Kompetencje rodziny zastępczej w przygotowaniu dziecka do zmiany sytuacji życiowej Elżbieta Trubiłowicz Specjalistyczna Poradnia dla Rodzin MOPR Lublin, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Feb 23, 2016
Kompetencje rodziny zastępczej w przygotowaniu dziecka do zmiany
sytuacji życiowej
Elżbieta TrubiłowiczSpecjalistyczna Poradnia dla Rodzin MOPR
Lublin, Katolicki Uniwersytet Lubelski
Jana Pawła II
Art. 33. Piecza zastępcza zapewnia:
• 1) pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to niemożliwe – dążenie do przysposobienia dziecka;
• 2) przygotowanie dziecka do: • a) godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, • b) pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, • c) nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i
społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych;
• 3) zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyj-nych.
Art. 40 Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę
i wychowanie a w szczególności
• 1) traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
• 2) zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych; • 3) zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i
szkolnych; • 4) zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań; • 5) zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe,
społeczne oraz religijne; • 6) zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w
życie prywatne dziecka; • 7) umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba
że sąd postanowi inaczej.
Trauma
• prosta- jednokrotna ekspozycja na traumę• złożona - wielokrotna ekspozycja na traumę• indywidualna – wypadek komunikacyjny- gwałt, kazirodztwo (70% PTSD)- nagła śmierć bliskiegomasowa –klęska żywiołowa (20% - PTSD)- skażenie- obóz jeniecki
Trauma odrzucenia
• indywidualna przemoc• utrata najbliższych (sieroctwo lub brak
poczucia wsparcia)• deprywacja emocjonalna (odrzucenie
emocjonalne przez rodziców)
Typ przywiązania
• 1. bezpieczne- matki troskliwe, nienarzucające lecz dostrojone do dzieci, wrażliwe, akceptujące, gotowe raczej do współpracy niż kontroli, uważne
• 2. unikowe – dziecko reaguje na matkę pozorną obojętnością, jest pełne rezygnacji – matki są odrzucające, szorstkie, niechętne
Przywiązanie cd.
• 3. ambiwalentne - matki są nieprzewidywalne, mało wrażliwe, choć nie odrzucające, zniechęcają dzieci do autonomii, są niekonsekwentne (Ainsworth i in. 1978)
• 4. zdezorganizowana – zachowania matek są sprzeczne ,niezdecydowane, matka jednocześnie jest bezpieczna i zagraża, matka boi się i przeraża (Main, Hesse. 1992)
Skutki u dzieci• 1. bezpieczna więź – dzieci z wysoką samooceną, zdrowe
emocjonalnie, prężne, kompetentne społecznie, elastyczność• 2. unikowa więź – postrzegane jako naburmuszone i
aroganckie, pełne buntu, często przemocowe, psychopatologia obsesyjnych, narcystyczne i shizoidalne
• 3. ambiwalentna więź – postrzegane jako infantylne, często nadmiernie lgnące, są czasem ofiarami przemocy rówieśniczej
• 4. zdezorganizowana więź - częste psychopatologie np. borderlain
NIEPEWNOŚĆ
POCZUCIE WINY
OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI
KONFLIKT LOJALNOŚCI
POSZUKIWANIE TOŻSAMOŚCI
niepewność
Poczucie winy
OBNIŻONE POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI
Konflikt lojalności
Poszukiwanie tożsamości
Problemy w regulacji emocji
• Zagrożenie wywołuje nadmierne- pobudzenie (niepokój, rozdrażnienie, agresja,
panika)- zamrożenie (odrętwienie, odpłynięcie,
zaburzenia uwagi, pamięci,
Pomoc• I. Bezpieczeństwo • fizyczne – brak zagrożeń,• zdrowotne – diagnoza i leczenie np. PTSD,• emocjonalne – zrozumienie mechanizmów zachowań przez
otoczenie• II. Budowanie więzi dziecko – opiekun• III. Kształtowanie autoregulacji fizjologicznej i emocjonalnej• IV. Kształtowanie kompetencji społecznych• V. Psychoterapia traumy
(Drozdowski, 2011)
Identyfikacja
• Identyfikacja podstawową strategią rozwoju.• „Identyfikacja jest strategią obronną po traumie
stosowaną po to by np. zaprzeczyć bolesnym uczuciom straty i porzucenia, uniezależnić się od obiektu lub traumatycznego przeżycia, poradzić sobie z lękiem lub pozbyć się poczucia winy i wstydu”(Srinath,2010)
• Procesy identyfikacyjne są zawsze złożone, po traumie są szczególnie skomplikowane.
• Obiekty pozytywnej identyfikacji ????
W zdrowej rodzinie rodzice są po to by zaspakajać potrzeby dzieci.
W niezdrowej rodzinie dzieci są po to, żeby zaspakajać potrzeby rodziców.
(Wirginia Satir, 2000)