KÜÇÜK ÇİFTÇİ TOPLULUĞU SERTİFİKASYONU...How to Use the Manual IFOAM Training Manual on Setting Up and Harmonizing ICS iv Bölüm (Bölüm numaraları üretici rehberiyle

KÜÇÜK ÇİFTÇİ TOPLULUĞU

SERTİFİKASYONU

ÜRETİCİ ORGANİZASYONLAR İÇİN

EĞİTİM PROGRAMI

HAZ ıRLAYANLAR :FLORENT INE LECHLE I TNER ( I M O ) & CHR IS MAY ( B I OGLOBAL )

KÜÇÜK ÇİFTÇİ TOPLULUĞU SERTİFİKASYONU

ÜRETİCİ ORGANİZASYONLAR İÇİN EĞİTİM PROGRAMI

hazırlayanlar:

Florentine Lechleitner (IMO), Chris May (Bioglobal)

How to Use the Manual IFOAM Training Manual on Setting Up and Harmonizing ICS

ii

Bu eğitim kılavuzu IFOAM tarafından hazırlatılmış ve amacı gelişmekte olan ülkelerde organik tarım hareketini güçlendirmek olan IFOAM – Growing Organic (I-GO) programınca kaynak sağlanmıştır. I-GO programına fon sağlayan başlıca kuruluşlar HIVOS(Hollanda) ve Hollanda Hükümeti Biyolojik Çeşitlilik Fonu’dur. İKS Rehber El Kitabı ve üretici toplulukları için iç kontrol sistemleri kurma ve uyumlaştırma eğitim programının geliştirilmesini Bioglobal(Yeni Zelanda) ile birlikte IMO(İsviçre)üstlenmiştir. Mayıs 2004 IFOAM © Tekrar basılması : “IFOAM izini ile basılmıştır” belirtildiği sürece bu orijinal belgenin bölümlerini veya resimleri çoğaltmaya izin verilmiştir.

International Federation of Organic Agriculture Movements IFOAM Head Office Charles-de-Gaulle-Str.5 53113 Bonn Almanya Tel: +49 228 92650 10 Faks: +49 228 92650 99 Email: [email protected] www.ifoam.org Hazırlayan: IMO (Institute for Market Ecology) in cooperation with Bioglobal, Yeni Zelanda Weststrasse 51 CH-8570 Weinfelden, İsviçre Tel: +41-71-6260626 Faks: +41-71-6260625 Email: [email protected] www.imo.ch

Teşekkürler IFOAM, IFOAM üretici el kitabını yenilemek ve üretici toplulukları için iç kontrol sistemleri kurulması ve uyumlaştırılması eğitimi kılavuzunu geliştirmek üzere IMO koordinasyonu altında bir grup uzmanı görevlendirdi. Yeni rehber el kitabı ve bu eğitim programı, (AgroEko’nun organize ettiği) IFOAM küçük çiftçi uyumlaştırma çalıştayları sonuçlarına, ayrıca küçük çiftçi topluluk sertifikasyonunda tanınan Naturland/IMO Küçük Çiftçi El Kitabı (2001) bazı belgelere dayanmaktadır.

Bu kılavuz Florentine Lechleitner (IMO) ve Chris May(Bioglobal) tarafından yazılmıştır. Eğitim programı Vietnam, Peru, ve Hindistan’da pilot projelerde test edilmiştir.

IFOAM, ayrıca küçük çiftçi topluluk sertifikasyonu uyumlaştırma sürecine katılan bir çok insana, özellikle pilot eğitimlere katılan küçük çiftçi organizasyonlarına teşekkür eder. Hepiniz bu süreci inanılır kılmamıza yardım ettiniz. Teşekkürler


iii

Eğitim kılavuzu nasıl kullanılmalı Bu eğitim programı IFOAM Tropiklerde Organik Tarım Eğitim Kılavuzu’nun devamı olarak tasarlanmıştır. Eğitimciler bu kılavuza nasıl etkili eğitimler düzenleyebilecekleri hakkında daha fazla bilgi edinmek için başvurmalıdırlar. İKS eğitim programı iki bölümden oluşur:

1) Slaytlar, IFOAM İKS Eğitim Kılavuzu’nun her bölümünde. 2) Eğitim Kılavuzu:

- Sol kısımda eğitimcinin slaytlarla beraber sunabileceği bilgiler bulunur.

- Her sayfanın sağ kısmı o bölüme karşılık gelen slaytları gösterir, ayrıca içeriğin daha iyi anlaşılması için tartışmalar ve grup çalışmaları bulunur.

Kılavuzun tamamı ve slaytlar 14 ayrı WORD/POWERPOINT dosyasına (üniteye) bölünmüştür. Her WORD dosyasında, ona karşılık gelen POWERPOINT dosyasını sağdaki ilk slaydın üzerine çift tıklayarak açabilirsiniz. Bir İKS’nin nasıl kurulacağının özeti ve örnek belgeler IFOAM Üretici Organizasyonları için İKS Rehber El Kitabı’nda ve ekinde bulunur. Bu Rehber’in bölümleri Eğitim Kılavuzu’nun bölümleriyle paraleldir. Tüm eğitim programı, ne kadar çalışma ve tartışma yapıldığına ve katılımcıların tecrübe seviyelerine bağlı olarak yaklaşık 3-4 gün içerisinde tamamlanabilir. Sunuş ve çalışmalar için ayrılması gereken ortalama süre içindekiler bölümünde belirtilmiştir. Farklı bölümle için gereken süreler de katılımcılara bağlıdır. Kendi İKS’lerini kurmak için yardım almak üzere katılan yeni organizasyonlara, kendi dokümanlarını tasarlamak vb. için yeterli zamanın tanınması uygun olacaktır. Dolayısıyla, tüm eğitim normalden daha uzun sürebilir veya iki parçaya ayrılır ve birinci kısımda bir örnek İKS iç kılavuzu oluşturulması ve tartışılması için belli bir süre verilir, ikinci kısımda ise bu tamamlanır.

Zaten bir İKS’ye sahip olan ve bu eğitimi bilgilerini güncellemek ve sistemlerinin IFOAM yaklaşımına göre ince ayarını yapmak için kullanan organizasyonlar için her seviyede risk tanımlamalarına vurgu yapılmalı ve zamanın çoğu varolan sistemi en iyiye taşımaya ayrılmalıdır. Bu durumda, 3 gün yeterli olabilir. Mümkün olduğu sürece, konuların daha iyi çizilmesi ve tartışılması için eğitimcilerin yerel İKS dokümanlarının örneklerini toplamaları önerilir.


iv

Bölüm (Bölüm numaraları üretici rehberiyle paraleldir)

Sayfa Slayt No. Ortalama süre

Bu eğitim kılavuzu nasıl kullanılmalı 0. KÜÇÜK ÇİFTÇİ SERTİFİKASYONUNA GİRİŞ

Sertifikasyon neden gerekli? İKS nedir? İKS neyi kapsar? Küçük Çiftçi Topluluğu Sertifikasyon Koşulları Bu Eğitim Programı için gerekli bazı terimler İKS Kılavuzu (İKS Rehber El Kitabı 1.Bölümü)

1

9 slayt

ort. 0.75 s

1. İKS KILAVUZU DAĞITIM VE GÜNCELLEME YÖNETİMİ Bu bölüm 0.bölümle beraber sunulur Ayrıca üretici rehberine bakınız.

2. PROJE ORGANİZASYONU Küçük çiftçi projelerinin organizasyonu için girişimler Proje kurulumu için seçenekler Seçenekli: Farklı modellerin avantajları ve dezavantajları Seçenekli: Bir organik projeye nasıl başlanır Çiftlikler, satın alma ve işlemeye bir bakış İKS’nin düzenlenmesi (Proje koordinasyonu)

6

11 slayt

ort.: 1.5-2 s

3. RİSK YÖNETİMİ Örnekler: Olası riskler ve bunlara karşı ne yapılabileceği Risk değerlendirmesi Sürekli Risk Yönetimi

13

5 slayt

ort.: 1.5 s

4. İÇ ORGANİK STANDART Önemli Organik Standartlar İç organik standart neden gerekli? İç Organik Standart Organik üretim için temel gereklilikler İç organik standart nasıl geliştirilir? Altayapı çalışması : İç organik standartlar neleri kapsar?

17

9 slayt

ort. 1.5-2 s

5. ÇİFTLİK KONTROL VE ONAY PROSEDÜRLERİ 5.1 Yeni çiftliklerin kaydolması

Kayıt İşlemleri Çiftçi ve İKS operatörü arasında taahhütname (sözleşme)Çiftlik Giriş Formu / Temel Çiftlik Verileri Haritalar

26

6 slayt ort. 1 s



5.2 İç Teftişler İç teftişlerin sıklığı ve planlanması Teftişler nasıl düzenlenir Neler denetlenir? Dokümantasyon ve rapor hazırlanması Çiftçiye sonuçları anlatmak Teftiş teknikleri Kritik kontrol noktaları

32

13 slayt

ort. 2 – 2.5 s ve yarım gün

alan teftişi

5.3 Verim Tahminleri Verim tahminleri Doğru tahminlere nasıl ulaşılır? Bilgi kaynakları ve çapraz kontrol Doğru tahminlere ulaşmanın zorlukları

43

5 slayt

ort.: 0.5 s

5.4 & 5.5 İç Onaylama ve Yaptırımlar İç denetim döngüsü Kim onaylar? Onay prosedürleri Bir sorun bulundu- Ne yapılması gerekir? Yaptırım prosedürleri Uyumsuzluklar ve Yaptırımlar

48

8 slayt

ort.: 1.5-2.5s

5.6 İKS Dokümantasyonu Çiftçinin belgeleri Dokümantasyon yönetimi Çiftçi listeleri ve onaylı çiftçi listeleri Cezalı çiftçilerin listesi

55

7 slayt

ort.: 1– 3 s


v



6. İKS PERSONELİ 6.1 İKS Kadrosu ve Organizasyon Şeması 6.2 İKS Koordinatörü 6.3 İç Denetçi

Giriş Gerekli vasıflar İç denetçinin bilmesi gerekenler

6.4 Onay Personeli 6.5 Alan Görevlileri/Alan Danışmanları ve diğer görevler

İKS’de diğer görevler 6.6 Çıkar çatışmaları

Çıkar çatışması : danışmanlık – iç teftiş 6.7 Satın Alme personeli

Personel Dokümantasyonu (bu bölüm üretici rehberi bölüm 8.5’de anlatılmıştır)

61

15 slayt

ort.1.5-2 s

7. Eğitim Eğitim neden bu kadar önemli? İKS kadrosunun eğitimi Çiftçilerin eğitimi _ Bilinç geliştirmek İlave ipuçları : Nasıl iyi eğitimi verilir

74

6 slayt

ort. 0.5-1 s

8. SATIN ALMA, ELDEN GEÇİRME, İŞLEME VE İHRACAT (8 Bölümün 6 ve 7’den önce sunulması önerilir) 8.1 Alım-Satım işlemleri

Alım-satım sistemleri Satın alma prosedürleri ve dokümantasyon Satın alma personeli ve satın almada olası sorunlar Satın almada hatalar nasıl önlenir

8.2 Ürün Akışı Kontrolü (Elden geçirme) ve Saklama Organik ürün akışı sistemlerinin özeti Organik ürünlerin elden geçmesinin tüm aşamaları Ürün akışı belgelerinin hazırlanması

79

21 slayt ort. 3-4 s



Organik ürünlerin saklanması 8.3 Organik işleme

Ne işlemek olarak kabul edilir? Organik işlemenin önemli özellikleri Ayırma nasıl garanti edilir?

8.4 Organik İhracat 9. Dış denetim

Sertifikasyona giden adımlar Dış teftiş Sertifikasyon ve belgeleyici kuruluşla iletişim

96

4 slayt

ort. 0.5-0.75 s

TOTAL

ort. 20 s = 3.5 gün

artı 0.5 gün alan gezisi

0.Giri İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 1

0. Küçük Çiftçi Sertifikasyonuna Giriş Organik pazarı farklı standartlar ve kurallarla yönetilir; örn. neredeyse dünyanın bütün ülkelerinde, bir ürünün “organik” olarak pazarlanabilmesi için üretimin bütün aşamalarında tanımlanmış belli organik üretim kriterlerine uygun olması gerekir. Bu kurallara uyum bir organik sertifikasyon kurumu tarafından denetlenmeli ve belgelendirilmelidir. Sertifikasyon neden gerekli? Her şey güven kazanmak içindir. Sertifikasyon hem tüketicilerin organik kavramına hem de organik markete güvenmelerine büyük ölçüde yardımcı oldu. Bunun yanında, dünyadaki tarımcıların çoğunluğu küçük çiftçilerdir ve genelde bir yerden bir yere uzun seyahatler gerektiren uç bölgelerde bulunurlar. Üstelik, tarımsal üretimlerinden gelen toplam kazançları, her çiftçi için bir dış denetim kurumunun çiftlik denetimi masraflarını karşılayamayacak kadar azdır. Bu nedenlerden dolayı, son 15 yıldır (devletlerin ilgili tüzüklerinden çok önce) Gelişmekte olan Ülkelerin küçük çiftçileri sertifikasyon kurumlarının da işbirliğiyle organik standartlara topluluk olarak uyulduğunu temin edecek sistemler geliştirdiler. İşlemlerin doğasına ve boyutuna bağlı olarak, on ila binlerce üretici arasında değişkenlik gösteren küçük çiftçi toplulukları için farklı kalite güvence sistemleri gelişti. Küçük çiftçi topluluğu sertifikasyonu aşağıdakilerin bulunduğu anlamına gelir: • Topluluğun bağlı olduğu standartlara uyumu temin edebilecek bir merkez kurum. Bu

kurum/organ kendiliğinden düzenlenmiş kooperatif, çiftçiler derneği, veya sadece çiftçilere anlaşmalı üretim yaptıran alıcı/işleyici de olabilir.

• Topluluğun her üyesinin tüm üretim ve işleme eylemleri için bir tek sertifikasyon. Topluluğun üyeleri bu sertifikayı bireysel olarak kullanamazlar.

• Çalışan bir İKS (ne anlama geldiği ileride açıklanacaktır)

0. Giriş 1

İKS’nin oluşturulması ve uyumlaştırılması için IFOAM Eğitim Kılavuzu

Organik sertifikasyon neden gerekli?Güven inşa

etmek

Güven

Tüketici sa lıklı ve çevre dostu ürünler istiyor ve bunlar için daha yüksek ücretler ödemeye istekli

Çiftçi ürünlerini tanımlanmı organik standartlara göre üretiyor ve daha yüksek fiyatla satabiliyor.

0. Giriş 2


Küçük çiftçi topluluğu sertifikasyonu ilkeleri

• Bir merkez, tüm küçük çiftçilerin organik standartlara uyumunu temin eder.

• Topluluğun bir İç Kontrol Sistemi (İKS) vardır.

• Tüm topluluk için tek sertifikasyon


İKS Nedir? Küçük çiftçi sertifikasyonu ve İç Kontrol Sistemi’yle ilgili kurallar geçtiğimiz yıllarda oldukça değişiklik gösterdi. Bu nedenle, IFOAM 3 yıl önce birkaç uyumlaştırma çalıştayıyla uyumlaştırma sürecine başladı, ayrıca IFOAM Küçük Çiftçi Toplulukları için İKS Kılavuzunun yenilenmesini başlattı ve bu eğitim kılavuzunu da dikkatle hazırladı. Bu kılavuzda bulunan İKS hakkındaki tüm açıklamamalar bu konu hakkında varılmış olan ortak görüşü yansıtmaktadır. Buna rağmen, çeşitli sertifikasyon kurumları veya yetkililer bazı ayrıntılar hala farklı yorumlanıyor olabilir. IFOAM İKS’yi nasıl tanımlıyor (slayda bakınız) İKS’nin “kontrol kurumu/organı” olarak resmi pozisyonu organik teftişiyle ilgili bazı formalitelerin de yerine getirilmesi gerektiği anlamına geliyor, çünkü organik standartlar sadece organik üretimin nasıl yapılması gerektiğini değil, aynı zamanda nasıl kontrol edilebileceğini de açıklar. Bu “teftiş gereklilikleri” kayıt tutma, teftiş prosedürleri vs. gibi İKS çalışanlarının organik sertifikasyon projesi oluşturmak istediklerinde genelde gözden kaçırdıkları birçok konuyu kapsar. 3 numaralı slayt küçük çiftçi topluluk sertifikasyonunda organik belgeleyicinin yalnızca bu iç teftiş organının işlerini değerlendirmek üzere geldiğini gösteriyor. İç Kontrol Sistemi’nin etkililiği ve kalitesinin değerlendirilmesi ve sadece birkaç çiftçinin yeniden teftiş edilmesiyle (örnek teftiş) bu değerlendirme yapılır. Ayrıca, küçük çiftçi topluluk sertifikasyonunun, sadece belirtilmiş sayıda, belli bir organik projeye organik çiftçi olarak katılmayı taahhüt eden çiftçileri kapsadığına dikkat edilmesi önemlidir.

0. Giriş 3


İKS Tanımı

IFOAM Tanımı:

İç Kontrol Sistemi (İKS), dış sertifikasyon kuruluşunun, bir topluluğun bireylerinin yıllık denetimini sertifikalı operatörün sistemi içerisinde belirlenmiş bir organ/ünite’ye bırakmasına imkan veren yazılı bir kalite güvence sistemidir.

0. Giriş 4


Küçük çiftçi topluluğu sertifikasyonu

İÇ KONTROLSİSTEMİ

(İKS)

SertifikalayanKuruluş(belgeleyici)


İKS neyi kapsar? Bir İKS’ye sahip olmak aşağıdakilerin olduğu anlamına gelir: • Çiftçilerin kararlılığı ve katılımı. • Bir iç teftiş sistemi: Denetçiler, her çiftçiye, yılda en az bir kere, organik üretim

kurallarına uyup uymadığını teftişe giderler. Bunun yanı sıra, genelde bir tavsiye sistemi de bulunur.

• İç onaylama : Çiftçinin onaylanabilir olup olmadığına, uyumsuzluk durumunda cezaların gerekip gerekmediğine İKS karar verir.

• İKS bütün iç kontrol prosedürleri ve çiftçilerle ilgili belgeleri bulundurur. • Ürün akışından (örn sertifikalı organik ürünlerin sertifikasız ürünlerden her aşamada ayrı

tutulmasından) genelde İKS sorumludur.

0. Giriş 5


İÇ KONTROL SİSTEMİ

İç Kontrol Sistemi (iks)• Çifçilerin organik standarda uymaları için bağlayıcı

taahhüt• İç denetim ve çiftçiler için alan danışmanlığı• İç onaylama ve uyumsuzluklarla ilgilenme• Çiftçi ve çiftlik verilerinin dokümantasyonu• Ürün akış kontrolü

Organik projede çiftçiler


Küçük Çiftçi Topluluğu Sertifikasyon Koşulları Küçük çiftçi topluluğu sertifikasyonu için hangi şartların yerine getirilmesi gerektiğiyle ilgili tartışmaların bir özeti: Bütün uyumlaştırma görüşmelerinde, küçük çiftçi toplu sertifikasyonu için hangi şartların yerine getirilmesi gerektiği konusu uzun tartışmalara sebep olmuştur. Gelişmiş ülkelerin çoğunda, her organik çiftçi (küçük çiftçiler dahil) bağımsız olarak teftiş edilir, bu nedenle, Avrupalılar toplu sertifikasyonun kendi ülkelerindeki yasalarla karşılaştırıldığında adil olmadığını, ayrıca her çiftçinin bağımsız bir kurum tarafından tek tek teftiş edilmesinin sağlayacağı güvenliği sağlayamayacağını düşünme eğilimindedirler. Büyük çiftliklerin bu düşük maliyetli toplu sertifikasyondan yararlanmamaları ve bazı gereklilikleri yerine getirmekten kaçınmamaları da temin edilmelidir. Bu sebeplerden dolayı, çeşitli sertifikasyon kurumları farklı koşullar öne sürmektedir, her sertifikalı çiftçi için maksimum arazi genişliği gibi. Burada sunulan şartlar, IFOAM uyumlaştırma sürecinde varılan en son anlaşmaların bir özetidir. Toplu Sertifikasyon için ön koşullar (slayda bakınız) Bu tartışma konuları hakkında daha fazla ayrıntı içim, IFOAM Sonuçlar Derlemesi dökümanını inceleyebilirsiniz. Aklınıza takılan durumlarda en iyisi belgeleyiciyle iletişime geçip sorularınızı yöneltmektir. Proje Tipleri Proje organizasyonuyla ilgili bölümde de açıklanacağı gibi, küçük çiftçi topluluğu sertifikasyonuna uygun iki temel tip küçük çiftçi topluluğu vardır:

a. Bir çiftçi topluluğu (örn bir kooperatif) iç kontrol sistemini kurar ve organik programdaki çiftçiler için organik ürünün toplu alımı ve pazarlamasını organize eder. Bu topluluk organik sertifikasının sahibidir.

b. Bir işleyici veya ithalatçı, çeşitli çiftçilerle kendisine belli organik ürünleri üretmeleri için anlaşma yapar. Bu işleyici veya ithalatçı İKS organıdır ve tüm iç teftiş işlemlerini organize eder. Organik sertifikasının sahibidir.

0. Giriş 6


Küçük çiftçi toplululuğu sertifikasyonu için şartlar

• Bireysel sertifikasyonun giderleri satış gelirlerine oranla çok yüksek.

• Üyelerin benzerliği (lokasyon, üretim sistemi, ölçü)

• Prensipte sadece küçük çiftçiler (yerel standartlara göre); büyük çiftçiler grubun üyesi olabilir ama her yıl dış denetimden geçmelidir.

• Genellikle pazarlama sistemi aynıdır.

Grup tartışması: Katılan organizasyonların katılım için şartları var mı? (örn. min. Yüzölçümü, maksimum yüzölçümü, asgari gelir vb.) Organik küçük çiftçi projelerine katılmak isteyen büyük çitlikler sorun olur mu? Yerel duruma göre marjinal/küçük/büyük nedir?

0. Giriş 7


Küçük çiftçi projelerinin temel tipleri

Çiftçi derneği kooperatifi(İKS’yi kendi yürütüyor)

İşleyici İhracatçı

İKS’yi yürütüyor

Sözleşmeli üretim


Bu Eğitim Programı için gerekli bazı terimler Bazı önemli terimler slaytta açıklanmıştır. Bu terimler, eğitim programı boyunca kullanılacaktır, bu nedenle eğer katılımcılar için yeterince açık değilse, anlamları tartışılmalıdır. Not: Bazı ülkelerde, katılımcıların alt yapılarına göre, başka terimlerin de üzerinden geçilmesi ve açıklığa kavuşturulması tavsiye edilir. İKS Kılavuzu İç İKS Kılavuzu, ayrıntılı prosedürler ve formlar ekiyle birlikte bir merkezi doküman (IFOAM İKS Rehber El Kitabı’ndaki örnek metinler gibi) veya tüm yazılı prosedür ve formların toplamı olarak kabul edilebilir. İKS Kılavuzu’ndaki ilgili tüm formların ve prosedürlerin topluluğun hakikatini yansıtması ve uygulanabilir olması önemlidir. Tüm ilgili personel için bu kılavuz erişilebilir olmalıdır. Değişikler gerekebileceği için kılavuz düzenli olarak gözden geçirilmelidir. Bu güncellemelerin nedenler şunlar olabilir: -Sertifikasyon tüzüğünde değişikler, ilave organik standartlar gibi -Prosedürlerin işe yaramaması -Belgeleyici kurumdan gelen ilave koşullar vb. Eğer değişiklik yapılırsa, bu değişiklilerden kimlerin haberdar edilmesi gerektiğinin düşünülmesi tabii ki önemlidir (iç denetçiler, alıcı personel, onaylama komitesi üyeleri, veya çiftçiler)

0. Giriş 8


Bazı önemli terimler

Organik: normalde belli organik standarda göre SERTİFİKALI demektir.

Konvansiyonel : Organik değil = sertifikasız

İKS Operatörü: İKS’yi organize eden organ, genellikle bu çiftçi kooperatifi veya çiftçilere anlaşmalı üretim(taşeron) yaptıran işleyicidir.

İKS Kılavuzu: İKS’yi düzenleyen tüm dokümanların toplamı: prosedürler, formlar, kurallar, vb.

Uyumsuzluk: her zaman belli bir organik standartla ilgilidir. Örn. Ambush püskürtmek uyumsuzluktur çünkü bir organik standardı ihlal eder, ama bakır püskürtmek kabul edilebilir çünkü izin verilmiştir.

Yasak/izin verilmeyen: bir standarda göre izin verilmeyen

Onay: iç organik standarda ve prosedürlere göre İKS tarafından onaylanma

Sertifikasyon: (dış) organik sertifikasyon kuruluşu tarafından yönetmeliklere veya kamusal organik standartlara göre sertifikalandırılmak.

0. Giriş 9


İKS Kılavuzu

İKS Kılavuzu: İKS’yi düzenleyen tüm dokümanların toplamı: prosedürler, formlar, iç yönetmelikler, sözleşmeler, vb.

Not: yeni IFOAM İKS Rehber El Kitabı böyle bir İKS kılavuzuna örnektir.

İKS kılavuzunun tüm ilgili bölümleri o prosedür veya gerekliliği uygulamakla sorumlu kişilere uygun formda verilmelidir.

İKS Kılavuzu İKS’nin gerçeğini yansıtmalıdır, ama tüm minimum gereklilikleri de karşılamalıdır. Bu nedenle düzenli olarak gözden geçirilmesi ve yeniliklerin İKS kadrosuna bildirilmesi gerekir.

3.Risk Yönetimi İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 13

3. Risk Yönetimi Ürün akışının tüm aşamalarında, ve tüm iç denetim süreçlerinde, projenin organik bütünlüğünü tehdit edebilecek olası riskleri farkında olması önemlidir. Şunların sonucunda sorunlar ortaya çıkabilir:

-Yanlış anlama/ karışıklık (örn satın alma görevlisinin satın alma sırasında karışması ?) . -Sahtekarlık (Bilerek kimyasallar kullanan çiftçi, sertifikasız çiftliklerden prim kazanmak için satın alan görevli). -Yetersiz eğitim ve denetim (İKS’nin imkanları kısıtlı olabilir, personel eğitimsiz olabilir). -Hatalar. -Bazı etkenlerin gözden kaçırılması.

Bir organik projenin başında, İKS koordinatörünün olası risklerin farkında olması özellikle önemlidir ki İKS ve tüm prosedürler buna uygun düzenlenebilsin. Bu yüzden, İKS kılavuzunda tanımlanan belli başlı risklere göre İKS tarafından baştan bir risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Henüz bir risk değerlendirmesi yapmayan kurulu organizasyonlarda bir tane hazırlamalıdır. Her aşamadaki riskleri tanımlamak çok faydalı bir uygulamadır. Risk değerlendirmesinden sonra, riskler tartışılmalı ve iç prosedürlerin olası risklerin gerçekleşmesini önlemede yeterli olduğuna emin olunmalıdır. Genelde çiftlikten ithalata ürün akışının tüm aşamalarında belli riskler vardır (örnekler slaytta). Bir ön değerlendirme sırasında tüm olası riskler göz önünde bulundurulmalıdır. Özellikle tecrübeli görevliler birçok riskin önemli olmadığını zaten önlemleri aldıklarını söyleyebilirler. Bir risk değerlendirmesi gerçekten tüm riskleri açıkça tartışmalı, ancak ondan sonra belli bir riski önlemek için ne yapılabileceği yada ne yapıldığını düşünmelidir. Bu çalışma iç prosedürlerin tüm önemli bölümleri kapsayıp kapsamadığının ayrıca neden bunların önemli olduğunun anlaşılması açısından yardımcıdır.

3. Risk Management 1

Training Manual on Setting Up and Harmonising Internal Control Systems

Risk Yönetimi

• Organik kaliteyi tehdit edebilecek risklerin tamamı bilinmeli ve iç prosedürlerde hesaba katılmalıdır.

• Ön risk analizi yapılması şarttır.

• Riski en aza indirmek için gerekli tüm önlemler alınmalıdır.



Olası Riskler Her Aşamada Mevcuttur

• Çiftlik üretimi: örn. ürünün fiyatı artar artmaz çiftçilerin ilaç püskürtmesi; devlet programlarıyla ücretsiz girdi sağlanması, vb.

• Alım/Satım: Çiftçilerin kendi mallarına ek olarak ailesinin ekinlerini de satması, satın alma sırasında karışma, satın alma görevlilerinin sertifikasız çiftliklerden alması

• Elden geçirme : ürünlerin karıştırılması, depolama/sevkıyat/ihracat sırasında bulaşma

• İKS Yetersiz: İKS kadrosunun sürekli değişiklik olması nedeniyle yeterli eğitimden geçmemiş olması, iç denetim için imkan yetersizliği (örn. ulaşım)

. İKS koordinatörü gerekli önlemleri almış olduğunu düşünse bile,bir risk analizi bütün OLASI sorunları hesaba katmalıdır.


Örnekler: Olası riskler ve bunlara karşı ne yapılabileceği Bu iki slaytta olası bazı risklerin örnekleri ve bunları önlemek için ne yapılabileceği veya zaten ortaya çıktılarsa durumu düzeltmek için ne yapılabileceği (düzeltici eylemler) gösterilmektedir. (slaytları sunun) Önerilen düzeltici eylemler sadece ne yapılabileceğinin örnekleridir. Her proje kendi durumuna bağlı olarak en uygun eylemlere karar verir, bazen birkaç eylemin birleşimi bazen de tek bir eylem yeterlidir.

Olası risklerin tartışılması Slaytları sunarken, önce riskleri gösterin sonra katılımcıların alınabilecek önlemlerle ilgili önerilerini dinleyin.



Olası Risk: Başka Çiftçinin Ürünlerini Satan Çiftçiler

Olası risk: Çiftçilerin aile üyelerinin ürünlerini satması

Bazı önleyici ve düzeltici eylemler:

• Tüm aile üyeleri ve komşularında kaydedilmesi.

• Çok iyi bir verim tahmin sistemi bulunması; son güncellemelerin satın almadan hemen önce yapılması; satın alma sırasında tahmin edilen miktarların aşılmadığının sıkı kontrolü.

• Çiftçilerin bunun ciddi bir yasak olduğunu ve organik projeyi tehlikeye atabileceğini anlamalarını sağlayın. Sosyal kontrol mekanizmalarını destekleyin.

• Sadece alan görevlilerinin yanında hasat edilen ürünleri alın.



Olası Risk: Paralel Üretim

Olası risk: Organik biber yetiştiricinin aynı zamanda organik olmayan tarlaları var, örn. Hindistan cevizi bahçesi. Bu arsadanİKS’nin haberi yok. Problem: Bazı biberler organik olmayan Hindistan ceviziyle birlikte ekiliyor. Dolayısıyla çiftçi bu organik olmayan biberi de organikle birlikte İKS operatörüne satmaya çalışacak.

Bazı önleyici ve düzeltici önlemler: • Her zaman bir çiftçinin yönettiği tüm tarlaları ve ekinleri kontrol

edin (zaten mecburi)• 1. Seçenek: Sadece TÜM ürünleri organik yetiştiren çiftçileri

kabul edin.• 2. Seçenek: Hem organik hem konvansiyonel yetiştirilen her

ürün sertifikasını kaybeder ve organik olarak satılamaz.• 3. Seçenek: Çiftçiler konvansiyonel alanları da organiğe

dönüştürmek zorundadır. Alan görevlileri satın alma sırasında “geçiş” ürünlerinin organiğe karışmaması için mevcut olmalıdır


Risk Değerlendirmesi Baştan sonra bir risk değerlendirmesi yapmak faydalı biri çalışmadır. Riskler düşünülürken üretimin ve işlemenin her aşaması kapsanmalıdır. Risk değerlendirmesi ayrıca prosedürlerin nasıl tasarlanması gerektiği, hangi formların uygun olabileceği, iç teftişlerde ve iç denetimde neyin üzerinde durulması gerektiği vb. konuların daha kolay anlaşılmasını sağlar.

Grup tartışması (0,5 saat) Katılımcılar ve eğitimci IFOAM İKS Rehberi Ek’teki örnek risk değerlendirmesini kullanırlar. Daha yüksek riskli projelerinden gelen katılımcılarla(örn orta-yüksek riskli ekinler, organik üretimde birçok problem, konvansiyonel çiftlik üniteleri)muz kooperatifi örneğinin seçilmesi tavsiye edilir; daha basit projeler için kahve örneği daha kullanışlı olabilir. Soruların üstünden geçin ve katılımcılarla kendi durumlarında hangi olası sorunların bulunabileceğini tartışın. Belki onlar ilave olası riskler bulabilirler. Grup Çalışması Risk Değerlendirmesi (1,5 saat) 3-6 kişilik gruplar oluşturun ve IFOAM İKS Rehberi Ek’teki genel Risk değerlendirmesi listesini dağıtın. Her grup bir proje seçer ve bu proje için risk değerlendirmesini tamamlar. Gruplar listede bulunmayan ilave riskleri de bulmaya teşvik edilmelidir. Sonunda, tüm orta-yüksek dereceli riskler gözden geçirilmeli ve nasıl önlenebilecekleri konusunda önerilerde bulunulmalıdır. (örn Risk/Önlem tablosu) Sınıfta en azından bir tane örnek risk değerlendirmesi hazırlayın ve tartışın. Not: Ürün akışıyla ilgili olan 8.Bölümde ürün akışının tüm aşamalarının üstünden geçilen ve risklerin değerlendirildiği bir çalışma var. Katılımcıların tecrübesine göre, bu çalışmayı şimdiden yapmak yararlı olabilir.


Sürekli Risk Yönetimi Her projede ürünün organik kalitesini tehdit eden olası riskler, sorunun gerçekleşme ihtimali çok düşük olsa bile, vardır. Daha önce de belirtildiği gibi, önce bütün olası sorunları gözden geçirilmesi, ancak ikinci adım olarak sorunun ortaya çıkmasını önleyecek tüm gerekli önlemlerin alındığına dikkat edilmesi tavsiye edilir. Örn: HİÇBİR proje için çiftçilerin sertifikasız ürünler satması riski bulunmuyor denemez, ama İKS bunun olmasını önlemede çok etkili olabilir. Uzun süredir işleyen projelerde bile risk değerlendirmesinin düzenli olarak güncellenmesi tavsiye edilir. Bu konuda, dış faktörlerde bir değişiklik olup olmadığı gözden geçirilebilir (örn devlet artık organik tarıma destek olmuyor, yada çiftçiler için bedava yeni sermaye çıkmış vs. olabilir) veya iç faktörlerde (yeni alınan eğitimsiz kadro gibi) değişiklikler olabilir. Bu tip değişiklikler tüm İKS süreçlerinde göz önünde bulundurulması gereken yeni riskler doğurur. Proje her zaman kritik kontrol noktalarının farkında olmalıdır. Pek tabii ki önceki yıllarda karşılaşılan tüm sorunlar düşünülmeli ve risk değerlendirmesine olası riskler olarak eklenmelidir.



Sürekli Risk Yönetimi

• Bazılarının olasılığı çok yüksek ve tehlikeli olabilir (yüksek risk), bazıları daha düşük olasılıklıdır ve/veya kritik değildir (düşük veya orta seviye).

• Olası risklerin farkında olmak önemlidir, çok az rastlansalar veya siz gerekli bütün önlemleri aldığınızı düşünseniz bile.

• Riskler zamanla değişebilir. Bu nedenle, düzenli risk değerlendirmesi önerilir.

• Bir İKS’nin her aşamasında tüm kritik kontrol noktalarını bilmeniz, sisteminizi buna göre adapte edebilmeniz için önemlidir.

4. İç Organik Standart İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 17

4. İç Organik Standart Giriş Birçok organik standart vardır ve bunların çoğu batı ülkelerindeki tarımsal koşullar düşünülerek yazılmıştır. Bu nedenle, bir İKS operatörü yerel koşullara uygulanabilecek, ve tüm kadro tarafından anlaşılabilecek iç organik standarda sahip olmalıdır. Not: Naturland/IMO İKS Rehberi’nde “İç Yönetmelik” terimi kullanılmıştı. Temelde şimdi kullanılan “iç organik standart” sadece üretim kurallarını kastetmektedir, yani çiftçiyle ilgili kuralları; bunun yanında, satın alma usulü ve kuralları (“iç yönetmelik”in bir parçası olan) bundan böyle iç İKS Kılavuzu bölümlerinde bulunmaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi belli usul/prosedürlerin NEREDE ( “iç yönetmelik” adı altında bir dokümanda, veya İKS Kılavuzu’nun başka bir yerinde) verildiği önemli değildir. Fakat önemli olan bir iç organik üretim standardı ve diğer tüm önemli eylemler (yeni çiftçi kabulü, satın-alma, iç teftiş vb.) için iç usul/prosedür ve kuralların olmasıdır. Bölümün yapısına bir bakış

1. Önemli Organik yönetmeliklerinin özeti 2. Genel organik üretim gereklilikleri 3. İç organik standart nasıl geliştirilir 4. İç standartların incelikleri

Öğrenilmesi Gerekenler: • Farkı uluslar arası standartlar • Organik standartlar çoğunlukla hangi alanları kapsar? • Kendi iç standardımızı nasıl geliştiririz? • İyi bir iç standart nasıldır?

9. Dı denetim İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 96

9. Dış Denetim Sertifikasyona giden adımlar İKS operasyonunuz, akredite bir sertifikasyon kuruluşu tarafından henüz denetlenip, belgelenmediyse, başvuru işlemlerinize zaman kaybetmeden başlamanız gerekir. Genellikle organik proje biraz belli olup İKS kurmak için ilk adımlar atıldığında sertifikasyona başvuru yapılır. Başvurunun yapıldığı tarihle verilen teftiş tarihi arasında İKS’yi biraz daha geliştirmek ve daha doğru uygulamak için biraz zaman olacaktır. Buna rağmen, dış teftiş zamanında iç kontrolün yaklaşık %80’i hazır olmalıdır. Bazı durumlarda, her çiftliğin teftişine başlamadan önce planlanan İKS’yi değerlendirmek için bir ön-teftiş istenmesi en iyi seçenek olabilir. Başvuru işlemine aşağıdakiler dahildir: • Bir ya da daha fazla (tercihen yerel denetçileri bulunan) sertifikasyon kuruluşunun daha

fazla bilgi almak için ön-seçimi. Bu kuruluşun, açıkça belirtilmiş prosedürlere göre sertifika vermek için ISO 65 uluslar arası akreditasyonu olmalıdır. Bu kuruluşun seçimi ihracat yapılacak pazarlara ve ulusal kurallara göre sertifikasyonun gerekliliklerine dayanmalıdır. (örn. AB tüzüğü 2092/91, USDA, NOP, JAS)

• Çiftliklerin, satın alma, işleme ve ihracat prosedürlerinin tanımının özetini yollayın (veya İKS kılavuzunuz hazırsa kopyasını) ve teklif talep edin.

• Size başvuru formları, ve denetim, standartlar, akreditasyon vb. hakkında bilgi gönderilecektir.

• Müşterilerinizin beklentilerini karşılayabilecek ve sizin uyumlu çalışabileceğinizi düşündüğünüz bir sertifikasyon kuruluşu seçmeniz gerekir.

• Seçtiğiniz sertifika kuruluşunun size verdiği teklifi ve sözleşmeyi imzalayın. İlk teftiş için bir tarih üzerinde anlaşılacaktır.

9. External Inspection 1


Sertifikasyona giden adımlar

Sertifikasyon kurulu unun seçimi• Pazar artları ve sertifikasyon standardı• bu standartları sertifikalamak içingerekli akreditasyona sahip olmalıdır

• EN45011/ISO 65 ve/veya IFOAM akreditasyonu• Ba arılı, iyi servis• Saygınlık, tüketicilerin güveni• fiyat kar ıla tırması

Ba vuru prosedürleri• organik projeyle ilgili bilgi gönderin• fiyatlar ve prosedürler hakkında bilgi alın• ba vuru belgelerini doldurun• teklifi onaylayın/sözle me imzalayın• iç denetimin (en az %80)hazır olaca ı ilk tefti tarihi üzerinde anla ım

?

Tartışma: Yerel sertifikasyon – Dış sertifikasyon (belgeleyiciler) Katılımcılarla yerel sertifikasyona karşı dış sertifikasyon konusunu, hangisinin doğru karar olacağını tartışın. İkisinin avantajları ve dezavantajları nelerdir? Katılımcıların belgeleyici kuruluşlarla tecrübesi var mı? Onlar kuruluşlarını nasıl seçmiş? Müşteriler bu konuda ne düşünüyor? Sertifikasyon kuruluşunun pazarda geçerliliği olması önemlidir.


Dış teftiş Teftişe nasıl hazırlanılmalı Zaman kaybı dolayısıyla daha fazla harcama yapılmasını önlemek amacıyla bir teftişe iyi hazırlanılmalıdır. • Teftişin organizasyonundan sorumlu bir kişi ve sertifika kuruluşuyla iletişimden sorumlu başka bir kişi belirleyin. • Tüm ilgili personele teftişin tarihini ve sorumluluklarını bildirin. • Teftişin programının, çiftçi bilgilerinin ve denetçinin ağırlanmasının sertifika kuruluşunun istekleri doğrultusunda düzenlendiğinden emin olun. • Ziyaretten önce iç tefti için gerekli tüm belgeleri hazırlayın. Dış teftiş Organik sertifika kuruluşu tarafından yapılan dış teftiş sırasında, iç kontrol sisteminin etkililiği değerlendirilecektir. Dış denetçi belli sayıda çiftçiyi yeniden teftiş eder. Dış kontrolün yüzdesi sertifikasyon kuruluşu tarafından, risk değerlendirmesine ve organik marketin gerekliliklerine göre belirlenecektir. (Bölümün sonunda yorumlara bakınız). Dış teftiş alan gezilerini ve iç kontrol dokümanlarının gözden geçirilmesini kapsar. Denetçi her çiftçi için gerekli belgelerin bulunduğuna, ve tam ve doğru olduğuna bakar. Ayrıca (gerekirse) satın alma, işleme, ve ihracat prosedürleri ve organizasyon dokümantasyonu kontrol edilir. Dış denetçi kendi gözlemlerini iç teftişin belgeleriyle karşılaştırır ve iç kontrol sistemi, iç teftişler, ve alan danışmanlığının asgari gereklilikleri karşılayıp karşılamadığını, ve organik eylemlerin dış yönetmeliklere uyduğunu garanti edip edemeyeceğini değerlendirir. Denetçi ayrıca eylemlerin usul ve belgelerde belirtilene uygun yürütülüp yürütülmediğini kontrol eder. Teftişin yazılı sonuçlarını bir teftiş raporu formuna girer.

Motivasyon çalışması : Dış teftişlerde neler kontrol edilir? Katılımcılar bir İKS’yi değerlendirecek olsalardı nelere bakacaklarını sorunuz.



Dış Teftişin Odak Noktaları

İç teftiİç Onay ve Yaptırımlar

E itim ve Personelin vasıfları

Ürün akı ının gözetimi

İç Dokümantasyon

Bu a a ıdakiler ile kontrol edilir:• İKS kavuzunun de erlendirilmesi• İKS ofisinde çiftlik dosyalarının

kontrolü• tekrarlarının sonuçlarıyla

kar ıla tırma• personelle görü me• çiftçi listelerinin gözden

geçirilmesi• denetçi tarafından genel risk

de erlendirmesi

Dı tefti , İKS’nin organik bütünlü ün yeterli derecede garanti edilebilmesi için tasarlanıp uygulandı ını teyit eder.



Çiftçilerin Tekrar Teftişi (Örnek teftişler)

Tarlaların tefti iSaklama tesislerinin tefti i

Çiftçiyle görü meDokümantasyonun kontrolüİç kontrolün sonuçlarıyla çapraz kontrol


Sertifikasyon ve belgeleyici kuruluşla iletişim Sertifikasyon kararı Teftişin sonuçlarına dayanarak, belgeleyici, bu organizasyonun organik ürünleri pazarlamasına izin verecek sertifikayı almasına, veya alabilmesi için hangi şartların yerine getirilmesi gerektiğine karar verecektir. Sertifikasyon sonuçları ve tüm şartlar daha sonra organizasyona bir sertifikasyon mektubuyla bildirilir. Şartların takibi Düzeltici önlemlerin istenmesi durumunda, bunların doğru kişilere iletilmesini ve zamanında uygulanmasını sağlayacak prosedürlere sahip olmak önemlidir. Şartların yerine getirildiğinin sertifika kuruluşuna iletilmesi gerekir. Sertifikasyon kuruluşuyla iletişim Organik yönetmeliklerin yerine getirilmesiyle ilgili tüm sorular için (örn. bir girdinin uygunluğu) sertifikasyon kuruluşuyla iletişime geçilebilir. Ama bu kuruluş tavsiye vermemelidir (örn. toprak işleme yöntemleri, veya ihraç pazarları vb. üzerine). Bu tarz bilgiler için organik danışmana danışılmalıdır. Tüm önemli değişiklikler (örn. onaylanacak yeni malzemeler ve tarifler), veya ürünün organik kalitesiyle ilgili şüpheler (karışık kalite, bulaşma vb.) sertifikasyon kuruluşuna bildirilmelidir. Duyurular : Tekrar teftiş oranı Günümüzde farklı kuruluşların, tekrar teftiş oranına farklı yaklaşımları bulunmaktadır. Ayrıca, yetkililerin kuralları da değişiklik göstermektedir. IFOAM uzun yıllardır tekrar teftişle ilgili daha belirgin kurallar için lobi çalışmaları yapmaktadır. AB’nin yeni teklifi (AB topluluk sertifikasyon rehber dokümanı) iyi işleyen İKS organizasyonları için MİNİMUM tekrar teftiş oranını, çiftçilerin sayısının kare kökünün risk faktörüyle (orta risk için1.2 , yüksek risk için 1.4) çarpımına ayarlamaktadır. Fakat hala uygulanan tekrar teftiş oranı belgeleyici kuruluş tarafından belirlenecektir ve hedef pazarlara göre fark gösterebilir.



Organik Sertifikasyon

+Düzeltici önlemler

( artlar)

- Toprak erozyonu daha iyi kontrol edilmeli- Önceki tarımsal uygulamaların kontrolü geli tirilmeli- Denetçilerin daha iyi e itilmesi gerekli- Çiftçilere fatura verilmeli- Çiftlik haritaları geli tirilmeli

Okumak için diğer kaynaklar: IFOAM Küçük çiftçi Topluluğu Sertifikasyonu - sonuçların toplaması


Önemli Organik Standartlar Bir organik ürünü (AB, ABD, Japonya gibi) belli bir pazara sürebilmek için belli düzenleyici organik standartlar vardır. Buna ilaveten, çoğunlukla daha da eskiden gelen birçok özel organik standartlar da vardır. IFOAM Temel Standartları tüm organik standartların temelidir. Genel olarak bütün organik standartlar benzerdir ve aynı konulara değinirler. Yinede bazı çok önemli farklar görülebilir ve bir İKS operatörü eğer farklı standartlara göre sertifikasyon istiyorsa bu gerekliliklerin farkında olması önemlidir. AB- Tüzük 2092/91 • Avrupa “organik” terimini koruyan ilk pazardır (1991). • Çok uzun ve ayrıntılı, okuması zor bir standart. • Avrupa hala çok büyük bir ihracat pazarı olduğundan günümüzün en önemli organik

standardı. • Belgeleyici kuruluşlar EN45011/ISO 65 ile akredite olmalı. ABD: Ulusal Organik Programı • 21.10.2002 ‘de yürürlüğe girdi. • Birçok alanda AB Tüzüğü’nden daha serbest, ama bazı alanlarda daha katı. • Ayrı sertifikasyon işlemleri ama genelde aynı kurum tarafından yapılır. (USDA

tarafından akredite olmalıdır) Japon JAS Organik Standardı • 2002’de oluşturuldu. • AB Tüzüğü’ne benziyor, resmi (kağıt üzerinde) iç kalite yönetimi sistemleri (resmi İKS)

üzerinde çok duruluyor. • Sadece MAFF akredite belgeleyiciler. Farklı yönetmeliklerin içeriği hakkında ayrıntı için IFOAM İKS Rehberi Ek’e bakınız. Her geçen gün daha çok ülke kendi organik standartlarını uygulamaya başlıyor.

4. Internal Organic Standard 1


Devletlere ait Organik Yönetmelikler

Tüzük D ational rganicrogram (Ulusal Organik Programı)

JAS Organik Standardı

Bu pazarlarda bir ürünü organik olarak pazarlayabilmek için ürünün o standarda göre sertifikalandırılmasıgerekir.

Motivasyon Çalışması: Ulusal Organik etiketi programı Katılımcılara kendi ülkelerinde resmi organik standartlar, etiketler tanıtma çalışmaları hakkında bilgileri var mı sorunuz.


Bugün pazarda birçok özel organik etiket de bulunmakta. Tüketiciler genellikle bu organik etiketlere sadece “organik” kelimesinden daha çok güveniyorlar. Bu etiketlerin de organik yönetmeliklerinden farklı bazı standartları var. Her zaman ya bu resmi yönetmelikleri karşılıyorlar yada aşıyorlar). Uluslararası küçük çiftçiler için önemli bazı etiketler/belgeler : Biosuisse: İsviçre pazarı için çok önemli, tüm çitlik dönüştürülmeli (hiçbir konvensiyonel ekin olamaz); bazı ilave şartlar sürdürülebilirlik ve artırılmış teftiş gerekliliklerini içeriyor. Naturland: IFOAM’dan akredite, Avrupa ve ABD’de çok popüler bir belge, tüm çiftliğin dönüştürülmesi, ve bazı ilave şartlar sürdürülebilirliği içeriyor. Demeter: Biyodinamik tarım için bir etiket/belge; dünyaca tanınan ve popüler. Biyodinamik tarım için bazı ilave şartlar içeriyor.

Motivasyon çalışması: Katılımcılar bugüne kadar hangi sertifikaları duymuşlar? Bu sertifikaların gerekliliklerini biliyorlar mı? Önemli özel kurumlar hangileri?



Özel Organik Etiketler/Sertifikalar

• Etiketler ve sertifikasyon damgaları organik ürünlerin kolayca tanınmasını sa lar

• Bunlar korunmu tur ve sadece yetkili üreticiler ve i leyiciler tarafından kullanılabilir

•Organik ürünlere daha iyi fiyat verilmesine yardımcı olabilirler

Kaynak: IFOAM Tropik Bölgelerde Organik Tarım


İç organik standart neden gerekli? Teorik olarak bir İKS operatörü zaten varolan bir standardı bütün olarak alıp kendi standardı olarak kullanabilir. Fakat, bu standartlar çok uzun oldukları (genelde 60 sayfadan fazla) ve batı ülkeleri düşünülerek yazıldıkları için olduğu gibi alınmaları çok anlamlı olmayabilir. Standartların okunması zordur ve konuların çoğu geleneksel ürünlerin üretimini yapan küçük çiftçilerle çok alakalı değildir. Ayrıca, bazı organizasyonlar farklı standartlara göre sertifikasyon aramaktadır, bundan ötürü kendi iç standartlarında tüm standartların ilgili özelliklerini göz önünde bulundurmaları gerekir. Bu durumda, iç standardın tüm çiftçiler ve İKS kadrosu tarafından anlaşılabilen bir doküman olduğunu söyleyebiliriz (Bazen çiftçilere bunun özetini sunmak daha rahat olabilir). İç standart tüm iç denetlemelerin dayanağıdır ve belgeleyici kurum tarafından ilgili tüm konuların kapsanıp kapsanmadığı değerlendirilir. Yasal olarak bağlayıcı doküman ise resmi organik yönetmeliğinin tamamıdır. Tabii projelerin çoğu yönetmeliğin tam metnini hiç okumamış olsa bile, organik üretimin ne demek olduğunu, ve çiftçilerin ne yapması gerektiğini içlerinde gayet iyi anlamışlardır. İç Organik Standart, projenin çiftçilerinden beklentilerinin tamamının yazılı bir listesidir. Bu her zaman açık bir referans olarak kullanılabilir, böylece herkes (çiftçiler, İKS kadrosu vb.) “oyunun kuralları”nı iyi bilir. Bir çok durumda, iç organik standart yönetmelikleri aşar, çünkü bazı seçenekler (örn paralel üretim) yerel olarak yönetilemeyeceği için yönetmeliklerin dışında bırakılmıştır. Sözleşmeler ve İç Organik Standart Ürün üretiminin en önemli gereklilikleri (yani iç standardın en can-alıcı bölümleri) genelde çiftçilerin sözleşmelerine de eklenir. Çiftçilerin sözleşmelerinde ki bu gibi özetler iç standardın ilk versiyonları sayılabilir. Bir başka seçenek sözleşmelerde çiftçilerden iç organik standarda uymalarının talep edilmesi ve standardın ayrı bir metin olarak onlara dağıtılması olabilir.



Neden bir iç organik standart?

• Yönetmelikler ve özel organik standartların okuması zordur ve batıülkelerinin çiftçilik anlayı ına göre tasarlanmı lardır. Yerel çiftçiler, veya alan görevlileri tarafından kolay anla ılamayabilirler ve standardın her yönü yerel olarak uygulanamaz.

• Birçok proje farklı organik veya di er (örn. EUREPGAP, HACCP) standartlara göre sertifikalandırılmak ister.

• Bu nedenle her İKS projesi kendi organik standardını tanımlamalı ve yerel ko ullara veya uygulanan tüm standartlara göre üretim kurallarınıkoymalıdır.

• İç organik standart her zaman ilgili organik standardı(dı ) a abilir (ve bunun için sertifikalandırılmalıdır) fakat altında kalamaz.


İç Organik Standart İç organik standart için asgari gereklilikler İKS Rehberi’nde anlatılmıştır ve Slayt 4’te gösterilmektedir. Standart: • Standart gerekliliklerinin okunup yerel koşullara uygulanmasıyla, üretim gerekliliklerini

tanımlamalıdır. Tüm ilgili alanları kapsamalıdır (sıradaki slayda bakınız) fakat gereklilikler sadece yerel durumla alakalı konuları kapsayacak şekilde değiştirilebilir. Örneğin GDO tohumların hiç bulunmadığı bir ülkede, iç organik standartta bu konunun üstünde durmak gerekli olmayabilir. Veya yeteri kadar organik fidan stoku varsa, organik olmayan fidan stoku kullanmakla ilgili kuralların standarda konması gerekmeyebilir.

• Uygun şekilde sunulmalıdır. İKS kadrosunun anlayabileceği yerel dil ve tarz kullanılmalıdır.

• Çiftçilere tüm gereklilikler bildirilmelidir. Eğer iç organik standartın tam metnini anlayamıyorlarsa bir özeti hazırlanabilir. Okuma-yazmanın olmadığı bölgelerde görsel kaynaklar yardımcı olabilir ve gerekliliklerin sözlü açıklanması çok önemlidir.

İç organik standart, organik standartla alakalı tüm başlıklara değinmelidir. • Üretim ünitesinin tanımı:

-Neler teftiş ediliyor ve belgeleniyor? Örn. Çiftçinin yönetimindeki tüm arsalar ve ekinler, organik olup olmadıkları. -Eğer çiftçinin organik olmayan toprakları da varsa, bununla ilgili tüm ek gereklilikler tanımlanmalıdır (ayrılması, paralel üretimle ilgili yasaklar, depoların ayrılması vb. gibi).

• Üretim kuralları: -Müsaade edilen girdilerle gübreleme ve toprak yönetimi. -Müsaade edilen girdilerle arsa koruması. -Tohumlar/fidan stoku. -Hayvan stoku üretim kuralları.

• Hasat, ve hasat sonrası önlemler, örn. Çiftlikte kurutma sırasında ayrım, saklama sırasında ayrım, müsaade edilen paketleme malzemesi vb.

• Dönüştürme dönemi ve yeni çiftçilerin kabulü. Çiftçilerin kabulüyle ilgili usul bazen İKS kılavuzunun sadece ayrı bir bölümünde bulunur.



İç Organik Standardın Asgari Gereklilikleri

1. İç organik standart, ilgili dı organik yönetmeli in çiftlik üretim kurallarını, bu kurallar iç organik i lemler için uygun ve önemli oldu u sürece, özetlemelidir.

2.İKS kadrosunun bilgisine uygun forma sunulmalıdır.

3.İç standardın asgari gereklilikleri tüm çiftçilere açık bir ekilde iletilmelidir.



İç Organik Standardın Asgari İçeriği

İç organik standart a a ıdaki konuları ele alır:

• Üretim ünitelerinin tanımı ve kısmi geçi konusunda ne yapılaca ı (örn. çiftçiler bazı konvansiyonel ekinleri yeti tirmeye devam ediyorlarsa).

• Tüm organik üretim ünitesi için çiftlik üretim kurlları (örn. tohumlar, gübreleme ve sürdürülebilir toprak yönetimi, bitki-koruma, izinli ürünlerin listesi, akı ı önleme, hayvancılık).

• Hasat ve hasat sonrası prosedürleri

• Geçi dönemi ve yeni çiftçiler için kurallar.


Organik üretim için temel gereklilikler Organik çiftçiliğin en önemli ilkeleri slaytta açıklanıyor. Bunlardan bazılarının tabii ki iç organik standartta da bulunması gerekiyor. Açıkça görünüyor ki organik standartlar arasın bazı farklar var (örn hangi girdilere müsaade edildiği vb.) ama hepsi aynı ilkelere dayanıyor. Bu ilkelerin sadece organik olarak satılacak ürünlerle değil, çiftlikte üretilen tüm ürünlerle ve bir bütün olarak çiftlik ünitesiyle (tüm arsalar, ekinler ve hayvanlar) ilgili olduğunun anlaşılması önemlidir. Günümüzdeki önemli organik standartların (AB-Tüzüğü, NOP Standardı, ve bazı özel standartların) ayrıntılı bir özeti IFOAM İKS Rehberi Ek’te bulunmaktadır.

Motivasyon çalışması: Organik çiftçilik nedir? Katılımcılar neleri organik çiftçilikle bağdaştırıyor? Organik çiftçilik nedir? İlgili bölümlerle (yukarıya bakınız) birlikte boş bir çevrilebilir tablo hazırlayıp katılımcıların bulduğu anahtar kelimeleri ilgili bölümün altına yazabilirsiniz.



İç Organik Standarda Dahil Edilmesi Gereken Organik Üretim İlkeleri

Sürdürülebilir toprak yönetimi• ye il gübre• örtü bitkisi, malç• kompost (bitki artı ı, hayvan gübresi)• mineral gübrelerin kısıtlı kullanımı• kimyasal gübre kullanılmaması (örn. üre yok)

Bitki koruması ve organik tohumlar• zararlıların, hastalıkların ve yabancı otların

uygun i lemeyle igili ve mekanik önlemlerle kontrolü,do al dü manların korunması

• organik böcek ilaçlarının kısıtlı kulanımı• Kimyasal pestisitler yasak• organik tohumlar/fidan stoku, konvansiyonel materyal ancak

bazı artlar altında• GDO yasak

Hayvancılık• hayvan dostu hayvan bakımı• mümkünse organik yem, ilaç kısıtlı


İç organik standart nasıl geliştirilir? Standardı Seçin • Hangi standarda göre sertifika almak istiyoruz? • İlgili standardı iç dokümanlarda tanımlayın (sertifikasyonun kapsamı). • İlgili standardın en önemli gerekliliklerini gözden geçirin (IFOM İKS Rehberi Ek’e

bakınız). Yerel Koşulların analizi • Çiftçilerin kaydedilen yada edilecek çiftçilik/tarım yöntemleri (ticari ürünler, iç tüketim için

ürünler) • Organik ürünler, ve tipik birlikte ekim ürünleri ve rotasyon ürünleri nasıl üretiliyor? Çok

girdi kullanılıyor mu? • Küçük çiftçilerin organik üretimi nasıl düzenlenecek ve denetlenecek? İç Organik Standardın geliştirilmesi • Organik yürütmeliğinin en çok hangi şartları bizim projemizle ilgili? (Kritik olmasalar dahi

tüm ilgili konuların hala düzenlenmesi gerektiğini hatırlayın) • Hangi alanlarda yönetmelikten bile daha katı kurallar getirmek istiyoruz? • Bu kuralların bizim üretim sistemimiz için anlamı ne? Tüm çiftçilerin şartları karşılaması

için hangi kurallar tanımlanmalı (örn yanlışlarının kullanımının engellenmesi için dışarıdan girdi alınmasını tamamen yasaklamak ) ? Ayrıca “pozitif yönetim talimatları” gerekli olabilir. Örneğin çiftçilere “bu yapılamaz” ,”şu yapılmaz” gibi yasaklar getirmek yerine nelerin yapılması gerektiğini söyleyen talimatlar daha yararlı olur, “erozyonun önlenmesi için teras ve toprak set inşa edilmelidir” gibi. Bu pozitif talimatlar çok detaylı ve özel durumlara adapte edilmiş olabilir.

• Üretim kurallarının sonuçlarını basit kelimelerle özetleyin. İç organik standardın hem çiftçileri hem İKS kadrosunu ilgilendirdiğini unutmayın. Bu nedenle, İKS personelinin görevlerini yazmak iyi olabilir.

Örnek: Diyelim ki şöyle bir kural koymak istiyorsunuz “Çiftçiler ancak ziraat görevlisinin onayından sonra girdileri kullanabilirler”. Burada, ya İKS kılavuzuna bu gibi girdilerin nasıl onaylandığını anlatan prosedürün ekleyebilirsiniz, yada basitçe iç organik standarda İKS yöneticisinden ziraat görevlisine müsaade edilen girdilerin bir listesi gider, o da bu listeyi girdilerin gerçekten sorunsuz olduğunu teyit etmek için belgeleyici kurumla temasa geçer yazabilirsiniz.



İç Organik Standart Nasıl Geliştirilir?

Organik sertifikasyon standard(lar)ının seçimi

Yerel durumun analizi

İç organik standardın tasla ı

Standardın hangi yönleri bizle ilgili?

Minimumdan daha fazlasını istemek istiyor muyuz? Sürdürülebilir organik tarım için hangi pozitif yönetim talimatları gerekli?

Bizim çiftlik sistemimizde organik üretimin en önemli yönlerini özetle.

Kurallar çiftçiler ve alan görevlilerinin ne yapmalarıgerekti ini bilecekleri kadar

anla ılması kolay ve açık mı?

Onaylanmı İç Organik Standart

İç onay prosedürleri


Not: İç organik standardın tartışılmasında, bazı konuların NEREDE açıklanması gerektiği çok açık olmayabilir. Konunun İKS kılavuzu, iç organik standart, veya çiftçilerin sözleşmelerinde mi tanımlanması gerektiği hakkında soru işaretleri oluşabilir. Dokümanlar arasında ki ayırım o kadar önemli değildir, önemli olan gerekliliklerin BİR YERDE açıklanması ve bilinmesi, ve onay kararlarında referans olarak kullanılabilmesidir. Örnek: Dönüştürme dönemi iç organik standartta veya İKS Kılavuzu’nun “Yeni çiftçilerin kabulü” bölümünde açıklanabilir.

Örnek: İç yönetmelik Eğer katılımcılar bir iç yönetmeliğe zaten sahipse bunu tartışın, bu yönetmeliği (iç standardı) bir slayt olarak hazırlayıp tartışmak daha iyi olacaktır. IFOAM İKS Rehber El Kitabı Ek’te iki ilave örnek var. Yoksa bu örnek tartışılabilir:



İç Organik Standarda Örnek: Agro-ormancılıkta baharatlar

• Tüm çiftlik sertifikalıdır ve sıradaki kurallar tüm ekinler ve tarlalar için geçerlidir.• Çiftçi tüm çiftlik alanını (tüm ekinleri) organi e dönü türmek zorundadır, yani çiftli in hiçbir bölümünde

suni gübre veya pestisit/herbisit kullanılmasına izin verilmez.• E er hala çiftçinin sahip oldu u konvansiyonel bir tarla varsa (sadece pirinç ve çaya izin verilir), burasının

(haritada i aretli) çok açıkça ayrılmı bir alan olması gerekir, ve organik alanlara dönemez. Ayrıca konvansiyonel alanlardan kimyasalların akı ını önlemek için çok dikkat edilmesi gerekir.

• Çiftçinin çiftlik dı ından,(onaylı listeyi İKS yöneticisinden alan) iç denetçi tarafından özellikle izin verilenler hariç, girdi (gübre, böcek, mantar ilacı, herbisit vb.) kullanmasına izin verilmez. Do al olarak yeti en (botanik) gübreler ve böcek ilaçları kullanılabilir ama yine kullanımdan önce iç denetime haber verilmesi gerekir. Kullanım kaydedilmelidir.

• Çiftçi toprak verimlili ini uygun i leme önlemleriyle (malç, baklagiller, örtü ekinleri, ye il gübre vb.) temin etmek ve erozyonu en aza indirmekle yükümlüdür.

• Kullanılan tüm tohum ve fidanların organik çiftlik kaynaklı olması gerekir, veya geneti i de i tirilmemiveya üzerlerinde pestisit uygulanmamı oldu unun teyidi istenmelidir.

• Çiftçinin izin verilmeyen girdilerin hiçbirini çiftlikte depolamasına izin verilmez. • Karabiber ve karanfilin kurutulması sırasında, sertifikasız ürünlerle karı manın önlenmesine çok dikkat

edilmelidir.• Yeni çiftçilerin izin verilmeyen girdileri son kullanımları incelenir. Son uygulamadan sonra en az üç yıl

geçi gereklidir.

Grup Çalışması (1,5 s) : İç organik standart geliştirilmesi 4-6 kişilik gruplar. Her grupta bir katılımcı organizasyonunu ve üretimini sunmak için seçilir. Organik yönetmelik özetlerinin örnekleriyle(IFOAM Rehber), grup kendi iç yönetmeliğinin taslağını çıkarmaya çalışır.(sadece anahtar kelimler) En azından bir grup sonuçlarını sunar. Alternatif olarak katılımcı organizasyonların var olan iç standartları tartışılabilir.


Altyapı çalışması: Organik standartlar neleri kapsar? Not: Bu altyapıyla ilgili bir bölümdür. Daha tecrübeli katılımcılara uygundur, organik sertifikasyon hakkında hiç bilgi sahibi olmayan gruplar için gerekli değildir. Organik ürünlerin nasıl üretileceğiyle ilgili gerekliliklerin yanında, organik standartlar birçok başka konuyla da ilgilenir: Organik ürün üretimi ve hayvancılık gereklilikleri • Ekin üretimiyle ilgili güncel kurallar: Organik çiftçiliğe geçiş(dönüştürme), gübreleme,

ekin koruması, tohumlar vb. • İç organik standart hazırlanırken bu kuralların projeyle ilgili olanları yerel koşullara göre

yorumlanır. Organik hayvancılık kuralları • Tüm organik standartlar aynı zamanda hayvancılığı da düzenler. • Küçük çiftçi projelerinin çoğu hayvanlar için sertifika istemediklerinden, hayvancılık çok

bu çok ayrıntılı hayvancılık gerekliliklerine göre katı teftiş edilmek yerine, daha çok tüm organik çiftliğin önemli bir parçası olarak teftiş edilir.

Etiketleme gereklilikleri • Son ürün organik orijinini gösterecek şekilde nasıl etiketlenebilir? • Son üründe organik içeriğin yüzde kaç olması gerektiği vb. konuları açıklar. • Sadece ihracat ünitesini ilgilendirir, bazen hiç kullanılmaz çünkü son tüketici etiketi

yoktur. Teftiş gereklilikleri • Teftişin sıklığı (en az yılda bir kez). • Tüm üretim ve işleme aşamaları teftiş edilmeli ve belgelenmelidir. • Tüm eylemlerin dokümantasyonu. • Tüm bu alanlar, küçük çiftçi projeleri için IFOAM İKS Rehberi ve bu eğitim kılavuzunda

sunulduğu gibi asgari gereklilikler olarak düşünülürler. İthalat Şartları • Bazı standartlar (AB tüzüğü) AB dışından ithal edilecek organik ürünler için bazı ilave

kurallar koymuştur. Standardın denk yorumlanması mümkündür.



Altyapı: Organik Yönetmeliklerin Kapsamı

Organik Ürün Üretimi Gereklilikleri

Hayvan Üretimi Gereklilikleri

Etiketleme Gereklilikleri

Tefti Gereklilikleri

İthalat artları

İç OrganikStandart

İKS gerekliliklerinedahildir

5.1 Yeni Çiftliklerin Kaydolması İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 26

5. Çiftlik Kontrol ve Onay Prosedürleri 5.1. Yeni Çiftliklerin Kaydolması Giriş Eğer bir İKS altında yeni çiftlikler sertifikalanacak ise bunlar İKS tarafından resmi olarak kaydedilmelidir. Kayıt işlemleri temelde bir çiftçinin bireysel olarak belgelenmek için uyması gereken konuların hepsini kapsar: -Çiftlik hakkında temel bilgiler ve dokümantasyon kontrol edilir yada hazırlanır. -Organik çiftçinin yükümlülükleri açık olmalıdır ve tüm taraflar tarafından bir sözleşme imzalanarak onaylanmalıdır. Kayıt çiftçinin organik çiftçi olarak görevlerinin ve haklarının farkında olduğunun teyidi için önemli bir süreçtir. Bölümün yapısına bir bakış

1. Kayıt işlemleri 2. Taahhütname, çitçiler ve İKS arasındaki deklarasyon 3. Çiftlik Giriş Formu / Temel Çiftlik Verileri 4. Çiftlik haritaları

Öğrenilmesi gerekenler: • Çiftçinin kaydı için hangi adımlar gereklidir? • Çiftçi sözleşmesinde ne yazılmalı? • Yeni çiftçilere ne tür temel dokümantasyon sağlanmalıdır? • Ne tür haritalar gerekir? Motivasyon Çalışması Katılımcılara eğer yeni bir çiftçiyi kaydetmek istiyorlarsa ne yapacakları hakkında ki fikirlerini sorun? Ne yapılmalıdır?


Kayıt İşlemleri Kayıt işlemleri çoğunlukla başta iç denetçi veya alan görevlisi tarafından çiftliğe bir ön ziyareti, sonra İKS ofisinde (genellikle İKS yöneticisi tarafından) kayıt işlemlerini kapsar. Çiftlik Ziyareti • Çiftçinin organik üretici olarak yükümlülüklerini ve İKS operatörü ve/veya alıcının

yükümlülüklerini açıklamak için görüşmeler. Bu yükümlülükler sözleşmede yazılıdır. • Alanları ziyaret edin ve çiftçilik yöntemleri, alanları, yasaklanan girdilerin son kullanım

tarihleri vb. konularda tüm detaylarıyla çiftlik giriş formunu doldurunuz. • Haritalar çizin. • Bir sözleşme imzalayın (en azından bir taahhüt deklarasyonu, yükümlülükleri

tanımlayan daha detaylı resmi sözleşme daha sonra imzalanabilir). Bilginin İKS ofisinde işlenmesi • İKS yöneticisi çiftlik giriş formunu gözden geçirir ve çiftliğin kabul edilip

edilemeyeceğine karar verir. • İKS yöneticisi dönüştürme/geçiş durumunu belirler. • İKS yöneticisi İKS çiftçi listesine (bazen tam iç teftişten sonra) yeni çiftçinin bilgilerini

girer, çiftçiye bir kod numarası verir. • İKS yöneticisi yeni çiftliği köyün (projenin) haritasına ekler.

Not: Genellikle İKS operatörünün ilk resmi kaydı yapması sonra aynı yıl içinde tam iç teftişi gerçekleştirmesi beklenir.

5.1 Registration of new farmers 1


5.1 Yeni Çiftliklerin Kaydolması

Çiftçiye ziyaret- yükümlülükleri açıkla- tarlaları gez- form çiftlik giri formu- harita- Sözle me imzala

Belgelerin incelenmesi- geçi durumunu belirlerleyin- list çiftçiler listesine çiftçiyi girin- harita- sözle me imzalayın

Çiftçi ve alan görevlisi çiftlikte, harita çiziyorlar

İKS ofisindeİKS Yöneticisi:


Çiftçi ve İKS operatörü arasında taahhütname (sözleşme) Neden bir taahhütnameye ihtiyaç duyuluyor? Tüm organik standartlara göre belgeleyici ile belgelenen/sertifikalanan çiftçi arasında resmi bir anlaşma yapılması mecburidir. Bir İKS projesinde bir tek İKS operatörü bir dış kurum tarafından sertifikalandığı için onun her çiftçiyle ayrı ayrı sözleşme imzalaması aşağıdakilerden emin olmak için gereklidir: -Çiftçi yükümlülüklerini yazılı olarak temin ediyor ve organik çiftçi olmak için ne yapılması gerektiğini biliyor. -Yazılı sertifikasyon sözleşmesinin imzalanma formalitesi yerine getirildi. Taahhütname İKS operatörü ve çiftçi arasındaki sözleşme olabilir, ama bazen taahhütname daha ön aşamalarda imzalanıp resmi sözleşme (alıcının sorumlulukları hakkında daha çok ayrıntıyla) daha sonra imzalanabilir, mesela dönüştürme/geçiş döneminin sonunda. Asgari gereklilikler :

Sözleşmeye başka ne eklenebilir: • Özellikle vurgulanması gereken yükümlülükler :

- Sadece kendi ürünlerini satabilir (bir akraba veya komşunun değil). - Çiftlik dışından gelen bir girdi kullanmadan önce alan görevlilerinden izin almalıdır.

• Çiftçinin ekonomik yükümlülükleri, örn. - Başka alıcılara organik çiftlik olarak satış yapamaz. - Belli bir kaliteyi tutturmalıdır.

• İKS operatörü ve/veya alıcının diğer yükümlülükleri örn: - Alan eğitim/danışmanlığının yanında ücretsiz eğitim seminerleri düzenlemelidir. - Çiftçiye ücretsiz fide sağlamalıdır.

• Fiyat koyucu mekanizmalar ve prim fiyatlar (Premium prices) • Sözleşmenin iptali :

- Otomatik yenileniyor mu yoksa her zaman geçerli mi? - Nasıl/Kim tarafından/ne zaman iptal edilebilir? - Çiftçinin bir bedel ödemesi gerekmeden sözleşmeyi iptal edemeyeceği asgari bir zaman dilimi var mı?

Motivasyon Çalışması: Sözleşme neden gerekli? Neden İKS operatörü çiftçilerle sözleşme imzalamalı? Eğer çitçi okuma yazma bilmiyorsa yazılı anlaşmanın ne anlamı var? Motivasyon çalışması: Anlaşmada ne yazılı olmalı? Katılımcılara böyle bir sözleşmede ne yazılması gerektiği hakkındaki fikirlerini sorun. İpucu verin.



Çiftçi sözleşmesinde neler yazılıdır?

Asgari Gereklilikler

Organik Standardın Detayları• çiftçinin uyması gereken organik tarım

kuralları• çiftlikte işleme ve satın alma merkezine

ürün getirmekle ilgili kurallar

Ceza tutumu• standart ihlal edilirse ne olur

Erişim izni• çiftçiler iç ve dış denetçilere çiftliği ve

dokümantasyonu teftiş etmeleri için izin vermelidir

Yerel dilde sözleşme

Genellikle dahil edilir (projeye bağlı)

Çiftçinin diğer yükümlülükleri, örn. • sadece kendi ürününü satabilir• diğer alıcılara organik olarak satmamalıdır• ürün kalitesiyle ilgili kurallar

İKS operatörünün diğer yükümlülükleri, örn

• o sezonda ne kadar satın alacağını önceden bildirmelidir

• ücretsiz eğitim vermelidir• organik prim ödemelidir

Sözleşme nasıl iptal edilir?

Çalışma: Örnek sözleşmelerin tartışılması Örnek sözleşmeyi(örn. İKS Kılavuzundakini) veya katılımcıların kendi İKS sözleşmelerini sınıfta veya küçük takımlarda tartışın. Anlaşmada çok önemli bir eksiklik var mı? Ne çok iyi açıklanmış? Nasıl geliştirilebilir?

Taahhütname (sözle me) iç standartların kar ılanaca ının taahhüdünü içermelidir. Sözle meye uyulmamasının sonuçları (ceza tutumu) açık olmalıdır. Ayrıca iç ve dı denetçilere çiftlikleri ve çiftçi kayıtlarını haberli ve habersiz tefti etmeleri için yetki verilmelidir. Sözle me hem yerel dilde hem de belgeleyici kurumun dilinde yazılmalıdır.


Çiftlik Giriş Formu / Temel Çiftlik Verileri Kayıtlı çiftçi hakkındaki tüm önemli bilgileri içeren temel bir doküman olmalıdır. -Ad, adres, iletişim bilgileri, çiftliğin lokasyonu -Toplam yüzölçümü -Arsaların sayısı ve yerleri, büyüklükleri, arsadaki ekinler -Yetiştirme yöntemleri (hepsi organik mi yoksa bazıları konvansiyonel mi?) -Her ekine ayrılan alan ölçüsü, veya birlikte ekim sisteminde ekin çeşidine göre bitki/ağaç sayısı Çiftlik ayrıntılarının kayıtları yetiştirilen ürünlere ve genel olarak dokümantasyon sistemine (çiftçi listesi, iç çiftlik denetim listesi) bağlıdır, tüm bu belgeler ilişkilidir. En iyisi en başta hangi aşamada hangi bilgileri istediğinizi düşünmek ona göre anketler yaratmak sonra onları ihtiyaca göre değiştirmektir. Bazı sorular şunları kapsamalıdır: Tüm ekinler ve yüzölçümünün her ARSA için ayrı ayrı mı yoksa tüm çiftlik için mi kaydedilecek? Ağaçlar ayrı ayrı sayılacak mı yoksa tüm yüzölçümü mü alınacak? Dokümantasyondan beklenen ayrıntı seviyesi riske bağlıdır. Eğer çiftçilerin komşularının ürünlerini satmaya çalışması riski yüksekse, hasat tahminlerinizin çok iyi olması gerekir bu nedenle çok fazla ekimle ilgili detay sorulmalıdır (örn. Portakal ağaçlarının sayısı, yaşları ve ortalama verimlilik kapasiteleri). Eğer çiftçiler farklı girdiler kullanıyorlarsa, bunların ayrıntılı kayıtları beklenir. Yasaklanan Girdilerin Son Kullanımı İlaveten, genellikle “alan geçmişi” gibi bir form doldurulmalıdır, son 3 yılda her arsada hangi girdilerin kullanıldığını gösterir. Bugüne kadar her arsada hangi ürünlerin yetiştirildiğini ayrıca kaydetmek, sadece “en son ne zaman kimyasal kullandınız?” diye sormaktan iyidir. Eğer orada hangi ürün yetiştirildiği biliniyorsa, daha doğru sorular sorulup daha iyi cevaplar alınabilir. Örnek: Bir arsada sadece kahve yetiştirildiğini biliyorsunuz ve bölgede kahve genelde işlemden geçmiyor. Siz çiftçiye sorarsınız, o da kahvede bir şey kullanmadığını onaylar. Diğer arsada iki yıl önce kahveler gençken domates ve biber yetiştirmiştir, bu durumda çiftçiye domateslerde fungisit (mantar ilacı) olarak ne kullandığını sorarsınız ve size “Diophene” cevabını verir, böyle bu arsanın sadece “dönüşüm/geçiş” arsası olacağını bilirsiniz.



Çiftlik Giriş Formu

“Çiftlik Giriş Formu”veya “Temel Anket”

• çiftçinin yönetimi altındaki toplam alan

• başlıca ticari ürünlü organik tarlalar, ama ev tüketimi alanlarıda kaydedilmelidir

• her ekine ayrılan alan ölçüsü, veya birlikte ekim sisteminde ekin çeşidine göre bitki/ağaç sayısı

• tarım yöntemleri

• her arsa/bölüm için son kullanılan kimyasalların belirtilmesi


Haritalar Her sertifikasyon için en azından her organik çiftliğin nerede olduğunu gösteren bir köy haritası gerekir. Harita denetçinin çiftliğin yerini bulabilmesini sağlamalıdır. Köyleri, yolları, Pazar yerlerini, yerleşim birimlerini ve diğer önemli alanları vb. göstermelidir. Eğer mümkünse haritaların GPS yardımıyla hazırlanması önerilir. Eğer çiftçi tek yıllık organik ticari ürünleri rotasyonu uyguluyorsa veya aynı zamanda konvansiyonel ürünlerde yetiştiriyorsa (örn iç pazar için) ilave bir çiftlik haritası gereklidir. Bu harita çiftçinin arsa ve arazilerinin bir krokisini verir. Farklı ürünlerin nerde yetiştirildiğini gösterir ve diğer önemli bilgileri (örn ekim tarihi) vermek için kullanılabilir. Eğer sürüklenme riski varsa veya konvansiyonel ürünler yetiştiriliyorsa bunları açıkça belirtmelidir. Eğer projede bir çok farklı köy alanı varsa, bir bütün yerleşim haritası gerekecektir. Tavsiye: Ürün rotasyonu uygulanan çiftliklerde, ürünlerin gözükmediği temel bir harita yapılması ve bunun çoğaltılıp ürünlere göre çizilmesi önerilir. Eğer araziler ve ekinler kolayca ayrılabiliyorsa komşu çiftliklerde eklenebilir. İyi harita çizmek zor olduğundan elemanların eğitime ihtiyacı olacaktır. Mükemmel bir harita şart değildir ama yinede çalışılabilir olmalı ve önemli bilgileri göstermek için kullanılabilmelidir. Harita mümkün olduğunca hatasız olmalıdır (ölçeği korumaya çalışın! Örn 2 hektar bir alanın büyüklüğü 1 hektar alanın büyüklüğünün 2 katı olmalıdır vb.).



Genel Harita

• Bir genel harita çizilmelidir

• her çiftliğin (kod numaralarıyla birlikte) nerede bulunduğunu gösterir

• tercihen çiftliklerin şekillerini ve tek tarlaları belirtir

• sertifikasız çiftlikleri gösterebilir(eğer çok değilse)

• önemli yer şekillerini belirtir

• tarih atılmalıdır



Çiftlik Haritası

• çiftçinin arsalarını gösterir

• ekinler, ekim yılı ve diğer ilgili bilgileri kaydetmek için de kullanılabilir

• konvansiyonel tarlalarıaçıkça belirtir

• eğer kimyasal akış riski varsa konvansiyonel komşuları belirtmelidir

• yer şekillerini belirtir

• tarih atılmalıdır

Tek yıllık ürün rotasyonlu çiftlikler veya konvansiyonel ekin de yetiştirilen çiftlikler için bir çiftlik haritası sağlanmalıdır




Çiftlik haritasına başka bir örnek

İyi haritaların hazırlanması zordur ve nadir görülürler !Kimse sizden mükemmel bir harita beklemiyor ama durumu iyi yansıtmalı

Çalışma: Harita Çizimi Çiftlikte bir örnek teftişten sonra, farkı katılımcılardan harita çizmelerini isteyin ve birbirleriyle karşılaştırın. Çiftliği çizmek için en uygun metot hangisi? İyi bir resmin çizilebilmesi için nelerin gösterilmesi önemli? Haritaları geliştirmek için farkı teknikleri tartışın: - Çiftliğin boyutlarını adımla ölçmek ve bunu bir ölçek kullanarak

kağıda geçirmek? - Örneğin 2x2 cm küçük kağıt parçaları 1 dönümü temsil etsin.

Bu küçük “dönümlük” kağıtları 1:50000 ölçekli bir haritaya koyun ve çiftliğin yerini ve ortalama boyutunu tayin edin, bu boyutlar hakkında bir fikir edinmenize yardımcı olabilir.

- Alan görevlileriyle beraber harita çizimi seminerleri.

5.2 İç Tefti ler İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 32

5.2 İç Teftişler Giriş İç teftiş İKS sürecinin kritik bir parçasıdır. Çiftçilerin ve çiftliklerin teftişi en az yılda bir kez olur ve İKS’de yer alan üreticilerin %100’ü teftiş edilmelidir. Teftişin standartlara uyulmama riskinin en yüksek olduğu üretim döngüsünün kritik bir noktasında yapılması planlanmalıdır. Bölümün yapısına bir bakış: İç teftişlerin sıklığı ve planlanması Teftişler nasıl düzenlenir Neler denetlenir? Dokümantasyon ve rapor hazırlanması Çiftçiye sonuçları anlatmak Teftiş teknikleri Kritik kontrol noktaları

Tartışma Katılımcılara alan danışmanlık/tavsiye ziyareti ve iç teftişin farkının ne olduğunu düşündüklerini sorun. Onlar ne kadar sıklıkla iç teftişe giderlerdi? Tabii ki her iki ziyaretinde bir gözetim etkisi var; bir iç teftişte bile denetçi ekim yöntemleriyle ilgili vb. yorumlar yapabilir. Olası Cevaplar:

- İç teftiş temelde dışarıdan gelecek bir denetçinin yapacağı teftişin yerine geçer. Resmidir, ve tüm çiftlik ve işlemlerin yazılı olarak kayda geçirilerek kontrol edilmesidir.

- İç teftiş, çiftçinin iç yönetmeliğe bütün kurallarına uyduğunun teyididir. Belli ayrıntılara odaklanan, o günle ilgili özel konularla ilgilenen bir alan danışmanlık gezisinden çok daha fazlasını kapsamalıdır.


İç teftişlerin sıklığı ve planlanması Organik programındaki çiftçilerin tamamı (organik çiftçiler, geçiş çiftçileri, “pasif çiftçiler” vb.) her yıl teftiş edilmelidir. Normalde bu bir takvim yılında bir kez demektir, fakat eğer tek ticari organik ürünün hasadı yılın çok başındaysa (ilkbahar gibi), belgeleyiciyle iç teftiş için (ürünün ekim döngüsüne göre) farklı bir devir üzerinde anlaşmak faydalı olabilir. Bir yada daha fazla hasat olan projelerde (örn sebzeler) gözetim işlevi de gören alan tavsiye gezilerine ilaveten İKİ teftiş gerçekleştirmesi daha uygun olur. Teftişte organik standardın tüm gerekliliklerinin yerine getirilip getirilmediği kontrol edilir. Bu nedenle, üretim yöntemleri kontrol edilir ve bir çiftliğin tüm verileri çapraz kontrolden geçer ve teyit edilir. Teftişin zamanlaması önemlidir Teftiş, ekim/dikim veya hasat, veya zararlı ve hastalık riskinin yüksek olduğu üretim periyodunun kritik zamanlarında gerçekleşmelidir. Aynı zamanda, teftişi planlayan kişi organik programdaki tüm çiftçilerin her yıl teftiş edildiğinden ve iç teftişlerin satın almadan önce bitirildiğinden emin olmalıdır. İKS yapısına bağlı olarak, kritik zamanlarda bazı gözetimler alan görevlilerince de yapılabilir. Gezilerinde bu alanlar üzerinde durmaları gerektiği konusunda talimat verilmelidir.)


5.2 Internal Inspections 1

5.2 İç Teftişler

İç teftiş İKS sürecinin kritik bir bölümüdür. İç teftiş, çiftçilerin iç organik standartta belirtilen TÜM gereklilikleri yerine getirdiklerinin resmi teyididir.

İKS tarafından onaylanacak tüm çiftçilerin her yıl denetlenmesi gerekir. (%100 iç denetim)

Teftişin standartlara uyulmama riskinin en yüksek olduğu üretim döngüsünün kritik bir noktasında yapılması planlanmalıdır.

Grup tartışması: Teftiş planlama ve kritik kontrol periyodu Siz iç teftişinizi ne zaman planlardınız? Aklınızda özel bir ritim/düzen var mı? Olası uyumsuzlukları bulmak için bir iç teftişin en işe yarayacağı kritik dönemler hangileridir? Kritik kontrol anları (çiftlik seviyesi) örnekleri şunları kapsar: • Dikim (özellikle sebzelerde baz gübrelerin kullanılabileceği,

veya genç kahvede karınca ilacı zamanı) • Tohum ekimi (sertifikasız, işlemden geçmiş tohumlar) • Sulama veya ekinlerin yıkanması (kirli su) • Hasat (alıcı tarafından ürünlerin karıştırılması) • Hasat (çiftçi başkalarının ürünlerini kendi adına satması) Yıl boyunca birkaç kritik noktayı birden kapsayacak sistematik teftiş planı yapmak ta iyi bir fikir olabilir. Örneğin, teftişlerin %10’u ekim/dikim sırasında (farkı projelerde), %30’u muson yağmurlarında(çünkü suni gübre kullanımı çok olur), %60’ı hasattan 1-2 ay önce, ve %10-20 gibi hasat zamanı nokta kontrolleri. Tabii bir yılda ortaya çıkan sorunlara bağlı olarak, bir sonraki yılın teftişi ve alan danışmalığı değiştirilebilir.


Teftişler nasıl düzenlenir Teftiş sürecine başlamak için İKS koordinatörü:

• İç denetçi atar • Tüm ilgili talimatla beraber güncellenen çiftçi denetim listelerini sağlar. • Denetçiye güncellenen çiftlik dokümantasyonunu ve bir önceki yılın satın alma

özetlerini verir.

İç denetçi: • Çiftçiler ve alan görevlilerince doldurulan dokümantasyonu gözden geçirir: bir

önceki yılın çiftlik dosyalarını kontrol eder. • Teftişi ayarlar. • Tüm gerekli materyali yanına aldığına emin olur.

Genellikle, denetçi teftişi daha önceden ayarlamalıdır ki çiftçiler ziyaret için hazırlanabilsinler. Küçük topluluklarda denetçi her çiftçiyle direk olarak teftiş ayarlayabilir, ama çoğunlukla denetçinin tüm çiftçilerin teftişe hazır olduklarından emin olmak için, İKS kadrosu (alan görevlileri) veya topluluk liderleriyle çalışması gerekir. Bunun yanında, zaman zaman habersiz teftişlerde yapılmalıdır ki çiftçiler bir ziyaretin her an gerçekleşebileceğinin farkında olsunlar. İletişimin zayıf olduğu alanlarda, düzenlemeleri koordine etmek açısından bir ön-teftiş uygulanması gerekebilir. Düzenlemeler denetçi veya İKS elemanı tarafından yapılabilir. Not: Topluluk liderlerinin ve/veya İKS kadrosunun çiftçileri bir teftiş için organize edebilme becerileri onların genel olarak çiftçilerle iletişim ağı oluşturma becerilerinin yararlı bir ölçüsü olabilir. Not: Teftiş için ayrılan zaman üzerinde durulması gereken bir diğer konudur. Çiftçiler için bütün gün teftişi beklemek rahatsız edici olabilir. Eğer engellenemez gecikmeler olacaksa, mümkünde önceden bildirilmelidir. Esnek ve çiftçilerin ihtiyaçlarına duyarlı olmak çok önemlidir. Hepsi denetçinin çiftçilerin güvenini ve saygısını kazanmasının bir parçasıdır.



Teftişler nasıl düzenlenir (örnek)

İKS Organik Koordinatörü:

• İç denetçiyi atar.

• İlgili tüm talimatla birlikte Çiftçi (Denetim) Listesi’ni verir.

• Denetçiye güncellenmiş çiftlik dosyasını ve diğer çiftlik dokümantasyonunu ve alan görevlilerinin yorumlarını verir.

• Denetçiye bir önceki yılın satın alma özetini sağlar.

İç Denetçi:

• Organik Koordinatör tarafından sağlanan dokümantasyonu gözden geçirir ve (gerekirse) alan görevlisiyle beraber belli görevleri açıklığa kavuşturur.

• Teftiş gezilerini düzenler

• Tüm teftiş gereçlerini yanına alır: liste, kalem, hesap makinesi, harita, kağıt/defter

İsteğe bağlı tartışma: Teftiş organize ederken karşılaşılabilecek sorunlar Katılımcılardan bir denetçinin çiftçilerle bir teftiş organize etmek isterken karşılaşabileceği sorunları sıralamalarını isteyin. Olası bazı cevaplar: Telefon hattı yok; yollar bozuk veya kapalı; çiftçiler çok dağınık alanlarda yaşıyorlar; çiftçiler okuma-yazma bilmiyor bu nedenle İKS alan görevlisinin de bulunması lazım; bazı etnik azınlıklar bulunuyor ve denetçi aynı dili/lehçeyi konuşmuyor, tercüman (alan görevlisi) ihtiyacı; çiftçiler çiftlikte yaşamıyor o yüzden teftiş için alana gelmeleri gerekli vb.


Neler denetlenir? Denetçi yılda en az bir kez çiftliklerin ve çiftçilerin, işeme ve depolama alanlarının %100’ünü teftiş etmek zorundadır. Teftiş her zaman için çiftçiyle bir görüşmeyi de kapsamalıdır. Çiftçiler çiftliğin günlük bakımından, yönetiminden sorumlu kişi(ler) olabilir. Bazı durumlarda, özellikle çiftçi okuma-yazma bilmiyorsa, kendi tarafından atanan bir temsilci onun adına bilgi verebilir. Bu bilgi alan görevlisinin defterine kaydedilebilir. Teftişte organik üretim tarlaların ağırlık verilir, fakat ev için üretim yapılan veya konvansiyonel üretimin yapıldığı tarlalarda kontrol edilmelidir. Bu durumda paralel üretim(hem organik hem konvansiyonel arazide aynı ekinin yetiştirilmesi durumu) ile ilgili konulara odaklanılmalıdır. Eğer organik olmayan tarlalar (örn. mısır tarlası) organik tarlalardan çok uzaksa ve organik ekinin orada yetiştirilemeyecek kadar farklı olduğunun çok belirgin olduğu alanlarsa (örn mısır yüksek arazilerde, kahve alçak arazilerde yetiştirilir gibi), ve organik tarlalara buradan bir şey karışma/bulaşma ihtimali hiç yoksa, organik olmayan tarlaların sistematik teftişine gerek yoktur, yine de kayıtlı olmaları gerekir. Sertifika kurumuna tam ayrıntılı kuralları sorunuz. Denetçi girdilere ve mahsullerin özellikle üstünde durarak çiftçinin kağıtlarını kontrol etmelidir. Tüm bilgilerin doğru olduğu teyit edilmelidir, örn. eğer çiftçi ıhlamur kullandıysa bunu kayıtlarda görebilmelisiniz. Eğer gerekirse, verilerin bir yıllık sağlaması yapılmalıdır (mahsul/yıl, miktar/yıl/dönüm bilgileriyle tüm girdiler) Eğer çiftçi ciddi oranlarda dış girdi kullanıyorsa, teftiş sırasında kontrol edilebilecek (çiftçi tarafından düzenli olarak veya alan gezilerinde güncellenmiş) bir sürekli kullanım kaydı bulunmalıdır. Sağlaması yapılan sayılar alan danışmanı tarafından hazırlanabilir, yada bu bilgilerin İKS ofisinde bulunabilmesi için iç denetçinin her çiftlikte uygulanan toplam miktarları hesaplaması önerilir. Eğer çiftçi hiç girdi kullanmıyorsa, çiftlik seviyesi dokümantasyonu alakasız olacaktır ve sağlama hiç zaman almaz çünkü hiç bir şey kullanılmamıştır, bu durumda sözlü bilgi yeterli olacaktır. Ayrıca, çiftlik dosyasındaki tüm bilgiler dikkatlice kontrol edilmelidir. Çiftçi hala 2 arsalık alana mı sahip? 2,5 dönüm doğru yüzölçümümü? Yeni alan alınmış veya verilmiş mi? Geçen sene 800 kg biber hasat aldığını söylüyor, çiftlik giriş formunda yazılı olan sadece 50 biber ağacıyla bu hasat mantıklı mı?

Tartışma: %100 teftiş nedir? Katılımcılara %100le ne demek istendiğini sorun. Örnek cevap: Her çiftçiyle buluşulmalı ve her organik çiftlik denetçi tarafından ziyaret edilmelidir. Denetçi her tarlayı ziyaret etmeli yada durumun ayrıntılarına göre bazılarını seçmelidir (yarı-yabani kahvenin basit denetimine karşılık sebze üretiminin yoğun denetimi).



Neler denetlenir?

Teftiş bunları

kapsamalıdır

Çiftçilerin kayıtları, sağlaması yapılmış verim ve girdiler dahil

Organik tarlalar ve organik olmayan tarlaları kontrol

İşleme alanları

HayvanlarDepo (girdiler ve ürünler)

Su kaynakları

Teftişe her zaman çiftçi (veya temsilci) ile bir görüşme ve İKS verileriyleçapraz kontrol dahildir.


Yanda, çiftçilerin aynı zamanda konvansiyonel mısır tarlalarına sahip olduğu bir organik kahve projesinin teftişinde nelerin kontrol edileceğinin örneğini görüyoruz.



Örnek İç Teftiş

Tanzanya’da organik kahve çiftçisinin iç teftişi(çiftçi tüm teftiş sırasında mevcut)

Çiftçinin günlüğü, Alan görevlisinin notları, geçen senenin satın alma listesi

Çiftçinin evinin etrafında tüm organik kahve ve muz tarlalarını kontrol et, buna akışı kontrol etmek için tüm sınırlarda dahil

Çekirdek çıkarma makinası ve kutuma alanıİnekler(otlama yok)tavuklar (serbest geziyor)Kahve deposu

Girdi ve araç deposu (püskürtücü dahil)

Çekirdek çıkarmayla su kirlenmesi?

Tarlalarda atık?

Konvansiyonel mısır tarlalarına ziyaret (evden 5 dk. Yürüme mesafesi)

Organik köy kahve fidanlığı (Komşulara sor)

(köyde inceleme yap)

Pratik Eğitim: Eğitim teftişleri İç denetçilerde dahil İKS personeli için eğitim planı yaparken, yarım günle bir gün arası alan eğitimi de katmak önemlidir. Her teftiş için 1.5 saat ayrılması planlanmalıdır. Grubun önce tecrübeli bir iç denetçi tarafından teftişe götürülmesi, ve teftiş listesinin dolduruluşunun da gösterilmesi çok faydalıdır. Bu teftiş iyi hazırlanmalıdır, örn. alan görevlisi harita dahil bazı evrakları hazırlarsa bu teftiş tatbikatı için iyi olur. İkinci veya üçüncü teftiş 2-3 denetçiyle birlikte daha küçük takımlarda yapılabilir ve gruplar teftiş sonuçlarını, karşılaştıkları sorunları vb. daha sonra sınıfta/atölyede bir raporla sunabilirler.


Dokümantasyon ve rapor hazırlanması İç teftişin sonuçları iç çiftlik teftişi raporuna yazılmalıdır. Bu rapor denetçi tarafından imzalanır ve çiftçi tarafından onaylanır (imzalanır veya parmak basılır) Bu raporun listesi iç organik standardın tüm alanlarını açıkça kapsamalıdır ve durum değerlendirmesini açıkça göstermelidir. (örn erozyonla mücadele: iyi – kabul edilebilir- iyileştirilmeli gibi) Liste ne kadar detaylı ve yerel koşullara ne kadar iyi uyarlanmış olursa, tüm iç denetçilerin önemli her alanı denetlediklerinden o kadar emin olunur. Bu teftiş listesi bir bakıma denetçi için bir rehberdir. Diğer yandan, listenin stili denetçilere göre ayarlanmış olmalıdır; rahatça kullanılabilmeli, sorular kolay anlaşılabilmeli, değerlendirme kriterleri açık olmalıdır. İlave açıklamalar gerekebilir. Çiftliklerin durumu ne kadar karmaşıksa (konvansiyonel üniteler, yüksek riskli ekinler, girdiler, taşınma sorunları vb.) iç teftiş listesinin o kadar ayrıntılı olması beklenir. Eğer bir sorun varsa bu tüm ayrıntılarıyla açıklanmalıdır (bazı operatörler ciddi uyumsuzlukları kaydetmek için özel rapor formatı sağlarlar), bu yüzden formda/listede yorumlar için boş yer bırakılmalıdır. Bu listede çiftçinin genel uyumunun bir değerlendirmesi de bulunmalı, ayrıca olası şartlar (düzeltici eylemler) eklenmelidir. Not: Bazen listeler oldukça fazla çiftlik verisi içerir. Verimlik tahminleri bulunmalıdır. Başka veriler (sağlaması yapılmış girdiler vb.) faydalı olabilir. Bilgilerin güncellemesinin yapılması iç teftişin esas amaçlarından biri olmadığı için, bazı bilgilerin (ağaç sayısı gibi) her seferinde kontrol edilmesi pek faydalı olmayabilir. Bu bilgi başka formlarda bulunabilir (örn. güncelleme anketlerinde). Yine de karar verme yetkisi operatördedir, ama sadece veri toplama değil, kontrol yapılması gerektiği unutulmamalıdır.



Çiftlik Teftişi Denetim Listesi

Çiftlik Teftişi Denetim Listesi

Denetçi imzalar ve tarih atar

Çiftçi imzalar veya parmak basar

Grup tartışması: Farkı iç teftiş listeleri IFOAM İKS Rehberi Ek’te 2 örnek iç teftiş listesi verilmiştir, ama katılımcılar kendi listelerini getirilerse daha iyi olur. Gruplara ayrılıp veya tüm sınıfça listelerin üstünden geçin ve formatı nasıl bulduğunuzu, ne eklenirse faydalı olacağını, neyin gereksiz, alakasız, karışık, zor, yetersiz vs. olduğunu tartışın. Örnek teftiş: Rapor hazırlama Grupça örnek teftişten sonra, her öğrencinin kendi listelerini doldurmalarını isteyin. Sonra sıra sıra sorarak herkesin ne yazdığını ve nedenlerini sorun. Göreceksiniz ki farkı kişiler farklı değerlendirmelerde bulunuyorlar. Bir bakıma, bu hep böyle olacaktır ama ortak bir anlayış oluşturmak önemlidir, bir denetçi ‘iyi toprak yönetimi’ yazdığında bundan herkes aynı şeyi anlamalıdır.


Çiftçiye sonuçları anlatmak Teftişin sonunda sonuçlar çiftçi için özetlenir. Her şeyin uygun olup olmadığı, düzeltilmesi gereken küçük uygunsuzluklar var mı anlatılır. Bu durumda, düzeltici eylemler görüşülür. Denetçi aynı zamanda iç organik standartla uyumsuzluk yaratmayan ama yinede çok iyi olmayan noktalar varsa bunla ilgili tavsiyeler verebilir. Eğer ciddi uyumsuzluklar söz konusuysa, bunlar hakkında çiftçi, ve orada bulunan çiftçi topluluğu lideri ve/veya İKS personeli ile birlikte ciddiyetle görüşülür. Bu görüşmede her çiftçinin kendi organik grubuna karşı olan ortak sorumluluğu vurgulanmalı, ve ciddi uyumsuzlukların sonuçları açıkça anlatılmalıdır. Küçük uyumsuzluklar durumunda, denetçi çiftçiyi çözümler üretmesi için teşvik etmelidir. Ciddi uyumsuzluklarda, denetçi hemen İKS organik yöneticisine haber vermelidir, o da iç ceza usulüne uygun hareket etmelidir.



Uyumsuzluklardan Bahsedilmesi

Uyumsuzluklardan bahsetmek için yöntemler

• Çiftçiye problemi gösteriniz – dokümanlarda veya çiftlikte

• Çiftçiye standartları gösteriniz ve standartların bu uyumsuzluk hakkında ne dediğini açıklayınız.

• Çiftçiye İKS’nin yaptırım seçeneklerini gösteriniz ve çiftçinin uyumsuzluğunun bu seçeneklerde nereye denk geldiğini açıklayınız.

• Yaptırım sürecinde bir sonraki adımın ne olduğunu ve çiftçiye nezaman haber verileceğini belirtiniz.

• Eğer mümkünse çiftçi topluluğunun diğer üyelerini de tartışmaya dahil ediniz, çünkü onlar da etkilenebilirler.


Teftiş Teknikleri Teftiş aşamaları Denetçi çiftçiyi neyi denetlemek istiyorsa ona yönlendirmelidir. Teftişin iki bileşeni vardır. Denetçi uyumsuzluk gösteren hiçbir görsel kanıt olmadığına emin olmalı (çiftliğe ve kayıtlara bakmalı) ve çiftçinin organik sorumluluklarından ne anladığı hakkında fikir sahibi olmalıdır. Teftiş şunları kapsamalıdır:

• Kritik kontrol noktaları ve çiftçinin evrakların kontrolü. Girdi programını ve verim istatistiklerini kontrol etmeli ve verim tahminlerine olası değişiklikleri görüşmeli ve kaydetmelidir.

• Çiftlik binalarını, su yollarını, çöpleri, çitlerin gerisindeki komşuların tarlalarını, ve uyumsuzluk ipuçlarını verecek her yeri kontrol etmelidir.

Çiftçinin organikle ilgili fikirlerini almak için, denetçi çiftçiye standartların nasıl uygulanması gerektiği hakkındaki fikirlerini sormalıdır. Kritik konular nasıl orya çıkarılmalı Çiftçilerin bir çiftçi topluluğuna ait olduğu durumlarda teftişler her bir çiftlikte sırayla yapılıyorsa, çiftçiler birbirlerinin teftişleri sırasında teftiş edilen çiftlikte bulunmaya teşvik edilebilir. Bu denetçinin topluluğun ortak fikirlerini değerlendirmesi ve her üyenin birbirine karşı olan ortak sorumluluklarının vurgulanması açısından yardımcıdır. Eğer komşularsa, iki tarafla da aynı anda görüşülmesi sınırların vurgulanması açısından etkilidir. Bilgi toplamak için diğer yedek planlar şunları içermektedir:

• Pestisit ve suni gübre satan yerel dükkanların soruşturulması. Bu bilgi hangi ürünlerin satıldığı ve ne kadarının o bölgede kullanıldığının iyi bir göstergesidir. Bazı bölgelerde satıcı bu ürünleri satın alan müşterilerinin bir listesini tutmakla yükümlüdür. Bu organik çiftçilerin (en azından yerel bir kaynaktan) pestisit almadıklarının kanıtı olabilir.

• Komşularla görüşmek • Devlet zirai alan eğitim görevlilerinin soruşturulması, bu pestisit ve suni gübre

kullanımı hakkında faydalı bilgilerde verebilir.



Teftişin adımlarının özeti

• İlk tanışmada denetim sürecini açıklayın; çiftçi listesini ve diğer belgeleri gösterin.

• Nüfus cüzdanını ve çiftçinin sözleşmesini kontrol edebilirsiniz.• Çiftçiden iç organik standardın kendi kopyasını isteyin veya

kendinizinkini gösterin. Çiftçinin gereklilikleri ne kadar bildiğini öğrenin.

• Tarlaları ve fidanlığı denetleyin (ayrıca akış riski için sınırları). Yasaklı girdilerin kullanılma olasılığını inceleyin, hastalıkları ve zararlıları kontrol edin, mücadele yöntemlerini sorun, genel olarak iç standartla uyumu kontrol edin.

• İşleme alanını ve depoları (araçlar, girdiler, son ürünler) kontrol edin.

• Çiftlik dokümanlarını inceleyin, İKS dokümanları vb. çapraz kontrol edin.

• Çiftçiye teftişin sonuçlarını özetleyin: olası sorunları ve ilgili takip gerekliliklerini veya yaptırımları gösterin. Ayrıca geliştirme tavsiyeleri verilebilir.

• Denetim listesini imzalayın (denetçi ve çiftçi).

(Sırası değişebilir)



Etkili İç Teftiş için İpuçları

• Evet/Hayır cevabı alınacak soruları sormayın• İhraç ürününü tehdit edebilecek hastalık ve zararlıları ve

bölgede mücadele için genelde ne kullanıldığını tanıyın. (örn. devlet tarafından tavsiye edilenler)

• Pestisit, gübre vb. izlerini nasıl tanıyacağınızı öğrenin• Diğer çiftçilerde teftişe katılsın• Bölgedeki diğer çiftçiler veya komşularla konuşun• Ayrıca eş, veya diğer çiftlik işçileriyle konuşun• Çiftlik civarına bakın, dükkanlara, çöp yığınlarına• Devletin tarım kimyasalları programı hakkında bilgi

sahibi olun• Bölgede girdi dükkanlarını ziyaret edin

Siz bir polis veya detektif değilsiniz! ama düzgün, tam ama arkadaşça bir inceleme yapmalısınız


“Teftiş stili” Denetçinin doğru tonu yakalaması önemlidir. Denetçi bir polis veya detektif değildir, ama her şeye rağmen direkt olmalı ve neler olup bittiğini iyi anlamalıdır. Çok araştırmacı olup olmamak risk seviyesine de bağlıdır. Eğer organik ekinin organik olarak yetiştirilmesi çok zorsa, etraftaki tüm tarlalarda konvansiyonel yetiştiriliyorsa, ve çiftçi organik için çok büyük miktarlarda prim alıyorsa , çiftçinin durumunu öapraz kontrol etmek gereklidir. Çok riskli olduğu için teyit gerektirir. Diğer durumlarda(yarı yabani, çok geleneksel tarım) denetçi gene bütün konuları kontrol etmelidir ama büyük ihtimalle tek bir çiftçi için sınırlı çapraz kontrol gereklidir. Denetçi ayrıca evet/hayır cevabı yerine varolan durumu açıklayıcı bilgi alabileceği soruları sormanın alıştırmasını yapmalıdır. Örnek: Her organik çiftçi “son üç yılda çiftliğinizde hiç kimyasal kullandınız mı?” sorusuna hayır diye cevap verir. Ama eğer son birkaç yıldan beri yetiştirdiği bitkileri ve bunların hastalıklarını ve buna karşı ne yaptığını sorarsanız daha yararlı bilgiler edinebilirsiniz. Yada nasıl otlarını tarlada sadece 2 çeşit otun büyümesine izin verecek kadar iyi kontrol ettiğini sorabilirsiniz. Tabii ki yerel tarımsal alışkanlıkları ve kritik zamanları ve ekinleri bilmenin yararı olur.

Çiftçi topluluğunun üyelerinin birbirlerinin teftişlerinde mevcut olmalarının avantajları ve dezavantajları nelerdir? Pozitif: Uyum sağlamak için teşvik; denetçi farklı komşularla sınırları aynı anda kontrol edebilir; organik teftiş işlemi bilgisi geliştirilir; grup zaten toplanmıştır dolayısıyla teftiş daha hızlı gerçekleşir; ortak sorumluluk inşa eder. Negatif: Bazı çiftçiler mahsul verilerini paylaşmakta isteksiz olabilirler; birbirini sevmeyen komşular başkaları varken daha çekingen olabilirler. Çiftçiler soruları önceden bilip ona göre hazırlık yapabilirler, bazı girdileri saklamak vb. Bazen daha yoksul çiftçiler diğerlerinin onun yoksulluğunu görmesini istemeyebilirler. Ne gibi sorunlar denetçiyi iyi bir teftiş yapmaktan alıkoyabilir? Bunu yenmenin yolları nelerdir? Önek tartışma konuları -Genç bir denetçi daha yaşlı ve sayılan bir çiftçiyi nasıl ayrıntılı teftiş eder. (çözüm: hem daha yaşlı hem genç denetçiler bulundurulsun) - Depolama yatak odasında yapılıyor, denetçi girmek için izin isteyemiyor. (gereklilikleri açıklayın ve yinede en azından bir göz atmak için izin isteyin) -Çiftçi mahsul/satış veya organik olmayan üretim bilgilerini vermek istemiyor. Tartışma: Çiftçinin ne kadar tecrübeli olduğu nasıl öğrenilir Katılımcılara bir çiftçinin organik üretim hakkındaki bilgisini nasıl anlayacaklarını sorun.

• Tarlalarının durumuna bakın: malç, kompost, doğru biçme, birlikte ekim, hastalık, verimli vs.

• öyle sorular sorulabilir: En son kompost yapma teknikleri hakkında ne düşünüyorsunuz?

• Çay ekinlerinde bu hafta hangi predatörleri (avcı böcekleri) gördünüz?

• Yeşil gübreyi, örtü bitkiyi ne zaman ekmeyi planlıyorsunuz?


Kritik Kontrol Noktaları

• Bir çiftlikte uygunsuzluk riskinin en yüksek olduğu, • Dışarıdan bulaşma riskinin en yüksek olduğu noktalardır.

Bu riskler uygulanan tarım metotlarına ve komşuların uyguladığı metotlara göre değişkenlik gösterir. Teftişten önce kritik noktaların çoğunun farkında olmak teftiş sırasında özellikle bu noktalar üzerinde durabilmek açısından önemlidir. (Tüm kritik kontrol noktalarının üzerinden geçin ve katılımcılarla tartışın.)

Çalışma: Kritik Kontrol Noktaları Slaytların sadece sol kısmını gösterin ve katılımcılar her konuyla ilgili kritik kontrol noktalarını bulsunlar. Veya resimleri (slayt 11, 12, 13) göstererek kritik kontrol noktalarıyla ilgili tartışmaya başlayın.



Örnek: Kritik Kontrol Noktaları (1)

• Kirli su?• Bula maya maruz kalmı su, örn. Su konvansiyonel pirinç tarlalarından

organik tarlaya akıyor?

Sulama veya yıkama

• Kimyasal i lemden geçmi tohumlar?• GDO tohumlar (riskli olanlar, soya, mısır, pamuk) ?• Çiftçi organik tohum kullanmayı denemi mi?

Tohum Ekme

• Kom ulardan bula ma?• Kendi ev üretimi tarlalarından bula ma?

Sınırlar, Tampon Bölgeler

• Organik ve Konvansiyonel ekinler için aynı püskürtme aracı mıkullanılıyor? (örn. El pompası)

• Organik girdiler di er girdilerden ayrı mı depolanıyor?• Konvansiyonel tarlalarda organik ürün yeti tirilmiyor mu?

Konvansiyonel ( Ev tüketimi)

• Bitki koruma araçları, gübre ve herbisit kullanımı• Düzgün toprak yönetimi? Erozyon belirtileri?• Konvansiyonel birlikte ekim? Örn. Konv. Mısır genç kahveyle birlikte

Organik Tarlalar



Örnek: Kritik Kontrol Noktaları (2)

• Kirli veya uyumsuz?Çuvallar ve konteynerler

• Karı ma veya bula ma?İ leme tesisine ta ıma

• İ leme alanı ayrı ve temiz mi?• Karı ma, örn. ürünlerin sertifikasız komşunun ürünleriyle beraber

kurutulması; köyün ortak işleme tesisleri?• Bula ma, örn. organik ürünün zararlı kontrolü kimyasalları uygulanan

bir odada saklanması, kurutma sırasında bulaşma, vb.?

Depolama ve i leme alanları

• Satın alma görevlisi tarafından ürünün karı tırılması?• Çiftçi kendi adına ba kalarının ürününü satıyor? (miktarları kontrol

edin)

Hasat

• Verim: makul tahminler?• Girdiler: Dı girdi kullanımı kayıtlı mı?• Haritalar do ru mu?• Kayıtlı alanlar gerçekçi ve makul mü?

Çiftçi dokümantasyonu

• (Her zaman organik standartla düzenlenmez)• Hayvancılı ın adapte olmu ve hayvan dostu oldu unu kontrol edin.

Örn fabrikasyon yok? kene kontrolü önlemleri ekinlere bulaşmış mı?

Hayvanlar


Tartışma: Kritik Kontrol Noktaları Katılımcılara sıradaki kritik kontrol noktaların örneklerini gösterin. Muhtemelen, bu katılımcıların gereklilikleri daha iyi anlamak istemeleriyle, bazı kritik konular üzerinde bir tartışma/açıklamayı başlatacaktır. Böyle sorulara hazırlıklı olun. Diğer tartışma noktaları şöyle sorular olabilir “Bunu tarlada nereden anlıyorsunuz?” “Sizin projenizde en önemli kritik kontrol noktaları hangileridir?” vb.




Yapraklara 2 ay önce püskürtme yapıldı? Çay tarlasında pestisit şişeleri bulunmuş

Elle yabancı ot ayıklama mı yoksa herbisit mi? Köyde tartma sırasında karışma?




Kahve çiftçisinin deposu Tarlada Cobox kutusu bulunmuş




Çiftlikte işleme sırasında bulaşma Hayvanların yaşam koşulları

5.3 Verim Tahmini İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 43

5.3 Verim tahminleri Giriş Doğru verim tahminleri her çiftçinin beklenilen üretimini gerçek verim uydurmak için kullanılır. Bu tahminler her çiftçi tarafından satılan ürünün tamamının kendi çiftliğinde üretildiğini teyit etmek için kullanılır. Verim, bir çiftlik veya tarlada üretilen her ürün için toplam üretimdir. Bölümün yapısına bir bakış Verim tahminleri neden önemlidir? Nerede kayıtları tutulur? Sorumlu kimdir? Doğru tahminlere nasıl ulaşılır?

Öğrenilmesi gerekenler Verim tahminlerinin doğru olması çiftçinin sadece kendi mahsulünü sattığının kanıtlanması açısından önemlidir. Çiftçiler genelde kayıt tutmaya çok alışık değillerdir ve İKS’nin gerekliliklerini yerine getirmeleri için kayıt tutmanın neden önemli olduğu ve nasıl kayıt tutulacağı konusunda eğitilmeleri gerekecektir. Kayıt tutma yöntemlerinde aynılık ve tutarlılık, İKS operatörünün her çiftçinin verim verilerini karşılaştırmasını kolaylaştırır. Verim tahminleri, çiftçinin verilerinin sağlamasını yapmak için farklı teknikler kullanılarak kontrol edilmelidir.


Verim tahminleri Verim tahminleri neden önemlidir? Verim tahminleri, bir çiftçinin sadece kendi çiftliğinde üretilmiş sertifikalı ürünleri sattığının ve sertifikasız ürün satmadığını kesinleştirmek için kullanılır. Satın alma verim tahminlerine dayanarak yapılır. İKS prosedürlerinde tahminler nasıl hazırlanır, onaylanır, ve kullanılır?

• Verim verileri alan görevlisi ve/veya çiftçi tarafından, bir önceki yılın hasadına ve diğer bilgilere dayanarak, toplanır ve genellikle çiftlik kayıt formuna veya yıllık güncelleme formuna girilir.

• Verim tahminleri iç teftiş yoluyla tekrar kontrol edilir ve çiftlik denetim listesine şu sorulara cevap verecek şekilde kaydedilir: Makul mü? Tahminden beri hiç değişiklik oldu mu, örn kuraklık problemi? Geçen sene satılan miktardan az yada çok mu? Öyleyse neden?

• Çok basit üretim durumunda, bu iki aşama birleştirilebilir: sadece iç denetçi yıllık iç teftiş sırasında verim tahminlerini toplar.

• Daha sonra tahminler onay müdürü tarafından onaylanır ve çiftçilerin listesine girilir. • Bazı projeler hasattan HEMEN önce son kez verim tahminlerini (tam teftiş

yapmadan) kontrol edip, bu verileri artı güncellenen (cezalıların bulunmadığı) çiftçi listesini belli satın alma listeleri oluşturmak için kullanırlar. (IFOAM İKS Rehber Ek’teki örneğe bakınız: çiftçi adı/kodu ve verim tahmininin İKS yöneticisi tarafından ön-baskısı yapılır)

Verim tahminleri ne zaman hazır olmalıdır? Satın alma için hazır olabilmeleri açısından verim tahminleri hasat mevsiminden önce toplanmalıdır.

5.3. Yield Estimates 1


Verim tahminleri neden gerekli?

• Do ru verim tahminleri, her çiftçiden beklenilen üretimi gerçek hasılatla ili kilendirmek için kullanılır.

• Verim tahminleri bir çiftçinin sattı ı tüm ürünleri kendisinin üretti ini teyit etmek için kullanılır.

Her meyvayı teker teker saymak genellikle pek olası bir seçenek de ildir.



İKS Prosedürlerinde verim tahminleri

Çiftçiler ve/veya alan görevlisi verimi tahmin eder

İç denetçi Çiftlik Denetim Formu’na girilen verileri teyit eder.

Verim tahminleri onaylanır ve çiftçi listesine girilir

Satın alma işleminde verim tahminleri temel alınır.

Basit projelerde tek adımda tek kişi tarafından yapılır

Satın alma listesine girilecek verileri teyit etmek için hasattan önce son ziyaret

( ) Gerekli ise


Doğru tahminlere nasıl ulaşılır? Verim, çiftlikte hasat edilebilen belli bir ürünün toplam miktarıdır. (Hasılat) Verim, eğime, toprak cinsine, farklı tarım tekniklerine, iklime vb. göre değişiklik gösteriri. Verim, tarladaki ekinlerin, yerel verim geçmişinin verilerinin, daha önceki satışlar/hasat bilgisinin, alandaki tipik hasılatın vb. değerlendirilmesine dayanarak tahmin edilir. Bu nedenle, İKS alan görevlisi ve iç denetçi üretim sistemiyle ilgili aşağıdaki konularda bilgi sahibi olmalıdır:

• Eğim, toprak tipi, ve tarımsal yönteme göre yerel verimin nasıl değişiklik gösterdiği • İklimin (kuraklık, aşırı yağmur vb.) etkileri ve iki yıllık ürün trendleri

Doğru tahminlere ulaşmak etkileşimli bir süreçtir ve uzun zaman alabilir. Çiftçilerin sürekli olarak verimi doğru tahmin edebilmek için eğitilmeleri en iyisidir, ama bazı durumlarda tahminleri sadece İKS kadrosunun yapması gerekir. İKS kadrosunun da bu alanda eğitilmesi gerekebilir. Doğru tahminlerde bulunmayı kolaylaştırmak için, kayıt bilgilerinin (örn. her yaş grubundaki ağaç sayısı gibi) doğruluğu, İKS kadrosu ve/veya çiftçinin tecrübesi, ve alım/satım bilgilerinin bulunması ve doğruluğu önemlidir. Verim tahminleri onaylanmalıdır. Bu, özellikle bazı çiftçilerin tahminlerinin bölgedeki diğer kayıtlı çiftçilerin ortalamalarından yüksek olduğu durumlar için önemlidir. Çiftçinin öne sürdüğü nedenin (örn. çok yağmur yağdı gibi) makul bir neden olduğuna karar veriyor? Bu kararın sadece tek bir iç denetçi yerine tüm proje bazında (örn. diğer köylerde de verim aynı yükseklikte mi?diye düşünülerek ) verilmesi önemlidir. Her zaman ekili alanın hektar veya dönüm cinsinden ölçülmediği, bazı yerel ölçülerinde varolduğuna dikkat edilmelidir. Çiftçilerde öyle yapacağı için verimi bu yerel ölçülere göre kaydetmek en iyisidir.

Çalışma: Verim hakkında bilgi toplamak Katılımcılardan verimi tahmin edebilmek için çiftçilere sorabilecekleri soruların bir listesini yapmalarını isteyin.



Verimi tahmin etmek

Verim, çiftlikte hasat edilebilen belli bir ürünün toplammiktarıdır. (Hasılat)

Verim, tarladaki ekinlerin, yerel verim geçmişinin verilerinin, daha önceki satışlar/hasat bilgisinin, alandaki tipik hasılatın vb. değerlendirilmesine dayanarak tahmin edilir

Doğru tahminlere ulaşmak etkileşimli bir süreçtir ve uzun zaman alabilir.

Tahminler a a ıdakiler sayesinde iyile tirilebilir: • daha iyi kayıt bilgileri (örn. her ya grubunda a açların tam sayısı)• daha tecrübeli İKS kadrosu ve/veya çiftçi• alım-satım bilgilerinin do rulu u

Tahminler için yerel ölçüleri kullanın

Verim, eğime, toprak cinsine, farklı tarım tekniklerine, iklime vb. göre değişiklik gösteriri.


Bilgi kaynakları ve çapraz kontrol Verim tahmini için ipuçları Prensipte, tahmin= geçen yılın hasadı(satışlar ve satın alma kayıtları) yıllık değişkenler (alan değerlendirmesi) yeni ve/veya geri kalan ekim/dikim. Hayvanlar için, tüm stoku sayın sonra olası ölümler ve doğumları hesaba katın. Tahminler, türe, soya, ve ölüm/doğum oranı hesabı yapmayı sağlayan yerel hastalık yüküne göre değişkenlik gösterir. Elbette (bufalo gibi) bazı hayvanların yılda sadece bir yavru dünyaya getirmesi beklenirken tavuklar birkaç kez yumurtlayabilirler. Pirinç gibi tarla bitkileri, verim tahmini ekilen çeşit ve bölge için yerleşmiş sisteme göre yapılır; genelde verim tahminleri bir ton/birim-alan cinsinden yapılır. Havuç gibi ekinler için, denetçi, ürünün boyutuna ve kalitesine, ayrıca yerin üstünde ne görüyorsa ona göre tahminlerini yapmalıdır. Yarı yabani ekinler ve meyveler için, yerel yönetim kurumu veya STÖ’den alınacak veriler ağaç veya hektar başına verim tahmini yapmak için fikir verebilir. Çiftçi çiftliğinin büyüklüğünü veya ağaç sayılarını bildirince, tahmin için bir taban çizgisi belirlenebilir. Verim tahminleri, çiftçi veya alan görevlisinin verdiği verilerin sağlamasını(çapraz referans) yapmak için farklı teknikler kullanılarak çapraz kontrol edilmelidir. Çapraz kontrol İlk verim tahmini elde edildikten sonra, diğer verilerle çapraz kontrolünü yapmak önemlidir. Bu işlem, genellikle ya iç teftiş esnasında yada daha sonra onaylama işlemleri sırasında yapılır. Ancak farklı değerler (veri kaynakları) arasında sürekli çapraz kontrol yaparak bir İKS operatörü sonunda doğru verim tahmini yapmayı başarabilir. Hasat sırasında, eğer bir çiftçi hasat tahminlerini ciddi derecede aşıyorsa bunun hemen fark edilmesi, tahminin neden yanıldığının anlaşılması için önemlidir. İlk sezondan sonra (tahminlerle gerçek değerler karşılaştırılınca) kayıtların sağlaması yapıldığından, daha doğru tahminler yapabilmek için temel kurulmuş olur.

Tartışma: Dışta kalan bölümleri kapatın ve katılımcılardan verim değerlerini almak ve çapraz kontrolleri için ne tür kaynaklar kullanılabileceğini tahmin etmelerini isteyim.



Bilgiyi çapraz kontrol etmek

VerimTahmini Gerçek verim

Ağaç veya dönüm başına tipik verim

Çiftçinin tahminlerive satış kayıtları

Alan personelinintahmini

Satın alma listeleri

İklim etkileri..................

Çalışma: Verim tahmin etmek Katılımcıların yakından tanıdıkları ekinlerin genel verimini tartışmalarını isteyin. Tipik verim tahminleri nasıl olacaktır? Farkı durumlar için (örn. yoğun dikim, az yağmur, kötü toprak vb.) olası verimi tahmin edebilirler mi? Katılımcılar ortak tahminler üzerinde anlaşabiliyor mu? Eğer anlaşamıyorlarsa, farklı projeler arasında ciddi verim farkları var olabilir mi? Doğru tahminlere ulaşmanın zorlukları


Eğer çiftçi de tahmin sürecine katılıyorsa, İKS operatör kadrosu ve iç denetçi çiftçinin “verim” ve “tahmin”le ne denmek istendiğini çok iyi anladığından emin olmalıdır. Verim değerlendirmesinde kullanılan süre zarfı, ve yöntemlere çiftçinin alışık olması gerekir. Bazı durumlarda, çiftçiler satılan miktarları değil sadece ne kadar para aldıklarını söyleyebilirler. İlk tahminler için, çiftçinin doğru değerleri vermememsinin bir çok anlaşılır sebebi olabilir. Denetçi bunların farkında olmalı ve çiftçiyi en doğru değerleri vermeye teşvik etmelidir. Örnekler:

• Merkezi devlet tarafından vergi alınması korkusu. • Çiftçi toplam verimin sadece organik işleyiciye gidecek ürünlerle ilgili olduğunu, ev

tüketimi veya diğer satışlar için üretilen ürünleri kapsamadığını düşünebilir. • Belki de verimi gerçekten hatırlamıyor veya soruları tam olarak anlamıyor, alakasız

buluyor olabilir. • Bazı durumlarda verim hava şartlarına göre çok değişiklik göstermesi, hasattan

ancak çok kısa süre önceden evvel doğru tahminlerde bulunmayı imkansız kılabilir. • Yerel/dini inanışlara göre tahminler de bulunmak saygısızlık kabul edilebilir. • Çiftçi diğer çiftçilerin yanında abartılı değerler vermekten gurur duyabilir.

Tartışma: Doğru değerlere ulaşmanın zorlukları

Doğru değerlere ulaşmada ne gibi zorluklar yaşanabilir? Çiftçilerin verdiği bilgi ne kadar güvenilirdir? İyi eğitimli zirai alan danışmanları makul tahminler yapabilirler mi?



Doğru Verilere Ulaşmanın Zorlukları

İlk tahminler için, çiftçinin do ru de erleri vermememsinin bir çokanla ılır sebebi olabilir. Denetçi bunların farkında olmalı ve çiftçiyien do ru de erleri vermeye te vik etmelidir.

Örnekler:• Vergi alınması korkusu.• Çiftçi toplam verimin sadece organik

işleyiciye gidecek ürünlerle ilgili olduğunu, ev tüketimi veya diğer satışlar için üretilenürünleri kapsamadığını düşünebilir.

• Belki de verimi gerçekten hatırlamıyorveya soruları tam olarak anlamıyor, alakasız buluyor olabilir.

• Bazı durumlarda verim hava şartlarınagöre çok değişiklik göstermesi, hasattanancak çok kısa süre önceden evvel doğrutahminlerde bulunmayı imkansız kılabilir.

• Yerel/dini inanışlara göre tahminler de bulunmak saygısızlık kabul edilebilir.

• Çiftçi diğer çiftçilerin yanında abartılıdeğerler vermekten gurur duyabilir.

5.4 5.5 İç Onaylama ve Yaptırımlar İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 48

5.4 ve 5.5 İç Onaylama ve Yaptırımlar İç denetim döngüsü İç kontrol sistemi, kapasite artırımı,gözetim, değerlendirme/onaylama, ve düzeltici eylemlerin sürekli bir devridir. O zaman, uygulama da eğitimle temin edilir ve gözetilir vs. Tıpkı her şahsi organik çiftliğin bir kez teftiş edilip sonra sertifikasyon kurumu tarafından akredite edildiği gibi her yıl bütün organik çiftçiler önce teftiş edilmeli daha sonra İKS tarafından onaylanmalıdır. Bu bölüm, teftişten sonra çiftçilerin onaylanması üzerinde yoğunlaşıyor, fakat iç kontrol, ürün akışının da yakın gözetimini kapsar. Bu gözetim de bazen düzeltici eylemlerle sonuçlanabilir, ve genellikle bu bağlamdaki kararlar çiftlik onayıyla aynı sorumluluk altındadır.

5.4 Internal Approval Procedures 1


İç Denetim Döngüsü

İç tefti

Alan danı malı ı

İç onay kararı

Düzeltici eylemler

Ürün akı ının iç gözetimi

Çiftçiler

Yaptırımlar


Kim onaylar? Onay kararı atanmış onay personeli tarafından alınır. Bu kişi(ler) organik onay yöneticisi veya organik sertifikasyon kurulu olabilir. Organik Onay Kurulu Bir kurul çiftçinin onayıyla ilgili karar almak üzere yılda en az bir kez toplanır. • Karar sürecinde tarafsızlık ve bağımsızlığı temin etmek için tavsiye edilen seçenektir.

Demokratik yapılı organizasyonlarda (kooperatiflerde) sık kullanılır. • Genellikle kurula ek olarak, onay kararlarını hazırlayan(tüm raporları gözden geçiren,

çiftçi listelerini hazırlayan) bir organik onay yöneticisi bulunur. Organik Onay Yöneticisi • Onay kararını vasıflı kişi alır. • Genelde tüm organik projenin yöneticisi aynı zamanda organik onay yöneticisidir.

Tartışma: Ne kadar denetime ihtiyacımız var? Katılımcılara, onay ve denetim(teftiş)i ayırmanın ve resmi onay usulüne sahip olmanın gerekli olduğunu mu düşündüklerini sorun. Bir anlamı var mı? Anlamlı olmasının bazı nedenleri • Denetçi çiftçiye daha yakın olduğundan , kritik kararlar alması daha

zordur. • Eğer birkaç farklı denetçi varsa, merkezi onay kararı tutarlılığı temin

eder, hepsi eşit değerlendirilmiştir. • Kritik kararların vasıflı kişiler arasında alınmaı daha iyidir. • Tüm kalite güvence standartlarının önemli bir koşulu araştırma-

değerlendirmenin karar alma mekanizmalarından ayrılmasıdır.



Ne kadar kontrole ihtiyacımız var?


Onay prosedürleri Genellikle, onay kararları iç teftiş sezonunun sonunda veya daha düzenli aralıklarla alınır. Çiftçilerin %100’ünün teftiş edildiği(veya bir plana göre edileceklerinin kesin olduğu) ayrıca teyit edilir. Tabii ki ciddi bir uygunsuzluk söz konusuysa, hemen bir karar verilmesi gerekir ve kurulun bir sonraki toplantısından önce (çiftçinin geçici uzaklaştırılması gibi) geçici bir karar verilmesi gerekebilir. Onay personeli teftiş denetim listelerine (ve gerekirse çiftçinin dosyasındaki diğer belgelere) bakar ve çiftçinin onay durumuna karar verir: -Organik. -Geçiş: yıl 1, 2, veya 3. -Uzaklaştırılmış (örn, organik kuralları etkilemeyen kurallara uygunsuzluk durumunda). -Cezalı(ve süresi). Eğer varsa gerekli düzeltici eylemler çiftçi tarafından tanımlanır. İç onay sürecinin tüm sonuçları, iç kontrolün bir özeti kabul edilebilecek olan çiftçilerin listesine eklenir. Genellikle cezalı çiftçiler, organiklerle karışmamaları ve yorumlara yeterli yer ayrılabilmesi için farklı bir listede yer alırlar.



İç Onay

İç tefti

OnaylıÇiftçilerin

listesi(organik ve geçi )

Tefti denetim listesi ve yorumlar İç Onay Yöneticisi

Veya İç Onay Kurulu

• tefti denetim listeleri gözden geçirilir

• onay kararı verilir

• gerekli, düzeltici eylemlere karar verilir

• gerekti i gibi yaptırım uygulanır

CezalıÇiftçilerin

listesi


Bir sorun bulundu- Ne yapılması gerekir? Uyumsuzluk durumunda ne olacağı ve yaptırımların nasıl uygulanacağı tanımlanmalıdır. İç kontrol sisteminin en önemli bölümlerinden birinin bir sorunla karşılaşıldığında ne yapılacağının bilinmesi olduğu açıktır. Bir uyumsuzluğun ne kadar ciddi olduğunu belirleyen faktörle şunlardır:

• Dış organik yürütmelikler ihlal edilmiş mi? Yoksa sadece iç kurallar mı ihlal edilmiş, örn çiftçi kooperatif haricinde birine mi satış yapmış?

• Ürünün organik bütünlüğü (tüketicinin bakış açısından) tehlikede mi? (Örn, yasaklanan girdileri kullanmak her zaman sert cezalandırılırken,yanlış budama kesinlikle daha düşük seviyelidir.)

• İlk kez mi oluyor yoksa tekrarlanan bir olay mı? • Bir kaza mıydı(örn babası yokken oğlu kimyasal uyguladı) yoksa açık bir hata mı?

Çiftçi iç kontrole bunu bildirdi mi yoksa sorunu saklamaya mı çalıştı? Hataların sadece çiftçi tarafından değil, üretim zinciri boyunca (özellikle satın alma, ve depo personeli tarafından) hem kazayla hem bilerek yapıldığını hatırlamak önemlidir. Bu nedenle, tüm aktivitelerin yakından denetlenmesi, ve insanların uyulması gereken kuralları çok iyi anlamaları gereklidir.

Tartışma: Siz ne yapardınız? Resimlere bakarak, aşağıdaki uyumsuzluklarla karşılaşmaları durumunda katılımcıların ne yapacaklarını sorunuz. Muhtemelen olayla ilgili başka sorular soracaklardır (bu organik tarlada mı oldu yoksa evin yanında mı? gibi). Bazı cevapları önceden (olay örneği olarak) hazırlayabilirsiniz veya sadece tüm ilgili soruları bir uyumsuzluk durumunda karara varabilmek için ne kadar çok şeyin sorulması gerektiğinin altını çizmek için toplayabilirsiniz..



Çiftçilerin Uyumsuzlukları Karşısında Ne Yapılması Gerekir?

Çiftçi NPK gübresi veya üre kullananmı

Toprak Erozyonu

Çiftlikte depolanan pestisitler

2 ay önce ilaçpüskürtülmükahve yaprakları

Herbisit kullanımı



Alım veya İşleme Sırasında Ortaya Çıkan Sorunlar Karşısında Ne Yapılmalı?

Organik olarak etiketlenmeyen bazıçuvallar – bunlar organik mi?

Satın alma kayıtlarıyanlı

Paketleme sırasında karı an muzlar

Satın alma görevlisi sertifikasız çiftçiden muz almı çünküorganik çiftçi evde yokmu .


Yaptırım Prosedürleri Bir problem bulunması durumunda yapılacakların açık prosedürleri olması önemlidir. Olayı kim inceler ve ne kadar ayrıntılıdır? (genellikle iç denetçi) Eğer uyumsuzluk düşük dereceli ve çiftçinin onayını tehdit eder nitelikte değilse, herşey iç teftiş ve onaylamanın alışagelmiş usulünce kaydedilir. Eğer ciddi bir problem bulunursa, bunun HEMEN (kalite yöneticisine veya organik onay yöneticisine) bildirilmesi ve (çiftçinin atılması, yazılı uyarı vb.) bir karar alınması önemlidir. Bir kişi gerekli yaptırımları uygulamaktan sorumlu olmalıdır. Denetçinin uygun düzeltici eyleme veya yaptırıma ilişkin tüm bilgileri toplamasının temini açısından, ciddi uyumsuzlukları bildirmek için özel bir form hazırlanması tavsiye edilir. (IFOAM İKS Rehberi Ek’teki örneğe bakınız.)



Ne Yapılmalı?

Sorun

İncele• Ne olmu ?• Neden?• Ne zaman?• Hangi ürünler/partilerle ilgili?

Karar• Organik onay yöneticisi veya OOK tarafından

• Yaptırımlar• Düzeltici eylemler

Harekete geçin!

Belgeleyin!Not: Ciddi sorunlar her zaman İKS Koordinatörü’ne biran önce bildirilmelidir.


Uyumsuzluklar ve Yaptırımlar Belli bir uyumsuzluk için bir yaptırım kararının nasıl alınacağı bir dereceye kadar İKS operatörüne bağlıdır. Dış sertifika kuruluşu da teftiş sırasında bazı yaptırımların sıkılığını tartışacaktır ve muhtemelen iç yaptırım kurallarının sertifika kuruluşunun koşullarına adapte edilmesi gerekecektir. Organik yürütmeliklerde hangi uyumsuzlukların hangi yaptırımlarla karşılık verileceği çok açık olarak tanımlanmamıştır, fakat takip edilmesi gereken bazı temel ilkeler bulunmaktadır. Yasaklanan girdileri organik ekinlerinde kullanan çiftçilerin tekrar (eğer organik projede kalacaklarsa) tam geçiş döneminden geçmeleri gerekir. Bu gibi durumlarda, çiftçilerin ürünü sevk edip etmediği, (artık sertifikalı olmayan) bu ürünün diğer organik ürünlerle karışıp karışmadığı kontrol edilmelidir. Eğer durum böyleyse, dış sertifika kuruluşuna hemen haber verilmeli ve karışmış ürünler yeni talimatlar verilene kadar ayrı muhafaza edilmelidir. Çiftçilerin iç organik standardı ihlal ettiği (örn. söylenen terasları yapmadığı) ama teknik olarak dış standardı ihlal etmediği (örn aslında hiç erozyon problemi yaşanmadıysa) durumlarla uğraşması zordur. Bazı İKS operatörleri, bu çiftçilere ceza vermeyi fakat organik çiftçi listesinde sertifikasyon nedeniyle tutmayı ve (bir sonraki sene yine organik olabilmeleri için) “uzaklaştırıldı”, “askıda ” gibi işaretlemeyi seçer. Bir diğer konu hayvanlardır. Tüm organik standartlar hayvanlarla ilgili ayrıntıları içerir. Fakat, hayvanları için organik sertifikası almayı düşünmeyen küçük çiftçilerin, sadece sürdürülebilir hayvancılığın temel ilkelerine uyum göstermeleri olarak yorumlanır. Bazı durumlarda bu da yanıltıcı, zor bir karar olabilir. Örneğin 15 domuzunu kötü şartlarda büyüten bir çiftçiyle ne yapılmalıdır? Programdan dışlanmalı mı? Daha iyi bir ağır inşa etmesi istenmeli mi? Bu tip konuları belgeleyici kuruluşunuzla tartışınız.

Tartışma: Yaptırım türleri Ne tür yaptırımlar (uyumsuzluk için cezalar) uygulardınız?



Örnek: Yaptırım çeşitleri

Yaptırım

• Yazılı art

• Ceza: İKS çiftçilerden 5 $ ceza alır

• Düzeltici eylemleri gerçekle tirene kadar belli bir süre askıya alınır (çiftçi hala sertifikalıdır)

• Çiftçilerin sertifikalarının ellerinden alınmasıÆ36 aylık yeni geçi döneminin ba langıcı

• Çiftçi İKS üyeli ini ya bir süreli ine yada tamamen kaybeder.

Yaptırım uygulanırken durum

• Kayıt tutulmasında küçük eksiklikler, kötü çiftlik yönetimi. Standartların veya yönetmeli in küçük dereceli ihlali.

• Bir önceki senenin artlarını yerine getirmemek. Kayıt tutulmasında ciddi eksiklikler.

• Tekrarlanan küçük ihlallerStandardın açık ihlali, fakat ürünün organik bütünlü ünü tehdit etmiyor

• Standartların açık ihlali ve ürünün organik bütünlü ünü tehdit ediyor.

• Belirgin hileDenetim sürecinin kasti engellenmesiYazılı taleplere cevap vermenin reddedilmesi




Uyumsuzluk Örnekleri ve Cezalar

Konvansiyonel ürünün u anda nerede oldu unu bulun, konvansiyonel olarak i aretleyin. E er satılmı sa sertifika kurulu una haber verin.Satın alma görevlisini e itin (veya dürüst de il ise i ten çıkarın)

Satın alma görevlisi sertifikasız çiftçilerden ürün satın almı

Alan görevlisini tarlaları incelemek üzere alana gönderinE er çiftçi bir ba kasının ürünlerini sattıysa, organik programdan çıkarın

Çiftçi tahmin edilen verimin iki katı miktarda ürün satıyor

Hangi partilere “bula tı ını” bulun Bu partileri/ürünleri konvansiyonel olarak belirtin

Sertifikasız kahve köydeki di er çiftçilerin organik kahvesine karı mı

Düzeltici eylem çiftçiye Yazılı/sözlü düzeltici eylem( art) bildirilir Ek e itim verilirE er tekrarlanıyorsa: üyeli inin devamı tartı ılır

Çiftçi çiftli ini ihmal etmi ve topra ıgeli tirmek için hiç çaba sarf etmemi

Çiftçi ceza olarak 1 yıllı ına askıya alınırİlaçlanan arsa haritada “konvansiyonel” olarak i aretlenirÇiftçiye ek ders/e itim verilir

Çiftçi organik ürünlerden çok uzakta yer alan ev tüketimine ayırdı ı bahçesine ilaç püskürtmüfakat iç yönetmelikte buna izin verilmiyor

Çiftçi 3 yıl sertifikasını kaybeder (yeniden geçi )Organik programdan atılabilirÜrünlerin satın alınıp alınmadı ı kontrol edilmelidir.

Çiftçi organik ekinlerle birlikte ekim uygulanan ev tüketimi ekinlerine ilaç püskürtmü

Çiftçi 3 yıl sertifikasını kaybeder (yeniden geçi )Organik programdan atılabilirÜrünlerin satın alınıp alınmadı ı kontrol edilmelidir.

Çiftçi organik ekinlerine ilaç püskürtmü

Yaptırım/Tepki Örne iUyumsuzluk Örne i

Grup çalışması : Yaptırımlar (1,5 saat) 4-8 kişilik gruplarda, tipik uyumsuzlukların ve sonuçlarının (yaptırım ve zararı karşılamak için düzeltici eylemlerin) ne olacağının bir listesini yapınız. Birkaç listeyi sununuz. Veya : slaydın sadece sol kolonunu gösterin ve katılımcıların yaptırımlar için fikirlerini alın.

5.6 İKS Dokümantasyonu İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 55

5.6 İKS Dokümantasyonu Giriş İKS çiftçilerin ve personelin spesifik kayıtlar tutmasını gerektirir. Bu kayıtlar hem iç hem dış teftiş sürecinin bir parçası olarak denetlenirler. Zaten çiftlikle ilgili belgelerin çoğundan (denetim listesi, çiftlik giriş formu, haritalar, sözleşmeler vb.) geçen bölümlerde bahsedilmişti, bu bölümde hangi belgelerin bulunması gerektiği, bunları kimlerin oluşturduğu, ve tuttuğu ve tüm topluluğa hangi bilgilerin özetlenmesi gerektiğinden bahsediliyor. Mümkün olduğu sürece, çiftçiler kendi kayıtlarını tutmaktan sorumlu olmalıdırlar, ama yapamadıkları durumlarda, İKS operatörü gerekli desteği sağlamalıdır. Bölümün yapısına bir bakış Çiftçinin belgeleri Çiftçiler ve İKS operatörü tarafından dokümantasyon yönetimi Çiftçi listeleri Cezalı çiftçilerin listeleri

Öğrenilmesi gerekenler Dokümantasyon en azından İKS’nin asgari şartlarını yerine getirmelidir. Dokümantasyon iç ve dış teftişler için dayanak verilerin kaynağıdır. Çiftçiler dokümantasyonu tamamlamak ve güncellemek konusunda desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Veritabanı (çiftçi listeleri) düzenli güncellenmelidir. İKS kayıtları tutmak eğitimli personel ve destek sistemleri gerektirir. Dış sertifikasyon kurumları çiftçi dokümantasyonu için kılavuzda belirtilen asgari gerekliliklere ilave koşullar isteyebilirler.

5.6 ICS Documentation 1


5.6 İKS Dokümantasyonu

• Her çiftçi için belli dokümanlar ve İKS seviyesinde tutulmalıdır. ( İKS Rehberi 5.6’da belirtildi i gibi)

• Bu kayıtlar hem iç hem dı denetim sürecinde denetlenirler.

• Mümkün oldu u sürece, çiftçiler kendi kayıtlarınıtutmaktan sorumlu olmalıdırlar, ama yapamadıklarıdurumlarda, İKS operatörü gerekli deste i sa lamalıdır. (örn. alan görevlisi kayıtları tutar)


Çiftçinin belgeleri Daha önceki bölümlerde birkaç belgenin (denetim listesi, çiftlik giriş formu, haritalar, sözleşmeler) içeriklerinde zaten bahsedilmişti. Buradaki her çiftçi için bulunması gereken belgelerin özetidir:

• Resmi sözleşme • Temel anket • Alan kayıtları (ayrı bir belge veya iç çiftlik denetim listesinin bir bölümü olabilir) • Çiftlik teftiş denetim listesi • Harita(lar) (köy veya arsa haritası)

Üretimin yarı yabani olduğu ve üretim alanında girdi olmayan durumlar için, dokümantasyon sadece İç Çiftlik Denetim Listesi’yle sınırlanabilir. Bu her iç teftişte güncellenir. Ticari ekimin olduğu, aynı çiftlikte organik ve konvansiyonel tarım yapıldığı daha karmaşık durumlar için anahtar belgeler İKS Operatörü’nün alan personeli tarafından düzenli güncellenmeli ve kontrol edilmelidir. Eğer dokümantasyonun çoğunu çiftçiler tutacaksa, İKS operatörü formları çiftçilere dağıtmalıdır. Çiftçinin zamanında kayıt anında gerekecek dokümantasyonu tamamladığından emin olmalıdır. İKS operatörü, çiftçilerin, girdi listelerini, verim verilerini, çiftlik yönetimi ayrıntılarını ve haritayı gerektikçe yenilediğini temin etmelidir. İlave kayıtlar şunları içerebilir:

• Düzenli olarak yenilenen çiftçinin defteri (girdi kayıtları) • İKS alan görevlilerinin defterleri



Her Çiftçi İçin Bulunması Gereken Belgeler/Dokümanlar

• Çiftçinin sözle mesi veya standardıuygulayaca ının taahhütnamesi

• Çiftçinin Temel Veri Formu (alan geçmi i dahil)

• Sa laması yapılan yıllık alan kayıtları (girdilerin kullanımı, hasılat)- iç denetim listesine dahil edilebilir

• Çiftlik tefti denetim listesi (her yıl için bir adet)

• Çiftçiye verilen tavsiye veya e itim kayıtları

• Haritalar

• Bu dokümanlar genellikle her çiftöiiçin bir “çiftlik dosyası”nda saklanırlar.

• Bu dosyalar merkezde veya farklı merkezlerde tutulur

• Çiftçide en azından sözleşme ve organik standart bulunmalıdır



Hangi Formları Kullanmalı?

• İlgili her prosedür için (örn. yeni çiftçilerin kayıt olması), farklı dokümanlarla ilgili bazı asgari gereklilikler açıklanmıştı.

• Bir çok örnek form bulunmasına karşın sizin durumunuz için en uygun olanı bunlardan biri olmayabilir.

• Genellikle İKS operatörü örnek formları kendi ihtiyaçlarına adapte etmek zorundadır. Bunun için aşağıdakileri göz önünde bulundurmalıdır:

• İKS kadrosunun dokümantasyon becerisine• ekin/çiftlik tiplerine (tek yıllık/rotasyonda veya çok yıllık)• çiftlikte durum ne kadar sıklıkla değişiyor• üretim sistemi ne kadar karmaşık• iç organik standartta ne isteniyor• risk (yüksek/orta seviyeli – daha çok ayrıntı beklenir)Bizim için uygun bir kayıt formu mu?


Çalışma: IKS belgeleri 2-5 kişilik gruplarda, her belgeyi detaylı tartışın ve örnek şablonlar çıkarın (eğer yoksa, eğitim kılavuzu Ek’indeki formu, slaytta gösterildiği gibi kullanın veya İKS rehberi Ek’inde örnek boş formu kullanın) Belgeleri elinizdeki projeye göre değiştirin. Katılımcıların ellerinde henüz belli bir proje olmaması durumunda, her gruba dokümantasyonunu hazırlayacakları bir örnek durum verilmesi yardımcı olabilir. (Örnek durumlar için, bu bölümün çiftçi listeleri başlığı altında çalışmaya bakınız)


Dokümantasyon yönetimi Veri yönetiminde hem çiftçilere hem de İKS operatörüne sorumluluk düşer. Çiftçilerin kendi verilerini ne kadar yönetecekleri okuma-yazma becerilerine ve verileri saklamak için uygun bir yerleri olmasına bağlıdır. Dokümantasyonla ilgili farklı yaklaşımlar uygulanmaktadır ve her iki ana yaklaşımda belgeler bir yerde bulunduğu sürece geçerlidir: A) Dokümantasyonu çiftçilerin yapması (tercih eldir ama çok görülmez) • Her çiftçi kendi belgelerini tamamlamalı, güncellemeli ve saklamalıdır. Çiftçilerin yeterli

olmadığı zamanlarda onlar için bazı temel kayıtları alan görevlileri tutabilirler. • Çiftçiler anketleri doldurur, haritaları çizer, ve basit çiftlik güncesini tutarlar vb. • İKS operatörü tüm dokümantasyonu ayrıca bir merkezde, güvenli bir dosyada

saklamalıdır. • Tüm anahtar belgelerin güncellenen şablonları İKS merkez ofisinde bir dosyada

saklanmalıdır. Tavsiye: İKS Operatörü çiftçilere belgelerini saklayabilecekleri su geçirmez bir klasör/dosya verebilir. Böylece hem evde bulunması kolaylaşır, hem de nem ve tozdan korunmuş olurlar. B) Dokümantasyonu İKS’nin yapması (en sık görülen) • Tüm formlar ve kayıtlar İKS tarafından doldurulur ve saklanır. • Genellikle bu işi alan görevlisi veya benzeri yapar. • Çok basit projelerde (girdisiz) denetçi tarımsal aktivitelerin güncellemesini yıllık teftiş

sırasında yapabilir. (ayrı dokümantasyona gerek yoktur) • Bazen hazır basılmış, işlemeyle ilgili temel eylemleri, hasatları ve satışları kaydetmeye

yarayan basit çiftçi günlükleri de dağıtılır.



Belgeleri Kim Tutar : Çiftçiler ve İKS

Çiftçinin tuttu u kayıtlar

• Sözle me

• Günlük tarla kayıtları ve verim verileri; sa laması yapılmı alan/tarla verileri

• Çiftlik haritaları

• İç tefti raporu (bir önceki yıldan), yaptırım detaylarını da kapsar

• Satı faturaları

İKS operatörünün tuttu u kayıtlar

• Sözle me

• Temel veri formu, çiftçinin, ekinlerin, alanın, verimin vb. ayrıntılarıyla birlikte

• Genel haritalar

• Üzerinde anla ılan iyile tirmeler, ve tartı ılan yaptırımlarla birlikte iç teftiraporları

• Yaptırım ayrıntıları ve dı tefti raporları

Aşağıda, çiftçilerin kendi dokümanlarının çoğunu tutmasını teşvik eden bir İKS operatörünün örneği verilmiştir



Belgeleri Kim Tutar : İKS

Çiftçinin tuttu u kayıtlar

• İç standartla birlikte imzalanmısözle me

• (Alan günlü ü: alan görevlisi güncellenmesinde yardımcı olur)

• faturalar

İKS operatörünün tuttu u kayıtlar

• Sözle me• Haritalar• Temel veri formu, çiftçinin, ekinlerin,

alanın, verimin vb. ayrıntılarıyla • Sa laması yapılmı alan/tarla verileri• Üzerinde anla ılan iyile tirmeler, ve

tartı ılan yaptırımlarla birlikte iç teftiraporları

• Yaptırım ayrıntıları ve dı tefti raporları• Alan danı manlarının çiftçiyle ilgili

notları

Aşağıda, çiftçilerin dokümanlarının tamamından sorumlu bir İKS operatörünün örneği verilmiştir (örn. çiftçi okuma yazma bilmiyor ise)

Tartışma: Çiftçilerin bilgi güncelleme ve belge saklamakta karşılaştıkları sorunları tartışın. İKS’nin kurulmakta olduğu duruma uygun bir sistem tasarlayın.


Çiftçi listeleri ve onaylı çiftçi listeleri Çiftçi listeleri İKS’de kayıtlı olan bütün çiftlikler için dayanak verileri sağlar. İç teftişlerle ve diğer İKS belgeleriyle elde edilen bilgiler veritabanına kaydedilir ve yılda bir kez verim tahminleri ve çiftliğin statüsünde olan değişiklikler için(onay işleminin bir parçası olarak) güncellenir. Eğer iç teftişler uzun zaman aralıklarıyla yapılıyorsa, organik çiftçilerin bir güncel şemasının sürekli bulunması için liste çok daha sık güncellenmelidir (onaydan sonrası en iyi zaman olabilir). Büyük topluluklar için, veritabanı yönetimi zaman alıcı bir iştir, bu yüzden en iyisi vasıflı bir veri giriş elemanı tarafından yapılmasıdır. Çiftçi listeleri, aynı zamanda, dış sertifika kuruluşuna iç teftişin bir özeti olarak kullanılır. Yine bu nedenden dolayı, iç teftişin tarihi ve sonuçları listeye dahil edilmelidir. Bu ayrıca İKS operatörünün iç teftiş durumunun ve gerekirse takiplerinin bir özetini/şemasını bulundurmasına yardımcı olur. Çiftçi listelerinin minimum içeriği hakkında yorumlar: Verim tahminleri listeye dahil edilebilir (bu tavsiye edilir, bazı sertifika kuruluşlarının şartlarındandır) ama ayrı bir “satın-alma” listesinde de sunulabilir. En iyi genel bakışı sunmak için ürün ayrıntılarını ve verim tahminlerini bir listede sunmak ince bir iştir.

• Bazen yüzölçümü hesabı en iyisidir. • Bazen yazmak (örn. ağaç sayıları) daha iyidir.

Tavsiye: Tüm iç belgelerinizin daha sonra çiftçi listelerinde özetleyeceğiniz bilgileri toplayabilmek için tasarlanması gerektiği açıktır. Örnek: Eğer temel anket ve denetim listesi sadece birlikte ekimli portakal ağacı bahçesinin toplam yüzölçümünü kaydettiyse çiftçi listesinde toplam portakal ağacı sayısını yazmak anlamsızdır.

Çalışma: Siz çiftçi listesine neleri dahil ederdiniz? Slaydın dışta kalan kısımlarını kapatın ve katılımcılara çiftçi listesine neler yazmak isteyeceklerini sorun.



Çiftçi Listeleri = İç kontrolün özeti

ÇİFTÇİ LİSTESİ

kapsar:

Çiftliğin toplam yüzölçümü

Organik üretim alanı (yüzölçümü, tarla sayısı vb.)

İç teftiş sonuçlarıİç teftiş tarihi

Yasak girdinin çiftlikte son kullanıldığı tarih

Çiftçinin İKS’ye kayıt tarihiÇiftçinin adı ve

koduVerim tahmini

Grup çalışması: Çiftçi listesi hazırlayın (0,5 saat) İki takım farklı projeler için çiftçi listesi hazırlasın. • Konvansiyonel ev tüketimi tarlaları da olan kahve kooperatifi;

çiftçiler kendi yaş işlemelerini çiftliklerinde yapıyorlar. Çoğu organik programa girmeden daha önce kimyasalları kullanıyormuş.

• Baharat çiftçileri: geleneksel agro-ormancılıkla karabiber, karanfil, hint cevizi, zerdeçal, ve bazen aynı çiftliklerde tarçın yetiştiriyorlarmış; baharat bahçelerinin yakınında konvansiyonel arsalar yok; ama bazı çiftçilerin başka bir yerde konvansiyonel pirinç tarlaları var. Proje Bio Suisse sertifikasyonu istiyor bu nedenle konvansiyonel üniteler detaylı sunulmalı.

• Susam yetiştiriciliği (yılda 3-4 hasat), ekim nöbeti, diğer ekinler fasulye ve pamuk, pamuk bazen konvansiyonel.


Cezalı çiftçilerin listesi Her çiftçiye karşı herhangi bir yaptırım tüm ayrıntılarıyla kaydedilmelidir ve İKS operatörünce dosyalanmalıdır. Liste en az şu bilgileri vermelidir:

• Çiftçinin adı • Kod numarası • Yaptırımın ayrıntıları (atılmış, veya uzaklaştırılmıştır, x yıl kadar, vb.) • Yaptırımın süresi • Yaptırımın nedenleri

Genellikle projeyi başka nedenlerle terk eden çiftçilerde bu listeye eklenirler. (Örn. ölenler) İpucu: Sertifika kuruluşu (belgeleyici) şunu kontrol edecektir bir önceki yılın çiftçilerinin sayısı Artı bu yılın yeni çiftçilerinin sayısı Eksi atılan veya projeyi terk eden çiftçilerin sayısı =şimdiki çiftçilerin sayısı

Tartışma: Yaptırımları kaydetmek neden önemli? Tartışınız.

• Uyumsuzlukla ilgilenmek için resmi bir sürecin varolduğunu tasdik eder.

• İç ve dış denetçiler tarafından denetlenebilecek resmi bir kayıt sağlar.

• Çiftçilere uyumsuzluk durumunda eyleme geçileceğini gösterir. Siz yaptırım listesine neleri kayderdiniz?



Cezalı Çiftçilerin Listesi

• Çiftçinin adı• Çiftçinin kod numarası• Yaptırım tarihi (kararı)• Yaptırımın nedenleri• Yaptırımın ayrıntıları ve süresi

. Bir çiftçiye karşı uygulanan tüm yaptırımlar kaydedilmeli ve ayrıntıları İKS operatörü tarafından dosyada tutulmalıdır.

Liste en azından aşağıdakileri göstermelidir:

2002'de yaptırım uygulanan yada projeyi bırakan ANANAS çiftçilerinin listesi

Kod ÇİFTÇİ ADI Tarih AYRILMA / UZAKLAŞTIRILMA NEDENİ1-11 LB Lubwama Badru May.02 Çiftçi konvansiyonel ünitelerin eylemlerini organikten ayırmaya kendini adayamadı5-5 MJ Martin Juma 02.06.2002 Denetçi 1.6'da Çiftçinin organik ananaslarla birlikte ekimde olan bir tür tropik meyvayı (passion fruit) ilaçladığını farketti 5-7 KM Kasamba Mathias May.02 Uygun maliyette yönetim ve eylemlerin denetimi için çok uzak mesafe*83 - KE Kiryanfufu Zulu May.02 Organik tarım uygulamalarını devam ettirmekte çiftlik yönetiminin açık taahhüdünün eksikliği

Askıya alınan çiftçilerin listesi85 HU Helu Banja Ağu.02 ananas bakımını iyileştirmek için üçüncü kez bir ilerleme göstermedi--> 08/03'e kadar bir yıllığına askıya alındır

4-3 HA Ssematimba Abdulaziz Eyl.02 Çiftçi organik tarım işini devam ettiremeyecek kadar yaşlandı, ve şu ana kadar aileden onun yerini almaya hazır biri çıkmadı. Önümüzdeki sene birinin devam edip etmeyeceği yeniden kontrol edilecek

6 İKS Personeli İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 61

6. İKS Personeli (Eğitim programı için 8.Bölüm’ü 6’dan önce sunmanınız önerilir) Giriş İKS operatörü tüm İKS işlemlerini yerine getirebilecek sayıda İKS personelinin olduğuna emin olmalıdır. Bu bölümde gerekli olacak bazı görevler tanımlanacaktır. Bazı durumlarda, bir kişi birden fazla pozisyonu/görevi üstlenebilir. Tabii ayrıca bir görevin nasıl adlandırıldığı da çok değişkenlik gösterir. Önemli olan sadece her iş için bir kişi olması ve bu kişinin işi yapabilecek vasıfta olması ve görevinin bilincinde olmasıdır. Bölümün yapısına bir bakış (Hatırlatma: Bu bölümdeki numaralar İKS Rehberi bölümlerine göre yapılmıştır. Fakat bu eğitim programı için farklı bölümler daha kolay anlaşılmayı sağlayacak farkı bir sırayla dizilmişlerdir. 6.1 Genel olarak İKS kadrosu ve organizasyon şeması 6.2 İKS koordinatörü 6.4 Onay personeli 6.3 İç denetçi (önemi, vasıfları, rolü) 6.5 Alan danışmanı/görevlisi 6.6 Çıkar çatışması 6.7 İKS’de diğer görevler (Rehber’de yok) 8.5 Satın alma personeli

Öğrenilmesi gerekenler: İKS kadrosunun işe alınması onlara işerlini yapabilmeleri için gerekli tekniklerin kazandırılması ve destek verilmesi sorumluluğunu da getirir. İKS’nin iyi çalışması için vasıflı ve hevesli personel bulunması çok önemlidir. İKS düzenin içinde bazı roller ancak birebir tecrübeyle kazanılabilecek teknikleri gerektirmektedir. Açık bir iç yapı, iç görevler ve sorumluluklar olması ve bunların belgelenmesi çok yardımcıdır. Çıkar çatışması İKS’nin bütünlüğünü bozabilir ve önlenmelidir.


6.1 İKS Kadrosu ve Organizasyon Şeması İKS operatörü İKS belgelerinde belirtilen tüm işlemlerin yürütülebilmesi için yeterli vasıflı eleman olduğundan emin olmalıdır. Personel vasıflı olmalıdır ve görevlerinin farkında olmalıdır. Daha öncede Proje Organizasyonu adlı bölümde belirtildiği gibi, iç İKS kılavuzu güncel bir organizasyon şeması içermelidir. Daha büyük projelerde, genel bakış için bir organizasyon şemasının yanında her elemanı tek tek gösteren kadro listeleri (örn. her alan için iç denetçi ve alan danışmanları) bulunması önerilir.

6. ICS Personnel 1


Genel olarak İKS’den sorumlu bir kişi bulunur ve bu kişi İKS’de her prosedür ve görev için bir kişiyi görevlendirecek şekilde sorumluluğu dağıtabilir.

Tüm personel vasıflı ve sorumluluklarının bilincinde olmalıdır.

İki şekilde personel alınabilir:– Çalışanlar (kadro)– Taşeron / anlaşmalı (örn. satın

alma, taşıma)

İKS Personeli

Organizasyon pozisyonlarının dizilişi/hiyerarşisi organizasyon şemasında gösterilir.

/


6.2 İKS Koordinatörü İç Kontrol Sistemi’nden genel olarak sorumlu atanmış İKS koordinatörü bulunması zorunludur. İKS’yi ve dolayısıyla şemada gösterilen tüm kadroyu bu kişi koordine eder. Bir İKS’de dolayısıyla koordinatörün altında slaytta gösterilenden daha çok pozisyon olabilir. Burada gösterilen görevlerin tümü bu bölümde kısaca tanıtılmıştır. Prensipte, aynı kişi birkaç görevi üstlenebilir (bazı kısıtlamalara tabidir, örn. iç denetçi aynı zamanda aynı çiftçi grubunun onay yöneticisi olamaz), ama her pozisyon yinede kılavuzda tanımlanmalıdır. Eğer organizasyonlar küçükse genelde bir kişi birkaç işi birden yapar, ve organizasyon büyüdükçe bu görevler ayrılır. İKS Koordinatörü yerine “İKS Yöneticisi” “Organik Koordinatör” “Sertifikasyon Yöneticisi” gibi başlıklarda kullanılabilir. Bu pozisyon hem organik projesinin koordinasyonunu hem organik onayı içerebilir veya bu roller ayrı tutulabilir. İKS Koordinatörü’nün genellikle çok fazla görevi vardır, bazıları slaydın üst kısmında verilmiştir. Genelde İKS’nin tüm işleyişinden koordinatör sorumludur ve sertifika da bile adı geçebilir. Hangi görevleri onun yükleneceği, hangilerinin dağıtılacağı biraz da projenin yapısına bağlıdır. İKS Koordinatörü İKS operasyonunun anahtar görevidir, ve aşağıdaki özellikleri gösteren bir kişi tarafından üstlenilmelidir:

• Organik tarımda tecrübe ve teknik bilgi. • İKS standartlarının, prosedürlerin ve belgelerin ve dış sertifika kuruluşunun

koşullarının çok iyi anlaşılmış olması. • İnsan yönetimi becerisi ve İKS düzeni ve prosedürleri için yeni elemanlar

yetiştirebilme/eğitebilme yeteneği. • Belgelerin işlenmesinde yetkinlik. • Veritabanı yönetimi teknikleri. • Organik denetçi olarak tecrübeli olması da görevlerini ve sorumluluklarını yerine

getirebilmesi bakımından faydalı olacaktır. İKS operatörü İKS koordinatörü’ne görevini etkin ve zamanında yerine getirebilmesi için gerekli ofis alanını, ve lojistik desteği sağlamalıdır. Yerel iletişim için cep telefonu ve iş telefonu hattı gerektirebilir, uluslar arası iletişim için ise telefon ve e-posta zaruridir.

6. ICS Personnel 2


ICS Key Positions

Prensipte, aynı kişi birkaç görevi üstlenebilir ama her pozisyon yinede Kılavuz’da tanımlanmalıdır

İKS Koordinatörü

İç denetçi

Alan görevlisi/ danışmanı

Satın alma görevlisi

Depo yöneticisi

İşleme yöneticisi

Onay personeli

İşle

yici

nin

altın

da o

labi

lir

6. ICS Personnel 3


İKS Koordinatörü (İKS Yöneticisi)

– İKS standartlarının, prosedürlerin ve dokümanların, ve dış sertifikasyon kuruluşunun gerekliliklerinin detaylarıyla çok iyianladığını,

– İnsan yönetimi ve İKS sistemlerinde diğerlerini eğitebilme yeteneği,

– Dokümanların yönetiminde etkililik,– Veritabanı becerileri gösteren bir kişi getirilmelidir

Bu önemli pozisyona:

Genellikle İKS koordinatörü aynı zamanda iç onay yöneticisidir.

Alan görevlilerini koordineeder

Onay personelini koordine eder

Sertifika kurulu unun ileti im kurdu u ki idir

Dı denetimikoordine eder İKS Koordinatörü

Ürün akı ını denetler

İKS’yi yönetir,İKS prosedürlerini tanımlar

Tartışma: Koordinatör’ün becerileri Katılımcılar bir koordinatörde olması gereken becerileri tartışsın.


6.3 İç Denetçi İç denetçi İKS için önemli bir pozisyondur. Bu görev teknik beceri, ve insan ilişkileri becerisi, aynı zamanda ayrıntıları görebilmeyi ve düzenli, ayrıntılı kayıt tutabilmeyi gerektirir. Denetçi proje’nin “gözleri ve kulakları”dır: eğer denetçi bütün önemli konuşları fark edemezse, en iyi İKS bile yetersiz sayılacaktır. İç teftişler, İKS çiftçileri başka türlü gözetiyor (sosyal kontrol, köy lideri denetimi, alan danışmanları gezilerde uyumsuzlukları fark ediyor ve kaydediyor vb.) olsa bile çok önemlidir. Ayrıca iç denetçilerin ofis desteğine ve işlerini yürütebilmeleri için gerekli yardıma ihtiyaçları olacağının hatırlanması önemlidir.

6. ICS Personnel 6


İç Denetçi

• İç denetçi İKS için anahtar pozisyondur.

• Bu görev teknik beceri, ve insan ilişkileri becerisi, aynı zamanda ayrıntıları görebilmeyi ve düzenli ve ayrıntılı kayıt tutabilmeyi gerektirir.

6. ICS Personnel 7


Alınması gereken dersler

• İç denetçi İKS operatörünün ‘gözleri ve kulakları’dır. İKS’nin başarısı iç denetçinin nasıl desteklendiğine ve işini yapabilmesi için nasıl kaynak oluşturulduğuna bağlı olabilir.

• Denetçi, işindi etkili olabilmek için pek çok farklı teknik ve sosyal beceri sergileyebilmelidir.

• Denetçilerin düzenli eğitimi bir önceliktir ve hem teoriyi hem pratiği kapsadığında en etkilidir.

• Ofis ve yönetim desteği sistemleri denetçiye mümkün olduğu kadar çok destek sağlamalıdır.


Gerekli Vasıflar İç denetçinin birçok farklı teknik ve sosyal beceri göstermesi gerekmektedir. Minimum vasıflar:

• Çiftçilerle yerel dilde iletişim kurabilir ve yörede kullanılan dilin inceliklerini iyi bilir. • Okuma ve yazma bilir ve İKS operatörü’nün dilinde rapor sunabilir. • Yerel tarımsal ürerimi ve ekolojik sistemi yakından tanır. • Organik tarımın ilkelerini ve uygulamalarını bilir. • İç kontrol usullerinde yetkindir ve iç yönetmelikleri iyi anlamıştır. • Denetçinin işinin bütünlüğünü bozacak çıkar çatışmaları olmamalıdır.

Birçok farklı altyapıdan insan denetçi olabilir; sıklıkla ziraat alanında eğitimci, alan danışmanı, veya vasıflı çiftçi eğitimi almış kişiler bu göreve getirilir. İKS operatörü her iç denetçinin eğitimlerinin detaylı kayıtlarını bulundurmalıdır. İKS gerekli işi yapabilecek sayıda denetçiye sahip olduğundan emin olmalıdır. Bir denetçi takımının olması, denetçileri her yıl farklı çiftliklere gönderebilme avantajını getirir. Genellikle alan danışmanları/görevlileri aynı zamanda iç denetçi olarak görev alırlar, fakat düzenli olarak danışmanlık yaptıkları çiftlik dışındaki çiftlikleri teftiş ederler. Sonuçta biriken alan danışmanlığı tecrübesiyle iyi bir denetçi olunur. Bir iç denetçinin değerlendirmesinin tarafsızlığını ve bağımsızlığını etkileyecek çıkar çatışmaları olmamalıdır. Bu konuya bölümde tekrar değinilecektir.

6. ICS Personnel 8


İç Denetçilerin Vasıfları

• Çiftçilerle yerel dilde iletişim kurabilir ve yörede kullanılan dilin inceliklerini iyi bilir.

• Okuma ve yazma bilir ve İKS operatörü’nün dilinde rapor sunabilir.

• Yerel tarımsal ürerimi ve ekolojik sistemi yakından tanır.

• Organik tarımın ilkelerini ve uygulamalarını bilir.

• İç kontrol usullerinde yetkindir ve iç yönetmelikleri iyi anlamıştır.

• Denetçinin işinin bütünlüğünü bozacak çıkar çatışmaları olmamalıdır. Bu belgelenmelidir!


Bir organik iç denetçinin bilmesi gerekenler İç denetçi organik standartları uygulamayı iyi bilmelidir ve bu ilkeleri ve uygulamaları çiftçilere rahatlıkla anlatabilmelidir. İç denetçi iç yönetmeliklerin önemini ve iç usulün nasıl işlediğini anlamalıdır. Bu formlara ve kayır tutma/rapor hazırlama gerekliliklerine alışık olmayı da içerir. Denetçi aşağıdakileri kapsayan tüm sorumluluklarını çok iyi kavramalıdır:

- Harita çizerek, verim tahmini yaparak, çiftlik yönetimi uygulamaları ve girdileri kaydederek çiftçilere kayıt formlarını doldurmada yardımcı olmak. (bunu alan görevlisi de yapabilir)

- Her teftişte çiftçinin veriminin ve girdi ayrıntılarının sağlamasını yapmak. - Uyumsuzluk durumlarıyla ilgilenerek ve çiftçilerin uygulanan yaptırımları anlamasını

sağlamak. - Teftiş denetim listesini doldurarak ve İKS operatörüne bildirmek. - Düzenli eğitime katılmak (yılda en az bir kez).

İç denetçi İKS ofisinin ne gibi destek sağlayabileceğini, ve yerel alan görevlilerinin kim olduklarını bilmelidir. İç denetçi teftişten önce tüm belgelerin ve usullerin değişikliklerle güncellenmiş versiyonlarını almalıdır. Denetçi, kaç teftiş olacağını, ne zaman olacağını ve rapor bildirme için zaman çizelgesini bilmelidir. Denetçi teftişleri nasıl zamanlayacağını ve düzenleyeceğini bilmelidir. Denetçi çalışma şartlarını ve ne zaman maaşını alacağını bilmelidir.

6. ICS Personnel 9


İç Kontrol Görevleri

Çiftlikleri ve çiftçikayıtlarını teftiş

Yıllık eğitime katılmak

Uyumsuzluk olaylarıylailgilenmek

Teftiş denetimlistesini

doldurmak

Çiftçilere kayıtta yardım

İç denetçinin temel görevleri

Çalışma: Adaylarla görüşme İç denetçi pozisyonuna başvuran adaylarla görüşmelere rehberlik etmesi için bir çerçeve oluşturun. Soracağınız soruları sıralayın. u gibi farklı gruplara ayırın:

- Teknik vasıflar - Tecrübe - İnsan ilişkileri - Ayrıntılara özen

Görüşme sonunda adayın görev için uygun olup olmadığını bilmeniz gerekecek, bu nedenle soruları iyi düşünün. Eğer görüşmeden sonra emin olamıyorsanız, ne yapabilirsiniz? (deneme süresi, alan tecrübesi kazandırma, tecrübeli denetçiler tarafından eğitim vb.)


6.4 Onay Personeli Onay Yöneticisi mi Onay Kurulu mu? Onayla ilgili bölümde gördüğümüz gibi iç onay kararlarını almak üzere biri atanmalıdır. IFOAM tarafından önerilen, İKS kararlarının resmi onay kurulu tarafından alınmasıdır. Genellikle bu kurulda organizasyonun farklı katılımcıları bulunur. (örn. çiftçiler, genel yöneticiler, organik STÖler, iç kalite güvence kadrosu vb.) Yinede, bir İKS operatörü tek bir kişiyi organik Onay Yöneticisi atamayı seçebilir. Bu genellikle İKS Koordinatörü ile aynı zamandadır. Onay personelinin vasıfları İKS’nin işleyişi için iyi çalışan bir iç onay ve yaptırım sistemi can alıcı olduğundan, onay kararlarından sorumlu kişilerin yeterince vasıflı olması ve neye karar verdiklerini anlamaları önemlidir. Aşağıdaki asgari vasıflar temin edilmelidir: - Organik tarımın ilkelerini tanımalıdır. - İç yönetmeliği tanımalıdır. - Çiftçiler ve organizasyon tarafından saygı görmelidir. - Çıkar çatışması olmamalıdır. Bu vasıfları kanıtlamak için aşağıdaki belgeler aranır: Bir özgeçmiş(CV), imzalı çıkar çatışması deklarasyonu, sorumlulukların sıralandığı yazılı sözleşme. Çıkar çatışması Onay kararlarının bağımsız ve tarafsız yollarla alınmasına çok özen gösterilmelidir. BU nedenle, tüm onay personelinin çıkar çatışmalarını deklare etmeleri ve bu gibi durumlarda onay işleminde katılmamaları önemlidir. Onayla ilgili çıkar çatışmaları örnekleri sıradakiler gibidir:

- Aile üyelerini veya yakın arkadaşları onaylamak. - Onay personelinin pazarlamaya çok karışmış olması. - Onay personeline onaylanan çiftçi sayısına oranla ücret ödenmesi.

6. ICS Personnel 4


Onay Yöneticisi mi Onay Kurulu mu?

Tartışma: Onay yöneticisi mi Onay kurulu mu? Katılımcılara ne tür yapıları tanıdıklarını ve ne tür onay yapılarıyla tecrübeli olduklarını sorun.

6. ICS Personnel 5


Onay Personelinin Asgari Vasıfları

Organik tarımın ilkelerini yakından tanımalıdır.

İç yönetmeliği tanımalıdır.

Diğer çiftçiler ve organizasyondan saygı görmelidir.

Onayladığı çiftçilerden çıkar sağlama olasılığı olmamalıdır (çıkar çatışması).

Teftiş ve onay farklı kişilerce yapılmalıdır.


6.5 Alan Görevlileri /Alan danışmanları ve diğer görevler IKS operatörleri çiftçileri organik tarım konusunda eğitme görevlerini ve İKS sorumluluklarını, kendi alan danışmanlık servislerini kurarak yerine getirebilirler. Genellikle alan görevlisi, çiftçilerle sürekli iletişim halinde olabilmek ve düzenli ziyaret edip destek sağlayabilmek amacıyla genellikle çalıştığı organik alanda veya yakınında yaşar. Alan görevlisi, yerel dili, tarımsal sistemleri, ve ekolojiyi ayrıca İKS standartlarını, sistemi, ve usulleri iyi bilmelidir. İKS operatörü, alan görevlisine uygun ofis sitemleri desteği, iletişim mekanizmaları ve ulaşım vasıtası (genellikle motosiklet) sağlamalıdır. Telefon hattı olmayan alanlarla iletişim zor olabilir. Bu gibi ulaşılmazlık sorunlarını karşılamak için, alan görevlisinin organik koordinatörle şehir merkezinde veya belirlenen bir yerde toplantıya katılması gerekebilir. Alan görevlisinin görevleri:

• Çiftçilere kayıt olmalarında ve kayıt bilgilerinde (verim tahminleri, haritalar, girdi kayıtları vb) destek olmak; okuma yazması yetersiz olan çiftçiler veya uygun saklama yerine sahip olmayanlar için bazı kayıtları çiftçilerin adına tutabilir.

• Tek tek çiftçilere organik üretim ve üretim kalitesi konularında teknik tavsiye ve çiftçi topluluklarına belli konularda eğitim sağlamak.

• Yakınlardaki konvansiyonel alanlardan İKS’ye gelebilecek olası tehditleri gözetmek. • Çiftçiler adına organik girdilerin alımını ve sevkıyatını koordine etmek (örn. bölge

dışında üretilen onaylı bir botanik pestisitin alınması)

Tartışma : Alan danışmanı/Danışmanlık sistemi Katılımcılarla alan danışma sistemi dahilinde nasıl bir eğitim seçtiklerini tartışın. Çiftliği ziyaret eden danışmanlar var mı? Ne sıklıkla? Merkezi İKS ofisinden mi geliyorlar yoksa köylerde mi yaşıyorlar? Bölgenin yerlisi mi? Ana görevleri neler? Çiftçilerin dokümantasyonundan da sorumlular mı? Alan danışmanları neden önemlidir? (sadece eğitim için mi? yoksa dokümantasyon için mi? kalite kontrolü için mi? yoksa çiftçilerle yakın ilişkiler için mi?)

6. ICS Personnel 10


Ürün kalitesinigeliştirmek için

eğitim

Prepare yield estimates

Dış riskleri gözetmek

Üretim sorunları

Dış girdilerin alımı

ve kullanımını koordine etmek

Çiftçinin kayıtlarına

yardımVe kayıtların

güncellenmesi

Alan görevlisi

Alan Görevlisi / Alan Danışmanı


İKS’de diğer görevler Özellikle daha büyük organik projelerde, birkaç iç yönetici görevi olabilir. Bu görevler ağırlıklı olarak iç yönetmeliklere, ve yönetim sistemine bağlı olacaktır. Bir İKS’de kullanmak için faydalı olabilecek bazı yönetici pozisyonları şunlardır: Eğitim Şefi Seçilen çiftçi eğitim sistemine bağlı olarak ikisinden biri olabilir: • Çiftçilerin eğitimini düzenlemekten ve koordine etmekten sorumludur. (örn. her köyle bir

model çiftlik oluşturmak gibi) • Alan danışmanlarını koordine eder, ve hepsinin gerekli talimatları ve güncellemeleri

aldığına emin olur; danışmanların iyi eğitimden geçmelerini ve düzenli alan gezilerini vs. temin eder.

IKS Dokümantasyon Görevlisi • Örn. Merkez İKS ofisinde farklı proje alanlarından gelen tüm çiftlik verilerinin

yönetiminden sorumludur. • Örn. Onaylı ve cezalı çiftçi listelerinin yönetimi • Farklı İKS merkezlerinde tutarlı bir dokümantasyon sistemi oluşturur, vb. İç Denetçi Şefi • İç teftişleri koordine eder, tüm alan görevlilerinin(aynı zamanda iç denetçi görevi

görüyorlarsa) gerekli talimatı ve güncellemeleri her zaman almasından sorumludur; iç denetçilerin iyi eğitimden geçmelerini temin eder, %100 iç teftişten emin olur, ilave bölge kontrollerini düzenler, vb.

6. ICS Personnel 11


İKS’de diğer pozisyonlar

İKS’nin yönetim yapısı ve proje büyüklüğüne bağlı olarak, birkaç başka önemli pozisyon bulunabilir.

Bazı örnekler:

• Eğitim Şefi: Çiftçilerin eğitimini düzenler, alan danışmanlık servisini yönetir, vb.

• İKS Dokümantasyon Görevlisi: İKS Ofisi’nde dokümantasyonu düzenlemekten sorumlu kişi, bilgisayara verileri işler (çiftçi listeleri), vb.

• İç Denetçi Şefi


6.6 Çıkar çatışmaları Çıkar çatışması*, bir denetçinin (veya onay personeli, satın alma elemanı vb.) tarafsızlığından ödün verildiğinin düşünülebileceği durumdur. Çıkar çatışması örnekleri şunlar olabilir:

• Denetçi kendi aile fertlerini veya yakınlarını denetliyor. • Onay müdürü kuzeninin projeden atılıp atılmayacağına karar veriyor. • İç denetçi kendi köyünde yaşayan ve çok saygı gören yaşça daha büyük birini teftiş

ediyor. Çiftliklerin tam ve ayrıntılı değerlendirmesini yapabilir mi? • Bir satın alma elemanı çiftçilerin hepsini eski alan danışma gezilerinden tanıyor.

Eğer çiftçi hasat miktarının iki katını satmak isterse nasıl tepki verir? Bu tip durumların bir İKS’de sürekli görüldüğü biliniyorsa, İKS’nin saygınlığı zarar görür, ve iç kararlar kabul görmemeye başlar çünkü kimse İKS’nin tarafsız bir kurum olduğunu düşünmez. Bu tip çatışmaları önlemek için, tüm olası çatışmalar deklare edilmelidir, örn. yakın aile üyelerinin veya arkadaşların organik proje içinde listelerinin oluşturulması. Daha sonra bu tip durumların oluşmaması için işlemleri ona göre düzenlemeye özen gösterilmelidir. Örnek:

• Bir denetçi asla kendi köyünü veya çıkar deklarasyonunda sıralanan çiftçilerin hiçbirini teftişe gidemez.

• Arkadaşları veya akrabaları hakkındaki tüm kararları, Onay Yöneticisi bağımsız onay kuruluna, herhangibir kurula veya iç denetçi şefine bırakır.

* Çevirmenin notu: Burada belki 'Çıkar ÇAKI MASI' daha do ru bir terim olacaktır. Anlatılmak istenen genel olarak denetleme/onaylama süreçlerinin güvenilirli inin sarsılmaması için onaylayan ve onaylanan veya denetleyen ve denetlenenin ORTAK çıkarlarının bulunmaması gerekti idir.

Motivasyon Çalışması: Çıkar çatışmaları İç denetçiler, alan görevlileri, veya satın alma görevlileri için potansiyel çıkar çatışmaları neler olabilir? Eğer satın alma döneminde alan görevlisi satın alma elemanını destekliyorsa çıkar çatışması var mıdır? Eğer alan görevlisi aynı zamanda iç teftiş yapıyorsa? Bu iyi bir fikir midir? (iç teftiş ve alan danışma farkı arasındaki tartışmaya tekrar dönebilirsiniz) Genç denetçilerinin onlardan yaşça büyükleri , saygın çiftçileri çok sıkı sorgulamak istememeleri konusunda ne yapılabilir?

6. ICS Personnel 12


Çıkar Çatışmaları

Çıkar çatışması, bir denetçinin (veya onay personeli, satın alma elemanı vb.) tarafsızlığından ödün verildiğinin düşünülebileceği durumdur.

Bir çıkar çatışması İKS’nin genel bütünlüğünü tehlikeye atar.

Olası çıkar çatışmaları, gerçek çıkar çatışmalarını önlemek için baştan deklare edilmelidir. İKS yöneticisi deklarasyonları kontrol eder ve kimsenin bir ‘çatışma’nın ortaya çıkabileceği çiftçileri teftiş etmediğini ve onaylamadığını temin eder.

Örnek: Bir denetçi yakın ailesini veya dostunu teftiş edemez!


Çıkar çatışması : danışmalık – iç teftiş Çıkar çatışması konusunda en çok tartışılan noktalardan bir tanesi iç teftişle alan danışmanlığının ayrılmasıdır. Aynı kişinin aynı çiftçi için hem denetim hem danışmalık yapması çoğunlukla bir çıkar çatışması olarak algılanır. Bu düşünce, esas olarak sertifikasyon kuruluşlarının danışmanlık ve denetimin ayrılması kriterinden kaynaklanıyor, fakat bir danışmanın çiftçiye çok yakın olması nedeniyle organik standardın her alanını inceleyerek tam ve ayrıntılı bir teftiş yapamayacağı korkusu da çıkar çatışmasını akla getiren nedenlerden. Ayrıca iki farklı kişinin çiftliği ziyareti değerlendirmenin tarafsızlığını artırır ve sorun riskini azaltır. Bu nedenle bir çok proje alan görevlilerinin görevlerini belli aralıklarla değiştirmeye başladı. Örneğin bir alan görevlisi, bir sene meslektaşının çiftliklerini teftiş ederken ertesi sene o çiftlikte danışmanlık yapıyor. Fakat bu uygulamanın sonucunda bazı projelerde, iç kontrollerde tarafsızlık ve ayrılma adına alan danışmanlık görevinin gözardı edildiği gözlendi. Ayrıca, bazı küçük projeler denetim ve danışmanlığı ayırmak için yeterli sayıda eleman bulmak konusunda ciddi zorluklar yaşadılar. Bu nedenle, kural değiştirildi. Şimdi iç teftiş ve alan danışmanlığının birbirinden ayrılması şart değil. Önemli olan nokta, iç teftişin tarafsızlığından emin olmaktır; çıkar çatışması olmayan ayrı bir işlem olmalıdır (denetçi ve danışman çiftçilere çok yakın olmamalıdır). Eğer danışmanlık ve teftiş aynı çiftlik için aynı kişiler tarafından yapılıyorsa dış sertifika kuruluşu iç teftişin kalitesi ve denetçinin tarafsızlığı üstünde duracaktır.

Tartışma: Danışmanlık ve iç denetimin birbirinden ayrılması Katılımcılara onlara (bir sertifika kuruluşu veya başka kayna tarafından) danışma ve teftişin ayrı olması gerektiğinin söylenip söylenmediğini sorun. Sistemlerini değiştirmeleri gerekmiş mi? Bu ayrılığı nasıl buluyorlar? Kendi sistemlerinde bir anlamı var mı? Ayrılığın avantajları, dezavantajları nelerdir?

6. ICS Personnel 13


Teftiş – Alan danışmanlığı karşılaştırması

• Alan danışmanlık servisi organik projenin önemli bir özelliğidir ve genellikle alan danışmanları aynı zamandaiç denetçilerdir.

• Fakat, alan danışmanları genellikle çiftçilere çok yakınlardır ve aynı köylerde yaşarlar, bu nedenle teftişi gerçekleştirebilecek kadar‘tarafsız’ değillerdir.

• Birçok İKS operatörü bu sorunu alan görevlilerini(danışmanları) iç teftiş için projenin farklı bölgeleri arasında değiştirerek çözer.

• Yine de bazı durumlarda alan danışmanlığı ve iç teftişin aynı kişi tarafından yapılması kabul edilir, ama en azından bunlar birbirinden açıkça ayrılmış işlemler olmalıdır. Bu, ancak danışman tarafsız bir teftişi temin etmek için çiftçilerden yeterince “uzak” ise mümkündür.

• Çiftçileri standardın gereklilikleri ve işlevi hakkında bilgilendirmek danışmanlık sayılmaz. Bir iç teftişte de tavsiyelerde bulunulabilir.


6.7 Satın Alma Personeli Satın alma görevlileri satın alma işlemlerinden sorumlu olmalıdır. Bir satın alma görevlisi aşağıdaki işleri yürütebilmelidir:

• Çiftçilerin kimliklerinin kontrolü. • Ürünü sayara veya tartar. • Ürünün anlaşılan standartlara ulaşıp ulaşmadığına karar verir. • Satış için sunulan ürünün miktarının çiftçilerin denetim listelerinde kayıtlı verim

tahminleriyle uyumunun kontrolü. • Satın alma listesine ürünün miktarını ve tarihini kaydeder. • Çiftçiye fatura yazar (tarih, kilo veya sayı, isim, kod, fiyat) • Para işlerine bakar, ürünün fiyatını öder. • Günlük olarak satın alma listesini her bölge için düzenler. • Paket/torba veya konteynırların yüklenip, ve işleme tesislerine İKS yürütmeliğine

uygun sevkıyat gerçekleştirildiğini temin eder. • İKS operatörünün istediği gibi satın alma kayıtlarını tutar.

Satın alma personelinin görevi zordur, satın alma görevlilerinin fiyatlardan memnun olmayan çiftçilerden veya kalitesiz ürünü reddetmekten çekindikleri çok sık görülür. Bu görevliler alanlara giderken yanlarında çok yüksek miktarlarda para taşırlar ve bu yüzden elemanın ve paranın güvence altında olması önemlidir. Hem güvenlik hem de etkililik açısından satın alma işi için genelde iki satın alma elemanı görevlendirilir. İKS operatörü satın alma işlerini yakından gözetmelidir, ve elemanların tüm kurallara uyduğunu temin etmelidir. Sözleşmeli alıcılar kullanıldığında, İKS çatısı altında çalışan satın alma elemanlarıyla aynı vasıflara ve eğitime sahip olduklarına dikkat edilmeli, ve düzenli olarak denetlenmelidirler.

6. ICS Personnel 14


Satın alma görevlisi aynı zamanda aşağıdaki görevleri yerine getirebilmelidir:

• Çiftçilerin kimliklerinin kontrolü.• Ürünün sayımı veya tartılması.• Ürünün istenilen kaliteye ulaştığının

değerlendirilmesi• Satış için sunulan ürünün miktarının

çiftçilerin denetim listelerinde kayıtlı verim tahminleriyle uyumunun kontrolü ve çıkan sorunlarla ilgilenilmesi.

• Bununla ilgili dokümanların hazırlanması.

• Fatura yazılması vb.• Ödemelerin yapılması.

Satın Alma Görevlisi


Personel Dokümantasyonu Tüm İKS kadrosu için, personel klasöründe aşağıdaki belgeler bulunmalıdır.

- İş tanımı - CV - Sözleşme veya çalışma detaylarını bildiren başka bir belge, vb. - İmzalı çıkar çatışması deklarasyonu (denetçi/onay personeli/satın alma görevlileri) - Gizlilik anlaşması (belki onay kurulu elemanları için faydalı olabilir)

Tüm eğitim aktivitelerinin kaydı (tarih, içerik, katılımcılar) İKS operatörünün merkez ofisinde tutulmalıdır.

6. ICS Personnel 15


İKS kadrosunun her elemanının görev ve sorumlulukları, İKS operatörü tarafından açıkça tanımlanmalı ve belgelenmelidir.

İKS operatörünün her anahtar pozisyon için aşağıdaki bilgileri bir dosyada saklaması sık görülen bir uygulamadır:

• İş tanımı ve sorumlulukların ayrıntıları

• Çalışanın CV’si

• Çalışanın sözleşmesi veya işe alma koşullarını içeren belge

• İmzalı Çıkar Çatışması Deklarasyonu

• Bazı pozisyonlar için imzalı gizlilik anlaşması

• Eğitim kayıtları

Personel Dokümantasyonu

7. E itim İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 74

7. Eğitim Giriş İKS eğitmenlerinin ve çiftçilerinin eğitimi İKS sürecinin önemli bir parçasıdır. Hedef çiftçilerin, ve proje çalışanlarının organik çiftçiliğin gerekli tüm konularını anlamarlını ve organik tarımla ilgili iç yönetmeliğin tüm içeriğinin ve sonuçlarının /uygulamalarının bilincine varmalarını sağlamaktır. Bölümün yapısına bir bakış Çiftçilerin eğitimi

• Bilinç geliştirmek • Bir İç Kontrol Sistemini (İKS) anlamak ve uygulamak • Çiftçilerin organik tarım ve yönetim becerilerini geliştirmek için sürekli eğitim • Alan danışmanlık modelleri

Öğrenilmesi gerekenler Organik tarım usullerinin anlaşılması zaman ve tecrübeyle gelişir. Çiftçilerin teknik bilgilerini geliştirmek ve organik tarım ve İKS’ye duydukları güveni artırmak için düzenli eğitim çok önemli bir araçtır. Çiftçilerin eğitimi düzenli iletişimi sağlar ve kazayla uyumsuzluk riskini azaltır.


Eğitim neden bu kadar önemli? İKS’nin düzgün işlemesi için tüm kadronun iyi eğitimli ve bilgili olması çok önemlidir. Aynısı çiftçiler için de geçerlidir. Gerekliliklerin farkında olmalıdırlar ama aynı zamanda organik üretim yöntemleriyle ilgili yeterli teknik bilgi eğitimi almalıdırlar (örn. kompost yapımı, zararlıyla mücadele). Genellikle kalite artırılması konusunda da eğitim ürünlerde iyi kaliteyi temin etmek bakımından gereklidir.

7. Training 1


Eğitim Önemlidir

• İKS kadrosunun ve çiftçilerin eğitimi İKS sürecinin önemli bir bölümüdür.

• Hedef çiftçilerin, ve proje çalışanlarının organik çiftçiliğin gerekli tüm konularını anlamarlını ve organik tarımla ilgili iç yönetmeliğin tüm içeriğinin ve sonuçlarının /uygulamalarının bilincine varmalarını sağlamaktır.


İKS kadrosunun eğitimi İç denetçiler Tüm personel içinde, iç denetçilerin eğitimi herhalde en önemlisidir. Bu nedenle, IFOAM İKS Rehberi’nde tüm iç denetçilerin yılda en az bir kez eğitilmeleri açıkça talep edilmektedir. Eğitim genellikle bir seminer (teori) bölümünden ve alanda pratik bölümden oluşur. Eğitim yıl boyunca da önemini yitirmez. Örneğin, bir denetçinin teftişleri diğerlerinden daha zayıfsa, bunun için eğitim, ortak teftişler düzenlenerek kolayca organize edilebilir. (İki denetçi birbirlerinin teftişlerine giderler ve birbirlerinden öğrenirler). Eğitim programları eğitime destek için dış uzmanların (danışman, denetçi, yönetici, belgeleyici vb.) becerilerinden de yararlanabilir. Diğer İKS personelinin eğitimi Tüm elemanların görevleri için yeterince vasıflı olduğunun temini için tüm personel eğitimden geçmelidir.

7. Training 2


İç Denetçinin Eğitimi

• İç denetçiye yılda en az bir kez alanında uzman bir kişi tarafından eğitim verilmelidir.

• Eğitimin tarihi ve eğitim programının ayrıntıları İKS operatörünün personel dosyalarında belgelenmelidir.

Eğitim birçok beceriyi kapsamalıdır:

• Standartlar, prosedürler ve dokümantasyona yapılan değişikliklerle güncel bilgilerin verilmesi

• Özellikle birinci yılda, tecrübeli bir denetçi eşliğinde uygulamalı eğitim

• Tecrübeyi genişletmek için diğer alanlardan diğer denetçilerle çalışmak da yardımcı olabilir.

7. Training 3


Diğer İKS çalışanları

• Tüm personel kendi alanlarıyla ilgili eğitim almalıdır. Çalışanların organik sistemler hakkında temel bilgiye ve kendi çalışma alanında uzmanlığa sahip olması beklenir.

• Onay personeli, hem İKS’de olan değişiklikler hem de dış sertifikasyon kuruluşunun koşullarındaki değişikliklerle bilgilerini tazelemek için eğitim almalıdır.

• Ürünlerin alınmasıyla ilgilenen personel eğitilmeli ve düzenli olarak kontrol edilmelidir, çünkü alım-satım kayıtları, çiftçinin verimi ve gerçek satışların ilişkilendirilmesi için çok önemlidir.

• Bu tip eğitimlerin hepsi eğitimin tarihi ve içeriğini belirtecek şekilde belgelenmeli ve İKS Personel kayıtlarında bulunmalıdır. Bu kayıtlar dış teftiş sırasında denetçi tarafından istenebilir.


Çiftçilerin eğitimi _ Bilinç geliştirmek Çiftçilerin eğitimi, çiftçilerin standartlara uyumunun gözetimi ve ölçümü için İKS’nin kritik bir bölüm olarak görülür. Çiftçilere İKS tanıtılmadan önce, “organik nedir?” konulu bir altyapı eğitimi almaları gerekir. Bu giriş eğitimi vasıflı proje danışmanları veya İKS personeli tarafından yürütülebilir. Eğitim, ayrıca çiftçilerin ilerlemesini değerlendirmek için resmi olmayan kontrol olanakları sağlamak ve acilen ilgilenilmesi gereken konulara ışık tutmak ve çözüm bulmak açısından önemlidir. Eğitmen eğitim tarihlerinin ve katılımcıların kayıtlarını tutmalıdır. Böylece çiftçilerin İKS’ye ve organik tarıma bağlılıklarını değerlendirmek için bir yöntem daha kazanılmış olur. Sürekli eğitim Çiftçilerin eğitimi devam eden bir süreç olmalıdır. Organik eğitim seansları ürün kalitesini geliştirme eğitimi veya fiyat tartışması vb. ile bağlanabilir. Belli başlı teknikler için eğitimler (organik verimlilik yönetimi gibi) bilgi birikimini ve güveni artıracak, bir şeylerin ters gitme riskini azaltacaktır. Alan danışmanlık seçenekleri Çiftçileri eğitmek için birçok farklı model vardır. Genelde çiftçiler en kolay grupça ve önemli konuların tatbikatını yaparak öğrenir. Çiftçi alan okulu, belli bir konuda eğitim için çiftçileri biraya getirmenin iyi bir modelidir. Çiftçi topluluğu liderlerinin çiftçileri kısa eğitimlere katılmak için organize etmekle görevlendirilmesi, genellikle çiftçileri bir toplantı veya çalıştay için bir araya getirmede en etkili yöntemdir.

7. Training 4


Çiftçilerin Eğitimi

• Çiftçilerin eğitimi İKS’nin kritik bir parçası olarak algılanır.

• Amaç çiftçilerin organik tarımın ilkeleri ve yöntemlerini anlayışını geliştirmek, bilgilerini artırmaktır.

• İdeal olan, İKS’nin çiftçilere genel olarak organiğe girişle başlayıp sonra belli sorunlara veya kritik yönlerine odaklanılarak adım adım tanıştırılmasıdır.

• Model çiftliklerde uygulamalı eğitimi de kapsayan seminerlerle veya düzenli alan danışmanlık ziyaretleriyle eğitim verilebilir.

Alan eğitimi – zararlılar nerede?

Her çiftçi en azından bir kez organik tarım hakkında ön-eğitim almalıdır. Organik tarımda sürekli eğitim önemlidir!

7. Training 5


Sürekli Eğitim

• Organik eğitim seansları, verimin, girdilerin ve satışların kaydedilmesi için prosedürlere, ve standartlara veya formlara yapılan değişiklikler ile personel ve çiftçilerin bilgilerinin güncellenmesiyle ilişkilidir.

• Organik verimlilik yönetimi gibi özel tekniklerde düzenli eğitim, bilgi birikimini ve güveni artıracak ve sorunların çıkma olasılığını azaltacaktır.

• Not: Çiftçilerin eğitimi için bir el kitabı mevcut: IFOAM Tropik Bölgelerde Organik Tarım Eğitim Kılavuzu (slaytlarla birlikte)

• Eğitim, çiftçilerin ilerlemesini değerlendirmek adına resmi olmayan kontroller için fırsat yarattığından önemlidir. Ayrıca, eğitim acil ilgi gösterilmesi gereken sorunlara ışık tutabilir ve sorunları çözebilir.

• Eğitimci eğitimlerin tarihlerinin ve katılımcıların kayıtlarını tutmalıdır. Böylece çiftçilerin İKS’ye ve organik tarıma bağlılıklarını değerlendirmek için bir yöntem daha kazanılmış olur.


İlave ipuçları : Nasıl iyi eğitimi verilir Eğitimciler için anahtar başvuru Organik Nedir? IFOAM Tropiklerde Organik Tarım Eğitimi Kılavuzu 2. Bölüm’e bakınız. Eğitim organize etmek Eğitimci her çiftçiye temel standardın bir kopyasını (çiftçinin dilinde) ve diğer önemli belgeleri (kayıt formu, sözleşme vb.) vermelidir. Eğitimci, çiftçileri

• İç standardın önemli öğelerini tartışmaya ve bazı konulara, katılımcı bir yöntemle, çözüm üretmeye;

• Kayıt formlarına doğru bilgileri girerek iç yönetmeliğe uyum konusunda sorumluklarını göstermeye teşvik etmelidir.

Eğitim seanslarının çoğunda fiyat sorusu ortaya atılır. Eğitimci, bu tartışma için eğitimde ayrı bir zaman dilimi ayırmalıdır. Konu dağılmasın! İKS kadrosunu eğitin Danışmanlık yapanları eğitin Önemli çiftçileri eğitin

Eğitim çalışması: “Bilinci Geliştirmek” Çiftçilerin neyin organik olduğu hakkındaki fikirleri çok farklı olabilir. Siz organik nedir bilincini yerleştirmeden, çiftçilerin temel ilkelerle tanıştırılması gerekir. Çiftçilere organik tarım hakkında ne bildiklerini sorun ve şu anki tarımsal eylemlerinden organik olduğunu düşündüklerini açıklamalarını isteyin, tahtaya veya kağıda liste çıkarabilirsiniz. Bu listeyi duvar veya tahtanın soluna yapıştırın. Daha önce hazırladığınız bir kağıt veya slaytla (asetatla) çiftçilere iç standardın temel öğelerini gösterin ve açıklayın. Bunu sağa yapıştırın, ve iki kağıt arasında bir kağıt daha gelebilecek kadar geniş açıklık bırakın. Ortaya birinci ve ikinci kağıtlardaki örnekler arasında bağlantı kurun ve çiftçilerin organiğe geçişte standartları karşılamak için ne gibi değişiklikler yapmaları gerekeceğini açıklayın. Bu kağıda “Yapılacaklar-yapılacak eylemler” başlığını verin. 1.Adım: Çiftçilerin Organik tarım hakkında fikirleri 2.Adım: Eylemler 3.Adım: Temel Standartlar, Tampon bölgeler girdiler

7. Training 6


İKS Eğitimci Denetim Listesi (örnek)

TV setinin bulunduğu yerlerde hafıza kartına eğitim fotoğraflarının yüklü olduğu bir dijital fotoğraf makinası çok kullanışlı bir eğitim aracıdır. TV’ye takın ve görsel malzemeniz hazır!

•Çiftçi için kağıt ve kalem

•Çiftçilerin dokümanları için klasör (su geçirmez)

•İçecekler (su)

•Beyaz tahta

•Yapışkan bant

•Tükenmez kalem

• Çevirmeli tablo kağıdı

Eğitim araçları

İKS Standardı (sertifika kuruluşları)

Temel Standartlar

Anket

Sözleşme

Eğitim dokümanları (postersler

Katılımcıların kayıtları

İşaretleKonular

8. Satın alma, İ leme, İhracat İKS’nin olu turulması ve uyumla tırılması için IFOAM E itim Kılavuzu 79

8. Satın alma, Elden geçirme, İşleme ve İhracat (Eğitim çalıştayları için bu bölümü 5.bölümden (Çiftlik Kontrolü ve Onay Prosedürleri) sonra sunulması önerilir.) 8.1 Alım-Satım İşlemleri Ürünlerin satın alınması, elden geçirilmesi, işlenmesi, ve ihracı genellikle organizasyonlar (örn. şirketler, kooperatifler) tarafından yapılır. Çoğunlukla bu İKS operatörüdür ama başka bir şirkte olabilir. Ürün genelde çiftçilerden satın alınır, sonra işlenir ve pazar için paketlenir. (2. bölümdeki Proje organizasyonu’na bakınız.) İKS operatörü çiftçilerin organik diye satışa sunduğu ürünün sertifikalı organik olduğundan emin olmak zorundadır. Satın-almanın dokümantasyonu çok önemlidir çünkü çiftçiler kendileri genellikle satışlarının kayıtlarını tutmazlar. Bu ürün daha sonra “organik ürün” olarak ele alınmalıdır, ve standartlara uyumsuz hale gelebilecek şekilde karıştırılamaz veya değiştirilemez. Bölümün yapısına bir bakış Farklı alım-satım sistemleri Satın alma usulü ve dokümantasyon Satın alma personeli ve riskler Satın almada hataları nasıl önleriz

Öğrenilmesi gerekenler Alım-satım usulünün dokümantasyonu İKS sürecinin önemli bir bölümü ve iç ve dış denetimin önemli odak noktalarından biridir. Dokümantasyon sistemleri üretimin ve işlemenin karmaşıklığına göre değişkenlik gösterebilir, ama her zaman minimum gereklilikler karşılanmalıdır. Alım-satım dokümanlarının (belgelerinin) hazırlanması İKS usulüne uygun olmalıdır.

8. Buying, Handling, Storage & Export 1


Alım/Satım Prosedürleri

• Ürünlerin alımı, i lenmesi ve ihracatı genellikle İKS operatörünün sorumlulu undadır, ama ba ka bir organın (örn. i leyici) çiftli in kapısından itibaren tüm ürün akı ının sorumlulu unu üstlenmesi de mümkündür. (“proje organizasyonu” bölümüne bakınız)

• Satın alma prosedürleri ürünün yalnızca sertifikalı çiftçilerden alındı ınıtemin eder.

• İ leme sistemine giren ürün hala sertifikalı organik kabul edilir ve bula maya veya sertifikasız ürünlerle karı masına kar ı korunmalıdır.


Alım-satım sistemleri Ürünlerin alım-satımında birçok farklı yöntem bulunur, ama asgari gerekliliklerin karşılanması gerektiği unutulmamalı dır ve birçok durum için yazıya dökülmesi gereken ilave işlemler olabilir (sertifika kuruluşu veya alıcının kuralları). İKS operatörü bu kurallara uyulduğunu temin etmekle sorumludur.

1. Çiftçiler çiftlik kapısında satın alma görevlisine direk satış yapabilirler. 2. Çiftiler ürünlerini çiftliklerinden başka bir satın-alma noktasına sevk edebilirler

(yürüyerek, atla, motorla vb.) Genellikle bu noktalar çiftliklerine yakındır. 3. Çiftçiler bazı ürünleri çiftlikte bazılarını satın-alma noktalarında satabilirler. (Bu

genellikle iki satın-alma yöntemi arasında fiyat farkı varsa görülen bir durumdur.) Çiftçiler kasabaya inerken yanlarında organik ürünleriyle dolu bir çanta taşırlar, fabrikada nakit para alırlar ve sonra alışverişe çıkabilirler.

İKS operatörü ürünün organik bütünlüğünün riskte olup olmadığını değerlendirmelidir. Eğer bir risk varsa, bunu önlemek için, ulaştırmada, satın alma işlemlerinde vb. her türlü önlem alınmalıdır.



Alım/Satım Seçenekleri

Ürünlerin alınmasında ve satılmasında birçok farklar vardır.

• Çiftçiler satın alma görevlisine direk olarak çiftlik giri inde satıyapabilirler.

• Çiftçiler ürünleri kendileri bir satın alma merkezine sevk edebilirler.

• İki seçene in birle imi.

Tüm gerekliliklerin yerine getirildi ini temin etmekten İKS operatörüsorumludur.


Satın alma prosedürleri ve dokümantasyon Satın alma sırasında tüm adımların her birinin yazılı olması ve tüm personelin doğru usulün farkında olması çok önemlidir. Her zaman sertifikalı organik ürünler ve organik olmayan ürünler çok belirgin etiketlenmiş farklı çuvallarda tutulmalı ve belirgin işaretlenmiş farklı alanlarda saklanmalıdır. Organik taşıyan araçların sadece organik ürün taşıması ve yüklerini karıştırmaması önerilir. Satın-alma işlemleri genellikle ürünün sayılması veya tartılmasını içerir ve tedarik edilen ürünün kalite değerlendirmesi de dahil olabilir. Herhangibir sözleşmeli alıcıda tüm usule uymalı ve satın almayı kaydetmesi ve çiftçilere ödeme yapması için personelini eğitmelidir. Satın alma Listesi Bir alım listesi örneği IFOAM İKS Rehberi Ek’e konmuştur. Satın alma listeleri ya farklı alım noktalarında defterlerde tutulur veya onaylanmış çiftçilerin isimleri ve tahmin edilen veriminde belirtildiği özel formlar İKS yöneticisi tarafından hazırlanır. Böylece satın alma personeli sadece sertifikalı çiftçilerden aldıklarına ve ellerindeki bilginin son dakika yaptırımlarını da içerdiğine, ve tamamen güncel olduğuna emin olabilirler, ayrıca eğer tahmin edilen verim aşılıyorsa bunu daha rahat fark edebilirler.



Alım/Satım Prosedürleri ve Dokümantasyonu

Seçime ba lı dokümanlar :. Depo yöneticisi satın alma listesini imzalar.

İ leme tesisine teslim – satın alma listesiyle sevkıyatın kontrolü.

Seçime ba lı dokümanlar: Satın Alma listesinin kopyasıyla beraber bir sevkıyat notu

Yükleme.

Fatura hazırlanır – çiftçinin detayları, tarih, miktar, kalite ve fiyat.

Para ödenir ve fatura kesilir.

Satın alma listesi – satın alınacak malın miktarının, çiftçinin adının, tarihin, ve organik kalitenin girilmesi.

Satın alma görevlisi çiftçilerin ürünlerinin kalitesini kontrol eder, ve tartar veya satar.

Satın alma listesi veya (resmi) SertifikalıÇiftçiler Listesi (çiftçinin statüsünü kontrol)

Satın alma görevlisi her çiftçinin kimli ini ve organik statüsünü kontrol eder.

Satın alma noktaları hazırlayın/kurun (tartı, çiftçi listesi, nakit para, fatura defteri)

Satın alma DokümantasyonuSatın alma prosedürleri (Çiftçiden)

Çuvalların etiketlenmesi (organik kod/lot); güncel stok kayıtlarının tutulması.

Ara depolama.



Örnek Satın Alma Listesi

Satın alma dokümantasyonu için önemlidir:• Belirtilen organik kalite• miktar• çiftçi adı ve kod numarası• Çiftçi bir fatura alsın• Ürünün adı (eğer farklı ürünlerse)


Satın alma personeli ve satın almada olası sorunlar Satın alma işi, kadrolu satın alma görevlileri veya anlaşmalı satın alma aracılarıyla yürütülebilir; ama her ikisi de tamamen yürütmeliğe bağlı çalışmalıdır ve İKS operatörleri bunu temin edebilmelidir. Tüm satın alma personelinin açık görev tanımları ve yazılı sözleşmeleri bulunmalıdır. Anlaşmalı aracıların kullanılması ulaşım şartlarının kötü olduğu bölgelerde yaygındır. Bu uzak bölgelere ulaşmak için özel araçlar gerekebilir. İşleyici/alıcı uygun bir araç için gerekli harcamayı göze almaya gerek görmeyebilir. Eğer aracılar kullanılıyorsa, İKS operatörü bu anlaşmalı satın alma aracılarını, satın alma sezonu sırasında herhangi bir noktada denetleyebilir. Bu kontrollerin amacı, çiftçilere anlaşılan fiyatlarda ödeme yapıldığından, gerekli kayıtların tutulduğundan, ve her satılan parti için bunun işleyici/alıcıya geçirildiğinden emin olmaktır.

Tartışma: Satın alma işlemlerinde riskler Aşağıdaki konuları tartışın ve mümkünse en kritik olanları tahtaya veya bir şemaya yazın. a. Katılımcılara İKS’lerinde kullanılan farklı satın alma isistemlerini

sorun. Sertifikalı olmayan ürünler için de geliştirdikleri sistemler var mı? Farklı sistemlerle ne gibi tecrübeleri oldu? Prosedürlerin iyi gözetilen organik ürün akışını temin etmek için yeterli olduğunu düşünüyorlar mı?

b. Çiftçilerden mal alan alıcıların karşılaşabilecekleri sorunları tanımlayın. Örnekler: • Çiftçiler nüfus cüzdanlarını unuturlar ve alıcı onları tanıyamaz. • Tahmin edilenden çok daha fazla mal getirirler. (Komşuların

mı?) • Ürünler kalitesizdir. (Uzun süre çuvalda beklemiştir, kirlidir,

böcekler ve zararlılar vardır, vb.) Alıcı almayı reddeder; çiftçi sinirlenir ve alıcıyı tehdit eder.

• Fiyat çok düşüktür, çiftçi daha çok ister. Alıcı dağlarda etrafı kızgın çiftçilerle çevrili, tek başına kalmıştır.

• Çiftçiler ürünleri satın alma noktasına zamanında getirmeyi unuturlar.

c. İKS operatörü için satın alma personelinin hatalarıyla ilgili riskler. Örnekler: • Eğer satın alma görevlileri miktar başına ücret alıyorlarsa

daha çok mal getirmek için kayıtsız çiftçilerden almayı düşünebilirler.

• Kayıtlı çiftçilere giden yollar çok kötüdür bu nedenle onlarda daha yakındaki kayıtsız çiftçilerden ürün alırlar.

• Sertifikasız çiftçilerden normal fiyata ürün getirirler ve organik için verilen payı kendilerine saklarlar.

• Tanıdıkları, eskiden sertifikalı şimdi sertifikasız lan çiftçilerden ürün satın alırlar.

Önemli kritik kontrol noktalarının, daha sonra tartışılmak üzere bir listesini yapınız.


Satın almada hatalar nasıl önlenir Kritik sorunlar organik ve organik olmayan ürünlerin birbirine karışması ve ürünlere bazı kaynaklardan bulaşmalardır (kir, mazot, pestisit gibi). Bu sorunlar, kaza sonucu veya bazı kimselerin organik olmayana ürünleri organik olarak satma amaçları nedeniyle ortaya çıkabilir. Uyumsuzluk için neden her ne olursa olsun, sonuç aynıdır. Uyumsuzluk seviyesi değerlendirilir ve gereken yaptırımlar uygulanır. Satın alma personelinin çiftçilerle iletişiminde karşılaşabileceği bazı problemler tartışma konuları olarak yukarıda “Alım-satım Sistemleri”nde sıralanmıştır. Diğer kritik olaylar bir satın alma noktasında ilgi bekleyen çok fazla çiftçi bulunmasından doğabilir. İnsanların sayısı bir alıcıyı zor durumda bırakabilir ve evrak işlerinde hatalara neden olabilir. Bu transfer noktalarında karşılaşılabilecek olası sorunların çoğu İKS operatörü’nün (alan görevlileri ve satın alma personeli vb.) İKS gerekliliklerini takip etme yeterliliğine bağlıdır. Satın alma sürecinin etkin bir şeklide yönetildiğinden emin olmak için İKS satın alma personeli veya aracılar: 1. Satın almayı düzgün yürütebilecek yeterli sayıda eleman olduğunu temin etmelidir.

• İdeal olanı en az iki kişinin çalışmasıdır. Biri ürünü değerlendirir tartar, diğeri ayrıntıları kaydeder, ödemeyi yapar.

2. Satın alma personelinin eğitimli olduğunu ve işi bildiğini temin etmelidir. • Yılda en az bir kere eğitimden geçilmeli, belgeler ve kayıt tutma ve ürün veri raporu

hazırlama usulü değişikliklere göre güncellenmelidir. 3. Kamyon şoförleri ve ürünü elleyen diğer elemanların karışma veya yanlış yerleştirme riskinin farkında olduklarını temin etmelidir.

• Her üretim sezonunun sonunda kısa bir eğitim verilmelidir.

Motivasyon çalışması: Hataları nasıl önleriz? Katılımcılara bu tip hataları önlemek için genel olarak ne gibi önlemler alacaklarını sorun.



Satın alma sırasında hatalar nasıl önlenir

Satın alma sürecinin düzgün yönetildi inden emin olmak içim, İKS satın alma görevlileri veya anla malıelemanlar:

• Satın almayı düzgün yürütebilmek için yeterli sayıda eleman oldu undan emin olmalıdır.

• İdeal olarak en az iki ki i çalı malıdırlar. Biri ürünü de erlendirir tartar, di eri ayrıntıları kaydeder, ödemeyi yapar.

• İKS kadrosu tarafından yakından denetlenmelidirler.

• Satın alma kadrosunun e itimli oldu undan ve i lerini nasıl yapacaklarınıbildiklerinden emin olmalıdırlar.

• Kadro yılda en az bir e itim almalı, dokümanlara, ve ürünlerin verilerini kayıt ve rapor etme prosedürlerine yapılan de i ikliklerle bilgilerini güncellemelidir.

Tartışma: Kritik Noktalar Satın almada olası kritik durumların veya hataların listesine geri dönün. Bu listeleri tahtanın sağ tarafına konuya göre yerleştirin. Sonra her kritik durumu ayrıntılı tartışın: ne yapılmalı? Bunun tekrar meydana gelmesi nasıl önlenir? Bu önerileri sağ tarafa yerleştirin/sığdırın.


Örnekler:

• Çiftçilerin verimi, tahminleri geçiyorsa, tahminleri gözden geçirin (tabii ki yanlış olabilirler) ve bereketli mahsulleri hesaba katın. Ürünü satın alın, İKS koordinatörüne haber verin ve sorun çözülene kadar bir kenara koyun. Koordinatör bölgeye iç denetçiyi yollayacaktır, denetçi tahminlerin yanlış olup olmadığını (denetçileri daha iyi eğitin) veya çiftçinin hile yapıp yapmadığını (yaptırım) kontrol edecektir. Ürünün kabul edilmesiyle ilgili son kararı koordinatör verir.

• Satın alma listelerinde (veya satın alma amaçlı kullanılan çiftçi listelerinde) meydana gelen hatalar genellikle insanlardan kaynaklanır. Sorunu bir an önce İKS operatörüne, organik yöneticiye veya satın alma görevlisine bildirin. Eğer listede bir çiftçi eksikse fakat organik olduğunu belgelerle kanıtlayabiliyorsa, bu ürünün satın alınması, tüm ayrıntıların kaydedilmesi, ve satın alma listeleri yenilenene veya onaylanana kadar bir kenara ayrılması tavsiye edilir. Dikkat: Sırf daha önce sertifikalanmış diye bir çiftçinin HALA sertifikalı olduğuna inanmayın.

• Ürünlerin karışması (örn. kazayla) ciddi bir problemdir ve genellikle tüm karışmış partinin sertifikasını yitirmesiyle sonuçlanır. Eğer çuvallar/paketler açıkça etiketlenmediyse bu durumun meydana gelme olasılığı yüksektir. İyi bir etiketleme sistemi (kolay görünen, örn. farklı renkli çuvallar) ve personelin iyi eğitilmesi yardımcı olabilir. Ayrıca kendi elemanlarınızın da ürünleri karıştırmak isteyebileceğini (sertifikasız yerlerden satın almak) unutmayın, bu nedenle onların çıkarlarını/maaşlarını böyle bir hareketten caydıracak şekilde düzenleyin.


8. 2 Ürün Akışı Kontrolü (Elden geçirme) ve Saklama Bu bölümün ilk bölümü sadece satın alma üzerinde durdu. Bu bölümde odak noktası tüm ürün akışı ve genel olarak tüm aşamalarda geçerli olan gereklilikler olacak. Elden geçirme, sistemde insanların bir ürünü nasıl işleyip paketlediklerini tanımlamak için kullanılan terimdir. Bir saklama ünitesi veya depo, organik ürünlerin tutulduğu fiziksel çevredir. Saklama, ürünü depo veya saklama ünitesine taşıma (işlemeden önce veya sonra) ve depodayken bakımını yapmaktır. Bölümün yapısına bir bakış Ürün akış kontrolünün ilkeleri Tüm aşamalarda organik ürünlerin elden geçirilmesi Organik ürünlerin saklanması

Öğrenilmesi gerekenler Standartlara uyumu sağlamak için ürün akışının her aşamasının gözetilmesi ve kontrolü önemlidir. Yaparak öğren metodu düzgün bir ürün akışı şeması geliştirebilmek için çok daha etkili bir yöntemdir. Dokümantasyonun hazırlanmasından önce ve sonra prosedürün tüm aşamalarından deneyerek geçin. Her aşamadaki risklerin farkında olmak çok önemli bir çalışmadır. Anlaşmalı işleyicilerin ve depo elemanlarının standartlara uyabilme kapasiteleri uyum sürecine bir risk daha ekler. Organik gereklilikleri de kolayca içine alabilecek ürün akış sistemleri ve prosedürlerine birçok işletme zaten sahiptir (ISO ve HACCP). Ürünlerin kaza sonucu karışması veya bulaşmasına karşı en iyi sigorta elemanların eğitilmesidir.


Organik ürün akışı sistemlerinin özeti Ürün akışını yakından izlemek için prosedürler oluşturmanın ve devam ettirmenin mantığı sertifikalı organik ürünleri sertifikalı olamayanlarla karışmasını veya herhangi bir bulaşmayı önlemektir. Ürün akış sistemi bir ürünün çiftlikten, işleme, ve satış noktası veya ihracata kadar olan tüm adımların izini sürebilmek ve gözetmek için tasarlanmalıdır. İKS şunları kapsayabilir:

• Çiftlikten ihracata ürün akışı (İKS’den bir işleyici şirket sorumluysa sık görülür) • İKS, çiftçinin ürününü bir işleyici veya alıcıya sattığı noktada durur. Bu durumda,

işleyici veya alıcı, alınan ürünlerin sertifikalı çiftçilerden alındığını ve çiftçinin verim tahminleriyle uyumlu olduğunu temin edebilecek prosedürlere ve ayrıca kendi sertifikasına sahip olmalıdır.

Bu ikinci örnekte bir İKS operatörü işleyici/alıcı’nın ürünleri elden geçirme ve işleme sistemlerinin yönetimini sağlayabilir. Bu tip bir ilişki için düzenlemelerin sözleşmeyle resmileştirilmesi en iyisidir.



Ürün Akış Kontrolü

Ürün akışı, bir ürünün işleme, elden geçirme, ve depolamanın farklı aşamalarından geçerken hareketini izlemek/göstermek için kullanılan bir terimdir.

Satın alma merkezi

Merkezdepo

Taşeronişleyici

İhracat

Çiftlik



Sorumlu kim?

Çiftlikten ihracata ürün akışını İKS yönetmeli ve kontrol etmelidir.

Buna alternatif olarak, İKS operatörünün sorumluluğu, ürünün işleyici veya satıcıya satıldığı noktada bitebilir. Bu durumda işleyici veya satıcı, işleme kriterlerine uyumu temin etmek için gerekli prosedürlere sahip olmalı ve bireysel olarak sertifikalı olmalıdır.

Satın almammerkezi

Merkezdepo

Taşeronişleyici

İhracat

Çiftlik

İKS operatörü Satın alan işleyici veya satıcı


Grup çalışması: Ürün akışınızda adımlar nelerdir? Sıralı kareler kullanarak İKS ürün akışınızdaki her noktayı tanımlayın, ürünün işlendiği, paketlendiği, yer veya mal-sahibi değiştirdiği her adımı gösterin. Başka bir kişi/kurum sorumlu olduğu noktaları farklı renklerle işaretleyin. Eğer uygunsa, 8 numaralı slaydı kullanarak tek adımları doldurabilirsiniz, yoksa kartonlar kullanıp bunları tahtaya yerleştirebilirsiniz. 9 numaralı slayt eğer katılımcılar ürün akışı hakkında bilgili değilse örnek olabilir. Bu çalışmaları bir genel risk analizi çalışmasıyla birleştirmeniz tavsiye edilir. (10-12 numaralı slaytlarda yapıldığı gibi) Diğer olası sorunlara örnekler

• Hile • Yeni, eğitimsiz elemanlar yanlış prosedürleri uygular • Kaybolan etiketler • Yanlış dükkana gönderilen ürün • Kimyasal veya endüstriyel kaynaklardan bulaşma • Kirli torbalar veya konteynırlar • Taşıma sırasında karışan ürün • Taşeron firma temizlik protokolüne uymuyor

Bu çalışma gruplara ayrılarak yapılabileceği gibi sınıfça da tartışılabilir. Özellikle risk analizi tüm sınıfla daha rahat yapılır.


Organik ürünlerin elden geçmesinin tüm aşamaları Ürün akışı, ürünün işleme, elden geçme, ve saklama gibi çeşitli adımlardan geçerken hareketini izlemek için kullanılan bir terimdir. Bir İKS’de bu aşamalar genellikle yazılıdır ve bir akış şeması veya tabloda gösterilmiştir. İşlemin farklı bölümleri için farklı protokoller yazılabilir, örn. makine-temizlik prosedürleri, atık suyun idaresi. Saklama ve Elden geçirme için İKS altında minimum koşullar şunlardır:

• Organik ürünün, saklama, işleme ve elden geçirmenin tüm aşamalarında “organik” olarak belirtilmesi.

• Ürünlerin çok kesin ayrılması (sertifikalı organik ve sertifikasız) • Saklama için depo alanları açıkça organik saklama alanı olarak işaretlenmelidir. • Ürünleri işlemek veya depo ve işleme ünitelerinin fümigasyonu için yasaklanan

yöntemlerin hiçbiri kullanılamaz. • Depolarda zararlı kontrolü standartlara uyumlu olmalıdır.

Ürün akışı diyagramı ürünün işlenmesi ve saklanmasının tüm önemli aşamalarını açıkça göstermelidir. Tüm aşamalar denetim ve teftişe tabidir. Miktarların değişimi Ne zaman bir organik ürünün miktarı değişse, teslim alan kişi kısa bir kontrolden geçirmelidir: bu gerçekten organik ürün mü? Sertifikalı kaynaktan başka bir yerden gelmediğine emin miyim? Doğru etiketlenmiş mi ve ürün sevkıyat belgelerindeki bilgilere uyuyor mu? Örn. Sevkıyat belgesi, 20 çuval organik kahve diyor ama siz organik etiketi olmayan 18 çuval teslim alıyorsunuz. Bunları organik depoya götürecek misiniz? Saklama ve işleme süreci genellikle işleyici/alıcı’nın çatısı altında organik ürünler için ayrılan bir ünitede olur. Buna bazı istisnalar vardır, örnek:

• Belli bir işlem için anlaşmalı (taşeron) işleyici kullanılmıştır. (örn. kahve kabuğu çıkarmak için anlaşmalı firma)

• İşleyici/alıcı operasyonun farklı bölümlerini birbirinden uzak tesislerde yapıyor olabilir. (örn. limanda depolama)

Tartışma : Asgari gereklilikler Sıradaki her asgari gerekliliği sunun ve bu kriteri karşılamak için farklı seçenekleri tartışın.



Elden geçirmede asgari kurallar I

Ürünün depolama, işleme ve elden geçme aşamalarının her birinde belirtilmesi. Örnekler:

•Özel ayrılmış konteynerler, organik için yalnızca tek renk, “organik” yazısı belirgin paket etiketleri

•Son ürün için farklı ambalaj (genellikle etikete konması gereken minimum bilgiler verilir)

•Kayıtlarda, sevkıyat kağıtlarında vb. “organik” olduğunun belirtilmesi

Ürünlerin ayrı tutulması (sertifikalı ve sertifikasız)Örnekler:•Özel ayrılmış işleme alanları•Tesis boyunca organik ürün akışını gösteren oklar•Özel ayrılmış depolar, depo bölgelerinin açıkça “organik” diye işaretlenmesi•Özel ekipman•Özel taşıt•Ayrılma aynı makinalar, işleme alanları vb. kullanılmasına rağmen garanti edilebilir (daha sonra)



Minimum Requirements for Handling II

No prohibited methods used to process product or fumigate storage and processing areas.

•No fumigation of warehouses or containers with products•No ionization or irridiation of products•Declaration of all inputs•Protocols to manage possible problems in accordance with standards

Pest management of storage areas must be in accordance with standards•Pest management protocol and records•Check types of possible pests to assess possible problems and implement organic treatment options


Ürün akışı belgelerinin hazırlanması Ürün akışı : Ürünün sistem boyunca (satın almadan ihracata, sorumluğunuz altında olduğu sürece) hareketinin izlediği yolu dikkatlice çizin. Her ünitenin içinde (örn. satın alma merkezi) ürün akışını göstermek için bölümün bir haritasını kullanın. Sertifikalı ve sertifikasız ürünleri belli edecek şekilde işaretli çizgiler ve oklar kullanın. Ürün kayıtları: Şu formları tasarlayın : depo kayıtları (girdi-çıktı ve lot/kod numaralarıyla), taşıma sevkıyat notları (ürün ve miktar, parti, nerden nereye ), giren ürünleri kontrol kayıtları ( hangi ürünlerin teslim alındığını, ne zaman ve nerden, ve kabul edilip edilmedikleri, organik alandan mı geldikleri, organik etiketli mi oldukları) Ürünün sisteme girdiği noktada başlayıp çıktığı noktada durun, örn. konteynıra kondu ve ihracat için mühürlendi. Bu sistematik yaklaşım ve dokümantasyon sisteminde diğer kalite güvence sistemleri (ISO 9000 veya HACCP gibi) temel alınabilir. Bu durumda organik kuralları sisteme eklenir.

Takım çalışması : Ürün akış dokümanlarının tasarımı ve tartışması. (1,5 saat) 3-4 kişilik küçük gruplarda katılımcılarla ürün akış kontrol dokümanları için teklifler hazırlayın: • Ürün akışını diyagramlarda ve ünite planlarında göstererek

başlayın. • Gerekli dokümanları tasarlayın. (depo kayıtları, sevkıyat evrakları

vb.) İşleme aşamalarından çok ( bu ayrı bir çalışmadır) çiftlikten ihracata kadar olan bir çok aşamaya odaklanın. (sevkıyat, sakalam gibi) Sonra en azından bir takımın hazırladıklarını tartışın. Belgelerde önemli bir eksik var mı? Hangi durumlarda bu teklif/çalışma geçerli? Sadece belli operatörler için mi yoksa katılımcılara uygun tüm işleme/saklama eylemleri için mi? Alternatif (Tecrübesiz katılımcılar varsa veya zaman azsa) : Varolan ürün akışı doküman örneklerini inceleyin. (Eğitmen örnekleri toplamalı veya İKS Rehberi Ek’ten almalıdır. )


Organik Ürünlerin Saklanması Sertifikalı organik ürünler hem ürünün bütünlüğünü hem de fiziksel yapısını koruyacak biçimde saklanmalıdır. Organik ürünlerin saklanmasında en önemli riskleri yasaklanan Fümigasyon yöntemleri veya pestisit, kir, mazot dökülmesi dolayısıyla bulaşmalar veya ürün karışmasıdır. Saklama sistemleri standartlara uygun olmalıdır.

• Depolar ürün için uygun yöntem kullanılarak temizlenmelidir (süpürme, yıkama, hava basıncı vb.)

• Ürünler, güneş ışığı, toz, nem, zararlılar ve diğer sorunlardan en iyi korunacak şekilde saklanmalıdır. (torbalar, kağıt torbalar, kutular vb.)

• Saklama alanları erişilebilir olmalıdır. En iyisi sadece organik ürünlere ayrılmış olmasıdır; belirgin olarak “ORGANİK SAKLAMA” diye işaretlenmelidirler.

• Gerekirse, bir zararlı mücadele programı tüm girdi kayıtları, ve operatör tarafın tutulan yönetim raporlarıyla belgelenmelidir.

• Anlaşmalı depo sisteminde, depo işini yürütecek operatörle standartların yerine getirileceğine dair sözleşme imzalanmalı ve protokoller oluşturulmalıdır. Operatörün tesisleri hem iç hem dış denetime, operatörün genel teftişinin bir parçası olarak tabi olacaktır.

Yazılı protokol, bir işlemin nasıl yönetileceğini, kimin sorumlu olduğunu, ve sistemin nasıl gözetilip, kayda geçirileceğini tanımlar. Operatörler protokolleri kayıt tutmak ve standartlara nasıl uymayı hedeflediklerini göstermek için kullanır.



Organik Ürünlerin depolanması

Açıkça etiketlenm

i konteynerl

er

Organik zararlı

kontrolü

Ta eron depolar sözle me

kapsamındadır

Yalnızca Organik

depo alanları

Depoyu temizleyin,

depoda organik ürünleri koruyun

Organik ürünlerin depolanm

ası


8.3 Organik İşleme Ne işlemek olarak kabul edilir? Hasattan önce bir ürünün pazarlanabilmesi için tamamlanması gereken birkaç küçük adım vardır. Bütün bu eylemlerin, çok basit olsalar bile, işleme olarak kabul edildiklerini bu nedenle organik teftişe tabi olduklarını ve işleme kurallarına uygun olmaları gerektiklerini bilmek önemlidir. İşlemler çiftlikte veya merkezi işleme ünitesinde de yapılsa aynı kuralların geçerli olduğunu bilmek önemlidir. Fakat, genellikler çiftçinin evinde yapılan işlemler çok basit oldukları için “hasat sonrası işlemler” adını alırlar ve bunlarla sadece iç organik standart ve iç teftişler ilgilenir. Organik sertifikasyonla ilgili olarak birçok merkezi işleme ünitesi de çok basittir çünkü genellikle sadece bir ürün işlenir (katkı veya yardımcı yoktur) ve işlem neredeyse mekanik bile değildir. Her şeye rağmen, organik işlemeyle ilgili önemli kurallar vardır bu nedenle işleme her yıl organik denetçi tarafından teftiş edilip sertifikalandırılacaktır. İşlemenin, anlaşmalı, bir ticari partnerle (İKS’nin sorumluluğu dışında) veya İKS operatörünün sorumluluğunda olması projenin yapısına bağlıdır.

Tartışma : İşleme Katılımcılarla kendi projelerinde ürünün nasıl işlendiğini, hangi adımların olduğunu sorun. Bu işlemler nerede gerçekleştiriyor? İşlemleri ikinci çalışma için tek tek kağıda yazın. (sıradaki çalışma bir tek merkez ünitede işleme yapılaması halinde )



Örnek: İşleme Aşamaları I

Çiftlikte asat sonrasıi lemkurutma

oyma- ka ukları çıkarmakesmeÇekirdeklerini çıkarma

olivya da kahve kurutulmas ve seçilmesi Çin de çiftçinin yerinde çay i leme

Türkiye de meyva kurutulmasahve çekirde i ç kar lmas



Örnek: İşleme Aşamaları IIMerkezi i leme tesisinde ve/veya ta eron i leyicide• Yıkama/kurulama• ayırma• Harmanlama ve karı tırma• Ö ütme/kesme• Kabu unu veya çana ını çıkarma(örn kahvenin kuru i lemi)• Çok malzemeli i leme(örn. ya da muz cipsi kızartmak)

• ambalajlama

a da muz k zartmak Çin de patates ni astas n n paketlenmesi

ilipinler de muzlar derecelendirmek ve ay rmak


Organik işlemenin önemli özellikleri Ayırma ve belirtme Organik notların (organik, geçiş ve konvansiyonel) ürün akışının her aşamasında ayrı olması.

- İşleme sırasında ayırma, örn. organik için özel günler ayırarak, ayrı işleme atölyeleri kullanarak, organik işleme sırasında deneterek.

- Makinaları organik işlemeden önce bulaşmaları önlemek için yıkayarak, organik ürünler için sadece temiz torbalar kullanarak.

- Saklama sırasında ayırma: ayrı odalar veya alanlar, belirgin “organik” tabelası

Ürünlerin tüm aşamalarda organik olarak belirtilmesi, her zaman organik işareti bulunmalı. Malzemeler ve İşlem yardımcıları Bir ürüne giren tüm tarımsal malzemeler sertifikalı organik olmalıdır (standarda bağlı belli istisnalar vardır). Örnekler: -Organik muz cipsi : muz, şeker, ve palmiye yağı sertifikalı organik olmalıdır. -Baharat karışımı: kullanılan tüm baharatlar, az miktarda bile olsa organik olmalıdır. -Doğal boyası (bitki özü) : shea yağının daha iyi bir rengi için sertifikalı organik olmalıdır. Kullanılan tüm tarımsal olmayan malzemeler veya işlem yardımcıları (tuz ve su hariç) bağlı olunan organik standartla açıkça izin verilmiş olmalıdır. Bu organik ürünle direk temas eden tüm yardımcılarla ilgilidir.

- Yıkama suyuna atılan maddeler örn. sitrik asit (izin verilir) - Renk prezervatifleri örn. kuru meyvalar için sülfür (organikte yasaktır) - Pıhtılaşmayı önleyici maddeler örn. kalsiyum klorür (izin verilir) - Prezervatifler örn. nitrojen gazıyla paket yıkamak (izin verilir)

Her organik standardın izin verdiği tarımsal olmayan ürünler ve işlem yardımcıları listesi Ek’te bulunmakta. Dokümantasyon Tüm malzemelerin ve işlemlerin sertifikasyon durumları (organik ham maddelerin teslimatından son ürüne kadar) ayrıntılı belgelenmelidir (gelen ürünlerin sertifikaları, işlem günlükleri, depo kayıtları). Bir LOT işlem sisteminin tanıtılması ve tüm dokümantasyonun lot’a göre düzenlenmesi ısrarla tavsiye edilir. Birçok işletmede organiğe uyarlanabilecek ürün akış sistemleri ve prosedürler vardır (ISO HACCP) Belgeler tüm gereklilikleri karşılayacak şekilde tasarlanmalıdır (farklı standartlar için farklı dokümantasyon sistemi kullanılmamalıdır).



Important Requirements for Organic Processing

eparation dentification- separation during processing- separation during storage transport- la elling as organic at all stages- lot num er system if possi le

rganic ingredients processing aids- only organic ingredients- only permitted processing aids

Documentation- processing records- arehouse records- inventory records


Not: Hem organik hem konvansiyonel işleme yapan üniteleri için, tüm ürünü bir tesis haritasıyla ve kat planlarıyla göstermek faydalı olabilir. Tesis haritası: İşleme bölümünün bulunduğu tesisin bir haritasını çizin, tüm binaları gösterin ,her binanın ne için kullanıldığını belirtin, ve organik ürünlerin eldengeçtiği binaları belli etmek için farklı renkler kullanın. Kat planı: Organik ürünlerin elden geçtiği tüm binalar için bir kat planı çizin. Depoları, işleme alanlarını, makinaları, ve önemli eylemlerin yapıldığı tüm kilit noktaları belirtin. Örn. satın alma noktası, paketleme vb. Sertifikalı organik ve sertifikasız ürünlerin nerelerde elden geçtiğini ve saklandığını belirtmek için farklı renkler kullanın.

Grup çalışması: İşlemler, Merkez ünite Küçük takımlarda işleme şeması çıkarın: ünitedeki tüm işlemler bulunsun. En iyisi aşağıdaki kolonların bulunduğu bir tablo hazırlamak olacaktır: -İşlem (işleme noktası)ı -işlemin ayrıntıları, ilaveler, organik notu, yardımcılar vb. -oda/alan -dokümantasyonu (kayıt) Örnek : Girişte tartmak – Gelen miktarı stok defterine girmek – az miktarda gelen ürünü kullanarak 2 tonluk partiyi pekiştirmek – pekiştirme defterine kayıt düşmek. Ürünleri yeni torbalara doldurmak – yeni parti numaralarıyla etiketlemek – ara depo odası 1’e götürmek – her partinin 2 numaralı atölyede temizlenmesi – ihracat paketlerine yerleştirmek – paketlere nitrojen sıkmak – ihracata kadar depo 3’te saklamak.


Ayırma nasıl garanti edilir? Sertifikalı organik ve geçişte organik (uygunsa), ve sertifikasız ürünlerin ayrılması gerekli prosedürler ve kontrol sistemlerinin bulunması ve bu prosedürlerle çalışma konusunda eğitimli personelin varlığıyla garanti edilir. Bu sistemlerin düzenli gözetim ve teftişi (iç ve dış) ayırma kuralının sürekli uygulandığını tasdik etmeye yarar. Tüm ürünler hesaba katılmalıdır. İKS dokümantasyonu gelen tüm ürünler ve giden tüm ürünlerin, ayrıca atık ve işlenmiş ürünleri ilişkilendirmelidir. Bu ilişkilendirme sisteme hesaba katılmayan hiçbir ürünün girmediğinin teminatıdır. Ürünlerin kaynaktan başlayarak sistem boyunca izini sürmek ayrıca parti veya lot temelli iz sürmeyi de kolaylaştırır. Ürün hakkında herhangibir şikayet olursa, sistem sorunun ilk kaynağının izini sürebilmelidir. Ayırmanın uygulamasının en kesin yolu işleyici/alıcı’nın sadece organik ürünleri işlemesidir. Böylece sistemin her aşaması sertifikalı organik kabul edilir ve operatörün sisteminde sertifikasız ürünler veya aktiviteler bulunmaz. Hem organik hem organik olmayan ürün işleyen işleyicilerin de sistemleri sertifikalı ve sertifikasız ürünlerin ayrılması garanti edildiğinde sertifikalı organik kabul edilebilir. Tüm ürün akışını açıkça izlemeleri, makinelerin temizliği için protokoller bulunması veya sadece organik için ayrı makineler ve taşıtlar kullanmaları, ve depoları çok sıkı kurallarla ayırmaları gerekmektedir. Sertifikalı organik ürünlerin çok rahat seçilebilen ve sadece organik için kullanılan ayrı konteynırlarda saklanması ve taşınması gerekir. Sistem boyunca her adımın dokümantasyonu gereklidir. Ayırma ancak açıkça tanımlanmış bir sistem ve sertifikalı organik işlemede sorumlulukları konusunda eğitilmiş personel sayesinde temin edilebilir.



İşleme sırasında ayırma nasıl temin edilir?

Organik ve organik olmayan ürünlerin ayrı tutulmasının nasıl başarılacağının örnekleri:

• Yalnızca organik ürünleri işleyin

• Ayrı üretim çizgileri (örn. farklı işleme makinası)

• Organik ürünleri farklı zamanlarda işlemek, örn. yalnızca Pazartesi

sabahları makinalar temizken

• Tüm işleme çok sıkı bir şekilde

işlenen partilere göre düzenlenir

• İyi eğitimli personel

• Organik işleme sırasında

sürekli gözetim

Grup çalışması : İşlemede kritik kontrol noktaları İşleme boyunca her adım için /bir önceki çalışmada) tüm kiritk kontrol noktalarını tartışın. Nerelerde bulaşma veya karışma olabilir? Başka malzemeler veya işleme yardımları kullanılıyor mu? Tartışma: Organik işlemenin denetimi Katılımcılarla, organik işlemenin doğru yapıldığını ve ayırmanın uygulandığını nasıl garanti edebileceklerini sorun? Tartışma noktaları: Æ Sadece organik ürünler mi işleniyor? Başka türlü ayırmayı kesin temin edebilirler mi? ÆHer zaman bir denetleyici bulunması mı yoksa tüm personelin düzgün eğitilmesi mi daha iyidir? Æ Tüm işleme talimatı ayrıntılı yazılmalı mıdır? Æ Eğer işlemeyi anlaşmalı başka bir kurum yapıyorsa?


8.4 Organik İhracat Bazı organik standartlara göre (örn. AB tüzüğü), ihracat ta denetim ve sertifikasyona tabidir. Genellikle kurallar çok açıktır: • Saklama ve sevkıyatta ayırmanın garanti edilmesi (Limanda soğuk saklama vb. dahildir) • Organik ürünlere bulaşma olmadığının teminatı (örn. depoda fümigasyon, konteynırda

zararlı müdahalesi vb.) • Organik olarak getirtilen ve satılan tüm ürünlerin açık dokümantasyonu. (Ürün akışı

dokümantasyonu) • Eğer ihracatçı aynı zamanda yeniden paketleme yapıyorsa o zaman işleyici olarak ta

kabul edilmesi gerekir. • Ürün organik standardın kurallarına göre etiketlenmelidir.

- Ambalajsız (sade sevkıyat için paketli) ürünler: İşeyicinin adı, ürün, “organik”, “XXX Kurumunun standart XXX’ne göre sertifikalı organik”, “lot numarası (varsa)

- Tüketim için son ürün etiketlemesi biraz daha karmaşıktır, etiketi her zaman sertifikasyon kurumuna onaylatınız.

Bu genel kuralların yanında, ihracatçının bilmesi gereken detaylar da vardır: • Avrupa Birliği’ne ithalat için, her sevk edilen malın “teftiş sertifikası” bulunmalıdır. Her

sevkıyat için bu sertifikalar sertifikasyon kurumu tarafından uygulanır. • AB’ye ithalatta, ithalatçının üye ülkedeki yetkili kurumdan “İthalat izni” bulunmalıdır. Bu

kurumlar farklı bilgiler isteyebilirler. Organik ürünün sorunsuz ithal edilebilmesi için, sertifikasyon kuruluşu ithalatçılara bu gibi prosedürlerde destek olmalıdır. Bazı ülkelerde, tedarikçi tüm üreticilerin izinde adı geçmesi gerektiğini bilmek önemlidir, örn. yeni bir kooperatiften satın almaya başlayan ithalatçı, sertifikasyon kuruluşuna bu yeni tedarikçiyi bildirmelidir.



Organik İhracatın Önemli Yanları

y rma

ula may önleme (fumigasyon v )

Dokümantasyon

tiketleme Çiftçi Derne i

asa as arnataka indistan

rganik akao Çekirde iot

paketlenme tarihi

taraf ndan sertifikal organik

( )



AB’ye organik ihracatın bazı özelliklerier sevk edilen mal parti için sertifika thalat zinleri

(Örnek olarak lman izin elges verilmi tir)Der Senator für Wirtschaft und Häfen Freie

Hansestadt Bremen

Der Senator für Wirtschaft und Häfen Postfach 10 15 29, 28015 Bremen

Hans & Meier & Teehandel GmbH, Ku-ckuckstr. 7, D- 80456 Bremen

Auskunft erteilt Herr Holenstein Zimmer 240 T (04 21) 3 61 85 xx F (04 21) 3 61 82 xx E-mail

[email protected]

Datum und Zeichen Ihres Schreibens Bremen, 2003-11-04

Vollzug der Verordnung (EWG) Nr. 2092/91 des Rates vom 24.06.1991 über den ökologischen Landbau und die entsprechende Kennzeichnung der landwirtschaftlichen Erzeugnisse und Lebensmittel (Abl. EG-Nr.: L 198 S. 1) in der geltenden Fassung

Zum Antrag auf Ermächtigung zur Einfuhr und Vermarktung von Erzeugnissen aus Drittländern er-geht folgender

B e s c h e i d :

1. Die Firma Hans & Meier & Teehandel GmbH, Kuckuckstr. 7, 80456 Bremen wird aufgrund des Antrages von 16.09.2002ermächtigt,

folgende Produkte zu vermarkten:

A Nichtverarbeitete landwirtschaftliche Erzeugnisse: -/-

B Verarbeitete landwirtschaftliche Erzeugnisse: Schwarztee, Grüntee

Exporteur: Organic Tea Exports Pvt. Ltd., Westhill Rd. 254, Calcutta – 700 001

CERTIFICATE OF INSPECTION FOR IMPORT OF PRODUCTS FROM ORGANIC PRODUCTION

INTO THE EUROPEAN COMMUNITY

1. Issuing body or authority (name and address)

Institut für Marktökologie IMO Weststrasse 51 CH-8570 Weinfelden

2. Council Regulation (EEC) No 2092/91 and Commission Regulation (EC) No 1788/2001

Article 11 (1) or Article 11 (6)

3. Serial number of the certificate of inspection

99134/02/163

4. Reference No authorisation under Article 11(6)

DE-BW 120-1

5. Exporter (name and address)

Tanzania Organic P.O. Box 39988 Dar es Salaam

6. Inspection body or authority (name and address)

Institut für Marktökologie IMO Weststrasse 51 CH-8570 Weinfelden 8. Country of dispatch

Tanzania

7. Producer or preparer of product (name and address)

African Organic Producers P.O. Box 333333 Morogoro, Tanzania

9. Country of destination

Germany

10. First consignee in the Community (name and address)

Logistik & Handel GmbH Saatgutstrasse 5

Hamburg, Germany

11. Name and address of the importer

Logistik & Handel GmbH Saatgutstrasse 5

Hamburg, Germany

12. Marks and numbers, Container No(s). Number and kind. Trade name of the product

Certified Organic Apple Bananas, Ginger, Pawpaw, Pineapples, Passion Fruit Quality: Fresh Invoice-N°: 2020, dt. 24.10.03 B/L-N°: 761 0279 6732

13. CN codes

0803 00 19 0910 10 00 0807 20 00 0804 30 00 0810 90 40

14. Declared quantity

2.793,95 kg

15. Declaration of the body issuing the certificate referred to in box 1:

This is to certify that this certificate has been issued on the basis of the checks required under Article 4(4) of Regulation (EC) No 1788/2001 and that the products designated

above have been obtained in accdordance with rules of production and inspection of the organic production method which are considered equivalent in accordance with the

provisions of Regulation (EEC) No 2092/91.

Date

24.01.03 Name and signature of the authorised person Stamp of issuing authority or body

L. Raduner

KÜÇÜK ÇİFTÇİ TOPLULUĞU SERTİFİKASYONU...How to Use the Manual IFOAM Training Manual on Setting Up and Harmonizing ICS iv Bölüm (Bölüm numaraları üretici rehberiyle

Documents