Radmare Yon radmare se yon seri vag lanmè jeyan ki rive apre mouvman anba dlo akòz plizyè kalite katastwòf natirèl tank- ou tranblemanntè, eripsyon vòlkan, glisman teren ak meteyorit. Vag lanmè yo ale nan tout direksyon depi nan zòn pètibasyon an, menm jan ak pat-bannann ki fèt lè ou lanse yon wòch nan dlo. Vag yo ka deplase nan lanmè fon an avèk yon vitès apeprè 450 mil pa èdtan. Lè gwo vag yo ap pwoche nan dlo ki pa twò fon toutolon lakòt la, yo grandi pou rive nan yon pi gwo wotè epi yo kraze nan rivaj la. Yo kapab gen yon wotè apeprè 100 pye. Yo kapab lakòz anpil dega sou rivaj la. “Tsunami” (radmare) se yon mo japonè. Tsu vle di “pò” epi nami vle di “vag.” 1. Vrè oswa Fo? Yon radmare se yon vag lamare. 2. Vrè oswa Fo? Ou kapab sove tèt ou nan yon radmare. 3. Pou kisa bato yo ale lwen nan lanmè a pandan yon Radmare? ______________ _________________________________ dega nan litoral yo. (3) Paske vag lanmè yo pi piti nan lanmè a anjeneral, epi yo fè plis o rapid menm jan ak yon avyon! Y pa èdtan. (2) Fo! Radmare yo kapab deplase a vitès ki ka rive jiska 600 mil kòrèk. yon fason ki pa lamare oseyan an, epi souvan yo rele ‘vag lamare’ o pa gen relasyon avèk Y lanmè, yo chak pi fò pase lòt k ap vini an. (1) Fo. Radmare yo se yon seri vag lanmè; sof plis pase yon vag REPONS Anjeneral, radmare yo parèt nan Oseyan Pasifik ak nan zòn lakòt yo. Hawaii se eta ki nan pi gwo risk pou yon radmare. Yo pran apeprè yon ane, avèk yon radmare ki fè anpil dega ki rive apeprè chak sèt (70) ane. Alaska se yon kote ki nan gwo risk tou. Eta ki sou lakòt yo, tankou California, Oregon ak Washington gen yon radmare ki fè anpil dega chak 18 tan. Pou jwenn plis done ak enfòmasyon sou radmare, ale nan sitwèb http://www.ready.gov/kids/know-the-facts/tsunamis http://www.tsunami.noaa.gov/ TM Nan oseyan ki fon an, yon radmare k ap deplase vit ka mezire sèlman kèk pye nan wotè, avèk 100 mil ki separe krèt vag yo. Lè vag lanmè yo ap pwoche sou rivaj la, yo ogmante nan wotè epi kouran yo vin pi fò, sa ki kreye yon pi gwo menas pou lavi moun ak byen moun. Kèk radmare “kraze” tankou vag lanmè yo obsève vag lanmè ki kreye van epi ki popilè avèk eski sou dlo. Radmare yo asosye pi souvan avèk kouran fò ak miray dlo ki pa repliye tankou vag lamare nòmal yo fè. Èske mwen arisk? KOCHE KAZ LA POU DONE YO Èske ou konnen? MONTRE OU SE YON EWO!