KONTATZERAKOAN ADITZA NOLA ERABILI - UPV/EHUKontaerako aditza Euskara Zerbitzua KONTATZERAKOAN ADITZA NOLA ERABILI 1 . EHULKUren aholkuak ... Kontaerako aditza Euskara Zerbitzua Kontaeretan,

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

KONTATZERAKOAN ADITZA NOLA ERABILI

1

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

Sobel, Dava (2012): Longitudea. Bilbo: EHUpress. Euskaratzailea: Irene Aldasoro

2

Iraganeko gertaerak kontatzeko iragan burutua erabiltzen da eskuarki.

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

Kontaeretan, hala ere, usu gertatzen dira aditz-pilatzeak, eta horrek halako monotonia bat sor dezake biografia, kondaira, kronika, pasadizo eta halakoetan.

… koskortu zen… maitemindu zen… ikasi zuen… bidaiatu zuen… ezkondu zen… izan zuen… banatu zen… hasi zen… dibortziatu zen… joan zen… lan egin zuen… irabazi zuen… askatu zen… galdu zuen… itzuli zen… ikertu zuen… hobetsi zuen… asmatu zuen… erosi zuen… sortu zuen… hausnartu zuen… eraiki zuen… bukatu zuen… utzi zuen… zahartu zen…

3

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

Estilo-aukera egokiak ditugu, ordea, aditz-kateen astuntasuna saihesteko.

4

¹ OHARRA Koska asko dituen gaia da. Beste fitxa batean jorratuko dugu auzia.

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

5

Iturria: Juan Garzia, 2005: 55

Honela joka daiteke orainaldiko aditzen aspektua. Aukera guztiok egokiak dira, eta denak erabiliak kontaera zahar nahiz berrietan. Halako aldiberekotasun-efektu bat sortzea dute helburu:

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

6

Jules Renard, Axenario, 2006. Euskaratzailea: Itziar Otegi

Raymond Carver, Zertaz ari garen maitasunaz ari garenean, 2003. Euskaratzailea: Koro Navarro

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

7

Biktoriano Iraola, Oroitzak (1906-1908)

Uxue Alberdi, Euli-giro, 2013

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

8

Jean Etxepare, Mendekoste gereziak, 1962

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

9

KALKO DESEGOKIAK: “presente histórico” Ez da egokia gaztelaniazko presente histórico delakoa euskaraz kalkatzea.

Gaztelaniaz iraganeko burutuaren monotonia saihesteko erabiltzen da. Euskaraz, ordea, lehenaldiko formak erabiltzea da aukerarik onena, eta, egokia bada, adizki laguntzailea noizik behin isiltzea.

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

10

KALKO DESEGOKIAK: “futuro histórico” Ez da egokia gaztelaniazko futuro histórico delakoa euskaraz kalkatzea.

Iraganeko burutuaren monotonia hausteko baliatzen da gaztelaniaz. Euskaraz, ordea, hobe erabat baztertzea: horren premiarik ez dago.

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

11

Baditugu beste aukera batzuk:

Iraganeko burutua erabili eta, egoki ikusten bada, adizki laguntzailea noizik behin isiltzea.

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

12

Iraganeko geroaldia (-TUKO zen/zuen) erabiltzea paragrafoaren edo zatiaren amaiera gisa. Halako epilogo-efektu moduko bat lortzen da horrela.

Jacob, François (2004): Sagua, eulia eta gizakia. Bilbo: EHU. Euskaratzailea: Juan Garzia.

EHULKUren aholkuak Kontaerako aditza

Euskara Zerbitzua

13

Garzia, Juan (2005): Kalko okerrak. Gasteiz: Eusko Jaurlaritza

Larrinaga, Asier (2012): “Iraganeko gertaerak kontatzeko, iraganaldia erabiltzen da”, in Albiste testu bikainak. Irrati eta telebistarako eskuliburua, Bilbo: Euskal Irrati Telebista, 45-47.