Ki̇li̇m

KİLİM NEDİR•Kilim, iki iplik sistemine göre dokunmuş yünden yapılan havsız bir dokumadır. •Yer sergisi, duvar örtüsü, yük örtüsü, perde, yastık kaplaması vb. yerlerde kullanılır. •Türkçe bir kelime olup Farsça, Rusça ve diğer dillere de Türkçe‘ den geçmiştir.

Kullanılan malzeme, hem madde olarak hem de boyanması ve eğrilmesi yönünden halı ile aynıdır.

• Bilinen en eski dokuma türüdür.• Orta Asya’da yaşayan Türkler kullanmışlardır.• Genellikle hayvancılıkla uğraşan insanlar bu

dokuma türü ile ilgilenmişlerdir.• Kötü hava şartlarından dolayı kilim desenli

örtüleri sıklıkla kullanmışlardır.

KİLİM’İN TARİHÇESİ

Orta Asya' da yaşayan yerliler büyük bir nüfus patlaması sonucunda kendilerine daha iyi bir yaşam yeri bulabilmek için Batı' ya doğru göç ederlerken bir çok şiddetli hava koşullarına maruz kalmışlardır.

Bu nedenle çadırlarını kurmak için keçi yünü kullanmaya başlamışlardır.

Keçi yünü koyun yününe nazaran çok daha uzun ve sık olduğundan düz dokuma çadırındaki delikleri kapamış ve su geçirmez hale getirmiştir.

• Daha sonraları, bu göçebe insanlar çadırlarının toprak zeminindeki rutubetten kendilerini korumak için düz dokuma tekniğinin aynısını kullanarak

''kilim'‘ adını verdikleri zemin kaplamalarını üretmişlerdir.

• Sonraları bu göçebe insanlar dokumalarına ''pile'' eklemeye başladılar.

• Bu ilk pile kilimleri oldukça esneklerdi. Göçebeler bu kilimleri kolaylıkla katlayıp atların sırtlarına atarak uzun yolculukları esnasında uyku çantaları olarak kullanırlardı.

• İlk düğüm atılmış pile kilimlerin ne zaman ve nerede dokunduğunu hiç kimse tam olarak bilmemektedir.

• Ancak hayatta kalmayı başaran en eski pile halı Altay dağlarında bulunmuştur.

• Türklerin daha Hunlar devrinde, Milattan önceki yıllarda çok gelişmiş "Gördes" düğüm'lü kilim tekniğine sahip oldukları Altay dağları eteklerinde, Güney Sibirya, Pazırık kurganları kazılarında ele geçen eşsiz kilim ile belli olmaktadır.

• Doğu Türkistan'da Lop gölü batısında Lou-Lan'da 1906-1908'de Aurel Stein, Tarım nehri kuzeyinde Kuça yakınında Kızıl'da bir mabette 1913'te A. von Le Coq tarafından bulunan tek argaç üzerine basit düğüm tekniği ile yapılmış ve 3. ve 6. yüzyıllardan kalma küçük parça kilimler bulunmuştur.

• 1- Tezgâhı dokumaya hazırlama• 2- Desen hazırlama,• 3- Çözgü hazırlama,• 4- Atkı ipi hazırlama• 5- Yöresel; Sarız, Eşme, Kelkit,

Bayat kilimlerini dokuma,• 6- Dokumayı bitirme,

KİLİM NASIL DOKUNUR

TEZGAHI DOKUMAYA HAZIRLAMA

• Dokumada dikkat edilecek en önemli hususlardan biri, kenarların düzgün olarak örülmesi,• Desenin düzgün olarak

yerleştirilmesidir. • Alt ve üst başların genişliği

arasındaki fark 2 cm. den az ise normal, fazla ise kilim hatalı sayılır.

• İyi ışık almalıdır.• Havalandırılması yapılabilmelidir.• Tezgahın düzgünce oturabileceği bir

zemin olmalıdır.

KİLİM İPLİKLERİ BOYAMASI

• Boyama; elyafın iplik olarak eğrilmesinden sonra dokuma veya örme kumaş haline getirilmeden önce yapılıyorsa bu işleme iplik boyama işlemi denir.

• Boyanmış ipliklerle yapılan dokunmuş kumaşlar, ipliği boyalı kumaşlar olarak isimlendirilirler. İpliği boyalı kumaşlar, genelde renk olarak canlı ve daha zengin görünümdedirler.

KİLİM ÇEŞİTLERİ

• Anadolu kilimleri; kilimin dokunduğu bölgelere, kullanılan bitkisel boyaların rengine ve en çok kullanılan motiflere göre dört sınıfa ayrılır.

• Türkmen• Yörük• Kürt• Türk kilimleri

KİLİM MOTİFLERİ

• El Sanatları Kilim Desenleri Motifleri • Örnek Kilim Dokuma • Cicim Dokuma Teknikleri Desen

Resimleri • Bereket Kilim Motifi,• Ejderha Kilim Deseni,• Kartal Pıtrak Kilim desenleri.

MOTİFLERİN ANLAMI

• Saç Bağı (Bekar):

• Bu işaret genç bir kızın evliliğe duyduğu özlemi simgeler.

• Geleneksel olarak Anadolu köylerinde yaşayan genç kızlar evlenene kadar saçlarını kesmez, uzatırlar.

Yin & Yang:

Bu motif aşk ve birliktelik kadar dokuyanın evli olduğuna işaret eder.

Uzak Doğu temelli bu sembol bir kadın ve erkek arasındaki aşkı anlatır.

Her iki resimde yer alan zıt renkler doğada hiçbir şeyin tamamıyla saf olmadığına işaret eder.

• Eli belinde:

• Eski anaerkil inançlardaki ana tanrıçayı sembolize eder.

• Çok eski zamanlarda tüm insanüstü güçlerin tanrılarla temsil edildiği dönemlerden kalmadır.

• Bu motif sadece dokuyanın bir erkek çocuk dünyaya getirdiğinde kullanılır.

Göz (Nazar):Bu motif kem göz anlamına gelir ki göze

benzeyen bir objenin bununla savaştığına inanılır. En basit şekliyle bir üçgen kullanılır.İlişki:

Sandık, tarak ve doğurganlık dokuyanın eşiyle ve eşinin ailesiyle olan ilişkisini ifade eder.

Sandık:Bu motif genelde genç bir kızın çeyiz

sandığını simgeler. Bu sandığın içindeki nesneler, eşinin

evinde kullanılmak için olduğundan genç kızın beklentileri ve ümitleri dokuduğu, ördüğü ve üzerine nakış işlediği parçalara yansıtılır.

Tarak:El, Parmak ve Tarak motifi, parmakların

kem gözlerden koruduğunu temsil eden beş çizgi ve beş noktayı kapsar.

Tarak motifi genellikle evlilik ve doğum ile ilişkilidir.

Bu motif, evlenme arzusunu ve doğumu kem gözlere karşı korumayı ifade eder.

Doğurganlık:

Karşı cinsler arasındaki ilişki ve çoğalmayı (üremeyi) anlatır.

Koç Boynuzu:

Koç boynuzu doğurganlık, verimlilik, kahramanlık ve gücü simgeler.