Koncepcja Błękitno-Zielonej Sieci w Łodzi Kinga Krauze Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii, PAN, Łódź
Koncepcja Błękitno-Zielonej Sieci w
Łodzi
Kinga Krauze
Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii, PAN, Łódź
0
100
200
300
400
500
600
700
800
1780 1800 1820 1840 1860 1880 1900 1920 1940 1960
Pierwszy park
miejski
Pierwsza fabryka
Drugi park
miejski
System kanalizacyjny i
wodociągowy
Status miasta
przemysłowego
Pierwsi tkacze
Structure
Zmiany udziału obszarów zabudowanych
powierzchnia włączona do miasta: a - do 1823 r.
b – w 1840 r.
c – w 1915 r.
d – w 1940 r.
e – w 1988 r.
f – współczesna granica miasta
6,3
45,9
0
10
20
30
40
50
60
70
80
XVIII/XIX w. XX/XXI w.
%
Rozwój przestrzenny Łodzi
(Łuczak, 2010)
72,3
8,20
10
20
30
40
50
60
70
80
XVIII/XIX w. XX/XXI w.
%
Zmiany udziału lasów
Zmiany
roślinności
towarzyszące
rozwojowi
Łodzi
(Łuczak, 2010)
Wpływ usunięcia roślinności i uszczelnienia powierzchni na obieg wody w mieście (Wagner i in. 2013, na podst.: Hoyer i in. 2011)
Średnia roczna temperatura powietrza w Łodzi w latach 1904–2006 w odchyleniach od średniej
wieloletniej. Średnia ruchoma (5-letnia) – linia ciągła; trend liniowy – linia przerywana
(Podstawczyńska, 2010)
Przebieg roczny wskaźnika suchości w Łodzi w latach 1904–2006 (Podstawczyńska, 2010)
MAPA KANALIZACJI DESZCZOWEJ W ŁODZI
Stolarska, 2010
Stolarska, 2010
Zagrożenie podtopieniami
SWITCH Process Documentation Training 1-5th July 2007, Lodz
Zainteresowanie
mieszkańców
Błękitno-zielona infrastruktura
narzędzie zapewniające korzyści ekologiczne, gospodarcze i społeczne poprzez rozbudowę systemów przyrodniczych i stosowanie rozwiązań wykorzystujących naturalne procesy występujące w przyrodzie
Źródło rysunku: Herbert Dreiseitl, CEO of our Liveable Cities Lab
Zintegrowana implementacja BZI Brak BZI
Intercepcja,
ewapotranspiracja
Retencja, recykling
wody
Samooczyszczanie
Wychwytywanie,
absorbowanie
zanieczyszczeń
Infiltracja i
zasilanie wód
gruntowych
Bioróżnorodność
i przyroda
Gromadzenie
wód
opadowych
Efekt wyspy
ciepła
Ograniczony
dostęp do terenów
zielonych
Dramatycznie
niskie przepływy
w rzekach
Zanieczyszczenie
powietrza
Szybki odpływ Ograniczona
infiltracja i zasilanie
wód gruntowych
Niska
ewaporacja
Rozwiązania oparte na przyrodzie (Nature-Based Solutions)
Zrównoważony rozwój odwołujący się do naturalnych procesów przyrodniczych, włączający je w praktykę zapobiegania ryzyku środowiskowemu (zmiany klimatu, bezpieczeństwo wodne, bezpieczeństwo żywnościowe, zdrowie), utrzymania dobrego stanu środowiska i bioróżnorodności oraz zapewnienia ludziom niezbędnych świadczeń ekosystemowych.
BZI i NBS są kluczem do zarządzania zasobami w miastach, w
tym wodami opadowymi
• Elastyczność reakcji na warunki środowiskowe – zdolność samoregulacji • Energooszczędność – wykorzystanie energii słonecznej • Zamknięty cykl krążenia związków i wody – przyczyniają się do redukcji istniejących zanieczyszczeń • Wszechstronność rozwiązań – wielofunkcyjność przyrody • Wysoka efektywność w stosunku do kosztów • Tworzenie zielonego wzrostu i budowanie zielonej ekonomii • Poprawa zdrowia mieszkańców • Poprawa estetyki i wizerunku miasta • Spójność i łączność
WZAJEMNA REGULACJA ROŚLINNOŚĆ WPŁYWA NA KRĄŻENIE
WODY, A DOSTĘPNOŚĆ WODY NA ROŚLINNOŚĆ
HARMONIZACJA BŁĘKITNO-ZIELONEJ I SZAREJ
INFRASTRUKTURY
INTEGRACJA ROZWIĄZAŃ PLANISTYCZNYCH, PRAWNYCH
SPOŁECZNYCH
REGULACJA
BIOTA
HYDROLOGIA
Ekohydrologia – podstawy koncepcyjne
Obszary przyrodniczo cenne
na mapie Łodzi
Janiszewski, Wojciechowski, 2010
WARUNEK: Kapitał naturalny
Różnorodność gatunków ptaków
AS
PE
KT
Y R
OZ
WO
JU B
ŁĘ
KIT
NO
-
ZIE
LO
NE
J S
IEC
I
Strategia Adaptacji do Zmian
Klimatu
Zarządzanie ryzykiem i kosztami:
aspekty prawne, finansowe
Ochrona bioróżnorodności:
Strategia Europejska 2020
Ochrona wód: Ramowa
Dyrektywa Wodna
Potrzeby mieszkańców
KO
NT
EK
ST
PR
AK
TY
CZ
NY
REWITALIZACJA MIASTA
DZIAŁANIA PLANISTYCZNE I
DEWELOPERSKIE
INDYWIDUALNE
NIERUCHOMOŚCI
REHABILITACJA /
RENATURYZACJA RZEK I
ZBIORNIKÓW
Zasady odpowiedzialnego inwestowania ONZ, opracowane i wdrażane przez UNEP Finance Initiative oraz UN Global Compact (Krauze, Wagner, 2014)
Podejście zintegrowane
SIEDLISKA
REKREACJA
OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA
ZASILANIE WÓD GRUNTOWYCH
ESTETYKA PRZYWIĄZANIE
DO MIEJSCA
EDUKACJA
DOSTARCZANIE WODY
JAKOŚĆ WODY
SIEDLISKA
REKREACJA
OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA
ZASILANIE WÓD GRUNTOWYCH
ESTETYKA PRZYWIĄZANIE
DO MIEJSCA
EDUKACJA
DOSTARCZANIE WODY
JAKOŚĆ WODY
SIEDLISKA
REKREACJA
OCHRONA PRZECIWPOWODZIOWA
ZASILANIE WÓD GRUNTOWYCH
ESTETYKA PRZYWIĄZANIE
DO MIEJSCA
EDUKACJA
DOSTARCZANIE WODY
JAKOŚĆ WODY
WARUNEK:
Transfer usług ekosystemowych
Przestrzeń
Łączność terenów zielonych w mieście i z przyrodniczymi
obszarami podmiejskimi jest ważnym zadaniem planowania
przestrzennego.
Wspiera przepływ i retencję wody w krajobrazie, zapylanie i
rozsiewanie się roślin, przemieszczanie organizmów.
Podtrzymuje odporność systemów zieleni miejskiej na stres i
zdolności zieleni do samoregulacji i trwałości, co jest istotne z
punktu widzenia nakładu sił i środków na jej utrzymanie.
Zużycie wody przez rośliny zależy od temperatury i wilgotności
powietrza, wiatru, i światła - zapotrzebowanie na wodę przez
pojedyncze drzewo znajdujące się w większym skupisku drzew
będzie mniejsze.
Różnica ta może wynosić aż 20% dziennego zapotrzebowania
(Lindley, Bassuk, 1991).
Tereny zielone są w stanie utrzymać unikalny mikroklimat nawet
przy wysokich temperaturach i niskich opadach, kiedy ich
powierzchnia jest większa niż 1ha (von Stülpnagel i in., 1990).
Warunki lokalne a efektywność zielonej infrastruktury
Rola różnych elementów Błękitno-Zielonej Sieci
Bolund i Hunhammar 1999
Korytarz Płat / powierzchnia Mozaika
Retencja przeciwpowodziowa
Infiltracja
Ewaporacja, termoregulacja
Zacienienie
KORYTARZ POWIERZCHNIA MOZAIKA
Ogrody deszczowe
Źródło: https://uk.pinterest.com/zofiegibbons/rain-gardens/
K. Krauze
Żródło: http://www.stopwaste.org/
Rolnictwo miejskie
Żródło: http://pegasusagriculturegroup.com
Żródło: http://www.chicagonow.com
Planowanie / rewitalizacja ulic
Źródło: NYC Environmental Protection
Źródło: Kevin Perry, City of Portland
Rewitalizacja – potencjał na
zastosowanie rozwiązań
deszczówkowych – niecki, rowy,
studnie chłonne
Zielone ściany
Rewitalizacja – możliwość wprowadzenia zielonych ścian zasilanych wodą opadową
Retencja wód burzowych
Doczyszczanie wód burzowych
Zalewski, 2007
Fitoremediacja - Podniesienie pojemności absorpcyjnej
zbiorników w stosunku do zanieczyszczeń
Rehabilitacja rzek
Współpraca interesariuszy
46 41 39
102
80
33 38
70 79
74
50
86
36
87
46
6
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
Zmiany w Łodzi proponowane przez mieszkańców
więcej skwerów większa powierzchnia skwerów publiczne ogrody zazielenienie ulic rehabilitacja istniejących terenów zielonych renaturyzacja dolin rzecznych tworzenie nowych parków połączenia transportem publicznym z terenami zielonymi więcej ścieżek rowerowych więcej szlaków pieszych więcej zielonych placów zabaw więcej zbiorników, stawów, fontann zielone przestrzenie dla imprez kulturalnych zazielenienie budynków podwórce miejskie inne
Poparcie społeczne
Krauze, Lewandowska, 2015
+ + + + + + +
+ + + + +
Krauze, Lewandowska, 2015
www.licznazielen.pl
1404 400 307 524 579
Partycypacja
www.switchurbanwater.eu/
UPSCALING
Wytyczne do dokumentów strategicznych miasta
• Zintegrowane zarządzanie wodami
deszczowymi
• Błękitno-Zielona Sieć
Sformułowanie rekomendacji do Studium
Zagospodarowania i Kierunków Rozwoju Miasta Łodzi
Adaptacja koncepcji naukowej
do dokumentów planistycznych
Wagner I., Zalewski M.
PROCESY UMOŻLIWIAJĄCE ROZWÓJ BZS
1) Rewitalizacja centrum Łodzi
2) Opracowanie strategii adaptacji miast do zmian klimatu
3) Potrzeba opracowania strategii zarządzania wodą w mieście
ze szczególnym uwzględnieniem wód opadowych oraz rzek
4) Zainteresowanie rehabilitacją rzek
5) Program parków kieszeniowych, projekty H2020
Projekty Horyzontu 2020
NAture Insurance value: Assessment and Demonstration