Top Banner
wwww.mizoramsynod.org February 2015
52

Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

Apr 23, 2023

Download

Documents

Khang Minh
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

1Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

February 2015

Page 2: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

2Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Synod PuipateModerator : Rev. LalrinmawiaSecretaries : Rev. B. Sângthanga (Sr..)

Upa H. Ronghaka (Jr.)Finance Officers : Rev. Lalramliana Pachuau

Rev. Dr. R. LalbiakmawiaStatistician : Upa Vanêngmawia

Kum 104-na February 2015 Bu 1,229-naEditor : Rev. K. Lalpiangthara Ph. 2316411 (R)Joint Editors : Rev. Lalzuithanga

Upa H. RonghâkaRev. Dr. Vanlalnghâka RâltêUpa Sânghlîra

Business Manager : Upa C. LalbiaktluangaSynod Office First FloorMission Vêng, Aizâwl – 796 001

Office Phone 2324590; e-mail: [email protected]

Kum khat lâk man : Rs. 50.00A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod Office First

Floor, Mission Vêng, Aizâwl - 796 001 hriattîr tûr.

Thu chhuahte hi Editor ngaih dân a ni vek kher lo.

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram

A CHHÛNGA THU AWMTE

1. Editorial 3

2 . Mizoram Synod 4

3. Lâwrkhâwm 10

4. Zawhna leh Chhânna 13

5. Sermon: (1) Khawngaihnaa chhandam 19

(2) Nun danglam 25

6. Tih tak zeta hmalâkna tûr – Kristian Chhûngkua 27

7. Tunlai America ram Presbyterian Kohhrante boruak.... 30

8 . Hriat thiam har Samsona nun 38

9. Sûnna 42

Page 3: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

3Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Editorial

RAWNGBÂWLTU LEH FIANRIAL

Rawngbâwltu chi hrang hrang kan awm a, hun pumarawngbâwl kan awm laiin a tam ber chu hun puma rawngbâwllo kan ni a. Pathianin mawhphurhna min pêk pawh chi hranghrang a ni hlawm a. Mihring lam chhût dân chuan mawhphurhnalian leh tê deuhte awmin kan hria a; Pathian ngaihah chuan aawm lêm lo mai thei bawk. Rawng kan bâwlnaah hian thawhtlêm avânga rah chhuah \hat tâwk loh a awm theih rualin, thawhvaka rah chhuah lêm loh pawh a awm thei tho niin a lang.

Pathianin a rawngbâwltutea a phût chu rah tam tak chhuaha ni a. Thawk tam leh buai kan intih viau lai hian rah a chhuahloh theih a, rah chhuah ahnêkin mi dang tân a kha thei hlauh thung.Rah tam tak chhuah tûr chuan Pathian pâwlna, fianrial neih tam apawimawh. Waterbury-a chuan fianrial hi a ngai ropui khawp a,“Dârkâr khat chhûng Pathian pâwlna hun kan hman hi dam chhûngakan thiltih zawng zawng aiin a hlu zâwk,” a ti hial a ni.

Kan ramah hian kan inkhâwm tam leh rawngbâwltu kantam ngaihtuah hian kan rawngbâwlna hi a alh tâwk lovin, rah achhuah \ha tâwk lo deuh em aw? Pathian pâwlna lam ai hianrawngbâwltu nihna inchei nâna hman nuam ti zâwk hi kan tamviau mai ang tih a hlauhawm khawp mai. A rawng kan bâwl LalIsua tih dân ang hian zînga fianrial neih te hi chîng deuh deuh ila, chuchu rah tam tak kan chhuahna tûr pawh a niin a rinawm.

Page 4: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

4Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

– Executive Secretaryi/c Publicity, etc.

1. Bial thar hawnchungchâng

Synod Inkhâwmpuivawi 91-na thurêl anginPastor Bial thar hawnchungchâng Synod Officers’Meeting, Dec. 16, 2014-a\hu chuan a rêl a, Jan. 10,2015 (Inrinni) khân hetianghian Bial thar hawn a ni–

Mizoram chhûngaBial hawnte –(1) Hunthar Bial, hawngtu

Rev. LalramlianaPachuau, ExecutiveSecretary

(2) Zemabawk North Bial,hawngtu Rev.Lalrinmawia, Moderator

(3) Nisapui Bial, hawngtuRev. Lalzuithanga, Sr.Executive Secretary

(4) Vairêngte Chhim VêngBial, hawngtu Rev.Vanlalchhûnga,Tlângnuam

(5) Suarhliap Bial, hawngtuRev. C. Chawngliana,Dawrpui Vêngthar

(6) Pângbâlkâwn Bial,hawngtu Rev. C.Rosiama, Mission Vêng

(7) Damdep Bial, hawngtuRev. P.C. Pachhûnga,Executive Secretary.

Mizoram pâwna Bialhawnte –(1) New Lamka Bial

(Manipur Area),hawngtu Rev.Lalbiaknia, Admn.Secretary.

(2) Bardhoman Bial(Kolkata), hawngtu Rev.Zochhuanmawia, FieldSecretary

(3) Kairabari Bial(Jharkhand), hawngtuRev. P.B. Zosâpthara,Field Secretary

(4) Pokhara Bial (Nepal),hawngtu Rev.Lalrintluanga Ngênte,Field Secretary

Page 5: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

5Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

(5) Belakhora Bial(Siliguri), hawngtu Rev.B. Zobiaktluanga, FieldSecretary

(6) Darbhanga Bial (Patna),hawngtu Rev. R.Lalhmingsânga, FieldSecretary.

(7) Bhaga Bial (BarakArea), hawngtu Rev.Z.D. Lalhmachhuana,Admn. Secretary.

(8) Longnit Borjan (KarbiAnglong), hawngtu Rev.J.H. Zaikima, FieldSecretary

2. SMTC VocationalTrainees thlah

Synod MultipurposeTraining Centre chuan Dec. 15,2014 khân SMTC Lecture Hall,Mission VengthlangahVocational Trainee-ho thlahnahun an hmang a, PuVanlalzawma, Bialtu MLA chukhuallian niin training chhuaktehnênah certificate hlânin thuchaha sawi.

SMTC hi kum 1993Synod Inkhâwmpui rorêl No.48-nain a din a ni a, January 12,

1996-ah Pathian hnênah hlâninhawn a ni. A tîra a hming chuChristian Multipurpose TrainingCentre tih a ni a, kum 2001Synod chuan SynodMultipurpose Training Centre tiina hming hi a thlâk a ni.

Tûn thleng hian he Centre-a zir chhuak tawh mi 1,094 anawm a, tûna thlah tâkte hipuan\hui zir – hmeichhia 40,mipa 19; pheikhawk siam zirmipa 2 leh computer zir 26, anvaiin mi 87 an ni.

Puan\hui zir leh pheikhawksiam zirte hi Synod-in thla tinstipend Rs. 500/- a pe a, hostel-a awmte mess fee chanve Rs.500/- Synod-in a tumsak a.Stipend khâwl theite tân kumtâwpah pawisa thawh belhinpuan\hui khâwl thar leisak \hin anni.

SEC-in a rêl angincomputer zirna (CCA) hi Councilfor World Mission (CWM)Mission Support Fund a\anginFingertips Computer Academyte nên ni 15.10.2007 khâninremna siam a ni a, seat 30 aawm. October 2011 a\ang khânSMTC Budget a\angin kalpui a

Page 6: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

6Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

ni ta a. CCA zirte hian admissionfee Rs. 100/- leh monthly fee Rs.50/- an sêng a, an zir chhûnginRs. 400/- an sêng a ni. Tluangtaka zir chhuakte (80% kal chin)chu incentive prize Rs. 1,200/-pêk \hin an ni. Computer zirnahi Mizoram sawrkâr chuan Nov.1, 2014 khân affiliation a rawnpe thar nghe nghe a ni.

Vocational Traing trade chihrang hrangte hi \halaitehmasâwnna tûr leh ram siamnapawimawh tak a ni a, hei hiSynod policy lian tak a ni. Kumtin staff leh zirlaite tân thlarau lamintuai tharna (spiritual retreat)buatsaih \hin a ni a, tûk tindevotion neih \hin a ni bawk.Puan\hui zir chhuak, anmahnikhuaa dawr \ha tak tak nei lehAizâwla thawk zui eng emaw zâtan awm a, missionary-a kal 7 lehKohhran Upa 3 lai an awm tawhbawk a ni. Computer zirchhuakte pawh sawrkar hnathawkin hmun hran hranah anawm mêk bawk.

3. Zin4 Rev. Lalzuithanga, SeniorE.S. chu PCI Working Commit-tee, Silchar-ah Dec. 17, 2014 &

Dec. 18, 2014 khân a tel a, Jan.13–16, 2015 khân PCI Execu-tive Committee, Silchar-ah a telbawk.

4 Rev. Lalramliana Pachuau,Executive Secretary chu Jan. 8,2015 khân Kolasib-ah FamilyGuidance & Counselling CentreBranch thar hawnna leh Coun-sellor Induction neihpuiin a kala. Jan. 13–15, 2015 khan Sen-ate of Serampore Meeting,Chennai-ah a kal bawk.

4 January 8–13, 2015 khânKarbook, Tripura-ah Crusadeneihpuiin Dr. Robert S. Halliday,Supdt., Synod Office chu a kal.

4. Social FrontDecember 19, 2014 khân

Bâwngkâwn Hmâr VêngKohhranah HIV/AIDS Aware-ness Seminar neih a ni a, semi-nar neihpui hian Dr.Lalchhanhima Râlte, Cam-paigner a kal.

5. MusicSynod School of Music

hnuaia zir tûrin zirlai lâk thar anni a, Keyboard (January–June,2015) zir tûr 57, Western Vo-cal (January–March, 2015) zir

Page 7: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

7Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

tûr 11 leh Violin (January–March, 2015) zir tûr 7 lâk tharan ni. Jan. 12, 2015 a\anginclass an kal \an.

6. Kohhran HmeichhiaCentral Kohhran

Hmeichhe Committee chuanhmun hrang hrangah kum 2014Krismas thilpêk hetiang hian anhlân –

4 Hmangaihna In, Durtlâng –Thirsakawr 13, toys chi hranghrang leh thawktu mi 20 tân Rs.500/- \heuh pêk an ni.

4 Grace Home, Durtlang –Rs. 30,000/-

4 TNT, Muanna Vêng – Rs.30,000/-

4 Shalom Centre, ElectricVêng – Rs. 30,000/-

4 Pi Zairemthangi, ChhingaVêng – Rs. 10,000/-

Hmangaihna In, Durtlâng hikum tina budget neih sa a\angapêk a ni a, a dang zawng hi churahbi tleu sum, Bial leh Kohhranhrang hrang a\anga thawhlawmlo lût a\anga pêk a ni thung.

4 December 20, 2014 khânJ.M. Lloyd Hall, Synod Office-

ah Mizoram PresbyterianKohhran Hmeichherawngbâwlna thlir lêtna leh Eisiam Workshop neih a ni. Eisiam zirna hi Bial leh Kohhranhrang hrangten an sâwmnatihpuitlin theihna atânainbuatsaihna a ni a.Rawngbâwlna thlir lêtnaahhian Synod hruaituten hun anhmanpui a ni.

7. Synod-in missionary 141tîr chhuak

January 4, 2015(Pathianni) chawhnu khânMizoram Synod Mission Boardchuan Bethlehem Kohhran BiakInah missionary tirh chhuahinkhâwm urhsûn a hmang.

Missionary tirh chhuahinkhâwm hi Rev. P.C.Pachhûnga, E.S.-in a kaihruai a,Upa Lalrinmuana, SMBCoordinator-in tirh chhuah tûrtehming chhiar chhuakininhmêlhriattîrna hun a hmang.

Rev. Lalrinmawia, SynodModerator chuan missionary141-te tirh chhuahna hunhmangin thuchah a sawi a. Rev.Lalchhuanmawia, SMB Secy.-in\awng\aisakna hun a hmang a,

Page 8: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

8Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

tirh chhuahte aiawhin Rev.Lalrinthara leh LalvêntluangaTochhawngten thu an sawibawk.

He inkhâwmah hian SynodChoir leh Bethlehem BialZaipâwlte an zai a, BethlehemBial vawngtu PastorRâlthansânga Râlteinmalsâwmnain inkhâwm a \in.

Kum 2015-a missionaryhna thawk tûra tirh chhuahte khaikhâwmna hetiang a ni –

Mission Field-a thawk tûraOrdained Minister-te –

Field Secretary : 1Bial vawng tûr : 17Total : 18

Anni bâk missionary dangtehna hrang hrang atâna tirh chhuahan nih dân chu –

Evengelist : 69Craft Teacher : 3Evan. Teacher : 44Office Assistant : 1Staff Nurse/Health Worker : 6Total :123

Hêngte nên hian Synod hiantûn dinhmunah hian missionary

2,500 vêl a ruai mêk ta a ni.

8. Counselling Centre tharpahnih hawng

SEC-in Kolasib lehSêrchhipa Family Guidance &Counselling Centre Branch tharhawn tûra a rêl angin Jan. 8,2015 khân Centre pahnih hihawngin Counsellor awm tûrinstallation neih nghâl a ni.

Serchhipa FG&CCBranch thar hawnna inkhâwm hiSêrchhîp Kâwnpui Biak Inahneih a ni a, FG&CC DirectorRev. R. Lalhmingthanganinkhâwm kaihruaiin inlawmnathu leh FG&CC report a pe a,Synod Moderator Rev.Lalrinmawian Centre hawnna lehCounsellor awm tûr Rev. C.Lalrintluanga dahnghehna(Installation) hun a hmang a,thuchah a sawi bawk. SêrchhîpBial Zaipâwl an zai a, Pastor C.Lalduhawma, ChhimchhakPresbytery Moderator-in\awng\aisakna hun a hmang a,Pastor H. Lallianzâra i/cSerchhip Bialin malsâwmnaininkhâwm a \in a ni.

Page 9: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

9Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Kolasiba FG&CC Branchthar hawnna inkhâwm hi KolasibVênglai Biak Inah neih a ni a,Synod Executive Secretary i/cFG&CC, etc. Rev. LalramlianaPachuauvin Centre hawnna lehCounsellor awm tûr Rev. SamuelLalrinsânga dah nghehna hunhmangin thuchah a sawi bawk.T. Upa H. Lalchhandama, O/A,FG&CC-in inlâwmna hunhmangin FG&CC report a pea, Kolasib Vênglai BialZaipâwl an zai a, Pastor R.Lalremruata i/c KolasibDiakkâwn Bialin\awng\aisakna hun a hmang a,Pastor C. Lalchhuanawma i/cKolasib Hmâr Vêng Bialinmalsâwmnain inkhawm a \in.

FG&CC report-a a landânin Mizoram Synod hianCounselling Centre 6 a nei ta a.Kum 1997 khân Mission Veng,Aizâwlah hawn a ni a, 2009-ahChanmari, Aizâwlah hawn belhin2014-ah Vaivakâwn lehChamphaiah hawn a ni leh a,kumin hian Kolasib lehSêrchhîpah hawn a ni leh ta a ni.

Hêngahte hian thawktu 13 anawm. FG&CC hian pantu(client) 11,297 nei tawhin, nikum2014-ah khân pantu 2,553 a neia ni.

9. MPF President chargeinhlan

Mizorama Politicsboruak chhe vêngtu pâwl lian,Mizoram People Forum (MPF)chuan January 12, 2015 khânSynod Office-a DevotionRoom-ah President chargeinhlanna hun an hmang.

President kal chhuak Rev.K. Lalhmuchhuaka chuanPresident thar tûr RevLalrinmawia, Synod Moderatorhnênah MPF Gen. HeadquartersPresident mawhphurhna a hlân.

MPF President post hidânin a sawi angin PresbyterianChurch Synod Moderator-in bydesignation-a a luah tûra ruat ani a. Tûna President thar RevLalrinmawia hi MPF President10-na a ni.

Page 10: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

10Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Iraq mi, râltlânte hnênahChanchin |ha hrilh a ni

Iraq rama Kristiantechuan ISIS hlauva râltlânnaupangte hnênah Pathian thua\anga ngaihdamna chung-châng an zirtîr a.Amaherawhchu, beiseina lehhma lam hun êng neia aninhriat tawh mang loh avânginthu hrilh an har hle. “Hêngnaupangte hi kan ngaihsak lohchuan anniho zîng a\ang hianISIS thar an rawn chhuak maiang tih a hlauhawm a ni,” tiinFather Daniel Alkhory chuana sawi. Hêng râltlânte hianchênna mumal an la nei theilo va, sawrkârin awm tûra atihna hmunah an la khawsa honâwlh nâwlh a ni.

Islamic State of Iraq andSyria (ISIS) hi al-Qaedaa\anga rawn zi chhuak an nia, Iraq leh Syria rama hmuntam tak an awp tawhin Islam

zirtîrna (Sharia law) anga ramenkawl tum tlat an ni. June,2014 a\ang khân he firfiakpâwla mite hian Kristian tamtak tihlum tawhin râltlân pawhtam tak an awm a ni. Hêngrâltlânte tân hian mahni in lehlova lêt leh beisei ngaihna aawm loh avângin an râltlânnahmunah a remchân angainbenbel dân kawng ngaihtuahmai a ngai dâwn a ni.

– Christian Breaking News, 9.1.2015

Winston Churchill-a’nkum 100 hma lama asawi lâwk a thleng

“A mi mal ang chuan Muslim-te hi an nun a chhe hran lo;mahse, an sakhaw zui hian ankhawtlâng nun a ti\huanawptlat a. Hetianga chak taka ahnungtawlh zâwnga minawrtu dang hi khawvêlah aawm lo," tiin WinstonChurchill-a khân a lo sawi a.Amah hi kum zabi 20-naahruaitu ropui zînga mi,Indopui 2-na hun lai leh 1951-1955 chhûnga UnitedKingdom Prime Minister ani a. Thil hlui zir mi, lehkhaziaktu leh lemziak thiam a ni

Page 11: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

11Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

bawk. British Prime Ministerzînga Nobel Prize (Literature)dawng leh U.S. khua leh tuinihna pêk awm chhun a ni.

British sipaia a \an laiin1897 leh 1898 khân BritishIndia hmârthlang lamaPashtun hnamho nênaindonaah te, Omdurman,Sudan-a indonaah te a lo teltawh a. Hêng indonaahte hianMuslim-ho chungchâng hi tamtak a hriat phah a ni.

He thu hi kum 25 mi a nihlai (1899)-a a thuziaka mi a nia. Tûnlai khawthlang ramtetâna a hrilh lâwkna anga ngaihtheih a ni. “Zuih ral mai lovinhe sakhua hian tharum nên anrinna chu an vawrh darh zêla. Central Africa lamah nasataka darhin an sakhaw tâna beitûr sipai râwng tak tak an chherbelh \euh mai a. Kristianna lehscience thiamna hi kal kawptlat lo phei se chuan Europekhawmualpui hi hmânlai Romeang khân a tlusawp mai ang.He science hmasâwnna hiIslam hian a do tlat si a ni,”tiin Churchill-a hian a sawibawk.

– Christian Breaking News, 12.1. 2015

Kristiana inleh avânginKrismas lawm khapAsia News-in a târ lan

dânin tûn hnaiah hian Chinaramah Kristiana inlet an pungnasa hle a. Roman Catholicleh Protestant kohhran hranghrang an pung nasa hle.

Krismas ur lâwk niahkhân Beijing khawpuiahringawt pawh Chinese mi3,000 laiin baptisma an changa ni. Hemi avâng hianWenzhou-a Department ofEducation chuan \halai,Kristiana inleh tumte chuKrismas lawmnaa an tel vekhapin, he thupêk hi zirlai, ahniam ber a\anga a sâng berthlenga zawm tûrin a chhuaha ni.

Helai bial (province)a\ang hian Krismas laia thilchei mawina chi hranghrangte siamin khawvêl hmunhrang hrangah an thawnchhuah nasat avângin Zhejiangmipuite chuan an tuar nasahle. A nihna takah chuanKrismas thing mawi, card lehthilpêk chi hrang hrang anhmuhte avâng hian Chinese

Page 12: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

12Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

\halai tam takin Krismas chueng nge a nih hriat chiantumin inkhâwm an chhim nasahle a. Tam takin baptisma anchan theih nân an inzir nasahle bawk.

Beijing leh Shanghaiuniversity zirlaite an zirchiannaah chuan zirlai zaa 60-te chuan Kristianna chung-châng hi zir chian lehzual anchâk tih hmuhchhuah a ni a,thil chîk mite chuan hetiangzêla a kal chuan tûn kum zabitâwp lamah hi chuan Chinahi Kristian hmunpui a nih anbeisei.

Worthy News, Jan 8, 2015

Israel sawrkârin Islampâwl pathum a titâwp

Shin Bet (Israel InternalSecurity) leh Israel Police-techuan pâwl pathum – RuadAl-Aqsa, The Al-Jaffar Fundfor Art and literature lehNazareth-a inkhuar Muslims forAl-Aqsa-te chu June, 2014-aTemple tlânga buaina chhuahchhanah puhin an din zel akhap (ban) niin JerusalemPost (Chanchinbu)-in achhuah.

Shin Bet chuan hêngpâwlte hi October 2014-aTemple tlâng tlawhtute zîngabuaina chawk chhuak tûra dinniin a sawi a. Israel sawrkârthuneihna chawk buai tûra dinniin a sawi. Israel Defenceminister-in December 29,2014 khân hêng pâwlte hiphalna nei lova pâwl ding annih thu a lo sawi tawh bawk.

Hetih lai hian Mahmoudal-Habash-a, PalestinianAuthority-a Religious Affairsminister hlui chuan Israelsawrkâr chu Al-Aqsa Mosquebomb darh veka Temple thar(Temple pathumna) din tumaha puh ve thung. Al-Habash-achuan lei lam a\anga thununtheih, bomb phur thlawh-theihna tê (drone) emaw,thlawhna pangngai bombphura thihchilh emawa tichhetûra ruahmanna hi a rûkinJuda firfiakten an kalpui mêkniin a sawi a, khawvel hmunhrang hranga Muslim-te chuJerusalem-a kal khâwma Al-Aqsa Mosque humhim tûrina ngên a ni.

– Worthy News, 12.1.2015

Page 13: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

13Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Upa Râldo\huama, Puilozawhnate

Z.1. Bial Inkhâwmpui lehPresbytery InkhâwmpuiahTual Upate palaia ruat an lonihin inkhâwmpuiah an kal zoa. In lam inkhâwmah tu ngeinkhâwm Chairman/Hruaituni ta ang? Kan dân buah achuang ve si lo va, min hanhrilhfiah teh.Ch. Kohhran tam berahchuan hmun nghâk tûr an insiammai \hîn a. Chutiang chuan tive ula, a felthlâk mai ang e.Z.2. Didakhe Sept.–Oct.chhuakah Revd Chuau\huamaziak, Biak In chhûng\awngkam, kohhran\awngkam point 52 zîngahpoint 26 a rawn ziak a, a va\ha ve. Kristian Tlângau buachhuah atân a \ha lo maw,kohhran mipui hmaa thusawimi rêng rêng thusawiah\awng hman dân dik kan uluktheih nân?

Ch. Hetiang lam chi hi UpaC. Sângzuala Editor a nih laipawh khan tlêm tlêma chhuahtawh \hin a ni a, rawngbâwltutepawhin an \angkaipui viau hlawma. Editorial Board-in hetiang lamhi chhuah leh \ha a tih chuanSynod House Style-a mi pawhchhuah tûr kan nei nual a.Kohhran \henkhat leh Bial\henkhatin Synod Literature &Publication Board lamathawktute Literature Campaignneihpui tûra an sâwm hian hetianglam leh hla thu hril dân thlengininzirpui a ni bawk \hin.

R. Thangpianga, Biatezawhnate

Z.1. Kum 2014 Khawvêl Sun-day School Ni khân Rev. Dr.Zairema chanchin kan zir a,hla pathum KHB No. 103, 175leh 406-te hi a lehlin tiin a busiamtu khân a rawn ziak a. Kanhla buah chuan a letlingtu chuDoliana tih a ni si a, a engzâwk nge pawm tûr ni ang?Ch. Rev. Dr. Zairema pa hiDoliana a ni a. Rev.Chuau\huama hian Rev. Dr.Zairema’n hla pathum a letling tilamin a sawi lo va, a chanchin aziaknaah khân a pain hla pathum

Page 14: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

14Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

a lehlin ve thu a rawn sawi telmai zâwk a ni e.Z.2. Mi pakhatin nupui anei a, kum rei lo teah a \hena, RL pawh la lovin nupuidang a nei leh a, fate an neihhnu chuan an pêm a. Anpêmnaah chuan piantharnachangin, kum 15 lai a lo ralhnu chuan Kohhran Upaah tehial ordain a lo ni ta a. RL lalo, kohhran dâna innei \ha loan nih hi hriat chhuah leh nita se, a ordain-na kha hlih lehtûr em ni ang?Ch.“Mihring tân vawi khat thihruat a ni a, chumi hnuah rorêlnaa awm ang,” tiin kan Bible-inmin hrilh a. Anmahni aninpuang a nih si loh chuanbawhzui zêl loh a sual lozâwkin a rinawm. Kohhran tânaiin anmahni tân a la pawizâwk dâwn avângin an damchhûng ngeia an inchin fel chua \hat hmêl khawp mai.

V. Thanga, Bethlehem,Aizâwl zawhna

Z. Mizoram PresbyterianKohhran hian pulpit humhalhleh hman dân thianghlim aneih mêk laiin thuhriltupakhat chuan pulpit

thianghlim a\angin kohhranina duh loh leh a dodâl tlat zu(MLPC Act, 2014) sawimawinân a hmang a, kohhran mitepawh an lungawi lo hle a.Hetiang mi hi thuhriltu ni zêltûr emaw, kohhranrawngbâwlna langsârahemaw hman zêl tûr a ni angem?Ch. Hetiang thilah hi chuanKohhran Committee-in thiamtaka thil inkawhhmuh \hin a \hakhawp mai. Thuhriltute pawhhian kan sawi châk zâwng aiinkohhran mamawh tûr kan thlîrthiam a pawimawh fo tih kanhriat a \ha âwm e.Upa Lalawikûnga, District

Jail, Aizâwl zawhnateZ.1. Kan Presbyterian hi\henkhatin WCC zawm niinmin sawi a. Tûna Pope hiWCC hotu lu ber an ti bawka. “Hremhmun a awm lo,insawi\haihna mai mai a ti,”an ti si a. Thil nih phung diktak min hrilh thei em?Ch. Kan kohhran hian WCC kanla zawm lo va, PCI ang zâwngpawhin kan la zawm lo tih hriaila. Hetiang thu selnek tê tê hihmân a\ang khân vawrh darh

Page 15: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

15Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

pâwl an awm ve reng a, âwihduh tûr a ni lo. Kan Bible leh kanthurin hi innghah nân a \hatâwkah i ngai ang.

Z.2. Chhandam nih inhriatchianna hi tûnlai kohhranahsawi a hlawh ta lo êm êm a, a\hen chuan an la âwih lo nên.Kan Thurin no. 7-naah,“Ringtu chuan tûn damchhung la la pawhinchhandam nih inhriatnalâwmawm tak chu a changthei,” tiin. “Piangtharte dawna ni, piangthar lo tân dawntheih a ni lo,” an ti a, a chantheih a ni lâwm ni?

Ch. Chhandam nih inhriatnachungchang kan thurinin min zirtîrdân hi a tâwk khawp mai a. Hedam chhûnga nei eng emaw zâtan awm a, nei anga lang lêm lothlamuang taka awm thote pawhan awm bawk niin a lang a. Kanthurin sawi dân hi kan pawm dânni mai se a hahdam ber ang.Pianthar lai pawh inhre chuanglo, chhandamna chungchângachiang êm êmte pawh hi tam takan awm tih hriat a \ha ang e.

Z.3. ‘Pialrâl’ tih hi hla thu-aha tam a. Bible-ah a awm ve si

lo va, a awmzia eng nge?|awng upaah chuan ‘lei’ hi‘piallei’ tih a ni a, chumi râlchu ‘pialrâl’ chu a ni mai tihnaa lo ni mai em ni?

Ch. Upa Remkûnga Mizo|awng Dictionary-ah chuanpialrâl tih hi, “Hmânlai Mizopipute ngaih dâna, thangchhuahnu leh pate an thih hnua anthlarau awmna tûr, hmun nuamtak, hnathawk lova nuam taka anawmna tûr,” tiin sawi a ni a.Kristian kan lo nih tâk hnu hianvânram sawina chi khatah kanhmang ta ni maiin a lang. I rawnsawi ang deuh hian hla thu lamahkan hmang nasa deuh hlek.

V.L. Sâwmliana, Bawraizawhnate

Z.1. Lalpa |awng\aina kansawia, ‘Kan ei khawpin chawmin pe ang che’ tiha ‘eikhawp’ hi engtia lam tûr nge?‘Chaw ka ei’ tiha ‘ei’ ang hiannge, ‘eng nge i ei’ tiha ‘ei’ angzâwk hian? Kan KohhranUpate pawh hi an lam dân ainang lo va, ram pumah Pres-byterian Kohhranin inangtlânga kan sawi dân tûr zawna \ha lâwm ni?

Page 16: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

16Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Ch. Kohhran \awngkam zir honalamah chuan i rawn sawi hnuhnunzâwk ‘eng nge i ei?’ tiha ‘ei’ thlûktihhniam hi a nih phung tûra sawi\hin dân chu a ni. Chutih laiin aenga pawh hmang ila, “I tih dâna dik lo,” tia han inphun vak tûrchu a ni lo vang. Chhim leh hmâr,chhak leh thlanga awmte kan nihhlawm avângin dik nia kan hriatpawh a inang lo thei a. Inang\hapin hmang thei ilang chuan a\ha khawp ang a, vawilehkhatainang tlânga kal chu a hardeuhvin a rinawm.Z.2. Kan \awng\ai hianPathian ‘hnênah’ nge ‘hmaah’kan \awng\ai? Kan Pastor-teleh Upate pawh hian a \henin‘hnênah’ an ti a, a \henin‘hmaah’ an ti bawk a. Adanglamna min hrilh thei em?A dik zâwk/mawi zâwk a awmchuan, chu chu hmang tlângila a \ha lâwm ni?Ch. A tlângpui chuan ‘hnênah’ tihhi kan hmang tam zâwk a,‘hmaah’ tih pawh hman hun aawm ve tho bawk a. A zawmpuithu kan hman dân azir a ni angchu.Z.3. Kan kohhran hiInkhâwmpui Kohhran kan nia, Inkhâwmpui tiha ‘pui’ lai

tak hi thlûk deuh tûr nge, bungdeuh hleka lam tûr?Ch. I zawhna ang hi kan rawnchhâng nual tawh a, ‘pui’ tih laihi ‘bawngpui’ kan tiha ‘pui’ kanlam dâna lam tûr a ni e. Bâwngpuia awm a, bâwngte a awm bawka; chutiangin kohhran inkhâwmpângngai a awm a, Bial huapchinah chuan a pângngai aiin alo lian a, chu vâng chuan‘inkhâwmpui’ kan lo ti ta niin alang e.Z.4. 2014 Nilai leh BeihrualThupui Bu siamtu hian Biblechâng chhiar tûr a târ lanahhian Johana (Chanchin |ha)tih nân Jn a hmang a, eng ver-sion nge a hman? Tûn hmazawnga kan lo hriat dânin Joh.tih a ni si a. Kristian Tlângaupawh hian October, 2014 Spe-cial Issue-ah zawhna lehchhânna, zawhna 1-na leh 3-na chhânnaah hian Jn tho inhmang a, a eng hi nge dikzâwk?Ch. Synod Literature & Publi-cation Board chuan Bible Soci-ety lam nêna inang tlânga kalpui\ha tiin, Synod House Style achhuahah khân Johana tihlamtawi atân ‘Joh’ tih \hin chu‘Jn’ tiin a dah a, chu chu a theih

Page 17: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

17Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

chen chenah kan hmang ta zêl ani e. Bible chhuak tharhovahpawh hei hi dah dân a ni bawk.

Lalfakawma, TlangnuamSouth, Aizawl zawhna

Z. Synod lehkhabu chhuah-hovah hian a man zât târ lanve zêl chi a ni em? Nge, tûnakan kal dân pângngai hi a \hazâwk?Ch. He i zawhna hi zawh âwmtak pawh a ni e. Synod hnuaialehkhabu chhuahte chhutu leh aman bithliahtu PRESCOMenkawltu BEC pawhin hemichungchâng hi a lo rêl tawhin, a\henah chuan a man pawh chhuta ni tawh a. Hetiang a nih mêklai hian kan lehkhabu \henkhat –NPSS zirlaibu te, Sakramen bute, etc. ang hi kum hnih kum thumhnua chhut nawn leh ngai a nih\hin avâng hian a bu pângngai nitho si, a man tihdanglam ngaite aawm ve leh \hîn a. Chuvângin, azawng a za chuan chhut vek aremchâng lo ve bawk a. Mi malziak SL&PB-in a publish angchihovah chuan chhut zêl tûra rêla ni tawh e (BEC 252:8 of31.1.2014).

Upa J. Changliana, Ngopazawhna

Z. 1 Samuela 6:23-ah Saulafanu Mikali chuan a thihthlengin fa a nei lo va, tih kanhmu a. 2 Samuela 21:8-ahMikalin Adriela lakah fapanga a hrin thu kan hmu lehsi a. Hei hi Bible-a thuinkalhah pawh an sawi ka hretawh \hîn a. Mahse, Biblechhut sual palh a ni thei mailo maw? 1 Samuela 18:19 kanen chuan, Mikali leh Adrielahi an innei lo va, Saula fanutho Merabi leh Adriela hi aninnei zâwkin a lang.Chuvângin, 2 Samuela 21:8-a Mikali Adriela fa panga ahrinsak ni lovin, MerabinAdriela fa panga a hrinsak ani lo maw?

Ch. King James Version leh NewKing James Version-ahte pawhMikali ti chuan an ziak vek nain,footnote-ah chuan Merabi a nihtheih zâwk dân târ lan hlawm ani. I rawn sawi ang deuh hian,Bible ziak chhâwngtute hianMerabi tih tûrah Mikali tiin anziak palh a ni thei ve tho.

L.N. Pachuau, Lallenzawhnate

Page 18: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

18Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Z.1. Kristian Hla Bu no. 363-na, ‘Nangma thil ropuite ansawi’ tih hla, Mizo thlûka kansak dân hi, keini ChhawrpialPresbytery chhûng kohhranhrang hrangte sak dân a inanglo hle mai a. Mizoram hmundangah pawh a ni ve mai thei.TV lama zaipâwl/group-a sa\hînte pawhin an sa dik chuanglo. Kan sak dân a inan tlântheih nân office lam a\angkhân thu rawn chhuah ula a\ha lo maw?Ch. Thu leh hla lama duhtui takin awm \hîn hi kohhran tânmalsâwmna ropui tak a ni. Irawn sawi ang hian, kanlêngkhâwm zai dânte hi a inanloh êm avângin Synod MusicCommittee pawhin kan lên tlâka rual theih deuh beiseiin HlaThar Bu-ah pawh solfa a dahvek a. Mahse, kan sak dân ngaibawkin kohhran tin leh vêng tinhian kan sa zêl tho mai emawtih tûr a ni a. I rawn târ lan‘Nangma thil ropuite an sawi’tih chauh lo pawh hi kan sakdânah inang lo hret hret a tamkhawp mai. Inang tlânga kaltheih dân tûr Bial Inkhâwmpuilam a\angin in rawn ngaihtuahthiam zâwk lo maw?

Z.2. Kristian Hla Bua mi,Pathian biakna leh fak nânakan hman hlate hi, duhdahtaka sa, duh ang anga sa kawikual vêl an awm \hîn a. TV-ami hi naupang leh tleirâwl/\halaite pawh hian sak dân tûremaw an ti mai zêl si a. KanKristian Hla Bua mi hi chu duhang ang leh dik lo taka sak hia khap theih ang em?Ch. I ngaih dân ang deuh hianKristian Hla Bua mi sahote hichuan a thlûk pângngai ang hianrawn sa se chuan upa lam chuanngaihthlâk nuam kan ti zâwkhlawm mai thei a ni.Amaherawhchu, a thutihdanglam tih loh, a saka sakchungchângah hi chuan a satutehian mawi an tih anga han kaihkawi vêl theihna (right) an nei vetlat mai a; chuvângin, a longaithlatute tân pawh dawhtheiha \ûl hun a awm ve zêl dâwn chua ni. Kan \hangtharte phei hichuan a kai kawi thiam thiam hian ngaina ta zâwk emaw tih maitûr a ni ta!

Page 19: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

19Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

KHAWNGAIHNAA CHHANDAM

– P.B. Lalzuithanga,Ramhlun North

“Rinna avânga khawngaihnaa chhandam inni si a, nangmahni thawh chhuah a ni lo va,Pathian thilpêk a ni; thiltih avâng a ni lo ve,

chuti lo chuan, miin an chhuang dah ang e” (Eph 2:8,9).Kan Bible chhiarin thupui atâna a hman chu ‘Thihna ata nunna’

tih a ni a, a awmzia chu, ‘Chatuan thihna ata chatuan nunnaa luh’ ani. Thlahtute bawhchhiatna avângin mi zawng zawng chu chatuanboralnaa lût vek tûr kan ni a, chutianga boralna lak ata chu Pathianhmangaihna chuan a Fapa mal neih chhun Isua Krista thihna hmanginkhawvêl chhandamna kawng a rawn buatsaih ta a ni.

Chutichuan, Ephesi 2:4-5 ah chuan Paula chuan, “Pathian chuan

khawngaihna a ngahin, a mihmangaihna nasa tak avângkhân, kan bawhchhiatnateavânga thi kan nih lai meuhpawhin, Krista rualin min tinungve a, khawngaihnaa chhandamin ni ta e,” a ti a ni. Kan hriathma daihin Krista a thi tawh a, athawhleh rualin Lalpan nungahmin lo pawm reng tawh a.Chuvângin, Paula chuan,“Khawngaihnaa chhandam in nita e,” tih min hrilh ta a ni.Tûnah hian keini pawhin thupuiatân khawngaihnaa chhandamtih hi kan hmang ve dâwn a ni.

Chhandamna chu ringtuzawng zawngte tân thupawimawh ber a ni a, kan

châng thlan chuan “Rinna avângakhawngaihnaa chhandam in ni sia, nangmahni thawh chhuah a nilo va, Pathian thilpêk a ni, thiltihavâng a ni lo ve, chuti lo chuan,miin an chhuang dah ang e,” ati a. Chhandamna chu mihringthiltih lam ni lovin, Pathiankhawngaihna thilpêk dawn anih thu a sawi a. He thu-ah hianchhandamna chu chiang takinsawi mah se, he thu ka sawilai hunah hian ka la piangtharlo va, kan châng thlan hi nungin,thiltitheiin keimahah a la thleng lova, ka lo chhiar liam ve mai mai\hîn a ni. Chuvângin,chhandamna thu-ah, innghahnadik lo takah, keima thil tih\hatah

Page 20: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

20Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

thiam chan ka lo tum \hîn a,Krista chu rinchhan nachâng kalo hre lo va, dinhmun hlauhawmtakah ka ding tih pawh ka inhriatloh laiin Pathian khawngaihnachuan mi hruai chhuakin achhandamna huangah mi hruai lûtve ta a ni.

Pathian khawngaihna kadawn hi mi tu emaw talinPathian khawngaihna an dawnve beiseina avângin ka puangchhuak duh a ni. Ka thil sawi hihun rei deuh tawha mi a ni naa,thil hlui kal liam tawhah chauhngai lovin, Pathianin rem a tihchuan tûnah pawh kan chungahnungin, thiltitheiin a tithleng theitih beiseiin Pathian khawngaih-naah zâwk innghat tûrin kasâwm che u a ni. He thu a\anghian mahni inen fiah tûrin kangên che u a ni.1. Ka tawn hriat - Sual thuphachawi inkhâwmah: Mizorambuai hma 1962 a\ang khânTuipângah contract hna thawkinka awm \hîn a, buai hnuah pawha hâwn mai theih loh avângin kumeng emaw zât ka awm a. Kum1967 khân Tuipâng Kohhranin‘Sual thupha chawi Inkhâwm’ abuatsaih a. Thusawitu atân chuanTuipâng Kohhrana thuhrila lo zinmêk, Kohhran Upa thlarau mi

tak an ruai a. Ani chuan hetianghian thu a sawi a. ThuthlungHluiah chuan Juda-ho chuan,sual thupha chawina inkhâwmahhâl ral thilhlan atân ran tam takan hlân \hîn a. Puithiam Lalberchuan ran thisen chu kenginTemple chhûngnung zâwkah aluhpui a. Maichâm leh maichâmki leh inthawina bungruate churan thisen chuan a tithianghlim a,mipui sualna chu ngaihdam tûrinPathian hnênah a dîlsak a, kumtin vawi khat mipui sual thawinaa hlansak \hîn a ni.

Thuthlung Tharah chuan,Krista kan Puithiam Lalber chuana taksa, a nunna, a thisen chukhawvêl sual thawina, khawvêlsual ngaihdamna atân kraws-aha hlân a, vawi khat a hlân a, hlannawn a ngai tawh lo. Krista thisenthianghlim chuan sual ber pawh,bawlhhlawh ber pawh sil fai kanni, Pathian ngaihdamna chu kanchang thei ta a ni. “Chuvângin,vawiinah hian puithiam tu mahkan ngai tawh lo va, mahni\heuhvin puithiam hna kan thawkthei tawh a. Chuvângin, mahnisualna \heuh Pathian hnênahpuangin mahni sualna chuPathian hnênah ngaihdam\hahnemngai takin i dîl ang u,”tiin \awng\ai rual a rawt ta a.

Page 21: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

21Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Mipui chu \hahnemngaitakin an \awng\ai ta mur mur a.Kei pawh \awng\ai tûrin ka inhupve ta a. Pathian hnênah sual puantûr rêng ka hre lo va, ngaihdamdîlna tûr pawh ka hre hek lo, kangawi ta reng a. Mi \awng\ai teka ngaithla a, tu mahin Pathianhnêna an sual an puan chu ka hrelo, an sualna tak puang lovin ‘Misual ka ni, Lalpa, min ngaidamrawh,’ tiin ring takin an \awng\ainge, an sualna chu ri lovinPathian hnênah an puang zawk?Tu mahin an sual an puan ka hrelo. Kei chu sual puan tûr lehngaihdam dîlna tûr ka hriat lohavângin ka ngawi ta reng a. Chutihlai chuan ka rilruah, “Hêngho aihian eng nge i \hat bîkna?” tihzawhna a lo thleng ta tlat mai. Mipui\awng\ai an tâwp hmain ka\awng\ai ve ta a.

“Aw Lalpa, vawiinah hian ihnênah sual puan tûr eng mah kahre lo va, sual ngaihdam dîlna tûrpawh ka hre hek lo. Mi dang aiaka \hat bîkna sawi tûr pawh kahre hek lo. Mahse, mi sual chuka ni ve ngei ang tih ka ring a ni.Chuvângin, aw Lalpa,khawngaih takin mi sual ka nihnatak chu min hriattîr ang che,” tiinmittui tla zawih zawihin Pathiankhawngaihna dîlin ka \awng\ai

ve ta a. Tûn hmain vawi khat mahmittui tla khawpin ka la \awng\aingai lo.

Hemi ni a\ang hian mi sualka nih ka hriat loh avângin kamangang ta êm êm a. Kamanganna chu tu mah ka hrilhngam lo va, ka zêp tlat a.Chuvângin, he ka manganna hichhânna hmuh beiseiin nilênglêngin ni tin Bible ka chhiar\hîn a. |hahnemngai takin ka\awng\ai bawk \hîn a. Katheihna zawng zawnga ka beihhnuah pawh chhanna eng mahka hmu lo va, ka thiltih zawngzawngah chuan ka tla fai tavek a.2. Sual puanna – Mi hlimnu\awng\aiah: Chumi hnuahchuan ka damlo ta thut a, kakhua a sik a, ka pang a sa vura, ka tui a hâl huam huam a,tuisik ka in ka in a, ka tuihâlchu a reh thei lo va. Tuisik vâwttak, thlasik laia tuivâwt angmaia vawt in ila a reh ka ring a.Chu chu beisei phâk a ni lo va,tuikhura mi chawi thar a vawhdeuh ka ring a, tui an chawithar chu ka in a, a reh theichuang si lo va, ka tuihâlringawt pawh chu buaipui thamtlingin ka hria a.

Page 22: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

22Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Chutianga ka damloh laichuan, Tuipâng Lal Vênga nupakhat, Dârkili, chawhmeh zuarhi kan inah a lo lût a, a thil zawrhchu kan lo leisak a. Pindankhawngkhâr an hawn lai chuanka mu chu mi rawn hmu a. Kanawmpui hnênah chuan “Damloin awm em ni?” tiin a zâwt a.Ani chuan, “Ka pu a damlo va,kan buai khawp asin,” a ti a.Chawhmeh zuarnu chuan, “Kapu chu khawngaih takin ka\awng\ai thei ang em tih min vazawhsak teh,” tiin a hrilh a, kanawmpui chuan mi rawn zâwt a,‘Thei e, mi \awng\aisak theihchuan ka lâwm êm êm ang,’ tihva hrilh rawh,” ka ti a, an lo lûtta a.

Chawhmeh zuar chu tûnhma pawha kan mi hriat, achawhmeh pawh kan lo leisakfo tawh \hin, mi hlim lâm lâm\hîn a ni a. Ka damlo mi rawnkantute nên pindanah chuanan rawn lût a. Mi \awng\aihma chuan thu tlêm tê a sawihmasa a.

“In pêng ka rawn thlen hmadaiha ka rilruah chuan,Dâwrkai Vêng lamah kal hmasaila, ka thil zawrh hi ka hralh zohma ang tih ka ring a. In pêng karawn thleng ta a, Dâwrkai pêng

lamah chuan ka kal thei ta tlat lova, ka ding ta reng mai a.Nangmahni in lama lo kal hi a \ûlzâwk a nih ka ring a, ka lo kal taa. Tûnah hian i lo damlo va,\awng\ai i \ul vângin he lamah hianka lo kal a nih ka ring,” tiin a sawia. “Ka pu, engti angin nge idamloh?” tiin mi zâwt hmasa a.“Ka khua a sik hluah a, ka panga sa êm êm a, ka tui a hâl huamhuam mai a, tui ka in ka in a, katuihâl a reh thei lo va, ka tuihâlringawt pawh hi buaipui tham atlingin ka hria,” tih thu ka hrilh a,mi \awng\ai ta a.

Ka lu-ah a kut a nghat a.“Aw Lalpa...” a ti hman chauha, “Heiha, huiha! A va hahthlâktak êm! ‘Ka khua a sik a, kapang a sa êm êm a, ka tui a hâlhuam huam a, tui ka in ka in a,a reh thei si lo va. Ka tuihâlringawt pawh hi buaipui tham atlingin ka hria,’ i ti maw? A dika ni. Khawsik tuihâl ringawt i nilo, thlarau lamah i tuihâl a nizâwk. Nang lah chuan ‘Ka sawizak, ka zêp e,’ i ti khanglâng a.I va khawngaihthlâk tak êm!Hei ngawt hi a ni lo,” tiin a zaita al al a.Khawvêlah mihring an awm em?Mi thianghlim leh sualna nei lo;Mihring Fapa Lal Isua chauh,

Page 23: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

23Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Sual leh bawlhhlawhna a nei lo,tih hla hi a sa a.

Mi thianghlim leh sualna neilo chu Mihring Fapa Lal Isuachauh a nih laiin, nangin ‘Pathianhmaah sual puan tûr ka nei lo.Sual ngaihdam dîlna tûr pawh kahre lo, ka \ha, thil tihsual eng mahka nei lo,’ i ti maw? I hre lo lutuk,mi chapopa,” tiin ka lu-ah a sawita nawk nawk a. “Lalpa, a hriatlohna zawng zawng hikhawngaih takin ngaidam la, atuihâlna zawng zawng hi i ThlarauThianghlimin luah khat ang che.Lal Isua chauh hi nunna ber,Chatuana kang lo,Tui nung chu a ni,” tiin a\awng\ai chu a titâwp ta a.

Ka thusawi ngam loh leh kazêp rûk zawng zawngte chu apuang ta vek a. A \awng\aizawhah chuan, “Ka pu, nangmahngeiin thil awm dân chu han sawiteh,” mi ti a. Ka sawi lo ngamtawh lo va. Sual thupha chawinainkhâwma ka chunga thil lo thlengka sawi tawh ang kha ani chuana la hre lo va. Chûng chu ka sawinawn leh a. “|ha ka inti a, sualpuan tûr pawh ka hre lo va.Mipui tam takin an sual an hriaa, ngaihdam an dîl a, ‘Chung miteai chuan eng nge i \hat bîkna?’tih zawhna ka thinlungah a lo

thleng ta a. Ka \hat bîkna sawitûr ka hriat loh avângin kei pawhmi sual ka ni ve tho vang, tih chuka ring ta a. Ka sualna chu kahriat loh avângin Pathian hnênah,‘Mi sual ka nihna chu khawngaihtakin mi hriattîr ang che,’ tiin\hahnemngai takin, mittui tlazawih zawihin ka \awng\ai a.Chhânna ka hmuh mai lohavângin ka mangang ta êm êma. Sawi ka zah avângin ka zêptlat a ni,” tiin ka hrilh a.

Chumi hnuah chuan mi\awng\aitu chuan a kalnaapiangah ka chanchin chu a hrilhzêl a: Thlarauva ka tuihâlna te,\awng\aipui ka ngaihzia te a sawizêl a. Kohhran beng a thleng a,kohhran inkhâwmah pawh\hahnemngai takin min\awng\aisak a.3. Pathian nêna inzawmnathar : Chumi hnuah chuanThlarau Thianghlim pâwlna tharka chungah a lo thleng ve ta a.Keimah ka inhmu hmasa ber a,Pathian thianghlim hmaah chuankeimah leh ka thiltihte chu lâk tlâkrêng a lo awm lo va, bawlhhlawhmai a lo ni a. Pathian Thianghlimhmaah chuan awm reng tlâk kanih loh avângin, “Mi sual kani, Lalpa, mi kalsan rawh,” ka tita ringawt a. Pathian

Page 24: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

24Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

khawngaihna erawh chuankalsan ahnêkin, a khawngaihnathu chu a lêt tam tak mi hriattîrta zâwk a. Ka rin Krista chukhawngaihnaa khat Pathian alo ni a. Johana 1:16-ah chuan,“A famkimna kan chang \heuh,khawngaih chunga khawngaihlehchhâwnna nên,” a ti a.Khawngaih tih satliah pawh nilovin a double-a khawngaihnamin chantîr rêng a. Chuvângin,Pathian fa, Krista ro luahtu atânmin pawm ta zâwk a ni. Lalpantlinga min pawmna chu kantlinna a lo ni si a. Tûnah chuanPathian fa, Krista ro luahtu kanni ta a, thlamuang taka awm tûrkan ni.

Chuvângin, kan châng thlan,“Rinna avânga khawngaihnaachhandam in ni si a, nangmahnithawh chhuah a ni lo ve, Pathianthilpêk a ni. Thiltih avâng a ni love; chuti lo chuan, miin anchhuang dah ang e,” tih thu, benghriatna maia ka lo hriat \hin chuPathian khawngaihna chuannung leh thiltitheiin keimahah arawn thlentîr ve ta nghâl a.Tichuan, Krista nên chuan nuninzawmna thar kan nei ve ta a.Tûnah chuan keimah mai ka nitawh lo va, Krista chu keimahaha nung ta zâwk a. Tûna tisaa ka

nung chu rinna a nung ka ni ta a,Pathian Fapa, min hmangaiha, kaaia inpetu rinnaah chuan ka nungta a ni.

A nung, a nung, Krista Isua anung...Engtin nge ka hriat mi zâwtmaw?A nung, a nung, ka thinlungah.

Lalpan ropuina chang rawh se.

Page 25: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

25Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

NUN DANGLAM– R. Lungruala

Chaltlang South

Piantharna hian eng ang chiahin nge nun khawih danglamtûra kan ngaih? Mahni rau rauvah mi dang nun khaikhin lovin piantharhnuin pianthar hma aiin a \ha lam zâwngin kan danglam ngei tûr a ni.Danglamna nei miah lo chu ‘a piangthar lo a ni’ ti ila a sual lo vang.Pianthar hnua nun chu pianthar hmaa nun aiin a \ha zâwk tûr a ni.Zakaia ang khân, sual kalsanin a nung tûr a ni. |hat duhna thinlungthar a nei a, thil siam thar a lo ni \hîn.

Amaherawhchu, piangtharlêm lova \hatna a awm ve fobawk. Pian tirh ata mi \ha bîk anawm thei a. Enkawlna \hachhûngkuaa sei lian chuan \hatnanasa tak an nei thei bawk.Piangthar lo \hatna hi a lang lama\anga tehna a\ang phei chuan \hazâwka ngaih tûr a tam khawpmai. Vâna pa te, MahatmaGandhi-a te \hatna tluk lopiangthar kan tam mai thei a ni.Piangthar lo pawhin thil \ha nasatak a tih theih a. Piangthar lopawhin Pathian rawng a bâwltheih. Mahse, Lal Isua rinnaavâng ni lova \hatna hi Farisaite\hatna ang mai a ni \hîn. Thil sualtih loh chhan pawh mahnihminghliau hlauh vâng, thil \ha tihchhan pawh mahni hming\hat duhvâng mai a ni thei a ni. Mi fate\ha tak tak aia kan fate \ha lo

zâwk kan hmangaih zâwk si anghi a ni thei ang. “Sual i sawi mawia ni maw?” min ti mai thei e.Mahse, a ni lo. “Eng pawh rinnalova tih chu sual a ni,” tih ang khaa ni zâwk (Rom 14:23). Pathianfate ni lo \hatna hian Pathian atilâwm ngai lo. Mi faten anchhûngkaw tân chêng sing an lâkluh aiin kan faten kan chhûngkawtân chêng sâng chauh pawh anlâk luh kan lâwm zâwk ang hi ani. “Tisaa awmte chuan Pathianan tilâwm thei lo” (Rom 8:8).“Rinna lo chuan Pathian tihlâwmrual a ni lo” (Heb 11:6 lehlin thar).

Zo pa dik tak chuanKristian a nih hma pawhin rûka ru ngai lo. Rûkru \hînpiangthar pawhin rûk a ru ngaita lo va. Tu nge \ha zâwk ang?Khawvêl thila ngaihtuah chuan

Page 26: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

26Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

rûkrûk loh ve ve a ni a, an intlukchiah a. Thlarau lama ngaihtuaherawh chuan rinna avânga rûkloh kha a \ha zâwk a ni. Mahnihminghliau hlauh vânga rûk lohpawh a \ha ve tho va, Lal Isuaringtu nih vânga rûk loh chu a \haber a ni.

Lal Isuan, “In Pa vâna mia \ha famkim angin in \hafamkim tûr a ni,” a ti a (Mt 5:48).Mihring zîngah \ha famkimpakhat chauh a awm a, chu chuMihring Fapa Lal Isua (Amah)chu a ni a.

Vânramah chuan sual hriauhmâwr tiat pawh a lût dâwn si lova. Kan \ha famkim thei bawk silo va. Chutichuan, Lal Isua \hatfamkimna chu kan ring ta mai a,kan \âwmpui ta a. Aiawhtuahkan pawm ta mai a ni. Lal Isuanmin tuarsakna azârahngaihdamna avânga \ha famkim,vân kai thei kan lo ni ta a ni.

“Ka sual \henkhat Ama’n

min tlâksak,” ni lovin, “Ka sualzawng zawng Ama’n mintlâksak,” kan tih zâwk ang hian.

Piangthar chuan sual a sima. Sual tharlâm lo awm zêlpawh Pathian \anpuinain a simthei zêl a. Thil \ha ti fo zâwktûrin Thlarau Thianghlimin akaihruai a, nun danglam a lonei ta a ni.

Kan sual vânginhremhmunah kan kal dâwn lova. Kan \hat vângin vânramahkan kal dâwn bawk hek lo. LalIsua kan rin loh avânginhremhmunah, Lal Isua kan rinavângin vânramah kan kaldâwn a ni zâwk e.

Lal Isua rin avângin LalIsua zârah miten ‘nun danglam’an lo nei \hîn a ni.

Lal Isua chu fakin awmrawh se. Amen.

China rama Communist sawrkâr chuan Hudson Taylor-a chanchindik lo ziak tûrin mi an ruai a. An mi rawihpa chuan Taylor-achanchin ziahna bu hrang hrang a khâwm a. Mahse, Taylor-anun chuan a khawih lutuk a, a pianthar phah ta daih a. Taylor-anun hi a entawn tlâk hle a ni.

Page 27: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

27Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

TIH TAK ZETA HMALÂKNA TÛR –KRISTIAN CHHÛNGKUA

- B. LalthanglianaChhînga Vêng, Aizâwl

Rawngbâwltu ropui Tirhkoh Paulan kum 15 lai rawngbâwla\um thum ngawt a zin chhuah hnu chuan, AD 30 a\anga AD 64 vêlchhûng khân Chanchin |ha a darh zau hman hle a. Amaherawhchu,AD 700 vêlah chuan Paula rawngbâwlna Middle East ram \henkhatchu Mosolman sakhuaah an tlu leh deuh vek a. |henkhat chuanchhûngkuaah Kristianna an la lût nghet tâwk lo va, ‘Kristianchhûngkua’ an uar tâwk loh vâng niin an sawi a, hnial a har hleâwm e.

Mizoramin Chanchin |hakan dawn kum 100-na, 1994-akan lawm khân Sâp ram lama\angin lo kal \henkhat chuan,“Mizote hi kum 100 chhûngaKristian in nih deuh vek chuan,kum 100 dang lo awm leh tûraheng nge in an ang aw?” an tiasawi a ni a.

Hetianga Mizote Kristianaan inleh puk chhan hi, Rev.Saiaithanga (1897-1980) chuan,“Mizote rilru ngheh loh vâng lehrilru tevê vâng” niin miten an sawithu a ziak a. A hriat hmaih palhawmin a lang a, chu chu tawideuhin târ lang ila.

Pi pute khân ‘sa’ biak lehan chi bil nihna kha ‘saphun’hmangin an thlâk thiang a.Chutiang dung zui chuan ansakhaw hlui a\angin sakhaw thar

‘Kristianah’ an inleh kha an cul-ture-in a phal a, a rem thlap ani. Chuvângin, Mizo mipui tânKristiana inleh kha a harsa lo atih theih a. Chu chu an hmanmêk, an nunphung a ni.

Khawvêla sakhua leh cul-ture nei ngheta sawi fo chu Juda-te an ni a. Khawi ramah pawhawm se an sakhua leh an culturechu an vuan zêl a, hnam danginan chim pil mai mai ngai lovasawi a ni. Khawvêl mihring tamber, culture nei \ha leh nghetasawi Chinese-ho chuan, an ramachêngte chu an culture-in an chimpil zêl \hîn a ni âwm e. Mahse,Juda-ho chu an chîm pil chuanglo.

China ram khawchhak lamHenan Province, Zheng Zhoubiala Kaifeng khuaah chuan Juda

Page 28: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

28Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

chhûngkua 10-12 vêl chauh anawm a, Synagogue an nei a, kum1642 khân tuiin a tichhia a, andin \ha leh a. Kum 1850 chhovahtuiin a hrût chhe leh bawk a, ansa \ha leh mai. Mosia lehkhabupanga chu kum 500 aia tam anvawng him a. Kum zabi 19 khânan lehkhazialte leh an\awng\ainate chu Kristian mis-sionary-ten USA leh CanadaLibrary-ah an dahsak a ni.Hetianga an din ngheh tlat theihchhan chu, an thlah zêl, an tu lehfate hnênah an zirtîr ngun a, antuh ngheh êm vâng niin a lang.

“Tin, hêng thu vawiina kapêk che u hi in thinglungah achâm reng ang a, in fate\hahnemngai takin in zirtîr anga, in ina in \hut lai te, kawngain kal lai te, in mut lai tein insawi \hîn tûr a ni. Tin,chhinchhiahna atân in bânah inzem ang a, in mit leh mit inkârachal hrênna atân a awm bawktûr a ni. Tin, in kawngkabiangah te, in kawngkhârah tein ziak tûr a ni,” ti meuhva thupêkdawng an ni rêng a (Deut 6:6-9).Hêngte hian chhûngkuaa inzirtîrpawimawhzia a tichiang êm êma ni.

Kan kohhranah pawhhmeichhiate hian kum 1970 vêla\ang khân Kristian chhûngkaw

lam hawiin rawng an bâwl a, ahnuah inkhâwmpui inel nân te anhmang a. Tûn hnai deuh khânSynod meuhvin ngai pawimawhinhmalâk nân a hmang ta a, alâwmawm hle. Amaherawhchu,budget-a a dah zât erawh hi chua beitham lutuk deuh em aw, atih theih; kum 2013-2014-ah ̀50,000; kum 2014-2015-ah `1,00,000; kum 2015-2016-ah ̀1,50,000 chauh a ni.

Hetih lai hian kum 2015-2016 Synod report-a a lan dânin,kan kohhrana chhûngkaw zât,kohhran chhûngkaw hlang98,579; inawm pawlhchhûngkua 1,03,668 lai a nithung. Chhûngkaw tinin chêngkhat aia tam deuhva insem thamlek a tling. Hetih lai vêk hianramthar lama Synod Budget chu` 70,89,80,000 lai a tling thung.

Mizo kohhrante hi ramtharrawngbâwlna lamah kan tui a,kan vei bawk a, a lâwmawm hle.Hetianga vei zêla, hma la zêl tûrleh hmasâwn deuh deuh tûrchuan Kristian chhûngkua kanuar a, kan insawh ngheh leh kanintêl ruh sauh sauh a \ûl êm êm ani. Chutiang ti thei tûr chuanengtin nge hma kan lâk ang le?Awlai deuhva kan tih theih\henkhatte lo sawi ila.

Chak deuh taka hmalâk a

Page 29: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

29Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

nih theih nân Synod level-ah‘Kristian Chhûngkaw Commit-tee’ din ni se, hna lian tham thawha nih theih nân Kristianchhûngkaw budget tam deuhtaka dah ni se; Kristianchhûngkaw inkaihhruainalehkhabu \ha tâwk tak chhuah nise; Presbyterian huapa trainingbuatsaih ni se, anni chuan Pas-tor bial tinah training pe ve lehse; Synod Revival Speaker-tetraining pêk \umin subjectpakhatah dah ni se, anrawngbâwlnaah Kristianchhûngkaw thu hi zan khat talsawi tûra ngen ni sela.

Vânneihthlâk takin Upa R.Zatlaia te chhûngkaw inpêknaazârah ‘Kristian chhûngkawhla inphuahsiakna’ hlawhtlingtaka neih a ni tawh a, a bu pawhchhuah a ni tawh nghe nghe a.Hêng hlate hi tihlâra, mitethinlunga tuh a nih theih nânPresbytery huap emaw, Pastorbial huap emawin zaipâwl leh malzaia intihsiakna buatsaih ni selaa \ha hle âwm e. Hei hian hêngKristian chhûngkaw hla \ha taktakte hi a tinung thar ang a, miterilruah thu a sawi thar thei dâwna ni.

Tirhkoh Paula chuan,“Rinna tak tak nangmaha awmchu ka hre reng si a, chu rinnachu a tîrin i pi Loisii-ah chuan a

awm a, i nu Euniki-ah chuan aawm bawk a...” tiin Timotheahnênah a sawi (2 Tim 1:5). Heihian chhûngkuaa inzirtîr apawimawhzia a tichiang êm êma ni.

Keiniho pawh hi kan tu lehfate hian an pi leh pute, an nu lehpate hi eng ti mi niin nge min hrereng se kan duh aw? Mi hauchîng tak nge zaidam tak? Âncheh tak nge mi ngaidam thei?|henawm khawvêng hau chîngleh ânkhum chîng nge dawhtheileh zâwldawh thei? |awng\ai minge \awng\ai ngai lo? Inkhâwmtaima nge thatchhia? Kan awmdân ang ang hi kan tu leh fate minhriat reng dân tûr, an thinlungchhûngril bera kan lungphun tûrchu a ni ngei mai.

Hêngte avâng hian tûn hnukum 100-ah pawh MizoKohhran hi nghet leh nung takaa dina, ramthar rawngbâwlnaahpawh hma thar kan lâk zêl theihnân Kristian chhûngkaw nghet lehnghîng mai mai lo din tûrin nasatakin hma i la ang u. Chu chutihtakzeta kan hmalâkna tûr a ningei mai.

Page 30: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

30Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

TÛNLAI AMERICA RAM PRESBYTERIANKOHHRANTE BORUAK THLÎRNA

– Lalsângkima Pachuau, Ph.D.J.W. Beeson Professor of Christian Mission

Dean of Advanced Research ProgramsAsbury Theological Seminary

Wilmore, Kentucky, USA

Kum zabi 21-na kan han chuan kai ruala Kristian khawvêlachanchin lâwmawm tak chu khawvêl chhim lam (Southern Hemi-sphere)-a Kristiante nasa taka an punna hi a ni. Asia khawmualpuitih lohvah chuan khawi khawmualpuiah pawh Kristian sakhua chuzuitu tam ber (majority religion) kan ni ta. Asia ram chhûngah pawhhian hmasâwn chak ber sakhua a ni mêk âwm e. Kum 1910 vêlkhân khawvêl puma Kristian za zêla 81 vêl hi khawvêl hmâr thlang,Europe leh North Americaa mi an ni a. Kum 2010-ah erawh chuankhawvêl Kristian za zêla 38 vêl chauh hi Europe leh North Americami an ni tawh a, a bâk zawng chu khawvêl chhim leh chhak lam mian lo ni tawh. Kum za vêl kal taa ‘mission field’ tih \hin Africa, Asialeh South-central America khawmualpuiahte hian tûnah chuanKristian tam zâwk, a tlem berah za zêla 60 kan lo awm ta a ni.Kohhran pâwl hrang hrangte hian khawvêl hi kan dâp chhuak deuhfur ta mai a, a lâwmawm e.

Khawmualpui danglamnasa ber chu Africakhawmualpui hi a ni. Kum 1965bâwr vêl khân Africakhawmualpui chhûngah hianKristian maktaduai 75 vêl awmangaih an ni a, kum 2000-ahchuan maktaduai 351 lai an lo nitawh. A haw vânglai kum 1985

vêl khân ni tin Kristiana inlet mi16,500 vêl awm ang an ni an ti.Khami kum (1985) chhûngkhân Africa khawmualpuiahhian mi maktaduai 6 chuangKristian-ah an inpe thar a ni.South America leh CentralAmerica ram mite chuan ahminga (Catholic) Kristian nihna

Page 31: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

31Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

a\angin Kristian tak nih duhnalamah hma nasa takin an sâwna. Kristianna ruh taka kenkawhduhna hrim hrim pawh hikhawvêl chhim lam mite zîngaha awm ta ber. Kum zabi 20-nachawhnu lamah hi chuan,“Kristian khawvêl laili (center ofgravity) hi Europe-ah a awmtawh lo va, khawvêl chhimlamah a insawn tawh,” tiin zirmi Walbert Buhlmann-a lehAndrew Walls-ate chuan an losawi châmchi tawh a ni. Hmândeuhva America ram historianPhilip Jenkins-an uar taka arawn tlângaupui tâk a\ang pheikha chuan he \awngka hi kanhre lâr ta hle mai. Zêp thu aawm lo va, tûnlai Kristiankhawvêl pheltu lian tak pakhatchu mipa leh mipa inneih lehhmeichhia leh hmeichhia inneihchungchâng pawm dân inanglo hi a ni. America ram Pres-byterian kohhran boruakah alen êm avângin thlîrna tukverhatân hman loh theih pawh a nimeuh lo.

Zo \awnga a hming hanvuah thiam a har viau mai a, Sâp\awng ‘homosexual’ tih hihmang hawh ta mai ila. Kristianzirtîrna pângngai \hînah chuan

thil \ha lo leh bawlhhlawha ngaiha ni a. Chu chu hriat thiamna neithui deuh zâwkten ‘Pathianin asiam dân an ni miau va’ tiinpawm rem tûrin an rawn nawrta a ni ber a. Chutih rualin Bible-in a sawisêlna (Leviticus 18,20;Rom 1) thute pawh sawidanglamin hrilhfiahna thar anrawn pe ta a ni. Khawvêl \hangdanglam zêl mila hriat thiamnaneih leh pawmzam thui duh pâwl(liberal) leh hmasâng a\anga lopawm \hin dân vawn nun duhpâwl (conservative)-te inbeihnahmanraw lian tak a lo ni ta. Rilruzâlenna (liberty) leh engkimchunga mihring hmakhaw \ha\natûr dah pawimawh ber duhna(progressive humanism)-tehruaina hnuaia ngaihtuahna tharlâwm hrim hrim khawthlangmipuite rilruah chuan homo-sexuality chu chêt hmang thar lehngaih dân thar lo pawm rem maitûr anga zirtîr leh ngaih a ni titihta mai. Kristian kohhran zirtîrnaanga pawm rem tûra nawrna hia buaipuitu (advocate)-ten nasataka an beih avângin pawmtuan tam ta tial tial mai. Khawvêlpum huapa kohhran inzawm lehthawk ho pâwl a tibuai nasa bera, chûng bâkah chuan ram

Page 32: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

32Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

hranga kohhran pâwl (denomi-nation) thawh hona te a khawihbuai bawk.

Khawvêl puma Anglicankohhran inpâwl khâwmna (An-glican World Communion) chukhawvêl pum huap lang thama achawh buai hmasa bera ngaihtheih a ni. America rama Angli-can Kohhran zawmpuite chuEpiscopal Kohhran tih an ni \hîna. Episcopal Kohhran hruaitu(bishop) pakhat homosexual a nihavângin kohhran a phel ta a.Homosexual mi hruaitu neih duhleh duh lovah phelin khawvêl pumAnglican Kohhran inpâwlkhâwmna chu a chawk buai ta a.Africa rama Anglican Kohhrantechu khawvêl puma AnglicanKohhran chak ber lo ni tawhin,homosexual duh lohnaa hmahruaitu an ni ta. Africa ramaAnglican Kohhrante hmahruainain US leh Canada lamahpawh homosexual pawm lo An-glican Kohhran thar a lo ding taa. Kum 2009 a\ang khân mahniaro inrêlin chu kohhran chu Angli-can Church in North America tiha lo ni ta a ni. Tûnlai America ramkohhran \hang chak berte zîngami a ni rih nghe nghe.

America ram (United Statesof America)-a PresbyterianKohhran chhûnga homosexualhruaitu pawm duh leh duh lohavânga inhnialna leh in\henna hianchanchin a ngah viau mai. Kum1983-a chhim Presbyterian lehhmâr Presbyterian-te insuihkhâwma Presbyterian Church(USA) a lo din a\ang khân ‘Pres-byterian’ tih hi chuan he Presby-terian Kohhran pâwl lian ber(PCUSA tia sawi mai) hi rilruaneih nghâl a ni \hîn. PCUSAbâkah hian America ramchhimchhak lama kum 1973 vêlalo ding \an Presbyterian Churchin America (PCA) leh kum 1983-a America hmârthlang (mid-west)-a din \an Evangelical Pres-byterian Church (EPC) te hi têdeuh mah se hlawm lian leh chhundeuhte an ni. Homosexual pawmdân inan lohna avânga in\henna hiPCUSA chhûngah chauh a thlenga. Hêng pâwl dangte hi chuan ho-mosexuality hi an buai phah ve rihlo va, PCUSA in\hen zârah an lopun phah thung a ni.

Presbyterian Church(USA) chhûnga homosexualpawm dân inan lohna avângain\henna thu hi a tawi zâwngin

Page 33: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

33Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

heti hian sawi ta ila. Homosexu-ality chungchânga kohhranpawm dân hrim hrima inhnial hunlai hi kum 1990 a\anga 2000 vêlbâwr a ni a. Hetih lai hianbawlhhlawh leh suala ngaihnachu rawn sawisêla, pawm remduhna thu chuan kohhran a rawnkhawih \an a. Khatih lai khânkohhran chhûng lam ai mahinPathian thu zirna in lamah an buai\hîn niin ka hria. Kum 2001 leh2010 inkâr chhûng hian kohhranrorêlna chhûngah lo lûtinkohhran chuan a pawm zau tialtial a. Kohhran rin dân lehinrêlbâwl dâna homosexual miteduh lohna chu tihdanglam hrethret niin, kum 2011-ah chuanmember atân mai ni lovin hruaituatân pawh pawm an lo ni ta a.PCUSA kohhran inkaihhruaina(Book of Order)-a rawngbawltunun dân tûr chungchâng hiinhnialna laimu a ni ber a.Rawngbâwltu chu ‘thianghlimtaka nupui pasal nei (innei)emaw, nei lo a nih pawha mahniinvawng thianghlim mi (chastityin singleness) emaw a ni tûr a ni’tih mai bâkah ‘nupui pasalinneihna hi mipa pakhat lehhmeichhe pakhat inkâra

inneihna’ tiin a sawi fiah bawk a.Kum 2008 General Assemblychuan he lai sawi fiahna hitidanglamin, inneihna chu ‘mipahnih inkâr’ tia thlâk tûrin rawta ni a. Chu chu Presbyteryzawng zawngten lo vote tûrinPresbytery-ah thawn a ni. Kum2008-ah hian Presbytery tamzâwkin hei hi an duh lo va.Amaherawhchu, homosexuallam \antuten nasa taka an beihzui zêl rah chu kum 2011-ahchuan lo langin, Presbytery tamzâwk chuan chu inneihna sawifiahna thar chu an pawm ta a ni.Kum 2014 General Assemblyphei chuan mipa leh mipa emaw,hmeichhia leh hmeichhia emawpawh kohhran dâna inneihtîr alo remti ta a ni. He remtihna hikohhran mal emaw, Presbyterymal emawten an duh loh chuantihluihtîr tûr an ni lo vang, tiin sawifiah a ni bawk.

Presbyterian Church(USA) hi kohhran huap zauangreng tak a ni \hîn a. Kum1860 chhova America ramChhim leh Hmâr Indo (CivilWar) avânga chhim leh hmârin\henna khân kohhrante anghawng rei hle a. Vawiin

Page 34: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

34Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

thlengin Baptist Kohhrante pheichu chhim leh hmârin an la inphela ni. Kum 1983 khân chhim lamleh hmâr lama Presbyterian-techu insuih khâwmin kohhran khatan lo ni ta a, kohhran hmingahPresbyterian Church (USA) anlo pu ta. A tlângpuiin hmâr lammite hi pawm zau (liberal)deuhva chhim lam mite chu fîrdeuh (conservative)-a ngaih anni \hîn. Pawm dân fîr deuh hichanchin \ha ngaihsânna rilru(evangelicalism)-a ngaih a ni telthui viau bawk. Amaherawhchu,hetianga Chanchin |ha \hatnachhuang inti pâwlte hi chapo lehmi dangte hmuhsit chîngangaihna a lian ta viau bawk a,ngaih dân chapopui mia ngaihnaavângin an hming a hliau fubawk. Chhim lam mite zîngahchhim leh hmâr insuih khâwmchu pawm zauna (liberalism)-angaia, Pathian thu tihdalnaa ngaipâwl an awm \hîn a. Chu ngaihdân chu hêng Presbyterian pâwldangte lo din \anna rilru pawh ani ber. Amaherawhchu, PCUSAchhûngah hian Pathian thu pawmdân fîr leh Chanchin |hangaihsânna rilru (conservativeevangelicalism) kan tih maite hinghet tak chuan a inphunin a lang.

Chuti lama hmahruai pâwl,kohhran harh thar lehna lamatâna hma la pâwl (Presbyteri-ans for Renewal) phei chu kum1988 vêl a\ang khân insuihkhâwmin PCUSA chhûngahhian kohhran \hanna lam thu lehharh tharna lam thuahte an \angêm êm reng \hîn.

Kum 2010 General Assem-bly-in homosexual-te kohhranhruaitu ni thei tûra a pawm, akum leha Presbytery tam zâwkinan thlâwp tâk a\ang khânPCUSA chhûnga Pathian thupawm dân fîr leh Chanchin |hangai pawimawh pâwl (conserva-tive evangelical)-te an insîksawinasa viau mai a. A tlângpuiinPCUSA kohhrante zîngakohhran mal lian deuhte hi evan-gelical lam an ni deuh hlawm a.A kohhran pâwl chhûnga homo-sexual thu hla avânga inrem lohnaboruak lêng vêl kârah kohhranlian zual Pastor-te chuan kum2010 khân inhmuh khâwm anrawt a. A kum leh 2011 Augustthlaah khân Minneapoliskhawpuiah an inhmu khâwm taa, he inhmuh khâwmna a\anghian PCUSA chhûnga evangeli-cal kohhrante inpâwl khâwm\hinna tûr pâwl an din lailâwk a,

Page 35: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

35Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

a hmingah ‘The Fellowship ofPresbyterians’ an inti a ni.Amaherawhchu, he inpâwlkhâwmna an neih a\anga in\anhian kohhran eng emaw zatchuan PCUSA-a awm zêl chuan duh ta lo va. Presbyterianpâwl dangte zawm lovin 2012January thla khân pâwl thar andin ta a, a hmingah chuan ‘ACovenant Order of EvangelicalPresbyterians’ an ti a, ‘ECO’ tiahriat an ni ber. An pung chakangreng fû mai a, tûnah hian hepâwl thar hian kohhran 171 a neia, rawngbâwltu Pastor pawh mi274 lai an awm. ECO hi ‘TheFellowship of Presbyterians’ leh‘Presbyterians for Renewal’pâwlte nên pawh inpawh takinan thawk ho zêl tho bawk a.Hetih lai hian PCUSA kohhraneng emaw zat chuan Presbyterianpâwl dang Evangelical Presbyte-rian Church (EPC) leh Presbyte-rian Church in America (PCA)-te an zawm mêk bawk. Hetianga nih avâng hian kohhran pâwl tetak tê ni \hîn EPC chu a pung nasaangreng hle mai a. Kum 2007khân kohhran 182 an ni a, chuchu kum 2012-ah chuan a letapungin kohhran 364 lai an lo nitawh a; kum 2014 tâwp lamah

phei hi chuan kohhran 500 vêl niinan inchhâl a, member pawh150,000 vêl an ni.

Tûn kum thum kum li kal tachhûng vêl hian PCUSAchhûnga evangelical kohhrantezîngah chuan ‘Kan awm zêl angnge kan chhuak ang?’ tih hizawhna lâr tak a ni. Sawi tawhang hian pâwl chhuahsan an tamthawkhat viau va, rinawm takaan rin dân fîr deuhva pawmchunga PC(USA) chhûnga laawm zêl tumte pawh an intêl ruhtial tial bawk. ECO a lo pianhnuah hian The Fellowship ofPresbyterians inti pâwl kha an lakal zêl a, kumin August thla (Au-gust 2014) khân Presbyterian forRenewal nên insuih finin tûnahchuan ‘The Fellowship Commu-nity (A Fellowship of Presbyte-rians) tiin rawngbâwlnaa hma lathar tûrin an intintuah thar mêk ani. Pâwl pângngai (organization)anga ding lovin kohhran harhtharna leh Lal Isua zirtîr siam tharzêlna atâna tum thuhmunthuthlunga inpâwlho tiin aninchhâl ber. Kohhran harhna lehhmasâwn zêlna atâna beihna(movement) angin an inngai bera ni. An zîngah hian PCUSAchhûnga kohhran lian leh nung

Page 36: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

36Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

ber ber, Peachtree PresbyterianChurch (Atlanta) te, Christ Pres-byterian Church, Edina, Minne-sota an tel a. PCUSA hi anchawk nungin a hawi dân ansawn lo a nih pawhin, mi mal lehkohhran kaih harhna lamahhmasâwn ngei an tum a ni. AnExecutive Director PaulDetterman-a chuan, “Kohhransiam thar hi kan tum ber a ni a, a\ûl chuan kohhran mal tê têpawhin hma kan la zêl ang chu,”a ti a ni.

Khawthlang ram, tûn hmaa‘Kristian ram’ kan tih mai\hinte hi a tlângpuiin Kristiannalamah an dal tial tial a.America ram hi khawthlangramte zîngah Kristianna lama lanung ber, khawvêl pumah pawhmissionary la tir chhuak tam berleh kohhran thil atâna inhmangnasa ber rama ngaih an la ni.Kohhranpui (mainline church)-tean tlahniam hret hret a, chutihrualin evangelical lam leh inde-pendent kohhrante an pung tialtial bawkin a lang. Kohhranpuizâwkte chu an Pathian thu pawmdân leh kalpui dân a dal tial tialanga ngaihna hi hêng homosexu-ality chungchânga rin dânahtehian lang zêla ngaih theih a ni.

Presbyterian Church (USA) hi adin hlim kum 1983-ah khânmaktaduai thum (3 million) zet anni a, kum 2003-ah chuanmaktaduai 2.4-ah a tla tawh a,kum 2013-ah phei chuan mem-ber zawng zawng hi maktaduai1.75 zet (1,760,200) chauh anni tawh a ni. Kum 2013-ah hianPCUSA hian kohhran 10,038 anei a, chu chu 2003-a a kohhranneih aiin 1,026-in a tlêm zâwk ani. A lehlamah chuan, Presbyte-rian kohhran pâwlte zîngahchuan a la lian fâl hle thung.America rama kohhran \hangchak ber pâwl tia inchhâl Pres-byterian Church in America hikum 2012-ah khân member3,64,019 an ni a, kohhran 1,777chauh an ni. Kan sawi tâk angkhân, EPC chuan tûnah hiankohhran 500 vêl a nei a, mem-ber 1,50,000 niin a lian berdawttu an ni. Hun lo kal zêlakohhrante dinhmun tûr hi tûnlaikalphung hian a hril dâwn a nihchuan, hêng Presbyterian pâwltharte leh PCUSA chhûnga\hahnemngai taka kohhrannihna dik leh \ha ûmtutehnuhma hi lang zêl tûrah i hanngai chhin phawt teh ang u.

Page 37: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

37Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

SYNOD LITERATURE & PUBLICATION BOARD LEH BIBLESOCIETY OF INDIA (BSI)-IN BIBLE LAMTAWI A HMAN DÂNTE

THUTHLUNG HLUI BUTE

Bible bu hming Lamtawi

Genesis ..... Gen

Exodus ..... Ex

Leviticus ..... Lev

Numbers ..... Num

Deuteronomy ..... Deut

Josua ..... Jos

Roreltute ..... Ro

Ruthi ..... Rut

1 Samuela ..... 1 Sam

2 Samuela ..... 2 Sam

1 Lalte ..... 1 Lal

2 Lalte ..... 2 Lal

1 Chronicles ..... 1 Chr

2 Chronicles ..... 2 Chr

Ezra ..... Ezr

Nehemia ..... Neh

Estheri ..... Est

Joba ..... Job

Sam ..... Sam

Thufingte ..... Thuf

Thuhriltu ..... Thuh

Hla Thlan Khawmte Hla

Isaia ..... Is

Jeremia ..... Jer

|ah Hla ..... |ah

Ezekiela ..... Eze

Daniela ..... Dan

Hosea ..... Hos

Joela ..... Joel

Amosa ..... Amos

Obadia ..... Oba

Jona ..... Jon

Mika ..... Mik

Nahuma ..... Nah

Habakuka ..... Hab

Zephania ..... Zep

Hagaia ..... Hag

Zakaria ..... Zak

Malakia ..... Mal

Bible bu hming Lamtawi

Thuthlung Thar Bute phêk 39-ah târ lan a ni.

Page 38: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

38Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

HRIAT THIAM HAR SAMSONA NUN

– R. RopiangaChawlhhmun

Châng thlan: “Naupang chu chhûla a awm lai a\angin Pathiantâna Nazarit mi a ni dâwn si a: ani chuan Israel-hote hi Philistiamite kut ata a chhanchhuak \an ang” (Rorêltute 13:3-4).

Vânram kai lo âwm hiala a chanchin kan sawi \hin Samsonanun hi hriat thiam a har hle mai. Samsona hi hnam tâna dotu pasal\haa nih avângin hnam rilru pu chunga kan ngaihtuah pawh a \ha hleâwm e. Chuvângin, mi tam berte sawi dân ang ni lovin a chanchin hii lo chhui chiang teh ang.

Rorêltute hun lai hian Israel-ten lal an la nei lo va. Lalpa thu anâwih lohva, Lalpa an tihthinurapiangin Lalpan hnam dangkutah a pe \hîn a, Lalpa lama anhawi kîr leh tikah anmahnichhanchhuak leh tûrin Lalpanrorêltu a pe leh \hîn a ni.Samsona pawh hi chûngrorêltute zinga mi chu a ni. Anidanglam bîkna chu chhûla aawm hma a\anga ruat a ni a,Nazarit mi a ni ang a, chaknapêk a ni ang a, a chakna chu asamah a awm ang a, Israel-hotechu Philistia mite kut ata achhanchhuak \an ang.

Samson a lo puitlin chuanPathianin a ruat angin Philistia-ho beih \an a lo hun ta a. Is-rael-te zîngah amah dopuitu tûrtu mah an awm lo va, amah

chauhvin a bei dâwn a ni. Apâwng a taka Philistia mite vathah ngawt chu a rem si lohavângin chhuanlam remchângeng emaw a awm a ngai a,chutiang remchâng chuPathianin a zawnsak ta a. Is-rael mi tu mahin an hriat thiamloh tûr Philistia nula ahmangaihtîr a, nupuiah neihtîra duh a. Samsona chuan a nuleh a pa hnênah Philistia nulachu nupuia neih a dîl ta a. Chuchu Lalpa tih a ni tih Rorêltute14:4-ah hetiangin a sawi:“Nimahsela, a nu leh a pa chuanchu chu Lalpa tih a ni tih an hrelo va, Philistia-ho chungahremchâng a zawng a ni si a,” tiin.Israel-te tân hnam dang nupui

Page 39: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

39Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

pasal neih hi Kanaan ram an luhhma a\anga Pathianin a lo khaptawh kha a ni a. Nimahsela,Samsona tân chuan a phal tlat sia ni. Pathianin Israel hnam achhiat loh nân hnam dang nupuineih a khap a, Israel hnam dinchhuah theih nân Samsona chuhnam dang nupuiah a neihtîrthung a nih chu! Hei hian eng ngeentîr a neih? Lalpa ngaih chuandân thupêk aiin hnam damna athupui tih a entîr a ni lawm ni?Israel hnam a boral chuan dâninawmzia a nei tawh dâwn si lo va.Hnam dang bâwiha an tân rengchuan Lalpa rawng an bâwl theidawn lo tih Lalpan a hria a ni.

Samsona chu a nungchanghrim hrimah pawh Pathianin angaihhnathiam thui hle niin alang. Nawhchizuar a mutpui tepawh ziak a ni a; mahse, he thila tih avânga a chunga thil \halo thlarau lam tuarna eng mahBible-in min hrilh lo a ni.

Samsona chuan Philistiahmeichhia chu nupuiah a nei taa. A nupui avângin Philistia mitam tak a that a. A nupui leh anupuia pa Philistia-hovin anthahsak hnuah phei chuanSamsona chu a che na ta hle a,

a chipuite tân pawh Philistia-hochu an lo hlauhawm ta a.Samsona chu phuar chunginPhilistia-ho kutah an pe ta hiala. Nimahsela, Samsona chuansabengtung khabe ruh ngawtinPhilistia-ho sângkhat lai a lothat a ni.

Samsona chu Gaza khawlamah a zuk kal leh a, Sorekruama mi hmeichhia pakhatDelili chu a hmangaih leh ta a.Hei hi chu Pathian tih a nih lehnih loh Bible-in min hrilh lova; mahse, Philistia-ho a thahtheihna tûr bawk a ni ang tih arinawm hle.

Philistia-hovin SamsonanDelili a ngaizâwng tih an hriatchuan Samsona chakna thurûkDelili hmanga hriat an tum a,tangka sângkhat leh za pêk antiam a. Samsona chakna hriattum chuan Delili chuan a zâwtta sek sek a. Nimahsela,Samsona chuan thu dik a hrilhduh lo va, vawi thum lai atihder a. Delili chuan a bei zualsauh va, ni tin a nawr ta tluttlut mai a. Samsona tân tuarrual a ni ta lo, a rilru chu thihnakawp hialin a lo mangang ta a.Samsona chuan a tuar zo ta

Page 40: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

40Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

ngang lo va, a rilru zawng zawnga phawrh fai ta leuh mai a.

Thâwl ta huaiin a inhria a niang, Delili malchungah chuan amuhil ta siai siai a. Chu veleh Delilichuan Samsona thah tumtute chua ko va, a sam phiar sarih chu ahlep thla ta vek a. Tin, Samsonachu a ko va, “Samson, Philistia-hovin an rawn bei dâwn a che,”a ti a. Ni dang ang bawkin a chakdâwn em maw a ti a. Nimahsela,Lalpan a lo kalsan dêr tawh si a.Philistia-ho chuan an sawisa \anta a, a mitmu an kher chhuahsaka, Gaza khuaah an chhukpui a,lung inah an khung a, dâr kawl anbuntîr a, buh râwt sawmnakhâwlah buh an râwt sawmtîr a.Nimahsela, a sam kha a lo chawrsei leh ta a.

Tin, Philistia-ho mi liantechu an pathian Dagona hnênainthawina ropui tak hlân tûr lehinchawk hlim tûrin an pungkhâwm chiam a. “Kanpathianin kan hmêlmaSamsona kan kutah min petawh alâwm,” tiin an pathianan fak a.

Nimahsela, Samsona chu alo tlâwm hauh lo. Lalpa a auva, “Aw Lalpa Pathian,

khawngaih takin mi han hre renglangin, tûn \umah chauh hian mihan tichak la, aw Pathian, ka mitkhing hnih phuba hi Philistia-hochungah hian ka han la thuai tehang,” a ti a. “Philistia-ho hi kahan thihchilh teh ang,” a ti a ni.Pathianin a \awng\aina chu hriainchakna a pe leh ta a. Tichuan,chu in lian pui mai chu a nam chima, Philistia mi lianho zawngzawng leh mipui tam tak chu atihlum ta phiar mai a ni. Heta atihhlum hi a hmaa a lo thah tawhaiin a tam daih a. Philistia-hotekut ata Israel-te chhanchhuah\anna a lo ni ta a ni.

Lal Isuan a tlâwm lai berin ahmêlma a hneh a, a thihna chu‘hnehna’ a lo ni ta ang khân,Samsona pawhin a tlawm laiberin a thihnain ‘hnehna’ a changta a ni. A mite tân a nun a pe a ni.A va ropui tak êm!

Samsona nun kawng hiharsain hriat thiam har hle mahse, harsatna a tawh zawngzawng hi hnehna kawng vekniin ka hria a. Pathianin a hnamthlante a ngaihsakzia pawh a langbawk. Kora te, Balaama teangin a chhe lama tehkhinna lehvaukhanna atân Bible hian ahmang lo va, rinnaa fak lo hlawh

Page 41: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

41Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

tawhte zîngah a chhiar tel zâwka ni.

Kan Bible-ah hianThuthlung Hlui leh Thuthlung Tharkan nei a. Thuthlung Hluia mi felchanchin a ziakah chuan antlûkna laite pawh a sawi tho va;mahse, Thuthlung Tharah chuanmi felte dai sual palh lai hi a sawinawn tawh hauh lo nia maw le!Davidan Uria nupui a uire thute

pawh hi kan sermon tui viaunain, Paula tuina zâwng a ni lo ani mai thei, Davida chanchin asawi tam tehlul nên vawi khatmah a sawi lo zu nia! Rinnaa fakhlawhte zîngah a dah zâwk a ni.

Nun kawng harsa kâraSamsonan a mawhphurhna ahlen a, a hnam dam nân a thi hia ropui a ni. A chawlhnaah kanchâwl ve thei ang em? Iinngaihtuah \heuh ang u.

THUTHLUNG THAR BUTE

Bible bu hming LamtawiMatthaia ..... MtMarka ..... MkLuka ..... LkJohana ..... JnTirhkohte ..... TirhRom ..... Rom1 Korinth ..... 1 Kor2 Korinth ..... 2 KorGalatia ..... GalEphesi ..... EphPhilippi ..... PhilKolossa ..... Kol1 Thessalonika..... 1 Thes2 Thessalonika..... 2 Thes

1 Timothea ..... 1 Tim2 Timothea ..... 2 TimTita ..... TitPhilemona ..... PhilmHebrai ..... HebJakoba ..... Jak1 Petera ..... 1 Pet2 Petera ..... 2 Pet1 Johana ..... 1 Jn2 Johana ..... 2 Jn3 Johana ..... 3 JnJuda ..... JudThupuan ..... Thup

Bible bu hming Lamtawi

Page 42: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

42Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

UPA MANKÛNGADÂWRPUI

Upa Mankûnga (85), UpaLaihnûna leh Dêngchawngi-te fahi May 5, 1929-ah Aizâwlah apiang a; a pa hi DâwrpuiKohhran Upa hmasa ber, 1922-a nemngheh a ni. 1964 khânLai\huami, Châltlâng nên aninnei a, fa pali an nei.

Kum 1989-ah DâwrpuiKohhran Tual Upa atân thlan ani a, 1990-ah DâwrpuiKohhran Upa atân AizâwlPresbytery-in a nemnghet a.Kohhranah chanvo hrang hrang– Secretary, Asst. Secretary,S.S. Supdt., Dâwrpui KohhranCentenary School Board Chair-man te leh chanvo pawimawhtak tak a chelh a. Dâwrpui

Bialah Treasurer leh Statistician tea lo ni tawh bawk.

Inkhâwm, committee,inkhâwmpui leh kohhranprogramme rêng rêng ngaipawimawh mi a ni a.Khawtlâng leh sawrkâr tânpawh mi \angkai tak a ni. Re-public High School dintutezînga mi a ni a, Headmaster hna,1992-a a pension thleng khân athawk a ni. India rama zirtîrtutechawimawina sâng ber, NationalAward for Teachers dawngtu ani bawk.

Upa Mankûnga hian kum2005 a\ang khân lung lam \hatlohna a nei \an a, kawng hranghranga enkawl a ni a, \hachhuak leh tûra beisei a nihlaiin ni 9.5.2014 khân Lalpahnênah min chawlhsan ta a ni.Hemi ni hian amah thlahna hunin lamah Bialtu Pastor C.Zorammawian a hmang a, BiakInah Aizâwl CentralPresbytery Moderator Upa F.Lallûran vuiin kohhranhote,Kohhran Zaipâwl leh BialZaipâwlte nên ui takin kanthlah liam ta a ni.

– Upa Dr. C. ZârzolianaDâwrpui Kohhran Ziaktu

Page 43: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

43Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

UPA LALRINTLUANGADULTE

Upa Lalrintluanga (66),Pu Sechâna leh Pi Biakkûngi-tefa hi December 27, 1948 khânDulte-ah a piang a. Kum 1979October 29-ah Thanpâri, Dultenên inneiin fanu pasarih an nei a.1980-ah Upa atân thlan tlin a nia, hemi kum vêk hianHmârchhak Presbytery-in DulteKohhran Upa atân a nemngheta ni. Khawtlângah mi \angkai taka ni a, YMA President leh VicePresident te a lo ni tawh a,MUP-ah pawh chanvopawimawh tak tak a chelh \hînbawk.

Bible Society rawngbâwlnaa ngai pawimawh êm êm a,Area-ah Vice President niinUnit President a ni mêk a ni.Kristian Tlângau Agent-ah kum30 chuang zet a \ang tawh a, athih ni thlengin Agent-ah a la\ang reng a ni. Synod SundaySchool Committee member tea lo ni tawh a. Presbytery, Bialleh Tualchhûng Kohhranahtechanvo pawimawh tak tak a

chelh a. A boral pawh hianKohhran Committee Chairmanbâkah committee peng hranghrangah Chairman a ni mêkbawk.

Kum 2007-ah pumpui can-cer a ni tih hriat a ni a, a \ha veleh mai a, kum 2014 March ni 8khân Kohhran Centenary Hallsaknaah chesualin Saitualdamdawi in panpui a ni a, arawn \ha chhuak leh a. May ni15-ah Centenary Hall saknaahnilêngin a hnatlâng ve leh a, hemitlai hian a pum nâ a rawn chhuakleh thut a, \hat lam pan hlei theitawh lovin May 19, 2014 khânLalpa hnênah min kalsan ta a ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Upa Lalzuithanga,Bial Chairman-in a hmang a,Biak Inah TuivawlrâlPresbytery Moderator PastorLalthlamuanan a vui a, BialZaipâwl leh Kohhran Zaipâwlte, Presbytery chhûng lehpâwna kohhran mipuiten ui takinkan thlah liam ta a ni.

– Upa H. LalduhawmaDulte Kohhran Ziaktu

Page 44: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

44Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

UPA ROKHÛMASAIPÛM

Upa Rokhûma (97), PuZînga leh Pi Mengnui-te fapa hini 15.9.1917 khân Saipûmah apiang a. Kum 1945-ahTlungkimi nên inneiin fa 8 annei.

Tual Upaah kum kua a \anhnuin kum 1961-ah Upa atânthlan a ni a, 1962-ah SaipûmKohhran Upa atân HmârthlangPresbytery-in a nemnghet a ni.

Presbytery leh Bial com-mittee hrang hrangahte a tel tawha, Kohhran Chairman, Secre-tary, Tualchhûng sum vawngtu,S.S. Supdt. te a lo ni tawh bawk.Kum 2012 khân SakawrhmuituaiPresbytery Inkhâwmpuiin UpaOrdination kum 50 a tlinchawimawina thuziak a lo hlântawh a ni.

Khawtlâng rawngbâwlnalamah YMA hruaituah te, VCP-ah te, VC member-ah te a lo\ang tawh \hîn a ni.

Kum 2001 a\anga insawisêl

\anin kum 2005 a\ang khân a mita fiah lo \an a, Biak In thleng theilovin hun eng emaw chen a awma, kum 2010 khân sawrkâr Doc-tor Eye Specialist-ten free clinicrawn neiin, hlawhtling taka zai ani a, biak in thleng leh theia aawm avâng leh pulpitrawngbâwlna nei leh theia a awmavângin amah pawh a lâwmin,kohhranhote pawhin kanlawmpui hle a ni.

Ni 16.3.2014 (Pathianni)-a a inkhâwm kal chu step-ah tlupalhin enkawl ngaiin a awm a,chuta \ang chuan a taksa chaklo zêlin ni 12.6.2014-ah chatuanram min pansan ta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah Bialtu Pas-tor, Rev. Lalrindikan a hmang a,biak inah Rev. H. Lalrinsânga,Sakawrhmuituai PresbyteryModerator-in a vui leh a,Presbytery Upa te, KohhranZaipâwl leh Kohhran mipuiten uitakin kan thlah liam ta a ni.

– Upa C. LalfakawmaSaipum Kohhran Ziaktu

Page 45: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

45Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

UPA VÂNLALNGÊNAMAUBAWK SIKUL VÊNG

Upa Vânlalngêna (76), PuTairûma leh Pi Kâp\huami-te fahi 7.7.1938 khân Chhîppuikhuaah a piang a. Ni 22.1.1966-ah Lalmawii nên inneiin fapa palian nei.

Kum 1970-ah Aizâwlah lopêm chhovin Maubâwk MiddleSchool dintu zîngah a tel a,Maubâwk High School-ah pheichuan Managing Board Chair-man kum hnih chhûng a chelh a,Board member-ah \angchhunzawmin \hahnem a ngai\hîn hle a. Maubâwk VC Presi-dent a ni tawh bawk.

Tualchhûng Upa term hniha chelh hnu kum 1990-ahMaubâwk Kohhran Upa atânthlan a ni a, Aizâwl ChhimPresbytery-in MaubâwkKohhran Upa atân a nemngheta ni.

Kum 1999-a MaubâwkSikul Vêng Kohhran a lo indan

khân Kohhran Chairman hmasaber a ni a, a hnu zêlah pawh OBdinhmun a chelh kim vek a,Maubawk Pastor Bial Chairmanhmasa ber a ni bawk.

Kum 2012 khân stroke(Thisen sâng)-in a tlâkbuak thuta, damdawi inah te a awm a,tlêma a lo \hat chhuah leh hnuahpawh biak in a la thleng hrâmhrâm a, hetia a nat chhûng hi BialChairman dinhmun a chelh leh laia ni a, damsam lo chungin achanvo chu a tlingtla thei a ni.June ni 7, 2014-ah hritlângkhawsikin a man ve leh a,12.6.2014 khân a rawng a bâwl\hin Lalpa hnênah min lo kalsanta a ni.

Hemi ni hian amah thlahnahun in lamah Bialtu PastorLalremruata Râltein a hmang a,biak inah Upa R. Rualkhûma,Aizâwl Chhimthlang PresbyteryModerator-in a vui a, KohhranZaipâwlten zaia thlahinPresbytery huam chhûnga Min-ister/Pastor leh Kohhran Upa\hahnem tak nên kohhranhovinkan thlah liam ta a ni.

– Upa H. LalnuntluangaMaubâwk Sikul Vêng

Kohhran Ziaktu

Page 46: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

46Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

UPA THANGKÛNGARUANTLÂNG

Upa Thangkûnga (78), PuHrângnawna (L) leh PiTuahchhûngi (L)-te fa hi5.1.1936 khân Sâmthangkhuaah a piang a. Kum 1945-ah Fârkâwnah an pêm a, 1961-ah Kêlkângah an pêm leh a, kum1964-ah sawrkâr hna avânginMualkawiah an awm a, Mizorambuai avângin 1968-ahRuantlângah khâwm an ni a, athih ni thlengin a khawsa ta a ni.Ni 7.4.1960-ah Ronghilhlovi,Fârkâwn nên inneiin fa 10 an neia, Pi Ronghilhlovi hian a boralsanhnuah Lalhmangaihtluangi nêninneiin fapa 1 an nei leh.

Mualkawi PrimarySchool-a a thawh hnuahRuantlâng Primary School I-ahHead Teacher-in a pensionthlengin a thawk a ni.

Sunday School zirtîrtu,Superintendent (Puitling lehNaupang), K|P Leader lehSecretary, Tual Upa, Kohhran

Secretary-te a nih hnuin ni8.10.1978-ah MualvêngKohhran Upa ni tûrinKhawchhak Presbytery-in anemnghet a ni.

Tualchhûng KohhranahChairman, Secretary, Trea-surer, Sunday School zirtîrtu,Ramthar Committee Chairmanleh Secretary, BSI Presidentleh Secretary hnate a lo chelhtawh a. Bial Secretary (1968-1978) te, Bial Chairman(2000-ah) te, Area BSI Chair-man leh Secretary te a lo nitawh a; Presbytery-ah pawhFinance Officer, Statistician tea ni tawh bawk a ni. Synod-ahSunday School Committee te,Synod Literature & PublicationBoard-ah te a lo tel tawhbawk.

Kum 2010 a\angin thisensâng a nei a, damdawi inahenkawl a ni \hîn a, kum 2011a\angin rilru lam leh taksa lamchak lohnain a tlâkbuak zui zêla. Damdawi in hrang hrangahenkawl a nih hnuin 25.6.2014khân chatuan ram min pansanta a ni.

Ruantlâng Kohhran Ziaktu

Page 47: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

47Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

UPA F. LALRINTLUANGACHAMPHAI ELECTRIC

VÊNG

Upa F. Lalrintluanga (65),Hauhleithanga (L) leh|ialpumi (L)-te fa hi 1949 Marchni 15 khân Khuanglêngah apiang a. Kum 1972-ah K.Lalhmangaihi, Leisen khua nênan innei a, fa 5 an nei.

Kum 2003-ah Upa atânthlan a ni a, kum 2004-ahChamphai Electric VêngKohhran Upa atân nemngheha ni.

Kohhranah chanvo hranghrang NPSS zirtîrtu leh Super-intendent te, Puitling SundaySchool zirtîrtu leh Superinten-dent hna te chelhin Diploma adawng tawh a ni. Kohhran Sec-retary te, Kohhran Chairman teleh Kohhran Committee pênghrang hrang Ramthar, Building,Social Front leh KristianChhungkaw Committee-ah teChairman hna a chelh tawhbawk a, Kristian Tlângau

Agent-ah kum 23 (1991-2014)chhûng \angin a thih thlengin a\ang a ni. Bial Standing Commit-tee, Bial Nomination Committeemember leh Bial Sunday SchoolCommittee te a ni tawh bawk. Aboral hian Bial Standing Com-mittee member a ni mêk bawk ani.

Kum 2014 February thlatîr khân thâwklehkhatahlehkha a chhiar thei lo thut a,a mit entîrin Aizâwlah a kala, hemi hnu March thlaah ahriatna a \ha lo \an a, zual lama pan zêl avângin Aizâwlpanpui leh a ni a, thluak can-cer a lo ni a, June ni 27 zînglam dâr hnih vêl a\angin athaw a hah a, Lalpa hnênahmin kalsan ta a ni.

Hemi ni vêk hian amahthlahna hun in lamah Bialtu Pas-tor, Rev. LalramdintharaColney-in a hmang a, biak inahUpa F. Lalsângliana, Moderator,Champhai North Presbytery-ina vui a, kohhranhoten ui takin kanthlah liam ta a ni.

– T.Upa F. LalbiakmawiaChamphai Electric Vêng

Kohhran Ziaktu

Page 48: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

48Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

UPA S. SAHLUTUIPÂNG

Upa Sahlu (72), S. Ito fapahi 23.3.1942 khân Saiha dis-trict chhûnga Khopai khuaah apiang a. Ni 16.2.1965-ah K.Khova nên inneiin fa 7 an nei.A nupui hian ni 16.11.2009khân a boralsan tawh a ni.

Kum 1971-ah hetih hunlaia an awmna EvangelicalChurch of Maraland (ECM)Kohhranah rawngbâwltu a ni\an tawh a. ECM Kohhranahhian rawngbâwltu \angkai lehinpe tak a ni a, rawngbâwl hnapawimawh tak tak a chelh a.Kum 1982-ah Vahaiah an pêma, kum 1985 khân Tuipângah anlo pêm lût a, a awmna apiangahrawngbâwltu \angkai tak a nizêl \hîn.

Kum 2012-ah ECMKohhran chhuahsanin kanKohhranah an lo lût a. Kum2013-ah Tuipâng Kohhran Upaatân thlan a ni a, hemi kum vêk

hian Chhimtuipui PresbyteryInkhâwmpuiin Upa atân anemnghet ta a ni. A thih lai hianKohhranah Synod sum ziaktu ani mêk a ni.

Upa S. Sahlu hi miinngaitlâwm leh Pathian thuchhiar peih leh hre tak a ni a,Pathian thu sawi nuam a tih angbawkin a sawi pawh a sawithiam hle.

Pa hrisêl tak ni \hîn mah se,kum 2014 a\angin natna sawi bîktûr awm chuang lovin taksanatna eng eng emawin a tlâkbuak\an a. Thawhah te neiin a taksaa lo chak lo tial tial a. Doctor-terâwnin theih ang tâwkin aninenkawl a. Dam leh mai tûra kanbeisei laiin ni 27.6.2014 khânLalpa hnênah min chawlhsan taa ni.

A tûkah amah thlahna hunin lamah Rev. R. Lalsiamlianana hmang a, biak inah ChhimtuipuiPresbytery Moderator, Rev.Lalrinfela Pachuauvin a vui a,Presbytery hruaitute, Bial chhûngUpate leh kohhranhoten ui takinkan thlah liam ta a ni.

– Upa F. LalrûmaTuipâng Kohhran Ziaktu

Page 49: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

49Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

PASTOR F. LALTLANTHANGATUIKUAL

Pastor F. Laltlanthanga(61), Upa Chaldailova leh PiVânlêngpuii te fapa hi June 14,1953 khân Phulmawi khuaah apiang a, kum 1960-ah Puallawikhua a\angin ChamphaiTlângsâmah an pêm a. Kum1967-1975 chhûng Zotekhuaah sawi khâwm avângin aawm a, kum 1976-ah ChamphaiTlângsâm khuaah an kîr leh ani. Kum 1982 November ni20-ah Sângchhîngpuii nên aninnei a, fapa 2 an nei.

Kum 1963-ah pâwl thuma pass a, Middle School a kallai hian ram buai avângin kumruk zet a châwl leh a, kum1972-ah pâwl ruk a pass a, kum1977-ah HSLC a zo va, 1978-ah PUC a zo leh a, kum 1982khân ATC a\angin B.Th. a zoleh a, Pastor hna a thawh hnuahB.D. external-in a pass bawk.

Pastor a nih hma a\angin

khawtlâng leh kohhranahtheihtâwpin a inhmang a, YMAleh K|P-ah te hruaitu a ni a,NPSS zirtîrtu leh Thuhriltu te,President/Gen. Secretary, Stu-dent Body, Aizâwl te a lo nitawh a ni.

Pastor-a a luh hnuin BialChairman-ah \um riat a \ang a,Presbytery Moderator-ah \umthum, Synod level committeehrang hrang - SEC, Pastoral,MSSU, Synod Literature &Publication Board, MissionBoard leh Hospital Board-ahte a tel tawh bawk.

Thu leh hla lama miinhmang tak a ni a, Seminarpaper za zet a ziak tawh a,lehkhabu leh booklet a buatsaihnual tawh a, hla 2 a phuah tawhbawk.

Kum 1982-ah Pro. Pastoratân lâk a ni a, Pro. Pastor a nihchhûng hian Vânzau Bialah aawm a, kum 1984-ah KâwlkulhBial, NE Bualpui (tûnaHliappui)-ah a awm leh a,Kâwlkulh Bial a\anga NEBualpui Bial a indan avânginkum 1985 khân Kâwlkulhah daha ni leh a, kum 1985 khân Pas-tor atân nemngheh a ni ta a ni.

Page 50: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

50Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

Pastor F. Laltlanthanga hiBial vawn leh kohhran enkawlnuam ti mi tak leh inpe tak a nia, kohhran humhalhna lehkohhran tâna \ha tûr nia ahriatah chuan huaisen taka dingtlat mi a ni. Kohhran leh arawngbâwl hna a ngaipawimawh a, a nupui fanautean dam lohva khuma an mutreng pawhin ‘Pathian kutaawm an ni alâwm’ tiin a Bialfan a \hulh ngai lo a ni.

Bial a vawn tawhte chu–Phuaibuang Bial (1986-1988),Ruantlâng Bial (1988-1995),Bilkhawthlir Bial (1996-2002), Chawnpui Bial (2003-2006), Ramhlun North Bial(2007-2011), Tuikual (2012-2014) a ni.

Hun rei tak chhûng a kâwnglam a sawisêl hnuah kum 2013khân a inentîr a, chuap cancer ani tih hmuh chhuah a ni a. A natna

chu huaisen takin a hmachhawna, a kâwng nâ chu lo zual tialtial mah sela Pathian hnênalâwm thu sawi chunginrawngbâwlnaah a theih angangin a inhmang hrâm hrâm\hîn.

Kum 2014 June thla khândamdawi inah a lût a, damdawiin a\anga a chhuah hnuah inlamah theih ang anga enkawl ani a, July 12, 2014 Inrinni zînga\angin thâwk harsa a ti zuala, hemi zân dâr 8:30-ah Lalpahnênah min kalsan ta a ni.

July ni 13, 2014Pathianniah Tuikual PastorQuarter-ah vuina hun hman anih hnuah Tuikual KohhranBiak Inah Rev. P.C. Pachhûnga,Executive Secretary hovinvuina hun hman leh a ni a, ropuitaka thlah liam a ni ta a ni.

SecretaryMizoram Synod

HRIATTIRNA8 SEC 250:3(8) chuan kan rawngbâwltu - Minister leh KohhranUpa (Active) thite chu Biak Inah zêl vui tûr a ni tiin a rêl a, hei hikohhranho kan inhriattîr a ni e.

8 SEC 253:12 chuan Pathian Biak Inkhâwm Hruaina Bu 2014Edition Bung 1:3(1)(a)-a ‘Amen’ tih hi thai chhiat ni se tiin a rêl a,hei hi a hmangtute kan inhriattîr a ni e.

Page 51: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

51Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

SYNOD BOOKROOM LEHKHABU THAR8 Thlarau Thianghlim Zirtîrna Aw Vol. VII : Lal Isuan a zirtîr12-te a ko va, anmahni hnawh chhuah theihna tûrin ramhuaibawlhhlawhte chunga thuneihna a pe a; damlohna tinrêng leh natnatinrêng tihdam theihna tûrin thuneihna a pêk thu Bible-ah kan hmu a(Mt 10:1). Hêng thute hi tûna ringtute tân a nihzia chiang taka târlanna P.C. Lianhmingthanga buatsaih hi lo chhiar la, i nunah ThlarauThianghlim zirtîrna thar i chhar chhuak hial thei ang. A man ̀ 150.8 Saltângte chhuah zalên tûrin a lo kal : Lehkhabu \ha sawinikhuaa lam chhuah ve ziah, Dr. Rebecca Brown-i ziah Mizo\awnga lehlin, rei tak lei tûr awm tawh lo kha a lo chhuak leh ta. Helehkhabu hian Setana mi leh sate hre thiam tûr leh bei lêt thiam tûrte, Setana hnungzuitute hre chhuaka Isua hnêna hruai thleng tûr teinmi tam tak a lo pui tawh a, a la pui zêl bawk ang. A man ̀ 1508 Sakawlh leh mi thianghlimte : Sakawlh leh a chhinchhiahnahi a hlauhawm em? UID hi sakawlh chhinchhiahna a ni thei angem? Sakawlh hneh phal mi thianghlimte chu tute nge? Hêngtûnlaia zawhna lâr tak takte hi mi thiamte chhânna hriat ve lohchuan buai a awl hle. Hêng thilte chhânna, Lêngthanga buatsaih chua lo chhuak ta bawk e. A man ̀ 1008 Thlarau Mi : He lehkhabu, Watchman Nee-a ziah, Dr.Zohmangaiha, IRS (Rtd.) lehlin hi Mizo Pathian thu lamlehkhabuah chuan a chhah ber pâwl leh lehkhabu lei manhlapâwl tak a ni ngei ang. He lehkhabu, phêk 1,056 zeta chhah, ̀500 man hi amah Watchman Nee-a sawi angin, Setanan ziaklo tûra a beihna nasa tak kârah Pathianin a ziaktîr a ni. Lohlâwkpui ve rawh le.

Page 52: Kristian Tlangau - February, 2015 - Mizoram Synod

52Kristian Tlangau

wwww.mizoramsynod.org

To

Postal Regn. No. MZR/51/2009-2011 RNI Regn. 45445/86

Published by Rev. K. Lalpiangthara at Aizâwl, Mizoram on behalf ofMIZORAM PRESBYTERIAN CHURCH SYNOD. Typeset by SL&PB andPrinted at the Synod Press, Aizâwl – 796 001, Mizoram. Copies–33,700