem terapii komórkowej, dodatkowo nie

dostarczają problemów etycznych czy też tworzenia potworniaków.

Możliwości zastosowania klinicznego komórek macierzystych są różnorodne,

szczególnie w medycynie regenaracyjnej. Transplantacja komórek macierzystych staje się

nową formą terapii komórkowej. Komórki macierzyste można w hodowli In vitro stymulować

do różnicowania w tkanki, np. chrzestną, kostną, nerwową i in. Komórki transformowane w

kardiomiocyty wpływają regeneracyjnie na mięsień sercowy. Komórki macierzyste podane do

uszkodzonej tkanki wspomagają procesy naprawcze kości i chrząstki. Transplantacja

komórek macierzystych wykorzystywana jest również w okulistyce w odtwarzaniu

uszkodzonego nabłonka rogówki. Ma to duże znaczenie w terapii chorób chronicznych,

degeneracyjnych, produkcji sztucznych narządów czy rekonstrukcji organów po wypadkach.

Pokłada się dużą nadzieję w wykorzystaniu komórek macierzystych w leczeniu chorób

dotąd nieuleczalnych: chorób wątroby, choroby Parkinsona, choroby Alzheimera,

zwyrodnienia siatkówki, cukrzycy, stwardnienia rozsianego, ciężkiego uszkodzenia rdzenia

kręgowego i innych.



43

Ocena zmian cytomorfologicznych zachodzących w komórkach

prawidłowych i nowotworowych po działaniu płynu celomatycznego

pobranego od dżdżownic Dendrobaena veneta

Przemysław Kołodziej1, Marta Fiołka

2, Jolanta Rzymowska

1,

Monika Hułas-Stasiak3, Sylwia Bilska

4, Ewa Hordyjewska

4, Beata Kliszcz

4,

Jerzy Wydrych3

1 Katedra i Zakład Biologii z Genetyką, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Zakład Immunologii, Instytut Biologii i Biochemii,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 3 Zakład Anatomii Porównawczej i Antropologii, Instytut Biologii i Biochemii,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 4 Studenckie Koło Naukowe Biotechnologów „Mikron”, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet

Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Choroby nowotworowe stanowią poważny problem zdrowotny, dlatego istnieje

potrzeba wykrywania i opracowania nowych substancji w celu skutecznego leczenia tych

chorób. Już od wieków w medycynie Chińskiej i Japońskiej dżdżownice wykorzystywane

są do leczenia wielu chorób. Obecnie bezkręgowce te stosowane są m.in. w postaci proszków,

wywarów i koncentratów płynów z jamy ciała. Badania nad wpływem substancji biologicznie

czynnych zawartych w płynie celomatycznym, biorących udział w procesie śmierci komórek

mogą mieć bardzo istotne znaczenie w zwalczaniu nowotworów.

Celem naszego doświadczenia była ocena zmian cytomorfologicznych zachodzących

w komórkach prawidłowych i nowotworowych po działaniu płynu celomatycznego

pobranego od dżdżownic D. veneta. Płyn celomatyczny pozyskano przez łagodne pobudzanie

elektryczne (4,5V) dżdżownic. Dodatkowo przy pomocy odpowiednich filtrów, z płynu

celomatycznego wyodrębniono trzy frakcje < 30 kDa, 30-50 kDa, >50 kD. Do badań

wykorzystano ciągłą linię komórek prawidłowych L929 i komórek nowotworowych HeLa.

Komórki hodowano w standardowych warunkach - 37°C, 5% CO2 i 90% wilgotność. Zmiany

cytomorfologiczne zachodzące w komórkach po działaniu płynu celomatycznego i jego

frakcji identyfikowano przy pomocy mikroskopu fluorescyjnego Zeiss LSM5 Pascal oraz

skaningowego Vega Tescan. Apoptozę i nekrozę komórek badano przy użyciu mieszaniny

barwników fluorescencyjnych Hoechst 33342 i jodku propidyny (Sigma). Jądra komórek

ulegających apoptozie wykazywały niebieską fluorescencję, natomiast nekrotycznych

czerwoną fluorescencję. W inkubowanych z płynem celomatycznym hodowlach

zaobserwowano komórki apoptotyczne i nekrotyczne. Po dodaniu trzech badanych frakcji do

linii komórkowych stwierdzono zwiększającą się liczbę komórek apoptotycznych

i nekrotycznych wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej tych związków. Inkubacja hodowli

z frakcją >50 kDa spowodowała śmierć wszystkich komórek na drodze nekrozy. Wyniki

naszych badań mogą przyczynić się do zastosowania substancji bioaktywnych płynu

celomatycznego w niszczeniu komórek nowotworowych. Konieczne są jednak dalsze badania

w celu wyjaśnienia dokładnych mechanizmów poprzez które działa badana substancja.



44

Działania profilaktyczne i lecznicze podejmowane w dolegliwościach

bólowych stawów kolanowych przez osoby uprawiające turystykę górską

Magdalena Naleśniak1, Karol Iwaniak

1, Andrzej Polski

1,

Karolina Sobótka-Polska2, Ewa Poleszak

1

1 Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska


Powszechnie znany jest pozytywny wpływ aktywności ruchowej na zdrowie

człowieka. Z badania przeprowadzonego w 2013 r. przez CBOS wynika, że turystyka piesza

jest jedną z częściej wybieranych aktywności ruchowych [1]. Najczęściej wskazywaną

motywacją do uprawiania pieszej turystyki była przyjemność, która jednak może zostać

znacznie zmniejszona przez dolegliwości bólowe stawów.

Celem badania było określenie powszechności występowania dolegliwości bólowych

stawów kolanowych u osób uprawiających turystykę górską oraz przedstawienie działań

profilaktycznych i leczniczych podejmowanych przez tą grupę.

Przeprowadzono anonimowe badanie ankietowe na grupie 109 osób uprawiających

turystykę górską. Wśród badanych osób aż 84% respondentów deklaruje występowanie bólu

kolan, który u większości pojawia się w trakcie pobytu w górach. Używanie kijów

trekkingowych wydaje się być istotnym czynnikiem odciążającym stawy kolanowe [2].

Połowa osób z dolegliwościami bólowymi kolan korzysta z ich pomocy w trakcie górskiej

wędrówki. Jedynie 11% badanych kiedykolwiek stosowało doustne środki przeciwbólowe.

Zdecydowanie więcej osób (32%) stosowało preparaty wzmacniające stawy, w większości na

bazie glukozaminy i kolagenu. Natomiast najczęściej stosowanym środkiem były różnego

rodzaju maści (57%). Większość badanych wybierając preparaty na dolegliwości stawów

sugeruje się poradą lekarza lub farmaceuty oraz opiera się na opinii znajomych lub rodziny.

Jedynie 21% osób z dolegliwościami bólowymi kolan szuka pomocy w gabinetach

specjalistów. Większość badanych zwraca uwagę na odciążanie kolan w trakcie górskiej

wędrówki oraz na stosowanie preparatów wspomagających funkcjonowanie stawów.

W przypadku pojawienia się bólu kolan najchętniej wybierane są różnego rodzaju maści,

a zdecydowanie najrzadziej stosowane są doustne leki przeciwbólowe. Znaczna część

respondentów w wyborze leków korzysta z porad fachowca, jednak stosunkowo niewielu

odwiedza lekarzy specjalistów.

1. Aktywność fizyczna Polaków. Komunikat nr 4887. CBOS. 2013.

2. Używanie kijków trekkingowych w górach. Stanowisko komisji medycznej federacji związków

alpinistycznych. Część 11. UIAA MEDICAL. 2008.



45

Zastosowanie mikro 2D-TLC do określenia tożsamości (fingerprint)

różnych gatunków Mentha sp.

Małgorzata A. Niemiec, Mirosław A. Hawrył, Monika Waksmundzka-Hajnos

Zakład Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Dwukierunkowa mikrochromatografia cienkowarstwowa (2D-mTLC)

z wykorzystaniem cyjanopropylowej fazy stacjonarnej została przeprowadzona do określenia

tożsamości (fingerprints) jedenastu gatunków z rodzaju Mentha sp. i dwóch gotowych

ziołowych preparatów farmaceutycznych.

Mieszaniny niewodnych rozpuszczalników zostały zastosowane w układach faz

normalnych natomiast mieszaniny acetonitrylu z wodą oraz metanolu z wodą wykorzystano

w układach faz odwróconych.

Optymalizację systemów jednokierunkowych przeprowadzono przez określenie

zależności RF vs skład fazy ruchomej dla wzorcowych substancji występujących w różnych

gatunkach Mentha sp. Najbardziej selektywne rozpuszczalniki zostały wybrane w celu

optymalizacji ortogonalnych układów dwukierunkowych poprzez wykreślenie zależności RF

w systemach NP vs RF w układach RP przez ich korelację.

Zoptymalizowane systemy zostały zastosowane w celu rozdzielenia związków

fenolowych i określenia tożsamości badanych surowców roślinnych.

Proces chromatograficzny przeprowadzono w skali mikro z zastosowaniem płytek

o wymiarach 5 cm × 5 cm oraz niewielkich objętości eluentów. Na każdą płytkę dozowano 5

µl ekstraktów roślinnych.

Płytki rozwijane były w komorach poziomych typu DS-II, suszone na powietrzu,

a następnie obserwowane pod lampą UV przy długościach fali 254 nm i 366 nm.

Dokumentację przeprowadzono przez ich fotografowanie. Następnie przeprowadzono ich

derywatyzację przy pomocy odczynnika Naturstoffa (5% glikol polietylenowy 4000 + 1%

metanolowy roztwór 2,2-(difenyloboroksy)-etyloaminy) w celu wizualizacji związków

fenolowych.

Doświadczenia dają możliwość określenia tzw. fingerprintów badanych ekstraktów

Mentha sp. Wyniki mogą być wykorzystane do kontroli jakości materiału roślinnego.



46

Optymalizacja metody ekstrakcji polisacharydów z Armillaria mellea

Natalia Nowacka, Ewelina Grzesiuk, Renata Nowak

Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej,


Polisacharydy są strukturalnymi składnikami ściany komórkowej grzybów. Wyróżnia

się dwa główne typy polisacharydów: włókienkowe polimery chitynowe lub celulozowe,

a także wypełniające wolne przestrzenie α- i β-glukany oraz glikoproteiny. Polisacharydy

grzybowe charakteryzują się licznymi właściwościami prozdrowotnymi, do których można

zaliczyć działanie przeciwnowotworowe, cytotoksyczne, immunoregulacyjne,

antyoksydacyjne, hipolipidemiczne [1]. Dlatego też celem pracy była optymalizacja ekstrakcji

związków polisacharydowych z opieńki miodowej, która jest powszechnie występującym

w Polsce grzybem jadalnym.

W celu dobrania optymalnej metody pozyskiwania polisacharydów przeprowadzono

szereg ekstrakcji wodnych sprawdzając stosunek ilości ekstrahenta do surowca (1:25, 1:50,

1:100, 1:200), temperaturę (30, 50, 80, 100°C) oraz znaczenie czasu ekstrakcji. Zbadano

również wpływ ekstrakcji wstępnej za pomocą różnych ekstahentów (etanol, metanol, heksan,

chloroform) na ilość otrzymanych polisacharydów oraz ich czystość po strąceniu z roztworu.

Zawartość cukrów w poszczególnych ekstraktach analizowano spektrofotometrycznie według

metody Dubois [2].

Przeprowadzone badania pozwoliły na ustalenie optymalnej metody pozyskiwania

związków polisacharydowych, które zostaną następnie oczyszczone i rozdzielone z pomocą

technik chromatograficznych.

1. Zhang M. i wsp. Trends Food Sci Technol, 18, 2007, 4-19.

2. Dubois M. i wsp. Anal Chem, 28, 1956, 350-356.



47

Histochemiczna lokalizacja Cd, Zn oraz Pb w roślinach Echium vulgare (L.)

Małgorzata Palusińska, Sylwia Nicpoń, Sławomir Dresler, Małgorzata Wójcik,

Agnieszka Hanaka, Anna Tukiendrof

Zakład Fizjologii Roślin, Instytut Biologii i Biochemii,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Roślinność spontanicznie zasiedlająca tereny zanieczyszczone metalami ciężkimi,

często charakteryzuje się wyjątkowymi cechami przystosowującymi ją do skrajnych

warunków środowiska, takich jak: wysoka zawartość metali ciężkich w podłożu, susza, duże

nasłonecznienie. Do mechanizmów, ograniczających toksyczność metali ciężkich w roślinach,

zalicza się, m.in. ich sekwestrację w organellach czy organach o niskiej aktywności

metabolicznej, takich jak wakuola, ściana komórkowa czy trichomy.

Celem prezentowanych badań jest określenie rozmieszczenia metali ciężkich (Cd, Zn,

Pb) w trzech populacjach żmijowca zwyczajnego (Echium vulgare L.) – dwóch z obszarów

składowisk metalonośnych oraz jednej z obszaru niezanieczyszczonego metalami ciężkimi

(Dresler et al. 2014). Rośliny uprawiane były w kontrolowanych warunkach temperatury

i fotoperiodu, w kulturach hydroponicznych z dodatkiem Cd (50 µM), Zn (500 µM), Pb (30

µM) lub bez dodatku metali. Lokalizację metali w komórkach liści żmijowca określano

histochemicznie z użyciem ditizonu (difenylotiokarbazyd) – związku chelatowego,

tworzącego barwne kompleksy z wieloma pierwiastkami śladowymi. Stwierdzono, że

głównym miejscem lokalizacji Pb oraz Cd były licznie wykształcone przez komórki skórki

trichomy. Dodatkowo, duże nagromadzenie ołowiu obserwowano w komórkach

przylegających do trichomów. Natomiast dużą zawartość Zn wykrywano w wewnętrznych,

zgrubiałych ścianach komórkowych aparatów szparkowych.

Dresler S. Bednarek W. Wójcik M. 2014. Effect of cadmium on selected physiological and morphological

parameters in metallicolous and non-metallicolous populations of Echium vulgare L. Ecotox. Environ. Safe. 104:

332-338.



48

Zastosowanie analizy Ramana do oceny jakości pokrycia polimerami

żelu krzemionkowego

Andrzej Pawlikowski1, Piotr Drączkowski

2, Ireneusz Sowa

1, Jolanta Tylus

1,

Magdalena Wójciak-Kosior1

1 Katedra i Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,


Spektroskopia Ramana jest szeroko stosowaną metodą w jakościowej i ilościowej

analizie ciał stałych, cieczy i gazów. Do głównych zalet spektroskopii Ramana należą:

dokładność wyników, duża liczba otrzymywanych informacji przy stosunkowo niskich

kosztach oraz możliwość zbadania próbki bez wcześniejszego przygotowania. Ponadto jest to

metoda niedestrukcyjna i pozwala na wykorzystanie badanej próbki w kolejnych analizach.

Opiera się ona na pomiarze nieelastycznego rozpraszania fotonów przez analizowany materiał

tzw. rozproszenia Ramana. Połączenie spektroskopii ramanowskiej z technikami mikroskopii

konfokalnej umożliwia rejestrację widma bardzo niewielkiego, precyzyjnie wybranego

fragmentu powierzchni próbki. Mikroskopia ta doskonale sprawdza się jako nieinwazyjna

metoda analityczna, stosowana powszechnie w archeologii, analizie dzieł sztuki czy

diagnostyce medycznej. W niniejszej pracy przedstawiono aplikacje tej techniki jako metody

oceny jakości polimerowego pokrycia ziaren złoża chromatograficznego. Nowo wytwarzane

fazy stacjonarne bazujące na polimerach takich jak np. polianilina z sukcesem stosowane są

jako adsorbenty w chemii analitycznej. Fazy takie charakteryzują się dużą stabilnością - są

bardziej odporne na działanie roztworów o wysokich i niskich wartościach pH. Modyfikacja

faz stacjonarnych polimerami oraz ich charakterystyka wymaga stosowania różnych metod

badawczych. W mojej pracy spektrometria Ramana została wykorzystana do oceny jakości

pokrycia żelu krzemionkowego polianiliną- polimerem o bardzo ciekawych właściwościach.

Nową fazę stacjonarną otrzymano w wyniku zainicjowania polimeryzacji chlorowodorku

aniliny połączonego z jednoczesnym osadzaniem jej na powierzchni żelu krzemionkowego.

Po odpowiednim oczyszczeniu i przygotowaniu fazy stacjonarnej wykonano analizę widma

Ramana żelu krzemionkowego niemodyfikowanego oraz pokrytego filmem z polianiliny.

[1] Sowa I, Wójciak-Kosior M, Drączkowski P, Strzemski M, Kocjan R. Anal Chim Acta 2013;787:260-66.



49

Gry wideo, a aktywność fizyczna wśród studentów lubelskich uczelni

Andrzej Polski1, Karol Iwaniak

1, Magdalena Naleśniak

1,

Karolina Sobótka-Polska2, Ewa Poleszak

1

1 Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Katedra i Zakład Chemii Organicznej,


Niemalże mieszkańców Unii Europejskiej w młodym wieku jest aktywna fizycznie

[1]. Jednakże coraz częściej zamiast aktywnej formy wypoczynku, szczególnie na świeżym

powietrzu, młodzi ludzie wybierają gry wideo. Badania pokazują, że dłuższe użytkowanie

komputera może powodować m.in. dolegliwości szkieletowo-mięśniowe, problemy ze

wzrokiem [2, 3].

Celem pracy było zbadanie zależności pomiędzy aktywnością fizyczną, a grami video.

Zbadano również korelację pomiędzy wyżej wymienionymi a płcią, masą (za pomocą

współczynnika BMI) oraz dolegliwościami charakterystycznymi dla graczy. Przeprowadzono

ankietę na grupie badawczej 138 studentów lubelskich uczelni.

Stwierdzono wysoki poziom aktywności fizycznej. Spośród tych osób mniej aktywne

są kobiety, jednak, jeżeli już ćwiczą, to robią to częściej niż mężczyźni. Kobiety preferują

aerobik/fitness, jazdę na rowerze oraz spacery, mężczyźni natomiast na pierwszym miejscu

stawiają gry zespołowe, zajęcia na siłowni, i podobnie jak płeć przeciwna – jazdę na rowerze.

Co ciekawe, większość osób uprawia sport w celu poprawy sylwetki oraz dla relaksu, a nie

dla zdrowia. Najprawdopodobniej wiąże się to z tym, że młodym ludziom rzadziej dokuczają

dolegliwości wynikające z braku ruchu. Zauważono wyraźną korelację pomiędzy płcią

ankietowanych a graniem w gry. Wśród respondentów obu płci 34% osób gra w gry video,

wśród kobiet jest tylko 16% graczy, a wśród mężczyzn aż 70%. Jednocześnie ponad połowa

graczy preferuje gry ruchowe na konsolach. Nie stwierdzono natomiast zależności pomiędzy

graniem w gry, a aktywnością fizyczną. Potwierdziła się hipoteza, że wśród graczy większość

stanowią mężczyźni. Przeważająca liczba osób grających w gry to osoby aktywne fizycznie.

Pomimo tego osoby te częściej mają nadwagę lub otyłość w porównaniu do osób

niegrających. Co ciekawe ból pleców czy problemy ze wzrokiem występują rzadziej u graczy

niż w pozostałej grupie osób.

1. Sport i aktywność fizyczna. Badanie specjalne Eurobarometru nr 3.334 /Seria badawcza 72.3 TNS Opinion &

Social 2010.

2. Lorusso A. i wsp. Med. Lav. 100(1), 29, 2009.

3. Kanitkar K. i wsp. Review of Ophthalmology E-Newsletter. 12, 4, 2005.



50

Wbudowywanie kompleksów białkowych do supercienkich

jednocząsteczkowych warstw lipidowych

Michal Puzio, Rafal Luchowski, Wojciech Grudzinski, Wieslaw I. Gruszecki

Zakład Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Lublin, Polska

Metoda Langmuira-Blodgett umożliwia uzyskanie uporządkowanych ultracienkich

warstw o grubości ok. 10-20Å. Dzięki niej istnieje możliwość kontroli grubości warstwy oraz

precyzyjnego określenia składu zbudowanego filmu. Technika ta znalazła zastosowanie

w badaniach wielu związków m. in. : substancji aktywnych biologicznie oraz leków.

Przebadano monomolekularne filmy zbudowane z galaktolipidów domieszkowane

kompleksami barwnikowo-białkowymi. Użyto kompleksu barwnikowo-białkowego LHCII,

który jest głównym kompleksem odpowiedzialnym za gromadzenie energii świetlnej

i regulację procesu fotosyntezy u roślin wyższych.

Do teflonowej wanienki wypełnionej ultra czystą wodą naniesiono się na granicę faz

woda-powietrze substancję amfifilową (lipidy) znajdującą się w lotnym rozpuszczalniku

(heksan). Po odparowaniu rozpuszczalnika, na powierzchni wody pozostaje monowarstwa

składające się wyłącznie z wkraplanej substancji. Następnie dzięki przesuwaniu teflonowych

barierek monowarstwę komresuję się. Zmiany ciśnienia powierzchniowego sprężonych

cząsteczek rejestrowane są przez komputer w postaci izotermy sprężania przedstawiającej

zależność ciśnienia powierzchniowego w funkcji powierzchni przypadającej na jedną

cząsteczkę w budowanej monowarstwie. Pojedyncze warstwy zawierające wbudowane

LHCII osadzono na podłożach stałych.

Podłoże wsuwane jest w kierunku prostopadłym do powierzchni wody przy odpowiednio

ustalonym ciśnieniu powierzchniowym. Tak przygotowany materiał został przebadany

za pomocą mikroskopu sił atomowych (AFM) oraz spektroskopii czasów życia (FLIM).



51

Oznaczanie pozostałości pestycydów w oliwie z oliwek i innych olejach

jadalnych metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej połączonej

z detektorem z matrycą fotodiodową (HPLC-DAD)

Tomasz Rejczak, Tomasz Tuzimski

Zakład Chemii Fizycznej Katedry Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Oliwa z oliwek jest wartościowym składnikiem diety. Ze względu na zawarty w niej

kwas oleinowy i inne monoenowe kwasy tłuszczowe może pełnić rolę ochronną

w profilaktyce miażdżycy, chorób serca, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Dlatego też

oliwa z oliwek stanowi doskonałą alternatywę dla tłuszczów zwierzęcych. Szybki wzrost

produkcji rolnej, jaki nastąpił w ostatnich dekadach w wyniku wdrożenia nowych technologii

i stosowania chemicznych środków ochrony roślin może stwarzać istotne zagrożenia dla

zdrowia konsumentów. Pozostałości stosowanych w agronomii pestycydów mogą kumulować

się w płodach rolnych oraz przetworzonych produktach spożywczych pochodzenia

roślinnego, również w oliwie z oliwek i innych olejach. Analiza pozostałości pestycydów

w próbach naturalnych o wysokiej zawartości tłuszczów stanowi w dalszym ciągu wyzwanie

dla analityków. Złożoność tłuszczowych matryc w dużym stopniu utrudnia prawidłową

identyfikację i analizę ilościową pozostałości pestycydów. Dodatkowo, próbki zawierające

tłuszczowe interferenty mogą mieć niekorzystny wpływ na detekcję właściwych analitów.

Celem pracy było opracowanie nowatorskiej metodyki pozwalającej identyfikować

i oznaczać ilościowo pestycydy w próbkach oliwy z oliwek i innych olejów jadalnych.

Proponowana metodyka SPE/QuEChERS do ekstrakcji analitów z matryc o wysokiej

zawartości tłuszczów łączy w sobie zalety stosunkowo nowej i ciągle rozwijającej się techniki

QuEChERS oraz tradycyjnej metody SPE i może być stosowana do przygotowania próbek

i ich analizy metodą chromatografii cieczowej z detekcją z matrycą fotodiodową (HPLC-

DAD). Jako jedni z pierwszych proponujemy zastosowanie sorbentu na bazie tlenku cyrkonu

(Z-Sep) do usuwania interferentów matrycy z próbek oliwy z oliwek i oleju z pestek

winogron. Zoptymalizowana i walidowana procedura RP-HPLC-DAD posłużyła do oceny

opracowanej metodyki do ekstrakcji pestycydów. Uzyskano zadowalające, w przedziale 60-

130%, odzyski badanych analitów z próbek fortyfikowanych w zakresie od 75 do 1000 ng/g

surowca. Przeprowadzono również analizę produktów spożywczych (oliwy z oliwek i oleju

z pestek winogron) pochodzących z Włoch i Hiszpanii.



52

Optymalizacja układu rozpuszczalników w wysokosprawnej

chromatografii przeciwprądowej alkaloidów gatunku

Narcissus jonquilla var. baby moon

Natalia Smyrska, Tomasz Mroczek

Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych,


Analizie poddano najtrudniejszy etap izolacji alkaloidów Amaryllidaceae

występujących w bulwach gatunku Narcissus var Baby Moon metodą wysokosprawnej

chromatografii przeciwprądowej (HPCCC). Przeprowadzone badania pokazują jak ważny jest

etap doboru odpowiedniego układu rozpuszczalników w metodzie HPCCC i w jaki sposób

wpływa on na uzyskane wyniki analizy. W badaniu sprawdzono 21 układów

rozpuszczalników pod kątem ich przydatności w izolacji alkaloidów Amaryllidaceae techniką

HPCCC. Za najtrafniejszy przyjęto układ, którego wartość współczynnika podziału mieści

się w granicy 0.5- 2.0 a jego wartość optymalna jest równa 1. Do wyznaczenia wartości

współczynników podziału wykorzystano analizę metodą wysokosprawnej chromatografii

cieczowej ze spektrometrią mas (HPLC/DAD/ESI-TOF-MS). Po analizie uzyskanych

wyników najbardziej uniwersalnym okazał się układ: butanol-woda- 99.5% kwas octowy

(4:5:1) odpowiedni do izolacji alkaloidów typu: likoryny, krininy, hemantaminy,

angustaminy, galantaminy, likoraminy i bikoloryny. Do izolacji poszczególnych alkaloidów

optymalne są układy: heptan-octan etylu-metanol-woda (0.4:1.6:0.4:1.6) oraz butanol-woda-

99.5% kwas octowy (4:5:1) dla hemantaminy, heptan-octan etylu-metanol-woda (1:1:1:1) dla

tazetyny. Dla galantaminy, krininy i bikoloryny układ: butanol-n-heksan-acetonitryl-

woda+0.3% kwas solny (8:2:5:13). Układy optymalne do separacji likoreniny: heptan-octan

etylu-metanol-woda (3 układy), a dla galantaminy układ octan etylu-butanol-woda (0.4:1.6:2)

oraz układ heptan-octan etylu-metanol-woda (0.4:1.6:0.4:1.6). Do selektywnej izolacji

galantaminy najlepszy okazał się układ faz: chloroform-metanol-woda+0.03M kwas solny

(4:1.5:2) oraz układ eter diizopropylowy +trietyloamina (20mM)- woda + kwas solny (1mM)

(2:2). Sprawdzane układy nie nadają się do izolacji alkaloidów typu: trisferydyny. Wyniki

potwierdzają uniwersalność i skuteczność techniki HPCCC jako narzędzia do izolacji

związków aktywnych pochodzenia roślinnego. Metody dającej możliwość wpływania na

wynik separacji pod kątem jednego lub grupy związków i uzyskania jak największej

wydajności analizy nawet wtedy gdy nie można zastosować tradycyjnych metod

chromatograficznych.



53

Ocena poziomu tolerancji roślin Daucus carota z hałd galmanowych

na wybrane metale ciężkie

Grzegorz Stanisławski, Małgorzata Wójcik, Sławomir Dresler

Zakład Fizjologii Roślin, Instytut Biologii i Biochemii,

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskej, Lublin, Polska

Wysoka zawartość metali ciężkich w podłożach składowisk odpadów metalonośnych,

jest czynnikiem ograniczającym wzrost roślin. Mimo niekorzystnych warunków

siedliskowych, hałdy ołowiowo-cynkowe w południowej Polsce zasiedlane są spontanicznie

przez gatunki charakterystyczne dla zbiorowisk roślinności galmanowej. Jednym z gatunków,

licznie występujących na hałdach w regionie śląsko-krakowskim, jest marchew zwyczajna

(Daucus carota L.).

Celem badań była ocena tolerancji na Pb, Cd i Zn populacji roślin Daucus carota

z hałd galmanowych w Piekarach Śląskich (odpady pohutnicze), Brzezinach Śląskich

i Bolesławiu k. Olkusza (odpady z wydobycia rud Zn-Pb). Populacje referencyjne stanowiły

rośliny D. carota z gleb niezanieczyszczonych w okolicach Kazimierza Dolnego nad Wisłą

i Sękowa na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Badania parametrów wzrostu i wybranych

wskaźników fizjologicznych przeprowadzano na roślinach uzyskanych z nasion populacji

hałdowych i referencyjnych, uprawianych hydroponicznie w obecności wybranych stężeń

metali w pożywce.

W wyniku badań stwierdzono, że korzenie roślin populacji referencyjnych wykazują

większą wrażliwość na Pb, Cd i Zn, w porównaniu do korzeni roślin populacji hałdowych.

Największy wpływ na wzrost i żywotność korzeni wszystkich badanych populacji,

obserwowano w obecności zastosowanych stężeń ołowiu i cynku. Największą tolerancję na

badane metale wykazywały korzenie roślin populacji z hałdy w Bolesławiu. Natomiast ocena

tolerancji roślin na podstawie wskaźnika EC100 wykazała największą tolerancję na wysokie

stężenia kadmu i cynku u roślin odpowiednio z hałdy w Brzezinach Śląskich i Piekarach

Śląskich. Zawartość barwników fotosyntetycznych, jako fizjologicznych wskaźników stresu,

w liściach roślin referencyjnych i hałdowych, nie różniła się istotnie. Największy spadek

zawartości chlorofilu i karotenoidów wykazano w roślinach uprawianych w obecności cynku.

Cechy morfologiczne i biometryczne nasion zebranych z naturalnych siedlisk roślin były

zróżnicowane i zależały od warunków środowiskowych panujących w sezonach

wegetacyjnych zbioru nasion.



54

Historia stosowania w lecznictwie dziewięćsiłu bezłodygowego

Carlina acaulis L

Maciej Strzemski1, Karolina Zapała

1, Maciej Bilek

2, Joanna Typek

2

1 Zakład Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

2 Wydziałowe Laboratorium Analiz Zdrowotności Środowiska i Materiałów Pochodzenia Rolniczego

Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, Polska

Dziewięćsił bezłodygowy – Carlina acaulis L., jest byliną z rodziny astrowatych

Asteraceae, występującą w Europie środkowej i Azji. W Polsce rośnie głównie w górach

i pogórzu. Na niżu spotykany jest rzadko. Występuje na suchych zboczach oraz na glebach

bogatych w związki wapnia. Dziewięćsił bezłodygowy jest w Polsce rośliną chronioną [1].

Dziewięćsił jest rośliną opisaną już przez Dioskoridesa pod nazwą Chameleon niger.

Jednak zgodnie z legendą najbardziej spektakularne zdarzenie w historii dotyczące

właściwości leczniczych tej rośliny miało miejsce w średniowieczu. Jak podaje Marcin

z Urzędowa [2] ziele ukazał Anyół Królowi wielkiemu Carolusowi francuskiemu, który gdy

woysko było zarażone morowe powietrze, tym samym zachował wszystek lud od powietrza,

dając ieść iako Anioł nauczył. Przekaz ten, przypisuje dziewięćsiłowi niezwykłą moc, która

znajduje swe odbicie w etymologii polskiej nazwy rodzajowej tej rośliny. Dziewięćsił

uważany był od dawna za roślinę posiadającą dziewięć tajemnych mocy, dziewięć sił, które

były dziewięciokrotnie skuteczniejsze niż wszystkie inne rośliny lecznicze.

Dziewięćsiły znalazły swoje miejsce w polskich zielnikach renesansowych,

w Dykcyonarzu Roślinnym ks. Kluka (1786-88), oraz w oficjalnych lekospisach, takich jak

Pharmacopoea Borussica (1799) i Pharmacopoeia Regni Poloniae (1817). Farmakopea

Królestwa Polskiego była pierwszym i ostatnim lekospisem polskim, w którym znalazła się

monografia korzenia dziewięćsiłu. Roślina ta, niezwykle rzadka i objęta ochroną gatunkową,

nie dostarcza obecnie surowca leczniczego. Również skład fitochemiczny surowca jest

przedmiotem nielicznych prac, które nie wyczerpują tematu.

W niniejszej pracy autorzy przedstawiają historię zastosowania leczniczego

dziewięćsiłu, jako rośliny o potencjalnym znaczeniu leczniczym, wymagającej

przeprowadzenia szczegółowych badań fitochemicznych.

1. Strzelecka H., Kowalski J.: Encyklopedia Zielarstwa i Ziołolecznictwa. Warszawa 2000. S.123-124.

2. Marcin z Urzędowa: Herbarz Polski, to jest o przyrodzeniu ziół i drzew rozmaitych i innych rzeczy do

lekarstw należących. Kraków 1595. S. 74.



55

Selektywne potęgowanie działania antyproliferacyjnego Selolu przez

Sulforafan wobec linii komórkowej nowotworu jelita grubego Caco-2

Lidia Śliwka1,2

, Szymon Mielczarek3, Małgorzata Milczarek

2,4,

Katarzyna Lubelska2, Małgorzata Danielak

1, Piotr Suchocki

1,

Katarzyna Wiktorska2

1 Zakład Bioanalizy i Analizy Leków Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska

2 Zakład Biologii Komórki, Narodowy Instytut Leków, Warszawa, Polska

3 I Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska



Selol stanowi oryginalne polskie odkrycie chronione patentem. Jest to organiczny

związek selenu, w którym ten pierwiastek występuje na +4 stopniu utlenienia. Obecnie Selol

jest poddawany intensywnym badaniom, które wskazują na możliwość jego zastosowania

w terapii chorób nowotworowych. Dotychczasowe wyniki badań in vitro oraz in vivo

wskazują, że związek ten selektywnie niszczy komórki nowotworowe nie uszkadzając

komórek prawidłowych. Z kolei sulforafan (SFN) jest to szeroko badany pod kątem

m.in. właściwości chemoprewencyjnych przedstawiciel Izotiocyjanianów (ITC). Związki

te naturalnie w znacznej ilości występuje w warzywach z rodziny Brassicaceae. W licznych

badaniach wykazano, że SFN nasila działanie cytotoksyczne związków wykorzystywanych

w terapii przeciwnowotworowej. Z tego względu celem naszych badań było porównanie

działania kombinacji Selolu z SFN wobec linii komórkowych jelita grubego: nowotworowych

Caco-2 oraz prawidłowych CRL 1790.

Ocenę własności antyproliferacyjnych Selolu oraz sulforafanu przeprowadziliśmy

z zastosowaniem testu cytotoksyczności CVDE (fiolet krystaliczny, (4-[(4-

dimetylaminofenyl)-fenyl-metyl]-N,N-dimetylo-anilina). Test wykorzystuje zdolność

interkalacji barwnika z jądrowym DNA. Po wybarwieniu CVDE, komórki były lizowane 1%

SDS, a powstały produkt analizowany spektrofotometrycznie. Ilość powstałego produktu jest

wprost proporcjonalna do odsetka żywych komórek w populacji.

Na podstawie wyników cytotoksyczności wyznaczono wartości IC50 (stężenie

związku, przy którym żywotność komórek wynosi 50%), które posłużyły w badaniach

interakcji Selolu i sulforafanu z wykorzystaniem metody Chou-Talalay’a.

Badania kombinacji wykazały, iż SFN wzmacnia antyproliferacyjne działanie Selolu

wobec komórek nowotworowych, przy jednoczesnym braku niekorzystnego efektu

na komórki prawidłowe jelita grubego.



56

Wpływ oddziaływań synergistycznych i antagonistycznych na właściwości

antyoksydacyjne monoterpenów

Karolina Wojtunik, Łukasz Cieśla, Monika Waksmundzka-Hajnos

Zakład Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Monoterpeny są głównymi składnikami olejków eterycznych roślin z rodziny

Lamiaceae. Dotychczas przeprowadzone badania nad aktywnością antyoksydacyjną tych

związków pozwoliły na określenie zależności struktura – aktywność. Wyniki badań wskazały,

iż najlepsze właściwości przeciwutleniające wykazują monoterpeny posiadające sprzężone

wiązania podwójne.

Szczególną uwagę przywiązuje się do olejków eterycznych roślin z rodziny Lamiaceae

wykazujących dobre właściwości antyoksydacyjne ściśle związane z obecnością

monoterpenów. Ponadto wstępne badania tych związków w kierunku aktywności hamującej

działanie acetylocholinoesterazy wykazały, że związki te mogą być w przyszłości

wykorzystywane w walce z chorobą Alzheimera. Właściwości antyoksydacyjne

wspomnianych olejków są także w dużym stopniu przypisywane możliwym wzajemnym

oddziaływaniom ich składników. Odpowiednie połączenia substancji mogą znacząco zmienić

ich właściwości biologiczne. W dotychczasowych doniesieniach naukowych nie zostały

jednak jednoznacznie wskazane substancje, których wzajemne oddziaływania mogą mieć

znaczący wpływ na aktywność antyoksydacyjną olejków eterycznych. Tematem

przedstawionych badań jest określenie istnienia oddziaływań synergistycznych

i antagonistycznych tych substancji celem wskazania ich wpływu na właściwości

antyoksydacyjne olejków eterycznych.

Otrzymane wyniki badań umożliwiają wskazanie kombinacji monoterpenów, których

oddziaływania skutkują zwiększeniem aktywności antyoksydacyjnej oraz przeciwnie, których

połączeń należy unikać. Wstępne wyniki badań wskazują na antagonizm w działaniu

antyoksydacyjnym eukaliptolu na m.in. mentol, p-cymen oraz linalool. W przypadku

połączeń monoterpenów o silnych właściwościach antyoksydacyjnych (m.in. α-felandren,

γ-terpinen) ze związkami o słabych właściwościach przeciwutleniających (m.in. mentol,

eukaliptol), widoczny jest silny wpływ związków aktywnych, czego wynikiem jest

zachowanie bardzo dobrej aktywności otrzymanych mieszanin.



57

Wykorzystanie technik chromatograficznych do badań nad aktywnością

biologiczną pochodnych 1,2,4-triazoli

Agnieszka Wronka, Irena Malinowska

Zakład Chromatografii Planarnej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Badaniu poddano grupę pochodnych 1,2,4-triazoli, którym poświęca się w ostatnich

dziesięcioleciach dużo uwagi ze względu na ich zróżnicowaną aktywność terapeutyczną.

Wiele z nich znalazło już swoje zastosowanie jako składniki leków (Triazolam, Aprazolam,

Etizolam, Furacylin), dlatego wciąż pojawiają się setki pochodnych tego typu związków

o potencjalnej aktywności biologicznej. Dzięki zastosowaniu technik chromatograficznych

można już we wstępnych etapach badań wyeliminować znaczną część substancji

nieaktywnych oraz zanieczyszczonych, a wyselekcjonowane związki poddać dalszej analizie.

Dzięki takiemu rozwiązaniu badania stają się bardziej efektywne.

Lipofilowość wyznaczano metodami ekstrapolacyjnymi, korzystając z równania

Soczewińskiego-Wachtmaistera. Opierając się na powyższej zależności wyznaczono logk0,

czyli teoretyczną wartość logk ekstrapolowaną do zerowej zawartości organicznego

modyfikatora w fazie ruchomej, przyjmowaną za najbardziej dokładną miarę lipofilowości

uzyskaną przy zastosowaniu chromatografii RP-TLC wykorzystywaną w badaniach QSAR.

Otrzymane wartości parametru logk0 skorelowano z parametrami lipofilowości otrzymanymi

metodami obliczeniowymi.



58

Zastosowanie chloromrówczanu 9-fluorenylometylu jako odczynnika

derywatyzującego do oznaczania leków techniką wysokosprawnej

chromatografii cieczowej

Karol Wróblewski, Anna Petruczynik, Monika Waksmundzka-Hajnos

Zakład Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii,


Wiele leków w swojej budowie chemicznej nie posiada chromoforów

umożliwiających ich chromatograficzne oznaczanie z użyciem powszechnie stosowanych

detektorów UV-Vis czy też detektorów fluorescencyjnych. W takiej sytuacji rozwiązaniem

staje się zastosowanie odpowiedniego odczynnika derywatyzującego. Jednym z nich jest

chloromrówczn 9-fluorenylometylu. Jest on wykorzystywany głównie do oznaczeń leków

posiadających pierwszo- lub drugorzędową grupę aminową. Przykładem takiego

zastosowanie może być min. oznaczanie topiramatu. Odczynnik ten także reaguje z grupą

karboksylową w środowisku zasadowym. Zostało to po raz pierwszy wykorzystane do

oznaczeń kwasu walproinowego w surowicy krwi. Proces derywatyzacji wymaga ściśle

określonych warunków reakcji (temperatura, czas reakcji, pH, dobór rozpuszczalnika).

Zastosowanie chloromrówczanu 9- fluorenylometylu pozwala jednak uprościć procedurę

derywatyzacji w porównaniu do wielu innych stosowanych odczynników.

W niniejszej pracy omówiony zostanie proces derywatyzacji z użyciem

chloromrówczanu 9-fluorenylometylu zarówno substancji z grupą aminową jak

i karboksylową na podstawie dostępnych danych literaturowych. Zostaną także pokazane

przykłady własnych badań nad zastosowaniem odczynnika do oznaczeń wybranych substancji

leczniczych np kwasu walproinowego oraz topiramatu w próbkach biologicznych.



59

Aktywność kwasu oleanolowego wobec osteoblastów in vitro

Aleksandra Żurek1, Katarzyna Klimek

2, Magdalena Mizerska-Dudka

1,

Barbara Zdzisińska1


2 Katedra i Zakład Biochemii i Biotechnologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska

Wstęp: Kwas oleanolowy (OA) jest naturalnym, pentacyklicznym triterpenoidem. OA

wykazuje szerokie spektrum aktywności biologicznej, m.in. działanie przeciwzapalne,

hepatoochronne czy przeciwnowotworowe. W badaniach in vivo zaobserwowano

osteoprotekcyjne działanie OA u szczurów z indukowaną osteoporozą. Wykazano również, że

stymuluje on różnicowanie szczurzych, mezenchymalnych komórek macierzystych do

osteoblastów [1].

Cel pracy: Określenie aktywności OA wobec mysich i ludzkich osteoblastów in vitro.

Materiały i metody: W badaniach wykorzystano 2 linie komórkowe osteoblastów: MC3T3-

E1 – prawidłowe, mysie pre-osteoblasty oraz Saos-2 – ludzkie komórki osteosarkomy,

szeroko wykorzystywane w badaniach osteogenezy in vitro. Badano wpływ OA (0,1 – 100

µM) na żywotność osteoblastów (test MTT oraz LDH), a także na proliferację tych komórek

(MTT). Określono także wpływ niskich (osiągalnych in vivo) stężeń OA (0,1 i 1 µM) na

aktywność alkalicznej fosfatazy (ALP, marker różnicowania osteoblastów) po 6 dniach

inkubacji w podłożu mineralizacyjnym. Aktywność ALP określano kolorymetrycznie

w lizatach komórkowych z zastosowaniem buforu zawierającego substrat dla tego enzymu

(pNPP). Poziom białka w lizatach określano testem z zastosowaniem kwasu

bicynchoninowego (BCA protein assay).

Wyniki: OA nie wykazywał działania cytotoksycznego zarówno w stosunku do mysich, jak

i ludzkich osteoblastów. Jedynie w wysokich stężeniach (50 i 100 µM wobec MC3T3-E1 oraz

100 µM wobec Saos-2) znacząco obniżał żywotność tych komórek. Nie zaobserwowano

znaczącego wpływu OA na proliferację osteoblastów. Jedynie toksyczne stężenia

triterpenoidu hamowały proliferację komórek obu linii. Zaobserwowano nieznaczne

zwiększenie proliferacji osteoblastów ludzkich w obecności OA w stężeniach 10 i 25 µM.

W badanych stężeniach OA zwiększał aktywność ALP w komórkach obu linii po 6 dniach

inkubacji.

Wnioski: Uzyskane wyniki sugerują, że OA może pobudzać kościotworzenie poprzez

stymulację różnicowania osteoblastów. Ze względu na brak toksyczności i właściwości

osteogenne OA może znaleźć zastosowanie w leczeniu chorób z zaburzeniami

kościotworzenia.

[1] Bian Q., et al (2012): Menopause, 19: 225-233.



60

Charakterystyka, skład i właściwości lecznicze olejków eterycznych

Aleksandra Żurek1, Maciej Frant

1, Arkadiusz Czerwonka

1, Monika Dźwierzyńska

2


2 Zakład Biologii Molekularnej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska

Olejki eteryczne - naturalne, lotne, wysoko skoncentrowane mieszaniny związków

chemicznych, charakteryzujące się silnym zapachem, są produktami metabolizmu wtórnego

roślin. Chronią one wytwarzające je rośliny przed infekcjami bakteryjnymi, grzybiczymi

i wirusowymi oraz dzięki charakterystycznemu zapachowi działają przyciągająco na owady je

zapylające, jednocześnie odstraszając gatunki niepożądane [1].

Olejki eteryczne można otrzymywać z roślin na skalę przemysłową za pomocą

ekstrakcji rozpuszczalnikiem organicznym, mechanicznego wyciskania oraz destylacji

parowej [1,2]. W skład olejków eterycznych wchodzi ogromna ilość substancji aktywnych.

Znaczącą ich większość stanowią związki terpenowe (głównie monoterpeny i seskwiterpeny)

takie jak geraniol, linalol, limonen, tymol, czy mentol, ale również inne związki, np.:

aldehydy, alkohole, fenole i inne [3]. Terpeny, które są główną grupą związków wchodzących

w skład olejków, wykazują działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, owadobójcze,

pierwotniakobójcze, bakterio- i grzybobójcze, a także antywirusowe [2,3].

Dzięki swojemu wszechstronnemu działaniu olejki eteryczne mogą znaleźć

zastosowanie w leczeniu wielu chorób. Wykazano doświadczalnie, że olejki pozyskiwane

z roślin takich jak drzewo sandałowe, czy melisa lekarska wykazują silne działanie toksyczne

w stosunku do wirusów z rodziny Herpesviridae, a olejek tymiankowy i goździkowy

efektywnie zwalczają bakterie takie jak: Salmonella typhimurium, Listeria monocytogenes

i Staphylococcus aureus. Ze względu na szeroką gamę substancji aktywnych oraz

wielokierunkowe działanie, olejki eteryczne mogą być stosowane w przemyśle

farmaceutycznym jako składniki leków. Należy jednak pamiętać, że w wysokich stężeniach

mogą one być toksyczne dla zdrowych komórek, zaś ogromna liczba związków wchodzących

w ich skład nie pozwala do końca przewidzieć efektów ich działania.

[1] Bakkali F. et al, 2008: Food and Chemical Toxicology, 46: 446-475

[2] Burt S. et al, 2004: International Journal of Food Microbiology, 94: 223-253

[3] Svoboda K. et al, 1999: International Journal of Aromatherapy, 9, 3: 124-131


Książka Abstraktów - V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych

Documents