Krishnamurti Kimdir

Krishnamurti Kimdir?

Hazırlayanlar:

Nurgül Demirdöven ve Deniz Demirdöven

Krishnamurti Kimdir?

Hazırlayanlar:Nurgül Demirdöven ve Deniz Demirdöven

Bu kitap Ayna Yayınevi’nin kitapseverlere hediyesidir.

Krishnamurti Kimdir?

Jiddu Krishnamurti 12 Mayıs 1895'te Hindistan'ınMadanapalle bölgesinde doğdu. Brahman bir âileninsekizinci çocuğuydu. Âilesi Tanrı Krishna'ya bir saygıgöstergesi olarak adını Krishnamurti koydu. Çocuk-luğunda çok cömert, içedönük ve sessiz biriydi; ken-disiyle hizmetçiler arasında ayrım görmez, saatlercepencere kenarında oturarak uzaklara dalar, böcekleri,kayaları, yaprakları incelerdi. On yaşındayken annesiölünce babası çocuklara bakamayacak durum’a geldi.Krishnamurti'nin babası Theosophical Society adlı birderneğin üyesiydi. Helena Blavatsky tarafından1831 yılında kurulan bu derneğin amacı, insânlığıDünyâ Öğretmeni Maitreya'nın yeryüzüne yenidengelişine hazırlamaktı. Blavatsky öldükten sonra bu so-rumluluğu Annie Besant ve C. W. Leadbeater üstlen-mişlerdi.1909 yılında kumsalda kendisinden üç yaşküçük erkek kardeşi Nityananda ile oynayan Krish-namurti'yi görünce Leadbeater 13 yaşındaki buçocuğun aura'sının bencillikten bütünüyle arınmış

6olduğunu gördü ve aradıkları dünyâ öğretmeninin Kr-ishnamurti olduğunu düşündü. Bunun üzerinederneğin genel başkanı Besant'a tanıtıldıklarında, Be-sant bu iki kardeşten öylesine etkilendi ki, onlarıneğitimini üstlendi. Theosophical Society'nin önderleri‘Dünyâ Öğretmeni’nin Krishnamurti'nin bedenindegeri gelişine hazırlanmak amacıyla 1911 yılında DoğuYıldızı Örgütü'nü (Order of the Star in the East) kur-dular ve örgütün başına genç Krishnamurti'yi ge-tirdiler. Artık Krishnamurti çocuklara ve büyüklereders veriyor, Annie Besant ile birlikte yurtdışınaçıkarak sohbetler ediyordu.

8

Krishnamurti Kimdir? Bu sorusunun yanıtını aramağadevâm edelim.

1911'de kendisine verilen 'Alcyone' adı altında At theFeet of the Master (Usta’nın Dizinin Dibinde) başlıklıilk kitabı yayınlandı. Besant kitaba yazdığı önsözde bukitabın Krishnamurti'nin dünyâya sunduğu ilk ar-mağan olduğunu yazıyordu. İngiltere'de on yıl eğitimgördü, 1920 yılında Paris'te üniversiteye yazıldı. 1921yılında kardeşi Nityananda'nın rahatsızlanışı üzerineHindistan'a döndü, 1922 yılında kardeşi ile birliktegeldiği Kaliforniya'nın Ojai bölgesinde geri kalanyaşamını bütünüyle değiştirecek bir deneyim yaşadı.İki hafta boyunca her gün yaklaşık otuz dakika medi-tasyon yapmıştı, bu iki hafta sonunda ensesinde çokbüyük ağrılar duymağa başladı. Öylesine duyarlı birdurum’a gelmişti ki, en küçük sesleri bile algılıyordu;içini bir ateş kaplamıştı. Bu hâli üç gün boyunca sürdü.Krishnamurti bir ağacın altında yaşadığı deneyimi ikigün sonra şöyle açıklıyordu:

“Avustralya'dan ayrıldığımdan beri Kuthumi'nin bana ora-dayken verdiği mesaj hakkında düşünüp taşınıyordum.Doğal olarak onun buyurduklarına olabildiğince çabuk ulaş-mak istiyordum, ama önüm’e koyulan ideallere ulaşmaktaen iyi yöntemin ne olduğu konusunda bir ölçüde emîndeğildim. Diyebilirim ki, düşünmeden geçirdiğim bir gün

9

bile olmadı, ama düşünüş şeklimin son derece sıradan veözensiz olduğunu utanarak söylemek zorundayım. AmaKuthumi'nin mesajı her ân zihnimin bir köşesindeydi. 3Ağustos 1922'den beri her sabah düzenli olarak yaklaşık 30dakika meditasyon yapıyordum. Şaşırtıcı bir biçimdeoldukça kolaylıkla yoğunlaşabiliyordum ve birkaç güniçinde nerede hatâ yaptığımı ve yapmış olduğumu görmeğebaşladım. Hemen, bilinçli olarak, geçmiş yılların yanlışbirikimlerini yok etmeğe koyuldum. Aynı hızla amacımaulaşımın yollarını ve araçlarını bulmağa giriştim. Önceliklebütün öteki bedenlerimi Budik düzeyde uyum’a kavuştur-mak zorunda olduğumu fark ettim, bunu yapabilmek içinbenliğimin bu düzeyde ne istediğini bulmak zorundaydım.Çeşitli bedenler arasında uyum sağlayabilmek için, onlarında bu düzeydekiyle aynı hızda titreşimini sağlamak vebunun için bu düzeydekinin yaşamsal ilgisinin ne olduğunubulmak zorundaydım.

Beni şaşırtan bir rahatlıkla bu yüksek düzeydeki temel il-ginin Maitreya'ya ve diğerlerine hizmet etmek olduğunubuldum. Fiziksel zihnimde bu düşünce son derece açıktı,öteki bedenlerin de tıpkı soylu ve tinsel düzeyde olduğu gibidevinişini ve düşünüşünü sağlamak ve denetlemek zorun-daydım. Üç haftadan kısa bu süre içinde, gün boyuncaMaitreya'nın imgesini zihnimde tutmağa yoğunlaştım vebunu yapmakta hiç güçlük çekmedim. Dinginleştiğimi veçok daha huzûrlu olduğumu fark ettim. Yaşam’a bakışımbütünüyle değişmişti. Sonra 17 Ağustos'ta ensemde keskinbir ağrı başladı, meditasyonu 15 dakikaya indirmekzorunda kaldım. Ağrı geçsin istiyordum, ama daha da arttı.

10

19 Ağustos'ta doruk noktasına ulaştı. Düşünemiyordum,hiçbir şey yapamıyordum, buradaki arkadaşlar beni yatıpdinlenmeğe zorladılar. Sonra hemen hemen bütün bilincimiyitirdim, ama yine de çevremde neler olup bittiğinin farkın-daydım. Her gün öğle saatlerinde kendime geliyordum.

İlk gün, bu hâldeyken ve çevremdeki şeylerin bil-incindeyken, ilk olağandışı deneyimi yaşadım. Yolu onaranbir adam var idî; o adam bendim; elindeki kazma bendim;kırdığı taş benim bir parçamdı; ince ot tânesi benim var-lığımdı, adamın yanındaki ağaç bendim. Neredeyse adamile aynı şeyleri duyumsuyor ve düşünüyor, ağacın dallarıarasında esen rüzgârı, otun üstündeki küçük karıncayıduyumsayabiliyordum. Kuşlar, toz toprak, gürültü benim birparçamdı. Tam o sırada az uzaktan bir araba geçti;sürücüsü, motoru, tekerlekleri bendim; araba benden uza-klaştıkça ben de kendimden uzaklaşıyordum. Ben herşeydeydim, ya da dahası her şey bendeydi, canlı ve cansızher şey; dağ, solucan ve soluk alıp veren bütün her şey.Bütün gün bu mutluluk hâlini yaşadım. Hiçbir şey yiyemiy-ordum, saat altıda yine fiziksel bedenimi yitirmeğebaşladım, doğal olarak fiziksel öğe istediğini yapıyordu; yarıbilinçliydim.

Ertesi günün sabahı (20 Ağustos) hemen hemen bir öncekigün gibiydi, odada çok insân oluşuna dayanamıyordum. On-ları oldukça garip bir biçimde duyumsuyordum, titreşimleribeni sinirlendiriyordu. O akşam saat yine altıya doğru herzamankinden daha da kötüleştim. Kimse yanımda dursun

12

ya da bana dokunsun istemiyordum. Son derece yorgun vegüçsüzdüm. Sanırım aşırı bunalmıştım ve fiziksel denetimyokluğundan dolayı ağlıyordum. Başım oldukça kötüydü,sanki tepesine iğneler batırıyorlardı. Bu hâldeyken, yattığımyatak düşünemeyeceğiniz kadar pis ve kötü geliyordu bana,oysa bir önceki gün de yattığım yatak aynısıydı. Birdenyerde oturduğumu fark ettim, Nitya ve Rosalind yatağayatayım istiyorlardı. Onlar bana dokunmasınlar istiyordum,yatağın pis olduğunu söyledim. Bir süre daha böyle geçti,sonunda verandaya çıktım, kısa bir süre bunalmış, amabiraz daha dingin olarak oturdum.

Kendim’e gelmeğe başladığımda, Bay Warrington evinyakınındaki biber ağacının altına git dedi. Orada bağdaş ku-rarak meditasyon yaptım. Bir süre böyle oturduktan sonrabedenimden çıktığımı duyumsadım, ağacın nârin, yumuşakyapraklarının altında oturduğumu gördüm. Yüzüm doğuyadönüktü. Bedenim önümde duruyordu ve başımın üstündeparlak ve apaçık Yıldızı görüyordum. Sonra Buda'nın titreşi-mini duydum; Maitreya'yı ve Kuthumi'yi gördüm. Öylesinemutlu, dingin ve huzûrluydum. Hâlâ bedenimi görebiliyor,onun çevresinde dönüyordum. Havada ve gölde o kadarderin bir dinginlik egemendi ki, fiziksel bedenimi ve zihnimiduyumsuyordum. Yüzeyde hareketler altüst edilebilirdi,ama hiçbir şey, evet hiçbir şey, rûhumun dinginliğini boza-mazdı. Ulu varlıklar bir süre benimle birlikte kaldılar, sonragittiler.

Gördüklerimden dolayı inanılmaz ölçüde mutluydum. Artıkhiçbir şey eskisi gibi olamazdı. Yaşamın kaynağından berrak

13

ve arı sular içtim, susuzluğum yatıştı; artık bir daha susaya-mam. Artık bir daha zifiri karanlıkta kalamam; Işığı gördüm.Bütün acıyı ve üzüntüyü iyileştiren şefkate dokundum;kendim için değil, dünyâ için. Dağın doruğuna çıktım ve UluVarlıkları seyrettim. Bir daha karanlıkta kalamam; görkemlive iyileştiren Işığı gördüm. Hakîkatin kaynağı bana açıldı vekaranlık dağıldı. Bütün görkemiyle Aşk kalbimi sarhoş etti;kalbim bir daha asla kapanamaz. Sevincin ve sonsuz Güzel-liğin kaynağından içtim. Tanrı ile sarhoş oldum.”

Krishnamurti bu deneyimi yaşadığında yanındakardeşi Nityananda da var idî. O da o gün yaşananlarışu sözlerle anlatmıştı:

“Bay Warrington tam zamânında yetişti. Evin önünde birkaçmetre uzakta nârin, ince yeşil yaprakları olan genç bir biberağacı var, şimdi dalları kokulu çiçeklerle dolu, bütün günboyunca vızıldayan arılar, küçük kanaryalar ve sinekkuşları ona dadanıyor. Bay Warrington Krishna'nın o ağacınaltına gitsin diye ısrâr etti. Krishna ilkin gitmedi, ama sonrakendi isteğiyle gitti. Yıldızların aydınlattığı bir karanlık varidî, Krishna gökyüzüne uzanan ince, kara yaprakların al-tında oturuyordu. Hâlâ bilinçsizce mırıldanıyordu, ama bir-den rahatlayarak içini çekti ve bize "Oh, beni buraya nedendaha önce göndermediniz?" dedi. Ardından kısa bir sessiz-lik oldu.

Sonra bir ezgi mırıldanmağa başladı. Neredeyse üç günboyunca ağzından tek bir söz çıkmamış, bedeni bu yoğun

14

gerilim sebebiyle bitkin düşmüştü. Oldukça yorgun bir sesleAdyar'daki tapınakta her gece söylenen mantrayı okuyordu.Sonra sessizlik oldu.

Yıllar önce Taormina'da Krishna, Buda'nın dilenci giysileriiçindeki güzel bir resmine derinlere dalmış gözlerle bak-tığında, mutluluk dolu bir ân, tanrısal Ulu Varlığı duyum-samıştık. Bu gece de Krishna genç biber ağacının altındaşarkısını bitirince, Bo ağacının altında oturan Buda'yıdüşündüm ve yine, Krishna'yı daha önce kutsadığındaolduğu gibi, huzûr dolu vâdîye bir ışık dalgası yayıldığınıduyumsadım. Gözlerimizi ağaca dikmiş her şeyin yolundaolup olmadığını merâk ediyorduk, çünkü artık tam bir ses-sizlik egemendi. Bakarken birden ağacın üstünde büyük birYıldız’ın parladığını gördüm, Krishna'nın bedeninin Ulu Var-lık için hazırlandığını anladım. Eğilip Bay Warrington'aYıldız’ı gösterdim.

Her yer ulu bir varlıkla doldu, dizlerimin üstüne çöküp yerekapanmak istedim, çünkü hepimizin kalbindeki Büyük Lor-dun geldiğini biliyorduk, onu göremesek de varlığınıngörkemini duyumsuyorduk. Sonra Rosalind gözlerini açtı vegördü. Yüzü hiç kimsede görmediğim bir biçimde değişti,çünkü o gecenin görkemini fiziksel gözlerle görecek kadarkutsanmıştı. Bize "O'nu görüyor musunuz, O'nu görüyormusunuz?" derken yüzünün biçimi değişiyordu, kutsalMaitreya'yı görmüştü. O'nu bir ânlığına da olsa görebilmekiçin milyonlarca insân O'nun beden buluşunu bekler, amaRosalind'in masûm gözleri var idî ve O'na büyük bir içten-likle hizmet etmişti. O'nu göremeyen bizlerse yıldızların

15

ışığı altında Rosalind'in kendinden geçmiş solgun yüzüneyansıyana gecenin Nûr’unu seyrediyorduk.

Rosalind'in bakışlarını hiçbir zamân unutmayacağım; bengöremiyordum ama Maitreya'nın varlığı içimi doldurmuştu,O'nun bize döndüğünü ve Rosalind'e bir şeyler söylediğiniduyumsuyordum; "Yapacağım, yapacağım" diye yanıtverirken Rosalind'in yüzü kendinden geçmiş bir hâlde kut-sallıkla parlıyordu; sanki büyük bir sevinçle söz veriyordu.Ona baktığımda yüzünün nasıl göründüğünü asla unuta-mayacağım; neredeyse ben bile onun gördüğüyle kutsan-mıştım. Yüzü kalbinin nasıl kendinden geçtiğinigösteriyordu, varlığının en derin yanı O'nun varlığı ile alevalev yanıyordu, ama gözleri görüyordu. Sessizce O'nun benihizmetçisi olarak kabûl edişi için yalvardım, hepimizin kalbibu yalvarışla dolmuştu. Uzaklarda alçak ses ile tanrısal birezginin çaldığını duyduk; Gandharva'ları göremesek dehepimiz onları duyuyorduk.

Varlıkların ışıyışı ve görkemi yaklaşık yarım saat sürdü.Rosalind her şeyi görüyor, titriyor, neredeyse sevinçtenhıçkırıklara boğuluyordu, sık sık "Bakın, görüyormusunuz?" ya da "Müziği duyuyor musunuz?" diye soruy-ordu. Hemen ardından Krishna'nın ayak seslerini duydukve karanlığın içinden beyâz giysiler içinde geldiğini gördük;her şey sona ermişti. Rosalind, "İşte geliyor; gidin getirinonu" diye bağırdı ve neredeyse baygın bir hâlde sandalye-sine yığıldı. Kendine geldiğinde ne yazık ki hiçbir şey, hiçbirşey anımsamıyordu; belleğinden hepsi silinmişti, yalnızcakulaklarında müziğin sesi kalmıştı.”

16

Krishnamurti’nin yaşadığı ve kardeşi Nityananda’nında şâhit olduğu bu deneyim, “Krishnamurti Kimdir?”sorusuna aradığımız yanıtın boyutları, derinlikleriolduğunu bize gösteriyor.

1924 yılında Hollandalı soylu Baron van PallandtOmmen'deki şatosunu Krishnamurti'ye armağan etti.Krishnamurti burada binlerce kişiye konuşmâlaryaptı. 1925 yılında Nityananda'nın ânî ölümü onu de-rinden sarstı. Bütün bunlar gerçekleşirken Krishna-murti giderek kendini içinde bulunduğu örgüttenuzaklaşmış hissediyordu. Kaliforniya'da yaşadığı yıl-larda düşüncelerinde büyük değişimler olmağabaşlamıştı. Gün geçtikçe Maitreya'nın, Kuthumi'nin,Buda'nın ve diğerlerinin adını daha az anıyor, sık sıkbir 'Sevgili'den söz ediyordu:

"Sevgili ile ne demek istediğimi soruyorlar. Açıklayayım, sizistediğiniz gibi anlayın. Benim için O Krishna, Kuthumi,Maitreya, Buda, bunların hepsi, ama hepsinin biçimininötesinde. Ne ad verdiğiniz ne fark eder ki?... Benim Sevgilimgökler, çiçekler, her bir insân. Ben Sevgilim ile birleştim ...ve siz O’nu her bir hayvanda, her bitkide, acı çeken her in-sânda göremedikçe anlayamayacaksınız."

Yazdıkları ve söyledikleri onu eğitmiş olanların ve

17

kurtarıcı olsun isteyenlerin bekledikleri yazılar vesözler değildi. Onun başkaldırdığını söylediler. Krish-namurti Life in Freedom (Özgür Yaşam) adlı kitabındaşöyle yazıyordu:

"Her şeye başkaldırıyorum. Başka insânların kendilerini üz-erimde yetke sayışlarına, başkaları tarafından eğitilmeğe,başkalarının bildiklerini bana kabûl ettirmeğe kalkışlarınabaşkaldırıyorum. Kendim bulmadıkça hiçbir şeyi doğru kabûletmiyorum. Başkalarının benden farklı düşünüşüne karşıdeğilim, ama onların bana düşüncelerini, yaşam ile ilgiligörüşlerini zorla kabûl ettirmeğe çalışmâlarına katlanamıy-orum. Daha küçük bir çocukken de başkaldırıyordum. Din-liyor, izliyor, ama bir yandan da sözlerin yanılsayışınınardındaki hakîkati arıyordum."

Krishnamurti kimdir? Bir başkaldıran... Kendi bul-madıkça hiçbir şeyi doğru kabûl etmeyen birbaşkaldıran...

Krishnamurti 1929 yılında 34 yaşındayken, kendisineyüklenen mesih (kurtarıcı) imgesini büyük bir karar-lılıkla yadsıyarak Doğu Yıldızı Örgütü'nü dağıttığınıaçıkladı. Ommen'de 3000 örgüt üyesinin önündekonuşurken radyodan da binlerce kişi tarafından din-leniyordu. Krishnamurti sayıları o târihte 60.000'evaran üyeye şöyle sesleniyordu:

19

“Bu sabah Doğu Yıldızı Örgütü'nü dağıtmak kararını tartışa-cağız. Pek çoğunuz sevinecek, diğerleri de oldukça üzülecek.Bu sevinilecek ya da üzülünecek bir durum değil, çünküaçıklayacağım gibi kaçınılmaz bir durum...

Hakîkat ülkesinin yolu yoktur ve ona ne olursa olsun hiçbiryol ile, hiçbir dîn ile, hiçbir mezhep ile ulaşamazsınız...Benim görüşüm bu ve bunda kesinlikle, koşulsuz olarak ıs-rârlıyım. Hakîkat sınırsız, koşulsuz ve herhangi bir yol ileulaşılamaz olduğu için örgütlenemez de; insânları belirli biryolda yürümeğe yönlendirecek ya da zorlayacak bir örgütde kurulmamak zorundadır. Önce bunu anlarsanız, birinancı örgütleyişin ne kadar olanaksız olduğunugörürsünüz. İnanç kuşkusuz bireyseldir ve onu örgütleye-mezsiniz, örgütlememek zorundasınız. Örgütlediğiniz ândaölür, durağanlaşır; başkalarına dayatılacak bir mezhebe, birdîne dönüşür.

Bütün dünyâda insânların yapmağa çalıştıkları bu.Hakîkatin alanı daraltılıyor ve güçsüzlerin, yalnızca o ân içinhoşnutsuz olanların bir oyuncağı durumuna sokuluyor.Hakîkat indirilemez, birey ona yükselmek için çaba göster-mek zorundadır. Dağın tepesini vâdîye indiremezsiniz...

İşte benim görüşüm’e göre, Yıldız Örgütü'nün dağıtılışınızorunlu kılan sebeplerden ilki bu. Buna karşın, büyükolasılıkla başka örgütler kuracaksınız, hakîkati arayanbaşka örgütlere üye olacaksınız. Ben hiçbir tinsel örgütünüyesi olmak istemiyorum; lûtfen bunu anlayın...

20

Eğer bu amaçla örgüt kurulacak olursa, bir engel, zayıflık,köstek hâlini alır ve bireyi sakatlar, onun büyüyüşünü,özgün biri oluşunu engeller, oysa bu, insânın saltık, koşulsuzhakîkati keşfedişinde temeldir. Örgütün başkanı olarakdağıtmak kararı alışımın başka bir sebebi de bu.

Bu olağanüstü bir iş değil, çünkü kimse beni izlesin istemiy-orum ve bunda ciddîyim. Birini izlediğiniz ânda Hakîkatiizlemiyorsunuz demektir. Söylediğim’e dikkat edipetmediğinizle ilgilenmiyorum. Bu dünyâda yapmak iste-diğim belli bir şey var ve bunu gerçekleştirmekten hiçbirzamân vazgeçmeyeceğim. Yalnızca bir tek temel şeyle il-gileniyorum, o da insânı özgürleştirmek. Onu bütünkafeslerden, bütün korkulardan özgürleştirmeği ve yenidînler, yeni mezhepler, yeni kurumlar ve felsefeler oluştur-mamağı ârzûluyorum. Neden sürekli dünyânın dört biryanını gezip konuştuğumu soracaksınız doğal olarak. Sizebunu ne için yaptığımı açıklayayım; beni izleyen özel birgrup istediğim için değil. Ne bu dünyâda ne de tinseldünyâda hiçbir havârim, öğrencim yok.

Beni çeken para ya da rahat bir yaşam sürmek ârzûsu dadeğil. Rahat yaşamak isteseydim bir kampa gelmez ya danemli bir ülkede yaşamazdım! Açıkça konuşuyorum, çünkübunun bir kerede ve sonsuza dek anlaşılsın istiyorum. Buçocukça tartışcalar her yıl yinelensin istemiyorum.

Benimle söyleşi yapan bir gazeteci binlerce üyesi bulunanbir örgütü dağıtışın olağanüstü bir iş olduğunu söyledi. Onagöre bu çok büyük bir işti, çünkü şöyle diyordu: "Peki daha

21

sonra ne yapacaksınız, nasıl yaşayacaksınız? Sizi izleyen biriolmayacak, insânlar artık sizi dinlemeyecek." Dinleyecek,yaşayacak, yüzünü sonsuzluğa çevirecek beş kişi olsa, o dayeter. Anlamayan, bütünüyle önyargılara batmış, yeniyi is-temeyen, ama yeniyi kendi kısır, durağan benliklerinedönüştürmeği yeğleyen binlerce insânın oluşunun ne yararıvar?..

Özgür, koşulsuz, eksik ve göreceli değil, ama bütün, sonsuzbütünsel Hakîkat olduğum için, beni anlamak, özgür olmakisteyen, beni izlemeyen ve beni kendilerine sonunda birdîne, bir mezhebe dönüşecek bir kafes yapmayan insânlaristiyorum. Bütün korkularından özgür olsunlar yeter - dînkorkusundan, kurtuluş korkusundan, tin korkusundan, aşkkorkusundan, ölüm korkusundan, yaşam korkusundan. Birressam nasıl resim yapmaktan zevk alıyorsa, resim yapmakonun kendini dışa vuruş biçimiyse, sevinç kaynağıysa, iyioluşunu sağlıyorsa, bu da benim için aynı; yoksa hiçkimseden hiçbir şey istemiyorum. Siz yetkeye alışıksınız, yada sizi tinselliğe götürecek bir yetkenin ortamına alışıksınız.Bir başkasını sizi olağanüstü güçleriyle–mucizeyle–Mutluluk denen o sonsuz özgürlük diyârına götüreceğinisanıyor ve umuyorsunuz. Bütün yaşam görüşünüz bu yetk-eye bağlı.

Beni üç yıldır dinliyorsunuz, birkaç kişi dışında kimsede birdeğişim olmadı. Şimdi söylediğimi çözümleyin, eleştirin,öyle ki bütünüyle, kökten anlayın...

On sekiz yıldır bu olay için, Dünyâ Öğretmeni’nin gelişi için

22

hazırlanıyordunuz. On sekiz yıl kalbinize ve zihninize yenibir tat verecek, bütün yaşamınızı dönüştürecek, size yenibir anlayış getirecek, sizi yeni bir yaşam düzeyine taşıyacak,yüreklendirecek, özgürleştirecek birini aradınız, bunun içinörgütlendiniz–şimdi bakın ne oldu! Düşünün, uslamlayın vebu inancın sizi nasıl farklı biri yaptığını bulun–rozet takmakgibi yüzeysel bir farklılıktan söz etmiyorum, bu çok boş, çoksaçma. Böyle bir inanç hangi açıdan yaşamda özsel olmayanşeyleri silip götürdü? Değerlendirişin tek yolu bu: Yanlış veözsel olmayan şeylere dayalı öteki topluluklardan hangi açı-dan daha özgür, daha büyük, daha tehlikelisiniz? Bu örgütünüyeleri hangi açıdan farklı üyeler oldular?..

Hepiniz tinsellik için, mutluluk için, aydınlanmak için birbaşkasına sırtınızı yaslıyorsunuz... Aydınlanmak için, mut-luluk için, arınmak için, kendinizi yozlaştırmamak için kendiiçinize bakın dediğimde, hiçbiriniz buna istekli değilsiniz.Az sayıda kişi olabilir, ama çok, çok az. Öyleyse örgüte negerek var?

Dışarıdan hiç kimse sizi özgürleştiremez; örgütlenerektapınmak, kendinizi bir davâya adamak da özgürleştiremez;kendinizi bir örgüte göre biçimlendirmek, işe vermek deözgürleştiremez. Mektûp yazmak için daktilo kullanırsınız,ama bir sunağın üstüne koyup ona tapmazsınız. Amaörgütler sizin için başlıca ilgi alanı durumuna geldiğindeyaptığınız bu. "Kaç üyeniz var?" Bütün gazetecilerin banailk sordukları soru bu. "Sizi izleyen kaç kişi var? Sayılarınagöre sizin söylediklerinizin doğru olup olmadığına kararvereceğiz." Kaç kişi olduğunu bilmiyorum. Bununla ilgilen-

23

miyorum. Özgürleşmiş bir tek insân bile olsa, bu yeterliolurdu...

Bunda başka, Mutluluk Krallığının anahtarının yalnızca bellikişilerin elinde olduğunu düşünüyorsunuz. Kimsenin elindedeğil. O anahtarı elinde tutmağa kimse yetkili değil. Oanahtar siz kendinizsiniz ve Sonsuzluk Krallığı ancak sizingelişiminize, arınışınıza ve yozlaşmayışınıza bağlı...

Ne kadar ilerlediğinizin, tinsel düzeyinizin ne olduğununsöylenişine alıştınız bugüne kadar. Ne kadar çocukça!Dürüst olup olmadığınızı size sizden başka kim söyleye-bilir?.. Ama gerçekten anlamağı isteyenler, başı sonu ol-mayanı arayanlar hep birlikte yürüyecekler; özsel ve gerçekolmayan her şeye, gölgelere karşı birer tehlike oluşturacak-lar. Ve toplanacaklar, ateş olacaklar, çünkü anlayacaklar.Böyle bir birlik oluşturmak zorundayız ve benim amacımbu. Gerçek dostluk sâyesinde–bunu siz pek biliyor görün-müyorsunuz–hepsinin arasında gerçek bir işbirliği oluşa-cak. Bunun sebebi yetke, bunun sebebi kurtuluş olmayacak,çünkü anlayacak ve böylece sonsuzda yaşayabilecekler. Bubütün hazlardan, bütün kendini adayışlardan daha büyükbir şeydir.

İşte iki yıl enine boyuna düşündükten sonra, bu sebepler-den dolayı dağıtmak kararı aldım. Anlık bir tepki değildi.Kimse beni buna inandırmadı–böyle konularda kimse beniinandıramaz. İki yıl boyunca bu konuyu yavaş yavaş, dikka-tle, sabırla düşündüm ve artık Başkanı olarak Örgütü dağıt-mağa karar verdim. Şimdi başka örgütler kurabilir, başka

24

birinin sizi kurtarsın diye bekleyebilirsiniz. Ben bununla il-gilenmiyorum, kendinize yeni kafesler örüp bu kafesleriyeni biçimlerde süslemenizle de ilgilenmiyorum. Benim tekilgilendiğim insânı kesin olarak, koşulsuz olarak özgür-leştirmek.”

Krishnamurti bu ifâdeleriyle yalnızca örgütü dağıt-makla kalmamış, Theosophical Society üyelerini deşaşkınlık içinde bırakmıştı. Kendisinin gelecekte ya-pacağı işler için toplanan büyük paraları ve dünyânınçeşitli yerlerinde armağan edilen arâzîleri geri dağıttıve yaşamının geri kalanını dünyânın pek çok yerindesohbetler yaparak geçirdi. Artık sohbetlerinde hiçbirdîne, geleneğe, düşünce akımına bağlı değildi. Dersvermekten çok dinleyenlerin kendilerini sorgulamak,söylenenlere körü körüne inanmak yerine kalplerinin

25

derinliklerine bakmak ve kendi varlıklarının hakîka-tini bulmak zorunda olduklarını vurguladı.

Eğitim Krishnamurti için en önemli konulardanbiriydi. Genç insânların ırk, ulusçuluk, dîn, dogma, ge-lenek, sanı gibi koşullanışlarını görüşleri, bilinç-lerinde bir dönüşüm yaşayışları durumundabütünüyle zekî insânlar olabileceklerini ve doğrueylemde bulunabileceklerini düşünüyordu. Önyargısıve koşullanışları olan bir zihin, ona göre aslâ özgürolamazdı. Krishnamurti dünyânın çeşitli ülkelerinde,insânların mekanik, teknolojik araçlara dönüşmekyerine korkusuzca, karmâşa yaşamayan özgürbireyler olarak yaşamı anlayabilecekleri okullar açtı. Krishnamurti ömrünün sonuna dek sohbetlerinisürdürdü, insânlarla bir öğretmen, bir guru olarakdeğil, bir dost olarak konuştu. 90 yaşında bile geziler-ine, sohbetlerine ara vermedi. Dinleyicilerininöğrenişini umduğu her şeyi kendisi yaşadı. 1985yılının sonlarında rahatsızlandı. 17 Şubat 1986 târi-hinde Kaliforniya'nın Ojai bölgesinde bir hastanede91 yaşında öldü. Ölmeden önce "Ben sıradan bir in-sânım, beni sıradan bir biçimde uğurlayın" demişti; be-deni yakıldı ve mezarının üstüne tapınak dikilmesindiye külleri en sevdiği yerlere serpildi. Krishnamurtiardında pek çok ksohbet kaydı, yazı, öğretmenlerle ve

26

öğrencilerle, bilim ve dîn adamlarıyla yapılmıştartışca, televizyon ve radyo söyleşisi, mektûp bıraktı.Bunların çoğu kitâplarda, sesli ve görüntülükasetlerde toplandı, birçok dile çevrildi.

Krishnamurti'nin yaşamı boyunca yaydığı sevgibugün de insânlığın kalbinde ve zihninde yaşamak-tadır.

Krishnamurti kimdir? Krishnamurti, kendi tâbiriylesıradan bir insândır... İnsânlarla bir öğretmen, bir guruolarak değil, bir dost olarak konuşan sıradan birinsân...

Krishnamurti’den

Seçme Sözler

29

“Algı” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Düşüncenin hareketi olmaksızın göz-lem yapılışı algıdır, o zamân bellekbütünüyle sessizdir. Algı herhangi birşeye geçmiş ile bakmamaktır. Bir şeyinhakîkatini hemen görmektir, çözüm-lemeden, uslamlamadan, ertelemedengörmektir.”

“Bütünsel özgürlük olmadan her algıçarpıtılır. Yalnızca bütünüyle özgürolan insân dolaysızca bakabilir ve an-layabilir.”

30

“Başkaldırı” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Hiçbir meditasyon biçimi, hiçbir kitap,hiçbir ilâç, kendi üzerinizde uygulaya-cağınız hiçbir psişik aldatmaca siziözgürlüğe ulaştırmaz. Özgürlük, özgür-lüğün özsel olduğu algılandığında or-taya çıkar. Özgürlüğün özsel olduğunualgıladığınız ânda, başkaldırırsınız; buçirkin dünyâya, geleneğe, siyâsal vedînsel liderliğe karşı başkaldırırsınız.Zihnin çerçevesi içinde gerçekleşenbaşkaldırı kısa sürede yok olup gider,ama özgürlüğün özsel olduğunu an-ladığınız zamân gerçekleşen kalıcı birbaşkaldırı vardır.”

31

“Bellek” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Dün size bir şey söylemiş birarkadaşınız vardır, sövgü ya da övgüdolu sözler söylemiştir. Siz o anıyı ak-lınızda tutarsınız ve bugün arkadaşınızıo anıyla karşılarsınız. Arkadaşınızlagerçekten karşılaşmazsınız; hep arayagiren dünün belleği sizinle birliktedir;dolayısıyla kendimizi ve edimlerimizibellekle çepeçevre sararız, bu sebepleyenilik ve tâzelik yoktur. Belleğinyaşamı usandırıcı, köreltici ve boş birdurum’a getirişinin sebebi budur.”

“Olgulara, teknik şeylere ilişkin bellekkuşkusuz gereklidir, ama psişikdüzeyde saklayıcı olan bellek, yaşamıanlamak, bir başkasıyla bağ kurmakkonusunda zarar vericidir.”

32

“Ben” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Ben (I), anılardan oluşan varlık, dene-yimlediği sürece, yeninin keşfi kesin-likle olanaklı değildir. Düşünce bu‘ben’dir (I) ve hiçbir zamân Tanrı’yıdene-yimleyemez.”

“Bölünmenin merkezi ben’dir (me). Buben, düşünce tarafından var edilir vekendi başına bir gerçekliğe sâhipdeğildir.”

“Düşünce anımsamak, imgelem kur-mak, bulmak, tasarımlamak, hesapla-mak ile ilgilidir, bundan dolayı birmerkezden, ben (me) olarak birikmişbilgiden hareketle işlev görür.”

“Ben (I), zihin, ben’i (me), her şeyi ileben’i, araya sözcükler girmeden göz-lemleyebilir mi?”

33

“Ben (me) bilgiyi kullanandır. Bilgi, ben(me) olmadan kullanıldığında çokolağanüstü bir şeydir, çünkü daha iyibir dünyâ, daha iyi bir toplum getirir.”

34

“Bilgi” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Bilgi teknolojik olarak yararlıdır. Eğerbir doktor nasıl ameliyat yapacağınıbilmiyorsa, ondan uzak durmak en iyi-sidir. Bilgi belirli bir düzeyde, belirli biryönde gereklidir, ama sefâletimize tambir yanıt değildir.”

“Bilgi her zamân geçmiştir vegeçmişten özgürleşilmediği sürece,gelişimi her zamân sınırlı kalacaktır.Her zamân belirli bir düzene sıkışıpkalacaktır. Bilgiyi doğal olarak aldık,bilgi ile yaşıyoruz ve yaşamımızın gerikalan bölümünde bilgiyle hareket ede-ceğiz. Ama, bilginin kendisinin neolduğunu ve özgürlükle olan ilişkisinin,gerçekleşmekte olanla ilişkisinin neolduğunu hiç sormadık. Bütün bunlarıkabûllendik. Bu, bizim eğitimimizin vekoşullanışımızın bir parçası.”

35

“Boşluk” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Masum zihinde tıpkı anne rahmindekiçocukta olduğu gibi uzay vardır. Amakalabalık, kendi çâresizlikleri, korku-ları, sevinçleri, hazlarıyla yüklü birzihin hiçbir zamân boş değildir vedolayısıyla onun için yeni hiçbir şeyyoktur, yeni hiçbir şey ona gelemez.Ancak boşlukta yeni bir şey, yeni birbaşkalaşım gerçekleşebilir. Bu boşluk,bu uzay özgürlüktür. Bu uzay açığa çık-sın diye bütün kendi yapınızı, bilinciolduğu kadar bilinçaltını da anlamakzorunludur.

“Fincan yalnızca biçim, renk ve tasarımdeğil, aynı zamânda içindeki boşluk de-mektir. Fincan bir biçim’e sokulanboşluktur; o boşluk olmadan fincan dabiçim de olamaz.”

36

“Çatışkı” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Temel olarak çatışkı, eylem ile oeylemin ne olmâsı gerektiği arasındadırve insâna sürekli olarak enerji kaybet-tirir. Tüm toplumsal yapı, başka birdeyişle yarışçı ve saldırgan olmak, ken-dini bir başkasıyla karşılaştırmak, birideolojiyi, inancı kabullenmek, yalnızcakendi içimizde değil, dışımızda daçatışkıya dayanır.”

“Kendi kendimize, ‘İnsânın içindeçatışkı, uğraş, savaşım yoksa, hayvanadöner, tembelleşir,’ deriz, oysa bunungerçekle hiçbir ilgisi yoktur.Sürdüğümüz yaşam dışında hiçbiryaşam biçimi bilmeyiz, doğduğumuzandan öleceğimiz ana kadar sürekli birsavaşım içindeyizdir ve bütünbildiğimiz budur.”

37

“Devrim” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Önemli olan insânın bir başkasıyla iliş-kisinde kendini anlayışıdır. O zamân i-lişki; bir soyutlanış süreci olmaktançıkar, kendi güdülerinizi, düşüncelerinizi,arayışlarınızı keşfettiğiniz bir hareketedönüşür; bu keşif de özgürlüğün,dönüşümün başlangıcıdır. Dünyâ içinşart olan temel, kökten devrimi gerçek-leştirebilecek olan da bu ânîdönüşümdür. Soyutlanış duvarları için-deki devrim, devrim değildir. Devrim,yalnızca soyutlanış duvarları yıkıldığındaortaya çıkar ve ancak siz artık güçpeşinde koşmadığınızda gerçekleşebilir.”

“Tüm dünyâ çapında çok büyük bir de-vrim’e gereksinim var; büyük bir değişimzorunlu. Ama bununla dışımızdaki birdevrimden değil, içimizde psişikdüzeyde gerçekleşecek ve insân içinkesinlikle tek umut, deyim yerindeyse

38

tek kurtuluş olan bir devrimden sözediyoruz.”

39

“Dikkat” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Dikkat çaba göstermeden toplanan en-erjidir. Bir şey üzerine yoğunlaştığınızzamân zihin üzerine yoğunlaştırıldığışeyi izler; bu sebeple ikilik vardır.Dikkat hâlinde ikilik yoktur, çünkü buhâl içinde yalnızca deneyimlemekvardır.”

“Önemli olan yalnızca sözcükleri dinle-mek değil, çaba harcamadan, uğraş-madan, bir rahatlık duygusuyladinlemektir. Ama bu belirli bir dikkatniteliği gerektirir. Dikkat derken bütünzihninizle ve kalbinizle orada oluşunuz-dan söz ediyorum.”

40

“Doğa” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Doğa yaşamımızın bir parçasıdır. He-pimiz tohumdan, topraktan yetiştik,hepimiz onun bir parçasıyız, ama bizimde ötekiler gibi birer hayvân olduğu-muz duygusunu hızla kaybediyoruz. Şuağaca bakın, onun güzelliğini görün,çıkardığı sesi dinleyin; şu küçük bitkiye,küçük ota, duvara tırmanan şu sar-maşığa, yaprakların üstündeki ışığa,gölgelere karşı duyarlı olun. Bütün bun-ların farkına varmak ve doğa ile bağkurmak zorundasınız. Belki bir şehirdeyaşıyorsunuz, ama yine de çevrenizdebirkaç ağaç vardır. Yan bahçedekigülağacı kötü durumda olabilir, belkiher yanını ot bürümüştür, ama onabakın, bütün bunların, bütün canlılarınbir parçası olduğunuzu duyumsayın.Doğaya zarar vermek, kendinize zararvermek demektir.”

41

“Düşünce” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Zamânın ötesinde olanı anlamak için,düşüncenin üretimleri sona ermekzorundadır. Düşünce sözcükler,simgeler ve imgeler olmadan var ola-maz.”

“Zamânı yaratan zihindir, düşüncedir.Düşünce zamândır, düşünce ne yan-sıtırsa yansıtsın zamâna bağlı olmakzorundadır; bu sebeple düşüncekendinden öteye gidemez. Zamânınötesinde ne olduğunu keşfetmek için,düşünce sona ermek zorundadır, bu daçok zor bir şeydir, çünkü düşünce, di-siplin, denetim, yadsımak ya da bastır-mak aracılığıyla sona ermez. Düşünceyalnızca bütün bir düşünüş sürecini an-ladığımız zamân sona erer, düşünmeğianlamak içinse kendinin bilgisi olmakzorundadır.”

42

“Beyinde bellek olarak saklı tutulan bil-giden doğan düşünce sınırlıdır. Eksiksizdüşünce yoktur. Bilincimizin özündedüşünce vardır, bilgi vardır. Bilincimiz,beynin bütün yetisi bu sebeple sınır-lıdır, koşulludur. Düşünce ölçülemezolanı, sonsuz uzayı tasarımlayabilir, onailişkin varsayımlarda bulunabilir; amadüşünce ne yaparsa yapsın, yine desınırlıdır.”

43

“Eylem” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Tanrı hakkında düşünüşünüz tam an-lamıyla zamân kaybıdır, hiç değeri ol-mayan bir varsayımdır. Benim buağaçlıkta oturup şu dağın zirvesinde ol-mağı dileyişime benzer. Dağınzirvesinde ve ötesinde olan şeyi gerçek-ten bulmak istiyorsam, oraya gitmekgerekir. Burada oturup varsayımda bu-lunmak, tapınaklar ve kiliseler kurmakve bunlara ilişkin heyecân duymakyararsızdır. Yapmak zorunda olduğumşey kalkıp yürümek, uğraşmak, zorla-mak, oraya ulaşmak ve bulmaktır.

44

“Farkındalık” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Hakîkatin gelişi için, insân edilgin birbiçimde farkında olmak zorundadır.Edilgin farkındalık hiçbir çabanın ol-madığı bir hâldir; bu hâl tek bir alandadeğil, her alanda yargı ve seçim yap-madan farkında olmaktır; hareket-lerinizin, düşüncelerinizin, görelitepkilerinizin seçmeden, kınamadan,tanımlamadan ya da yadsımadanfarkında olmaktır, dolayısıyla zihinyargının olmadığı her düşünceyi, herhareketi anlamağa başlar.”

“Farkında olabilmek için, ‘kendi’ninetkinlikleri olan 'olumsuz yargıda bu-lunmak' ya da 'haklı çıkarmak' kaygısıolmadan, yalnızca farkında olmakyeterlidir. Çünkü sorunun nasıl çözüle-ceğini bulmak için, onu dönüştürmekiçin, bir sonuç üretmek için farkın-daysanız, yine de 'kendi’nin, 'ben'inalanındasınız demektir.”

45

“Dinleyerek ve yalnızca dış dünyâyı,işâretleri değil, bakan ve hisseden içzihni de anlayarak, hiçbir seçim yapmadan, ayırmadan farkındaolduğunuzda, orada hiçbir çaba yoktur.”

46

“Felsefe” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Felsefe, hakîkat aşkı demektir; kurgu-lanmış sanılar değildir, kuramsalsonuçlar ya da kuramsal algı değildir.Felsefenin gerçek anlamı, günlükyaşamımız ve davranışlarımızdakihakîkat aşkıdır.”

47

“Gerçeklik” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Gerçeklik dünyâsı düşünce tarafındanyaratılmıştır. Düşünce zamânda veölçüde devinimdir. Düşünce bir merkezyaratmıştır; bu merkez kendinidüşünceden ayırır ve sonra ‘ben’ ve ‘sen’ikiliğini yaratır. Gerçeklik dünyâsındayaşamı devindiren çatışmadır.”

“Düşüncenin oluşturduğu her şeygerçekliktir. İçinde sohbet ettiğimiz buçadır düşünceyle yapılmıştır, bir gerçek-liktir. Ağaç düşüncenin bir ürünüdeğildir, ama o da yine gerçekliktir.Yanılsayışlar gerçekliktir—kişinin yanıl-sayışları, imgelemi, hepsi gerçekliktir.”

48

“Hakîkat” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Kendinin bilgisi zihne dinginlik getirir,ancak ondan sonra hakîkat ortaya çıkar.Hakîkatın peşinde koşulamaz. Hakîkatbilinmeyendir, sizin aradığınızsa zâtenbilinendir. Hakîkat; aranmadığı, zihinönyargılardan arındığı, kendimiz ile il-gili bütün süreç anlaşıldığı zamân or-taya çıkar.”

“Hakîkat uzakta değil, yakında; amaöylesine gizlenmiş ki,onu görmek içinörtüsünü kaldırmak zorundayız.Örtüyü kaldırmak sahte olanı keşfet-mektir; sahte olanı tanıdığınız ân o or-tadan kalkar, hakîkat açığa çıkar.”

49

“İmge” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Uzun bir süredir birlikte yaşayan ikiinsânın birbirlerine ilişkin imgeleri, on-ların gerçekten ilişki içinde oluşlarınıengeller. İlişkinin ne olduğunu an-larsak, birlikte hareket edebiliriz, amabu, büyük olasılıkla imgeler, simgeler,ideolojik kavramlar aracılığıyla olamaz.Ancak birbirimizin arasındaki gerçekilişkiyi anladığımız zamân sevginin varolmak olasılığı vardır, imgeler olduğusürece sevgi yadsınacaktır.”

50

“Kendinin Bilgisi” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Kendinin bilgisi; kitaplarla satın alı-nabilecek ya da uzun ve acı verici biruygulam ve disiplin sonucunda ortayaçıkmış bir şey değildir. İlişkide ortayaçıkan her düşüncenin ve duygununândan âna farkındalığıdır.”

“Kendinin bilgisi bilgeliğin başlangıcıdır.Bu kendinin bilgisi kitaplardan toplana-maz, ama karınızla, kocanızla, çocuk-larınızla, patronunuzla, otobüs şoförüyleolan günlük ilişkinizi gözlemleyerek onukendiniz bulabilirsiniz.”

51

“Korku” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Korku kendi başına yoktur, yalnızcabir şey ile ilişkili olduğunda vardır.Korku bir fikrin, bir insânın, bir eşyanınkaybı ile ilişkili olarak ortaya çıkar.İnsân bilinmeyen bir şey olan ölümdenkorkabilir. Toplumun görüşünden, in-sânların diyeceklerinden, işini kaybet-mekten, azarlanmaktan ya da rahatsızedilmekten korkabilir. Korkunun derinya da yüzeysel çeşitli biçimleri vardır,ama bütün korkular bir şey ile ilişki-lidir. Öyleyse ‘Korkudan kurtulabilirmiyim?’ diye sorduğumuzda, aslında bu‘İlişkiden kurtulabilir miyim?’ demek-tir.”

52

“Koşullanmak” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Koşullanmak” çocukluğunuzdan beriomuzlarınıza yüklenen gelenektir, in-sânın kendi kendine biriktirdiğiinançlardır, deneyimlerdir.

53

“Meditasyon” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Eğer doğru meditasyonun ne olduğunubilmiyorsanız, kendinin bilgisi yoktur vekendinin bilgisi olmadan meditasyonunhiçbir anlamı yoktur. Bir köşede otu-ruşun, bahçede ya da sokaktayürüyüşün ve meditasyon yapmağaçalışışın hiçbir anlamı yoktur. Bu, kişiyiyalnızca dışlayış anlamına gelen garipbir yoğunlaşmağa götürür.”

“Yoğunlaşmak meditasyon değildir,çünkü yoğunlaşmak süreci içinde dışla-mak vardır, dolayısıyla dikkatin dağılışısöz konusudur. Bir şey üzerinde yoğun-laşmağa çalışırsınız, ama zihniniz başkabir şeye doğru uzaklaşır; zihin bir yan-dan yadsırken ve uzaklaşırken, öte yan-dan bir nokta üzerinde sâbitlenmeğeyönelik sürekli bir savaş vardır.”

“Meditasyon, insânın kendini anlamak

54

sürecidir. Kişi kendini, yalnızca bilinçlideğil, bütün gizli kalmış yönlerini anla-mağa başladığı zamân, dinginlik başlar.”

“Meditasyon her sözcüğün, herdüşüncenin ve duygunun süreklifarkında olmağı ve bunlara süreklidikkat etmeği gerektirir; bu da kendivarlığınızın yüzeysel olduğu kadar gizlihâlini de ortaya çıkarır. Bu zor bir işolduğundan bizi rahatlatan, aldatan hertürlü şeye kaçarız ve bunu meditasyonolarak adlandırırız.”

55

“Olumsuzlamak” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“ ‘Hayır’ demek ‘evet’ demekten çokdaha önemlidir. Hepimiz ‘evet’ deriz,hiçbir zamân ‘hayır’ deyip ona sahip çık-mayız. Yadsımak çok zordur, uymaksaçok kolaydır; çoğumuz uyarız, çünkükorku sebebiyle, güvende olmak ârzûsusebebiyle uymağa kaçmak çok kolaydır,böylece yavaş yavaş durağanlaşır,dağılırız. Ama ‘hayır’ demek en yüksekdüşünüş biçimini gerektirir, çünkü‘hayır’ demek olumsuzlayarak düşün-mek anlamına gelir—yâni yanlış olanıgörmek. Yanlış olanın algılanışı, neyinyanlış olduğunun açık seçik görülüşü—bu algılayış yaratıcı eylemdir.”

56

“Öğrenmek” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Uyum sağlayan bir zihnin öğrenişiolanaksızdır; yalnızca gözlemleyen,gerçekte ‘olan’ı gören, onu kendi istek-leri, koşullanışları, ârzûları doğrul-tusunda yorumlamayan bir zihinöğrenebilir.”

“Her sabah öğrencilerine konuşmağıalışkanlık hâline getirmiş bir öğret-menin öyküsü vardır. Öğretmen birsabah kürsüye çıkar. Tam konuşmağabaşlayacağı sırada küçük bir kuş gelippencerenin önüne konar ve ötmeyebaşlar, tüm kalbiyle öter. Sonra durur,uçup gider, öğretmen şöyle der:‘Bugünkü dersimiz bu kadar.’ ”

57

“Özgürlük” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Özgürlük korku olmadığında,kalbinizde sevgi olduğunda açığa çıkar.Hem sevip hem bir Hindu, bir Hıristiyan,bir Müslüman gibi düşünemezsiniz.Özgürlük ancak zihin artık gelenekte yada bilgide güven aramadığında açığaçıkar. Bilgiyle yüklenmiş ya da bilgiylesakatlanmış bir zihin özgür bir zihindeğildir. Zihin ancak yaşamla her an yü-zleşebildiği, her olayın, her düşüncenin,her deneyimin ortaya çıkardığı gerçek-likle yüzleşebildiği zamân özgürdür.”

“Özgürlük, ‘bir şeyden özgürlük’değildir, ama zihin kendi içindeözgürdür. Biz tepki olmayan bir özgür-lükten söz ediyoruz. Özgür bir zihinhiçbir şeyin, hiçbir koşulun, hiçbir belirlidüzenin kölesi değildir; belirli bir işteuzmanlaşmış olsa da o işin kölesideğildir, ona tutsak değildir; toplum

58

içinde yaşıyor olsa da topluma bağlıdeğildir. Kendinde biriktirdiği her şeyi,günlük tepkileri durmaksızın boşaltanbir zihin—ancak böyle bir zihin özgürbir zihindir.”

59

“Sevgi” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Sevgi hakkında düşünemezsiniz.Sevdiğiniz kişiyi düşünürsünüz, ama odüşünce sevgi değildir.”

“Sevgi olduğunda ne iyi ne de kötüvardır, yalnızca sevgi vardır. Gerçektenbirisini seviyorsanız, iyi ve kötü diyedüşünmezsiniz, bütün varlığınız sevgiile dolmuştur.”

60

“Sezgi” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Sezgi bir şeyin yanlış ya da doğruolduğunu o ânda anlamaktır. Bunundüşünce ile hiçbir ilgisi yoktur, man-tıkla ya da diyalektikle, sanıyla hiçbir il-gisi yoktur. Sezgi, zamâna bağımlıdeğildir.”

“Bir nefeste, bir üfleyişte, tek birharekette, bilincin kapsadığı her şeysilinebilir mi? Bu hareket sezgidir. Zih-nin içindedir, ama bilinçten doğ-mamıştır. Sezgi, bilincin kapsamındakiher şeyi silmiştir ve bu sezgi, insânınçabasının sonucu değildir.”“Soyutlanmak” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Yaşam, ilişkide sürekli hareketliliğinyaşandığı bir süreçtir, ilişkiyi anla-mazsak kargaşaya, uğraşıya ve sonuç-suz çabalayışlara gireriz. Bu sebepleilişki ile neyi kastettiğimizi anlamak

61

önemlidir, çünkü toplum ilişkilerdenoluştuğuna göre insân kendini toplum-dan soyutlayamaz. Kendini soyutla-yarak yaşamak söz konusu olamaz.Soyutlanan kısa zamânda ölür.”

62

“Sözcük” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Sözcüklerin kendi başına anlamı yok-tur, sözcükler insânda hiçbir zamânköklü bir değişim yaratmamıştır;sözcükleri biriktirip onlardan koskocabir çelenk yapabilirsiniz, birçoğumuzbunu yapıyor, yaşamınızı sözcükler ü-zerine kurabilirsiniz, ama sözcüklerkülden başka bir şey değildir, yaşam’agüzellik katmazlar. Sözcükler sevgiüretmez, eğer yalnızca bir dizi fikir yada sözcük dinliyorsanız, korkarım ki,eliniz boş döneceksiniz.”

63

“Şefkat” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Şefkat zekâ ile bağıntılıdır. Şefkat ol-madan zekâ yoktur. Ve şefkat, ancakbütün anımsayışlardan, bütün kişiselkıskançlıklardan tamâmıyla özgür olanbir sevginin olduğu yerde var olabilir.”

64

“Tanrı” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Zihin yalnızca bilinenden tamâmıylaözgür olduğu zamân, Tanrının olup ol-madığını açıklık ile, hakîkat ile, gerçekdeneyim ile bulabilirsiniz. KuşkusuzTanrı ya da hakîkat olarak adlandırıla-bilen bu şey tamâmıyla yeni, tanımlana-maz olmak zorundadır. Buna bilgi ile,deneyim ile, fikirler ile, biriktirilmişerdemler ile yaklaşan bir zihin, bilineninalanında yaşarken, bilinmeyeni yakala-mağa çalışmaktadır, bu olanaksızdır. Zi-hnin yapabileceği tek şey kendinibilinenden özgürleştirip özgürleştire-meyeceğini sorgulamaktır.”

“Deneyimlemeden, tamâmıyla özgür vebilinmeyene açık bir zihne sâhip ol-madan Tanrı’dan söz edişin çok azdeğeri vardır.”

65

“Toplum” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“İnsâna yaraşır, sağlıklı bir dünyâdayaşamak için değişmek zorundayız.Kendi içimizde ve dolayısıyla toplumdadeğişim yaratmak için, insânın köklübir enerjiye gereksinimi vardır, çünkübirey toplumdan farklı değildir—toplum bireydir, birey de toplum.

66

“Yaşam – Ölüm” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Ölüm de yaşam gibi olağanüstü bir şeyolmâlı. Yaşam bütünsel bir şeydir.Sıkıntı, acı, keder, sevinç, saçma fikirler,sahiplenmek, kıskançlık, sevgi, yalnızlıkacısı—bütün bunlar yaşamdır. Ölümüanlamak için yaşamın bütününü anla-mak zorundayız, çoğumuzun yaptığıgibi yaşamın yalnızca bir parçasınıalmak ve bununla yaşamak olmaz.Yaşam derinine anlaşıldığında, ölüm deanlaşılır, çünkü ikisi birbirinden ayrıdeğildir.”

67

“Yetke” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Hiçbir şeyi yadsımıyoruz ya da onay-lamıyoruz, çünkü ben hiçbir biçimdesizin için yetke değilim; kendimi sizinkarşınıza bir öğretmen olarak koymuy-orum. Bana göre ne öğretmen var ne deöğrenci. Ben sizin öğretmeniniz değilim,sizler benim izleyicilerim değilsiniz.İzlediğiniz ânda bağlanırsınız, özgür ola-mazsınız. Herhangi bir kuramı kabûl et-tiğiniz ânda o kuram’a bağlı olursunuz;herhangi bir dizgeye girerseniz, nekadar karmaşık, eski ya da modernolursa olsun, o dizgenin kölesi hâlinegelirsiniz.”

68

“Zekâ” Üzerine Seçilmiş Sözleri

“Zekâ sevginin ne olduğunun anlaşılışıve keşfedilişidir. Zekânın düşünce ile,akıllılık ile, bilgi ile hiçbir ilgisi yoktur.”

“Zekâ var olduğu zamân, ben ve senayrımı yoktur. Zekâ sizin kalbinizde yada zihninizde yerleşmez. Zekâ en yüceolandır, her yerdedir. Yeri, gökleri veyıldızları hareket ettiren odur, çünkü orahmâniyettir.”

69

Yaşamın Şarkısı

Yalnızca biçimli dalını sevme ağacın,Kalbinde onun imgesini taşıma.Ölür.

Ağacı her şeyi ile sev.O zamân biçimli dalı da sevmiş olursun,Yumuşak ve kıvrımlı yaprağı da,Utangaç tomurcuğu ve açmış çiçeği de,Dökülen taç yaprakları ve dans edenyüksekliği deİçten sevginin güzel gölgesini de.

Ah, Yaşamı her şeyi ile sev.O yok olmak nedir bilmez.

Krishnamurti İçin Söylenenler

71

Tanıştığım ve bu tanışıklığı büyük birayrıcalık saydığım başka bir insân yok-tur... Yalın ve esinleyici dili ile, felse-fenin üzerinde dolaşan bulutları odağıtmıştır. Büyük öğretmen ünvânınıbiri gerçekten hak ediyorsa, bu yalnızcaKrishnamurti olabilir. Henry Miller

Yaşamımda gördüğüm en güzel insânKrishnamurti'dir.G. B. Shaw

Dünyânın en etkileyici şeyi onu dinle-mektir. Buda'yı dinlemek gibidir; öyle-sine güçlüdür...Aldous Huxley

Odama girdiğinde içimden tek birsözcük geçti: İşte sevgi peygamberi!Halil Cibran

72

Onu dinlemek ya da düşüncelerini oku-mak insânın kendisiyle ve dünyâylaşaşırtıcı bir sabah tâzeliğindekarşılaşışı gibi.Anne Morrow Lindbergh

Gizli, kuşkulu, karmaşık, kitaba bağlı vetutsak edici her şeye karşı duran birisim: Krishnamurti. İşte günümüzdegerçekliğin ustası olarak adlandırıla-bilecek bir insân. O tek başına bir adam.Henry Miller

Bence Krishnamurti'de mucizevî bir gizvar. O göründüğünden farklı değil—Oözgür bir insân. Francis Hackett

73

Doğu mâneviyatıyla ilk doğrudan ilişk-ilerimden birisi 1968 yılının sonlarındaJ. Krishnamurti ile karşılaşmak sonu-cunda gerçekleşti. Krishnamurti, SantaCruz Kaliforniya Üniversitesi'ne bir dizikonferans vermek üzere geldiği zamân73 yaşındaydı ve insânı şok eden birgörünüşü vardı. Belirgin Hintli özellik-leri, esmer teni ile düzgünce taranmışbeyaz saçları arasındaki zıtlık, zarifAvrupaî giysileri, onurlu simâsı, tânetâne ve akıcı olmayan İngilizcesi, ni-hâyet—hepsinden önce—konsantras-yonunun kesâfeti ve bütün hâl vetavırları beni tepeden tırnağabüyülemişti. O zamânlar Castaneda'nınDon Juan'ın Öğretileri henüz yayınlan-mıştı ve ben Krishnamurti'yi gördüğümzamân onun görünüşünü efsanevîYaqui bilgesinin görünüşüne ben-zetmekten kendimi alamamıştım.

74

Krishnamurti'nin fiziksel görünüşü vekarizmasının etkisi, sözleriyle daha daderinleşiyor ve artıyordu. Krishna-murti, her türlü mânevî otoriteyi ve ge-lenekleri reddeden son derece orijinalbir düşünürdü. Öğretileri Budizm’e yada geleneksel Doğu düşüncesinin diğerherhangi bir dalına âit terimleri aslakullanmıyordu. Kendisine biçtiğimisyon oldukça ağırdı—dili ve aklı,konuklarını dilin ve aklın ötesinegötürebilmek amacıyla kullanmak—vebunun için seçtiği yol da son dereceetkileyiciydi.Fritjof Capra

Krishnamurti Eserleri

Krishnamurti EserleriZihin ve Düşünce Üzerine

Öğrenmek ve Bilgi ÜzerineDoğa ve Çevre Üzerine

İlişki ÜzerineTanrı ÜzerineKorku Üzerine

Sevgi ve Yalnızlık ÜzerineYaşamak ve Ölmek Üzerine

Özgürlük ÜzerineÇatışmak ÜzerineHakîkat Üzerine

Doğru Meslek Üzerine

Para ile satılmaz. Ayna Yayınevi’nin kitapseverlere armağanıdır.