Magdalena SzpunarMagdalena Szpunar
KOBIETY W POLITYCE AKTYWNE CZY PASYWNE?
Kobieta i mczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej maj rwne prawa w
yciu rodzinnym, politycznym, spoecz-nym i gospodarczym
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej, art. 33
Co trzeci Polak jest przekonany, e w Polsce lepiej si yje
mczyznom, ni kobietom (36%). Zdecydowanie gorzej swoj sytuacj
oceniaj kobiety, wrd ktrych niemal co druga ocenia, e mczyznom yje
si lepiej, ni kobietom (44%), za z tym stwierdzeniem zgadza si
jedynie co czwarty mczyzna (26%). Wrd mczyzn dominuj opinie, i
mczyznom i kobietom yje si tak samo (55%). Kobiety czciej od mczyzn
dostrze-gaj, e s dyskryminowane (48%), za wrd mczyzn hipotez o
dys-kryminacji kobiet popiera jedynie 35% mczyzn. Kobiety nie
zgadzaj si z opini, wedle ktrej obowizujce w Polsce prawo w
wystarczajcym stopniu zapewnia kobietom i mczyznom rwne traktowanie
w yciu publicznym (49% twierdzcych odpowiedzi wrd kobiet vs. 57%
wrd mczyzn), w yciu rodzinnym (56% twierdzcych odpowiedzi wrd
kobiet vs. 70% wrd mczyzn) oraz w pracy (50% twierdzcych
odpo-wiedzi wrd kobiet vs. 59% wrd mczyzn)1. Opinie te przekadaj si
na ocen partycypacji kobiet w rnych sferach ycia, w tym i w
polityce. Co drugi ankietowany uwaa, e wicej kobiet, ni obecnie
powinno zaj-mowa kierownicze stanowiska w rzdzie (50% wzrost o 9
punktw procentowych z porwnaniu z 1992 rokiem), w partiach
politycznych
1 J. Szczepaska, Kobiety w spoeczestwie rwnouprawnienie czy
dyskryminacja, Komunikat CBOS, BS/182/2006.
202 Magdalena Szpunar
(45% wzrost o 18 punktw procentowych) oraz w administracji
pa-stwowej (40% wzrost o 10 punktw procentowych). Zdecydowanie
czciej za wiksz liczb stanowisk kierowniczych obsadzanych przez
kobiety opowiadaj si kobiety, ni mczyni2.
Rys. 1. Opinie kobiet i mczyzn zgadzajce si z opini, i powinno
by wicej kobiet na stanowiskach kierowniczych w poszczeglnych
aspektach ycia spoecznego
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: J. Szczepaska, Udzia
kobiet w yciu publicz-nym, Komunikat CBOS, BS/186/2006.
Pocztki aktywnego udziau polskich kobiet w obszarze polityki
okre-la dekret Jzefa Pisudskiego z 28 listopada 1918 roku, w ktrym
to, przy-znaje on wszystkim obywatelom, bez wzgldu na ich pe,
bierne i czynne prawo wyborcze3. Dugo pokutowao przekonanie, a w
pewnych krgach funkcjonuje ono do dzisiaj, e kobieta nie powinna
aktywnie angao-wa si w kwestie polityczne, gdy jest przeznaczona do
innych celw i kci si to z tradycyjnymi rolami jej przypisywanymi.
Roman Dmow-ski do Izabeli Lutosawskiej mia mwi, i gdy zacznie
angaowa si
2 J. Szczepaska, Udzia kobiet w yciu publicznym, Komunikat CBOS,
BS/186/2006.3 S. Walczewska, Damy, rycerze i feministki. Kobiecy
dyskurs emancypacyjny w Polsce,
Krakw 1999.
w rzdzie w partiach politycznych w administracji past. w przeds.
przem. w sdownictwie0
10
20
30
40
50
60 5751
46 45 424137 34 32
28
Kobiety
Mczyni
203Kobiety w polityce aktywne czy pasywne?
w polityk, bdzie dziwadem, wiedm i nie wyjdzie za m4. Jak
susznie zauwaa A. Graff nieszczciem jest, jeli kobieta polityk jest
atrakcyjna, bo kci si to z powag funkcji, ktr peni. Paradoksalnie
jednak, jeli urody jej brak, jej dziaalno polityczna bywa
odczytywana jako reak-cja na frustracj, spowodowan brakiem urody.
Tak naprawd, kade jej dziaanie bdzie interpretowan jako zbyt lub
przeciwnie niekobiece5. Jak wskazuje Graff , kobieta polityk na
szklanym ekranie to gwnie nogi, a nie intelekt. Kobieta polityk
duej musi udowadnia caemu wiatu, e jest rwnie profesjonalna jak
mczyzna i e swojej pozycji nie osigna dziki urodzie, lecz dziki
wytrwaej pracy.
Pocztkowo kobiety niechtnie korzystay z biernego prawa
wybor-czego, a jeli ju z niego korzystay, to byy rzadko wybierane.
W Sejmie i Senacie I kadencji (19221928) odsetki kobiet wynosiy
odpowiednio 2,02% i 3,6%, w II kadencji (19281930) 1,8% i 3,6%, w
III kadencji (19301935) 3,37% i 3,6%, w IV kadencji (19351938)
0,97% i 5,20%, za w V kadencji (19381939) 0,48% i 4,16%6. Po wojnie
dobr posw by znaczco kontrolowany przez PZPR, zgodnie z zasad, e
Sejm ma stanowi wierne odzwierciedlenie struktury spoeczestwa7.
Zwraca si jednak uwag, e udzia kobiet w parlamencie zmniejsza si,
gdy parla-ment uzyskuje rzeczywist wadz, co potwierdza odsetek
kobiet w tzw. Sejmie Kontraktowym z 1989 roku, ktry wynis 13,5% dla
porwna-nia odsetek kobiet w Sejmie IX kadencji (19851989) wynosi
20,2%8.
Przyczyn niskiej partycypacji kobiet w yciu politycznym jest co
najmniej kilka. W. Cwalina i A. Falkowski zwracaj uwag na czynniki
o charakterze kulturowym, spoecznym, ekonomicznym i
politycznym.
4 R. Wapiski, Kobiety i ycie publiczne przemiany pokoleniowe,
[w: ]A. arnowska, Rwne prawa i rwne szanse. Kobiety w Polsce
midzywojennej, red. A. Szwajc, Warszawa 2000, s. 32.
5 A. Graff , wiat bez kobiet. Pe w polskim yciu publicznym,
Warszawa 2008.6 J. Klimczak-Ziek, Kobieta jako podmiot i przedmiot
w parlamentarnej kampanii
wyborczej (2005 r.), [w:] Marketing polityczny. Szansa czy
zagroenia dla wspczesnej demokracji, red. P. Paweczyk, Pozna 2007,
s. 205.
7 W. Cwalina, A. Falkowski, Marketing polityczny. Perspektywa
psychologiczna, Gdask 2005, s. 217.
8 Ibidem, s. 218.
204 Magdalena Szpunar
Jeli chodzi o sfer kulturow autorzy susznie zwracaj uwag na
funk-cjonujcy stereotyp mwicy o tym, e polityka to sfera
zarezerwowana wycznie dla mczyzn. Kryteria spoeczne zwizane z
godzeniem roli osoby pracujcej zawodowo, matki i ony, w wielu
przypadkach s nie do pogodzenia. Z punktu widzenia ekonomii,
kobiety s mao atrakcyjne dla partii politycznych, gdy z reguy
dysponuj duo niszym kapitaem, nie wnoszc zaplecza fi nansowanego do
partii. Kryteria polityczne dotycz selekcji podejmowanych wewntrz
partii, wybieraj mczyzn9. Naley pamita, e o sukcesie wyborczym w
wielu przypadkach decyduje samo miejsce na licie, jakie dana osoba
zajmuje. Jak dowodzi J. Klimczak-Ziek na podstawie wyborw z 2005
roku, na czoowych miejscach list wybor-czych lokowana bya jedna z
piciu kobiet (w najlepszym przypadku) lub jedna spord szesnastu (w
najgorszym przypadku)10. W wyborach w 2005 roku trzy pierwsze
miejsca najchtniej obsadzay kobietami raczej partie mniejsze, takie
jak: Polska Partia Narodowa (19,7%), Polska Kon-federacja Godno i
Praca (19,6%), Socjaldemokracja Polska (19%), Polska Partia Pracy
(17%), Partii Inicjatywa RP (17%) oraz Narodowe Odrodzenia Polski
(16,7%)11.
Kobiety przejawiaj o wiele mniejsze zainteresowanie kwestiami
politycznymi, ni mczyni. Jedynie 49% mczyzn deklaruje, e nie
interesuje si polityk (34% raczej si nie interesuje, a 15% w ogle
si interesuje), podczas gdy takie opinie wyraa a 63% kobiet (37%
raczej si nie interesuje, a 26% w ogle si interesuje).
Zainteresowanie polityk wyraa 37% kobiet (32% raczej si interesuje,
a 5% bardzo si interesuje), natomiast wrd mczyzn to zainteresowanie
siga 51% (40% raczej si interesuje, a 11% bardzo si
interesuje)12.
Brak zainteresowania polityk pociga za sob trudnoci w okrelaniu
swoich pogldw politycznych. Co druga kobieta deklaruje brak
sprecyzo-
9 Ibidem, s. 219.10 J. Klimczak-Ziek, Kobieta jako podmiot i
przedmiot w parlamentarnej kampanii
wyborczej (2005 r.), [w:] Marketing polityczny. Szansa czy
zagroenia dla wspczesnej demokracji, s. 209.
11 Ibidem, s. 209.12 Aktualne problemy oczyma kobiet, sonda TNS
OBOP, Warszawa 2005.
205Kobiety w polityce aktywne czy pasywne?
wanych pogldw politycznych (57%). Jeli ju posiada ona
wyklarowane pogldy polityczne, to najczciej lokuj si one po prawej
stronie sceny politycznej (22%), rzadziej maj charakter lewicowy
(8%) lub centropra-wicowy (5%). Najwikszy odsetek kobiet jest
zwolenniczkami PO (17%), PiS-u (10%) i nieistniejcego ju dzisiaj
LPR-u (8%)13. Kobiety wycofujc si z ycia politycznego, potwierdzaj
jedynie stereotyp, e do polityki si nie nadaj. Jak zauwaa R.
Siemieska, wanie ich aktywna partycypacja w polityce moe przekona
mczyzn, ale take same kobiety, e nadaj si do polityki i sfera ta,
nie jest zarezerwowana wycznie dla mczyzn14. Przypomina to
mechanizm autoselekcji opisany przez W. Cwalin i A. Fal-kowskiego,
ktrzy powoujc si na badania R. Deber wskazuj, e kobiety s mniej
chtnie ubiegaj si o stanowiska polityczne15. Wycofujc si z polityki
nie maj szans by przekona do siebie opini publiczn, wyka-
13 Aktualne problemy oczyma kobiet, sonda TNS OBOP, Warszawa
2005. 14 R. Siemieska, Pe a przekonanie o efektywnoci dziaa
politycznych, [w:] Pe
wadza wybory, red. R. Siemieska, Warszawa 2005.15 W. Cwalina, A.
Falkowski, Marketing polityczny. Perspektywa psychologiczna,
s. 219.
w ogle si nie interesuj
raczej si nie interesuj
raczej si interesuj
bardzo si interesuj
05
1015202530354045
26
3732
5
15
34
40
11
Kobiety
Mczyni
Rys. 2. Stopie zainteresowania polityk wrd mczyzn i kobiet
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: Aktualne problemy oczyma
kobiet, sonda TNS OBOP, Warszawa 2005.
206 Magdalena Szpunar
za si kompetencj i fachowoci. W zwizku z mechanizmem spirali
milczenia opisanym przez Noelle-Neumann wygrywaj bardziej gone i
powtarzane od lat opinie, e w polityce mczyni sprawdzaj si lepiej
od kobiet.
Jeli chodzi o aktywn partycypacj kobiet w yciu politycznym,
kobiety praktycznie w nim nie istniej, cho mona zauway nieznaczne
polepszanie si tej sytuacji. Przedstawicielki pci piknej rzadko
decyduj si na kandydowanie do Sejmu i Senatu, a jeli nawet podejmuj
tak decyzj, s wybierane rzadziej od mczyzn. Co zaskakuje, kobiety
nie wykazuj w tym wzgldzie solidarnoci zwizanej z pci. Na przykad w
kwestii relacji w rodowisku pracy 40% kobiet wolaaby mie mczyzn
szefa, ni kobiet szefa (11%). Mczyni natomiast zdecydowanie wol na
szefa przedstawiciela tej samej pci (33%), ni kobiet szefa (13%)16.
Od 1991 roku do 2008 roku udzia kobiet w Sejmie i Senacie utrzymuje
si niemal na staym poziomie, nie przekraczajc 20% w przypadku
Sejmu, za w przypadku Senatu 24%17. Pokutuje rwnie pogld, e
kobieta-po-lityk bdzie gwnie po wyborach prezentowaa swoj pe.
Badania pro-wadzone w Australii, nie potwierdzaj tej obiegowej
opinii. Okazuje si, e kandydatki gwnie prezentuj swoj parti,
kolejno wyborcw, a dopiero na kocu swoj pe18. Okazuje si wic, e
kobiety wcale nie preferuj swojej pci i potrafi kompetentnie
zajmowa si polityk i reprezentowa interesy swoich wyborcw i swojej
partii politycznej.
Rwnie analiza zawartoci przekazw telewizyjnych potwierdzia
dominacj mczyzn nad kobietami, jeli chodzi o przekazy o charakterze
politycznym. Cho mona by podejrzewa, e kobiety bd dobrze
pre-zentowa si na szklanych ekranach, dodajc twardej polityce nieco
sub-telnoci, partie rzadko sigaj po ten or. Jak dowodzi J. Klimczak
-Ziek, na podstawie programw emitowanych podczas kampanii
wyborczej
16 K. Biay, B. Wcirka, Opinie o kobietach pracujcych zawodowo,
Komunikat CBOS, BS/125/2003.
17 M. uk, Kobiety w polityce,
http://www.socialwatch.org/es/informeImpreso/pdf/polsce7_2008_pol.pdf,
13.05.2009.
18 W. Cwalina, A. Falkowski, Marketing polityczny. Perspektywa
psychologiczna, s. 216.
207Kobiety w polityce aktywne czy pasywne?
Rys. 3. Udzia kobiet i mczyzn w Sejmie w latach 19912008 (dane w
%)
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: M. uk, Kobiety w polityce,
http://www.socialwatch.org/es/informeImpreso/pdf/polsce7_2008_pol.pdf,
13.05.2009.
Rys. 4. Udzia kobiet i mczyzn w Senacie w latach 19892008 (dane
w %)
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: M. uk, Kobiety w polityce,
http://www.socialwatch.org/es/informeImpreso/pdf/polsce7_2008_pol.pdf,
13.05.2009.
I kadencja 1991-1993
II kadencja 1993-1997
III kadencja 1997-2001
IV kadencja 2001-2005
V kadencja 2005-2007
VI kadencja (stan na 09.2008)
0102030405060708090
100
10 13 1320 21 20
90 87 8780 79 80
mczyni kobiety
I kadencja 1989-1991
II kadencja 1991-1993
III kadencja 1993-1997
IV kadencja 1997-2001
V kadencja 2001-2007
VI kadencja (stan na 09.2008)
0102030405060708090
100
7 8 13 1224
8
93 92 87 8876
92
mczyni kobiety
208 Magdalena Szpunar
2005 roku mczyni w programach tych zajmowali 88,7% czasu
ante-nowego. Nie tylko pojawiali si czciej, ale jak wskazuje
autorka czciej zabierali gos. Jeli ju okrelone ugrupowanie
polityczne decydowao si na prezentowanie kobiety w debacie
telewizyjnej (w 2005 roku naj-czciej byo to SdPl, PD, PSL, SLD,
Samoobrona i PO), to kobiety bray udzia jedynie w specyfi cznych
debatach, gwnie powiconych zdrowiu i edukacji, rzadziej za
wypowiaday si w kwestii programw partyjnych, polityki wewntrznej
kraju, podatkw, czy reform policji i funkcjonowa-nia samorzdw19.
Klimczak-Ziek dowodzi, e w reklamach wybor-czych kobieta rzadko
pojawia si jako frontmenka, z reguy jest jedynie tem, a staje si
najbardziej skuteczna wtedy, gdy reprezentuje tradycyjne wzorce
kobiecoci20.
Kobiety zajmujce si polityk, szukaj wielu bezporednich drg
dojcia do potencjalnego wyborcy, czy interakcji z osobami
zaintereso-wanymi ich dziaalnoci ale nie tylko. Doskonaym sposobem
taniej, efektywnej i skutecznej promocji dziaa politycznych, jest
Internet. Swj blog prowadzi Joanna Senyszyn. Cho kobiety i na tym
polu s mniej aktywne od mczyzn, bywa e s w tych dziaaniach bardziej
skuteczne. Blog posanki Senyszyn zosta oceniony jako najlepszy blog
w kategorii Polityka, wyprzedzajc inne popularne blogi prowadzone
przez panw-politykw. Co wane, blogi byo oceniane nie tylko przez
kapitu kon-kursow, ale take internautw. Blog Senyszyn jest
interesujcy z punktu widzenia komunikacji z osobami go
odwiedzajcymi. Autorka podja do ryzykown decyzj i nie cenzuruje
treci postw publikowanych pod jej wypowiedziami. W zwizku z tym
pojawiaj si pod jej notkami komentarze niewybredne, kliwe, czasem
jawnie atakujce autork, wczajc w krytyk argumenty ad personam.
Niecenzurowanie treci przynajmniej niektrych postw wiadczy moe
niewtpliwie o duym dystansie autorki do siebie. Pod niektrymi
notkami znajduje si ponad
19 J. Klimczak-Ziek, Kobieta jako podmiot i przedmiot w
parlamentarnej kampanii wyborczej (2005 r.), [w:] Marketing
polityczny. Szansa czy zagroenia dla wspczesnej demokracji, s.
211.
20 Ibidem, s. 212.
209Kobiety w polityce aktywne czy pasywne?
700 komentarzy, wydaje si jednak, e autorka nierzadko wiadomie
pro-wokuje i wypowiada si w ten sposb, by zachci do dyskusji i
polemiki z jej argumentami.
Rys. 5. Blog Joanny Senyszyn
Z Polskiego Generalnego Sondau Spoecznego wynika, e coraz
mniej-szy odsetek naszego spoeczestwa uwaa, e sfera polityki
wycznie powinna stanowi domen mczyzn. W cigu dekady (od 1992 do
2002 roku) o ponad 20 punktw procentowych zmniejszy si odsetek osb,
ktre zgadzaj si ze stwierdzeniem, i Wikszo mczyzn bardziej nadaje
si do uprawiania polityki, ni wikszo kobiet, a take tych, ktre
uwaaj, e Kobiety powinny si zaj prowadzeniem domu, a rzdzenie
krajem pozostawi mczyznom21. Te pozytywne tendencje, zrywajce ze
stereotypowym postrzeganiem rl typowo kobiecych i mskich
przedsta-wia poniszy wykres.
21 B. Cichomski, T. Jerzyski, M. Zieliski, Polskie Generalne
Sondae Spoeczne, Warszawa 2002.
210 Magdalena Szpunar
Rys. 6. Odsetki odpowiedzi zgadzam si dotyczcych rl mczyzn i
kobiet w polityce (dane w %)
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: B. Cichomski, T. Jerzyski,
M. Zieliski, Polskie Generalne Sondae Spoeczne, Warszawa 2002.
Rys. 7. Odsetki odpowiedzi zgadzam si dotyczcych stwierdzenia
Wikszo mczyzn bardziej nadaje si do uprawiania polityki, ni wikszo
kobiet w zalenoci od pci (dane w %)
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: B. Cichomski, T. Jerzyski,
M. Zieliski, Polskie Generalne Sondae Spoeczne, Warszawa 2002.
Warto jednoczenie wskaza, i wraz z wiekiem wzrasta odsetek osb,
ktre zgadzaj si ze stwierdzeniem, i Wikszo mczyzn bardziej nadaje
si do uprawiania polityki, ni wikszo kobiet. W kategorii wie-kowej
1829 lat zgadzao si z t opini 31,9% ankietowanych, w kategorii 3039
lat 31,6%, w przedziale wiekowym 4049 lat 41%, 5059 lat
1992 1993 1994 1995 1997 1999 20020
10203040506070 63,6
55,459,4
53,358
48,140,6
56,448
49,4
47,544,6
36,229,7
Wikszo mczyzn bardziej si nadaje do uprawiania polityki, ni
wikszo kobiet
Kobiety powinny zaj si prowadzeniem domu, a rzdzenie kra-jem
pozostawi m-czyznom
1992 1993 1994 1995 1997 1999 20020
1020304050607080
68,160,8 64,7 58,5
62,855,8
47,8
59,560,5
54,648,7
53,3
41,134,1
Mczyni Kobiety
211Kobiety w polityce aktywne czy pasywne?
47,2%, 6069 lat 52,6%, za w wieku powyej 70 lat 55,7%.
Analo-giczna sytuacja dotyczy zgody ze stwierdzeniem Kobiety
powinny si zaj prowadzeniem domu, a rzdzenie krajem pozostawi
mczyznom. Wraz z wiekiem ronie odsetek osb aprobujcych to
stwierdzenie. Z t opini zgadzao si 18,7% osb w wieku pomidzy 1829
rokiem ycia, 26,2% w kategorii 3039 lat, 21,9% w wieku pomidzy 4049
rokiem ycia, 35,1% 5059 latkw, 49,2% - 6069 latkw i 51,5% osb w
kate-gorii 70+22.
Rys. 8. Odsetki odpowiedzi zgadzam si dotyczcych stwierdzenia
Wikszo mczyzn bardziej nadaje si do uprawiania polityki, ni wikszo
kobiet oraz Kobiety powinny si zaj prowadzeniem domu, a rzdzenie
krajem pozostawi mczyznom w zalenoci od wieku (dane w % za 2002
r.)
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: B. Cichomski, T. Jerzyski,
M. Zieliski, Polskie Generalne Sondae Spoeczne, Warszawa 2002.
Natomiast wraz ze wzrostem poziomu wyksztacenia malej
odpowie-dzi zgodne ze stwierdzeniami stereotypizujcymi, jawnie
preferujcymi mczyzn w obszarze polityki, w stosunku do kobiet. Z
opini, e Wik-szo mczyzn bardziej nadaje si do uprawiania polityki,
ni wik-szo kobiet zgadza si 54,6% osb legitymujcych si
wyksztaceniem
22 B. Cichomski, T. Jerzyski, M. Zieliski, Polskie Generalne
Sondae Spoeczne, Warszawa 2002.
18-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70+0
10
20
30
40
50
60
31,9 31,6
4147,2
52,655,7
18,7 26,221,9
35,149,2
51,5
Wikszo mczyzn bardziej si nadaje do uprawiania polityki, ni
wikszo kobiet
Kobiety powinny si zaj prowadzeniem domu, a rzdzenie kra-jem
pozostawi m-czyznom
212 Magdalena Szpunar
podstawowym, 45% z wyksztaceniem zasadniczym zawodowym, 36,1%
ankietowanych posiadajcych wyksztacenie rednie, 24,8% z
wykszta-ceniem pomaturalnym i niepenym wyszym oraz 28% z
wyksztace-niem wyszym. Podobn tendencj obserwujemy w przypadku
drugiego stwierdzenia, mwicego, i Kobiety powinny si zaj
prowadzeniem domu, a rzdzenie krajem pozostawi mczyznom. Z tak tez
zgadza si 51,6% osb z wyksztaceniem podstawowym, 36,7% osb z
wykszta-ceniem zasadniczym zawodowym, 19,5% z wyksztaceniem rednim,
10,3% z pomaturalnym i niepenym wyszym oraz 9,9% legitymujcych si
wyksztaceniem wyszym23.
Rys 9. Odsetki odpowiedzi zgadzam si dotyczcych stwierdzenia
Wikszo mczyzn bardziej nadaje si do uprawiania polityki, ni wikszo
kobiet oraz Kobiety powinny si zaj prowadzeniem domu, a rzdzenie
krajem pozostawi mczyznom w zalenoci od wyksztacenia (dane w % za
2002 r.)
rdo: opracowanie wasne, na podstawie: B. Cichomski, T. Jerzyski,
M. Zieliski, Polskie Generalne Sondae Spoeczne, Warszawa 2002.
Zatem zasadne jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy kobieta
w ogle powinna stawa w szranki z mczyzn, prbujc swoich si na niwie
politycznej? Odpowied jak powinny usysze kobiety powinna
23 Ibidem.
podstawowe zasadnicze zawodowe rednie pomat. i niep. wysze
wysze0
10
20
30
40
50
6054,6
45
36,1
24,828
51,6
36,7
19,5
10,3 9,9Wikszo mczyzn bardziej si nadaje do uprawiania polityki,
ni wikszo kobiet
Kobiety powinny si zaj prowadzeniem domu, a rzdzenie kra-jem
pozostawi m-czyznom
213Kobiety w polityce aktywne czy pasywne?
by pozytywna. Jak dowodz chociaby badania K. Sanbonmatsu
czyn-niki, ktre wpywaj na poparcie kobiety w wyborach, to wanie jej
pe, przekonanie, e kobieta lepiej wyraa pogldy w zakresie aborcji
oraz ma wysze kompetencje w zakresie dbania o bezpieczestwo
socjalne24. Jednoczenie, jak wskazuj badania E. Tomczak, modsza
kandydatka wzbudza bardziej pozytywne emocje, ni starsza kobieta i
modszy m-czyzna, jedynie podobn sympati potencjalnych wyborcw
cieszy si starszy kandydat25.
Margaret Th atcher, Condoleezza Rice, Angela Merkel to przykady
kobiet-politykw, ktre w niczym nie ustpuj mczyznom, a w wielu
kwestiach uwaane s za lepszych ekspertw od przedstawicieli pci
brzydkiej. Doskonale wyksztacone, w wielu przypadkach
bezkompro-misowe, okazay si by osobami, ktre doskonale sprawdzaj si
na polu uwaanym za domen mczyzn. To kobiety musz same si przekona
do tego, e w sferze politycznej mog by tak samo skuteczne jak
mczyni. Brak tego przekonania, wycofywanie si z tego pola, jedynie
potwierdza stereotypowe przekonania, e do polityki w ogle si nie
nadaj.
24 K. Sanbonmatsu, Gender stereotypes and vote choice, American
Journal of Political Science 46, podaj za: W. Cwalina, A.
Falkowski, Marketing polityczny. Perspektywa psy-chologiczna, s.
225.
25 E. Tomczak, Wpyw wieku i pci kandydatw politycznych na
preferencje wyborcze obywateli, podaj za: W. Cwalina, A. Falkowski,
Marketing polityczny. Perspektywa psycho-logiczna, s. 237.