Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży 1 Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013. DIAGNOZA POZIOMU KOMPETENCJI UCZNIÓW RAPORT Z BADANIA opracowany w ramach projektu „Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy”- Mikroprojekt: „Kompetencje młodzieży” realizowanego przy pomocy finansowej Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska- Białoruś- Ukraina 2007-2013 Opracowanie: Monika Różycka-Górska Lublin, Lipiec 2014
52
Embed
KOMPETENCJI UCZNIÓW - LUBELSKIE CENTRUM …lckziu.pl/kompetencje-mlodziezy/wp-content/uploads/2014/11/Raport... · komunikacja w różnych środowiskach, tolerancja i akceptacja
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
1
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
DIAGNOZA POZIOMU
KOMPETENCJI UCZNIÓW
RAPORT Z BADANIA
opracowany w ramach projektu „Transgraniczne Centrum
Wsparcia Rynku Pracy”- Mikroprojekt: „Kompetencje młodzieży”
realizowanego przy pomocy finansowej Unii Europejskiej
w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Polska- Białoruś- Ukraina 2007-2013
Opracowanie:
Monika Różycka-Górska
Lublin, Lipiec 2014
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
2
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
SPIS TREŚCI:
I. Wprowadzenie s. 5
1.1.Koncepcja kompetencji kluczowych s. 7
1.2 Podstawa programowa kształcenia w zawodach- założenia s. 9
1.3.Sytuacja na rynku pracy w 2013:Polska i Ukraina- porównanie s. 12
II. Metodologia badania s. 19
2.1. Cel badania s. 19
2.2. Pytania badawcze s. 19
2.3. Hipotezy s. 20
2.4. Zmienne, wskaźniki s. 21
2.5. Dobór próby s. 21
2.6. Techniki badawcze s. 25
III. Wyniki badań s. 29
IV. Wnioski i rekomendacje s. 36
V. Spis tabel i wykresów s. 41
Załącznik Nr 1- Wzór indywidualnego wywiadu pogłębionego (IDI) s. 42
Załącznik Nr 2- Wzór testu kompetencji s. 47
Załącznik Nr 3- Wzór ankiety samooceny s. 53
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
3
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
I.WPROWADZENIE
W nowej unijnej perspektywie budżetowej na walkę z bezrobociem wśród
młodych ludzi przeznaczono aż 6 mld euro. Część z tych pieniędzy trafi także do
Polski, gdzie sytuacja absolwentów na rynku pracy jest coraz trudniejsza. Bezrobocie
w Polsce wynosi obecnie ponad 13 proc. i dotyka coraz częściej młodych ludzi1.
Na Ukrainie liczba zarejestrowanych bezrobotnych na koniec III kwartału 2013
wyniosła 541,2 tys. osób, czyli stanowiła 2,0% populacji w wieku produkcyjnym.
W II kwartale 2013 r. stopa bezrobocia liczona wg metodologii Międzynarodowej
Organizacji Pracy wynosiła 8,0% (1,64 mln osób zdolnych do pracy). Państwowa
Służba Zatrudnienia Ukrainy (odpowiednik polskich powiatowych urzędów pracy) stale
informuje o wzroście rejestrujących się młodych bezrobotnych.2
Rynek pracy stawia przed przyszłym pracownikiem nowe wymagania- ma on
umieć samodzielnie podejmować decyzje i potrafić długofalowo planować. By kariera
zawodowa nie była serią porażek i niespodziewanych problemów, ale stanowiła źródło
satysfakcjonujących doświadczeń konieczne jest zdobycie w procesie kształcenia
niezbędnych kompetencji społecznych, personalnych, a także umiejętności pracy
w grupie, a następnie ich doskonalenie lub modyfikowanie.
Kompetencje te są zgodne z celami kształcenia zawodowego, gdyż mają za
zadanie przygotować ucznia do życia w warunkach współczesnego świata,
prawidłowego wykonywania pracy zawodowej i aktywnego funkcjonowania na
zmieniającym się rynku pracy. Nowa podstawa programowa kształcenia zawodowego
określa wiedzę i umiejętności zawodowe oraz kompetencje personalne i społeczne,
które uczeń musi nabyć w procesie kształcenia. Ich sprawne wdrożenie w szkołach
zależy od wypracowania nowego podejścia opartego na efektach kształcenia
1 Źródło: http://www.deloitte.com/pl/rynekpracy 2 Źródło: Państwowa Służba Statystyczna Ukrainy
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
4
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
wyrażanych w kategoriach tego, co uczeń powinien wiedzieć, rozumieć i umieć zrobić
po ukończeniu określonego poziomu lub modułu (Adam,2004).
W Europie nauczyciele stosują różne narzędzia opisujące poziomy osiągnięć
uczniów w zakresie kompetencji niezbędnych na rynku pracy. Są one również
wykorzystywane do przekazywania informacji o postępach uczniów oraz ich
osiągnięciach rodzicom, innym nauczycielom czy decydentom.
Badanie przeprowadzone w ramach projektu „Transgraniczne Centrum
Wsparcia Rynku Pracy”- Mikroprojekt: „Kompetencje młodzieży” realizowanego przy
pomocy finansowej Unii Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej
Polska- Białoruś- Ukraina 2007-2013, w którym udział wzięło łącznie 600 uczniów
oraz 30 nauczycieli z Polski i Ukrainy wykazało problemy w realizacji nowych
wytycznych programowych podczas zajęć z uwagi na brak konkretnych materiałów
i narzędzi do pracy z młodzieżą w tym zakresie.
Niniejszy raport ma na celu przekazanie istotnych informacji i rekomendacji,
które w efekcie finalnym posłużą do opracowania narzędzi dla uczniów i nauczycieli
służących podniesieniu kompetencji niezbędnych na rynku pracy.
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
5
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
1.1 Koncepcja kompetencji kluczowych
Ze sprawozdania Rady i Komisji Europejskiej z postępów w realizacji programu
prac „Edukacja i szkolenia 2010, Kluczowe kompetencje w zmieniającym się świecie”
(styczeń 2010) wynika, że większość krajów europejskich wprowadziła kompetencje
kluczowe do swoich programów nauczania i innych dokumentów strategicznych.
Obecnie kraje te wypracowują własne narzędzia oceny oraz starają się wypracować
metody kształtowania kompetencji kluczowych w szkołach. Unia Europejska
zdefiniowała osiem kompetencji kluczowych będących połączeniem wiedzy,
umiejętności i postaw uważanych za niezbędne dla potrzeb samorealizacji i rozwoju
osobistego, aktywnego obywatelstwa, integracji społecznej oraz zatrudnienia3.
Są to:
- porozumiewanie się w języku ojczystym;
- porozumiewanie się w językach obcych;
- kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;
- kompetencje informatyczne;
- umiejętność uczenia się;
- kompetencje społeczne i obywatelskie;
- inicjatywność i przedsiębiorczość;
- świadomość i ekspansja kulturalna.
Kompetencje społeczne i obywatelskie definiowane są jako obejmujące pełny
zakres zachowań, które mają wyposażyć młodzież w umiejętności aktywnego
3 Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/962/WE z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie
kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie, Dz.U.L 394,30.12.2006
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
6
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
i twórczego uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym oraz umiejętności radzenia
sobie w sytuacjach stresowych i rozwiązywania konfliktów. Powinny też przygotować
człowieka do pełnego uczestnictwa w życiu obywatelskim, wyposażyć go w niezbędną
wiedzę dotyczącą struktur społecznych i politycznych oraz nauczyć odpowiedzialności
związanej z uczestnictwem w życiu społecznym.
Podstawowe umiejętności w zakresie kompetencji społecznych to sprawna
komunikacja w różnych środowiskach, tolerancja i akceptacja różnych punktów
widzenia, otwartość na zmiany i umiejętności negocjacyjne.
Niestety jak pokazują liczne przykłady w wielu krajach europejskich istnieje
przepaść pomiędzy oficjalną polityką i deklaracjami dotyczącymi edukacji
obywatelskiej i edukacji w zakresie kształtowania kompetencji kluczowych a praktyką
w szkołach. Rola nauczycieli w kształtowaniu kompetencji kluczowych jest
bezdyskusyjna. Wykształcenie umiejętności kluczowych staje się we współczesnym
świecie ważniejsze niż posiadanie wszechstronnej wiedzy. Gromadzenie informacji
przez ucznia nie oznacza jeszcze umiejętności posługiwania się nimi. W nowoczesnym
modelu kształcenia odchodzi się więc od skupiania działań nauczyciela i szkoły na
przekazywaniu wiedzy na rzecz kształtowania i rozwijania kompetencji
z wykorzystaniem szerokiego wachlarza metod pobudzających uczniów do aktywności
i uczestnictwa w życiu społecznym. Opanowanie umiejętności kluczowych umożliwi
młodym ludziom sprawne funkcjonowanie w szybko zmieniającej się rzeczywistości. 4
4 Dr B. Kubiczek, Projekt „Szkoła Demokracji- szkoła Samorządności” Kompetencje społeczne
i obywatelskie uczniów i nauczycieli. Materiały dla uczestnika konferencji, Sosnowickie Centrum
Edukacyjne „EDUKATOR”, Sosnowiec 2012, s. 5
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
7
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
1.2 Podstawa programowa kształcenia w zawodach- założenia
Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie uczących się do życia
w warunkach współczesnego świata, wykonywania pracy zawodowej i aktywnego
funkcjonowania na zmieniającym się rynku pracy.
Zadania szkoły i innych podmiotów prowadzących kształcenie zawodowe oraz
sposób ich realizacji są uwarunkowane zmianami zachodzącymi w otoczeniu
gospodarczo-społecznym, na które wpływają w szczególności: idea gospodarki opartej
na wiedzy, globalizacja procesów gospodarczych i społecznych, rosnący udział handlu
międzynarodowego, mobilność geograficzna i zawodowa, nowe techniki i technologie,
a także wzrost oczekiwań pracodawców w zakresie poziomu wiedzy i umiejętności
pracowników.
W procesie kształcenia zawodowego ważne jest integrowanie i korelowanie
kształcenia ogólnego i zawodowego, w tym doskonalenie kompetencji kluczowych
nabytych w procesie kształcenia ogólnego, z uwzględnieniem niższych etapów
edukacyjnych. Odpowiedni poziom wiedzy ogólnej powiązanej z wiedzą zawodową
przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności zawodowych absolwentów szkół
kształcących w zawodach, a tym samym zapewni im możliwość sprostania wyzwaniom
zmieniającego się rynku pracy.
W procesie kształcenia zawodowego są podejmowane działania wspomagające
rozwój każdego uczącego się, stosownie do jego potrzeb i możliwości, ze szczególnym
uwzględnieniem indywidualnych ścieżek edukacji i kariery, możliwości podnoszenia
poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych oraz zapobiegania przedwczesnemu
kończeniu nauki. Elastycznemu reagowaniu systemu kształcenia zawodowego na
potrzeby rynku pracy, jego otwartości na uczenie się przez całe życie oraz mobilności
edukacyjnej i zawodowej absolwentów ma służyć wyodrębnienie kwalifikacji w ramach
poszczególnych zawodów wpisanych do klasyfikacji zawodów szkolnictwa
zawodowego.
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
8
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
Efekty kształcenia w zakresie obszarów:
(KPS). Kompetencje personalne i społeczne
Uczeń:
1) przestrzega zasad kultury i etyki;
2) jest kreatywny i konsekwentny w realizacji zadań;
3) przewiduje skutki podejmowanych działań;
4) jest otwarty na zmiany;
5) potrafi radzić sobie ze stresem;
6) aktualizuje wiedzę i doskonali umiejętności zawodowe;
7) przestrzega tajemnicy zawodowej;
8) potrafi ponosić odpowiedzialność za podejmowane działania;
9) potrafi negocjować warunki porozumień;
10) współpracuje w zespole.
(OMZ). Organizacja pracy małych zespołów (wyłącznie dla zawodów nauczanych na
poziomie technika)
Uczeń:
1) planuje pracę zespołu w celu wykonania przydzielonych zadań;
2) dobiera osoby do wykonania przydzielonych zadań;
3) kieruje wykonaniem przydzielonych zadań;
4) ocenia jakość wykonania przydzielonych zadań;
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
9
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
5) wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne wpływające na poprawę
warunków i jakość pracy;
6) komunikuje się ze współpracownikami.5
Wprowadzenie podstawy programowej kształcenia w zawodach stanowi
wypełnienie zaleceń Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r.
w sprawie ustanowienia europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie
(Dz. Urz. UE C 111z dnia 06.05.2008 r. str.1). Podstawa programowa kształcenia
w zawodach wpisuje się także w realizację założeń Strategii Lizbońskiej w obszarze
edukacji, takich jak: poprawa efektywności i jakości kształcenia, poprawa dostępności
edukacji dla wszystkich, zbliżenie kształcenia do życia, podniesienie poziomu
umiejętności kluczowych, co jest realizowane poprzez korelowanie i integrowanie
kształcenia zawodowego i ogólnego, położenie nacisku na kształcenie w kierunkach
technicznych, ścisłych i przyrodniczych.
Podstawa programowa kształcenia w zawodach ma ułatwić nauczycielom
precyzowanie wymagań w stosunku do uczniów, pozwala na skuteczniejsze
przygotowanie uczniów do egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie,
umożliwia także adekwatne ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań
egzaminacyjnych.6
5 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej
kształcenia w zawodach (Dz.U. 2012 nr 0 poz. 184) 6 Źródło: http://www.ko.poznan.pl/pub/ftp/szkolnictwo_zawodowe_po_zmianach/03-
uzasadnienie_ppkz.pdf
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
10
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
1.3.Sytuacja na rynku pracy w 2013: Polska i Ukraina- porównanie.
Zarówno w Polsce, jak i na Ukrainie do 1989 r. nie występowało jawne
bezrobocie. Problem stanowił nie tyle nadmiar chętnych do pracy, lecz ich niedobór.
Transformacja gospodarki, która rozpoczęła się 1990 r. doprowadziła do drastycznych
zmian na rynku pracy.
W Polsce w początkowym okresie rosło bezrobocie i spadał wskaźnik
zatrudnienia, później rozpoczęła się faza wzrostu zatrudnienia, ograniczania bezrobocia,
które w końcu 1998 r. spadło poniżej 10 %. Jednak od tamtej pory aż do chwili obecnej
bezrobocie ciągle rośnie.
Na Ukrainie do dziś oficjalny poziom bezrobocia nie jest wysoki, ale wiadomo,
że liczba osób bez pracy jest duża. Istnieje bowiem dużo przyczyn, które powstrzymują
te osoby przed zarejestrowaniem się w państwowym biurze pracy.7
Polska
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba bezrobotnych
w urzędach pracy w Polsce w końcu grudnia 2013 r. wyniosła 2157,9 tys. osób i była
wyższa o 21,1 tys. osób (1,0 %) w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego
roku.
W porównaniu z III kwartałem 2013 r. wzrost liczby bezrobotnych odnotowano
zarówno wśród populacji mężczyzn i kobiet odpowiednio o 59, 6 tys. (tj. o 6,0%) oraz
15, 2 tys. (tj. o 1,4%).
7 Iryna Yeleyko, Humanistyczny Uniwersytet w Zaporożu, Analiza porównawcza doskonalenia
państwowej polityki zatrudnienia na przykładzie Polski i Ukrainy
Projekt: Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy
Mikroprojekt: Kompetencje młodzieży
15
Projekt "Transgraniczne Centrum Wsparcia Rynku Pracy" realizowany jest przy pomocy finansowej Unii
Europejskiej w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska - Białoruś - Ukraina 2007-2013.
- emigracja wykwalifikowane siły roboczej.
Aktywne metody na rynku pracy odgrywają ważną rolę w zabezpieczeniu
zatrudnienia ludności, ale biorąc pod uwagę ciężką sytuację ekonomiczną i finansową
Ukrainy, zrealizowanie ich w całości jest wątpliwe, gdyż wymaga dużych nakładów
finansowych.
Odpowiednikiem polskich urzędów pracy na Ukrainie jest Państwowe Biuro
Zatrudnienia stworzone w 1990 r. Dzisiaj Państwowe Pośrednictwo Pracy w tym kraju
jest instytucją, do której należy11:
- analiza rynku pracy i informowanie o jego stanie;
- pośrednictwo pracy i zabezpieczenie siły roboczej przedsiębiorstwom, a obywatelom –
pomoc w otrzymaniu pracy;
- regulowanie rynku pracy przez realizację aktywnych programów na rynku pracy;
- pomoc bezrobotnym w postaci wypłaty zasiłków lub bezpośrednio w poszukiwaniu
pracy;
- udział w realizowaniu państwowej polityki zatrudnienia.
Duży problem na Ukrainie stanowi wyznaczenie liczby bezrobotnych, którzy
chcą i mogą pracować odpowiednio do ich kwalifikacji. Wiąże się to z faktem, iż liczba
bezrobotnych, wyznaczona zgodnie z metodą MOP, jest inna niż oficjalnie
zarejestrowana w państwowym pośrednictwie pracy.
Poddając analizie obecną sytuację na Ukrainie można wnioskować, że polityka
zatrudnienia nie jest wbudowana w schemat ogólnego reformowania gospodarki
i edukacji. Edukacja na poziomie szkół zawodowych powinna więc uwzględniać
konieczność kształtowania kompetencji społecznych, personalnych oraz umiejętności 11 Iryna Yeleyko, Humanistyczny Uniwersytet w Zaporożu, Analiza porównawcza doskonalenia
państwowej polityki zatrudnienia na przykładzie Polski i Ukrainy