Kontabiliteti i Inventarëve Sipas Standardeve Në Shoqëritë Tregtare

UNIVERSITETI BUJQSOR I TIRANS FAKULTETI I EKONOMIS DHE AGROBIZNESITDEPARTAMENTI FINANC-KONTABILITET

TEMA :KONTABILITETI I INVENTARVE SIPAS STANDARDEVE N SHOQRIT TREGTARE

Mikrotez Cikli i Dyt i Studimeve

PUNOI:UDHHEQS SHKENCOR:ERGEST VELAJ Msc. Albana Gjoni

Tiran , Prill 2014ii | ii |

FALENDERIME DHE DEDIKIMEJeta dhe karriera profesionale e njeriut sht aq e uditshme. N m t shumtn e rasteve ajo vjen aq e rastsishme dhe aq e papritur sa q sht e vshtir t shpjegohet dhe t tregohet se cili ka qene momenti m i rndsishm q meriton t shpjegohet vemas. T gjitha hapat, sado t vogla q duken n pamje t par, jan pjes e nj rruge t gjat q t gjith e quajm njlloj: karrier profesionale.[footnoteRef:1] [1: Kontabiliteti Financiar, Sh.Bundo E.Lande (parathenie)]

N jetn ton gjithmone ka njerz q me punn dhe prkushtimin e tyre na frymzojn t vazhdojm prpara, t punojm m shum dhe t ndjekim ndrrat tona. Dshiroj t falenderoj dhe t shpreh mirenjohjen ndaj t gjith atyre personave t cilt m ofruan ndihm pr realizimin e ktij punimi. Falenderoj Msc. Albana Gjoni e cila m ofroi me orientimin, prkushtimin dhe asistencn e saj profesionale gjat gjith punimit.Falenderoj gjithashtu edhe familjen time q nuk kan qn n asnj moment t kursyer pr t m mbshtetur n t gjitha mnyrat e mundshme n kt rrugtim timin.

PRILL 2014

5

ABSTRAKT

Funksionimi efektiv i tregjeve t mdha globale sht thelbsore pr mirqenien e do vendi, aq m tepr sot, ku bota po vuan nga kriza t mdha. Kjo krkon q kontabiliteti t ket nj kndvshtrim t ri dhe infrastruktura e raportimit financiar t ndrtohet mbi disa shtylla si do t shohim m posht.

Objektivi kryesor i ktij punimi sht pasqyrimi i rregullave t reja t kontabilitetit ( standardet ) si nj Kod i praktikave m t mira n funksion t mbajtjes s kontabilitetit dhe fenomeneve t reja , n nj ekonomi globale si edhe q nprmjet analizs s inventarve t ndihmohen prdoruesit e informacionit t tij Brenda e jasht njsis ekonomike. Nj nga arsyet pse e zgjodha kt tem sht se n katr vite Universitet ne nuk kemi folur aq shum pr Inventaret, dhe fillimisht mendova t zgjidhja nj tem t ksaj fushe duke qn se gjithnj m ka trhequr dhe intriguar si fush. Me orjentimin e pedagoges udhheqese vendosa t zgjedh Kontabiliteti i inventarve sipas standardeve n shoqrit tregtare.Kjo jo vetm se tema mu duk mjaft interesante, por dhe sepse mendova se do t m ndihmonte t thelloja dijet e mia n kt fush.

Prmbajtja e punimit

HYRJE

METODOLOGJIA

KAPITULLI I -STANDARDET NDRKOMBTARE T KONTABILITETIT

1.1 far jan standardet, kur dhe si u krijuan? 1.2 Arritjet e Komitetit pr Standarde Ndrkombtre t Kontabilitetit IASC1.3 Arsyet q ndikojn n Standardizimin Ndrkombtar t Kontabilitetit 1.4 Grupet q prfitojn nga Standardizimi Ndrkombtar i Kontabilitetit 1.5 Standardet Nderkombetare te Kontabilitetit1.6 Standardi Nderkombetar Nr.2 Inventaret

KAPITULLI II - STANDARDET KOMBETARE TE KONTABILITETIT

2.1 Standardet Kombetare te publikuara dhe te pranuara deri me sot2.2 Standardi Kombetar i Kontabilitetit Nr.4, karakteristikat

KAPITULLI III - VLERSIMI I INVENTARIT

3.1 Sistemi i regjistrimit t vazhdueshm 3.2 Sistemi i regjistrimit periodik 3.3 Regjistrimet e kostos s transportit 3.4 Regjistrimet e kthimit t blerjeve 3.5 Zbritjet e blerjeve 3.6 Shitja e inventarit t mallit

KAPITULLI IV - REGJISTRIMI I SHITJEVE

4.1 Ilustrimi i shitjeve me shembuj pr t dy sistemet 4.2 Regjistrimi i kthimeve dhe uljeve t shitjeve 4.3 Zbritjet e shitjeve

KAPITULLI V - METODAT E VLERSIMIT T REZERVAVE ( STOQEVE, INVENTARVE)

5.1 Metoda e identifikimit specifik 5.2 Metoda e kostos mesatare 5.3 Metoda FIFO, i pari hyn,i pari del5.4. Metoda LIFO, i fundit hyn,i pari del5.5 Regjistrimi fizik i i inventarit t mallit 5.6 Vlersimi i inventarit m i ult se kostoja ose me vlern e tregut ( LCM)5.7 Metoda q llogarit LCM pr do lloj t mallrave n veanti 5.8 Metoda q llogarit LCM pr grupe kryesore pr lloje t veanta t inventarit5.9 Metoda q llogarit LCM pr t gjith llojet e inventarit gjendje n trsi5.10 Barazimi i stoqeve 5.11 Gabimet n vlersimin e inventarit t mallit

PRFUNDIME

REKOMANDIME

LITERATURA E PRDORUR

Hyrje

Funksionimi efektiv i tregjeve t mdha globale sht thelbsore pr mirqenien e do vendi, aq m tepr sot, ku bota po vuan nga kriza t mdha. Kjo krkon q kontabiliteti t ket nj kndvshtrim t ri dhe infrastruktura e raportimit financiar t ndrtohet mbi kto shtylla t rekomanduara nga (G20, Prill2009):

Regulla kontabiliteti (standarde) t bazuara n principe t pastra, t vazhdueshme, t gjithanshme t cilat mundsojn raporte financiare e bilance reale. Praktika efektive qeverisjeje duke prfshir domosdoshmrin e kontrolleve t forta, t brendshme, pr t zbatuar rregullat e reja t kontabilitetit (standardet). Praktika auditimi duke reflektuar n mnyr t besueshme performancn ekonomike. Nj mekanizm i kuptueshm q garanton principet e dala nga rregullat e kontabilitetit (standardet ). Revizionim n vijimsi i sistemit kontabl sipas parimeve dhe praktikave m t mira ndrkombtare.

N kt kndvshtrim objektivi kryesor i ktij punimi sht pasqyrimi i rregullave t reja t kontabilitetit (standardet ) si nj Kod i praktikave m t mira n funksion t mbajtjs s kontabilitetit dhe fenomeneve t reja , n nj ekonomi globale. Kjo do i shrbej paraqitjes s sinqert t informacionit kontabl q ai t jet: I kuptueshm,

I rndsishm,

I krahasueshm,

I vrtet ( i sakt ).Metodologjia

Pr realizimin e ktij punimi fillimisht kam grumbulluar nj informacion t gjer teorik n gjuhn shqipe e gjuh t huaj, t ciln e kam seleksionuar me kujdes, pr ta pdorur n funksion t tij.

M tej kam vazhduar me analizn e temes t marr duke kaluar nga prshkrimi teorik n at praktik. Kam prdorur nj ser metodash dhe kam hartuar tabela me t dhna t prpunuara, grafik t cilat m kan ndihmuar t arrij n disa konkluzione.

Mendoj q ky material mund ti shrbej t interesuarve t fushs s kontabilitetit pr inplementimin e standardeve t kontabilietit n njsin ekonomike ku ata punojn.

Kapitulli I -Standardet ndrkombtare t kontabilitetit

Prdoruesit e jashtm t infomacionit kontabl q marrin informacione prej pasqyrave financiare, kan nevoj q kto informata t jen t besueshme, t krahasueshme dhe t vlefshme n mnyr q t marrin vendime sa m t drejta pr t ardhmen e njsive ekonomike. Prej pasqyrave financiare merret informacioni mbi gjendjen e pasuris, detyrimeve, kapitalit si dhe performaca e tyre gjat nj periudhe t caktuar. Kto pasqyra financiare prgatiten pikrisht pr prdoruesit e jashtm t informacionit . Prandaj, pr t realizuar objektivin e tyre kryesor, duhet t jen t ndrtuara n bazn e disa parimeve e rregullave t njjta pr shoqri t ndryshme. Zhvillimi i tregjeve ndrkombtare t kapitalit, si edhe globalizimi gjithnj e m shum i ekonomis botrore solli nevojn gjithnj e n rritje t shoqrive pr t krkuar kapital jasht tregjeve tradicionale t vendeve t tyre. Kshtu q shoqrit q kishin nevoj pr kapital filluan t drejtohen n tregjet e huaja t kapitalit. N kto tregje krkoheshin rrregulla t caktuara nga organet mbikqyrse t tyre pr ndrtimin e pasqyrave financiare. Pra kto jan edhe arsyet kryesore q n fillim t viteve 70 filluan prpjekjet pr ndrtimin e rregullave t kontabilitetit q t zbatoheshin n mnyr t njjt n rang ndrkombtar. Edhe pse pasqyrat financiare t shoqrive duken t ndryshme, ato jan t ngjajshme, ato japin informacione n lidhje me gjendjn financiare, performancn dhe ndryshimet e tyre pr nj njsi ekonomike t caktuar. Synimi kryesor i Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit ( SNK) sht ndrtimi i pasqyrave financiare si dhe vlersimi i elementve t tyre.

1.1 far jan standardet, kur dhe si u krijuan?

Standard kontabl ( accounting standart) sht nj rregull i prgjithshm q prcakton se si duhet t veprohet n praktikn kontabl pr t arritur prfundim t njjt e t sakt pr problemin kontabl. Kur ky rregull kontabl synon mbulimin e praktiks ndrkombtare kontabl, athere quhet Standard Ndrkombtar[footnoteRef:2]. [2: Prof.Dr.Sotiraq M. Dhamo, Kontabiliteti i avancuar, Tiran 2005]

Standardi eshte nje guide ose udhezues qe percakton rregullat kyesore qe ndiqen ne praktike per pasqyrimin e veprimeve te ndryshme ekonomike.Qellimi kryesor i standardeve eshte qe informacioni kontabel te jete sa me i sakte,sa me i plote dhe sa me i besueshem.Disa nga drejtimet se ku fokusohen standardet jane: ne ndertimin e pasqyrave financiare, ne menyren se si vleresohen elementet e pasqyrave financiare, si iu komunikohet te tjereve informacioni kontabel.Shum trupa profesionale t kontabilitetit, me karakter ndrkombtar dhe rajonal, kan dhn kontribut n zhvillimin e kontabilitetit. Merita kryesore, n standardizimin e kontabilitetit n prmasa ndrkombtare, i takon Komitetit pr Standade Ndrkombtare t Kontabilitetit IASC. Ky komitet sht nj organizm i pavarur privat me objektiv kryesor prfitimin e unifikimit t parimeve kontabl q prdoren nga bizneset e ndryshme dhe organizma t tjera anemban bots. M 29 qershor 1973 trupat profesionale nga Australia, Kanadaja, Franca, Gjermania, Japonia, Meksika, Holanda, Mbretria e Bashkuar dhe Irlanda si dhe SHBA-ja, formuan Komitetin pr Standarde Ndrkombtare t Kontabilitetit IASC.

IASC kishte dy objektiva kryesore : Formulimi dhe publikimi i SNK q jan n interes t publikut pr t vzhguar prezantimin e pasqyrave financiare,dhe T punoj n prgjithsi pr prmirsimin dhe harmonizimin e rregullave, standardeve kontabl dhe procedurave kontabl t lidhura me paraqitjen e pasqyrave financiare.

1.2 Arritjet e Komitetit pr Standarde Ndrkombtare t Kontabilitetit IASCIASC ja ka arritur t vendos rreth 40 standarde Ndrkombtare t kontabilitetit (SNK) dhe 5 Standarde Ndrkombtare t reja t raportimit financiar (IFRS)[footnoteRef:3]. Ky bord ka paraqitur edhe nj Paraqitje skematike pr prgatitjen dhe prezantimin e deklaratave financiare. Kto standarde prdoren anemban bots dhe prdoren : [3: Prof.Dr.Sotiraq M. Dhamo, Kontabiliteti i avancuar Tiran 2005 fq.29]

Si baz pr krkesat kombtare t kontabilitetit n shum vende,

Si nj baz referimi ndrkombtar nga vende t e caktuara, pra duke prfshir pjesn m t madhe t vendeve t industrializura dhe nj numr n rritje t tregjeve n zhvillim si Kina, Azia, Evropa Qendrore, etj. Nga organizatat ndrkombtare , si Bashkimi Evropian,

Nga nj numr n rritje i shoqrive.

1.3 Arsyet q ndikojn n Standardizimin Ndrkombtar t Kontabilitetit

Zhvillimi i standardizimit ndrkombtar t kontabilitetit nuk ka qen dhe nuk sht i leht. Standardizimi kontabl realizohet n nivel kombtar dhe ndrkombtar. Por ka mendime t cilat kundrshtojn standardizimin e kontabilitetit duke krkuar q njsit ekonomike t ken t drejtn e zgjedhjs s rregullave t kontabilitetit e t ndrtimit t pasqyrave financiare. Ka dhe mendime q mbrojn pikpamjen e hartimit t pasqyrave financiare duke u mbshtetur n rregulla t standardizuara kontabl. Aktualisht n tendencat e sotme t zhvillimit sht br mbizotrues koncepti i standardizimit.

Arsyet q ndikojn n standardizimin e kontabilitetit ndrkombtar jan[footnoteRef:4]: [4: Prof.Dr.Sotiraq M. Dhamo , Kontabiliteti i avancuar Tiran 2005 fq.33,34 ]

Globalizimi i ekonomis botrore. Ky globalizim ka sjell q lidhjet midis shoqrive t vendeve t ndryshme pr shkmbimin e mallrave dhe shrbimeve t jen t shumta e t shumllojshme. Krijimi i shoqrive antare t grupit ndrkombtar t vendeve t ndryshme duke u mbshtetur mbi baza t njjta, pr t mundsuar konsolidimin e pasqyrave financiare t kompanis mm. Nevoja e futjes n tregjet e huaja t kapitaleve. Dihet q komisionet e organizimit t tregjeve t kapitalit, pr kuotimin n to t shoqrive, kan si krkes zbatimin e standardeve t kontabilitetit t prcaktuara prej tyre. Zbatimi i standardeve t njjta t raportimit kontabl do t ishte nj element thelbsor pr t siguruar nj informacion transparent e t krahasueshm t pasqyrave financiare. N kt mnyr do t sigurohej edhe funksionimi efikas i tregjeve t kapitalit apo edhe t atyre kombtare. Nevoja pr t ulur kostot e rritjes s kapitalit t shoqrive e t prpunimit t informacionit kontabl pr qllime t raportimit n tregjet ndrkombtare t kapitalit, si dhe shmangia e problemeve t tjera lidhur me to. Pra, shoqrit q duan t krkojn kapital n tregjet e huaja t kapitalit duhet t sigurojn ndrtimin e pasqyrave financiare t tyre n prputhje me standardet e krkuara nga komisioni i tregut t kapitalit.Prve faktorve t msiprm n favor t Standardeve Ndrkombtare t Kontabilitetit, ekzistojn nj varg arsyesh t cilat kan penguar e pengojn ritmet e ktij standardizimi: Pengesa kryesore pr standardizimin sht madhsia e diferencave aktuale midis praktikave t kontabilitetit n shtete t ndryshme. Ekzistojn disa ndryshime t rndsishme midis shkollave t kontabilitetit, madje edhe brenda vet ktyre shkollave. Kto ndryshime e kan origjinn n qllimet e prgatitjes s informacionit kontabl. N disa vende pasqyrat financiare (anglosaksone) kan rol vetm informues e jo ligjor. N disa vende t tjera (p.sh. BE ) pasqyrat financiare , shrbejn n radh t par pr ruajtjen e kapitalit e pr shprndarjen e dividentit si dhe prdorimin e tyre pr nevoja tatimore.

1.4 Grupet q prfitojn nga Standardizimi Ndrkombtar i Kontabilitetit

Gjithmon e m shum produkti i kontabilitetit t nj vendi po prdoret n vende t ndryshme. Kto grupe q mund t prfitojn nga standardizimi e q bjn presion pr realizimin e tyre, jan: Investitort dhe analistt financiar, t cilt kan nevoj q t jen t aft t kuptojn pasqyrat financiare t kompanive t huaja, aksionet e t cilave ata mund t blejn. Ata duhet t jen t sigurt q pasqyrat financiare t vendeve t ndryshme t jen t vrteta e t krahasueshme, ose t paktn t jepet qart natyra dhe shkalla e diferencave t tyre. Ata kan nevoj q t ken besim tek rezultatet e auditimit. Shoqrit ndrkombtare jan nj grup tjetr q bn presion pr SNK dhe sidomos pr to jan shum t rndsishme zbatimi i standardeve, sepse puna e kontabilistve pr t prgatitur e konsoliduar pasqyrat financiare t ktyre shoqrive do t ishte shum m e thjesht nga PF nga e gjith bota t ishin prgatitur n t njjtat baza. Edhe kontabilistt dhe firmat e kontabilitetit do t prfitojn shum nga standardizimi kontabl. Shum prej klientve t shoqrive t mdha t auditimit dhe konsulencs kontabile kan m shum se nj deg apo filial jasht vendit t vet. Prgatitja, konsolidimi dhe auditimi i PF t ktyre kompanive do t ishte me e leht nqs praktikat kontabl do t ishin t standardizuara. Autoriteteve buxhetore e fiskale n t gjith botn u komplikohet shum m tepr puna kur kan t bjn me t ardhurat nga vendet t huaja dhe ka diferenca n matjet e t ardhurave t ndryshme. Qeverit n vendet n zhvillim mund ta gjejn m t leht t kuptojn e t kontrollojn operacionet e shoqrive shumkombshe n qoftse raportimi financiar do t ishte i standardizuar, sidomos nse kjo do t imponoj m shum sqarime n disa raste. Kreditor t ndryshm ndrkombtar t till si BB, BEI ,BERZH, etj, mund t prballen me vshtirsit n krahasimin e PF t shoqrive t vendeve t ndryshme ku ato kan investuar me pjesmarrje n kapital. Organizatat sindikaliste t puntoreve t cilat kan antarsim t punonjsve t vendeve t ndryshme t bots, mund t ken prfitime nga nj krahasueshmri m e madhe e informacionit t kompanive.

1.5 Standardet nderkombetare te Kontabilitetit Standardet e hartuara nga Bordi i Standardeve Kontabel Nderkombetare dhe te perkthyera ne shqip, nen pergjegjesine e Keshillit Kombetar te Kontabilitetit, pa ndryshime nga teksti origjinal ne gjuhen angleze, shpallen nga Ministri i Financave dhe zbatohen detyrimisht:a) nga shoqerite e listuara ne nje burse zyrtare letrash me vlere dhe filialet e tyre, subjekt i konsolidimit te llogarive; b) nga bankat e nivelit te dyte, institucionet financiare, te ngjashme me bankat, shoqerite e sigurimeve dhe te risigurimeve, fondet e letrave me vlere dhe te gjitha shoqerite e licencuara per te kryer veprimtari investimi ne letrat me vlere, edhe kur ato nuk jane te listuara ne nje burse zyrtare letrash me vlere;c) nga njesi ekonomike te tjera te medha, te palistuara ne nje burse zyrtare letrash me vlere, kur ato tejkalojne kufijte e percaktuar nga Keshilli i Ministrave per te ardhurat vjetore dhe numrin e te punesuarve.Njsit e tjera ekonomike, t cilat do t jen subjekt i zbatimit t standardeve ndrkombtare, kur tejkalojn, njkohsisht, pr dy vitet e fundit, kto kufij:a) T ardhurat vjetore, n shumn 1 250 000 000 (nj miliard e dyqind e pesdhjet milion) lek.b) Numri mesatar i t punsuarve, mbi 100 punonjs n vit.

* IAS 1 Paraqitja e Pasqyrave Financiare* IAS 2 Inventaret* IAS 7 Pasqyra e fluksit monetar* IAS 8 Politikat Kontabel, Ndryshimet ne Vleresimet Kontabel dhe Gabimet* IAS 10 Ngjarjet pas dates se bilancit* IAS 11 Kontratat e Ndertimit* IAS 12 Tatimet mbi te Ardhurat* IAS 16 Aktivet Afatgjata Materiale (toka, ndertesa, makineri e pajisje)* IAS 17 Qirate* IAS 18 Te ardhurat* IAS 19 Perfitimet e Punonjesve* IAS 20 Kontabiliteti i Granteve Qeveritare dhe Dhenia e Informacioneve Shpjeguese per Ndihmen Qeveritare* IAS 21 Efektet e ndryshimit ne kurset e kembimit* IAS 23 Kostot e huamarrjes* IAS 24 Dhenia e informacioneve shpjeguese per palet e lidhura* IAS 26 Kontabiliteti dhe Raportimi per Skemat e Perfitimit te Pensioneve* IAS 27 Pasqyrat Financiare te Konsoliduara dhe Individuale* IAS 28 Investime ne Pjesemarrje* IAS 29 Raportimi Financiar ne Ekonomite Hiperinflacioniste* IAS 31 Interesat ne Sipermarrjet e Perbashketa* IAS 32 Instrumentet Financiare Paraqitja* IAS 33 Fitimet per Aksion* IAS 34 Raportimi Financiar i Ndermjetem* IAS 36 Zhvleresimi i aktiveve* IAS 37 Provizionet, Pasivet dhe Aktivet e Kushtezuara* IAS 38 Aktivet Jo-materiale* IAS 39 Instrumentat financiare Njohja dhe Matja* IAS 40 Aktivet materiale afatgjata te investuara* IAS 41 Bujqesia* IFRS 1 Adoptimi i Standardeve Nderkombetare te Raportimit Financiar per Here te Pare* IFRS 2 Pagesat e bazuar ne Aksione* IFRS 3 Kombinimet e Biznesit* IFRS 4 Kontratat e Sigurimit* IFRS 5 Aktivet Afatgjata qe Mbahen per tu Shitur dhe Operacionet Jo te Vijueshme* IFRS 6 Kerkimet per Burime Minerare dhe Vleresimi i tyre* IFRS 7 Instrumentat Financiare Dhenie Informacionesh Shpjeguese* IFRS 8 Segmentet e Shfrytezimit* IFRIC 1 Ndryshimet ne Pasivet Ekzistuese te Nxjerrjes nga Perdorimi, Ristrukturimi dhe Pasive te Ngjashme* IFRIC 2 Aksionet e Anetareve ne Njesit Ekonomike Kooperativa dhe Instrumente te Ngjashme* IFRIC 4 Percaktimi nese nje Marreveshje Permban Nje Marreveshje Qiraje* IFRIC 5 Drejtat per Interesat qe Rrjedhin nga Fondet e Nxjerrjes nga Perdorimi, Restaurimi dhe Rehabilitimi Mjedisor* IFRIC 6 Detyrimet qe Rrjedhin nga Pjesemarrja ne nje Treg Specifik Mbetjet e Paisjeve Elektrike dhe Elektronike* IFRIC 7 Zbatimi i Metodes se Riparaqitjes sipas SNK 29 Raportimi Financiar ne Ekonomite Hiperinflacioniste* IFRIC 8 Objekti i SNRF 2* IFRIC 9 Rivlersimi i Instrumentave Derivative te Perfshire* IFRIC 10 Raportimi Financiar i Ndermjetem dhe Cvleresimi* IFRIC 11 SNRF 2 Transaksionet e Aksioneve te Grupit dhe te Thesarit* IFRIC 12 Marreveshjet Koncensionare te Sherbimit* SIC 7 Futja ne Perdorim e Euros* SIC 10 Ndihma Qeveritare pa Lidhje Specifike me Veprimtarite e Shfrytezimit* SIC 12 Konsolidimi Njesite Ekonomike per qellime te vecanta* SIC 13 Njsite Ekonomike te Kontrolluara Bashkerisht Kontributet jo Monetare nga Sipermarresit* SIC 15 Qerate e Zakonshme stimujt* SIC 21 Tatimet mbi te Ardhurat Rikuperimi i Aktiveve te Pa amortizueshme te Rivleresuara* SIC 25 Tatimet mbi te Ardhurat Ndryshimet ne Statusin Tatimor te nje Njesie Ekonomike ose Aksionereve te saj* SIC 27 Vleresimi i Permbajtjes se Transaksioneve qe Perfshijne Formen Ligjore te nje Qiraje* SIC 29 Marreveshjet e Koncensionit per sherbimet Dhenia e informacioneve shpjeguese* SIC 31 Te ardhurat Transaksionet Mall me Mall (barter) qe perfshijn sherbimet e reklames* SIC 32 Aktivet jo materiale Kostot e faqes se internetit.1.6 Standardi Ndrkombtar i Kontabilitetit 2 Inventart

Objektivi Objektivi i ktij Standardi sht t prcaktoj trajtimin kontabl pr inventart. Nj shtje kryesore n kontabilitetin pr inventart sht shuma e kostos q duhet t njihet si nj aktiv dhe t mbartet deri n njohjen e t ardhurave prkatse. Ky Standard jep udhzime mbi prcaktimin e kostos dhe njohjen e mpasshme t saj si nj shpenzim, prfshir ndonj zhvlersim deri n vlern neto t realizueshme. Ai gjithashtu, jep udhzime mbi formulat e kostos q prdoren pr t caktuar koston e inventarve.

ObjektiKy standard zbatohet pr t gjith inventart, me prjashtim t: prodhimit n proces q krijohet nga kontratat e ndrtimit, prfshir kontratat e shrbimit q lidhen drejtprdrejt me to instrumentet financiare aktivet biologjike q lidhen me veprimtarin bujqsore dhe prodhimin bujqsor n pikn e t korrave Ky Standard nuk zbatohet pr matjen e inventarve q mbahen nga: Prodhuesit e produkteve bujqsore dhe pyjore, t prodhimit bujqsor pas t korrave dhe t mineraleve e produkteve minerare, pr s koh ato maten me vlern neto t realizueshme n pajtim me praktikat e miratuara n kto sektor. Kur kta inventar maten me vlern neto t realizueshme, ndryshimet n kt vler njihen n fitim ose humbje n periudhn e ndryshimit. Komisionart apo tregtart e mallrave t cilt i matin inventart e tyre me vlern e drejt minus kostot e shitjes. Kur kta inventar maten me vlern e drejt minus kostot e shitjes, ndryshimet n vlern e drejt minus kostot e shitjes, njihen n fitim ose humbje n periudhn e ndryshimit.

Prkufizime M posht jepen prkufizimet e disa termave kryesore q prdoren n kt standard:Inventart jan aktive: q mbahen pr shitje n rrjedhn normale t biznesit; n procesin e prodhimit pr shitje; ose formn e materialeve ose furnizimeve q konsumohen n procesin e prodhimit ose n dhnien e shrbimeve. Vlera neto e realizueshme sht mimi i shitjes i vlersuar me muarje n rrjedhn normale t biznesit minus kostot e muara t prfundimit dhe kostot e muara q duhen pr realizimin e shitjes. Vlera e drejt sht shuma me t ciln mund t shkmbehej nj aktiv, ose mund t shlyhej nj pasiv, midis palve t vullnetshme t mirinformuara dhe t palidhura me njra-tjetrn.Kapitulli II - Standardet Kombetare t Kontabilitetit

2.1 Standardet Kombetare t Kontabilitetit Standardet Kombetare t Kontabilitetit t publikuara dhe t pranuara deri tani jan: SKK 01Kuadri i pergjithshem per pergatitjen e pasqyrave financiare SKK 02Paraqitja e pasqyrave financiare SKK 03Intrumentet financiare SKK 04Inventaret SKK 05Aktivet afatgjata materiale dhe aktivet afatgjata jomateriale SKK 06Provizionet, pasivet dhe aktivet e kushtezuara SKK 07Kontabilizimi i qerave SKK 08Te ardhurat SKK 09Kombinimet e bizneseve SKK 10Grantet dhe forma te tjera te ndihmes SKK 11Tatimi mbi fitimin SKK 12Efekti i ndryshimeve te kurseve te kembimit SKK 13Aktivet biologjike SKK 14Trajtimi kontabel i shoqerive te kontrolluara dhe pjesemarrjeve SKK 15Mbi Parimet e Kontabilitetit dhe te Raportimeve Financiare nga Mikronjesite Ekonomike

1. 2.2 Standardi Kombetar i Kontabilitetit nr. 4

1. Objektivi i Standardit Kombtar t Kontabilitetit 4 Inventart (SKK 4 ose Standardi), i nxjerr e miratuar nga Kshilli Kombtar i Kontabilitetit dhe shpallur nga Ministria e Financs, sht t vendos rregullat e kontabilizimit dhe shpjegimit pr inventart n pasqyrat financiare, t prgatitura n prputhje me Standardet Kombtare t Kontabilitetit t Shqipris.Kto standarde bazohen n parimet e kontabilitetit dhe raportimit, t pranuara n shkall ndrkombtare, krkesat e prgjithshme t s cilve prshkruhen n Ligjin nr.9 228, Pr kontabilitetin dhe pasqyrat financiare, nxjerr n prill 2004.2. SKK 4 mbshtetet n SNK 2 inventart.

3. Pasqyrat financiare do t prgatiten mbi bazn e konceptit t materialitetit. Standardet Kombtare t Kontabilitetit nuk do t zbatohen pr zrat jomaterial. Parimi i materialitetit prkufizohet dhe sqarohet n paragraft 34 deri 69 t SKK 1.4. Objektivi i ktij standardi sht t prshkruaj trajtimin kontabl, paraqitjen e pasqyrave financiare dhe shnimet shpjeguese, n lidhje me inventart.5. Ky standard do t zbatohet pr t gjith inventart, me prjashtim t puns n proces, n lidhje me kontratat e ndrtimit (shih SNK 8 Njohja e tardhurave) instrumentet financiare.6. M posht jepen prkufizimet e disa termave kryesore t prdorura n kt standard:7. Inventaret jane aktivet :a) e mbajtura pr shitje n rrjedhn normale t njsis ekonomike raportuese;b) q ndodhen n procesin e prodhimit;c) n form materialesh ose furnizimesh pr t'u prdorur n procesin e prodhimit ose n kryerjen e shrbimeve.

Vlera neto e realizueshme sht mimi i vlersuar i shitjes n rrjedhn normale t njsis ekonomike raportuese minus kostot e vlersuara t kompletimit e t shitjes. Vlera kontabl sht vlera, me t ciln sht njohur nj aktiv n bilanc. Vlera e drejt sht shuma, me t ciln mund t shkmbehet nj aktiv ose mund t shlyhet nj pasiv, ndrmjet palve t mirinformuara, t vullnetshme e t palidhura me njra-tjetrn.

8. Inventart e njsive prodhuese prbhen nga lndt e para dhe materialet pr konsum, prodhimi n proces dhe produktet e prfunduara gati pr shitje, mallrat e blera e t mbajtura pr rishitje me pak ose aspak nevoj pr ndryshime, q jan tipike pr njsit tregtare. Pronat e paluajtshme, t blera pr rishitje, duhet t njihen si inventar, ndrsa ato t blera pr prdorim n procesin e prodhimit, ose pr qllime administrative, duhet t njihen si aktive afatgjata materiale.9. Fare shkurtimisht mund te themi per inventaret: Jane AASH ne bilac,perdoren deri ne 1 vit, konsumohen menjehere (psh karburati u shnderrua ne energji),transformohet qe do te thote nuk ruan gjendjen fillestare. Standardi percakton 3 kushtet qe duhet te plotesoje nje inventar ne bilanc- te perdoret nga njesia ekonomike, te siguroje perfitime per afatshkurter(1 vit),menyra, vleresimi e tyre te matet me besueshmeri (pra vlera ti afrohet vleres se tregut). Llojet kryesore te inventareve jane Lenda e pare+materialet ndihmese,prodhimi ose sherbimi ne proces,1/2produket ,dhe produktet e gatshme,mallrat(e rishes ashtu sic e blej ose me shpenzime shtese sic jane ambalazhimi).

Kapitulli III - Vlersimi i inventarit

Inventart paraqesin zra q mbahen pr shitje ose prdoren pr prodhimin e produkteve q do t shiten5 . Inventari matet sipas kostos m t ult ose vlers neto t realizueshme nga shitja ose perdorimi .

Pr t prcaktuar koston e inventarit nevojitet t dim se njsia ekonomike prdor sistemin e vazhdueshm apo sistemin periodik pr regjistrimin e inventarit.

Pra si shihet kemi dy sisteme apo metoda pr regjistrimin ,mbajtjen e inventarve:

- Inventarizimin e vazhdueshm dhe

- Inventarizimin periodik.

3.1 Sistemi i regjistrimit t vazhdueshm

Ky sistem i referohet sistemit t regjistrimit t kostos s mallrave t shitura dhe rifreskimit t balancave t inventarit n kohn kur mallrat shiten.

Pra, sipas ktij sistemi sa here blejm ose shesim inventar , ato regjistrohen , kshtu q n do koh do t kemi gjendjen faktike t inventarit t pashitur dhe t atij t shitur. Sipas ktij sistemi , pas do shitje t inventarit , e regjistrojm edhe koston e mallrave t shitura ( KMSH-n).Blerja e mallrave nuk sht shpenzim n momentin e mberritjs s mallit

por kur ky mall shitet .

5 Halit Xhafa Analiza e pasqyrave financiare, Tiran 2005, fq.57

18

3.2 Sistemi i regjistrimit periodik

Ky sistem prdoret te kompanit e vogla. Sipas ktij sistemi rifreskimi i llogaris s Inventarit bhet vetm n prfundim t periudhs fiskale. Kjo nnkupton se gjat gjith periudhs llogaria e inventarit mbetet e paprekur ( ajo ka vetm gjendjn fillestare t bartur nga periudha paraprake) dhe tr inventarin e bler e regjistrojm n nj llogari t prkohshme me emrin Blerja e inventarit . Kjo llogari rifreskohet vetm n fund t periudhs ,athere kur e llogarisim koston e mallrave t shitura. Pra, gjat gjith kohs kur shesim inventar krijojm t ardhura nga shitja , mirpo gjendja e inventarit dhe e kostos s mallit t shitur mbetet e paprekur, deri n fund t nj periudhe kontabl ( mujore apo m rrall). N fund t periudhs kontabl bhet numrimi fizik i inventarve t mallit. Prcaktimi dhe vlersimi korrekt i KMSH-s sipas sistemit periodik ndrlidhet paraprakisht me brjen e disa veprimeve t nevojshme si jan:- prcaktohet kostoja e mallrave t blera n fillim dhe n fund t periudhs,

- regjistrohen t gjitha blerjet gjat periudhs dhe

- prcaktohet kostoja e mallrave t blera.Pasi t jen kryer hapat e lartshnuar, prcaktohet kostoja e mallrave t shitura .

Gjendja e mallit n fillim t periudhs gjendet nga t dhnat e bilancit t gjendjs t periudhs paraprake.Blerjet neto do t llogariten prej llogaris Blerja e mallit, duke i zbritur shumat e llogarive Kthime dhe ulje t blerjeve dhe Zbritje t blerjeve.Vlera e inventarit n fund t periudhs do t gjendet me inventarizimin fizik t mallrave.Te njsit ekonomike tregtare, si me shumic po ashtu edhe me pakic, blihet malli pr tu rishitur t tjerve. N kt rast , kur blihet malli , njsia ngarkohet me nj konto ( llogari) Malli nse sht sistemi i vazhdueshm apo Blerja e mallit

nse sht sistemi periodik.

Kt po e ilustrojm me nj shembull:

Njsia ekonomike m datn 03.01.2013 ka bler mallra n vler 3.000 leke me likujdim te menjehershem. Kjo blerje sht shoqruar me faturn nr.555/2013 Regjistrimet n ditar sipas dy sistemeve jan si m posht:

Sistemi i vazhdueshm

Ditari

DataPrshkrimiDebiKredi

03JanarMalli3,000

Banka3,000

Blerja e mallit me para ne dore sipas faturs :555/2013

Periodik

Ditari


03JanarBlerja e mallit3,000.00

Banka3,000.00

Blerja e mallit me para ne dore sipas faturs :555/2013

3.3 Regjistrimet e kostos s transportit

Kostoja e transportit t mallit sht nj kosto shtes e inventarit, e cila nganjhere i ngarkohet drejtprdrejt mallit t bler, por nga njhere kjo kosto mund t faturohet edhe ndaras nga malli i bler. Pra, nse njsia prdor sistemin e vazhdueshm , athere kosto e transportit perfshihet n mimin e mallit t bler pa br regjistrime shtes , dhe nse njsia prdor sistemin periodik , athere mund t prdoret nj llogari e cila grumbullon shumat e transportimit t mallit.

Le t marrim t njjtin shembull, duke supozuar se shpenzimet e transportimit jan 200 leke , t cilat jan paguar me para ne dore. Kjodshmohet me faturn e transportuesit nr.29.

Regjsitrimet n ditar do t ishin:

I vazhdueshm

Ditari


03JanarMalli3,200

Banka3,200

Blerja e mallit me para ne dore sipas faturs:555/2013

Periodik

Ditari


03JanarBlerja e mallit3,000

Shpenzime t transportit t mallit200

Banka3,200

Blerja e mallit me para ne dore sipas faturs:555/2013 dhe 29

3.4 Regjistrimet e kthimit t blerjeve

Malli i bler nga njsia ekonomike mund t kthehet, nse nuk plotsohen kushtet e kontrats. Nse kemi kthime t mallit, kur njsia prdor sistemin e vazhueshm, atehere zvoglohet llogaria Malli dhe ngarkohet llogaria Banka nse malli sht bler me para ne dore , apo llogaria Llogaria e pagueshme nse malli sht bler me pages te mevonshme. Nse , njsia e prdor sistemin periodik, dhe nse kemi kthime , athere , ngarkohet llogaria Banka, apo llogaria Llogaria e pagueshme dhe zvoglohet llogaria Kthime dhe ulje t blerjeve. Llogaria Kthime dhe ulje t blerjeve sht kundrllogari e llogaris Blerje Malli , pra ajo e zvoglon at n t kundrt.Le t supozojm se nga malli i bler m datn 03.01.2013 , pr shkak t nj defekti n cilsine e mallit, i jan kthyer furnitorit nj sasi e mallit n vler 300 leke. Regjistrimi n ditar sht:Sistemi i vazhdueshm

Ditari


03JanarBanka300

Malli300

Kthimi i mallit t bler furnitorit(sipas procesverbalit t njsis)

Sistemi periodik

Ditari


03JanarBanka300.00

Kthime dhe ulje t blerjeve300.00

Kthimi i mallit t bler furnitorit(sipas procesverbalit t njsis)

3.5 Zbritjet e blerjeve

Blerjet me zbritje, ndodhin kur shitsi i mallit i lejon blersit nj zbritje , nse ai paguan para afatit t parapare.Supozojm se sht bler mall m datn 03.01.2013 me kushtin 2/10,n/30 n vler 3.000 leke sipas faturs nr.255. Pagesa e mallit sht br m datn09.01.2013 nga llogaria bankare e ndrmarrjes.

Regjistrimet n ditar do t jen:

Sistemi i vazhdueshm

Ditari


03JanarMalli3,000

Llogaria e pagueshme3,000

Blerja e mallit me kushtin 2/10n/30 sipas fatursnr.255

09JanarLlogaria e pagueshme3,000

Malli60

Banka2,940

Zbritja dhe shlyerja e borxhit furnitorit-fatura nr.255

Sistemi periodik

Ditari


03JanarBlerja e mallit3,000

Llogaria e pagueshme3,000

Blerja e mallit me kushtin 2/10n/30 sipas fatursnr.255

09JanarLlogaria e pagueshme3,000

Zbritje t blerjeve60

Banka2,940

Zbritja dhe shlyerja e borxhit furnitorit-faturanr.255

Si vrejm , n t dy rastet, regjistrohet malli i bler n trsi dhe nuk regjistrohet zbritja n momentin e blerjes, pr shkak se nuk jemi t sigurt se a dshiron njsia ta shfrytzoj kt kusht apo jo. N momentin kur bhet pagesa, nse sht brenda kushtit t dhn, atehere regjistrohet zbritja.Zbritja mund t aplikohet edhe kur kemi blerje pa ndonj kusht, por q malli i bler ka ndonj defekt . N kto raste, kur kemi mallra me defekt, njsia shitse i propozon blersit q t mbaj mallin e marr dhe se ai ( shitsi) do ti lejoj atij nj zbritje ( rabat) . Kjo zbritje mund t jet n shum fikse apo n prqindje. Kjo ndodh pr shkak se shitsi dshiron q t ruaj klienteln e vet. Kompania pr t krijuar t ardhura , duhet t shese mallra ,produkte apo t kryej shrbime. Me kt rast , do t kemi ndryshime n bilancin e saj, duke u rritur apo zvogluar inventari si dhe duke u rritur ose zvogluar llogarit e arktueshme. Me inventar , n kuptimin fizik t tyre, kuptohen zakonisht rezervat me mallra dhe materiale t ndryshme apo produkte q zotron njsia ekonomike, t cilat eventualisht mund tu shiten konsumatorve n njrn apo tjetrn form ose mund t prdoren eventualisht nga vet njsia. Pra, inventari shpreh mallrat q jan n gjendje pr tu shitur apo bashksin e produkteve t gatshme pr shitje. Pra, me fjal t tjera, mallrat q jan prodhura apo q jan bler me qllim t shitjes s mtejshme, llogariten si inventar. N ndrmarrjet tregtare, zakonisht, kemi nj lloj t inventarit t mallit, te ndrmarrjet prodhuese kemi tre lloje t inventarve ( lndn e par, prodhimi n proces, produktet e gatshme ), ndrsa te ndrmarrjet e shrbimit kemi pak ose aspak inventar t mallit.N inventar prfshihen*:

Lndt e para dhe materialet ndihmse,

Prodhimi dhe puna n proces,

Produktet e gatshme, gjysmproduktet dhe mbeturinat,

Mallrat dhe Objektet e inventarit

Pronat e palujtshme pr rishitje.

3.6 Shitja e inventarit t mallit

Bizneset tregtare, pr t realizuar t ardhura, blejn dhe shesin mallra apo kryejn shrbime. Kur biznesi tregtar blen , shet mallra apo shrbime, kryen aktivitete, t cilat kan ndikim n gjendjn financiare ( bilancin e gjendjes) duke:- rritur inventarin n gjendje,

- zvogluar inventarin n gjendje,

- rritur sasin e parave apo

- rritur t drejtat ndaj t tretve ( llogarit e arktueshme, klientt ). Inventart jan artikuj q mbahen pr shitje ose prdoren pr prodhimin eprodukteve q do t shiten .

* Agim Binaj &Flutra Kalemi, Kontabiliteti, Tiran 2006 , fq.223Bizneset tregtare blejn dhe shesin mallra. Shitja sht hapi i dyt pas blerjes n bizneset tregtare. Sa her q biznesi shet mallra ai realizon t ardhura nga shitja e mallit. Kjo shitje mund t bhet me para n dor ose arktim t mvonshm . N rastin e par kemi , hyrje t parave n biznes, pra rriten mjetet monetare t marra nga shitja, dhe n rastin e dyt rriten t drejtat e biznesit ndaj klientve. Sido qoft , n dy rastet kemi rritje t ans s majt t bilancit.

Kur shesim mallra p.sh 20.000 leke, e regjistrojm tr shumn n kredi t llogaris T ardhura nga shitja e mallit ose shkurt Shitje malli. T supozojm se kostoja e mallit t shitur sht 16.000 leke. Athere del, q krediti i i llogaris T ardhura nga shitja e mallit prbhet prej dy elementeve: Prej kostos s mallrave t shitura 16.000 leke dhe

Fitimit bruto prej 4.000 leke. Kjo form e regjsitrimit n kontabilitet nuk do t ishte e leverdishme e nganjhere edhe e pamundshme q prej llogaris T ardhura nga shitja e mallit t ndahet shuma n kosto dhe n fitim. Prandaj, sht vendosur q kur shesim, ta regjstrojm tr shumn n kredi t llogaris T ardhura nga shitja, ndrsa kostoja e mallrave t shitura t llogaritet n prfundim t periudhs ushtrimore, duke prdorur metoda t pranuara pr llogaritjen e kostos. Dhe kshtu, n prfundim t vitit ushtrimor kt kosto i zbresim prej shitjeve pr t fituar fitimin bruto.

Kapitulli IV - Regjistrimi i shitjeve

Ka nj dallim gjat shitjes, varsisht nese biznesi prdor sistemin e vazhdueshm apo sistemin periodik . Nse biznesi prdor sistemin e vazhdueshm athere njihet menjhere edhe kostoja e mallrave t shitura, e nse biznesi prdor sistemin periodik , kjo kosto nuk njihet deri n fund t periudhs kontabl .

4.1 Ilustrimi i shitjeve me shembuj pr t dy sistemet

Supozojm se njsia ERA , m datn 10 tetor 2010, sipas faturs 111/13 ka shitur 10 tavolina nga 5000 leke. Kostoja e ktyre sht 3800 leke pr njsi.

Regjistrimi sipas sistemit t vazhdueshm:Sistemi i vazhdueshm


10tetorLlogaria e arkttueshme ( ose banka)5,000

E ardhura nga shitja5,000

Kosto e mallrave t shitura3,800

Inventari i mallit3,800

Regjistrimi i shitjes dhe i KMSH-s sipas fatursnr.111/13

Sistemi periodik


10tetorLlogaria e arkttueshme ( ose banka)5,000


Regjistrimi i shitjes sipas faturs nr.111/13

Pra, te sistemi periodik , nuk ka regjistrime pr koston e mallrave t shitura. Ajo do t llogaritet n fund t periudhs kontabl.

4.2 Regjistrimi i kthimeve dhe uljeve t shitjeve

Nse konsumatori sht i pakenaqur me cilsin e mallit t bler prej biznesit , ai e kthen at n trsi , apo pjesrisht. Regjistrimi n kontabilitet shti ndryshm , varsisht se cillin sistem prdorim.Ilustrimi i kthimit dhe uljeve t shitjeveM datn 12 tetor 2013 , klienti ka kthyer dy tavolina t blera m datn

Sistemi i vazhdueshmDataPrshkrimiDebiKredi12tetorKthime dhe ulje t shitjeve10,000Llogaria e arktueshme ( ose banka)10,000Kthimi i dy tavolinave nga klientiInventari i mallit7,600Kostoja e mallrave t shitura7,600Kthimi i dy tavolinave ne depo-procesverbali nr.710.10.2013, pr shkak se kane qen tdmtura. Regjistrimi sipas sistemit t vazdhueshm:

Regjistrimi sipas sistemit periodik:Sistemi periodik


12tetorKthime dhe ulje t shitjeve10,000

Llogaria e arktueshme ( ose banka)10,000

Kthimi i dy tavolinave nga klienti-procesverbali nr.7

Pra , n kt rast nuk ka regjistrim t kostos, sepse ajo bhet n fund t periudhs kontabl.

4.3 Zbritjet e shitjeve

Gjat shitjs s mallrave, njsit ekonomike, akordojn edhe zbritje pr klientt e tyre . Kur aplikohet zbritja e shitjeve, kuptohet se malli sht shitur me pritje t pagess. Kjo bhet me qllim t rritjes s qarkullimit t mallit dhe me siguri sht form e plqyer edhe nga ana e klientve , t cilt prfitojn n mimin e blerjs s mallit ( mallrave). N praktik mund t hasen forma t ndryshme t kushteve q parashihen n kontratn n mes t shitsit dhe blersit. Pra, mund t hasen forma si : 2/10,n/30, n/EOM, n/15, etj. Kushti i par mund t lexohet kshtu: nse klienti paguan brenda 10 ditve do fitoj nj zbritje prej 2 %, n t kundrtn vlera e mallit duhet t paguhet brenda 30 ditve. Kushti i dyt kuptohet q pagesa duhet br n fund t muajit kur ka ndodhur shitje, dhe kushti i tret kuptohet se pagesa duhet kryer deri n ditn e 15-t. Zbritja mund t aplikohet pr secilin artikull ve e ve apo pr t gjith artikujt sebashku.

Njsia ekonomike kur kryen procesin e shitjs me ndonj kusht t shitjs, nuk e regjistron zbritjn n momentin e shitjs sepse nuk sht e sigurt se klienti dshiron q ta shfrytzoj kt zbritje apo jo. Pra, zbritja duhet t regjistrohet n kontabilitetin e njsis shitse n momentin kur bhet likujdimi i borxhit nga klienti.Supozojm se njsia ERA , m datn 10 tetor 2013, sipas faturs 111/13 ka shitur 10 tavolina nga 5000 leke me kushtin 2/10,n/30. Kostoja e ktyre sht 3800 leke pr njsi.Klienti pagoi me datn 15 tetor 2013.

Sistemi periodik


10tetorLlogaria e arkttueshme50,000


Regjistrimi i shitjs sipas faturs nr.111/13( kushti 2/10,n/30)

12tetorKthime dhe ulje t shitjeve10,000

Llogaria e arktueshme ( ose banka)10,000

Kthimi i dy tavolinave nga klienti-procesverbali nr.7

15tetorBanka39,200

Zbritje nga shitjet800

Llogaria e arktueshme40,000

Zbritja e lejuar sipas kushtit 2/10,n/30

Kapitulli V - Metodat e vlersimit t rezervave ( stoqeve, inventarve)

Mallrat jan ato sende q blihen nga njsit ekonomike tregtare me qllim q t rishiten pa iu br asnj transformim n prmbajtje.Rezervat ( stoqet) kan rendsi t madhe pr njsin ekonomike, sepse ato prbjn pjesn m t madhe t shpenzimeve t do njsie, pasi nga shitja e tyre sigurohet pjesa m e madhe e t hyrave t njsis ekonomike.Pr t ditur vlern e sakt t rezervave duhet t prcaktohet sakt: sasia e rezerevave n at moment dhe

mimi I tyre pr njsi.

Sasia e rezervave caktohet me an t inventarizimit fizik t tyre. Ndrsa, pr t prcaktuar vlern ( mimin) e rezervave n fund t periudhs, prdoren dy metoda:o vlera e blerjes s inventarve ( kosto e blerjs s inventarve) dhe

o vlera m e ult midis mimit t blerjs dhe mimit t tregut.

Vlera e blerjes ( vlerfurnizimi, vlerblerja)n fund t periudhs prbhet nga:

mimi I blerjs ( I faturs) minus kthimet e zbritjet e blerjeve dhe minus skontot e blerjs. shpenzimet e transportimit t tyre,

shpenzimet pr sigurimin e tyre gjat transportimit,

taksat dhe tarifat doganore ( por jo TVSH-ja) Shpenzimet nn 2,3 dhe 4 prbjn shpenzimet vartse.Dihet se ndodh q gjat vitit t ndryshojn mimet e mallrave.

Pra, si rrjedhoj I njjti mall gjat vitit mund t blihet me mime t ndryshme ose i njjti mall sht bler nga furnitore t ndryshm. Kur mallrat e njjt blihen dhe shiten brenda nj periudhe kohe me mime t ndryshme sht e pamundur t prcaktohet me saktsi se cilt mallra jan shitur: ata q jan bler m par, apo ata q jan bler m pas ( m von), apo ata q jan bler me mim m t lart apo ata q jan bler me mim m t ult.Prandaj, sht e domosdoshme q t bhet nj supozim mbi radhn sipas s cils jan shitur mallrat. Mirpo nj supozim I till mund t mos jet identik me radhn faktike t shitjeve. Por ky supozim ka t bj me tepr me rrjedhn e mimit ( kostos). Metodat e vlersimit t mallrave me kosto m shum jan supozim i lvizjs s mallrave bazuar n koston e tyre se sa n lvizjn konkrete fizike t mallrave *.Kryesisht , kontabilistt prdorin 3 metoda pr vlersimin e mallrave me

mim(kosto):

Metoda e identifikimit specifik,

Metoda :I pari hyn , I pari del ( I pari Brenda I pari jasht) FIFO,

Metoda e mimit mesatar. Metoda LIFO ( i fundit brenda, i pari jasht)

5.1 METODA E IDENTIFIKIMIT SPECIFIK

Metoda e identifikimit specifik prdoret kur artikujt jan t pakt por me vler t madhe.Pr ti ilustruar m mire kto metoda do t prdoren t dhnat q vijojn,

pr muajin mars 2013 t kompanis ERA . Per kete kompani, po supozojm se ka investuar 10.000 leke n fillim t muajit mars pr themelimin e saj. Gjat muajit mars 2013ka patur kto blerje dhe shitje t artikullit x :

DataMuajiPrshkrimiNjsimimiVlera

1marsblerje1001.2120

3marsblerje701.6112

4marsshitje100


10marsshitje50



31marsshitje200

Gjithsej mallra pr shitje620902

Shitja gjat muajit mars350

Gjendja e mallrave m 31 mars270

* Prof.Dr.Sotiraq M. Dhamo, Parimet baz t kontabilitetit, Tiran 2010, fq.226Gjithashtu supozojm se mallrat jan shitur me mim pr njsi nga 2.5 leke me para ne dore, ndrsa t gjitha blerjet jan br me likujdim te mevonshem.Problemi q duhet t zgjidhet sht q t ndahen 902 leke midis 350

njsive t shitura gjat mujit mars dhe 270 njsive q kan mbetur pa u shitur. Pra, t caktohet se cila shum prej 902 leke u takon njsive t shitura e cila mbetet pr ato t pashitura. Kur sht e mundur t identifikohen se cilat blerje specifike e kan burimin mallrat q jan t pashitura, prdoret metoda e identifikimit specifik. Pra, po supozojm se gjendja prfundimtare e mallrave m 31 mars prbhet nga 70 njsi t blerjs m 3 mars, 100 njsive t blerjeve m 7 mars dhe 100 njsive t blerjeve m 26 mars 2013, dhe llogarisim:a) Mnyra e par

S pari, drejtimi i kompanis, identifikon inventarin e mallit t pashitur n depo. Pra sipas , inventarizimit, n depo jan 270 njsi t pashitura si nvijim:

DataNjsimimiVlera

03 mars701.60112.00

07 mars1001.50150.00

26 mars1001.55155.00

Inventari i mallit n fund270417.00

Kostoja e mallrave t shitura sht 902-417= 485 leke.

Pra 485 leke u takojn 350 njsive t shitura. b)Mnyra e dytKa t bj me llogaritjet e inventarve t shitur si m posht:

DataNjsimimiVlera

01 mars1001.20120.00

07 mars501.5075.00

15 mars2001.45290.00

Inventari i shitur350485.00

Kjo metod prdoret te shitja e artikujve me vler t madhe dhe rrall prdoret,

sepse sht vshtir t ndiqet shitja hap pas hapi.

Bilanci i gjendjs pr ERA

M datn : 31.03.2013

Aktive afatshkurtra10875.00Detyrime902.00

Paraja10875.00Llogaria e pagueshme902.00

Inventari i mallit417.00

Aktive afatgjataKapitali10,390.00

Kapitali i pronarit10,000.00

Fitimi i periudhs390.00

Gjithsej:11292.0011,292.00

Pasqyra e t ardhurave dhe e shpenzimeve pr ERA

Pr periudhn: 01.03-31.03.2013

Shpenzimet875.00T ardhurat875.00

KMSH-ja485.00T ardhurat nga shitja e mallit875.00


Gjithsej:875.00875.00

5.2 METODA E KOSTOS MESATARE

Kjo metod niset nga supozimi se mimi I mallrave n fund t periudhs prbhet nga mesatarja e mimit t mallrave n fillim t periudhs kontabile dhe mimit t mallrave t bler gjat periudhs kontabile.a)Mnyra e par

Ajo llogaritet duke e pjestuar mimin ( koston) e mallrave t vlefshme pr shitje me sasin totale t mallrave t vlefshme pr shitje gjat periudhs dhe duke e shumzuar mimin e fituar pr njsi me sasin e mallrave n fund t periudhs kontabile.Kostoja mesatare pr njsi = Kostoja e mallrave n gjendje pr shitje Njsit n gjendje pr shitje

Kostoja mesatare pr njsi = 902 = 1.454839 leke620

Kostoja e mallrave n fund t periudhs kontabile = 270 x

1.454839=392.80653 leke.

Kostoja e mallrave t shitura =902-392.80653=509.19347 leke.

b)Mnyra e dyt,Kostoja mesatare pr njsi shumzohet me njsit e shitura dhe fitohet kostoja e mallrave t shitura e matur drejtprdrejt n njsit e shitura.KMSH-ja = 350 x 1.454839=509.19347 leke.

Regjistrimet n ditar , sipas metods s kostos mesatare:

Ditari financiar i FU ERA pr muajin mars 2013


1.03Banka10,000.00

Kapitali10,000.00

Sipas bilancit t eljs

03.03.Blerja e inventarit120.00

Llogaria e pagueshme120.00

Blerja e inventarit

04.03.Banka250.00

T ardhurat nga shitja250.00

Shitja e mallit



Blerja e inventarit

10.03.Banka125.00


Shitja e mallit

15.03Blerja e inventarit290.00


Blerja e inventarit



Blerja e inventarit

31.03.Banka500.00


Shitja e mallit

31.03.Kostoja e mallrave t shitura509.19

Blerja e inventarit509.19

Llogaritja e KMSH-s n fundt t marsit

31.03Prmbledhja e t ardhurave dhe e shpenzimeve509.19

Kostoja e mallrave t shitura509.19

Mbyllja e shpenzimeve

31.03T ardhurat nga shitja875.00

Prmbledhja e t ardhurave dhe e shpenzimeve875.00

Mbyllja e t ardhurave



Konstatimi i fitimit t pashprndar

Bilanci i gjendjes pr ERA

M datn : 31.03.2013


Banka10875.00Llogaria e pagueshme902.00





Gjithsej:11267.8111,267.81

Pasqyra e t ardhurave dhe e shpenzimeve pr ERA Pr periudhn: 01.03-31.03.2013ShpenzimetShumaT ardhuratShuma

KMSH-ja509.19T ardhurat nga shitja875.00


Gjithsej:875.00875.00

5.3 METODA FIFO, I PARI HYN , I PARI DEL

Supozimi q prdoret te kjo metod sht se mallrat e bler t part jan shitur t part. Kshtu q , sipas ksaj metode kostoja e mallrave n fund t periudhs kontabile prbhet nga kostoja e mallrave q jan bler n fund t periudhs kontabile, pra me kosto aktuale.Rndsia e llogaritjs s inventarve bhet m e dukshme nga prania e inflacionit dhe pr qllime t llogaritjs s tatimeve dhe flukseve t paras*. Pra, edhe lartsia e tatimeve q paguhet shtetit varet nga metodat q prdoren n vlersimin e inventarve.Duke iu referuar shembullit t msiprm kemi:

a)Mnyra e par

DataNjsimimiVlera

26 mars1001.55155.00

15 mars1701.45246.50

Inventari i mallit n fund270401.50

KMSH=902-401.50=500.50

Gjat ngritjes s mimeve , metoda FIFO ndikon n rritjn e fitimit, sepse llogarit koston m t lart t mallrave n fund t periudhs kontabile dhe mimin m t ult t mallrave t shitura. Pra, kjo sht e meta e ksaj metode. Por, kjo metod sht m realiste se metodat e tjera, sepse I vlerson mallrat n fund t periudhs me mimin q kan ato n fund t periudhs kontabile.b)Mnyra e dyt

DataNjsimimiVlera

01 mars1001.20120.00

03 mars701.60112.00

07 mars1501.50225.00

15 mars301.4543.50

Inventari i shitur350500.50

Stoqet n fund = 902 500.50 = 401.50

Regjistrimet n ditar , sipas metods FIFO:

Ditari financiar I ERA pr muajin mars 2010


1.03Banka10,000.00

Kapitali10,000.00

* Halit Xhafa-Analiza e pasqyrave financiare, Tiran 2005- fq.58

Sipas bilancit t eljs



Blerja e inventarit

04.03.Banka250.00


Shitja e mallit



Blerja e inventarit

10.03.Banka125.00


Shitja e mallit

15.03Blerja e inventarit290.00


Blerja e inventarit



Blerja e inventarit

31.03.Banka500.00


Shitja e mallit

31.03.Kostoja e mallrave t shitura500.50

Blerja e inventarit500.50

Llogaritja e KMSH-s n fundt t marsit


Kostoja e mallrave t shitura500.50

Mbyllja e shpenzimeve

31.03T ardhurat nga shitja875.00

Prmbledhja e t ardhurave dhe e shpenzimeve875.00

Mbyllja e t ardhurave



Konstatimi i fitimit t pashprndar

Bilanci i gjendjs pr Era

M datn : 31.03.2013


Banka10875.00Llogaria e pagueshme902.00





Gjithsej:11276.5011,276.50

Pasqyra e t ardhurave dhe e shpenzimeve pr ERAPr periudhn: 01.03-31.03.2013

ShpenzimetShumaT ardhuratShumaKMSH-ja500.50T ardhurat nga shitja875.00Fitimi i periudhs374.50Gjithsej:875.00875.00

5.4 Metoda LIFO

Nse kemi inflacion , dhe nse e prdorim kt metod, athere n Pasqyrn e t Ardhurave dhe t Shpenzimeve , inventari i mallit do t nnvlersohet sepse prbhet prej kostos s artikujve q jan bler me mime m t ulta, pra n fillim t periudhs, kurse n Bilancin e Gjendjs do t mbivlersohet KMSH-ja. Kjo me fjal t tjera kuptohet, q n kushtet e inflacionit te kjo metod do t rezultojn tatime m t vogla shtetit, pr arsye se sa m e madhe vlera e KMSH-s te PASH (Pasqyra e t ardhurave dhe e shpenzimeve), fitimi bruto do t jet m i vogl. Kurse, te metoda FIFO , nkushtet e infloacionit , nnvlersohet KMSH-ja dhe mbivlersohet vlera e inventarit.

Nj shembull ku jan prfshir t dy metodatKemi kto blerje t artikujve dhe supozojm se jan shitur 4 artikuj:Emri I artikullitmimi per njesi

A10

B12

C14

D15

E17

F19

MetodaKMSH-jaVlera e mallit ne fund

FIFO=A+B+C+D=10+12+14+15=51=E+F=17+19=36

Kosto mesatare=[Kosto gjithsej / 6] x 4 =[87/6]x 4 = 58=[Kosto gjithsej / 6] x2 =[87 /6] x 2 = 29

Pra sic shihet nga tabela sipas metods FIFO kostoja njihet n fillim dhe sht m e vogl sesa metoda e kostos mesatare, ndrsa n bilancin e gjendjs e paraqet inventarin me vler m t madhe.

5.5 Regjistrimi fizik i inventarit t mallit

Pavarsisht se kemi t bjm me sistemin e vazhdueshm apo periodik, numerimi fizik i njsive t mallrave sht e domosdoshme t bhet s paku njhere n vit. Sipas sitemit t vazhdueshm llogaria e inventarit t mallit ofron informacion n vazhdimsi lidhur me blerjet dhe shitjet e mallrave. Por , megjithat inventari i mallit gjat kohs i nnshtrohet faktorve t ndryshm si jan : dmtimet, vjedhjet, humbjet n pesh, etj. Nse kemi raste t tilla, atehere do t zvoglohet gjendja e mallrave n depo. Prandaj kur t bhet numerimi fizik i inventarit , konstatohen t gjitha mungesat e mundshme t gjendjs s tij.Regjistrimi fizik i mallrave n fund t periudhs n sistemin e vazhdueshm i shrben drejtimit si mekanizm kontrolli lidhur me menaxhimin e blerjeve dhe shitjeve t mallrave gjat periudhs. Ndryshe, nga kjo , n sistemin periodik numrimi fizik i mallrave t pashitura n fund t periudhs mundson llogaritjn e KMSH-s pr tr vitin dhe prcaktimin e gjendjs s inventarit t mallit n fund t periudhs. Nqoftse gjat regjistrimit fizik t mallrave konstatohet munges n gjendjn e tyre ajo regjistrohet n debi tllogaris s KMSH-s dhe n kredi t llogaris s inventarit t mallit dhe anasjelltas nse konstatohet teprica .Shembull: supozojm se kompania ERA gjat inventarizimit m datn

31.12.2013 ka br regjistrimin fizik t mallit n depon e tij dhe n kt rast sht konstatuar se mungon nj karrige prej 20 karrigave .Kosto e karrigeve pr njsi sht 3800 leke. ERA e regjistron mungesn e karrigs si n vijim:Inventarizimi I stoqeve t mallit n depo t " Era" Shpk

Emrtim i I mallitSasia me:Ndrys himi(3-4)

mimiVlera me :

Mungesa(7-8)

Teprica(8-7)

Nr

librainventari zimlibra(3*6)inventarizim(4*6)

12345678910

2Karrige20191380076,00072,2003800-

Gjithsej:

Tirane :31.12.2013 Antart e komisionit:

1.

2.

3.


31.12.2010Kostoja e mallrave t shitura3800

Inventari i mallit3800

Pr mungesn e karrigs-procesverbalinr.28

Po e supozojm se gjat inventarizimit sht konstatuar terprica e nj karrige.

Inventarizimi I stoqeve t mallit n depo t " Era" Shpk

Emrtim i I mallitSasia me:Ndrys himi(3-4)

mimiVlera me :

Mungesa(7-8)

Teprica(8-7)

Nr

librainventari zimlibra(3*6)inventarizim(4*6)

12345678910

2Karrige2021-1380076000798003800

Gjithsej:


31.12.2010Inventari I mallit3800

T ardhurat ejashtzakonshme3800

Pr tepricn e konstatur

Evidenca e mallit pr shitje sht sesa duhet t ket mall , e sa ka mall n depo realisht dihet vetm me inventarizimin fizik t tij. Sa i prket sasis s bler te mallit , e gjejm te llogaria Mallra apo Blerja e mallrave, varsisht prej sistemeve t prdurora gjat blerjs. Kur ta mbledhim ann debi t ktyre llogarive fitojm nj shume q n shikim t par vrehet sikur kemi bler vetm mall pa shitur fare. Ndrsa sasia e shitur ( e realizuar ) e gjejm te llogaria T ardhurat nga shitja. Por , kto konto jan t kontabilitetit financiar, dhe evidenca n to bhet sipas vlers .N depo patjetr duhet t mbahet evidenca e kontabilitetit material, kurse te shitja n biznese t vogla , nuk ka llogari t mbahet ky kontabilitet ,sepse kemi shitje t vogla dhe vshtir nganjhere sht t konstatohet p.sh se sa kemi shitur e sa jan mbetur pa u shitur.

5.6 Vlersimi i inventarit m i ult se kostoja ose me vlern e tregut ( LCM)

Sipas parimit t kujdesit dhe parimit t konservativizimit, kontabilistt tradicionalisht e kan vlersuar inventarin e mallit n bilanc me vler m t ult se kostoja e tij ose me vlern aktuale t tregut. Metoda m e ult se kostoja ose vlern aktuale t tregut konsiston n njohjen e zvoglimit t inventarit kur mimi aktual i blerjs s tij sht m i ult se kostoja fillestare e tij. N qoft se n fund t periudhs kontabl konstatohet se kostoja e inventarit t pashitur sht m e lart se kostoja aktuale e blerjs s tij, ather inventari vlersohet me vlern aktuale t tregut dhe n kontabilitet njihet zvoglimi i inventarit.Zvoglimi i inventarit t mallit, i cili njihet me metodn LCM, regjistrohet n debi t llogaris, humbjet nga zvoglimi i inventarit ose n debi t KMSH-s, kurse e njjta shum regjistrohet edhe n kredi t llogaris s inventarit t mallit. Shembull: le t supozojm se kompania ERA m 31.12.2013 gjat numrimit fizik t mallrave n depon e saj ka konstatuar se gjenden 5 karrige t pashitura t cilat jan bler m datn 10.10.2013 nga 3800 leke pr cop. Kostoja aktuale e blerjes s tyre sht 3000 leke pr cop. Duke zbatuar metodn LCM,kompania ERA bn regjistrimin kontabl si n vijim:


31.12.2013Humbje nga zvoglimi i inventarit4000

Inventari i mallit4000

Humbje nga zvoglimi i inventarit me LCM

Metoda LCM prdor parimin e kujdesit dhe t konservatizimit. Pra, nse

vlera e tregut sht m e vogl sesa kostoja, n kontabilitet mallrat do t paraqiten me vlern e tregut dhe kur kostoja sht m e vogl sesa vlera e tregut, mallrat n kontabilitet do t vlersohen me vlern e kostos. Kjo metod prdoret pr : do lloj t artikujve,

Grupeve kryesore pr lloje t vecanta dhe

Pr gjith llojet e inventarit.

5.7 Metoda q llogarit LCM pr do lloj t mallrave n veanti

Sipas ksaj metode do t llogaritet e krahasohet vlera e tregut me koston pr do mall t veant **.P.sh:

KostojaVlera e tregut

leke/ njsileke/njsi

Malli "X"43

Malli "Y"89

Malli"Z"1011

Zgjidhje:

KostojaVlera e tregutVlersimiDiferenca

leke / njsileke /njsileke /njsileke / njsi

Malli "X"433-1

Malli "Y"898

Malli"Z"101110

Siq, shihet nga shembulli, vetm malli X rezulton me nj diferenc prej -1, pra

me vler t tregut m t vogl, ndrsa dy mallrat tjer jan me kosto m t vogl, kshtu q nuk shfaqen diferenca. Andaj n kontabilitet do t regjistronim vetmdiferencn pr mallin X:


Humbje nga rivlersimi i inventarit ( KMSH-ja)1

Malli "X"1


5.8 Metoda q llogarit LCM pr grupe kryesore pr lloje t veanta t inventaritSipas ksaj metode gjendet vlera mesatare e secilit grup me kosto dhe

vlera mesatare e vlers s tregut.P.sh:


leke / njsileke /njsi

Grupi i I-r

Malli "X"1012

Malli "Y"128

Grupi i II-t

Malli"Z"2025

** Prof.Dr.Sotiraq M. Dhamo, Parimet baz t Kontabilitetit, Tiran 2010 fq.23

3939Zgjidhje:



Grupi i I-r

Malli "X"1012

Malli "Y"128

Grupi i II-t

Malli"Z"2025

Vlera mesatare (vetm pr grupine I-r)1110

Pra, sipas grupit t I-r rezulton nj diferenc prej 1 leke q regjistrohet me

vlern e tregut. N kt rast llogaria Humbje nga rivlersimi do t debitoj, kurse do t kreditoj Malli X dhe Malli Y n proporcion t pjesmarrjs ( X-45.45% dhe Y- 54.55%).


Humbje nga rivlersimi i inventarit( KMSH-ja)1

Malli "X" (1 x 45.45%=0.4550.455

Malli " Y" ( 1 x 54.55% = 0.545)0.545


Ndrsa pr grupin e dyt nuk bhet rivlersim, pasi kostoja sht me ult

sesa vlera e tregut.

5.9 Metoda q llogarit LCM pr t gjith llojet e inventarit gjendje n trsiKjo metod bazohet n krahasimin e kostos mesatare t llogaritur pr t gjith artikujt e inventarit n njsi n nj dat t caktuar me vlern mesatare ttregut t llogaritur pr kto mallra . P.sh:



Malli "X"1012

Malli "Y"128

Malli"Z"2025

Zgjidhje:

KostojaVlera e tregutVlersimileke / njsileke /njsileke /njsiMalli "X"1012Malli "Y"128Malli"Z"2025Vlera mesatare141514Pra, n baz t ktij shembulli nuk kemi diferenca, sepse vlera mesatare me kosto sht m e vogl sesa vlera mesatare e tregut, kshtu q n bilanc paraqiten mallrat me vlern e kostos s tyre prej 14 leke. 5.10 Barazimi i stoqeve

Shoqrti tregtare, subjekte t ktij ligji, duhet t verifikojn t paktn nj her n vit, ekzistencn dhe vlersimin e aseteve, t detyrimeve dhe t kapitalit, nprmjet inventarizimit t ktyre elementeve dhe evidencs s tyre mbshtetse nprmjet procesit t inventarizimit.

N fund t periudhs ushtrimore, mund t paraqiten diferenca n vlersim t stoqeve n mes kontabilietit material dhe atij financiar. Prandaj sht mir q koh pas kohe t bhet numrimi fizik i mallit. Formulari i regjistrimit t mallit n stoqe prfshin : nr.rendor, emrtimin e mallit, njsin matse, sasin , mimin sipas kostos , vlern n euro, datn e regjistrimit dhe antart q kan kryer numrimin.Kur bjm krahasimin e stoqeve me librat e kontabilitetit dhe gjendjs faktike t stoqeve t paraqitura me numrimin fizik te tyre,duhet t mirret n konsiderate :Koha kur malli del nga depon e shitsit dhe kur pranohet n depon e blersit, dhePronsia- ka t bj me t drejtn pronsore t mallit, pra kur malli i bler bhet pron e blersit.P.sh: Era Shpk m datn 02.01.2014 ka prfunduar numrimin fizik t mallit n depo pr periudhn 01-31.12.2013 dhe ka rezultuar se n depo jan: 50.000 leke mallra. Prvec ksaj, n librata e kontabilitetit t Era Shpk jan gjetur edhe kto informata:- njsia Era ka edhe 15.000 leke mall t cilat nuk jan shitur deri m datn 30 dhjetor 2013.- njsia Era i ka shitur nj klienti mallra n vler 7000 leke m datn 30 dhjetor 2013 por q malli do t drgohet m datn 31 dhjetor 2013. Pr arsye t vonesave n transport , malli i sht drguar m 3 janar 2014. Me kt rast kostoja e mallrave q do t pasqyrohet n bilanci n e gjendjs t Era sht: 50.000+15.000-7.000=58.000. Pastaj, kjo shum krahasohet me shnimet n librat e kontabilitetit. Dhe nse kemi mosprputhje, duhet br korrigjime n mnyr q n bilancin e gjendjs t paraqitet vlera reale sipas numrimi t fizik t stoqeve. Gjat barazimit t stoqeve me librat e kontabilietit, duhet t merren parasysh edhe zrat t cilt duhet t prfshihen n stoqe edhe pse ato stoqe nuk gjenden (fizikisht ) t gjitha gjat numrimit fizik t tyre n depo.Po paraqesim nj list pune pr barazimin e stoqeve me librat e kontabilitetit:

PrshkrimiShuma

Stoqet prezente gjat numrimit fizik t tyre

+Mallrat e blera q jan n tranzit bashk me t drejtn e cila prcillet n pronarin prej momentit t transportit

-Malli I shitur I cili nuk sht trhequr dhe sht numruar me stoqet fizike

+Malli I shitur I cili sht n transit bashk me t drejtn e cila prcillet n pronarin kur t pranohet nga pronari

+Malli n konsignacion n lokacionet tjeraI cili sht ende n pronsi t kompanis e cila sht duke br numrimin e stoqeve

_Malli I prfshir n stoqe fizike t cilat I takojn kompanis tjetr por mbahen n konsignacion

_Mallrat e shkatrruara apo t hequra nga stoqet pr shkak se ato jan kalbur apo ju ka skaduar afati

Stoqet komplete

Stoqet sipas librave t kontabilitetit

Korrigjimet e stoqeve n baz t librave

Nse gjat numrimit t stoqeve ka diferenca n mes tyre dhe kontabilitetit financiar, duhet pasqyrur kt fakt edhe duhet kontuar.

5.11 Gabimet n vlersimin e inventarit t mallit

Dihet se pasuria afatshkurtr ( qarkullese) prbhet kryesisht prej mjeteve monetare, llogarive t arketueshme dhe prej inventarit t mallit. Ky i fundit merr pjes m s shumti n kto aktive. Prandaj vlersimi i tij n fund t periudhs do t ket pasoja edhe pr periudha vijuese. Gabimet mund t jen gjat numerimit fizik t inventarit t mallit, ose vendosja e mimeve jo korrekte pr lloje t caktuara t inventarit, nga njhere edhe njohja e mallit q sht n tranzit pr t ciln nuk jan plotsuar kushtet ligjore t pronsis. Nse bhet numrimi i gabuar, athere kjo do t ket ndikim n koston e mallrave t shitura , por edhe n fitimin bruto. Kjo ndodh, sepse inventari n fund t periudhs sht element zbrits i kostos s mallrave n gjendje pr shitje. Prvec ksaj, inventari n fund t periudhs kontabl paraqet inventarin n fillim t periudhs vijuese. Andaj, gabimet e tilla shlyhen vetm pas dy viteve. Kto gabime mund t jen si rezultat i mbivlersimit ose nnvlersimit t inventarit t mallrave.Efektet e gabimeve t inventarit n kategorit e pasqyrs s t ardhurave dhe

bilancit t gjendjs po i ilustrojm n skemn vijuese:

Efektet e gabimeve n pasqyrn e t ardhurave

Gabimet n inventarKostoja e mallrave t shituraFitimi neto

inventari n fillim i nnvlersuare nnvlersuari mbivlersuar

inventari n fillim i mbivlersuare mbivlersuari nnvlersuar

inventari n fund i nnvlersuare mbivlersuari nnvlersuar

inventari n fund i mbivlersuare nnvlersuari mbivlersuar

Efektet e gabimeve t inventarit n bilancin e gjendjs

Gabimet e inventarit n fundPasuriaDetyrimetKapitali

i mbivlersuare mbivlersuarnuk ndikoheni mbivlersuar

i nnvlersuare nnvlersuarnuk ndikoheni nnvlersuar

Shembull: Kompania ERA m 31.12.20011 e ka vlersuar inventarin e

mallrave n fund t periudhs kontabile n vler prej 30.000 leke, ndrsa gjendja faktike e inventarit n fund t periudhs kontabile sht 24.000 leke. Pra, n kt rast kompania e ka mbivlersuar inventarin pr 6.000 leke. Po ashtu supozojm se kjo kompani ka realizuar t ardhura n vler 70.000 leke, ndrsa blerje gjat periudhs 25.000 leke dhe inventari n fillim t periudhs s 1-r sht 24.000 leke.Periudha 1Periudha 2Periudha 3

Inventari n fundi mbivlersuar pr 6.000Inventari n fillim i mbivlersuar pr 6.000Inventari i vlersuar sakt

T ardhurat nga shitja e mallit700007000070000

Inventari n fillim t periudhs240003000024000

Blerjet gjat periudhs250002500025000

Kosto e mallrave gjendje t gatshme prshitje490005500049000

Inventari n fund t periudhs-30000-24000-24000

Kosto e mallrave t shitura( KMSH-ja)190003100025000

Fitimi bruto510003900045000

4242

Prfundime

Ne njesite tregtare , inventari prbn nj ndr elementet kryesore t aktiveve afatshkurtra. Kto njesi pr t arritur synimin e tyre ( ftimin ) bjn shpenzime pr blerjen e inventarve, shpenzime kto q ndikojn n prcaktimin e rezultatit t saj.Kur prej t ardhurave neto ( shitjet neto ) zbresim koston e mallrave t shitura KMSH), fitojm fitimin bruto ( marzhin bruto ) . Pr ta llogaritur marzhin bruto duhet q t llogaritet kostoja e blerjs vetm pr mallrat e shitura, e jo edhe pr ato q jan ende t pashitura ( gjendje ) .Te metoda e inventarizimit periodik, n fund t periudhs, llogaritet KMSH- ja prej inventarve ( mallrave ) n fillim t periudhs, blerjes s tyre gjat periudhs raportuese dhe gjendja e tyre n fund t periudhs raportuese. Gjendjn fillestare e marrim nga llogaria Mallra q sht njkohsisht edhe gjendje prfundimtare e periudhs paraprake. Blerjet gjat periudhs i marrim prej llogaris Blerje malli , dhe gjendjn prfundimtare t mallrave ekonstatojm me numerimin fizik t tyre , duke prdorur njrn nga metodat e lejuara pr vlersimin e mallrave gjendje.Inventarizimi fizik i mallrave ka rndsi pr njesine sepse vlera e prcaktuar me inventarizim ndikon n rezultatin e saj. N baz t gjendjs n fund prcaktojm KMSH-n, e cila pastaj ndikon n t ardhurn bruto dhe n t ardhurn neto.Para se t ndrtojm Pasqyrn e t Ardhurave dhe t Shpenzimeve ( PASH) duhet t llogarisim KMSH-n. KMSH-ja te njesite tregtare q prdorin metodn e invetarizimit periodik gjendet me formuln :- Gjendja e mallrave n fillim t periudhs,

- Shtohen blerjet gjat periudhs dhe

- Zbritet gjendja e mallrave n fund t periudhs.

Gjendjen n fillim t periudhs ( stoqet n fillim) i marrim prej llogaris

Malli.

Blerjet i marrim prej llogarive t t gjitha shpenzimeve q jan shkaktuar pr blerjn e mallrave, pra nga llogarit : Blerja e mallit , Kthime dhe ulje t blerjeve , Zbritje t blerjeve , Shpenzime transporti, Shpenzime dogane, Shpenzime t sigurimi , Shpenzime t ngarkim-shkrakimit, etj. Gjendja n fund t periudhs prcaktohet me inventarizimin fizik t tyre q bhet.Matja e inventarit t mallrave ka rndsi t dyanshme:

me vlersim t inventarit prcaktohet sakt e ardhura bruto dhe neto ,dhe

me vlersim do t paraqitej sakt vlera e inventarit t mallrave n Bilancin e Gjendjs ( BGJ).Nga ktu mund t paraqitej formula pr llogaritjn e KMSH-s:

KMSH-ja = Kostoja e mallrave t vlefshme pr shitje Kostoja e mallrave n fund t peridhs.Pra, prej inventarizimit fizik t mallrave, do t varet e ardhura bruto, ajo neto, prcatktimi i sakt i KMSH-s dhe gjendja q do t paraqitej n BGJ. Nse kjo vler nuk prcaktohet sakt athere do t ket ndikim n t ardhurn bruto, neto, n KMSH-n dhe n gjenjdn e mallrave t paraqitura n BGJ.Vlera e mallrave n fund t periudhs raportuese , prcaktohet prmes:

1. sasis s mallrave gjendje dhe

2. vlers s tyre pr njsi.

Drejtuesit e njsis ekonomike, pr t prcaktuar sasin e mallrave gjendje, caktojn nj komision pr ta br inventarizimin e tyre fizik. Ky komision prbhet s paku prej tre personave. Komisioni prcakton procedurat pr inventarizimin e mallrave , bhet prshkrimi i mallrave, prcaktohet gjendja e tyre dhe n fund ato maten me ndonj tregues sasior,si p.sh n njsi, kg, metr katror, etj.

Caktimi i vlers s mallrave pr njsi q jan gjendje sht proces m i vshtir sesa caktimi i vlers s mallrave n tregues sasior. Kjo ndodh pr arsye se , nganjhere sht vshtir t prcaktohet se me far kostoje sht bler inventari gjendje. Inventari gjendje sht bler gjat periudhs me kosto t ndryshme. Prandaj prdoren metoda indirekte t vlersimit t inventarit gjendje: metoda e kostos,

metoda e vlers s tregut dhe metoda LCM.Persa i prket metods s kostos, kontablistt nisen nga supozimi i lvizjs s mallrave dhe t kostove t tyre n fund t periudhs. Pra, bhet nj

4444supozim mbi daljen e malrave bazuar jo mbi daljen fizike t tyre por t kostos s tyre. Prandaj sa i prket vlersimit t mallrave gjendje n fund t periudhs me kosto, n kontabilitet prdoren tri metoda ( metoda LIFO sht hequr me standarde ): metoda e identifikimit specifik,

metoda e kostos mesatare,

metoda FIFO.

Sipas metods s par kontabilistt caktojn n mnyr specifike se cilat mallra jan bler dhe jan shitur t part dhe cilt jan mbetur gjendje. Kt metod e prdorin ato njsi ekonomike ku numri i artikujve sht i vogl dhe q kan vler t madhe.Metoda e kostos mesatare llogaritet kur gjendjn e mallrave n fund e shumzojm me koeficientin e kostos mesatare. Kostoja mesatare gjendet kur kostoja e vlefshme e mallrave pr shitje vehet n raport me numrin e njsive . Kjo metod sht e thjesht pr tu aplikuar. Por ve prparsis s thjeshtsis ka edhe mangsi si: efektet e mesatares s mimeve , sidomos gjat luhatjs s mimeve nga blerja e mallrave.Metoda FIFO, presupozon se gjendja e mallrave n fund t periudhs prbhet nga blerjet n fund t periudhs, ndrsa malli i shitur do t prbhet nga njsit e blera n fillim t periudhs. Gjat ngritjs s mimeve metoda FIFO , jep vlern m t vogl t KMSH-s , nga njra an dhe nga ana tjetr jep vlern m t madhe t vlers gjendje t mallrave n fund t periudhs. Si pasoj e ksaj e ardhura para tatimit do t jet me e madhe d.m.th. se tatimi mbi fitimin do t jet m i madh. Por kjo metod , te artikujt q kan rnje t mimeve si p.sh. artikujt n industrin e kompjuterve, etj., e llogarit vlern m t madhe t KMSH-s dhe gjendjn e mallrave n fund me vler m t vogl, ka edhe tatimi ndaj shtetit do t jet m i vogl.N kushtet e lvizjs s mimeve, si duket metoda FIFO sht metod m e prshtatshme pr llogaritjn e kostove t mallrave gjendje dhe t KMSH-s.Kto metoda prdoren kur njsia ekonomike prdor sistemin periodik pr vlersimin e mallrave gjendje n fund t periudhs me kosto. Pra, kjo sht njra mnyr . Mnyra tjetr mund t jet metoda e vlersimit t inventarit me kosto n mnyr direkte. Pra n kt mnyr e gjejm drejtprdrejt KMSH-n prmes njsive t shitura, duke prdorur metodat e lartshnuara .

Me metodn e vlers s tregut prcaktohet kostoja e vlers s mallrave n fund t periudhs, pavarsisht sesa na ka kushtuar blerja e tij. Zakonisht , merret vlera neto e realizueshme, pra merret parasysh mimi i shitjes s mallrave n treg minus kostot e parashikuara t shitjes s tyre. Nse vlera e tregut sht m e vogl sesa kostoja , artikujt do t korrigjohen n ulje, pra do t rezultoj nj humbje nga rivlersimi dhe nse vlera e tregut sht m e madhe sesa kostoja e tyre , do t korrigjohet n rritje, pra do t kemi fitim nga rivlersimi i tyre .Kostot sipas vlers s tegut, nse jan m t ulta sesa vlersimi i br me ndonjrn nga metodat , athere duhet t prdoret vlera e tregut pr vlersimin e inventarve n gjendje. Pasi metoda FIFO ka nj vler m t madhe t vlersuar t inventarit n gjendje, ka m shum gjasa q sipas metods FIFO kostoja e inventarit n fund t periudhs t jet m e lart sesa kostoja e tregut.Vlersimi i mallrave n fund t periudhs me metodn LCM, krkon q artikujt gjendje n fund t periudhs t paraqiten t vlersuar me vlern m t vogl midis kostos dhe vlers s tregut. Sipas ksaj metode, nse vlera e mallrave n fund t periudhs kan kosto m t vogl sesa vlera e tregut, ato vlersohen sipas kostos s tyre , e nsevlera e tregut sht m e vogl sesa kostoja e tyre athere ato vlersohen me vlern e tregut. Kjo metod realizohet n disa mnyra: pr do lloj t mallrave,

pr grupe kryesore t mallrave dhe

pr t gjitha llojet e mallrave gjendje.

Nse njsia ekonomike prgatit pasqyrat finansiare pr nj periudh m t vogl se 12 muaj, mund t prdore metodn e inventarit me pakic pr t vlersuar KMSH-n dhe gjendjn e inventarit n fund t periudhs. Kur prdoret sistemi i vazhdueshm sht m leht t prcaktohet gjendja e mallrave sesa kur prdoret metoda e sistemit periodik. Por , pavarsisht se cia metod prdoret t gjitha njsit, duhet t bjn numrimin fizik t inventarve s paku nj her n vit.N kontabilitet , inventart paraqiten sipas njrs prej ktyre dy metodave:1. Invenatizimit t vazhdueshm apo,

2. Inventarizimit periodik.

Njsia ekonomike mund t zgjedh se ciln metod dshiron ta prdor pr evidentimin e inventarit n kontabilitet. Nse pas do shitje njsia e llogarit KMSH-n , kemi t bjm me metodn e inventarizimit t vazhdueshm , e nse KMSH-ja llogaritet n fund t periudhs , kemi t bjm me metodn e inventarizimit periodik.Secila metod ka prparsi dhe mangsi ndaj njra tjetrs. Nse prdorim metodn e inventarizimit t vazhdueshm , njsia n do koh e ka nj pasqyr t gjendjs s mallrave , pra nuk ka nevoj q t bj inventarizimin fizik t tyre sa her q krkohet ndonj informacion lidhur me gjendjen e mallrave (pra nuk duhet neglizhuar edhe shpenzimet q bhen pr t kryer tr procesin e inventarizimit fizik t mallit). Dhe kjo do t ishte nj prparsi e prdorimit t ksaj metoda ndaj inventarizimit periodik. Sipas sistemit t vazhdueshm , pas do shitje llogaritet KMSH- ja, prandaj nse kemi shum levizje, do t ishte ngarkes pr sektorin e kontabilitetit fianciar. Dhe kjo mund t llogaritet si mangsi . Kjo mangsi te sistemi i vazhdueshm , mund t llogaritej si prparsi ndaj t parssepse KMSH-ja do t llogaritej n fund t perudhs e jo pas do shitje. Si mangsi te sistemi periodik do t ishte prparsia te sistemi i vazhdueshm. Pra, sipas sistemit periodik njsia nuk ka informacion n do koh pr gjendjn e inventarve, pa e kryer inventarizimin fizik t tyre.Por , n kohn kur teknologjia ka lehtsuar shum punn n mbajtjn e librave t kontabilietit, njsit ekonomike m shum prdorin metodn e sistemit t vazhdueshm . Pavarsisht se cila metod prdoret pr vlersimn e mallrave dhe t KMSH-s, kjo nuk ka ndikim n shumat q duhen paguar furnitorve ( pr mallin e bler me pritje t pagess ) , apo n shumat monetare q priten t arktohen nga klientt ( pr mallrat e shitura me pritje t pagess ). Prandaj i vetmi efekt sht shuma e tatimeve mbi t ardhurat q paguan njsia.

71

Rekomandime

Nj rishikim i plot i legjislacionit q lidhet me kontabilitetin, si ligji pr shoqrit tregtare, kodi civil, etj dhe krijimi i bazs ligjore m t plot pr profesionet e lira t kontabilitetit dhe hartuesit e pasqyrave t tjera financiare dhe audituesit e tyre.

Analiz e plot e strukturs s biznesit me qllim q t vendosen kufij t prshtatshm pr krkesa t thjeshtuara t raportimit financiar.

Dokumentimi , prhapja dhe zbatimi i nj strategjie t qart pr hartimin dhe adaptimin e standardeve , e cila prfshin nj proes efikas konsultimi e trajnimi. Kjo do t ndihmoj n zgjedhjn e problemit t nivelit t ult aktual t njohjs dhe zbatimit t standardeve t kontabilitetit.

Organizatat profesionale t funksionojn m mir dhe antart nuk duhet t shikojn organizatn si mjet prfitimi, por si nj nevoj pr mbrojtjn e interesave t tyreLiteratura e prdorur:

Prof.Dr.Agim Binaj & Prof.Dr. Flutra Kalemi, Kontabiliteti, Tiran 2006

Prof.Dr.Sotiraq M. Dhamo, Kontabiliteti i avancuar, Tiran 2005

Prof.Dr.Sotiraq M. Dhamo, Parimet baz t Kontabilitetit, Tiran 2010

Prof.Dr.Halit Xhafa , Analiza e pasqyrave financiare, Tiran 2005

Adresat n internet:- www.slideshare.net/kontabilitet

Kontabiliteti i Inventarëve Sipas Standardeve Në Shoqëritë Tregtare

Documents