Top Banner
ĐẠI HC QUC GIA TP.HCHÍ MINH TRƯỜNG ĐẠI HC KHOA HC TNHIÊN KHOA KHOA HC VT LIU BMÔN VT LIU NANO & MÀNG MNG -------------------------------- Huỳnh Đăng Khoa – 1019248 Trương Minh Hiếu 1019237 Trn Ngc Ánh 1019215 Đề tài: BƠM KHUẾCH ĐẠI LASER SEMINAR PHOTONICS Chn ngnh i Mng ỏng CÁN BHƯỚNG DN: ThS. Ngô Hải Đăng ---------------------------------- TP HCHÍ MINH 2013
39

Khuếch Đại Laser

Nov 23, 2015

Download

Documents

Tin LosAngeles

Khuếch Đại Laser
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
  • I HC QUC GIA TP.H CH MINH

    TRNG I HC KHOA HC T NHIN

    KHOA KHOA HC VT LIU

    B MN VT LIU NANO & MNG MNG

    --------------------------------

    Hunh ng Khoa 1019248

    Trng Minh Hiu 1019237

    Trn Ngc nh 1019215

    ti:

    BM KHUCH I LASER

    SEMINAR PHOTONICS

    Ch n ng nh i M ng ng

    CN B HNG DN:

    ThS. Ng Hi ng

    ----------------------------------

    TP H CH MINH 2013

  • 2

    MC LC

    Trang ph ba .......................................................................................................................... 1

    Mc lc..................................................................................................................................... 2

    I. GII THIU V KHUCH I LASER ...................................................................... 3

    II. L THUYT V KHUCH I LASER ..................................................................... 6

    1. Mc nng ng ca h ng t. Bc x t pht v bc x kch thch ................... 6

    1.1 Bc x t pht ............................................................................................................... 8

    1.2 Bc x kch thch .......................................................................................................... 8

    2. Mi rng m o ln. .......................................................................................... 9

    3. ng v bng hng. .................................................................................................. 11

    3.1 H s tng ..................................................................................................................... 11

    3.2 tng .......................................................................................................................... 14

    3.3 Bng thng .................................................................................................................... 14

    4. S tr pha ....................................................................................................................... 15

    III. BM KHUCH I LASER ........................................................................................ 18

    1. Phng rnh c ....................................................................................................... 18

    1.1 Phng trnh tc trong h khng c bc x khuch i .......................................... 20

    1.2 Phng trnh tc trong h c bc x khuch i ..................................................... 22

    2. Cu to ca mt my pht laser ................................................................................... 24

    2.1 Mi trng hot cht (gain medium) .......................................................................... 25

    2.2 Bung cng hng ....................................................................................................... 26

    2.3 B phn kch thch hay bm......................................................................................... 26

    3. Nguyn l pht bc x laser .......................................................................................... 26

    4. S b kh ch i laser .......................................................................................... 28

    4.1 S bm bn mc ..................................................................................................... 28

    4.2 S bm ba mc ....................................................................................................... 32

    IV. BI TP P DNG.............................................................................................35

  • 3

    I. GII THIU V KHUCH I LASER

    A coherent optical amplifier l mt b khuch i quang ng pha, l mt thit b

    lm tng bin ca mt di quang duy tr cc pha ca n. Nu nh sng vo l khch

    i tia n sc th sng ra vn s l tia n sc vi tn s khng i. Bin u ra s

    tng so vi u vo trong khi pha vn khng i hay thay i mt lng c nh.

    Ngc li b khuch i quang khng ng pha (incoherent optical amplifier) lm

    tng cng ca sng quang hc m khng duy tr pha ca n.

    Khch i quang lin tc c vai tr quan trng trong mt s ng dng. V d bao

    gm nhng ng dng ca xung quang hc yu nh i qua ng si quang di v to

    xung c cng cao nh yu cu cho cc ng dng ca tia laser. Hn na n quan

    trng trong vic hiu cc nguyn tc hot ng c bn ca khch i quang.

    Nguyn tc c bn t c khch i nh sng lin tc l nh sng khch i

    phi pht khch thch bc x hay cn gi l laser. Kch thch pht x l mt photon ri

    khi mc to ra nguyn t c nng lng cao hn c chuyn i t mc nng

    lng thp trong qu trnh pht x mt photon c mode dao ng nh lc u, l

    mt photon c cng tn s, hng v phn cc nh lc u. hai nguyn kch

    thch pht x thm hai photon v tip tc kch thch phn x nhng vn gi c

    nhng tnh cht ban u. Kt qu l nh sng c khuch i lin tc. Bi v kch

    thch pht x xy ra ch khi nng lng photon gn bng nng lng nguyn t chuyn

    tip. Qu trnh c hn ch di tn s c xc nh bi rng di nguyn t.

    Khuch i laser c mt khc vi khch i dng in. Khuch i dng in da

    trn nhng thit b m c nhng thay i nh c xen vo dng in hay p th dn

    n tc dng in mnh hn, v d cc in t v l trng trong trasistor trng

    (FET) hay transistor lng cc. iu chnh khuch i in t s dng cc mch cng

  • 4

    hng (v d t dn v cun cm) hoc hp cng hng (metal cavities ) gii hn

    mc tng khuch i trong dng th tn s c ch n. Ngc li nguyn t, phn

    t v trng thi rn khuch i laser da trn s khc bit cc mc nng lng c

    php ca n chn cc tn s chnh .trn thc t nhng cng hng t nhin

    la chn cc tn s hot ng v rng di ca thit b. B cng hng quang

    thng c dng cung cp iu chnh cc tn s ph.

    nh sng c truyn qua vt cht trong trng thi cn bng nhit b suy gim.

    l bi v s hp th mt ln cc nguyn t trong mc nng lng thp l ph bin

    hn s kch thch pht x bi mt nguyn t thp trn mc nng lng cao. Mt

    thnh phn thit yu t c s khuch i laser l s xut hin ln cc nguyn t

    trn mc nng lng cao hn so vi mc thp, y l trng thi khng cn bng.

    t c chim o ngc yu cu ngun nng lng phi kch thch c cc

    nguyn t mc nng lng cao. Mc d c trnh by trong chng ny l phn

    in t v mc in t nhng tn gi ny c hiu rng hn nh mi trng hot

    ng v mc nng lng laser.

    Nhng tnh cht l tng ca quang hc hay khuch i in t lin tc c trnh

    by trong hnh I.0-2 (a). N l mt h thng tng tuyn tnh bin ca tn hin vo c

    nh, khuch i tng. th hnh sin sng ra c tn s ging sng vo nhng c bin

    ln hn. S tng khuch i l tng l tn s khng i bn trong khuch i

    rng di quang.

  • 5

    Hnh I.0-1: Khuch i laser. Ngun nng lng bn ngoi (pump) kch thch

    hot ng ca di quang (th hin s thu cc nguyn t ),lm cho mt nguyn

    t b o ngc. Photon tng tc vi nguyn t khi kch thch bc x nhiu hn

    so vi s hp th th di quang hot ng nh khuch i ng pha (coherent

    amplifier).

    Hnh I.0-2: (a) Khuch i tuyn tnh l tng . Lm tng bin ca sng ti

    (tn s nm bn trong di) bi h s tng khng i ,pha thay i tuyn tnh . (b)

    Khuch i thc l loi khuch i c tng v pha thay i theo phng trnh

    ca tn s , c lm r khi sng vo c gi tri ln th sng ra s c bo ha v

    khuch i u ra l khng tuyn tnh.

  • 6

    B khuch i c tng v pha thay i khng ph thuc vo tn s trong hnh

    I.0-2 (b). tng v pha thay i xc nh theo b khuch i hm chuyn. Khi khch

    i u vo ln, th khch i nhn chung c bo ha, mt dng ca trng thi

    khng tuyn tnh l u ra khng tng t l vi u vo. Hay ni cch l u ra c

    bo ha, iu ha cc thnh phn bn trong u ra.

    B khuch i v vy c th c nhng tnh cht sau :

    - tng .

    - Bng thng.

    - Thay i pha.

    - Ngun.

    - Khng tuyn tnh v tng bo ha.

    - Tp m.

    Trong chng ny chng ta tho lun mt s tnh cht c a ra trn. Trong

    phn II ni v l thuyt khch i laser c xy dng thng qua tng khuch i,

    ph bng thng, s thay i pha. Cc c ch hot ng ca ngun bm t c

    mt o ngc c ni trong phn III.

    II. L THUYT KHUCH I LASER

    1. Mc nng ng ca h ng t. Bc x t pht v bc x kch thch

    Trong in t c in, khuch i v pht sng in t da trn c s ng nng

    ca in t (n in t ,listron, manhetron). Trong in t hc lng t, khuch i

    v pht sng in t da trn c s bin i ni nng ca ngyn t, phn t, ion

  • 7

    T c hc lng t ta bit rng , ni nng ca ht l lng t , tc l c th c mt

    lot gi tr nng lng xc nh , gin on m trong vt l gi l trng thi nng lng

    hay mc nng lng . Mc nng lng thp nht (ni nng ca ht nh nht ) c gi

    l mc c bn. Cc mc cn li ng vi ni nng cao hn c gi l mc kch thch.

    Khi ngi ta ni: ht chuyn t mt mc nng lng ny sang mc nng lng

    khc, th iu c ngha l ni nng ca ht bin i mt lng bng hiu nng

    lng ca hai mc nng lng . Khi chuyn ln mc nng lng cao hn th ht s

    hp th nng lng, cn chuyn xung mc thp hn th ht s trao nng lng.

    Nhng dch chuyn c th xy ra vi bc x hay hp th lng t bc x in

    t.

    Theo Einstein , nu h trng thi cn bng nhit ng vi mi trng xung quang

    th c th xy ra 3 loi chuyn di gia cc mc nng lng l hp th ,bc x t pht

    v bc x kch thch (cm ng).

    Hnh II.1.1 Minh ha cc qu trnh hp th, bc x t pht v bc x kch

    thch (theo th t t tri sang phi ).

  • 8

    1.1. Bc x t pht

    Hy gi thuyt rng ht c hai trng thi (mc) nng lng (1) v (2) ,tng ng

    vi gi tr ni nng l 1W v 2W , trong 2W > 1W , tc l mc nng lng (2) nm

    cao hn mc (1). Nu ht ang mc nng lng cao hn (2) th c th dch chuyn

    xung mc nng lng thp hn (1) ng thi bc x lng t hv = 2W - 1W ngay c

    khi khng c tc dng ca trng in t bn ngoi. Bc x gi l bc x t pht.

    Khi dch chuyn t pht ,cc ht khc nhau s bc x khng ng thi v c lp

    nhau, v vy pha ca photon bc x khng lin quan vi nhau. Hn th na hng

    truyn ca photon bc x v phn cc ca n u mang c trng ngu nhin, cn tn

    s ca n s dao ng trong khong no , c xc nh bi h thc bt nh. Nh

    vy bc x t pht khng nh hng, khng phn cc v khng n sc.

    1.2. Bc x kch thch

    Dch chuyn ca ht t mc nng lng cao xung mc nng lng thp s xy ra

    nhanh hn khi c tc dng ca trng in t bn ngoi, tc l trng in t c kh

    nng tng xc sut bc x lng t ca ht. Bc x b sung c gi l bc x

    kch thch (hay bc x cm ng).

    Bc x kch thch c nhng tnh cht c bit quan trng: tn s, phn cc, hng

    truyn trng lng t ca n v ca trng in t ngoi l trng nhau.

    Hnh II.1-2 Cc dch chuyn hp

    th, bc x v bc x cm ng v

    cc h s c trng cho xc sut

    chuyn dch.

  • 9

    Ngoi bc x t pht v bc x cm ng, h ht c th hp th cng hng. Ht

    mc nng lng thp (1), di tc dng ca trng in t ngoi c th ln mc nng

    lng cao hn (2), ng thi hp th lng t hv = 2W - 1W . Trng hp ny ngi ta

    gi l hp th cng hng, hay n gin l hp th.

    2. Mi rng m o ln

    Nu mt mi trng hot tnh c hai mc nng lng 1E v 2E ta c th kch thch

    mt s nguyn t chuyn t trng thi c mc nng lng 1E sang mc nng lng 2E ,

    kt qu l 1N s gim v 2N tng dn. Tuy nhin, khi 2N tng th xc sut xy ra qu

    trnh pht x cng tng, ngha l qu trnh nguyn t chuyn t trng thi kch thch v

    trng thi c bn tng v lm 2N gim. Cui cng h s t ti trng thi cn bng m

    khng th to ra mi trng 2 1N N , hay h lng t vi hai mc nng lng 1E v

    2E khng th to ra mi trng c mt o ln.

    to mt o ln, khi ngi ta to ra mi trng hot tnh trong nguyn

    t s c 3 (hoc 4) mc nng lng 1E , 2E v 3E sao cho thi gian sng nguyn t

    mc 3E rt nh so vi thi gian sng mc 2E . Bng phng php bm quang hc

    hoc bm in, ngi ta kch thch cc nguyn t chuyn t trng thi c nng lng

    1E ln mc nng lng 3E . V thi gian sng ca nguyn t mc 3E nh hn nhiu

    Hnh II.2-1 S v cc dch

    chuyn i vi h hai mc

  • 10

    so vi thi gian sng mc 2E nn nguyn t nhanh chng chuyn v mc 2E . Kt

    qu l ta t c trng thi mt o ln vi 2 1N N .

    Hnh II.2-2 S v dch chuyn trong h lng t 3 mc (tri) v 4 mc

    (tri).

    Mt chm nh sng n sc phng c hng z vi tn s v , in trng

    (z) Re ( )exp( 2 )E z j vt , c bin E(z), cng 2

    ( ) ( ) / 2I z E z , mt dng

    photon ( ) ( ) /z I z hv (dng photon trn mt n v din tch ) s tng tc vi cc

    nguyn t mi trng, cung cp cc nguyn t ca mi trng c hai mc nng lng

    cc mc nng lng khc gn nhau c mc nng lng photon l hv . S cc nguyn

    t trn mt n v th tch mc nng lng thp v cao ln lt c gi tr tng ng

    l 1N v 2N . Sng c khuch i vi h s tng ( )v (trn mt n v chiu di ) v

    tri qua mt s thay i pha ( )v (trn mt n v chiu di ). Chng ta s tho lun

    xc nh biu hin trong ( )v v ( )v . Khi ( )v dng tng ng vi qu trnh

    khuch i , ( )v m tng ng vi qu trnh suy gim.

  • 11

    3. ng v bng hng

    C ba hnh thc tng tc gia photon v in t c ni n trong chng 13.

    Nu in t di mc nng lng thp, photon c th b hp th. Nu in t trn

    mc nng lng cao photon th cp s c pht ra bi qu trnh kch thch bc x.

    Hai qu trnh ny dn n tng ng vi s suy gim hay s khch i. Hnh thc

    tng tc th ba ca photon v in t l bc x t pht, trong qu trnh ny in t

    trn mc nng lng cao t pht ra mt photon c lp trong s c mt ca photon

    khc, s c nhc n trong phn khuch i tp m.

    Mt xc sut ( 1s ) l mt nguyn t khng b kch thch hp th mt photon

    khc. Ta c cng thc:

    w ( )i v

    Trong 2( ) / 8 ( )spv t g v l mt trng thi nng lng bin i ph thuc

    theo tn s v , ( )g v l hm th hin hnh dng, spt l thi gian sng, bc sng ca

    nh sng trong di. Mt xc sut trong kch thch bc x ging nh trong qu trnh

    hp th.

    3.1 H s tng

    Mt trung bnh ca photon hp th ( s photon trong mt n v thi gian trong

    mt n v th tch ) l 1WiN . Tng t, mt cc photon c lp c to ra sau qu

    trnh kch thch bc x l 2WiN . V vy , s cc photon c to ra trn mt n v th

    tch s bng WiN , trong 2 1N N N y l chnh lch mt in t. thun

    tin, N c gi n gin l s chnh lch in t. Nu N dng th tn ti mt o

    (1)

  • 12

    ln, to ra di quang khuch i v mt dng photon tng. Nu N m th to ra di

    quang suy gim v mt dng photon gim. Nu N=0 th di khng i.

    Khi photon nh hng theo hng ti z th photon b kch thch pht x cng nh

    hng theo hng z. u ra ca bm c chim o ngc (N>0) khi mt dng

    photon ( )z tng theo hng ti z. V photon tip tc kch thch bc x nn s pht

    trin bt k v tr z no l t l thun vi b chim ti v tr . V vy ( )z tng

    theo hm s m.

    chng minh qu trnh ny mt cch r rng , ta xem xt mt s gia tng theo

    hnh tr ca chiu di dz v n v din tch. Nu ( )z v ( ) ( )z d z l mt

    thng lng dng photon i vo v i ra trong gia tng hnh tr tng ng, th ( )d z

    s l mt thng lng dng photon c pht ra t bn trong hnh tr. S gia tng

    s photon ny (s photon trn mt n v din tch trong mt n v thi gian ) ( )d z

    n gin l s photon tng ln trn mt n v thi gian trn n v th tch, iNW , nhn

    vi chiu di ca ng tr dz:

    Wid N dz (2)

    Hnh II.3-1 Mt thng lng dng photon (photon / 2cm s ) vo mt gia

    tng tr c cha cc nguyn t b kch thch tng n d sau khong cch dz.

  • 13

    T cng thc (1) v (2) ta c phng trinh vi phn:

    ( )( ) ( )

    ( )

    d zv z

    d z

    (3)

    Trong :

    H s ( )v th hin s tng ca mt dng photon trn n v chiu di ca di

    quang. Gii phng trnh (3) ta c:

    ( ) (0)exp ( )z v z (5)

    Vi cng quang ( ) ( )I z hv z , phng trnh (5) c th vit theo I(z)

    ( ) (0)exp (v)zI z I (6)

    V vy cng c th ni ( )v tng cng trn mt n v chiu di ca di

    quang.

    H s tng khuch i ( )v t l thun vi chim 2 1N N N . D N c cho l

    dng trong cc v d cung cp trn, c th ly i s cho bt k gi tr no ca N.

    Trong trng hp khng c mt o ln hay N m ( 2 1N N ) v h s tng cng m.

    Khi di quang s suy gim (him gp hn so vi s khuch i ) nh sng s nh

    hng theo hng z, tng theo m s ca phng trnh:

    ( ) (0)exp[- ( ) ]z v z

    2

    ( ) N (v) N8 sp

    vt

    (4)

    H s tng

  • 14

    Trong h s suy gim ( ) (v) N (v)v trong mi trng cn bng nhit

    v vy khng th cung cp cho b khuch i laser.

    3.2 tng

    Trong tng tc c tng chiu di l d (Trong hnh II.3-1),tng h s tng khuch

    i laser G(v) c xc nh theo t s ca mt thng lng photon u ra trn

    cho mt thng lng photon u vo G(v) = (d) / (0) do :

    3.3 Bng thng

    Ty thuc vo h s tng ( )v da trn tn s ca nh sng v cha trong n v t l

    vi hm hnh dng g(v). Sau cng l hm theo rng v gia cc nguyn t cng

    hng vi tn s 0 2 1( ) /v E E h ,vi 2E v 1E l cc nng lng ca nguyn t. V

    th, khuch i laser l mt thit b cng hng, vi tn s cng hng v bng thng

    c xc nh bi hm hnh dng ca nguyn t chuyn tip. l v s kch thch

    bc x v hp th c iu chnh bi nguyn t chuyn tip. rng v c tnh

    theo n vi tn s (Hz) hoc n v bc sng (nm). rng ny c thay th bng

    2 2( / ) ( / ) ( / )o o o oc v c v v c v . V th vi rng v =1THz ti o =0.6m s

    tng ng vi =1.2nm.

    Nu hm hnh dng c phng trnh :

    2 2

    / 2( )

    ( ) ( / 2)o

    vg v

    v v v

    (8)

    Th h s tng Lorentzian vi cng rng.

    ( ) exp[ ( ) ]G v v d (7)

    tng khuch i

  • 15

    2

    2 2

    ( / 2)( ) ( )

    ( ) ( / 2)o

    o

    vv v

    v v v

    (9)

    Vi 2 2( ) N( / 4 )o spv t v l h s tng ti tn s trung tm ov .

    Hnh II.3-2 H s tng ( )v ca hnh dng ng lorentzian cng hng

    khuch i laser.

    4. S tr pha.

    S khuch i v lan truyn ph thuc vo tn s. tr pha nh hng bi s

    khuch i laser c th nh ngha bng cch xem xt s nh hng ca gii hn vt

    cht ca in trng vi nh sng hn l cng hay mt photon.

    H s lch pha ( ) ( s tr pha trn mt n v di ca mi trng khuch i)

    lin quan ti h s khuch i ( ) bng chuyn i Heilbert.

    Ti tt c tn s ( ) ch cho ra duy nht mt ( ). Mt nh sng v bin

    sng ca trng biu th qua cng thc: I(z) = |E(z)|2/2. Vi I(z) = I(0) exp[( )z]

    Bin sng trng bng: E(z) = E(0) exp[

    ( )z] exp[-j ( )z] (10)

  • 16

    Ta c bin sng ti z + z l:

    (11)

    Sau khi dng khai trin taylor cho hm m ta c s tng ca in trng:

    V n tha mn phng trnh:

    (12)

    S tng khuch i c th c xem nh tuyn tnh vi bin l E(z) v E(z)/z.

    Hm truyn qua c dng nh sau:

    (13)

    V s tng khuch i l mt h vt l nn n c h qu. Nhng phn thc v o

    ca hm truyn qua ca h thng tuyn tnh lin quan ti chuyn di Hilbert theo -

    ( ) l s bin i ca

    ( ) do hm khuch i lch pha ph thuc vo h s

    tng ca n.

    H s tr pha tng ng h s tng theo hm Lorentzian Lineshape l:

  • 17

    H s tng l ln nht v h s tr pha l 0 ti ni cng hng. H s tr pha l m

    khi di s cng hng v dng khi trn vi hm Lorentizian line-shape,c

    minh ho hnh II.4-1 bn di.

    III. BM KHUCH I LASER

    S dng ngoi lc cung cp nng lng cho khuch i tn hiu vo. Bm cung

    cp nng lng thng qua b truyn ng kch thch electron trong nguyn t, t

    nguyn t c trng thi tht ti nguyn t c trng thi cao. lm c iu ny bm

    cn phi cung cp mt lng N = N2 N1>0.

    Tuy nhin, b truyn ng ca bm thng dng s ph thuc vo mc nng

    lng bm c th bng: quang hc (n flash, laser), bng nng lng in ( e-beam,

    Hnh II.4-1 H s tr pha v h

    s tng vi hm Lorentizian line-

    shape

    (14)

    H s tr pha

    (Lorentzian

    Lineshape)

  • 18

    i-beam, qua mt kh c nng lng, hoc a vo mt nng lng) hoc bng phng

    php ha hc ( nhit hoc mt phn ng m sn phm trng thi kch thch.

    Vi sng lin tc (continuous-wave) t l ca s kch thch v s tn ti khc nhau

    ca cc mc nng lng phi cn bn duy tr trng thi cn bng qu trnh nghch

    o t mc 2 1.

    1. Phng rnh c

    Phng trnh biu th tc thay i mt N1 v N2 l kt qu ca bm cng nh

    qu trnh bc x v khng bc x ca thay i c gi l phng trnh tc - rate

    equation.

    iu kin cn bng nhit khng tn ti v s la chn ngoi lc t bn ngoi l mt

    qu trnh.

    Da vo hnh III.1-1 xem mc 1 v 2 c thi gian sng ( lifetime) l 1 v 2 cho

    php chuyn xung mc thp hn. Thi gian sng ca mc 2 c hai gi tr - mt c

    lin quan n phn r t 2 1 ( 21), v mt lin quan n s phn r t mc 2 xung

    tt c cc mc thp hn ( 20). T tt c cc dng phn r c th, tc chuyn tip

    ton phn l tng ca cc tc chuyn tip thnh phn. V tc l t l nghch ca

    s phn r (decay) nn nghch o ca thi gian phn hy c thm vo:

    (15)

    C nhiu dng phn r do thi gian sng ton phn gim i (v d nh ta lm

    qu trnh phn r nhanh hn). Bn cnh cc thnh phn bc x c th pht x t pht

    (hng s thi gian tsp ) trong 21, thnh phn khng bc x tham gia vo nr (pht sinh,

  • 19

    t mt v va chm ca in t vi cc bc tng ca cc vng cha, do dn n

    mt suy gim mt in t), dn n:

    (16)

    Nu mt h khng c tc ng bm ging nh minh ho hnh III.1-1 c th t

    ti trng thi n nh, s mt in t N1 v N2 s b trit tiu bi h qu ca tt c

    cc electron sau cng phn r n mc nng lng thp hn.

    Mt in t trng thi n nh ca mc 1 v 2 c th c duy tr, tuy nhin,

    nu nng lng ca mc di mc 2 vn ang b kch thch bi tc ng bm

    (pumping) v mt in t sau cng ca mc 2 c th hin r rng hn hnh

    III.1-2. Bm lm cho nhng nguyn t c electron ngoi mc 1 v 2 ra khi mc 1

    v vo mc 2, c h s R1 v R2 ( trn 1 n v th tch trn giy) , lm cho mc 1 v 2

    t c nhiu trng thi n nh ( mt khc 0).

    Chng ta tin hnh vit cc phng trnh tc cho h thng ny c trong trng

    hp khng c v c s hin din ca bc x khuch i (bc x cng hng vi

    chuyn tip 2 1).

    Hnh III.1-1 Mc nng lng 1

    & 2 v thi gian phn r ca

    chng.

  • 20

    1.1. Phng trnh tc trong h khng c bc x khuch i

    Phng trnh tng mt in t ca mc 1 v 2 pht sinh t bm v phn ra l:

    Hnh III.1-2 Nng lng mc 1

    v 2 xung quanh mc nng

    lng cao hn v thp hn vi

    s c mt ca bm.

    Hnh III.1-3 Mc nng lng 1

    & 2 v thi gian phn r ca

    chng. Vi s c mt ca bm,

    mt ca mc 2 tng vi h s

    R2 v mc 1 gim vi h s R1.

    (17)

    (18)

  • 21

    Di iu kin trng thi n nh (dN1/dt = dN2/dt = 0), ta gii phng trnh

    (17) v (18) rt ra c N1 v N2 v xc nh s chnh lch mt in t N = N2

    N1. Kt qu l:

    Vi N0 i din cho chnh lch mt in t N khi khng c khuch i bc x.

    Theo phn trn, h s tng cn c chnh lch mt in t ln, tc l N0 c gi tr

    ln. Phng trnh (19) cho thy iu ny c th t c bng cch:

    R1 v R2 ln.

    2 c gi tr ln ( nhng tsp nh hng ti 2 thng qua 21 phi c gi tr nh

    tc bc x chuyn tip ln).

    1 nh nu R1< ( 2/ 21) R2.

    Cc l lun vt l lm c s cho nhng iu kin ny hp l. Mc cao cn c

    bm mnh v phn r chm n duy tr c mt ca mnh. Mc thp hn nn

    c gin tip bm mnh n b tr nhanh mt in t. Mt cch l tng, ta c

    21 tsp 20 nn 2 tsp, v 1 tsp. Theo nhng iu kin , phng trnh (19)

    c vit n gin li l:

    (20)

    Khi khng c depumping (x bm) (R1 = 0), hay khi R1 (tsp/ 1) R2, do cng

    thc c n gin ho thnh:

    (19)

    Chnh lch mt in t trng thi

    n nh khng c khuch i bc x.

    (21)

  • 22

    1.2. Phng trnh tc trong h c bc x khuch i

    Khi c bc x gn tn s cng hng (resonance frequency) 0 , to iu kin cho

    vic chuyn tip gia mc 2 sang mc 1 din ra thng qua bc x kch thch cng nh

    l s hp th. Nhng qu trnh ny c m t bi mt xc sut Wi = .

    Phng trnh tc (17) v (18) phi c m rng bao gm nguyn nhn ca s

    mt i mt in t v tng trong c hai mc:

    Mt in t ca mc 2 gim xung bi pht x kch thch (cm ng) t mc 2

    n mc 1 v c tng ln bi s hp th t mc 1 ti mc 2. S gp phn pht bc

    x t pht c bao gm trong 21.

    Hnh III.1-4 Mt in t N1 v N2 (cm-3

    s-1) ca cc in t trong nng

    lng mc 1 v 2 c quyt nh bi ba qu trnh: s phn r ( ti tc 1/ 1 v

    (22)

    (23)

  • 23

    1/ 2, theo th t, bao gm cc tc ng ca s pht bc x t pht), x bm v s

    bm ( ti tc theo th t l R1 v R2), v s hp th v pht x kch thch (cm

    ng) (ti tc W1 vi hng s thi gian tng ng W-1

    i ).

    Di iu kin trng thi n nh (dN1/dt = dN2/dt =0), gii phng trnh (22) v

    (23) rt ra N1 v N2, v s chnh lch v mt N = N2 N1. Kt qu l:

    Trong : N0 l s chnh lch mt in t di iu kin trng thi n nh khi

    s c mt ca bc x khuch i. Thi gian c trng s lun dng bi 2 21,

    c biu din:

    Khi khng c bc x khuch i, Wi = 0 v th theo biu thc (24) ta c N=N0 nh

    mong i. Bi v s l dng, s chnh lch mt in t di iu kin trng thi n

    nh nu c bc x khuch i lun l mt gi tr tuyt i nh hn trng hp khng

    c bc x khuch i, |N| |N0|. Nu bc x yu th sWi 1, chng ta c th

    ly N N0. V bc x khuch i tr nn mnh hn, Wi tng ln nn cui cng N 0

    bt k tn hiu ban u ca N0, c minh ho trong hnh III.1-5. iu ny xut hin

    bi v pht x kch thch v s hp th chi phi s tng tc khi Wi rt ln v mt

    xc sut ca chng c th bng nhau. Hin nhin rng, thm ch mi bc x mnh

    (24)

    S chnh lch mt in t di iu

    kin trng thi n nh khi c Amplifier

    Radiation bc x khuch i.

    (25)

    Hng s thi gian bo ho

  • 24

    cng khng th bin i s chnh lch mt in t m thnh dng cng nh

    ngc li. Lng s ng vai tr l mt hng s thi gian bo ha,nh hnh III.1-5

    2. Cu to ca mt my pht laser

    Laser my pht lng t cng quang hc gm 3 b phn chnh:

    - Mi trng hot cht (gain medium)

    - Bung cng hng

    - B phn kch thch

    Hnh III.1-5 S suy gim ca

    chnh lch mt trong iu

    kin trng thi n nh N = N2

    N1 bi v tc ca s hp

    th v pht x kch thch Wi

    tng ln. Khi Wi =1/ s, N gim

    xung bi mt yu t ca 2 t

    gi tr ca n khi Wi = 0.

  • 25

    2.1 Mi trng hot cht (gain medium)

    Mi trng hot cht l mi trng vt cht c kh nng khuch i nh sng i

    qua n. Trong mi trng hot cht cha rt nhiu in t c cu trc nng lng sao

    cho c th tm c trong t nht l ba mc nng lng hoc bn mc nng lng

    to mt o ln. Hot cht gm:

    i. Hot cht l cht kh i vi Laser kh.

    - Kh n nguyn t: ArI, XeI, NeI.

    - Ion kh n nguyn t: ArII, KrII..

    - Kh phn t: CO2, CO, N2..

    - Hn hp kh n nguyn t: He Ne

    - Hn hp kh phn t: CO2 N2 He, CO N2 H2O

    ii. Hot cht l cht rn i vi Laser rn

    - Tinh th hay thy tinh c pha trn thm cc ion nguyn t him:

    Eu3+

    , Cr3+. Laser ruby: Cr3+ pha tp vo tinh th Al2O3.

    iii. Hot cht l bn dn i vi Laser bn dn: GaAs, PbS, PbTe

    iv. Hot cht l cht lng i vi Laser lng: Pereridin Eu (BA)4 ha tan trong

    dung mi ru ethol + methol v pha tp thm ion nguyn t him Eu3+,

    Nd3+

  • 26

    2.2 Bung cng hng

    Bung cng hng l b phn m bo qu trnh phn hi ngc quang hc dng.

    Mt bung cng hng gm 2 gng phn x, mt gng c h s phn x rt cao

    100% v gng cn li c h s phn x thp hn khong 95% tia laser thot ra

    ngoi. Mt trong cc gng c th c thay bng lng knh hay cch t.

    Bung cng hng c vai tr l lm cho bc x do mi trng hat cht pht ra c

    th truyn qua mi trng hat cht nhiu ln bc x ny c khuch i nhiu

    ln.

    2.3 B phn kch thch hay bm

    Bm cung cp nng lng to s nghch o tch ly trong hai mc nng

    lng no ca mi trng hat cht v duy tr s hat ng ca laser. Bao gm:

    Kch thch bng nh sng bm quang hc.

    Kch thch bng va chm in t: nng lng in t c gia tc trong in

    trng c truyn cho cc nguyn t trong mi trng hat cht thng qua

    qu trnh va chm.

    3. Nguyn l pht bc x Laser

    Chng ta ch tin hnh qu trnh pht ra bc x laser khi c cc iu kin:

    Cn c mt mi trng hot tnh.

    Dng cc phng php bm lm cho mi trng tr thnh mi trng

    c mt o ln.

    Cn dng mt c cu khuch i bc x pht ra. C cu ny gi l bung

    cng hng.

  • 27

    y chng ta xem xt c ch hot ng ca bung cng hng. Khi cc in t

    c a vo mi trng hot cht qua cc phng php bm s b bc x t pht hay

    bc x kch thch gia cc mc nng lng, do to nn hiu ng thc bc x cm

    ng.

    Cc bc x cm ng ny s c phn hi qua li bng cch phn x qua hai gng

    ca bung cng hng.

    Hnh III.3-1 Bung cng hng ca my pht Laser Ruby

    Hnh III.3-2 Hiu ng thc

    bc x cm ng

    Hnh III.3-3 Cc bc

    x cm ng b phn x

    qua gng

  • 28

    Cc photon cm ng b phn hi qua li trong mi trng hot cht bi hai gng

    ca bung cng hng s c mt phn nh thot ra,do thit k mt trong hai gng c

    phn x 95% khng phn x hon ton cc photon. Cc photon thot ra ny ng

    pha v c nh hng ging nhau to nn chm laser pht ra.

    4. S b khuch i laser

    Chng ta tin hnh kim tra c th s bm bn cp v ba cp c s dng

    t c mt mt o ln. Cc mc ch ca cc cch sp xp ny l lm cho vic

    s dng mt qu trnh kch thch lm tng s lng ca cc nguyn t tch lu mc 2

    trong khi gim s lng tch lu mc 1.

    4.1 S bm bn mc

    Trong s sp xp ny, th hin trong hnh III.4-1, mc 1 nm trn trng thi c bn

    (c ch nh l mc nng lng thp nht; mc 0). Trong trng thi cn bng nhit,

    mc 1 s hu nh khng c in t vi iu kin E1 KT. Qu trnh bm kch

    thch cc in t t mc 0 n mt mc nng lng (hoc tp hp cc mc nng

    lng) nm trn mc 2, chng ta gi mc nng lng ny l mc 3. Do mc 3 c thi

    gian sng ngn nn in t s phn r trc tip xung trng thi c bn theo cch bc

    x v pht ra photon cm ng. Nhng do mc 2 c nng lng thp hn nn in t s

    Hnh III.3-4 Chm laser

    pht ra

  • 29

    nhy (khng c bc x) ti mc 2, t y in t c th phn r xung mc nng

    lng 1 thng qua qu trnh bc x t pht, trong nng lng d ra thu c nh s

    pht photon c bc sng di hn bc sng kch thch. Mc 2 c thi gian sng lu

    di, do n tch ly mt in t, trong khi mc 1 l ngn ngi nn n y

    ra nguyn t, do mt mt o ln thit lp gia cc cp 2 v 1.y l iu

    kin c s in t trn mc 2 nhiu hn mc 1.

    Mt photon c mc nng lng tng ng vi s chnh lch gia mc 2 v 1th

    n s kch thch cc in t mc 2 ri xung mc 1 v pht thm mt photon, photon

    ny cng pha v hng vi photon ti (hin tng ny gi l bc x kch thch ca cc

    photon). Bc x lm xut hin thm cc photon cng pha v cng hng vi cc

    photon ti, iu ny c ngha l nh sng c khuch i to nn chm laser.

    Hnh III.4-1 mc nng lng v tc phn r cho mt h thng bn mc.

    Ngi ta cho rng t l bm vo cp 3, v ra khi mc 0, u ging nhau.

    Mt ngun nng lng bn ngoi (v d, cc photon vi tn s E3/h) bm in t t

    mc 0 n cp 3 vi tc R. Nu s phn r t cp 3 n cp 2 l nhanh, n c

    th c xem l tc thi, trong trng hp tc bm in t vo mc 3 tng ng

  • 30

    vi bm vo mc 2, tc l R2 = R. Tuy nhin, trong cu hnh in t khng c s bm

    vo cng nh ra ngoi mc 1, do R1 = 0. Nh vy, trong trng hp khng c bc

    x khuch i (Wi = = 0), s khc bit mt in t trng thi n nh c a

    ra bi biu thc (19) vi R1 = 0, tc l,

    10 2

    21

    1N R

    (26)

    Trong hu ht cc h thng bm bn mc, cc in t phn r khng bc x trong

    qu trnh chuyn i 2 1 l khng ng k (tsp nr) v 20 tsp 1 , do :

    0 sp

    s sp

    N Rt

    t

    V do :

    1

    sp

    sp i

    RtN

    t W

    Ta gi thuyt rng tc bm R l c lp vi s chnh lch mt in t

    (N = N2 - N1 ). iu ny khng phi l lun lun nh vy, tuy nhin, bi v mt tch

    lu ca cc trng thi c bn v cp 3, tng ng Ng v N3, c lin quan n N1 v N2

    bng:

    1 2 3g aN N N N N (30)

    Na l tng mt in t trong h thng, v l mt hng s. Nu bm bao gm mt

    qu trnh chuyn tip gia trng thi c bn v cp 3 vi xc sut chuyn tip W,

    (27)

    (28)

    (29)

  • 31

    R = (Ng - N 3)W. Nu mc 1 v 3 l tn ti trong thi gian ngn, sau N1 N3 0, v

    Ng + N2 Na Ng Na - N2 Na - N.

    Di nhng iu kin, tc bm c th c xp x nh:

    aR N N W (31)

    Trong cho thy rng tc bm l mt hm tuyn tnh gim ca s chnh lch

    mt in t N v do r rng l khng c lp. iu ny pht sinh do s mt

    o ln in t c thit lp gia cc mc 2 v 1 lm gim s lng ca cc in

    t c sn c bm. Thay th biu thc (31) vo (29), v sp xp li cc iu kin, dn

    n:

    1

    sp a

    sp sp i

    t N WN

    t W t W

    (32)

    Cui cng, s chnh lch mt in t c th c vit di hnh thc chung ca

    biu thc (24),

    01

    NN

    Ws i

    (33)

    Nhng m by gi N0 v s, khng c th hin nh biu thc (27) v (28), m

    c biu din di biu thc:

    01

    sp a

    sp

    t N W

    t WN

    (34)

    V

  • 32

    1

    sp

    s

    sp

    t

    t W

    (35)

    i vi bm yu (W 1/tsp), N0 tspNaW l t l vi mt xc sut bm chuyn

    tip W, v s tsp , do biu thc (27) v (28) xut hin tr li. Tuy nhin, khi bm

    tng sc mnh, N0 gim v cui cng l bo ha, trong khi s gim.

    4.2 S bm ba mc

    s bm ba cp, ngc li, s dng trng thi c bn (E1 = 0) nh mc laser

    thp 1, nh m t trong hnh III.4-2. Mt ln na, mc th ba ph tr (c gi l

    mc 3) l c tham gia vo v qu trnh chuyn tip 3 2 phn r nhanh chng

    khng c s tch t ca mt in t cp 3. Trong khi , qu trnh chuyn tip

    3 1 phn r chm ( 32 31) bm cung cp in t cho mt mc 2, l mc

    laser cao hn. mc 2 c thi gian sng di v do tch ly mt in t. in t

    c bm t mc 1 n mc 3 ( bng cch hp th nh sng tn s E3/h) vi tc

    R; phn r nhanh (khng bc x) to iu kin cho bm cp 2 vi tc R2 = R. in

    t b kch thch nhit ca mc 2 c gi s l khng ng k.

    Ta d nhn thy rng di qu trnh chuyn tip 3 2 phn r nhanh, h thng ba

    mc hin th trong hnh III.4-2 l mt trng hp c bit ca h thng th hin trong

    hnh III.1-4 (vi iu kin l R l c lp ca N) vi cc thng s:

    1 2R R R , 1 , 2 21 (36)

    trnh nhng vn i s trong lin h vi cc gi tr 1 = , khng phi thay

    th cc gi tr c bit vo biu thc (24) v (25), chng ta p dng cc thng s trn

  • 33

    tr li phng trnh tc ban u (22) v (23). Trong trng thi n nh, c hai

    phng trnh cho ra cc kt qu tng t:

    22 1

    21

    0 i iN

    R N W N W

    (37)

    Hnh III.4-2 mc nng lng v tc phn r cho mt h thng ba mc.

    Ngi ta cho rng t l bm vo cp 3 cng ging nh t l bm cp 1.

    Khng th xc nh c hai N1 v N2 t mt phng trnh duy nht c lin quan vi

    chng. Tuy nhin, kin thc v tng mt in t Na trong h thng ( mc 1,2,

    v 3) quy nh mt iu kin h tr, m cho php xc nh N1 v N2. V 32 l rt ngn,

    mc 3 vn gi c mt mt in t khng ng k trng thi n nh, tt c cc

    in t c bm ln ngay lp tc phn r xung mc 2. Do ,

    1 2 aN N N (38)

    Biu thc trn cho php chng ta gii phng trnh (37) cho N1 v N2 v do

    xc nh s chnh lch mt in t N = N2 - N1 v thi gian s bo ha. Kt qu c

    th c c kt theo biu thcthng dng (24), N = N0 / (1 + sWi), by gi l:

    0 212 aN R N (39)

    212s (40)

  • 34

    Khi phn r khng bc x t mc 2 n mc 1 l khng ng k (tsp nr), 21 c

    th c thay th bng tsp, v ri:

    0 2 sp aN Rt N (41)

    2s spt (42)

    Chng ta quan tm n vic so snh cc phng trnh vi kt qu tng t nh

    (27) v (28) cho mt s bm bn mc. t c mt mt o ln (N > 0 v do

    N0 > 0) trong h thng ba mc i hi tc bm R tho R > Na/2tsp . Nh vy,

    lm cho mt in t N2 bng N1 (tc l, N0 = 0) yu cu mt mt nng lng

    bm ng k, vi E3Na/2tsp. Mt in t ln trng thi c bn ( l mc laser

    thp nht) l mt tr ngi c sn t c mt s mt o ln trong mt h

    thng bm ba mc v tr ngi ny c b qua trong mt h thng bm bn cp

    (trong mc 1 l bnh thng trng v 1 ngn). Thi gian bo ha lin tc s tsp

    cho s bm bn cp ch bng mt na cho s bm ba cp. V mt ln na, nh

    trong hnh III.1-4, mt trng thi n nh o ngc tch lu khng th t c

    bng cch trc tip bm quang hc gia cc cp 1 v 2.

    S ph thuc ca tc bm R vo s chnh lch mt in t N c th c

    a vo phn tch ca h thng bm ba cp bng cch vit R = (N1 - N3)W, N3 0, v

    N1 =

    (Na - N). T R

    (Na - N)W.

    Thay vo phng trnh chnh N = (2Rtsp - Na) / (1 + 2tspWi), v t chc li cc iu

    kin, chng ta c th vit s chnh lch mt in t trong biu thc thc thng

    dng l:

    0

    1 s i

    NN

    W

    (43)

  • 35

    Nhng by gi vi:

    0

    1

    1

    a sp

    sp

    N t WN

    t W

    (44)

    V

    2

    1

    sp

    s

    sp

    t

    Wt

    (45)

    Nh trong s bm bn cp, N0 v s bo ha khi cc tn sut bm chuyn tip

    W tng.

    IV. BI TP P DNG

    1. S suy gim v ng ca my pht laser ruby.

    a. Xt mt tinh th ruby c hai mc nng lng song song vi bc sng

    0 694,3nm ,vi rng lorent 330v GHz , thi gian sng 3spt ms ,

    chit sut ca ruby n=1,76. Nu 22 31 2 10aN N N cm

    . Xc nh mt

    o ln 2 1N N N v h s suy gim 0( )v di iu kin cn bng nhit

    T=300 K

    b. Tnh mt o ln N bit h s tng 10( ) 0.5v cm ti tn s trung tm ?

    c. Tnh di tinh th ruby khi c tng bng 4 ti tn s trung tm v

    1

    0( ) 0.5v cm ?

    2. B q ang hc

    Gi s rng tc bm R1 = 0 v R2 c cho bi nguyn t kch thch t

    trng thi E = 0 ln mc 2 vi tn s nh sng l E2/h hp th bi kh nng

  • 36

    chuyn tip W. Gi s2 1sp spt and t hy chng minh rng trng thi cn

    bng 1 0N v 0 2 spN R t . Nu N l tng mt in t ca mc 0, 1, v 2,

    chng minh rng 2 0( 2 )WaR N N , do khc bit mt in t l

    0 W / (1 2 W)a sp spN N t t

    3. Nng ng b rong h thng b ba c v bn mc

    a. Xc nh tn sut bm chuyn tip W cn thit t c chnh lch mt

    in t bng 0 trong mt b khuch i laser ba mc va bn mc.

    b. Nu tn sut bm chuyn tip W = 2/tsp trong h bm ba mc, v W =

    1/2tsp trong h bm bn mc, chng minh N0 = Na/3.

    Li gii :

    1.

    a. Ta c 2 2 1

    1

    exp( ) exp( ),N E E hv

    N KT KT

    vi 0

    0

    cv

    34 8

    9 34

    6,625.10 .3.1069,12

    694,3.10 .1,38.10 .300

    hv hc

    KT KT

    69,12 302

    1

    0,958.10N

    eN

    2 1 2 0N N N

    2 1 1 aN N N N N 22 3 28 310 10N cm m

    2 228 10

    0 0 2 2 3

    ( / ) (0,694 /1,76)( ) ( ) 10 3,98

    4 4 3.330.10sp

    nv v N m

    t v

    Vy h s suy gim 4 10( ) 3,98.10v m

    b. 1 10( ) 0,5 50v cm m

  • 37

    22

    0 0

    4( ) ( )

    4

    sp

    sp

    t vv N N v

    t v

    25 31,254.10 /N atom m

    c . Ta c 0( ) 500( ) 4 50 ln(4) ln(4) / 50

    v dG v e e d d

    d=0,02772m

    2.

    b chim ca 3 mc nng lng mc 2,mc 1 v mc c bn ln lt l 2N , 1N v

    0N . Theo ta c 2 1 0 aN N N N

    Gi thuyt 1 spt c ngha mc 1 c thi sng rt nh nn 1 0N

    0 2aN N N (1)

    V 2 spt 0 2 spN R t v 1R

    Vi trng thi n nh 2 22

    2

    0 0dN N

    Rdt

    , 2 spt

    H thng c bm c dch chuyn gia mc c bn v mc 2 ,v vy nn

    2 0 2 0 2W W ( )Wi iR N N N N (2)

    T (1) chng ta c 2g aN N N 2 2( 2 )WaR N N (3)

    Chng ta c 0 2 ,spN R t

    0 2( 2 )Wa spN N N t (4)

    Ta c 0 2 1 2N N N N ( v 1 0N ) (5)

  • 38

    T (3) v (5) : 2 0( 2 )WaR N N

    T (4) v (5): 0 0 0 0( 2 )Wt W 2a sp a sp spN N N N N t Wt N

    Hay 0 02 Wsp a spN Wt N N t

    0

    W

    (1 2 )

    a sp

    sp

    N tN

    Wt

    (pcm)

    3 .

    Xt h bm ba mc:

    a) p dng cng thc (44) ta c:

    0

    1

    1

    a sp

    sp i

    N t WN

    t W

    M N0 = 0 suy ra tspW 1 = 0 hay W = 1/tsp

    b) Khi W = 2/tsp

    Th vo cng thc (44) ta c 0(2 1)

    1 2

    aNN

    .

    Suy ra N0 = Na/3 (pcm)

    Xt h bm bn mc:

    a) p dng cng thc (34) ta c:

    M N0 = 0 suy ra W = 0 do tsp v Na

    b) Khi W = 1/2tsp

    Th vo (34) ta c N0 = Na(1/2)/(1 + ) = Na/3

    Vy s chnh lch mt in t trong h bm ba mc v bn mc bng nhau

    th tn sut bm W ca h ba mc gp bn ln tn sut bm ca h bn mc.

  • 39

    TI LIU THAM KHO

    Ting vi t

    [1] Nguyn Hu Tr-Trn Tun (2002), Vt l laser, Nh xut bn i hc quc gia TP

    H Ch Minh.

    [2] Trn c Hn,Nguyn Minh Hin (2005), Quang ph nguyn t v ng dng, Nh

    xut bn Gio dc

    [3] Dng i Phng (2002), Quang ph phn t v ng dng, Nh xut bn i hc

    quc gia TP H Ch Minh

    Ting Anh

    [4]B.E.A.Saleh-M.C.Teich, Fundamentals tals of photonics,Boston University