KÖMÜR İHALELERİ “RÖDÖVANS” Nevzat ŞAHİN Elektrik Yük. Müh. ODTÜ MD Enerji Komisyonu Üyesi 1
Feb 23, 2016
1
KÖMÜR İHALELERİ“RÖDÖVANS”
Nevzat ŞAHİNElektrik Yük. Müh.
ODTÜ MD Enerji Komisyonu Üyesi
2
RÖDÖVANS TANIMI
RÖDÖVANS:İdareye her ton üretilen kömür başına veya bu
kömüre dayalı elektrik üretiminde üretilen beher kWh başına ödenen bedel.
İngiliz dilinde bu tabire “ROYALTY” denilmektedir.Bu metod:• TKI tarafından kömür sahalarının ve • EUAŞ tarafından kömür sahalarının
özelleştirilmesinde kullanılmaktadır.
3
TAŞKÖMÜRÜNE (6000kCal/kg) EŞDEĞER EÜAŞ VE ÖZEL SEKTÖR KÖMÜR ÜRETİM MALİYETLERİSEYİTÖMER: 92.8 $/tonSOMA………:136 $/tonKEMERKÖY: ..25 $/tonKANGAL:…….37 $/tonELBİSTAN A: 57 $/tonELBİSTAN B: 48 $/ton(Özel Sektör)ÇAN:…… ....:107 $/tonTUFANBEYLİ:34 $/ton(Özel Sektör)
4
globalCOAL Weekly Indices: Last 12 Months
Kasım 2012 sonu itibari ile piyasa fiyatı metrik ton için Kolombiya PortAventura FOB 78 ABD Dolar, Güney Afrika Richards Bay FOB 86 US Dolar, Avustralya New Castle FOB 89 US Dolar. Üstüne FOB/ CIF taşıma için %8-9 eklenmesi gerekir. Boğazları geçmek zorunda iseniz ayrı bir ek maliyet . Bize maliyeti yaklaşık 3.00- 3.40 US Dolar/ MMBTU. Bu fiyat spot piyasada dalgalanmaya kalmış, artabilir veya azalabilir. (3-3.4 Dolar/MMBTU eşdeğeri 71-81 US$/Ton)
5Kaynak:EIA Energy Outlook 2010
50 $/ton
25 $/ton
75 $/ton
100 $/ton
6
DÜNYA KAYA GAZI RESERVLERİ• 1. Çin – 36 trilyon m3
2. ABD – 24,5 trilyon m33. Arjantin – 22 trilyon m34. Meksika – 19,2 trilyon m35. Güney Afrika – 13,7 trilyon m36. Avustralya – 11.2 trilyon m37. Kanada – 11 trilyon m38. Libya – 8,2 trilyon m39. Cezayir – 6,5 trilyon m310. Brezilya – 6,3 trilyon m3
• Türkiye:Üretilebilir miktarı ise 1.8 trilyon m3 olduğu tahmin ediliyor.KAYNAK:ENERJİ ENSTİTÜSÜ Enerji Bakanı Taner Yıldız, alternatif enerji kaynaklarından kaya gazını 4 sahada
aradıklarını belirterek, “Trakya ve Güneydoğu’daki 2 sahada gaz bulduk, miktarı belirlemeye çalışıyoruz” dedi.
7
KAYA GAZININ FİYATLARA ETKİSİ
• Kaya gazının üretimiyle birlikte ABD’ de şimdiden gaz fiyatları Avrupa’ya oranla 5 kat daha ucuz hale geldi.
• Shell’in Güneydoğu’daki kaya gazı sahalarında üretime karar vermesi halinde ilk kaya gazı üretimin 2016’da gerçekleşebileceğini bildiriliyor.
8
ELEKTRİK SANTRALI YATIRIMLARINA
KÖMÜR TEŞVİKLERİ
9
YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KARAR 15-02-2013
MADDE 1- 15/6/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Karan ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın 17.nci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bentler eklenmiştir.
10
YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KARAR 15 ŞUBAT 2013
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 sayılı Maden Kanununun 2 rici maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları teşvik kapsamına alınmıştır.(4b Grubu:Enerji hammaddeleri, Turba, Leonardit, Linyit, Taşkömürü, kömür işletme izni alınmış ruhsatlı sahalarda kömüre bağlı Metan Gazı, Antrasit, Asfaltit, Bitümlü Şist, Bitümlü Şeyl, Kokolit-apropel (Petrol Kanunu hükümleri mahfuz kalmak kaydıyla).
11
STRATEJİK YATIRIMTeşvik Kapsamı Stratejik yatırımlar
MADDE 8 - (1) Aşağıda yer alan kriterlerin tamamını birlikte sağlayan, ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırım olarak a) Asgari sabit yatırım tutarının ellimilyon Türk Lirasının üzerinde olması (münhasıran bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek doğalgaza dayalı olmayan enerji yatırımlarının, tesis kurulu gücü ile orantılanacak kısmı dâhil).
12
YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDA KARARDA DEĞİŞİKLİK
YAPILMASINA DAİR KARAR 15 ŞUBAT 2013
TEŞVİK EDİLMEYECEK VEYA TEŞVİKİ BELİRLİ ŞARTLARA BAĞLI YATIRIM KONULARI:"4- Doğalgaza dayalı elektrik üretimi yatırımları (19/6/2012 tarihinden önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan lisansı alınmış yatırımlar hariç)."
13
TÜRKİYE TEŞVİK HARİTASI
14
15
TÜRKİYE LİNYİT YATAKLARI
16
ÖZELLEŞTİRİLECEK TKI/EUAŞ LİNYİT SAHALARI•Muğla (Yatağan-Turgut, Milas-Ören), •Manisa (Soma),(Belli bölümün ihalesi TKI ce yapıldı) •Bursa (Orhaneli, Keles), •Seyitömer (İhalesi EUAŞ’ça yapıldı)•Sivas (Kangal), (İhalesi EUAŞ’ça yapıldı)•Bingöl (Karlıova), •Bolu (Göynük)(İhalesi yapıldı-AKSA), •Çanakkale (Çan), (EUAŞ kapsamındaki sahalar Elektrik Santralı ile birlikte işletme hakkı devri yolu ile özelleştiriliyor)
17
TKI LİNYİT YATAKLARI RÖDÖVANS ŞARTNAMESİ ESASLARI ESASLARI
RÖDÖVANS İHALESİ ESASLARI•Santralın Gücü:…..MW•kWh Başına rödövans bedeli:krş/kWh•Sözleşme süresi 30 yıl•Yıllık Üretilmesi gerekli Elektrik Enerjisi Miktarı:……Kwh•6 yıllık yatırım süresi tanınıyor,•6 yıl içinde üretime geçilirse rödövans bedelinin yarısı ödeniyor•Yıllık Fazla Üretim:Fiili üretim dikkate alınarak rödövans bedeli üzerinden ödenecektir
18
TKI’NİN VERECEĞİ DOKÜMANLAR
• RUHSAT FOTOKOPİSİ• İHALE SAHASI HARİTALARI• JEOLOJIK KESITLER• SONDAJ STAMPLARI• SAHA İLE İLGİLİ RAPORLAR VE
BİLGİ NOTLARI
19
TKI’YE AİT TAŞINIR VE TAŞINMAZ VARLIKLAR
Sahadaki kömür işletmeciliği ile ilgili TKI tarafından kullanılmayan:
• Tesis,• Teçhizat,• Taşınmaz varlıklar,TKI ile varılacak mutabakatla “KİRA BEDELİ” ile
kullanılabilecektir.TKI ile mutabakatla eski tesisler kaldırılabilir yeni
tesisler kurulabilir.Yeni tesislerin mülkiyeti TKI’nindir.
20
TKI’YE AİT TAŞINIR VE TAŞINMAZ VARLIKLAR
•Maden Sahasındadaki taşınır ve taşınmazlar TKI’nin malı(Santral ve Santral Sahası Hariç)•TKI’nin malı olan bu Taşınır ve Taşınmazlarİş Sahibi tarafından kiralanabilmektedir.
21
RÖDÖVANS FİYATI-ÖDEME ŞEKLİ-FİYAT ARTIŞI
• Rödövans sözleşmenin 7. Yılından İtibaren Ödenir.(6 yıl yatırım süresi tanınıyor!)
• Erken üretim halinde(mesela 6. yılda üretim) rödövans bedelinin %50 si ödenir.
• Rödövans bedeli TL/ton veya Krş/kWh olup ÜFE’ye göre (yıllık üretici fiyat endeksi) eskale edilmekte ve aylık olarak ödenmektedir.
• İşletmeci kömür satışı yapabilmektedir.(Kömür fiyatı rödövans bedeli dikkate alınarak TKI tarafından hesaplanmaktadır.)
22
TKI TARAFINDAN YAPILACAK İŞLER
(Masrafları İşletmeciye)•Kamulaştırma,•Köy yerleşim alanlarının
değiştirilmesi,
23
İŞLETMECİ TARAFINDAN YAPILACAK İŞLER
• İşletme Projesi,• İşletme faaliyet raporları,• İmalat Haritaları,• Satış Bilgi Formu,• Yıllık Üretim Programı,• İstihsal ve Sevk Defterleri,• Aylık, yıllık maden anketi tanzimi,• Yeni maden içi ve maden ulaşım yolları yapılması• İhale sahası içinden geçen enerji nakil hatları, telefon
hatları,köy ulaşım yolları, varsa kanalizasyon güzergahlarında yapılacak değişiklikler.
24
MADEN SAHASININ İŞLETİLMESİ VE ÇALIŞMA ŞEKLİ
• İşletmeci 6 ayda “Uygulama Projesi” ve “Enerji Kömür Üretim Programı” hazırlayarak TKI onayına sunmaktadır.
• Maden sahasında kullanılacak elektrik enerjisi işletmeci tarafından sağlanmaktadır.
• Her yıl sonu TKI kabul ve tespit çalışmaları yaparak İşletmeciyi denetlemektedir.
25
KESİN TEMİNAT VE SANTRAL KURMA TEMİNATI
• Süresiz Kesin Teminat(SOMA için TKI tarafından istenen teminat mektubu 3.000.000.-TL)
• Santral Kurma Garantisi(SOMA için TKI tarafından istenen 7.00.000,-TL)
26
KABUL TESPİT İŞLEMLERİSÖZLEŞMENİN DEVRİ
• TKI her yıl sonu kabul tespit işlemleri yapmaktadır.
• Sözleşme: EPDK ve TKI’nin yazılı izni ile başkasına devredilebilmektedir.
ELEKTRİK ENERJİSİ:Maden sahasında kullanılan elektrik enerjisi
İşletmeci tarafından sağlanmaktadır.
27
TKI RÖDÖVANSve EUAŞ İŞLETME HAKKI DEVİR İHALELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Konu TKI Rödövans Mukavelesi
EUAŞ İşletme Hakkı Devir Mukavelesi
Kapsam Maden İşletmesi Maden+Santral İşletmesi
Süre 30 yıl(Reserv tükenmesse aynı şartlarla uzatılır)
Ruhsat Süresi kadar.(Ruhsat uzatılabiliyor)
Satış ve İşletme hakkı Devir Sözleşmesi
Sadece Maden İşletme hakkı verilir.Maden işletmesi tarafından kullanılan taşınırlar istenirse liralanabilir
•Santrali, santral tarafından kullanılan taşınmazları,• Maden işletmesi tarafından kullanılan taşınır ve taşınmazlar devredilir
28
TKI RÖDÖVANSve EUAŞ İŞLETME HAKKI DEVİR İHALELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Konu TKI Rödövans Mukavelesi
EUAŞ İşletme Kakkı Devir Mukavelesi
Teklif Bedeli Rödovans BedeliTL/ton(Eskalasyona tabi) veya krs/kWh
Devir bedeli Teklifi ABD Doları olarak
Teminat Kesin Teminat Geçici Teminat KadarAyrıca Santral Kurma Garantisi Teminatı
Geçici TeminatEk Geçici TeminatKesin teminat(İhale Bedeli vadeli ödenmesi halinde )
Vergiler, Devlet Hakkı ve benzeri yükümlüklükler
İş Sahibine ait İş Sahibine ait
29
TKI RÖDÖVANSve EUAŞ İŞLETME HAKKI DEVİR İHALELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Konu TKI Rödövans Mukavelesi
EUAŞ İşletme Kakkı Devir Mukavelesi
DOKÜMANLAR TKI Tarafından Verilecek Dokumanlar:•Ruhsat Fotokopisi•Haritalar•Jeolojik Kesitler•Sondaj Stampları•Saha Raporları/Notları(Verilen bilgilerle ilgili sorumluluk kabul etmiyor)
30
TKI RÖDÖVANSve EUAŞ İŞLETME HAKKI DEVİR İHALELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Konu TKI Rödövans Mukavelesi
EUAŞ İşletme Kakkı Devir Mukavelesi
IHALEYE GİRİŞ •Tüzel Kişilik•Ortak Girişim Grubu
İhale Değerlendirme
•kWh başına verilen en yüksek rödövans bedeli en uygun teklif
Teşvik •7. yıldan önce yapılacak üretime %50 daha az rödövans bedeli
Ocak Başı Kömür Satışı
•TKI Ocakbaşı satış fiyatının %15’i rödövans
31
TKI RÖDÖVANSve EUAŞ İŞLETME HAKKI DEVİR İHALELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI
Konu TKI Rödövans Mukavelesi
EUAŞ İşletme Kakkı Devir Mukavelesi
Anlaşmazlıklar Ankara Mahkeme ve İcra Daireleri
Rödövans Bedeli Hesabı
Aylık Üretilen Brüt kWhÜzerindenEskalasyon:Rödövans bedeliş yıllık ÜFE oranında artırılır.
32
SOMA KÖMÜRLERİ RÖDOVANSİHALESİ SONUÇLARI
•Manisa Soma kömür madeni sahası için 61 firma şartname almıştı, •Sadece 15 firmadan ihaleye teklif gedi. •Siyah Kalem, Iğca Enerji, Limak, Hidrogen, Lanco Enerji, Karen Elektrik, Konya Şeker, Gürmin Madencilik, Torunlar Gıda ve Sanayi, Cengiz Enerji, İmbat, Park Teknik, Zorlu Enerji, Çelikler ve Semerkant Yapı teklif veren firmalar oldu. •Kapalı zarf usülü ile yapılan ihalede Kolin Grubu bünyesindeki Hidro-gen Enerji, 4,69 kuruş/kWh vererek en yüksek teklif sahibi oldu. •İkinci en iyi teklif Siyah Kalem’den 4,023 kuruş/kWh ile geldi. •Şartnameye göre ihaleyi kazanan firma Soma kömür sahasında 450MW’lık termik santral kuracak. Termik santralin yıllık çalışma süresi 6 bin saat olacak, kurulacak santral’dan yılda 2.7 milyar kWh elektrik üretmesi bekleniyor.•Şartnamede geçici teminat bedeli 3 milyon TL olarak belirlendi, ihaleyi kazanan firma rödövans bedelini 6 yıllık yatırım süresinden sonra ödemeye başlayacak.•Soman Deniş sahasında 152 milyon ton kömür rezervinin bulunduğu ve rezervinin ortalama ısıl değerinin 1700 - 2640 kcal/kg olduğu biliniyor. Ayrıca şartnamede sözleşme süresi 30 yıl olarak belirlendi.•İhaleyi kazanan Kolin grubundaki Hidro-Gen firması 14.09.2007 arihinde Ankara’da kuruldu.
33
SOMA TS HESAPLANAN ÜRETİM MALİYETİ cent/kWh
KOLIN KÖMÜR RÖDAVANS İHALE FİYATI :4.96kuruş/kWh=2.81 cent/kWh (1 US$= 1,765) TL
YAKLAŞIK SANTRAL YATIRIMI+İŞLETME GİDERLERİ:5.5 cent/kWhToplam Üretim Maliyeti:5.5+2.81=
8.31 cent/kWh
34
Ay Gündüz Puant Gece Ay Ortalaması
1 85,79 89,03 67,91 80,5
2 128,68 120,95 81,56 111,36
3 70,96 71,1 62,49 68,17
4 67,92 66,01 54,29 62,98
5 80,15 82,68 72,07 77,98
6 83,11 86,12 69,13 79,08
7 94,44 97,97 87,64 92,66
8 87,69 90,71 91 89,42
9 89,68 93,89 74,13 85,37
10 86,79 92,92 75,16 84,19
11 87,78 93,08 63,88 80,92
12 91,71 94,19 71,29 85,52
2012 ELEKTRİK FİYATLARININ YILLIK DEĞİŞİMİ
Cent/kWh=(USD/MWh)/10)
KAYNAK: NAVITAS