Top Banner
66

คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11...

Jun 15, 2019

Download

Documents

lyhuong
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม
Page 2: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม
Page 3: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

คำนำ

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมฉบบนจดทำขนตามมตทประชมของคณะกรรมการโคนม

และผลตภณฑนมซงมอบหมายใหกรมปศสตวดำเนนการ โดยแตงตงคณะทำงาน อนประกอบดวย

ผแทนจากเกษตรกรผเลยงโคนมผประกอบการและภาครฐทเกยวของซงมงหวงใหใชเปนมาตรฐาน

เดยวกน เนอหาของเอกสารประกอบดวย 17 หวขอ รวบรวมขนโดยอางองมาตรฐานสากล เชน

มาตรฐานInternationalStandardOrganization(ISO)มาตรฐานStandardmethodsfortheexamination

of dairy products ของAmerican PublicHealthAssociation (APHA) มาตรฐานแตละฉบบทอาง

สวนใหญเปนปจจบนในชวงเวลาทยกราง

Page 4: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

สารบญ

1 วธสมเกบตวอยางนำนม ........................................................................................................ 1

2 วธตรวจสอบนำนมดวยนำยาซเอมท .................................................................................. 4

3 วธหาคาความถวงจำเพาะ ..................................................................................................... 8

4 วธตรวจสอบนำนมดวยแอลกอฮอล ...................................................................................... 12

5 วธตรวจสอบนำนมโดยการตม .............................................................................................. 16

6 วธตรวจสอบนำนมดวยรซาซรน ........................................................................................... 18

7 วธตรวจสอบนำนมดวยเมธลนบล ......................................................................................... 22

8 วธตรวจสอบยาปฏชวนะตกคางเบองตนในนำนม ................................................................ 25

9 วธตรวจสอบจดเยอกแขงในนำนม ........................................................................................ 28

10 วธวเคราะหไขมนในนำนม(Rose-Gottlieb) ....................................................................... 31

11 วธวเคราะหไขมนในนำนมGerberMethod(Butyrometricmethods) ................................. 34

12 วธวเคราะหปรมาณโปรตนในนำนม ..................................................................................... 36

13 วธวเคราะหปรมาณเนอนมทงหมด ....................................................................................... 40

14 วธตรวจนบโซมาตกเซลลในนำนม ........................................................................................ 42

15 วธวเคราะหจำนวนจลนทรยทมชวตทงหมด(Standardplatecount) .................................... 47

16 วธวเคราะหจำนวนจลนทรยโคลฟอรม.................................................................................. 51

17 วธวเคราะหจำนวนบคเตรชนดทนรอน ................................................................................. 54

Page 5: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

สารบญภาพ

ภาพท 1 ภาพแสดงอปกรณกวนนำนม...................................................................................... 1

ภาพท 2 ภาพแสดงทตกนำนม .................................................................................................. 2

ภาพท 3 เทนำยาซเอมทในสดสวนเทากบนำนมลงในหลมทงส ............................................ 5

ภาพท 4 แกวงถาดหลมไปมาใหนำนมและนำยาเขากนอานผลทนทภายใน5วนาท ............... 5

ภาพท 5 ภาพแสดงปฏกรยาของนำนมและแอลกอฮอล ............................................................. 14

ภาพท 6 ภาพแสดงผลresazurinreductiontest ......................................................................... 19

ภาพท 7 แสดงผลmethylenebluereductiontest ....................................................................... 23

ภาพท 8 แสดงปฏกรยาการตรวจยาปฏชวนะเบองตน ............................................................... 26

ภาพท 9 ภาพแสดงวธตรวจจดเยอกแขงในนำนม ...................................................................... 29

ภาพท 10 โคโลนจลนทรยทมชวตทงหมด(Standardplatecount) ............................................... 48

ภาพท11 แสดงโคโลนโคลฟอรม ................................................................................................. 52

Page 6: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

สารบญตาราง

ตารางท 1 ตารางแปรผลCaliforniaMastitisTest(ซเอมท)สำหรบนำนมโค ............................... 6

ตารางท 2 ตารางแสดงคาปรบความถวงจำเพาะ ............................................................................ 10

ตารางท 3 ตารางแสดงคาปรบความถวงจำเพาะQuevenelactometer ........................................ 10

ตารางท 4 คาจดเยอกแขงของนำเกลอในระดบความเขมขนตางๆ ................................................ 29

Page 7: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 1

กรมปศสตว

1-3

1

: ISO 707 /IDF 50: 2008 Milk and milk products - Guidance on sampling.

วธสมเกบตวอยางนำนม

1. วตถประสงค

ทราบวธการสมเกบตวอยางนำนมเพอตรวจคณภาพทางกายภาพเคมและจลชววทยา

2. ขอบขาย

เปนวธเกบตวอยางนำนมจากถงนมเกษตรกรและจากรถขนสงนำนม

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

การสมเกบตวอยางตองคำนงถงความเปนเนอเดยวกน ไมเกดการปนเปอน ตวอยางนำนม

ทเกบตองเปนตวแทนของทงหมดและมขอบงชชนดตวอยางทชดเจน

6. ความปลอดภย

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 Stirrers (Plungers)ชนดใชสำหรบถงนมของฟารม (ภาพท 1 -A.1) และชนดใชสำหรบรถ

ขนสงนำนม(ภาพท1-A.2)

ภาพท1ภาพแสดงอปกรณกวนนำนม

ทมา:ISO707/IDF50:2008Milkandmilkproducts-Guidanceonsampling.

Page 8: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 2

กรมปศสตว

1-3

1

: ISO 707 /IDF 50: 2008 Milk and milk products - Guidance on sampling.

7.2 Agitator

7.3 Dipper(ภาพท2)

7.4 ขวดใสตวอยางทเหมาะสม

ภาพท2ภาพแสดงทตกนำนม

ทมา:ISO707/IDF50:2008Milkandmilkproducts-Guidanceonsampling.

8. สารเคม

ขนกบขอบงใชหากมการใสสารเคมเพอรกษาสภาพตวอยางตองระบในเอกสารกำกบตวอยาง

และรายงานปกตแลวตวอยางสำหรบตรวจทางจลชวะตองไมใสสารเคมเกบรกษาสภาพตวอยาง

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 ใชstirrer(plunger)กวนนำนมใหเขาเปนเนอเดยวกน

10.2 ในกรณทมเครองกวน (agitator) ตำแหนงของเครองตองทำมมประมาณ 5 – 20องศา และ

ใบพดอย7ใน10สวนของความลกเพอไมใหเกดฟองหากมฟองเกดขนไมควรใชเครองกวน

10.3 เมอตวอยางเปนเนอเดยวกนใหเกบตวอยางทนท โดยใช dipper ตกปรมาตรอยางนอย 100

มลลลตรและเกบรกษาทอณหภม1ถง5องศาเซลเซยสเพอรอสงหองปฏบตการ

10.4 ควรเกบตวอยางสำหรบตรวจทางจลชวะ เปนอนดบแรกกอนตวอยางสำหรบตรวจทางเคม

หรอฟสกสและตวอยางทงหมดตองมาจากถงเดยวกน

Page 9: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 3

กรมปศสตว

10.5 กรณทนำนมถกเกบในรถขนสงนำนมหรอถงนมนานเกน30นาทตองกวนนำนมดวยagitator

อยางนอย15นาทหรอใชstirrer(plunger)25ครง

10.6 การเกบตวอยางจากทอตองปลอยนำนมออกกอนจากนนจงสมเกบตวอยางและแนใจวาได

ตวอยางทเปนตวแทน

11. การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพ

12.1 อปกรณเกบตวอยางควรทำจากโลหะไรสนมผวเรยบไมมรองแหงและสะอาด

12.2 อปกรณเกบตวอยางทางจลชวะตองผานการฆาเชอดวยวธใดวธหนง

12.2.1 อบแหงท170องศาเซลเซยสอยางนอย1ชวโมง

12.2.2 อบไอนำท121±1องศาเซลเซยสอยางนอย15นาท

12.2.3 ผานรงสแกมมา

12.3 กรณทไมสามารถทำลายเชอตาม ขอ 12.2 สามารถเลอกใชวธฆาเชออนในขอน แตตองใช

อปกรณดงกลาวทนท

12.3.1 ลนไฟ

12.3.2 แชในแอลกอฮอล70%v/vแลวทำใหแหงใน5นาท

12.3.3 จดไฟในแอลกอฮอล90%v/v

13. การรายงานผล

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 การเกบตวอยางทไมถกตองไมเปนเนอเดยวกนเชนตกแตสวนบนของนำนมจะไดตวอยางทม

ไขมนสง โซมาตกเซลล และบคเตร มากกวาตวอยางสวนลางทงนเพราะ ไขมนทเบาจะลอย

ขนสวนบนมเซลลและบคเตรเกาะในชนไขมน

14.2 ควรเกบตวอยางเพมอก1ชดเพอสำหรบตรวจสอบอณหภมทเกบรกษาตวอยาง

14.3 เมอเกบตวอยางแลวควรรบสงหองปฏบตการทนท

15. เอกสารอางอง

15.1 Grace,V.,Houghtby,G.A.,Rudnick,H.,Whaley,K.andLindamood,J.(Maturin,L.Tech.

Comm.).1993. Sampling dairy and related products. In: Standard methods for the

examination of dairy products.16th ed. R.T.Marshall (ed.).Washington.D.C.APHA.

p.59-83.

15.2 ISO707/IDF50:2008.Milkandmilkproducts-Guidanceonsampling.

15.3 ISO7218:2007Microbiologyoffoodandanimalfeedingstuffs-Generalrequirementsand

guidanceformicrobiologicalexaminations.

Page 10: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 4

กรมปศสตว

วธตรวจสอบนำนมดวยนำยา ซ เอม ท

1. วตถประสงค

เปนการตรวจสอบการอกเสบของเตานมโครายตวโดยสงเกตปฏกรยานำนมกบนำยาซเอมท

2. ขอบขาย

เอกสารฉบบนเปนการแปรผลเฉพาะนมโครายตว

3. เอกสารทเกยวของ

การตรวจนบโซมาตกเซลลในนำนม

4. นยาม

โซมาตกเซลลหมายถงเซลลรางกายประกอบดวยเซลลเมดเลอดขาวและเซลลเยอบรงนมซง

ปรมาณของเซลลจะเพมขนตามความรนแรงของการอกเสบทเกดจากการตดเชอหรอจากเครองรดนม

5. หลกการ

เมอเตานมโคเกดการอกเสบโคนมจะสรางเซลลเมดเลอดขาวมาดกจบเชอโรคในเวลาเดยวกน

เซลลเยอบในรงนมจะมการลอกหลดจงทำใหเซลลเหลานปนในนำนมมากกวาปกต เมอDNAของ

โซมาตกเซลลรวมกบโซดาไฟและsodiumlaurylsulphateจะเกาะกนทำใหเหนเปนเมอกหากเซลล

ในนำนมมจำนวนมากจะยงหนดขนสวนนำนมในสภาวะเปนดางจะทำใหสของbromcresol purple

เขมขน

6. ความปลอดภย

เพอไมใหมการแพรกระจายของเชอโรคและเกดการปนเปอนขามการรดนมตนทงตองรด

ใสในภาชนะพนสเขม และ ไมควรเทนำนมลงพนคอกเพราะจะเปนการแพรกระจายเชอโรคได

ควรเทรวมใสภาชนะแลวลางดวยนำคลอรนทใชในฟารม

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 ถาดหลม(pancakepan,paddle)

7.2 ถงนำใสนำยาฆาเชอสำหรบลางถาดหลม

7.3 ภาชนะสำหรบใสนำนมสวนเกนทเททงหรอนำนมทอานผลแลว

8. สารเคม

นำยาซเอมทประกอบดวย

โซดาไฟ(ดางโซเดยมไฮดรอกไซดSodiumhydroxide) 0.70 %

นำยาลางจาน(Teepol-sodiumlaurylsulphate) 2.50 %

สยอม(Bromcresolpurple) 0.03 %

นำกลน 96.77 %

Page 11: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 5

กรมปศสตว

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 หลงจากรดนมตนแลวใหรดนำนมแตละเตา(quartermilksamples)ประมาณ2มลลลตรใส

ในถาดหลมเอยงถาดเพอเทนำนมสวนเกนทงในถงหรอภาชนะทเตรยมไว

10.2 เทนำยาซเอมท2มลลลตรสดสวนเทากบนำนมลงในหลมทงส(ภาพท3)

ภาพท3เทนำยาซเอมทในสดสวนเทากบนำนมลงในหลมทงส

ภาพท4แกวงถาดหลมไปมาใหนำนมและนำยาเขากนอานผลทนทภายใน5วนาท

10.3 แกวงถาดหลมวนไปมา ใหนำนมและนำยาผสมเขาดวยกนตองอานผลทนทภายใน5วนาท

(ภาพท4)

Page 12: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 6

กรมปศสตว

11. การคำนวณ

12.การควบคมคณภาพ

13. การรายงานผล

รายงานเปนเครองหมายตามตารางท1การอานผลของวธทดสอบนตองมความชำนาญ

ตารางท 1 ตารางแปรผล California Mastitis Test (ซเอมท) สำหรบนำนมโค

เครองหมาย ความหมาย ปฏกรยาทเหน การแปรผล (เซลล/มลลลตร)

- ลบ นำยาและนำนมรวมกนได 0–200,000

โดยไมเกดปฏกรยา

T เรมผดปกต มตะกอนเกดเลกนอยเมอแกวง 150,000–500,000

ตอไปเรอยๆตะกอนจะหายไป

1 ผดปกต เหนตะกอนชดขน 400,000–1,500,000

แตยงไมเปนเมอก

2 บวก เกดเมอกมก 800,000–5,000,000

3 บวกมาก เปนวนจบเปนกอนแกวงไมไป มากกวา5,000,000

+ นำนมเปนดาง เหนเปนสมวงเขม เกดการอกเสบหรอรดนมนาน

หรอเขาระยะพกรด

Y นำนมเปนกรด Bromcresolpurple ปกตนำนมรดจากเตาจะไม

เปลยนเปนสเหลองทpH5.2. เปนกรดหรอทำใหเปลยนเปน

สเหลองสาเหตจะเกดจากบคเตร

ใชนำตาลแลคโตสทำใหเกดกรด

ทมา: SMEDP,Hinz,C.W.,Hein,G.L.,Hinckley,L.S.,Althus,J.andBengsh,H.(Ginn,R.E.,TechComm.)

1993

14.รายละเอยดอน

14.1 เกษตรกรควรตรวจนำนมดวยนำยา ซ เอมท เปนงานประจำเพอคดแยกแมโคทเปนเตานม

อกเสบและเปนประโยชนในการจดการฟารม

14.2 ศนยรวมนมใดทใชการตรวจ ซเอมท เพอตรวจคดกรองนำนมรายถงขณะรบนมควรม

เจาหนาทออกตดตามแกปญหาทฟารมจงจะไดผลด

Page 13: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 7

กรมปศสตว

15.เอกสารอางอง

15.1 โกวทย นธชย และ สณรตน เอยมละมย การควบคมสขภาพของเตานมในโคนม 2531

ในสขภาพและการปองกนโรคในโคนม โดย ไพโรจน อมพวนวงศ คมอการเลยงโคนม

เกษตรวทยานภาพยนยงและพเชษศกดพทกษสกลองคการสงเสรมกจกรรมโคนมหนา235.

15.2 Ginn, R.E., Packard, V.S.,Mochrie, R.D. Jr., Kelley,W.N. and Schultz, L.H. 1985.

Methods to detect abnormalmilk. In: Standardmethods for the examination of dairy

products.15thed.G.H.Richardson(ed.).Washington.D.C.APHA.p.239-241.

15.3 Hinz,C.W.,Hein,G.L.,Hinckley,L.S.,Althaus, J. andBengsch,H., (Ginn,R.E.,Tech

Comm.)1993.Methodstodetectabnormalmilk.In:Standardmethodsfortheexamination

ofdairyproducts.16thed.R.T.Marshall(ed.).Washington.D.C.APHA.p.327-346.

Page 14: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 8

กรมปศสตว

วธหาคาความถวงจำเพาะ

1.วตถประสงค

เพอตรวจสอบความถวงจำเพาะของนำนมณจดรบนมโดยใชlactodensimeterหรอlactometer

2. ขอบขาย

เอกสารนอธบายวธหาคาความถวงจำเพาะในนำนมดบ

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

นำนมทมเนอนมตำกวาปกตหรอเตมนำ จะมคาความถวงจำเพาะลดลงหากแยกไขมนออก

จะไดคาความถวงจำเพาะเพมขน

6. ความปลอดภย

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 lactodensimeter

7.2 กระบอกตวงนำนม(jarหรอcylinder)

7.3 ผาหรอกระดาษทชช

7.4 อางนำควบคมอณหภม

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 กอนใช lactodensimeter เตรยมโดยอนในกระบอกตวงทมนำ แชในอางนำ ควบคมอณหภม

40องศาเซลเซยสทงไวไมตำกวา3นาทนำขนเชดใหแหง

10.2 เตรยมตวอยางนำนมประมาณ150 - 300มลลลตรขนกบขนาดของ lactodensimeter และ

กระบอกตวงนำนมทใช อนตวอยางนำนมท 40 องศาเซลเซยส เพอไมใหไขมนจบตว กลบ

ขวดตวอยางไปมาใหนำนมเขากน เทตวอยางลงในกระบอกตวงนำนมทตงไวในอางนำควบคม

อณหภมท20องศาเซลเซยสระดบนำในอางตองสงกวาระดบนำนมในกระบอกตวงนำนม

10.3 จมlactodensimeterทอนแลวลงในกระบอกตวงนำนมเมอlactodensimeterลอยขนใหกดลง

แลวปลอยมอจากนนยก lactodensimeterขนมาเชดกานใหแหงและสะอาดแลวปลอยลงใน

กระบอกตวงอกครง อานตวเลขตรงขดบนของระดบนำนม ขณะอานตวเลข ตองไมให

lactodensimeterเกาะตดขางกระบอก

Page 15: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 9

กรมปศสตว

11.การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

12.1 lactodensimeterทใชตองลางใหสะอาด เพอใหเหนมมตรงmeniscusชดมฉะนนจะอานคา

ผดได

13. การรายงานผล

รายงานคาทไดปรบคาแลว

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 ความถวงจำเพาะจะสมพนธกบอณหภมจำเปนตองบนทกอณหภมขณะทอานคาได

14.2 ถาอณหภมนำนมไมตรงกบคาทสอบเทยบการรายงานตองใชคาทไดปรบคาแลว

14.3 นำนมทมการคนตวของไขมน(oilingoff)หรอมกลนหนไมเหมาะทจะนำมาหาคาถ.พ.

14.4 นำนมทมไขมนสงคาถ.พ.จะตำกวาปกตดงนนหากตองการใชคาถ.พ.ตดสนการปลอมปน

นำวธนจะมความคลาดเคลอนสง

14.5 lactodensimeterทใชสวนใหญสอบเทยบท 15หรอ 20องศาเซลเซยสดงนนหากอณหภม

ขณะทำการวดไมได15หรอ20องศาเซลเซยสตองใชคาปรบความถวงจำเพาะตามตารางท2

หรอท 3 แสดงคาปรบความถวงจำเพาะ จะมชวงของอณหภมใกลกบคาทสอบเทยบซงเปน

ความจำกดของการใชlactodensimeter

14.6 สามารถคำนวณหาSNFและTSจากคาความถวงจำเพาะถอวาเปนวธClassOมสตรคำนวณ

สตรคำนวณ%TSในนำนม=1.33F+{273L/(L+1000)}–0.040

F=%ไขมน

L=คาทอานไดจากlactodensimeter

เชน1.029ใชตวเลข29มาเขาสตรคำนวณ

สตรคำนวณ%SNFในนำนม=0.25D+0.22F+0.72

F=%ไขมน

D=(คาถ.พ.ทปรบคาแลว-1)x1000

เชนคาทปรบแลวคอ1.0292–1x1000=29.2

Page 16: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 10

กรมปศสตว

ตารางท 2 ตารางแสดงคาปรบความถวงจำเพาะ

อณหภม (องศาเซลเซยส) คาปรบ

22.0 +0.0005

21.5 +0.0004

21.0 +0.0003

20.5 +0.0001

20.0 0

19.5 -0.0001

19.0 -0.0003

18.5 -0.0004

18.0 -0.0005

ทมา:Dairyfactorytestmanual.Pittelkow,W.L.andVaughan,G.E.,1973.

ตารางท 3 ตารางแสดงคาปรบความถวงจำเพาะ Quevene lactometer

อณหภม (องศาฟาเรนไฮต) คาปรบ

65.0 +0.0005

64.0 +0.0004

63.0 +0.0003

62.0 +0.0002

61.0 +0.0001

60.0 0

59.0 -0.0001

58.0 -0.0002

57.0 -0.0003

56.0 -0.0004

55.0 -0.0005

ทมา:Laboratoryguideindairychemistrypracticals.DavideL.C.1977.

Page 17: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 11

กรมปศสตว

15. เอกสารอางอง

15.1 Bradley,R.L.Jr.,Arnold,E.Jr.,Barbano,D.M.,Semerad,R.G.,Smith,D.E.andVines,B.,

(Case,R.A.,TechComm.)1993.Chemicalandphysicalmethods.In:Standardmethodsfor

theexaminationofdairyproducts.16thed.R.T.Marshall(ed.).Washington.D.C.APHA.

p.433-531.

15.2 DavideL.C.1977.Lactometertest.In:Laboratoryguideindairychemistrypracticals.Dairy

trainingandresearchinstitute.UniversityofthePhilippines.

15.3 ISO2449:1974.Milkandliquidmilkproducts–Densityhydrometersforuseinproducts

withasurfacetensionofapproximately45mN/m.

15.4 Pittelkow,W.L. andVaughan,G.E., 1973.Solids determination in liquidmilk. In:Dairy

factorytestmanual.Hawkesburyagriculturalcollegepublication.p.107-111.

Page 18: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 12

กรมปศสตว

วธตรวจสอบนำนมดวยแอลกอฮอล (Alcohol test)

1. วตถประสงค

เปนการตรวจสอบความเสถยรของโปรตนในนำนมหนาศนยรบนำนมดบหรอสหกรณโคนม

2. ขอบขาย

วธนใชสำหรบตรวจคณภาพนำนมดบเทานน

3. เอกสารทเกยวของ

การตรวจสอบนำนมโดยการตม(Clotonboilingtest-COB)

4. นยาม

ความเสถยรของโปรตนในนำนมขนกบปรมาณแคลเซยมฟอสเฟตในโครงสรางของเคซอน

ปรมาณซเตรทฟอสเฟตในเวยโปรตนและสภาวะความเปนกรดของนำนม

5. หลกการ

แอลกอฮอลทำใหแคลเซยมฟอสเฟตตกตะกอน เมอแคลเซยมอสระลดลงโปรตนแตกตว เปน

อออนนอยลงแอลกอฮอลรวมตวกบนำจงทำใหโปรตนจบตวเหนตะกอนแยกชด

6. ความปลอดภย

แอลกอฮอลเปนวตถไวไฟผปฏบตงานตองระวงการตดไฟ

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 หลอดทดลองขนาด20x150มลลเมตรและชนวาง

7.2 ปเปตแกวอบแหงขนาด5มลลลตร

7.3 กระบอกตวง

7.4 แอลกอฮอลโลมเตอร(Alcoholometer)

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 นำกลน

8.2 เอทลแอลกอฮอลบรสทธ (absolute ethyl alcohol) เจอจางเปน 68%หรอ 70%หรอ 75%

ความเขมขนของแอลกอฮอลทใชสามารถคำนวณจาก Pearson’s square คำนวณจากสมการ

กรมสมมลยและวดจากแอลกอฮอลโลมเตอร(Alcoholometer)

Page 19: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 13

กรมปศสตว

วธเตรยมเปอรเซนตเอทลแอลกอฮอล

8.2.1 คำนวณจากPearson’ssquare

8.2.2 คำนวณจากสมการกรมสมมลย

สมการการคำนวณกรมสมมลย N1V1 = N2V2

ตวอยางคำนวณ

ตองการเอทลแอลกอฮอล75%จำนวน1ลตรเตรยมจากเอทลแอลกอฮอลบรสทธ99.9%

โดยแทนคาในสมการดงน75x1,000มลลลตร=99.9xV2

ใชเอทลแอลกอฮอลบรสทธ(V2)=75x1,000/99.9=750.75มลลลตร

เตมนำกลนอก249.25มลลลตรใหเปน1ลตร

8.2.3 ใชแอลกอฮอลโลมเตอร(Alcoholometer)forconfirmation

กอนเจอจางแอลกอฮอลตองคำนวณปรมาณของนำกลนและเอทลแอลกอฮอลทตองใช

เทนำกลนในกระบอกตวง ใสแอลกอฮอลโลมเตอร ในกระบอกตวงเตมแอลกอฮอล จนขด

ตรงกบเปอรเซนตทตองการ

9. สารมาตรฐาน

ความเขมขน

เอทลแอลกอฮอล

เรมตน

(99.9%)

สดสวนเอทล

แอลกอฮอลทตองใช

(75-0=75)

เตรยม1ลตรใช

เอทลแอลกอฮอล

750.75มลลลตร

750.75=1000x

75/(75+24.9)

ความเขมขนเอทลแอลกอฮอลทตองการ75%

นำเปนสวนประกอบ

มเอทลแอลกอฮอล0%

สดสวนนำทตองใช

(99.9-75=24.9)

เตรยม1ลตร

ใชนำ249.25มลลลตร

249.25=1000x

24.9/(75+24.9)

Page 20: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 14

กรมปศสตว

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 ปเปตนำนม2มลลลตรใสหลอดทดลองเตมแอลกอฮอลในปรมาตรเทากน

10.2 ผสมใหเขากนสงเกตการเปลยนแปลงทเกดขน

10.3 หากปฏกรยาทเกดไมชดใหเตมแอลกอฮอลอกเทาหนง(doublevolume)

11. การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพ

แอลกอฮอลทใชตองเปนชนดเอทลแอลกอฮอล เนองจาก organic solvent แตละชนดจะมคา

dielectricconstantทแตกตางกนและมผลกบความเสถยรของcaseinmicelle

13. การรายงานผล

รายงานเปนบวก(เกดตะกอน)หรอลบ(ไมเกดตะกอน)

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 การเตมAlizarin(C14H

18O

4)ทมนำหนกโมเลกล(M.W.)240.22กรมในแอลกอฮอลเพอชวด

ความเปนกรดเหนปฏกรยาของนำนมกบแอลกอฮอลชดทำใหสามารถอานผลไดงายขน

เอกสารแนะนำสารเคมบรษทMerckแนะนำใชปรมาณ0.5กรมใน96%แอลกอฮอล 100

มลลลตรAlizarinจะใหสyellow-redทpH5.8-7.2

องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาต (FAO) แนะนำใหเตรยม 0.4 กรม ใน 61%

แอลกอฮอล

เอกสารตงแตปค.ศ.1955ของประเทศองกฤษแนะนำใหใช0.1%Alizarinในแอลกอฮอล

14.2 ควรตรวจทกถงนมของสมาชก

ภาพท5ภาพแสดงปฏกรยาของนำนมและแอลกอฮอล

Page 21: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 15

กรมปศสตว

15. เอกสารอางอง

15.1 Anonymous.1997.Mercktablesforthelaboratory.Darmstadt:MerckKGaA.p.54.

15.2 Bachmann,M.R., 1990.Quality control at reception. In:Handbookonmilk collection in

warmdevelopingcountries.InternationalDairyFederationspecialissueno.9002.Brussels:

InternationalDairyFederation.p.54-87.

15.3 Berg, J.C.T.vanden.1990.Strategy fordairydevelopment in the tropics and subtropics.

Wageningen:Pudoc.p.68-77.

15.4 Chalmers,C.H. 1955.Bacteria in relation to themilk supply.A practical guide for the

commercialbacteriologist.London.EdwardArnold.p.157-159.

15.5 FAO(Foodandagricultureorganizationoftheunitednations).1999.”Manualontheuseof

the LP-System.” [Online]. Available http://WWW.fao.org/ag/aga/publication /lpm/

LPM24.jpg.

15.6 FAO/TCP/KEN/6611Project.2000.”Milktestingandqualitycontrol.”[Online].Available:

http://WWW.fao.org/ag/aga/publication/mpguide/mpgiude2.htm.

15.7 Harding,F. 1995.Hygienic quality. In:Milk quality,Harding,F. (ed.)Glasgow.Blackie

academicandprofessional.p.40-59.

15.8 Horne,D.S.1992.Ethanolstability.In:Advanceddairychemistry.Volume1.Proteins.P.F.

Fox.(ed.)Essex:ElsevierAppliedScience.p.657-689.

15.9 Walstra, P. and Jenness, R. 1984. Dairy chemistry and physics. NewYork:Wiley -

intersciencepublication.p.106,412.

Page 22: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 16

กรมปศสตว

วธตรวจสอบนำนมโดยการตม (Clot on boiling test - COB)

1. วตถประสงค

เปนการตรวจสอบตอเนองหลงจากการตรวจสอบนำนมดวยแอลกอฮอลมผลเปนบวก เพอ

ยนยนความเสถยรของโปรตนในนำนม

2. ขอบขาย

วธนใชสำหรบตรวจคณภาพนำนมดบเทานน

3. เอกสารทเกยวของ

การตรวจสอบนำนมดวยแอลกอฮอล(Alcoholtest)

4.นยาม

5.หลกการ

โปรตนทขาดความเสถยร เมอผานความรอนจะเสอมสภาพ(denature)จงทำใหเกดตะกอน

ไดงาย

6.ความปลอดภย

7.อปกรณและเครองมอ

7.1 หลอดทดลองขนาด20x150มลลเมตรและชนวาง

7.2 หมอตมนำเดอด

7.3 ปเปตแกวอบแหงขนาด5มลลลตร

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

9. สารมาตรฐาน

10.ขนตอนปฏบตงาน

10.1 ปเปตนำนม 5 มลลลตร ใสหลอดทดลองนำไปใสในหมอนำเดอดทงไว 5 นาท ถาเกด

ตะกอนตวอยางนนตองคดทงไมเหมาะสำหรบนำมาแปรรป

11. การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพ

ไมควรใหกนหลอดสมผสกนหมอนำเดอด

13.การรายงานผล

รายงานลบ(ไมเกดตะกอน)หรอบวก(เกดตะกอน)

14.รายละเอยดอนๆ

ปจจบนวธนไมปรากฏในเอกสารของSMEDP(ClassDเปนวธทเลกใช)แตFAOยงแนะนำ

ใหประเทศกำลงพฒนาใชเพราะเปนวธทำไดงายเหนผลทนท

Page 23: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 17

กรมปศสตว

15. เอกสารอางอง

15.1 Bachmann,M.R., 1990.Quality control at reception. In:Handbookonmilk collection in

warmdevelopingcountries.Internationaldairyfederationspecialissueno.9002.Brussels:

Internationaldairyfederation.p.54-87.

15.2 Berg,J.C.T.vanden.1990.Strategyfordairydevelopment in the tropicsand subtropics.

Wageningen:Pudoc.p.68-77.

15.3 FAO/TCP/KEN/6611Project.2000.”Milktestingandqualitycontrol.”[Online].Available:

http://WWW.fao.org/ag/aga/publication/mpguide/mpgiude2.htm.

15.4 Harding,F. 1995.Hygienic quality. In:Milk quality,Harding,F. (ed.)Glasgow:Blackie

academicandprofessional.p.40-59.

Page 24: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 18

กรมปศสตว

วธตรวจสอบนำนมดวยรซาซรน (Resazurin reduction test)

1. วตถประสงค

เปนการตรวจสอบเชงคณภาพของนำนมวามจลนทรยอยมากหรอนอย โดยดการเปลยนสของ

resazurin

2. ขอบขาย

วธนใชสำหรบตรวจคณภาพนำนมดบของสหกรณฯหรอ นำนมรายสมาชก และตวอยาง

ทเกบมาตองตรวจภายใน24ชวโมง

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

resazurinคอสทใชเปนสารบงช(indicator)

5. หลกการ

จลนทรยชนดmesophiles เปลยน redoxpotentialของนำนมทำใหสของ resazurin เปลยน

จากมวงนำเงนเปนสมวงแดงและสชมพของ resorufinหากปฏกรยาดำเนนไป resorufinจะจางลง

จนไมมสอยในรปของdehydroresorufin

การเปลยนส resazurinจากนำเงนเปนชมพขนกบออกซเจนและEh (oxidation– reduction

potential)นอยกวาจากสชมพเปนสขาว

6. ความปลอดภย

resazurinมความระคายเมอถกผวหนงตองรบลางนำ

7. อปกรณเครองมอและวสดทใช

7.1 หลอดแกวทดลองฝาเกลยวนงฆาเชอขนาดเสนผานศนยกลางภายนอกประมาณ16มลลเมตร

ยาว150มลลเมตร

7.2 ไมโครปเปตและทปนงฆาเชอขนาด1มลลลตร

7.3 ปเปตแกวอบแหงขนาดปรมาตร10มลลลตร

7.4 pipetteaidหรอลกยาง

7.5 อางนำควบคมอณหภม36±1องศาเซลเซยสมฝาปด

7.6 ปากคบ

7.7 Autoclave

7.8 Lovibondcomparatorและจานสเบอร4/9หรอแผนกระดาษเทยบส

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 เมดสresazurin(resazurintablets)

8.2 นำกลน50มลลลตรบรรจขวดสชานงฆาเชอ

8.3 นำนมตมหรอนมยเอชทรสจด

Page 25: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 19

กรมปศสตว

วธเตรยมนำยา resazurin

ลนไฟปากคบคบเมดสresazurin1เมดใสในขวดสชาบรรจนำกลนปรมาตร50มลลลตรทนง

ฆาเชอไวแลว เขยาใหเขากนจนเมดสละลายหมดเปนเนอเดยวกน เกบใหพนแสง ในตเยนอณหภม

ประมาณ 4 องศาเซลเซยส (ตามเอกสารกำกบ) ใหระบวนทเตรยมบนฉลากขวดนำยาทใชควร

เตรยมใหมทกสปดาห

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนวธปฏบตการ

10.1 สมตวอยางนำนมจากถงของสมาชกรวมกนประมาณ200มลลลตร

10.2 ใชปเปตแกวดดนำนม10มลลลตรใสหลอดทดลองแลวใชไมโครปเปตดดนำยาresazurinท

ละลายดแลว1มลลลตรใสในหลอดทดลองปดฝาใหแนน

10.3 นำหลอดทดลองใสในอางนำควบคมอณหภม 36 ± 1องศาเซลเซยสระดบนำในอางตองสง

กวาระดบนำนมประมาณ2.5 เซนตเมตร ใชเวลาประมาณ10นาท รอใหอณหภมนำนมใน

หลอดทดลองได 36 องศาเซลเซยส จากนนกลบหลอดไปมา 3 ครงหามเขยา แลวจบเวลา

1ชวโมง

10.4 เมอครบ1ชวโมงเทยบสทเกดขนกบLovibondcomparatorหรอแผนกระดาษเทยบสวาเปน

มวงนำเงนมวงแดงชมพหรอสขาว โดยใชหลกวา 4/5ของหลอดเปลยนส ถอวาเปนสนน

กรณทไมมLovibondcomparatorหรอแผนกระดาษเทยบสสามารถเปรยบเทยบสกบcontrol

reagentบนทกผลกลบหลอดทดลอง1ครงใหนำนมเขากนแลวใสในอางนำควบคมอณหภม

จบเวลาตออก1ชวโมง

10.5 ชวโมงท2กลบหลอดทดลองใหนำนมเขากน

10.6 ชวโมงท3บนทกผลการเปลยนแปลงของสในหลอดทดลองโดยใชหลกการดงกลาวขนตน

ภาพท6ภาพแสดงผลresazurinreductiontest

Page 26: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 20

กรมปศสตว

11. การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพ

12.1 หลอดควบคมมสองหลอดคอcontrolreagentและcontrolblank

controlreagentเตรยมจากนำนมตมหรอนมยเอชทรสจดใสหลอดทดลอง10มลลลตรกบ

นำยารซาซรน 1มลลลตร เพอตรวจสอบการเปลยนสของตวอยางทดสอบไมไดเกดจากนำยา

รซาซรนนำยาไมมการปนเปอน

control blank เตรยมจากนำนมตมหรอนมย เอชท รสจด 10มลลลตร ใสหลอดทดลอง

เพอใหมนใจวานำนมทใชในหลอดcontrolreagentเปนปกตไมมการเปลยนแปลง

หลอดควบคมทงสองหลอดตองใสในอางนำพรอมตวอยางทดสอบและตลอดชวงเวลาตรวจ

สอบหลอดควบคมcontrolreagentตองไมมการเปลยนแปลงของสหลอดcontrolblankไมม

การเปลยนแปลงลกษณะ

12.2 วธตรวจสอบวาอณหภมนำนมในหลอดทดลองได 36 ± 1 องศาเซลเซยส ใหเตรยมนำนม

ในหลอดทดลอง11มลลลตรใสไปพรอมตวอยางแลววดอณหภมนำนมจากหลอดน

12.3 นำนมเมอทงไวจะเกดชนไขมน (cream layer)บนผวนม จลนทรยบางสวนจะเกาะกนทชน

ไขมนนเพอใหจลนทรยกระจายจงตองกลบหลอดทดลองทกครงหลงจากอานผล

13. การรายงานผล

รายงานผลการเปลยนสทเกดขนในชวโมงท 1และหรอ 3 โดยแบงเกรดตามระเบยบสหกรณ

หรอศนยนม

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 วธนไมเหมาะทจะตรวจตวอยางเกบเกน24ชวโมง

14.2 การทำงานตองเปนaseptictechnique

14.3 นำนมเกบรกษาทอณหภมตำหรออยท 4องศาเซลเซยส เปนระยะเวลาหนงจลนทรยภายใน

นำนมตองใชเวลาในการปรบตวเกดปฏกรยาreduction

14.4 นำนมทมจลนทรย psychrotrophic bacteria จะเกดการเปลยนสไดชากวาจลนทรยกลม

mesophiles

14.5 นำนมทมจลนทรยทนรอน(Thermoduric)อยมากการเปลยนสจะเกดชา

14.6 วธนไมเหมาะกบนำนมทมจลนทรยจำนวนนอย

14.7 จลนทรยบางชนดทสามารถเกดปฏกรยาreductionไมสามารถเพาะขนในอาหารเลยงเชอ

14.8 นำนมทมโซมาตกเซลลมากอาจไมเหนการเปลยนสรซาซรนในชวโมงแรกจงตองรอดผลใน

ชวโมงท3

14.9 ออกซเจนจะทำใหการเปลยนสเกดชา

Page 27: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 21

กรมปศสตว

14.10นำนมทมยาปฏชวนะตกคางจะเกดการเปลยนสชา

14.11ไมควรเกบจานเทยบสใหถกแสงแดดโดยตรง

15. เอกสารอางอง

15.1 Edmondson, J.E., Golden, R. andWedle, D.B. (Marshall R.T. Tech. Comm.). 1985.

Reductionmethods.In:Standardmethodsfortheexaminationofdairyproducts.15thed.,

G.H.Richardson(ed.)Washington.D.C.:APHA.p.259-264.

15.2 Harding,F. 1995.Hygienic quality. In:Milk quality,Harding,F. (ed.)Glasgow.Blackie

academicandprofessional.p.40-59.

Page 28: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 22

กรมปศสตว

วธตรวจสอบนำนมดวยเมธลนบล (Methylene blue reduction test)

1. วตถประสงค

เปนการตรวจสอบ เชงคณภาพของนำนมวามจลนทรยอยมากหรอนอยโดยดการเปลยนสของ

methyleneblue

2. ขอบขาย

ใชสำหรบตรวจนำนมรวมสหกรณฯหรอนำนมรายสมาชก โดยตวอยางทเกบมาตองตรวจ

ภายใน24ชวโมง

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

Methyleneblueคอสทใชเปนสารบงช(indicator)

5. หลกการ

จลนทรยกลมทสรางเอนไซม reductase จะเปลยนสเขยวนำเงนของ methylene blue

thiocyanate เปนสขาวของ leucomethyleneหากจลนทรยในนำนมมจำนวนมากจะทำใหเปลยนเปน

สขาวเรว

6. ความปลอดภย

ยงไมมรายงานอนตรายของสmethyleneblueในมนษย

7. อปกรณเครองมอและวสดทใช

7.1 หลอดแกวทดลองฝาเกลยวนงฆาเชอขนาดเสนผานศนยกลางภายนอกประมาณ16มลลเมตร

ความยาวหลอด150มลลลตรและชนวาง

7.2 ปเปตแกวอบแหงขนาด10มลลลตร

7.3 pipetteaidหรอลกยาง

7.4 อางนำควบคมอณหภม36±1องศาเซลเซยสเปนอางทมฝาปด

7.5 เทอรโมมเตอรสำหรบทวนสอบอณหภมอางนำ

7.6 ปากคบ

7.7 Autoclave

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 เมดสmethyleneblue(methylenebluetablets)

8.2 นำกลน400มลลลตรบรรจในขวดแกวทบแสงฝาเกลยวนงฆาเชอ

8.3 นำกลน25มลลลตรบรรจขวดแกวทบแสงฝาเกลยวนงฆาเชอ

8.4 นำนมตมหรอนมยเอชทรสจด

Page 29: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 23

กรมปศสตว

วธเตรยม stock methylene blue thiocyanate solution

ลนไฟปากคบ คบเมดส methylene blue 1 เมด ละลายในนำกลนทนงฆาเชอแลว ปรมาตร 400

มลลลตรใหเปนเนอเดยวกน

วธเตรยม working methylene blue solution

ใชปเปตดด stockmethyleneblue solution25มลลลตร ใสในนำกลนทนงฆาเชอแลว25มลลลตร

(การเตรยมworking solutionจะใชสดสวนของ stocking solutionและนำกลนปรมาตรทเทากน)

เกบใหพนแสง ในตเยนอณหภมประมาณ4องศาเซลเซยส ใหระบวนทเตรยมบนฉลากขวดนำยาท

ใชควรเตรยมใหมทกสปดาห

9 สารมาตรฐาน

10. ขนตอนวธปฏบตการ

10.1 ใชปเปตดดนำนมปรมาตร10มลลลตรใสหลอดทดลอง

10.2 ปเปตนำยาworkingmethyleneblueปรมาตร1มลลลตรใสในหลอดทดลองทมนำนมอยปด

ฝาใหแนน

10.3 นำหลอดทดลองใสในอางนำควบคมอณหภม 36 ± 1 องศาเซลเซยส ระดบนำตองสงกวา

ระดบนำนมในหลอดประมาณ2.5 เซนตเมตรหรอใชเวลาประมาณ10นาท เพอใหอณหภม

นำนมในหลอดทดลองเทากบอณหภมของนำในอางกลบหลอด3ครงใหนำนมและนำยาผสม

เขากนจากนนจบเวลา30นาทเมอครบ30นาทสงเกตการเปลยนสประมาณ4/5ของนำนม

ในหลอดทดลองเปลยนสเปนสขาวถอวาสนสดใหรายงาน30นาท

10.4 หากนำนมยงไมเปลยนสใหกลบหลอดทดลอง 1 ครง จบเวลาตออก 1 ชวโมงทำเชนนจน

สนสดการทดสอบเมอ4/5ของนำนมในหลอดทดลองเปลยนสเปนสขาว

ภาพท7แสดงผลmethylenebluereductiontest

Page 30: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 24

กรมปศสตว

11. การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพ

12.1 หลอดควบคมมสองหลอดคอcontrolreagentและcontrolblank

controlreagentเตรยมจากนำนมตมหรอนมยเอชทรสจดใสหลอดทดลอง10มลลลตรกบ

นำยาworkingmethylene blue 1มลลลตร เพอตรวจสอบการเปลยนสของตวอยางทดสอบ

ไมไดเกดจากนำยานำยาไมมการปนเปอน

controlblankเตรยมจากนำนมตมหรอนมยเอชทรสจด10มลลลตรใสหลอดทดลองเพอ

ใหมนใจวานำนมทใชในหลอดcontrolreagentเปนปกตไมมการเปลยนแปลง

หลอดควบคมทงสองหลอดตองใสในอางนำพรอมตวอยางทดสอบและตลอดชวงเวลาตรวจ

สอบหลอดควบคม control reagent ตองไมมการเปลยนแปลงของส หลอด control blank

ไมมการเปลยนแปลงลกษณะ

12.2 วธตรวจสอบวาอณหภมนำนมในหลอดทดลองได 36 ± 1 องศาเซลเซยส ใหเตรยมนำนม

ในหลอดทดลอง11มลลลตรใสไปพรอมตวอยางแลววดอณหภมนำนมจากหลอดน

12.3 นำนมเมอทงไวจะเกดชนไขมน (cream layer)บนผวนม จลนทรยบางสวนจะเกาะกนทชน

ไขมนนเพอใหจลนทรยกระจายจงตองกลบหลอดทดลองทกครงหลงจากอานผล

13. การรายงานผล

รายงานชวโมงเปลยนสแบงเปนเกรดตามระเบยบทสหกรณฯกำหนด

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 วธนไมเหมาะทจะตรวจตวอยางเกบเกน24ชวโมง

14.2 การทำงานตองเปนaseptictechnique

14.3 นำนมเกบรกษาทอณหภมตำหรออยท 4องศาเซลเซยส เปนระยะเวลาหนง จลนทรยภายใน

นำนมตองใชเวลาในการปรบตวเกดปฏกรยาreduction

14.4 นำนมทมจลนทรย psychrotrophic bacteria จะเกดการเปลยนสไดชากวาจลนทรยกลม

mesophiles

14.5 นำนมทมจลนทรยทนรอน(Thermoduric)อยมากการเปลยนสจะเกดชา

14.6 วธนไมเหมาะกบนำนมทมจลนทรยจำนวนนอย

14.7 ออกซเจนจะทำใหการเปลยนสเกดชา

14.8 นำนมทมยาปฏชวนะตกคางจะเกดการเปลยนสชา

15. เอกสารอางอง

15.1 Edmondson, J.E., Golden, R. andWedle, D.B. (Marshall R.T. Tech. Comm.). 1985.

Reductionmethods.In:Standardmethodsfortheexaminationofdairyproducts.15thed.,

G.H.Richardson(ed.)Washington.D.C.APHA.p.259-264.

Page 31: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 25

กรมปศสตว

วธตรวจสอบยาปฏชวนะตกคางเบองตนในนำนม

1. วตถประสงค

เพอตรวจสอบการปนเปอนและการตกคางของยาปฏชวนะในนำนมดบ

2. ขอบขาย

วธนใชกบนำนมดบและนำนมแปรรป เพอตรวจสารยบยงกลม beta lactamและสารยบยง

ชนดอน

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

นำนมทบมกบอาหารทมเชอจลนทรยGeobacillus stearothermophilus เมอเจรญ และใช

อาหารจะเกดกรดทำใหสของbromcresolpurple เปลยนจากสมวงเปนสเหลองหากในนำนมมสาร

ยบยงการเจรญของเชอ เชอจลนทรยจะไมเจรญไมสามารถใชอาหารสของหลอดทดสอบจงยงคง

เปนสมวง

6. ความปลอดภย

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 ชดทดสอบDelvotest®หรอเทยบเทา

7.2 อางนำควบคมอณหภมชนดอางนำวน64±2องศาเซลเซยสหรอblockheater

7.3 Thermometerสำหรบวดอณหภม

7.4 Floatingrackสำหรบวางตวอยาง

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 ตวอยางควบคมลบ ใชนำนมปราศจากสารยบยงทมไขมนอยระหวาง 0 – 3.5%และเนอนม

นอยกวา13%

8.2 ตวทำละลายสารมาตรฐานPenicillinase(betalactamase)เกบท0–4.4องศาเซลเซยส

9. สารมาตรฐาน

9.1 Stock penicillin solution ใชชนดเตรยมสำเรจPMpositive controlหรอ เตรยมจาก sodium

หรอpotassiumpenicillinGใหเปน1,000 IU/mLสามารถเกบแชแขงท -10องศาเซลเซยส

ไดนาน6เดอน

9.2 ตวอยางควบคมบวกเตรยมโดยเจอจางstockpenicillinsolutionดวยนำนมทไมมสารยบยงให

เปน0.008หรอ0.010IU/mL(4.8ug/L)แบงเปนหลอดหลอดละ10มลลลตรเกบแชแขงท

-10องศาเซลเซยสไดนาน6เดอน

Page 32: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 26

กรมปศสตว

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 ดดตวอยางนำนมทผสมใหเขากน 0.1มลลลตร ใสในชดทดสอบDelvotest®หรอเทยบเทา

พรอมกบตวอยางควบคมลบและตวอยางควบคมบวก

10.2 นำหลอดทดสอบใสในอางนำควบคมอณหภมหรอblockheaterท64±2องศาเซลเซยสเปน

เวลา 2.5ชวโมงหากตวอยางควบคมลบยงไมเปลยนเปนสเหลอง ใหจบเวลาตออก 10นาท

สวนตวอยางควบคมบวกตองไมเปลยนส(คงเปนสมวง)

10.3 ตวอยางทดสอบทไมเกดการเปลยนส ยงคงเปนสมวง หรอเหลอง – มวง ใหทำซำอกครง

พรอมกบหยด 0.2 มลลลตร penicillinase ในตวอยางหลงจากบม 64 ± 2 องศาเซลเซยส

ตวอยางนนๆตองเปลยนเปนสเหลองเปนการยนยนวาตวอยางมpenicillinตกคางในนำนม

ภาพท8แสดงปฏกรยาการตรวจยาปฏชวนะเบองตน

11. การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพ

สำหรบทก lot ของชดทดสอบ กอนใชงานจำเปนตองตรวจสอบประสทธภาพโดยใช

สารละลายpenicillinทมความเขมขนในระดบตางๆ0.002,0.004,0.006,0.008และ0.010 IU/mL

หรอ(1.2,2.4,3.6,4.8,และ6.0ug/mL)เจอจางดวยนำนมทไมมสารยบยง

แบงสารมาตรฐานความเขมขนในระดบตางๆ เปน 2ชดชดละ 5มลลลตร รวมทงนำกลน

และนำนมทไมมสารยบยงอนในอางนำควบคมอณหภมท 82 ± 2องศาเซลเซยส เปนเวลา 3นาท

แลวทำใหเยนทนททอณหภมหองหยด 0.2มลลลตร penicillinaseลงในชดทดสอบชดใดชดหนง

เขยาใหเขากน ทงทอณหภมหอง 15 นาท จากนน ดด 0.1 มลลลตร ของทกๆ ตวอยางลงใน

ชดทดสอบปดปากหลอดดวยเทป ใสในอางนำควบคมอณหภมท 64 ± 2 องศาเซลเซยส หรอ

blockheaterเปนเวลา2.5ชวโมง

Page 33: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 27

กรมปศสตว

การแปรผลเปนบวกหรอลบกบสารตกคาง beta - lactam ใหดเปนคของตวอยางทใส

penicillinaseกบตวอยางทไมใส

ผลลบหลอดผานความรอนสเหลองมpenicillinaseสเหลอง

ผลลบหลอดผานความรอนสมวงมpenicillinaseสมวง

ผลลบหลอดผานความรอนสเหลอง-มวงมpenicillinaseสเหลอง-มวง

ผลบวกหลอดผานความรอนสเหลอง-มวงมpenicillinaseสเหลอง

ผลบวกหลอดผานความรอนสมวงมpenicillinaseสเหลอง

13. การรายงานผล

หลอดสเหลองรายงานผลลบ

หลอดสมวงรายงานผลบวก

หลอดทเปนสมวงหรอสเหลอง – มวง เมอทำซำโดยหยด penicillinase แลวเปลยนเปน

สเหลองรายงานผลบวกมกลมbeta–lactamตกคาง

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 การใชอางนำควบคมอณหภมชนดอางนำวนเพอใหมการกระจายของความรอน

14.2 pipetteทมาพรอมชดทดสอบตองไมนำกลบไปใชซำ

15. เอกสารอางอง

15.1 รงโรจนารกษ จ. ชดทดสอบยาตกคางในนมและผลตภณฑนม วารสารกรมวทยาศาสตร

การแพทย2541;40:209-20

15.2 Anonymous. 1991.Detection and confirmation of inhibitors inmilk andmilk products.

BulletinofinternationaldairyfederationNo.258.Brussels:IDF.

15.3 Anonymous.2004.Delvotest.DFS-Dairyingredient.

15.4 Bishop,J.R.,Senyk,G.F.andDuncan,S.E..(Case,R.A.Tech.Comm.)1985.Detectionof

antibiotic/drug residues in milk and dairy products. In : Standard methods for the

examination of dairy products. 16 th ed.,R.T.Marshall (ed.)Washington.D.C. :APHA.

p.347-395.

15.5 Bradley,R.L.Jr..2005.Dairyproducts.AOACOfficialmethod982.18In:Officialmethods

ofanalysisofAOACinternational.18 thed.Dr.W.Horwitz (ed.)andDr.G.W.Latimor

(ass.ed.).AOAC:Chapter33.p.40–50

15.6 ISO/TS 26844 /IDF/RM 215:2006. Milk and milk products – Determination of

antimicrobialresidues-Tubediffusiontest.

Page 34: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 28

กรมปศสตว

วธตรวจสอบจดเยอกแขงในนำนม

1.วตถประสงค

เพอตรวจการปลอมปนนำในนำนม

2.ขอบขาย

เปนวธหาจดเยอกแขงในนำนมดวยThermistorcryoscope

3.เอกสารทเกยวของ

ตารางคาจดเยอกแขง(m๐C)ของโซเดยมคลอไรดในระดบความเขมขนตางๆ

4.นยาม

5.หลกการ

การลดอณหภมนำนมใหลงไปถงความเยนยงยวด โดยดงความรอนจากนำนมดวยสาร

หลอความเยนpropyleneglycolเมออณหภมคงทจะเปนคาของจดเยอกแขง

6.ความปลอดภย

7.อปกรณและเครองมอ

7.1 หลอดแกวใสตวอยาง(sampletube)

7.2 ไมโครปเปต2.5มลลลตร

7.3 Thermistorcryoscope

8.สารเคม

นำยาCalibrationและนำยาReference

9.สารมาตรฐาน

10.ขนตอนปฏบตงาน

10.1 ทงใหอณหภมตวอยางเทากบอณหภมหอง ผสมตวอยางนำนมใหเขากนโดยกลบขวด

ใสตวอยางไปมา

10.2 ดดตวอยางใสหลอดแกวตวอยางละ2.5±0.1มลลลตร

10.3 นำหลอดแกวใสในเครอง เมอนำยาหลอเยนดงความเยนออกจากนำนมจะทำใหนำนมแขงตว

คาทอานไดเปนจดเยอกแขง

11. การคำนวณ

12.การควบคมคณภาพ

12.1 ตองCalibrateเครองอยางสมำเสมอดวยนำยาCalibration

12.2 กอนใชเครองทกครงตองวดดวยนำยาReference

12.3 สามารถเตรยมนำเกลอเพอเปนตวอยางในการควบคมคณภาพตามตารางท4

12.4 ตวอยางทดสอบทกชนดทเขาเครองตรวจตองไมมฟองอากาศ

12.5 นำยาpropyleneglycolควรเปนชนดสารละลาย33%v/v

Page 35: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 29

กรมปศสตว

ตารางท 4 คาจดเยอกแขงของนำเกลอในระดบความเขมขนตางๆ

NaCI solution NaCI solution at 20 OC Freezing point

g/kg g/l mOC

6.763 6.731 -400.0

6.901 6.868 -408.0

7.625 7.587 -450.0

8.489 8.444 -500.0

8.662 8.615 -510.0

8.697 8.650 -512.0

8.835 8.787 -520.0

9.008 8.959 -530.0

9.181 9.130 -540.0

9.354 9.302 -550.0

9.475 9.422 -557.0

10.220 10.161 -600.0

ทมา:ISO5764/IDF108:2009Milk-Determinationoffreezingpoint-Thermistorcryoscopemethod

(Referencemethod).

ภาพท9ภาพแสดงวธตรวจจดเยอกแขงในนำนม

Page 36: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 30

กรมปศสตว

13. การรายงานผล

รายงานผลเปนอณหภมหนวยเปนองศามลลเซลเซยส

14. รายละเอยดอนๆ

คาจดเยอกแขงทผดปกตอาจเกดจาก

14.1 หลอดใสตวอยาง(sampletube)หรอstirringwireหรอprobeไมสะอาด

14.2 ความหนาเนอแกวของหลอดใสตวอยางไมสมำเสมอหนาไมควรเกน0.1มลลเมตร

14.3 ปรมาตรของนำนมทใชตรวจไมสมำเสมอ

14.4 เครองตรวจนำนมไมไดผานการCalibration

14.5 อาหารคณภาพตำมผลทำใหจดเยอกแขงมคาเขาใกลศนย และการเลยงโคดวยอาหารขนจะม

ผลทำใหจดเยอกแขงใกลศนยมากกวาการเลยงดวยอาหารหยาบเพราะอาหารขนมเยอใยนอย

14.6 การใหโคมนำดมสมำเสมอตลอดเวลา จะทำใหคาจดเยอกแขงนงกวาการใหนำครงละมากๆ

เพราะการใหนำจะสมพนธกบคา osmotic pressure ในเลอด เมอโครบนำครงละมากๆนานๆ

ครงเชนการใหนำแกโคกอนรดนมเปนตนจะทำใหคาจดเยอกแขงเขาใกลศนย

14.7 โคนมทเลยงในภมอากาศรอนจะมคาจดเยอกแขงสงขน(เขาใกลศนย)

14.8 นำนมจากโคทเปนโรคเตานมอกเสบจะมคาเขาใกลศนยทงนเนองจากสมดลยของเกลอแร

และนำตาลจะเสยการผลตนำนมลดลง

14.9 เปนความผดปกตเฉพาะตวโค

14.10 นำนมเปนกรด(มากกวา0.18กรมกรดแลคตค/นม100มล.)

14.11 มคลอรนในนำนม

14.12 เกษตรกรเจตนาเตมเกลอในนำนม

15. เอกสารอางอง

15.1 Anonymous.1983.MeasurementofextraneouswaterbythefreezingpointtestIDFbulletin

document154Brussels.

15.2 Anonymous.1995.Addedwaterandthefreezingpointofmilk.AdvancedInstruments,Inc.

15.3 ISO5764/IDF108 : 2009Milk -Determination of freezingpoint -Thermistor cryoscope

method(Referencemethod).

Page 37: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 31

กรมปศสตว

วธวเคราะห ไขมนในนำนม (Rose - Gottlieb)

1. วตถประสงค

เปนวธมาตรฐานสำหรบหาไขมนในนำนม

2. ขอบขาย

สำหรบวเคราะหไขมนในนำนม

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

นำนมทม NH4OH และแอลกอฮอล เมอเตมอเธอร และปโตรเลยมอเธอร เพอสกดไขมน

หลงจากระเหยอเธอรออกแลวอบไขมนใหแหงคำนวณปรมาณไขมนในหนวยรอยละโดยนำหนก

6. ความปลอดภย

6.1 สารเคมทใชเปนสารไวไฟผปฏบตงานตองมความระมดระวงและทราบMSDS

6.2 สCongoredเปนcarcinogenผปฏบตงานตองไมสมผสโดยตรงขณะหยบจบตองสวมถงมอ

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 เครองชงไฟฟาอานไดละเอยด0.1มลลกรม

7.2 CentrifugeสำหรบใชกบMojonniertypefat-extractionflasksความเรว500-600รอบตอนาท

7.3 อปกรณสำหรบกลนหรอระเหยอณหภมไมเกน100องศาเซลเซยส

7.4 ตอบอณหภม102±2องศาเซลเซยส

7.5 Waterbath

7.6 Mojonniertypefat-extractionflasksพรอมจกและrack

7.7 ขวดฉดนำ

7.8 จานสแตนเลสเสนผานศนยกลาง80-100มลลเมตรสง50มลลเมตรสำหรบรองรบไขมน

7.9 กระบอกตวงขนาด5และ25มลลลตร

7.10 Pipetteขนาด10มลลลตร

7.11 คม

7.12 Volumetricflaskขนาด100มลลลตร

Page 38: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 32

กรมปศสตว

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 Ammoniasolutionชนด25%(m/m)[p20(NH3)≈910g/L]ARgrade

8.2 Ethanol(C2H5OH)94%(v/v)

8.3 Congo-redsolutionเตรยมจากcongored1กรมเตมนำใหถง100มลลลตร

8.4 Diethylether(C2H

5OC

2H

5)ตองไมมperoxidesและantioxidantsไมมากกวา2มลลกรม

8.5 Lightpetroleumชนดจดเดอดระหวาง30–60องศาเซลเซยสหรอpentane(CH3[CH

2]

3CH

3)

ชนดจดเดอด36องศาเซลเซยส

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 เตรยมสารละลายผสมDiethyletherและLightpetroleumในอตราสวน1:1

10.2 เตรยมจานสแตนเลส สำหรบรองรบไขมนอบในตอบ อณหภม 102 ± 2 องศาเซลเซยส

1ชวโมงแลวทงใหเยนจากนนใชคมหยบจานแตละใบชงนำหนก

10.3 เตรยมตวอยางนำนมโดยอนในwaterbathอณหภม35 -40องศาเซลเซยสกลบขวดตวอยาง

ไปมาใหตวอยางเขากน อยาใหเกดฟองหรอเกดไขมนแยกชน ทำใหเยนทนทท 20 องศา

เซลเซยสกลบขวดตวอยางไปมา3-4ครงใหตวอยางเขากน

10.4 ชงตวอยาง 10 กรมใสในMojonnier type fat-extraction flasks เตม ammonia solution 2

มลลลตร ผสมใหเขากนจากนนเตม ethanol 10 มลลลตร กลบตวอยางไปมา ระวงอยาให

ตวอยางถงปากขวดหยดcongo-red2หยด(สามารถเลยงขนตอนนไมตองหยดcongo-red)

10.5 เตม diethyl ether 25มลลลตรปดจกแลวเขยาแรงๆประมาณ1นาททำใหเยนดวยนำกอก

เมอเปดจกใหชะดวยสวนผสมของdiethyletherและlightpetroleumลงในflask

10.6 เตมlightpetroleum25มลลลตรปดจกเขยาเบาๆประมาณ30วนาทแลวเขยาแรงๆประมาณ

1นาท

10.7 ปนเหวยงดวยเครอง centrifugeความเรว 500-600รอบตอนาท ถาไมมเครอง ใหตงทงไว 30

นาททำใหตวอยางเยนดวยนำกอก

10.8 เปดจกแลวชะจก และชะดานในของ flask ดวย สวนผสมของ diethyl ether และ light

petroleumเตมนำลงในflaskเพอเทsolventสวนบนออกใสจานสเตนเลสสำหรบรองรบไขมน

10.9 ใหสกดซำอก ชะภายใน flask ใหทวอก 2 รอบดวย ethanol 5 มลลลตร diethyl ether 15

มลลลตรและlightpetroleum15มลลลตรตามลำดบขนตอน

Page 39: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 33

กรมปศสตว

10.10อบแหงทอณหภม 102± 2องศาเซลเซยส1ชวโมง เมอเอาออกจากตอบใหสงเกตถาไขมน

ทไดไมใสตองทำใหมถาไขมนทไดใสรอใหเยนในหองชงประมาณ30นาทระวงอยาใหฝนผง

หลนใส ไมตองวางในตดดความชนชงดวยเครองใหใกล 0.1มลลกรมชงซำจนแนใจวาคานง

คอมคาตางกนไมเกนหรอนอยกวา0.5มลลกรมนำคาทนอยทสดมาแทนคาm1 ในสตรการ

คำนวณ

11. การคำนวณ

Wf=[(m

1–m

2)-(m

3–m

4)]/m

0x100%

Wf=นำหนกทสกดไดมหนวยเปนเปอรเซนต

m0=นำหนกของตวอยางมหนวยเปนกรม

m1=นำหนกภาชนะรองรบและไขมนมหนวยเปนกรม

m2=นำหนกภาชนะรองรบมหนวยเปนกรม

m3=นำหนกภาชนะรองรบblankและสารอนทปนมาในsolventมหนวยเปนกรม

m4=นำหนกภาชนะรองรบblankมหนวยเปนกรม

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

12.1 เพอตรวจสอบวธ ใหเตรยมตวอยาง blankควบคกบตวอยางทดสอบโดยใชนำ 10มลลลตร

หากคาทไดแตละครงมากกวา1.0มลลกรมตองตรวจสอบคณภาพสารเคมทใช

12.2 ตรวจสอบคณภาพของสารเคมทใช โดยเตรยมเพมภาชนะรองรบไขมน เปลาๆ เพอ

เปรยบเทยบคาไมควรตางกนมากกวา1.0มลลกรม

13. การรายงานผล

รายงานเปนรอยละโดยนำหนก

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 สcongored เตมเพอใหเหนชนบนของsolventและสวนลางทเปนชนของนำใหชดสามารถ

เลยงไมใชเพราะเปนสารกอมะเรง

15. เอกสารอางอง

15.1 ISO 1211/IDF1: 2010 Milk -Determination of fat content - Gravimetric methods

(Referencemethod).

Page 40: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 34

กรมปศสตว

วธวเคราะหไขมนในนำนม Gerber Method (Butyrometric methods)

1. วตถประสงค

เปนวธสำหรบหาไขมนในนำนมโดยใชbutyrometer

2. ขอบขาย

ใชสำหรบหาไขมนในนำนมดบ

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

นำนมเมอรวมตวกบกรดซลฟรคเขมขน (Sulphuric acidH2SO

4) โปรตนจะถกยอย เอมล

แอลกอฮอล (Amyl alcohol)ทเตมชวยในการแยกชน เมอนำไปปนเหวยง ไขมนจะรวมตวกนชน

ของไขมนบนกานButyrometerทเกดขนแสดงปรมาณไขมนของตวอยางนน

6. ความปลอดภย

กรดซลฟรคเขมขนมความกดกรอนรนแรงและระคายตอผวหนงและเยอบ ขณะหยบจบตอง

สวมถงมอและควรทำงานในตดดควน

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 Butyrometerชนดสำหรบหาไขมนในนำนมมขดความละเอยด 0.1%พรอมจกปดและ rack

สำหรบวาง

7.2 Pipetteหรอเครองชง

7.3 Gerbercentrifuge

7.4 Waterbath

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 กรดซลฟรคเขมขน (Sulphuric acid H2SO

4) ชนดAR grade ความหนาแนนท 20 องศา

เซลเซยสมคา1.816±0.004กรมตอมลลลตรหรอมคามวล90.4±0.8%

8.2 เอมลแอลกอฮอล(Amylalcohol)เปนชนดARgradeมคาความถวงจำเพาะ0.811±0.002ท

20องศาเซลเซยสไมมสารอนเชนsecondarypentanol,2-methylbutan-2ol,2-furfuraldehyde,

gasolineและderivativesของbenzeneเจอปน

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 อนตวอยางนำนมทอณหภม40องศาเซลเซยสในอางนำควบคมอณหภมกลบขวดตวอยางไป

มาเบาๆไมใหเกดฟองใหนำนมเปนเนอเดยวกน

Page 41: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 35

กรมปศสตว

10.2 เทกรดซลฟรคเขมขน10มลลลตรลงในbutyrometerไมใหเลอะกานและเกดฟอง

10.3 เอยงbutyrometerรนนำนมลงดานขางชาๆ

10.4 เตม เอมลแอลกอฮอล 1 มลลลตร ปดจก ใหจกอยดานบน แลวเขยาแรงๆ ประมาณ 30

วนาทจากนนควำbutyrometerแลวเขยาขนลงอกประมาณ10ครง

10.5 นำไปcentrifugeทความเรว1,100±100r.p.m.นาน4นาทถาไมสามารถปนเหวยงไดทนท

ควรแชในอางนำควบคมอณหภม37องศาเซลเซยส

10.6 เมอครบรอบเวลานำbutyrometerใสในอางนำควบคมอณหภม37องศาเซลเซยสทงไวอยาง

นอย4นาท

10.7 สวนใสทเหนลอยบนกาน butyrometer เปนไขมนของตวอยางทดสอบมคาตามขดตวเลข

ทแสดงบนbutyrometer

11. การคำนวณ

12. การควบคมคณภาพ

12.1 ตองเทยบคากบวธมาตรฐาน(ReferenceMethod)อยางสมำเสมอ

12.2 สารเคมทใชตองเปนanalyticalgrade

12.3 pipetteทใชควรผานการสอบเทยบ

12.4 การอานคาไขมนบนกานตองอานทนทหากทงไว ไขมนเยน เกดการหดตวปรมาตรลดลง

ทำใหคาทไดผด

12.5 ถาไขมนทแยกตวขนหรอสคลำ และกนหลอดมเศษผงสดำหรอสขาวอย คาของไขมนไมนา

เชอถอ

13. การบนทกขอมลและเอกสารทใช

14. การรายงานผล

รายงานคาไขมนเปนกรมตอ100กรมนำนมหรอกรมตอ100มลลลตรนำนมขนกบหนวยท

แสดงบนขดของชนดpipetteทใช

15. รายละเอยดอนๆ

จากเอกสาร ISO ไมไดระบปรมาตรนำนมทใช เนองจากยงไมสามารถมขอยต แตผลทไดจาก

วธนตองเปนไปในทศทางเดยวกบวธอางองGravimetricmethod

16. เอกสารอางอง

16.1 ISO488/IDF105:2008Milk-Determinationoffatcontent-Gerberbutyrometers

16.2 ISO2446/IDF226:2008Milk-Determinationoffatcontent.

16.3 ISO11870/IDF152:2009Milkandmilkproducts-Determinationoffatcontent-General

guidanceontheuseofbutyrometricmethods.

Page 42: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 36

กรมปศสตว

วธวเคราะหปรมาณโปรตนในนำนม

1. วตถประสงค

เปนการวเคราะหหาโปรตนในนำนมดวยวธKjeldahl

2. ขอบขาย

วธนใชไดกบนำนมดบนมแปรรปและผลตภณฑ

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

เมอนำนมถกยอยในหลอดยอยดวยsulfuricacid เขมขนhydrogenperoxideและpotassium

sulfate โดยม potassium sulfate, copper sulfate pentahydrateและ titaniumdioxide เปน catalyst

ชวยเพมจดเดอดของกรดซลฟรคและมทองแดงเปนตวเรงปฏกรยาซง organic nitrogen ในนำนม

จะถกเปลยนเปน ammonium sulfate เมอทงใหเยนเตม sodiumhydroxide เพอแยก ammoniaจาก

ammonium sulfateซงถกจบในboric acid เมอ titrateดวยสารละลายมาตรฐานกรดhydrochloric

acidจะทราบปรมาณโปรตนโดยคณไนโตรเจนทมาจากammoniaดวยคาแฟกเตอรคาคงท6.38

6. ความปลอดภย

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 อางนำควบคมอณหภม38±2องศาเซลเซยส

7.2 เครองชงไฟฟามความละเอยด0.1มลลกรม

7.3 Digestionblock

7.4 Digestiontubes

7.5 Exhaustmanifold

7.6 Centrifugalscrubberapparatus

7.7 Automaticpipetteขนาด5และ10มลลลตร

7.8 กระบอกตวงขนาด50มลลลตร

7.9 Distillationunit

7.10 ขวดรปชมพความจ250มลลลตร

7.11 BuretteClassAความจ25มลลลตรขดบอกละเอยด0.01มลลลตรหรอใชburetteอตโนมต

7.12 เครองไทเทรตอตโนมตพรอมpHmeter

Page 43: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 37

กรมปศสตว

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 Kjeldahl catalyst tablets ใน1 เมดประกอบดวย potassium sulfate 3.5กรม copper sulfate

pentahydrate 0.105 กรม และ titanium dioxide 0.105 กรม หรอชนด ทประกอบดวย

potassiumsulfate7กรมตองไมมเกลอของseleniumหรอmercury

8.2 Sulfuricacid(H2SO

4)ชนด95–98%ไมมสารประกอบไนโตรเจน

8.3 Hydrogenperoxide33กรมในนำ100มลลลตร

8.4 Antifoamingagent

8.5 สารละลาย Sodium hydroxide (NaOH) ไมมสารประกอบไนโตรเจนชง NaOH 40 กรม

ละลายในนำ100มลลลตร

8.6 สารละลายBoricacid

ละลาย boric acid 40 กรม ดวยนำรอน 1000 มลลลตร ใน volumetric flask ทงใหเยนท

อณหภม 20 องศาเซลเซยส และเตมนำจนครบ 1000 มลลลตร จากนนเตมสารละลาย

indicatormethyl red 3มลลลตรแลวผสมใหเขากน เกบใหพนแสงและควนของ ammonia

สารทเตรยมไดตองมสสมออน

8.7 สารละลายIndicatorสำหรบpHendpointtitration

เตรยมโดยชงmethylred0.1กรมละลายในethanol50มลลลตรละลายbromocresolgreen

0.5กรมในethanolแลวปรบปรมาตรจนได250มลลลตรจากนนผสมmethylred1สวนกบ

bromocresolgreen5สวน

8.8 Indicatorสำหรบเตมในสารละลายboricacidเพอphotometricendpointtitration

ละลายbromocresolgreen0.1กรมในethanol100มลลลตรละลายmethylred0.1กรมใน

ethanol100มลลลตร

8.9 HydrochloricacidstandardvolumetricsolutionความเขมHCI(0.1±0.0005)mol/ลตร

8.10 Ammonium sulfate [(NH4)

2SO

4 ] มความบรสทธไมนอยกวา 99.9%กอนนำมาใชใหอบท

102±2องศาเซลเซยสเปนเวลาไมนอยกวา2ชวโมงแลวทงใหเยนทอณหภมหองในdesiccator

8.11 Tryptophanหรอlysinehydrochlorideความบรสทธ99%

8.12 Sucroseชนดทมไนโตรเจนไมมากกวา0.002%

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 อนตวอยางทอณหภม38องศาเซลเซยสแลวทงใหเยนทอณหภมหองจากนนผสมตวอยางให

เขากนอยาใหเกดฟองแลวชง

Page 44: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 38

กรมปศสตว

10.2 ชงตวอยาง 2 กรม ใหไดนำหนกใกลเคยง 0.1 มลลกรม ใสใน digestion tubesทแหงและ

สะอาดเตมKjeldahlcatalysttablets2เมดและsulfuricacid10มลลลตรหยดAntifoaming

agent2-3หยดแกวงเบาๆใหเขากนทงไว5นาทจากนนเตมHydrogenperoxide5มลลลตร

แกวงหลอดเบาๆใหตวอยางและสารเขากนทงไว10นาท

10.3 นำหลอดใสในเครองยอย ตงอณหภม และสวม exhaust manifold ยอยตวอยางจนได

สารละลายสฟาใสปกตจะใชเวลาประมาณ40-60นาทใหเดอดตออก15นาท

10.4 ยกหลอดออกและทงใหเยนอยางนอย 15นาท เมอหลอดเยนลงยก exhaustmanifold ออก

เตมนำกลน 50มลลลตรนำหลอดเขาเครองกลนถาระบบทำงานอตโนมต จะไดแอมโมเนย

ทเกบในboricacidนำมาไตเตรทกบกรดHCl

10.5 ตวอยางBlankปฏบตเชนเดยวกบตวอยางทดสอบแตใชนำ2มลลลตรและSucrose0.2กรม

คาทไดตองนอยกวา0.1มลลลตร

11. การคำนวณ

การคำนวณแบงเปนคำนวณหาปรมาณไนโตรเจนและคำนวณหาคาCrudeProtein

คำนวณหาปรมาณไนโตรเจน

WN=1.4007(V

s-Vb)Mr

m

WN = ปรมาณไนโตรเจนของตวอยางมหนวยเปนเปอรเซนตโดยนำหนก(%m/m)

Vs = ปรมาตรของกรดHCLทไทเทรตไดมหนวยเปนมลลลตร

Vb = ปรมาตรของกรดHCLทไทเทรตไดใชในblankมหนวยเปนมลลลตร

Mr = ความเขมขนของกรดHCLมหนวยเปนโมลารต

m = นำหนกตวอยางมหนวยเปนกรม

คำนวณหาคาCrudeProtein

Wp = WNX6.38

Wp = ปรมาณcrudeproteinของตวอยางมหนวยเปนเปอรเซนต

WN = ปรมาณไนโตรเจนตวอยางมหนวยเปนเปอรเซนตโดยนำหนก(%m/m)

6.38= factorคาคงท

Page 45: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 39

กรมปศสตว

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

12.1 สารเคมทใชตองเปนชนดARgrade

12.2 นำใชเปนชนดdemineralizedหรอนำกลน

12.3 สารปองกนการกระเดนไมควรใชซำ

12.4 ตรวจสอบaccuracyของวธทดสอบโดยเตรยม0.08กรม tryptophanหรอ0.06กรม lysine

hydrochloride รวมกบ sucrose 0.15กรมชงใหใกล 0.1มลลกรม ใหทำวธเดยวกบตวอยาง

ทดสอบคาของปรมาณไนโตรเจน tryptophan เทากบ 13.72 (%m/m) lysine เทากบ 15.33

(%m/m)สวนrecoveryของtryptophanหรอlysinehydrochlorideตองอยระหวาง98ถง100%

12.5 ในตวอยาง blankถาสารทไดกอนไตเตรทเปนสชมพมกเกดจากลาง flask ไมสะอาดหรอม

การปนเปอนจากcondensate

13. การรายงานผล

รายงานผลเปนปรมาณโปรตนหนวยเปนรอยละของนำหนก

14. รายละเอยดอนๆ

15. เอกสารอางอง

15.1 ISO8968-3/IDF20-3:2001 Milk -Determination of nitrogen content - Part 3:Block –

digestionmethod(Semi–microrapidroutinemethod).

Page 46: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 40

กรมปศสตว

วธวเคราะหปรมาณเนอนมทงหมด

1. วตถประสงค

เปนวธอางองสำหรบหาเนอนมทงหมด

2. ขอบขาย

วธนใชสำหรบหาเนอนมของนำนมครมและevaporatedmilkนมระเหยนำแตในเอกสารน

จะกลาวเฉพาะวธในนำนม

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

ตวอยางถกทำใหแหงทอณหภมและเวลาทกำหนดนำหนกทหายไปคอปรมาณความชนสวน

สารทเหลออยคอปรมาณของแขงทงหมด

6. ความปลอดภย

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 เครองชงความละเอยด0.1มลลกรม

7.2 Desiccator

7.3 Boilingwaterbath

7.4 Dryingoven

7.5 Flatbottomdishesมขนาดสง20-25มลลเมตรเสนผานศนยกลาง50-75มลลเมตรทำจาก

โลหะไรสนมพรอมฝา

7.6 Waterbath

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 นำตวอยางจากตเยนไวทอณหภมหอง กลบขวดตวอยางไปมาใหตวอยางเขาเปนเนอเดยวกน

ไมใหเกดฟองและไขมนแตกตวหากมชนไขมนลอยบนผวนมหรอเกาะตดขางขวด ไมสามารถ

ผสมตวอยางใหเขากนควรอนตวอยางในอางนำควบคมอณหภมท35-40องศาเซลเซยส

10.2 เตรยม flat bottomdishอบพรอมฝาท 102±2องศาเซลเซยส เปนเวลาอยางนอย1ชวโมง

หยบฝาวางบนถวย ใสใน desiccator ทงใหเยนอยางนอย 30 นาท ชงนำหนกละเอยด

0.1มลลกรมจดนำหนกถวยและฝาเปนm0

Page 47: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 41

กรมปศสตว

10.3 หลงจากผสมตวอยางนำนมใหเขากนแลว ชงตวอยางใสถวยนำหนก 1-5 กรมละเอยด 0.1

มลลกรมใหนำนมแผทวกนถวยจดนำหนกของถวยฝาและตวอยางเปนm1

10.4 นำถวยวางบนBoilingwaterbathใหสมผสไอนำรอนนาน30นาทหลงจากนนนำถวยและฝา

ใสในตอบ 102 ± 2 องศาเซลเซยส อบนาน 2 ชวโมง หยบฝาวางบนถวย ทงใหเยนใน

desiccatorอยางนอย30นาทชงนำหนกละเอยด0.1มลลกรม

10.5 นำถวยตวอยางเขาอบอก 1ชวโมงและนำออกจากตอบทงใหเยนใน desiccator แลวชงนำ

หนกละเอยด 0.1มลลกรม จนกระทงนำหนกนง มความตางของนำหนกไมเกน 1มลลกรม

จดนำหนกสดทายเปนm2

11. การคำนวณ

11.1 เนอนมทงหมด=m2-m

0x100

m1-m

0

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

13. การบนทกขอมล

14. การรายงานผล

รายงานผลเปนรอยละโดยนำหนก(m/m)ทศนยม2ตำแหนง

15. รายละเอยดอนๆ

16. เอกสารอางอง

16.1 ISO6731:1989Milk, creamand evaporatedmilk –Determinationof total solids content

(Referencemethod).

Page 48: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 42

กรมปศสตว

วธตรวจนบโซมาตกเซลลในนำนม

1. วตถประสงค

เพอตรวจนบโซมาตกเซลลในนำนมดวยกลองจลทรรศน

2. ขอบขาย

เปนวธสำหรบตรวจหาจำนวนโซมาตกเซลลในนำนมดบหรอนำนมทใสสารเคมในการรกษา

สภาพตวอยางและใชเปนวธอางอง

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

โซมาตกเซลล ประกอบดวยเซลลเมดเลอดขาวและเซลลเยอบรงนมซงใชเปนตวชวดเตานม

อกเสบในโครดนม

5. หลกการ

นำนมททราบปรมาตรเมอยอมสเฉพาะแลวดดวยกลองจลทรรศนจะสามารถนบจำนวนเซลล

โซมาตกในตวอยางนนทำใหทราบจำนวนเซลลตอมลลลตรจากการคำนวณ

6. ความปลอดภย

6.1 สารเคมtetrachloroethaneเปนสารพษมคณสมบตเปนสารกอมะเรงเวลาปฏบตงานตองสวม

หนากากและถงมอปองกนและตองทำงานในตดดควน

6.2 potassium dichromate อนตรายตอผวหนงสงตองสวมถงมอเมอหยบจบ และยงมผลตอ

สงแวดลอมควรใชเทาทจำเปน

6.3 bronopol ระคายตอผวหนงและเยอบตองสวมถงมอและหนากากเมอหยบจบและยงมผลตอ

สงแวดลอมควรใชเทาทจำเปน

6.4 xyleneมอนตรายเมอสดดมหรอสมผสผปฏบตงานตองสวมหนากากและถงมอปองกน

6.5 phenolมอนตรายเมอสมผสและระคายเมอสดดมผปฏบตงานตองสวมถงมอและหนากาก

ปองกน

6.6 thioninมอนตรายเมอสดดมหรอสมผสผปฏบตงานตองสวมหนากากและถงมอปองกน

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 อางนำควบคมอณหภมในชวง40±2,50±2และ65±2องศาเซลเซยส

7.2 ตเยนอณหภม4±2องศาเซลเซยส

7.3 กระดาษกรองขนาดรพรน10-12ไมครอนหรอเลกกวาหรอเทากบ

7.4 กลองจลทรรศน กำลงขยาย 500 -1000 เทา ถายอมส ethidium bromideตองใชกลองชนด

fluorescence

Page 49: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 43

กรมปศสตว

7.5 ไมโครไซรนจขนาด0.01มลลลตร

7.6 แผนสไลด ทำขอบเขตพนท 1 cm2 ± 5% (95mm2 – 105mm2) หรอ สไลดมาตรฐาน ม

template20x5mm2หรอชนดเสนผานศนยกลาง11.28mm

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 สยอมModifiedNewman-Lampertstainsolution(Levowitz-Webermodification)

ประกอบดวย Ethanol95%(V/V) 54.0 mL

Tetrachloroethane 40.0 mL(ใชXyleneแทนได)

Methyleneblue 0.6 g

Aceticacid,glacial 6.0 mL

ผสมethanolและtetrachloroethaneในขวดปดจกแลวอนในอางนำควบคมอณหภม65องศา

เซลเซยสจากนนเตมmethyleneblueแกวงใหเขากนเมอสละลายดทงใหเยนเกบในตเยนจน

ไดอณหภม4องศาเซลเซยสแลวจงเตมglacialaceticacidเมอผสมเขากนกรองตะกอนสทง

เกบสยอมในขวดฝาปดสนทกอนใชทกครงตองกรองตะกอนส

8.2 สยอมEthidiumbromidestainsolution

StocksolutionประกอบดวยEthidiumbromide 0.25 g

Demineralizedwater 100 mL

ใชนำบางสวน ละลาย ethidium bromide อนท 40 ± 2 องศาเซลเซยส เมอทงใหเยน

ปรบปรมาตรดวยนำทเหลอใหเปน100มลลลตรเกบในทมด2±2องศาเซลเซยสได2เดอน

8.3 Buffersolution

ประกอบดวย Potassiumhydrogenphthalate 0.51 g

Potassiumhydroxide 0.162 g

Demineralizedwater 100 mL

ละลายpotassiumhydrogenphthalateและpotassiumhydroxideทละสวนนำสารละลายทได

มาผสมกนเกบในทมด2±2องศาเซลเซยสได2เดอน

8.4 Ethidiumbromidestainworkingsolution

ประกอบดวย Ethidiumbromidestainstocksolution2 mL

Buffersolution 8 mL

TritonX-100 0.1 mL

Demineralizedwater 90 mL

working solutionตองเตรยมทนทกอนใชโดยผสมethidiumbromide stain stock solution,

buffersolution,TritonX-100และนำใหเขากน

Page 50: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 44

กรมปศสตว

8.5 PhosphateBufferSolution(PBS)

ประกอบดวยNaCl 8 g

KCl 0.2 g

Na2HPO

4.7H2O 1.15 g

KH2PO

4 0.2 g

Demineralizedwater 1000 mL

ละลายสารทกตวแลวปรบปรมาตรเปน1000มลลลตรปรบpHท7.2±0.1

8.6 Carbol thioninstainingsolutionละลาย thionin0.2กรมใน5%phenol100มลลลตร เมอ

ละลายดแลวเวลาใชงานเจอจางสยอม1สวนดวยนำ2สวน

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 อนตวอยางนำนมในอางนำควบคมอณหภมท 40องศาเซลเซยสผสมตวอยางใหเขากนทงให

เยนทอณหภมเดยวกบอณหภมทสอบเทยบไมโครไซรนจ

10.2 หากนำนมทใชมจำนวนโซมาตกเซลลสงเกน1,000,000เซลลตอมลลลตรตองเจอจางตวอยาง

ดวยphosphatebuffersolutionใหจำนวนเซลลเหลอ500,000เซลล

ตอมลลลตรโดยคำนวณจากสตร

d = Vs

Vs+Vb

d=dilutionfactorVs=ปรมาตรนำนมทใชเปนมลลลตรVb=ปรมาตรPBSทใชเปนมลลลตร

10.3 เตรยมสไลดลางใหสะอาดดวยethanol95%ลนไฟทงใหเยน

10.4 เตรยมตวอยางเพอยอมสModifiedNewman-Lampert

ใชไมโครไซรนจชะตวอยางนำนมทเจอจางแลว ดดตวอยาง 0.01มลลลตร เชดนำนมทเลอะ

ออกหยดบนสไลดแลวใชเขมปายนำนมใหทวบนพนท 1 ตารางเซนตเมตรหรอ 20 x5

มลลเมตรแตละตวอยางเตรยมอยางนอย2พนท ทงตวอยางใหแหงทอณหภมหองจมสไลด

ในสModifiedNewman-Lampertอยางนอย15นาทยกออกทงใหแหงจากนนจมในนำเพอ

ลางสสวนเกนออกหลายๆนำทงใหแหงและเกบในทไมมฝนเพอรอนบ

10.5 เตรยมตวอยางเพอยอมสethidiumbromide

ดดตวอยางนำนมทเจอจางแลว 1มลลลตร ผสมรวมกบสยอม ethidium bromideworking

solution1มลลลตรในหลอดทดลองทบแสงอนในอางนำควบคมอณหภม50องศาเซลเซยส

นาน3นาททงใหเยนทอณหภมหองใชไมโครไซรนจชะตวอยางนำนมทเตรยมไวดดตวอยาง

Page 51: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 45

กรมปศสตว

เชดนำนมทเลอะไซรนจ ออกหยดนำนมบนสไลด ใชเขมปายนำนมใหทวพนท 1 ตาราง

เซนตเมตร หรอ 20 x5 มลลเมตร หรอวงกลม เมอสไลดแหงสนท นำมานบดวย

กลองจลทรรศน

10.6 เตรยมตวอยางเพอยอมสcarbolthionin

ใชไมโครไซรนจชะตวอยางนำนมทเจอจางแลวดดตวอยาง0.01มลลลตรเชดนำนมท

เลอะออกหยดบนสไลดแลวใชเขมปายนำนมใหทวบนพนท 1ตารางเซนตเมตรผานเปลวไฟ

ทงใหแหงท 35 – 45องศาเซลเซยสจากนน fixดวยmethanol ใหทวมนาน5นาท จากนน

เทออกแลวเท xylene ใหทวมนาน 3นาท เทออกแลวลางดวย ethanol 2ครง ชะเบาๆดวย

นำกอกซบใหแหง ยอมดวยส carbol thionin ใหทวมนาน30วนาทลางดวยนำกอกแลวทง

ใหแหงท35–45องศาเซลเซยสกอนนำมาดดวยกลอง

10.7 การตรวจนบดวยกลองจลทรรศนเลอกนบเซลลทมนวเคลยสและมขนาดใหญกวา4ไมครอน

การเลอนสไลด ใหเลอนสไลด เปนแถวจากบนลงลาง เมอสดขอบสไลด ใหเลอนแถวถดไป

ทางซายโดยเลอนเปนแถวจากบนลงลางหรอเลอนขนสลบเปนฟนปลาแตละแถวควรได5พนท

11. การคำนวณ

จะใชสตรคำนวณตางกนขนกบพนทเปนวงกลมหรอสเหลยม

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

12.1 ตวอยางนำนมควรเปนตวอยางใหม ใหเตรยมตวอยางหลงจากสมตวอยางภายใน 6 ชวโมง

เกบรกษาตวอยางท 4 ± 2องศาเซลเซยสหากไมสามารถตรวจตวอยางได ตองใสสารเคมใน

การรกษาสภาพตวอยางและไมควรเกบเกน6วนท4±2องศาเซลเซยส

12.2 การใชสารเคมในการรกษาสภาพตวอยางเชน

boricacidไมเกน0.6กรมตอนำนม100มลลลตร

bronopolไมเกน0.05กรมตอนำนม100มลลลตรและ

potassiumdichromateไมเกน0.1กรมตอนำนม100มลลลตร

13. การรายงานผล

รายงานเปนจำนวนเซลลทงหมดตอนำนม1มลลลตร

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 สารเคมทใชตองเปนชนดanalyticalgrade

14.2 นำใชตองเปนนำกลนหรอdeionized

14.3 ในการยอมสถาใชxyleneไขมนจะถกละลายเมอดดวยกลองจลทรรศนเหนไดชด

14.4 การดกลองจลทรรศนสามารถเหนทงเซลลโซมาตกและกลมของจลนทรย

Page 52: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 46

กรมปศสตว

15. เอกสารอางอง

15.1 AS1766.3.10:1994.Foodmicrobiology.Method3.10:Examinationofspecificproducts–

Liquidmilks–Directmicroscopiccount.AustralianStandard.

15.2 ISO 13366-1/IDF 148-1:2008Milk - Enumeration of somatic cells-Part1:Microscopic

method(Referencemethod).

15.3 ISO13366-2/IDF148-2:2006Milk-Enumerationofsomaticcells-Part2:Guidanceonthe

operationoffluoro-opto-electroniccounters.

15.4 Packard,V.S.Jr, Tatini, S., Fugua,R.,Heady, J andGilman,C. (Ginn,R.Tech.Comm.)

1993.Directmicroscopicmethods forbacteriaor somatic cells. In:Standardmethods for

theexaminationofdairyproducts.16thed.R.T.Marshall(ed.).Washington.D.C.APHA.

p.309-325.

Page 53: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 47

กรมปศสตว

วธวเคราะหจำนวนจลนทรยทมชวตทงหมด (Standard plate count)

1. วตถประสงค

เพอทราบปรมาณของจลนทรยทมในนำนมโดยการตรวจนบโคโลน ใชประโยชนในการแบง

เกรดนำนมสามารถนำขอมลไปใชพฒนาคณภาพ

2.ขอบขาย

เปนวธทใชกบนำนมดบและผลตภณฑ

3.เอกสารทเกยวของ

4.นยาม

5.หลกการ

นำนมในความเจอจางทเหมาะสมผสมกบอาหารเลยงเชอชนดวนบมท32±1องศาเซลเซยส

เปนเวลา 48 ± 3ชวโมง จลนทรยในนำนมจะเจรญและสามารถแยกนบได เมอคำนวณจะทราบ

ปรมาณจลนทรยทงหมดทมในนำนมเปนโคโลนตอมลลลตร

6.ความปลอดภย

7.อปกรณและเครองมอ

7.1 ปเปตแกวนงฆาเชอขนาด1มลลลตรหรอMicropipette

7.2 Pipetteaid

7.3 จานอาหารเลยงเชอเสนผานศนยกลางประมาณ10เซนตเมตร

7.4 หลอดทดลองบรรจนำยาเจอจางตวอยาง9มลลลตรนงฆาเชอพรอมrack

7.5 ตบมเพาะเชอ32±1องศาเซลเซยส

7.6 อางนำควบคมอณหภม44-46องศาเซลเซยส

7.7 Autoclave

7.8 Vortexmixer

7.9 Colonycounter

8.สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 Standardplatecountagar

8.2 Diluents (นำยาเจอจางนำนม) มหลายชนด เชน peptone salt solution, quarter-strength

Ringer’ssolution,peptonesolution,phosphatebuffersolutionและbufferedpeptonewater

เตรยมโดยละลายดวยนำกลนตามปรมาณทระบของแตละชนด เมอละลายแลวแบงใสหลอด

ทดลองหลอดละ9มลลลตรจากนนนงฆาเชอภายใตความดน15ปอนดตอตารางนว 121

องศาเซลเซยสเปนเวลา15นาทใหเตรยมลวงหนากอนใชงานและใชภายใน1เดอน

Page 54: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 48

กรมปศสตว

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 ตมอาหารเลยงเชอใหละลายแบงใสขวดและนงฆาเชอภายใตความดน15ปอนดตอตารางนว

ทอณหภม 121องศาเซลเซยส เปนเวลา 15นาท อาหารเลยงเชอตองเตรยมไวลวงหนากอน

ใชงานใชภายใน6เดอน

10.2 อาหารเลยงเชอทเตรยมไวแลว ตมในหมอตมหรอใชไมโครเวฟ ใหวนละลาย จากนนรอ

ในอางนำควบคมอณหภม44–46องศาเซลเซยสตองใชภายใน3ชวโมง

10.3 เพอใหตวอยางเปนเนอเดยวกน ใหกลบขวดตวอยางไปมาอยาใหเกดฟองประมาณ25ครง

หรอใช vortexmixer นาน 5 วนาท เจอจางตวอยางในระดบทเหมาะสมเพอใหไดจำนวน

โคโลน ในจานอาหารเลยงเชอ อยระหวาง 25-250 โคโลน เชน ตวอยางนำนมมจลนทรย

ประมาณ24,000โคโลนตอมลลลตรควรเจอจางตวอยางท1:100และ1:1,000ชวงเวลาทใช

ในการเตรยมตวอยางแตละความเจอจางไมควรนานเกน3นาท

10.4 ปเปตตวอยางนำนม1มลลลตรใสในหลอดท1(1:10)ผสมตวอยางกบนำยาเจอจางใหเขากน

ดวยvortexmixerใชปเปตใหมดดจากหลอดทหนง1มลลลตรใสหลอดทสอง(1:100)ผสม

ตวอยางกบนำยาเจอจางใหเขากน ใชปเปตอนใหม ดดตวอยาง 1 มลลลตร ใสหลอดตอไป

(1:1,000)ตามลำดบความเจอจางทตองการ

10.5 ดดตวอยางจากความเจอจางทตองการมา1มลลลตร (1:100และ1:1,000)ลงในจานอาหาร

เลยงเชอตามลำดบโดยทำตวอยางละ2ซำเทอาหารเลยงเชอลงในจานผสมใหเขากบตวอยาง

นำนม ทงใหแขงตว เรยงใสตบมเพาะเชอโดยควำจาน เพอไมใหไอนำตกบนจานอาหาร

เลยงเชอ

10.6 บมท 32±1องศาเซลเซยส เปนเวลา 48±3ชวโมง เมอไดเวลานำจานอาหารเลยงเชอออกจาก

ตบมเพอนบจำนวนโคโลน

ภาพท10โคโลนจลนทรยทมชวตทงหมด(Standardplatecount)

Page 55: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 49

กรมปศสตว

11. การคำนวณ

ใชสตรN= C/[(1xn1)+(0.1xn

2)]d

N=จำนวนจลนทรยเปนโคโลนตอนำนม1มลลลตร

C=จำนวนโคโลนทงหมดทนบได

n1 =จำนวนซำของตวอยางทนบไดในความเจอจางแรก

n2=จำนวนซำของตวอยางทนบไดในความเจอจางถดไป

d=ความเจอจางแรกทนบได

ตวอยางเชน จานอาหารท1:100 นบได 232 และ244

จานอาหารท1:1000 นบได 33 และ28

N=(232+244+33+28)/[(1x2)+(0.1x2)]10-2

=537x102/2.2

=244.0909x102

=24409

=24,000นนคอมจำนวนเชอ24,000โคโลน

รายงาน2.4x104โคโลนตอมลลลตร

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

13. การรายงานผล

ถาความเจอจางทเตรยมไวมเชอขนนอยกวา25โคโลนเชน

ทความเจอจาง1:100มเชอ18,0และ1:1000มเชอ2,0

รายงานนอยกวา2,500โคโลนตอมลลลตรหรอนอยกวา2.5x103โคโลนตอมลลลตร

หากความเจอจางทเตรยมไวมเชอมากจนนบไมไดตองระบระดบเจอจาง(TNTC10-2)

ถาความเจอจางทเตรยมไวมเชอมากกวา250โคโลนตอมลลลตรระบรายงานจำนวนเชอทนบ

ได เชน1:100TNTC1:1000640รายงานประมาณ640,000 โคโลน/มลลลตร6.4x105 โคโลนตอ

มลลลตร

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 ตวอยางนำนมทตรวจทางจลชวะ ตองเกบ aseptic technique และเกบรกษาตวอยางท 1-5

องศาเซลเซยสตองตรวจภายใน36ชวโมง

Page 56: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 50

กรมปศสตว

14.2 คณภาพนำทใชตองไมตำกวาtypeIIคอนำกลนนำปราศจากแรธาตและมความตานทานมาก

กวา1เมกกะโอมตอเซนตเมตรท25องศาเซลเซยส

14.3 ระหวางปฏบตงานตองสมตรวจสงแวดลอมและคณภาพอากาศบรเวณทปฏบตงาน จำนวน

จลนทรยทตรวจพบในจานอาหารเลยงเชอตองไมเกน15โคโลนในเวลา15นาท

14.4 อาหารเลยงเชอทเตรยมไวทกขวดตองเทตวอยางควบคมเพอตรวจสอบsterilitytest

14.5 ในหองปฏบตการทเขาระบบISO17025เวลาเตรยมตวอยางทดสอบสามารถเลอกทำเพยงซำ

เดยวแตตวอยางนนตองมอยางนอย2ระดบความเจอจาง

14.6 ตวอยางทบม30±1องศาเซลเซยสตองบมนาน72±3ชวโมง

14.7 สามารถเตมสยอม crystal violet tetrazolium ในอาหารเลยงเชอเพอใหเหนโคโลนชด เตม

สารละลาย0.1%crystalviolet1มลลลตร(crystalviolet0.1กรมในเอธานอล100มลลลตร)

ในอาหารเลยงเชอ 1ลตรนงฆาเชอภายใตความดน15ปอนดตอตารางนวทอณหภม 121

องศาเซลเซยส เปนเวลา 15นาทหลงจากทงใหเยนท 44 – 46องศาเซลเซยส เตม 2,3,5 –

triphenyl tetrazolium chlorideทกรองฆาเชอแลว 5 มลลลตร (ละลาย 2,3,5 – triphenyl

tetrazoliumchloride1กรมในนำ100มลลลตร)

14.8 เวลาทใชตงแตเจอจางตวอยางจนเทอาหารเลยงเชอตองไมเกน45นาท

15. เอกสารอางอง

15.1 Houghtby, G.A.,Maturin, L.J. andKoenig, E.K. (Messer J.W. Tech. Comm.) 1993.

Microbiologicalcountmethods.In:Standardmethodsfortheexaminationofdairyproducts.

16thed.R.T.Marshall(ed.).Washington.D.C.APHA.p.213-246.

15.2 ISO4833:2003Microbiologyoffoodandanimalfeedingstuffs-Horizontalmethodforthe

enumerationofmicroorganisms–Colony–counttechniqueat30๐ C

15.3 ISO6887-1 : 1999Microbiologyof food and animal feeding stuffs –Preparationof test

samples, initial suspensionanddecimaldilutions formicrobiological examination.Part1:

Generalrulesforthepreparationoftheinitialsuspensionanddecimaldilutions.

15.4 ISO7218:2007Microbiologyoffoodandanimalfeedingstuffs–Generalrequirementsand

guidanceformicrobiologicalexamination.

15.5 ISO8261/IDF122:2001Milkandmilkproducts-Generalguidanceforthepreparationof

testsamples,initialsuspensionsanddecimaldilutionsformicrobiologicalexamination.

Page 57: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 51

กรมปศสตว

วธวเคราะหจำนวนจลนทยโคลฟอรม

1. วตถประสงค

เพอทราบจำนวนโคโลนของแบคทเรยกลมโคลฟอรมในนำนมใชวนจฉยความสะอาด

2. ขอบขาย

เปนวธทใชกบนำนมดบและนำนมแปรรป

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

นำนมในความเจอจางทเหมาะสม ผสมกบอาหารเลยงเชอชนดวน ทมนำตาลแลคโตส bile

salts,crystalvioletและneutralredสำหรบจลนทรยโคลฟอรมเมอบมท30±1หรอ37±1องศา

เซลเซยสเปนเวลา24±2ชวโมงจลนทรยในนำนมจะเจรญและสามารถแยกนบไดโดยลกษณะเชอ

จะมขนาดโคโลนประมาณ0.5มลลเมตรตดสแดงรอบๆ โคโลนมเงา เมอคำนวณจำนวนจะทราบ

ปรมาณจลนทรยกลมโคลฟอรมทมในนำนมเปนโคโลนตอมลลลตร

6. ความปลอดภย

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 ปเปตแกวนงฆาเชอขนาด1มลลลตรหรอMicropipette

7.2 Pipetteaid

7.3 จานอาหารเลยงเชอเสนผานศนยกลางประมาณ10เซนตเมตร

7.4 หลอดทดลองบรรจนำยาเจอจางตวอยาง9มลลลตรนงฆาเชอพรอมrack

7.5 ตบมเพาะเชอ30±1หรอ37±1องศาเซลเซยส

7.6 อางนำควบคมอณหภม44-46องศาเซลเซยส

7.7 Autoclave

7.8 Vortexmixer

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 Violetredbilelactoseagar

8.2 Diluents (นำยาเจอจางนำนม) มหลายชนด เชน peptone salt solution, quarter-strength

Ringer’ssolution,peptonesolution,phosphatebuffersolutionและbufferedpeptonewater

เตรยมโดยละลายดวยนำกลนตามปรมาณทระบของแตละชนด เมอละลายแลวแบงใสหลอด

ทดลองหลอดละ9มลลลตรจากนนนงฆาเชอภายใตความดน15ปอนดตอตารางนว 121

องศาเซลเซยสเปนเวลา15นาทใหเตรยมลวงหนากอนใชงานและใชภายใน1เดอน

Page 58: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 52

กรมปศสตว

9. สารมาตรฐาน

ใชเชอE. coliATCC25922หรอ8739เพอดproductivity

ใชเชอE. faecalisATCC29212หรอ19433เพอดselectivity

ใชเชอPs. aeruginosaATCC27853เพอดspecificity

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 เตรยมอาหารเลยงเชอโดยตมใหเดอด จากนนอนในอางนำควบคมอณหภม 44 - 46 องศา

เซลเซยสอาหารทเตรยมควรใชใหหมดภายใน 4ชวโมง เพอตรวจสอบ sterilityของอาหาร

เลยงเชอทเตรยมตองเทใสจานอาหารเลยงเชอเปนตวอยางควบคม

10.2 ขนตอนการปฏบตเชนเดยวกบวธวเคราะหจลนทรยทงหมดแตระดบความเจอจางจะตำกวา

เมออาหารเลยงเชอแขงตวตองเทอาหารเลยงเชอปดทบกอนนำเขาบม

11. การคำนวณ

ใชหลกการเดยวกบการตรวจนบจลนทรยทงหมด และนบโคโลนจากจานทมเชอ 15 – 150

โคลฟอรมโคโลน

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

12.1 ไมตมอาหารเลยงเชอนานเกนไปหรอนำมาละลายใหมเมอแขงตว

13. การรายงานผล

เชนเดยวกบการวเคราะหจำนวนจลนทรยทมชวตทงหมด

ภาพท11แสดงโคโลนโคลฟอรม

Page 59: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 53

กรมปศสตว

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 ภายหลงจากเกบตวอยาง ตองเกบรกษาตวอยางท 1-5องศาเซลเซยสและตองตรวจใหเสรจ

ภายใน36ชวโมง

14.2 คณภาพนำทใชตองไมตำกวาtypeIIคอนำกลนนำปราศจากแรธาตและมความตานทานมาก

กวา1เมกกะโอมตอเซนตเมตรท25องศาเซลเซยส

14.3 ตองสมตรวจสงแวดลอมและคณภาพอากาศบรเวณทปฏบตงาน จำนวนจลนทรยทตรวจพบ

ในจานอาหารเลยงเชอตองไมเกน15โคโลนในเวลา15นาท

14.4 ในหองปฏบตการทเขาระบบISO17025เวลาเตรยมตวอยางทดสอบสามารถเลอกทำเพยงซำ

เดยวแตตวอยางนนตองมอยางนอย2ระดบความเจอจาง

14.5 เวลาทใชตงแตเจอจางตวอยางจนเทอาหารเลยงเชอตองไมเกน15นาท

15. เอกสารอางอง

15.1 Christen,G.L.,Davidson, P.M.,McAllister, J.S. andRoth, L.A. (Marshall R.T. Tech.

Comm.). 1993. Coliform and other indicator bacteria. In: Standardmethods for the

examinationofdairyproducts.16thed.R.T.Marshall(ed.).Washington.D.C.APHA.p.

247-269.

15.2 ISO4832:2006Microbiologyof foodandanimal feedingstuffs–Horizontalmethod for

theenumerationofcoliforms–Colony–counttechnique.

15.3 ISO7218:2007Microbiologyoffoodandanimalfeedingstuffs–Generalrequirementsand

guidanceformicrobiologicalexamination.

15.4 ISO8261/IDF122:2001Milkandmilkproducts-Generalguidanceforthepreparationof

testsamples,initialsuspensionsanddecimaldilutionsformicrobiologicalexamination.

15.5 ISO/TS11133-2:2003/PRFMicrobiologyoffoodandanimalfeedingstuffs-Guidelines

on preparation and production of culture media - Part 2 : Practical guidelines on

performancetestingofculturemedia.

Amendment1-Testmicroorganismsforcommonlyusedculturemedia.

Page 60: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 54

กรมปศสตว

วธวเคราะหจำนวนบคเตรชนดทนรอน

1. วตถประสงค

เพอหาจำนวนเชอจลนทรยทนรอนในนำนมซงมผลทำใหอายการเกบรกษานำนมสนลง

2. ขอบขาย

เปนวธใชกบนำนมดบทผานความรอน เลยนแบบbatch pasteurization (LowTemperature

LongTime–LTLT)

3. เอกสารทเกยวของ

4. นยาม

5. หลกการ

นำนมทผานความรอน 62.8 ± 0.5 องศาเซลเซยส เปนเวลา 30นาท แลวทำใหเยนลงท 10องศาเซลเซยสหรอตำกวาทนทเมอเลยงในอาหารเลยงเชอชนดวนบมท32±1องศาเซลเซยสเปนเวลา48±3ชวโมงจลนทรยทยงสามารถมชวตจะเปนกลมทนรอน

6. ความปลอดภย

7. อปกรณและเครองมอ

7.1 หลอดทดลองทอบแหงฆาเชอพรอมrack

7.2 หลอดทดลองบรรจนำยาเจอจางตวอยาง9มลลลตรนงฆาเชอพรอมrack

7.3 ปเปตแกวนงฆาเชอขนาด1มลลลตรหรอMicropipette

7.4 Pipetteaid

7.5 จานอาหารเลยงเชอเสนผานศนยกลางประมาณ10เซนตเมตร

7.6 กระตกใสนำแขงสำหรบแชตวอยาง

7.7 ตบมเพาะเชอ32±1องศาเซลเซยส

7.8 อางนำควบคมอณหภม62.8±0.5องศาเซลเซยส

7.9 Autoclave

7.10 Vortexmixer

7.11 Colonycounter

8. สารเคมและอาหารเลยงเชอ

8.1 Standardplatecountagar

8.2 Diluents (นำยาเจอจางนำนม) มหลายชนด เชน peptone salt solution, quarter-strength

Ringer’ssolution,peptonesolution,phosphatebuffersolutionและbufferedpeptonewater

เตรยมโดยละลายดวยนำกลนตามปรมาณทระบของแตละชนด เมอละลายแลวแบงใสหลอด

Page 61: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 55

กรมปศสตว

ทดลองหลอดละ9มลลลตรจากนนนงฆาเชอภายใตความดน15ปอนดตอตารางนว 121

องศาเซลเซยสเปนเวลา15นาทใหเตรยมลวงหนากอนใชงานและใชภายใน1เดอน

9. สารมาตรฐาน

10. ขนตอนปฏบตงาน

10.1 เตรยมตวอยางนำนมกลบขวดไปมาประมาณ 25ครง ใหนำนมเขากนดดตวอยางนำนม 5

มลลลตรใสในหลอดทดลองทอบแหงฆาเชอจากนนแชในอางนำควบคมอณหภมท 62.8±0.5

องศาเซลเซยส เปนเวลา 30นาท ระดบนำในอางตองสงกวาระดบนำนมในหลอดทดลอง

ประมาณ4 เซนตเมตรและอณหภมนำนมเปน 62.8องศาเซลเซยสภายในเวลา 5นาท ให

ตรวจสอบโดยเตรยมนำนมใสหลอดทดลองเชนเดยวกบตวอยาง เพอวดอณหภมของนำนม

หลงจากจบเวลาครบ 30นาทนำตวอยางออกจากอางนำ ลดอณหภมตวอยางใหเยนลงท 10

องศาเซลเซยสหรอตำกวาในกระตกนำแขง

10.2 ตมอาหารเลยงเชอใหละลายแบงใสขวดและนงฆาเชอภายใตความดน15ปอนดตอตารางนว

ทอณหภม 121องศาเซลเซยส เปนเวลา 15นาท อาหารเลยงเชอตองเตรยมไวลวงหนากอน

ใชงานใชภายใน6เดอน

10.3 อาหารเลยงเชอทเตรยมไวแลวตมในหมอตมหรอใชไมโครเวฟใหวนละลายจากนนรอในอางนำ

ควบคมอณหภม44–46องศาเซลเซยสตองใชภายใน3ชวโมง

10.4 นำตวอยางในขอ10.1มา vortex ใหเขากนแลวเจอจางใหเหมาะสมดวยนำยาเจอจางตวอยาง

ขนตอนตอไปปฏบตเชนเดยวกบการตรวจนบจลนทรยทงหมด

11. การคำนวณ

เชนเดยวกบการตรวจนบจลนทรยทงหมด

12. การควบคมคณภาพการทดสอบ

13. การรายงานผล

เชนเดยวกบการตรวจนบจลนทรยทงหมด

14. รายละเอยดอนๆ

14.1 จลนทรยทนรอนในนำนมมจำนวนนอยและนำนมไมโปรงแสงในความเจอจางตำจะเหนเชอ

จลนทรยไมชดการนบเชอจะยากจงควรเตมcrystalvioletและtetrazoliumลงในอาหารเลยงเชอ

เพอใหโคโลน ตดสทำใหเหนชดเจนขน เตมสารละลาย 0.1% crystal violet 1 มลลลตร

(crystalviolet0.1กรมในเอธานอล100มลลลตร)ในอาหารเลยงเชอ1ลตรนงฆาเชอภายใต

ความดน15ปอนดตอตารางนวทอณหภม121องศาเซลเซยสเปนเวลา15นาทหลงจากทง

ใหเยนท44–46องศาเซลเซยสเตม2,3,5–triphenyltetrazoliumchlorideทกรองฆาเชอแลว

5มลลลตร(ละลาย2,3,5–triphenyltetrazoliumchloride1กรมในนำกลน100มลลลตร)

Page 62: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 56

กรมปศสตว

15. เอกสารอางอง

15.1 Frank, J.F.,Christen,G.L. andBullerman,L.B. (Richardson,G.H.Tech.Comm.). 1993.

Tests for groups ofmicroorganisms In: Standardmethods for the examination of dairy

products.16thed.R.T.Marshall,(ed.).Washington.D.C.APHA.p.273-275.

15.2 Marshall,R.T.,(Richardson,G.H.Tech.Comm.).1993.MediaIn:Standardmethodsforthe

examination of dairy products. 16th ed.R.T.Marshall, (ed.).Washington.D.C.APHA.

p.94.

15.3 ISO8261/IDF122:2001Milkandmilkproducts-Generalguidanceforthepreparationof

testsamples,initialsuspensionsanddecimaldilutionsformicrobiologicalexamination.

Page 63: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 57

กรมปศสตว

คณะทำงานรางมาตรฐานวธวเคราะหคณภาพนำนมของเกษตรกร

และคณะทำงานรางมาตรฐานวธวเคราะหคณภาพนำนมเพอแปรรป

รศ.ประวรวชชลตา ผแทนมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ประธานคณะทำงาน

ผศ.สรนทรพรสนธวณชย ผแทนมหาวทยาลยเกษตรศาสตรวทยาเขตกำแพงแสน

นายสนชยเรองไพบลย ผแทนกรมปศสตว

นางอรอวลเรองจนทร ผแทนวทยาลยเกษตรและเทคโนโลยบรรมย

นางนภาภรณลกษณสมยา ผแทนกรมวทยาศาสตรการแพทย

นางบงอรบญช ผแทนกรมวทยาศาสตรบรการ

นางสาวนภาพรชนะคช ผแทนกรมวทยาศาสตรบรการ

นายสรตนสขใจ ผแทนองคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทยภาคกลาง(อสค.)

นายสนทรอนจตร ผแทนองคการสงเสรมกจการโคนมแหงประเทศไทยภาคกลาง(อสค.)

นางศรวรรณหนจรส ผแทนชมนมสหกรณโคนมแหงประเทศไทย

นายนพดลเจรญกตต ผแทนชมนมสหกรณโคนมแหงประเทศไทย

นางสาวหนงฤทยพทธวงษ ผแทนชมรมสหกรณผเลยงโคนมแหงประเทศไทย

นางสาววนชพรหอมแสงไว ผแทนชมรมสหกรณผเลยงโคนมแหงประเทศไทย

นางสาวรตนาภรณเครอนอก ผแทนชมรมสหกรณผเลยงโคนมแหงประเทศไทย

นายวทธกรไหลสกล ผแทนชมรมสหกรณผเลยงโคนมแหงประเทศไทย

นายจตศกดไชยพาน ผแทนสมาคมกลมเกษตรกรผรวบรวมนำนมดบ

นางสาวสรวรรณวรวธ ผแทนสมาคมกลมเกษตรกรผรวบรวมนำนมดบ

นางสาวใกลรงปญญาคม ผแทนบรษทฟรสแลนดฟดสโฟรโมสต(ประเทศไทย)จำกด

นายสมสวสดตนตระกล ผแทนบรษทฟรสแลนดฟดสโฟรโมสต(ประเทศไทย)จำกด

นางสาวลดาพรไกรบตร ผแทนบรษทฟรสแลนดฟดสโฟรโมสต(ประเทศไทย)จำกด

นางสาวจนดารตนนตวฒนพงษ ผแทนบรษทอตสาหกรรมนมไทยจำกด

นายธาราศรสกล ผแทนบรษทอตสาหกรรมนมไทยจำกด

นายชชวาลยมณทพ ผแทนบรษทเอฟแอนดเอนแดรส(ประเทศไทย)จำกด

นายสมเพชรสอนสภาพ ผแทนบรษทซพ-เมจจำกด

นางตองตานาคสทธ ผแทนบรษทซพ-เมจจำกด

นายสราญพฒนพงษเพยรกจ ผแทนบรษทดชมลสจำกด

นายภมภทรนพวงศ ผแทนบรษทดชมลสจำกด

นางสาวพชราภรณเลศตระการสกล ผแทนบรษทดชมลสจำกด

นางสาวหยกฤทยกลวฒนาศาล ผแทนบรษทดชมลสจำกด

Page 64: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 58

กรมปศสตว

นายทรงวฒเวชบญสข ผแทนศวพ.ภาคตะวนออกจงหวดชลบร

นางสาวศรดาหวงอนรกษกล ผแทนศวพ.ภาคตะวนออกจงหวดชลบร

นางสาวโสพศประสาร ผแทนศวพ.ภาคตะวนออกจงหวดชลบร

นางสาวนฐฐาศรเจรญไชย ผแทนศวพ.ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ(ตอนลาง)จงหวดสรนทร

นางสาวพนดาลอยมณ ผแทนศวพ.ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ(ตอนลาง)จงหวดสรนทร

นายอภรมยเจรญไชย ผแทนศวพ.ภาคะวนออกเฉยงเหนอ(ตอนบน)จงหวดขอนแกน

นางพรศรพรหมกงแกว ผแทนศวพ.ภาคเหนอ(ตอนบน)จงหวดลำปาง

นางสาวยวธดาบญทาตย ผแทนศวพ.ภาคเหนอ(ตอนบน)จงหวดลำปาง

นายสบชาตสจจวาทต ผแทนศวพ.ภาคเหนอ(ตอนลาง)จงหวดพษณโลก

นางสาวสรลกษณสายหงษ ผแทนศวพ.ภาคตะวนตกจงหวดราชบร

นางสาวศรพรเหลอกงชย ผแทนศวพ.ภาคตะวนตกจงหวดราชบร

นายมนญกบปยะ ผแทนศวพ.ภาคตะวนตกจงหวดราชบร

นายธรพรรณภมภมร ผแทนศวพ.ภาคใตจงหวดนครศรธรรมราช

นางสาวรชนวรรณจนทรทง ผแทนศวพ.ภาคใตจงหวดนครศรธรรมราช

นางสาวเนาวรตนกำภศร ผแทนสำนกตรวจสอบคณภาพสนคาปศสตว

นางสาวศรประภาคำโคตร ผแทนสำนกตรวจสอบคณภาพสนคาปศสตว

นางสาวอรรถยาเกยรตสนทร ผแทนสำนกตรวจสอบคณภาพสนคาปศสตวเลขานการคณะทำงาน

นางสาวฟาตมะบาราสน ผแทนสำนกตรวจสอบคณภาพสนคาปศสตวผชวยเลขานการคณะทำงาน

นายชยวฒนแนบสนท ผแทนสำนกตรวจสอบคณภาพสนคาปศสตวผชวยเลขานการคณะทำงาน

Page 65: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม

มาตรฐานวธตรวจคณภาพนำนมดบ 59

กรมปศสตว

พมพท โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำกด

โทร. 0-2525-4807-9, 0-2525-4853-5

โทรสาร 0-2525-4855

Page 66: คำนำkm.dld.go.th/th/images/stories/document/division/qcontrol/documents/std_chkmilk.pdf · มาตรฐาน International Standard Organization ... 11 วิธีวิเคราะห์ไขมันในน้ำนม