Kötü muamelenin etkili soruşturulması AİHS Bağlamındaki AİHS Bağlamındaki Kıstaslar Kıstaslar Ankara / 15 Nisan 2010 E. Svanidze
Kötü muamelenin etkili soruşturulması
AİHS Bağlamındaki KıstaslarAİHS Bağlamındaki Kıstaslar Ankara / 15 Nisan 2010
E. Svanidze
Soruşturma Yükümlülüğünün Özü
Kötü muameleye ilişkin iddiaların ve diğer belirtilerin soruşturulmasına ilişkin pozitif yükümlülüklerin yokluğu halinde, bu yasak yalnızca teoride kalacak ve aldatıcı olacak, bu da idarenin ve onun görevlilerinin ceza bağışıklığı ile hareket edebilmeleri sonucunu doğuracaktır.
Assenov - Bulgaristan Bu nedenle, iç hukuktaki yargı mercileri hiçbir şekilde
çektirilen fiziksel veya ruhsal ızdırabın cezasız kalmasına izin vermemelidir. Bu husus, kamuoyunun hukukun üstünlüğüne olan güven ve desteğinin temini ile yetkililerin hukuka aykırı fiilleri hoşgörmelerini veya bizzat işlemelerini önlemek bakımlarından hayati öneme sahiptir.
Okkali - Türkiye
Strazburg Mahkemesinin İstatistikleri (1959-2009)
3. Madde ihlalleri (Tüm devletler)
- Esastan:
işkence - 56; insanlık dışı / aşağılayıcı - 607
- Etkili soruşturma yapılmaması– 190 3. Madde ihlalleri (Türkiye)
- Esastan:
işkence - 24; insanlık dışı / aşağılayıcı - 175
- Etkili soruşturma yapılmaması– 74
Soruşturma Yükümlülüğünün Kapsamı
Soruşturma yükümlülüğüSoruşturma yükümlülüğü = = İleride yapılacak soruşturmaları kolaylaştıracak
önlemler + soruşturma + yargılama (gerekli olduğunda) + cezalandırma caydırma (gerekli olduğunda)
Başlatma Sebepleri
“kabul edilebilir iddia” (kesin olarak kabul edilemez değil) / ‘makul şüphe uyandıran’Kuznetsov - Ukrayna
Gök ve Güler - Türkiye
“açık bir şikayet”in yokluğu “kötü muamelenin gerçekleşmiş
olabileceğine” dair “yeterince açık belirtiler” Gldani Yehova Şahitleri Cemaatinin 97 üyesi ve diğer 4 kişi - Gürcistan
Neyi Soruşturma Yükümlülüğü?
Tüketici bir liste yok İşkence Fiziksel veya ruhsal ızdırabın kasıtlı
olarak çektirilmesiMenesheva - Rusya
Maslova ve Nalbandov - Rusya
Akkum - Türkiye
Altun - Türkiye
Neyi Soruşturma Yükümlülüğü?
Ciddi kötü muamele Nezaret altında maruz kalınan zararların
sorumluluğu / güç veya silah kullanımıRibitsch - Avusturya
Muradova - Azerbaycan
Kötü muamele yasağının herhangi başka bir şekilde ihlaline ilişkin belirtiler – delil boyutu
Ramishvili ve Kokhreidze - Gürcistan
Teminat İhtiyacı
Kötü muamelenin özgülüğü – ` doktor, avukat, aile veya arkadaşlar
gibi kendisine yardım edebilecek ve gerekli delilleri bir araya getirecek kişilere erişim imkanından yoksun bırakılan ve dış dünyadan soyutlanan mağdurların kolluk nezaretinde işkenceye maruz kalma iddialarını ispatlamaları oldukça zordur
Mammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan İddia ve delillerin yetkili mercilere iletilmesi
Teminatlar
Temel/
usuli- Tutuklama tebligatı- Avukata erişim- Doktora erişim- Hakları konusunda
bilgilendirme (tutukluluğun başlangıcı)
Fiili / diğer- Tutuklama
kayıtları- Savcıların ve
hakimlerin görevleri- Ceza İnfaz
Kurumunun rolü- Diğer kurumlar ile
muhabere
Teminatların Sağlanamaması
Başka hakların esastan ihlali (Md. 5, 6)Orhan - Türkiya
Pishchalnikov - Rusya; Gök ve Güler - Türkiye
Etkili soruşturma yapılmamasıMammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan
Delile ilişkin belirtiler
gerçekleşen ihlallerin tespitiVergelskyy - Ukrayna; Salmanoğlu ve Polattaş -
Türkiye
Avukata Erişim
Tutuklunun seçeceği avukat Mahrem toplantılar İfadede hazır bulunma Avukatla temsile mali gücü yetmeyen kişiler
için adli yardım imkanı
Mammadov (Jalaloglu) - Azerbaycan
Pishchalnikov - Rusya
Gök ve Güler - Türkiye
Doktora Erişim
İki esas amaç
- bilginin iletilmesi
- delillerin muhafaza altına alınması CPT standartları
Strazburg Mahkemesinin içtihadı
Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye
(CPT standartlarının ihlalini tespit etmiştir) Istanbul Protocol
Doktora Erişim
Kendi seçeceği doktor (+tutuklamayı yapan makamlarca temin edilecek olan)
Başlangıçta (24 saat) + talep üzerine Gözden ve kulaklardan uzak Gerçeği yansıtan belgeler Tıbbi kayıtların erişilebilir olması Kendi seçeceği doktor = adli tıp hekimleri
(gecikme olmaksızın) Valeriu ve Nicolae Rosca - MoldovaSalmanoğlu ve Polattaş - Türkiye
Diğer Teminatlar
Detaylı nezaret kayıtlarıCPT’nin 12. Genel Raporu Barabanshchikov - RusyaBreabin - Moldova Savcılar ve hakimler, kötü muameleye ilişkin bilgi
ve delillerin iletilmesi için çaba göstermelidir. Önlerine gelen kişilerin kötü muamele görmüş olma ihtimallerine ilişkin bilgiler karşısında kararlılıkla hareket etmelidirler.
CPT’nin 14. Genel RaporuAhmet Ozkan - Türkiye
Ana Kıstaslar
Bağımsızlık ve tarafsızlık Tamlık (detaylı bir yapıda) Sürat Yetkinlik Mağdurun katılması ve kamuoyunun denetimi
+ Cezalandırmanın yeterliliği = Kararlılık
Independence and Impartiality
From whom? - from those implicated in the events Who?- Conduct investigation and take decisions Ramsahai v. the Netherlands- Carry out certain investigative actions Mikheev v. Russia- Experts Barabanshchikov v. Russia- Special bodies İpek v. Turkey
Bağımsızlık ve Tarafsızlık
Bağımsızlığın boyutları -hiyerarşik / kurumsalRehbock - SlovenyaBarbu Anghelescu - Romanya -fiiliGharibashvili - Gürcistan Tarafsızlık- kişisel- işlevselBarabanshchikov - RusyaAvrupa Konseyi İnsan Hakları Komiserinin 2008 Tarihli
Görüşü
Tamlık
“makul ölçüde gerekli” “gerçek çabalar” Olağan soruşturma faaliyetlerinin /
delillerin envanteri: - Mağduriyet iddia edenlerin detaylı ve
eksiksiz ifadeleriCobzaru - Romanya- Sorumluların yeterli şekilde sorgulanması
/ belirlenmesiLabita - Italya
Tamlık
Mağduriyet iddia edenlerin gizli ve gerçeği yansıtan tıbbi (tercihen adli tıp) fiziksel ve ruhsal tetkikleri
Diğer tıbbi deliller, nezarethaneler ve sağlık kurumlarından alınacaklar da dahil olmak üzere
Mammadov - AzerbaycanRosca - MoldovaBarabanshchikov - Rusya Istanbul Protocol (fiziksel ve ruhsal)
Tamlık
Uygun tanık beyanları; diğer tutuklular, nezarethane görevlileri, halktan kişiler, kolluk görevlileri ve diğer görevliler de dahil olmak üzere
Mikheev - Rusya, 2006 Maddi delil için mahallin incelenmesi, kötü
muamelede kullanılan araçlar, parmak izleri, vücut sıvıları ve dokuları dahil
İlintili vakaların yeniden canlandırılması
Mikheev - Rusya, 2006Kozinets - Ukrayna, 2007
Tamlık
Nezaret kayıtlarının, kararların, dava dosyalarının ve olaya ilişkin diğer belgelerin incelenmesi
Takip eden hukuki süreçleri zedeleyen usul hataları tüm makul adımların atılması bakımından hataya sebep olmaktadır
Maslova ve Nalbandov - Rusya Kötü muameleye ilişkin bilgi ve deliller etraflı,
tutarlı ve nesnel bir yaklaşımla değerlendirilmelidir
Muradova - Azerbaycan
Sürat
Sürat – belirli soruşturma faaliyetleri bakımından
Labita - ItalyaMenesheva - Rusya Sürat – tüm usul süreci bakımından Salmanoğlu ve Polattaş - Türkiye Batı ve Diğerleri - Türkiye
(zaman aşımına uğramış / hak düşürücü süreye takılmış)
‘örnek teşkil eden özen ve sürat’
Yetkinliğin Yeterliliği
Yetkin
- vakaları tespit etmeye - sorumluları cezalandırmayaHugh Jordan – Birleşik Krallık
- Usulde yer alan mağdurlar, tanıklar ve diğer kişileri korumaya
Bekos ve Koutropoulos - Yunanistan, 2005
Kamuoyu Denetimi
Azami - kamuoyu araştırması / soruşturması
CPT’nin 14. Genel Raporu
Asgari – Mağdur katılımı Kötü muamele iddiasında bulunanlar için
geçerliKucheruk - Ukrayna
Meşru menfaatleri korumak için gerekli olduğu ölçüde
Mağdurun Katılması
- Süreç ve ilgili kararlar konusunda bilgilendirme / dava dosyasına erişim
Kucheruk - Ukrayna
- Belirli adımların atılması talebiLabita - Italya
- Delillerin taraflarca getirilmesi ve kamusal denetim usulü
Gharibashvili - Gürcistan, 2008