Kora mózgowa i Kora mózgowa i lokalizacja lokalizacja czynnosci czynnosci psychicznych psychicznych Janusz A. Starzyk Wyzsza Szkola Informatyki i Zarzadzania w Rzeszowie Wykorzystano materialy z wykladu Prof. Włodzisława Ducha Uniwersytet Mikołaja Kopernika Inteligentne Systemy Inteligentne Systemy Autonomiczne Autonomiczne
Kora mózgowa i lokalizacja czynnosci psychicznych. Inteligentne Systemy Autonomiczne. Wykorzystano materialy z wykladu Prof. Włodzisław a Duch a Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Janusz A. Starzyk Wyzsza Szkola Informatyki i Zarzadzania w Rzeszowie. Kora nowa. - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Kora mózgowa i Kora mózgowa i lokalizacja czynnosci lokalizacja czynnosci psychicznychpsychicznych
Janusz A. Starzyk Wyzsza Szkola Informatyki i Zarzadzania w Rzeszowie
Wykorzystano materialy z wykladuProf. Włodzisława DuchaUniwersytet Mikołaja Kopernika
Inteligentne Systemy AutonomiczneInteligentne Systemy Autonomiczne
• Kora nowa (łać. cortex = kora) jest odpowiedzialna za wyższe czynności poznawcze.
• Ponad 8 mld neuronów. • Grubość
– 1.5 mm (kora wzrokowa) – 4.5 mm (kora ruchowa).
• Powierzchnia ok. 0.2 m2 (niektóre oceny nawet 1.5 m2), – widoczna tylko 1/3 na powierzchni bocznej, – pozostała część kory jest na powierzchni przyśrodkowej i
podstawnej.
Kora nowa
• 3 typy kory: – Izokora,
• filogenetycznie młoda, 6 warstw.
– Allokora – • paleokora (np. kora węchowa) i • archeokora (np. kora hipokampa), stara, 3 warstwy.
– Mezokora – • kora pośrednia (np. w zakręcie obręczy, okolicach
hipokampa).
Kora nowa
• Zróżnicowane neurony: – głównie interneurony i – neurony projekcyjne (długie aksony).
• Modularna budowa: – 3 lub 6 warstw o specyficznej organizacji. – Mikrokolumny –
• zwykle 110 neuronów, • 220 w korze wzrokowej
– Kolumny korowe.
Kora nowa
Kora nowa
• Kora podzielona jest na dwie półkule, 5 płatów, liczne zakręty i bruzdy.
• Powierzchnia boczna i podstawna kory, 4 płaty. • Powierzchnia przyśrodkowa kory, widoczny płat limbiczny. • Wyspa i wieczko (planum temporale). • Uszkodzenia rozwoju kory prowadzą do ciężkich
upośledzeń.– Mity: matematyk bez kory o wysokim IQ (Szkocja). – Prawda: wyraźna korelacja stopnia uszkodzenia kory i
upośledzeń poznawczych i ruchowych. • Duża plastyczność, jeśli uszkodzenia nastąpiły we
wczesnym okresie rozwoju.
Kora nowa
• Lokalizacja funkcji: frenologia (kranioskopia),– niezwykle popularna w XIX wieku.
• 37 obszarów ze skłonnościami do – stałości, ostrożności, duchowości, kochliwości,
opiekuńczości, zdolności językowych... • Gall i Spurzheim –
– tysiące obserwacji potwierdzających ich system! • Pierwszy krok w stronę lokalizacji –
– humor jest nawet niedaleko ...
Kora nowa
• Frenologia nie ma szans, – mózg jest dobrze chroniony i jego
kształt nie uwidacznia się na powierzchni.
– Płyn mózgowo-rdzeniowy w przestrzeni między oponami i komorach.
Budowa czaszki
• Włókna kojarzeniowe z tej samej półkuli– pęczki, obręcze
• Tylko u ludzi i małp naczelnych.• W głębi bruzdy środkowej i bruzdy bocznej,
– przednia część zakrętu obręczy.• Obszar kojarzeniowy dla wrażeń dotyku i bólu.• Komórki pobudzane są przez sygnały z większych
obszarów ciała.
Wtórna kora czuciowa SII
• Uszkodzenia SII i pobliskiej wyspy powodują asymbolię bólu - brak cierpienia (reakcji psychicznych) na ból, lub wywołują stały ból piekący (causalgia).
• Dysocjacja pomiędzy wrażeniem bólu a reakcją emocjonalną – – Damasio podaje opisy przypadków osób po operacji
(kora obręczy), po których pozostał ból, ale zniknęło cierpienie.
• Opóźniona reakcja na ból – reakcja wiele minut po ukłuciu.
• Środki przeciwbólowe obniżają aktywność kory przedniego zakrętu obręczy.
• Ból wieńcowy - pobudzenie tego samego obszaru. • SII: interpretacja emocjonalna sygnałów czuciowych?
Wtórna kora czuciowa SII
• W płaciku ciemieniowym górnym.• Obszary czuciowe w płacie ciemieniowym
– obszary 5 i 7 Brodmanna.
• Złożone funkcje: – Stereognozja –
identyfikacja dotykowa obiektów. – Rozpoznawanie kształtów, rozmiarów i tekstur. – Integracja wrażeń różnych modalności, szczególnie
wzrokowo-czuciowych.
Dodatkowa kora czuciowa SSA
• Agnozja (gr. a=negatywne, gnosis=wiedza) - – niezdolność do rozpoznania informacji zmysłowej.
• Astereognozja - niezdolność do rozpoznania przedmiotów za pomoca dotyku. – Niezależna od zaburzeń czucia, – upośledzenie rozpoznawania kształtu przy
prawidłowym rozpoznawaniu wielkości, faktury. • Większość agnozji należy rozpatrywać na wyższym
poziomie. • Optyczna ataksja: niezdolność do działania pomimo
prawidłowej analizy wzrokowej. – Np. nie można wlać wody do szklanki.
• Uszkodzenia obszarów leżących w głębi przyśrodkowej koty ciemieniowej: – niezdolność do chwytania przedmiotów.
Dodatkowa kora czuciowa SSA
• Silne odczucie obecności amputowanych kończyn.
• Reorganizacja kory czuciowej wynikająca z przypadkowych pobudzeń.
• Nie pojawia się w przypadku porażenia kończyn dolnych (paraplegii).
Kończyny fantomatyczne
• Chorzy z kończynami fantomatycznymi cierpią w nich silne bóle, wrastanie paznokci. – Leczenie przez pokazywanie im ruchu zdrowych
kończyn, odbitych w lustrze. – Informacja wzrokowa pobudza tu korę SI i wywołuje jej
reorganizację. • Eksperyment z butem:
– ręka za zasłoną jest lekko uderzana jednocześnie z uderzeniami w but;
– korelacja powoduje poczucie, że but jest częścią ciała; – silne uderzenie młotka w but wywołuje reakcję bólu.
Kończyny fantomatyczne
• Silne odczucie obecności amputowanych kończyn. • Zaczyna się w dzieciństwie,
– "życie w ciele, które nie jest własne". • Traktowana jako obsesja,
– pacjenci walczą o prawo do amputacji. – Kilku osobom w Anglii obcięto kończyny (BBC
Horizon 'Complete Obsession' ). • Sprzężenie obszarów kończyn w SII z ciałem
migdałowatym? – Leczenie przez pobudzanie nerwów czuciowych?