khovd.mecs.gov.mnkhovd.mecs.gov.mn/storage/app/public/Angi_devshih/6 mon... · Web viewХэрвээ би үндсээ хөрсөнд ургуулбал, харанхуйд юу болж

6-Р АНГИЙН АНГИ ДЭВШИХ ШАЛГАЛТЫН ЖИШИГ ДААЛГАВАР-1САНАМЖ, ЗӨВЛӨГӨӨ

Нийт 35 оноо Шалгалт 60 минут үргэлжилнэ. Шалгалтын материал 2 хэсгээс бүрдэх ба нэгдүгээр хэсэг нь унших чадвар сорьсон,

хоёрдугаар хэсэг нь бичих чадвар сорьсон задгай хэлбэрийн даалгавраас бүрдэнэ. Даалгавар бүрийн хариултыг өгөгдсөн зайд бичиж тэмдэглэнэ.

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. УНШИХ ЧАДВАР СОРЬСОН ДААЛГАВАР -15 оноо

Эхийг уншаад дараах даалгаврыг гүйцэтгээрэй.

  Есдүгээр сарын нэгэн

Наран гараа тосно. Манай сургуулийн давхар цагаан байшин, алаг цэцэгсийн давалгаа мэт хүүхэд багачууд, Бор багш бүгд л алган дээр минь багтана. Баасандорж бид хоёр баяр хөөртөө багтаж ядан зогсов. Аавын авч өгсөн цүнх шинэхэн номоор дүүрэн байв. Энэ жил дүү минь сургуульд орж байгаа болохоор би дүүтэйгээ хамт сургууль руугаа баяр бахдал дүүрэн алхаж явлаа. Бид хоёрыг сургуульдаа явж байх замд манай захирал Очирбат багш маань тааралдаад миний дүүгийн толгойг энхрийлэн илж “Энэ Баасандоржийг хараач ээ, цүнхнээсээ өндөргүй юм, яг л нэмэх тэмдэг дээ” гэв. Чухам нэмэх тэмдэг гэсний учрыг тэр үед ойлгоогүй ч дотроо бол сумын сургууль нэг сурагчаар нэмэгдэж байгаа гэж бодож явсан юм. Тэртээх хөх тэнгэрийн уудмаар галуун цуваа өнгөрлөө. Бас л сургуульдаа явж байгаа биз ээ гэсэн сонин бодол төрөв. Ганганан гунганах дуу нь сэрүүн тунгалаг агаарыг хөглөнө. Сэтгэл дотор ариусаад яг л тэнгэрийн уужим цээлд нисэж яваа галуу шиг санагдаж билээ. Хонх жингэнэнэ. Холхи алсад биднийг даллан дуудна.

1. Ах дүү хоёрын баярласны учир юу вэ? \ 2 оноо \..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

2. Алаг цэцэгсийн давалгаатай юуг адилтгасан бэ? \ 1 оноо \ ...............................................................................................................................................

3.“Манай сургуулийн давхар цагаан байшин, алаг цэцэгсийн давалгаа мэт хүүхэд багачууд, Бор багш бүгд л алган дээр минь багтана.” гэсэн өгүүлбэрт байгаа жинхэнэ нэрсийг ялган бичнэ үү. \ 3 оноо \

........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. “ Ганганан гунганах дуу нь сэрүүн тунгалаг агаарыг хөглөнө.” гэсэн өгүүлбэрт байгаа үйл үгийг тусах ба эс тусах шинжээр нь ялган бичиж тайлбарлана уу. \ 2 оноо \

Тусах үйл үг Эс тусах үйл үг

5. “ давхар, тэнгэр, уудам, бахдал, тэмдэг “ зэрэг үгсэд харьяалахын тийн ялгалын нөхцөлийг залгаж бичээрэй. \ 2 оноо \ ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.................................................................

6. Дараах ардын аман зохиолын төрөл зүйлийг зөв харгалзуулна уу? /1 оноо /А. Оньсого 1.Жолоо дардагБ. Түргэн хэллэг Жороо халтар 2. Ажил хийвэл В.Зүйр цэцэн үг Ам тосдоно 3. Мөчиргүй мод мориноос хурданГ.Ертөнцийн гурав 4. Газар үндсээр баян

Далай усаар баян Тэнгэр одоор баян

А.1в 2б 3г 4а В.1в 2б 3а 4г Б.1б 2в 3а 4г Г.1б 2в 3г 4а

7. Дараах эхийг кирилл рүү хөрвүүлээрэй. \ 4 оноо\

...........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

...............................................................................................................ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 оноо 8.Өөрийнхөө хамгийн хайртай амьтнаа сонирхолтой байдлаар танилцуулан бичээрэй. Үг 90 – 100 /20ноо/................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................





Эхийг анхааралтай уншаад, даалгаврыг гүйцэтгээрэй.

Болжмор

Би дүүгээ цэцэрлэгээс аваад харьж явлаа. Гэнэт өрөөсөн чих часхийв. Хэн юм шидчихэв ээ гэж гайхан ийш тийшээ харвал юу ч байсангүй. Чихээ гараараа дарж, нэг нүдээ аньж нөгөө нүдээрээ дээшээ хартал модны мөчир дээр олон боргоцой харагдлаа. “Хүүе өвөл яахаараа боргоцой байдаг билээ? “ гээд сайн хартал мөчир дээр даарч бээрсэн болжморууд сууцгаана. Дүү:

- Энэ болжморууд хөлдөж үхэх нь ээ гэвэл ах:- Хоёулаа үүр хийж өгье, өнөө орой л хийе гэв.

Аав бид хоёрт туслан үүр хийж, ээж будаа талхны үртэс тавилаа. Маргааш орой дүүгээ авахдаа очиж харвал болжморууд баясгалантай шулганан үүрнээсээ орж гарах нь ёстой шувууны найр болж байгаа бололтой. Бидний хажуугаар дээгүүр доогуур хөөрхөн болжморууд нисэн жиргэхийг хараад бид бас баяслаа.

1. Яагаад “ Бидний хажуугаар дээгүүр доогуур хөөрхөн болжморууд нисэн жиргэхийг хараад бид бас баяслаа.” гэж хоёр хүүхэд хэлсэн бэ? \ 2 оноо \

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

2. “ олон боргоцой “ гэж юуг юутай адилтгасан бэ? \ 1 оноо \

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. “ боргоцой, баясгалан, болжмор, үртэс, хөдөлгөөн, амьдралын “ гэсэн үгсийг үүсмэл ба үүсмэл бус жинхэнэ нэр гэж ялгаж бичнэ үү. \ 3 оноо \

Үүсмэл жинхэнэ нэр Үүсмэл бус жинхэнэ нэр

4. “Чихээ гараараа дарж нэг нүдээ аньж, нөгөө нүдээрээ дээш хартал модны мөчир дээр олон боргоцой харагдлаа.” гэсэн хэсгээс үйл үгийг ялган таньж, тусах ба эс тусах үйл үгийн аль нь болохыг тайлбарлаарай. \ 2 оноо \

Тусах үйл үг Эс тусах үйл үг

5. Дараах үгсийг гээгдсэн, гээгдээгүй эгшигтэй үгээр нь ялган бичээрэй. \ 2 оноо \

Үсгийн, ботгыг, албаар, шорвогийг, загасыг, аадрын, ачтаны, Орхоноос

гээгдсэн гээгдээгүй

6. Үлгэрийг төрлүүдтэй нь зөв харгалзуулан бичсэнийг олоорой. \ 1 оноо \

1. Аргат улаан үнэг а. Аж байдлын үлгэр

2. Хааны хүү Гомбо б. Шидэт үлгэр

Харцын хүү Гонгор

3. Арсландай мэргэн хаан в. Баатарлаг

4. Гурван настай Гунан г. Амьтны үлгэр

улаан баатар

а. 1а 2б 3в 4г б. 1г 2б 3а 4в в. 1в 2б 3г 4а г. 1б 2г 3а 4в

7. Дараах эхийг кирилл рүү хөрвүүлээрэй. / 4 оноо/

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

....................

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 оноо8. Өөрийгөө сонирхолтой байдлаар танилцуулан / 90-100/ үгэнд багтаан бичнэ үү ? / 20 оноо /

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................





Уучлах гэдэг ухааных

Долоо хоногийн эхний өдөр дунд сургуулийн нэгэн багш сурагчдаасаа “Амьдралын...” гэсэн тодотголтой нэгэн туршилтад орохыг хүссэн байна. Нэр нь их сонирхолтой байсан тул хүүхдүүд дуртай нь аргагүй зөвшөөрчээ. Багш нь хүүхэд бүрийг 5 килограмм төмс, нэг ширхэг гялгар уут авчрах даалгавар өгсөнд тэд ихэд гайхсан ч маргааш нь бүгд авчирчээ.

Багш ангидаа оронгуут асуусан харцаар өөдөөс нь ширтэх шавь нартаа хандан, “Хүүхдүүд ээ! Та нар өнөөдрийг хүртэл үзэн ядаж байсан, эсвэл дургүй хүмүүсийнхээ нэрийг нэг нэг төмсөн дээр бичээд, тор луугаа хийгээд байгаарай.” гэв. Хэдэн минутын дараа зарим хүүхдийн торонд ганц нэг төмс орсон байхад, заримынх нь бүр дүүрэн болсон харагдана. Сурагчдыг торондоо төмсөө хийж дууссаны дараа багш “Одоо тортой төмсүүдээ долоо хоногийн турш хаа явсан газраа авч яв. Автобусанд суухдаа, хичээлдээ ирэхдээ ч авч яв. Унтахдаа ч орныхоо хажууд тавиарай.” гэлээ.

Товлосон долоо хоног нь дуусаж, багшийг ангидаа орж иртэл хүүхдүүд “Багш аа, ийм хүнд ачааг үргэлж авч явах хэцүү байна. Зарим төмс нь бүр ялзарч эхэллээ. Би залхаж байна. Бас ядарч байна” гэх зэргээр гомдоллож эхлэв. Эцэс сүүлд нь багш инээмсэглэн байж, “Хүнийг уучлахгүй байх нь тэднийг бус, өөрийгөө шийтгэж байдаг.” гэдгийг л та нарт ухааруулах гэсэн юм. “Бусдын алдааг уучлахгүй бол бид сэтгэлдээ энэ төмс шиг хүнд ачааг тээж явдаг юм. Бусдыг уучилна гэдэг өөрөө өөртөө хийж байгаа сайн зүйл юм шүү дээ.” гэж хэлжээ.

1.Дараах үгийг жинхэнэ нэрийн хувиллаар хувилга. (2 оноо)

- Төмс- Багш

2.Эхээс тусах, эс тусах үйл үгс 3-ыг олж бичээрэй. (2 оноо)

3.Эхээс жинхэнэ нэрийг түүж бүтцээр нь ангилан бичээрэй. (2 оноо)

4.Дараах үйл үгсийг бүтцээр нь ялган бичээрэй. (2 оноо)

- Бод, элдэнэ, суу, ирээгүй, зуурсандаа, ир,

5.Дараах өгүүлбэрүүдийг гишүүдээр зурж тодорхойл. (2 оноо)

- Эгч гурил зуурав.- Би хоол хийв.

6. Д.Нацагдоржийн “Миний эжий” шүлгийг цээжээр бичээрэй. (3 оноо)

7.Дараах өгүүлбэрүүдийг монгол бичгээр бичээрэй. (2 оноо)

- Энэ миний ном мөн.- Манай ам бүл олон.

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 оноо

8.“Бусдыг уучилна гэдэг өөрөө өөртөө хийж байгаа сайн зүйл юм шүү дээ” гэсэн санааг дэлгэрүүлэн 90-100 үгэнд багтаан бичээрэй.





“Эрсдэл”Буудайн хоёр үр тариан талбай дээр унажээ. Эхний үр хэлсэн нь “Би ургахыг хүсэж

байна. Би өөрийн үндсээ хөрсөнд ургуулж, соёогоо газрын гадарга дээр гарган, нарны гэрлийг харж, навчин дээрээ шүүдрийн дусал буугаасай гэж хүсэж байна.” гэлээ. Удалгүй тэр хүссэнээрээ сайхан ургажээ. Харин хоёр дахь үр нь хэлсэн нь: “Би маш их айж байна. Хэрвээ би үндсээ хөрсөнд ургуулбал, харанхуйд юу болж байгааг яаж мэдэх юм. Хэрвээ би газрын гадарга дээр соёогоо дэлгээд, сайхан ишээ гэмтээчихвэл яана. Мөн сайхан дэлбээгээ дэлгэхэд, өт идчихвэл яах юм бэ?. Бүх зүйл аюулгүй болж сайн нөхцөл бүрдтэл зүгээр хэвтэж байсан дээр!” гэж хэллээ.

Ингээд тэр удаан хүлээв. Хаврын нэгэн нартай өдөр нэг тахиа тариан талбай дээр гүйж яваад өнөөх ургаагүй үрийг олоод идчихжээ. Дараах асуултад хариулаарай.1. Эхний үрийн онцлог юу вэ? \2 оноо\ ..........................................................................................................................................2. “Эрсдэл” гэдэг үгийн утгыг тайлбарла. \1 оноо\............................................................................................................................................3. Эзэнд хамаатуулах нөхцөлтэй 5 үг олж бичээрэй. \1 оноо\.................................................................................................................................4. “Буудайн хоёр үр тариан талбай дээр унажээ”. өгүүлбэрээс цөм бүтцийг ол. \1 оноо\

А. Буудайн үр Б. Үр унажээ. В. Талбай дээр унажээ.

5. Буудайн хоёр үрийг ямар зан чанартай хүмүүс гэж үзэж болох вэ? \2 оноо\

Эхний үр ямар хүн бэ? 2 дахь үр ямар зантай хүн бэ?..............................................................................................................................................................................

.............................................................

.............................................................

.............................................................

6. Буудайн хоёр үрд тохиолдсон явдлыг хүний амьдралд буулган бичнэ үү. \3 оноо\..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

7. Үндэсний бичгээс кирил бичигт хөрвүүлээрэй.

Blo% t .

Foleri& oa fmo%

t Nem

o* oa foleri& M

oiekket iia foroa Moia .

fB& oa bE* bEride( . M

oekgo& B& fekket DeI DoisodeI fem

idea. fedogO iI DekEsO

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 онооДээрх эхийн найруулгын арга хэлбэрийг ашиглан “Мөрөөдөл” сэдвээр хүүрнэмж эх зохион найруулж бичээрэй. \90-100 үгтэй\Бичихдээ дараах агуулгын бүтцийг ашиглаж болно.Эхлэл хэсэг: Мөрөөдөл гэж юу вэ? Өөрийнхөө мөрөөдлийн тухай.Гол хэсэг: Мөрөөдлөө биелүүлэхийн тулд чи юу хийж байна вэ? Төгсгөл хэсэг: Мөрөөдөлдөө хүрэхийн ач тус...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................





-Эхийг уншиж, даалгаврыг гүйцэтгээрэй.

Ачит тахиа

-Эрт цагт нэгэн алтан өндөг гаргадаг тахиатай хүн байжээ. Тэр эзэндээ өдөр бүр нэг алтан өндөг гаргаж өгөх тул эзэн нь ихэд баяжжээ.

-Тэр баяны баяжих хүсэл нь улам оргиж, нэгэн өдөр ийн сэтгэвэй. “Миний тахианы цүндгэр гэдсэнд бөөн алтан өндөг байна. Түүнийг нэг мөсөн авч, хагартлаа баяжъя” хэмээн бодоод ачит тахиагаа алжээ. Өнөөх баян тахианы гэдэснээс алтан өндөг бус баас олжээ.

1 Дээрх эхийн сэдвийг тодорхойл. \2 оноо\

Blo% t .

Foleri& oa fmo%

t Nem

o* oa foleri& M

oiekket iia foroa Moia .

fB& oa bE* bEride( . M

oekgo& B& fekket DeI DoisodeI fem

idea. fedogO iI DekEsO

........................................................................................................................

2. “Баас гаргажээ.” гэсэн өгүүлбэрийн цөм бүтцийг тодорхойл.\2 оноо\

............................................................................................................................

3.Эхээс тусах ба эс тусах үйл үгийн жишээ тус бүр хоёр хоёрыг олж, хүснэгтэд тайлбарлан бичээрэй. (2 оноо)

Үйл үг Эхээс тусах, эс тусах үйл үгийн жишээ тус бүр хоёрыг олж бичээрэй

Тусах үйл үг

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

Эс тусах үйл үг

.....................................................................................................................

.....................................................................................................................

4.Эхээс тахиатай холбоотой дүрслэлийг түүж бич. \2 оноо\

......................................................................................................................................................

5.”Тэр баяны баяжих хүсэл нь улам оргиж, нэгэн өдөр ийн сэтгэвэй” гэсэн өгүүлбэрээс цагийн утгатай үгийн жишээ нэгийг олж утга, үүргийг нь тайлбарлаарай. \2 оноо\

...........................................................................................................................

6.Эхээс төрсөн мэдрэмж сэтгэгдлээ 1-2 өгүүлбэрээр илэрхийлэн бич.\2 оноо\

.......................................................................................................................................

7.Дараах галигийг монгол бичгээр алдаагүй бич.\3 оноо\

Ганг-ун халагун наран гэр-үн хайаг-а нөмүрүн-э.

.......................................................................................................................................

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 онооХүүрнэмж эх зохион найруулж бичээрэй. (үгийн тоо 90– 100) (20 оноо)

8.“Ачит тахиа” эхэд шунахай сэтгэлийн тухай өгүүлжээ.Эхийг бичсэн арга хэлбэрийг дуурайн, шуналтай хүний талаар хүүрнэмж эх найруулж бичээрэй.Эхлэл хэсэгт -Өөрийн амьдрал болон хэн нэгнээс сонссон зүйл эсвэл ачит тахиа эхийн хэлбэрийг дуурайн сэдвээ зөв сонгон хүүрнэмж эх зохион бичихГол хэсэгт – Үйл явдлыг сонирхолтойгоор өрнүүлэн бичнэТөгсгөл хэсэгт –Шуналтай хүн эцэст нь ямар байдалд хүрдэг талаар дүгнэн бич..

6-Р АНГИЙН АНГИ ДЭВШИХ ШАЛГАЛТЫН ЖИШИГ ДААЛГАВАР-6

САНАМЖ, ЗӨВЛӨГӨӨ

Нийт 35 оноо

Шалгалт 60 минут үргэлжилнэ. Шалгалтын материал 2 хэсгээс бүрдэх ба нэгдүгээр хэсэг нь унших чадвар сорьсон,



Туст заан хийгээд ачит хулгана.

Эрт урьд цагт нэгэн хааны чандмань эрдэнэ болоод ерийн эрдэнэс их бөлгөө. Тэдгээр эрдэнийн дотроос эрхэм сайн эрдэнийг нь нэгэн хулгана авч явсан тул хаан, хулганад өшиж, түүнийг барьсугай хэмээн хулгана гарч үл чадах тийм нэгэн хуурай худагт чулуугаар хашлага хийж тавив. Тэр худагт өнөөх хулгана унаад гарч ядан өлсөж ундаасан, үхэх шахаж хэвттэл, тэр хааны тэжээсэн заан хүрээ хотыг тойрон явсаар, тэр худгийн амсарт хүрвээс хулгана заанд өгүүлрүүн:

- Өчүүхэн би ийм зовлонтой болов. Намайг энэ зовлонгоос аварч гарган соёрх хэмээвээс заан сүүлээ худагт унжуулан оруулж өгмөгц хулгана үзүүрээс нь зууж гарав. Хулгана заанд өгүүлрүүн:

- Чамайг ирээгүй бол би үхэх байлаа. Энэ ачийг чинь хэзээ нэгэн цагт хариулсугай хэмээвээс заан өгүүлрүүн:

- Би чамайг буян санаж гаргав. Чи ийм бяцхан амьтан миний ачийг яахин хариулж чадах вэ гэв. Хулгана өгүүлрүүн:

- Их заан та бяцхан гэж намайг дэмий бүү бас. Тэр цагт мэднэ ээ. Эдүгээ амгаланаар аж төрж, хойно бас учиръя гээд тарав.

Хожим тэр заан өтөлж хөгшрөн нэгэн цагт ихэд идээшилж, идсэн ууснаа шингээхийн тулд газарт хөрвөөн өнхрөн явсаар эрэг гуунд нуруугаа доош, хөлөө дээш өргөж унаад, босч эс чадан, “Үхэх цаг болов” хэмээн санаад хэвттэл урьд худгаас гаргуулсан хулгана ирж, түргэн одож хулганы аймагтаа зарлаж, олон хулганыг цуглуулан ирээд, зааны унасан эргийг малтаж тэгш болгож, зааныг босгов гэнэ. /МААЗ/

1.Хулгана худагт унаад гарч ядан, өлсөж ундаасах болсон шалтгаан юу вэ? /3оноо/

.............................................................................................................................

.............................................................................................................................

2.Эхэд байгаа доорх үг хэллэгийн утгыг тайлбарлана уу? \3оноо\

Хашлага-.................................................................................................................

Ундаасан-.........................................................................................................

Соёрх-................................................................................................................

3.Эхийн сэдвийг тодорхойл \2 оноо\

..............................................................................................................................

4.Заан хулганд хэрхэн тусалсан бэ?\2 оноо\

............................................................................................................................

5.Эхийн сүүлийн цогцолбороос тусах, эс тусах үйл үг тус бүр 3 жишээ бичээрэй.\3оноо\

..............................................................................................................................

6.Тодруулсан өгүүлбэрээс цөм өгүүлбэрийг ялган бичнэ үү?\2оноо\

..............................................................................................................................

7.Монгол бичгийг уншаад кирил бичигт хөрвүүлнэ үү. /5 оноо/

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАР СОРЬСОН ДААЛГАВАР-20 оноо

“Туст заан хийгээд ачит хулгана” эхэд ач тусын тухай өгүүлжээ

“Туст заан хийгээд ачит хулгана” эхийн найруулгын арга хэлбэрийг ашиглан ачлал тусын талаар “Тусч сэтгэл ”сэдвээр 90 – 100 үгтэй хүүрнэмж эх зохион бичээрэй.

Бичихдээ хүүрнэмж эхэд тавигдах шаардлагыг анхаарна уу.

........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................:.:.........





ЦЭНХЭР УУЛС

ᠪᠡᠶ  ᠠᠪᠠᠭᠠᠳᠥᠷ

ᠪᠤᠯ

ᠨᠢᠭᠡᠨᠦᠶ ᠠ

 ᠢᠢᠨᠪᠠ

ᠭᠠᠳᠥᠷ

Өлийн овоонд чулуу нэмээгүй балчирхан насандаа би тэртээд харагдах цэнхэр уулсыг тэнгэрийн хаяа гэж боддог байжээ. Хурганд явахдаа гэрээс далд орохдоо ухаангүй айдаг атлаа тэр цэнхэр уулан дээр гараад цаана нь юу байгааг харахсан гэхээс улаан дэлд өрөөстэй тоглоом, ажаагийн хутгасан өрөмтэй будааг ч мартаж чаддаг байлаа.

Гэтэл тэр цэнхэр уул нь адууны бэлчээр төдийхөн байсныг удалгүй мэдээд өөрийгөө их л чамлан, цаана нь дахиад цэнхэр уул байхыг үзэж, энэхүү хорвоогийн уудамд анх удаагаа биширсэн билээ.

Эдүгээ адууны бэлчээрээс гарч олон цэнхэр уулыг давлаа. Гэвч тэнгэрийн хаяа үзсэнгүй. Уулын цаана улам өндөр уул байна. Ганцхан уулыг харсаар насыг барах юутай харамсалтай. Суугаад байвал уул хол, тэнгэрийн хаяа ойрхон санагдана. Яваад ирэхлээр уул ойрхон тэнгэрийн хаяа зугтаагаад байдаг юм шүү.

Ай хүсэл минь-цэнхэрхэн уулс минь, алсхан оройд чинь нэг гарах сан даа...1. Эхийн сэдвийг тодорхойл (2 оноо)

А. Уулын оройд гарах тухайБ. Сониуч зангийн тухайВ. Эрдэм мэдлэг хязгааргүй тухайГ. Өндөрт гарах тухай

2. Дээрх эхээс оноосон нэр 1, ерийн нэр 3-ыг олж бич (2 оноо)

3. Дараах үйл үгсийг утгатай нь зөв харгалзуул. (2 оноо)А. Бишрэх 1. Хүссэн, санасанд хүрэхгүй, гоморхох, голохБ. Барах 2. Юмыг хооронд нь хольж нийлүүлэхВ. Хутгасан 3. Илт давуу гайхамшгийг бахдахГ. Чамлан 4. Үйл хэргийг төгсгөх, дуусгах

4. “Бэлчээрээс” гэсэн үгийг үгийн бүтцээр зөв задлаарай. (2 оноо)

5. Дээрх эхийн эхний мөрөөс 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр олж бич. (2 оноо)

6. “Байсан+ыг= байсныг” гэж бичигдэнэ. Дүрмийг тайлбарлан бичнэ үү.

(2 оноо)

7. “Олан цэнгхэр агула дабала” гэсэн өгүүлбэрийг монгол бичгээр бичнэ үү. (3 оноо)


8. “Надад тохиолдсон хөгжилтэй явдал” сэдвээр 90-100 үгтэй зохион бичлэг бичнэ үү. (20 оноо)


Нийт 35 оноо Шалгалт 60 минут үргэлжилнэ.

Шалгалтын материал 2 хэсгээс бүрдэх ба нэгдүгээр хэсэг нь унших чадвар сорьсон, хоёрдугаар хэсэг нь бичих чадвар сорьсон задгай хэлбэрийн даалгавраас бүрдэнэ.

Даалгавар бүрийн хариултыг өгөгдсөн зайд бичиж тэмдэглэнэ.НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. УНШИХ ЧАДВАР СОРЬСОН ДААЛГАВАР -15 оноо

Ховдог хэрээНэг ховдог хэрээ байжээ. Нэгэн өдөр хэсүүчилж яваад бүдүүн салаа мөчрийн хооронд

зассан үүрэнд харцага өндөглөж байхыг харж гэнэ. Харцагыг хоолонд явахыг хүлээж, модны оройд нуугдан суув. Харцага ч нисэн одож гэнэ.

Хэрээ хоёр өндгийг нь хулгайлж авчран өөрийнхөө өндөгнүүдтэй хамт дарж орхижээ. Хальсаа цоолж гараад ангаахайнууд нь өссөөр л байв гэнэ. Дэгдээхий болоод ирмэгц хэрээний дэгдээхийнүүд харцаганы хоёр дэгдээхийний мэдэлд орж гэнэ. Сүүл сүүлдээ харцаганы хоёр дэгдээхий хэрээний дэгдээхийг нэг хоёроор нь цувуулан барьж гэнэ.

Бүр давраад хэрээнд өөрт нь халджээ. Хэрээ хамаг хүч хөдөлмөрөө гарган барьсан тохитой сайхан үүрэндээ байхын нөхцөлгүй болоод амь зулбан өөр газар очиж гэнэ.

1. Эхэд юуны тухай өгүүлсэн бэ? \2оноо\А. Хэрээний тухай Б. Харцаганы тухай В. Шунахай сэтгэлийн тухай Г. Үр зулзагаа хайрлах тухай

2. Хэрээ яагаад модны оройд нуугдаж суусан бэ? \2 оноо\ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Хулгайлсан хоёр өндөг өөрт нь ямар балаг тарьсан бэ? \2оноо\ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Эхэд байгаа доорх үг хэллэгийн утгыг тайлбарлана уу? Мэдэлд орох ......................................................................................... \1оноо\ Даврах .................................................................................................. \1оноо\Хулгайлах ........................................................................................... \1оноо\

5. Нэг ховдог хэрээ байжээ. Нэгэн өдөр хэсүүчилж яваад бүдүүн салаа мөчрийн хооронд зассан үүрэнд харцага өндөглөж байхыг харж гэнэ. Харцагыг хоолонд явахыг хүлээж, модны оройд нуугдан суув. Харцага ч нисэн одож гэнэ. Цогцолбороос тийн ялгалын нөхцөлтэй жинхэнэ нэрийг ялгаж бичнэ үү? \3 оноо\......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. Хэрээ хоёр өндгийг нь хулгайлж авчран өөрийнхөө өндөгнүүдтэй хамт дарж орхижээ. Гэсэн өгүүлбэрээс 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг ол. \1оноо\А. Өндгийг нь хулгайлж Б. Өндөгнүүдтэй хамт дарж В. Хэрээ хулгайлж Г. Хамт дарж орхижээ.

7. Дараах өгүүлбэрийг монгол бичгээр бич. \2 оноо\ Би хурдун мори унуба. .......................................................................................................Мину дэгүү ном унгшиба. .....................................................................................................

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫН ДААЛГАВАР-20 ОНОО

Дараах сэдвээр 90 – 100 үгтэй эх зохион бичээрэй. 20 оноо Миний сайхан ээж


САНАМЖ, ЗӨВЛӨГӨӨНийт 35 оноо




Ховдог хэрээНэг ховдог хэрээ байжээ. Нэгэн өдөр хэсүүчилж яваад бүдүүн салаа мөчрийн хооронд

зассан үүрэнд харцага өндөглөж байхыг харж гэнэ. Харцагыг хоолонд явахыг хүлээж, модны оройд нуугдан суув. Харцага ч нисэн одож гэнэ.

Хэрээ хоёр өндгийг нь хулгайлж авчран өөрийнхөө өндөгнүүдтэй хамт дарж орхижээ. Хальсаа цоолж гараад ангаахайнууд нь өссөөр л байв гэнэ. Дэгдээхий болоод ирмэгц хэрээний дэгдээхийнүүд харцаганы хоёр дэгдээхийний мэдэлд орж гэнэ. Сүүл сүүлдээ харцаганы хоёр дэгдээхий хэрээний дэгдээхийг нэг хоёроор нь цувуулан барьж гэнэ.

Бүр давраад хэрээнд өөрт нь халджээ. Хэрээ хамаг хүч хөдөлмөрөө гарган барьсан тохитой сайхан үүрэндээ байхын нөхцөлгүй болоод амь зулбан өөр газар очиж

1. Эхэд ямар асуудал дэвшүүлсэн бэ? \2оноо\А. Хэрээний амьдралын тухай Б. Хүч хөдөлмөрийн тухай В. Шунал ихэдвэл аминд халтай Г. Эх үрийн тухай

2. Хэрээ юуг олж харсан бэ? \2 оноо\ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Хэрээ өндөг хулгайлснаас болж өөртөө ямар аюул дагуулсан бэ? \2оноо\ ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Эхэд байгаа доорх үг хэллэгийн утгыг тайлбарлана уу? Дэгдээхийг барих ......................................................................................... \1оноо\ Халджээ .................................................................................................. \1оноо\Амь зулбах ........................................................................................... \1оноо\

5. Нэг ховдог хэрээ байжээ. Нэгэн өдөр хэсүүчилж яваад бүдүүн салаа мөчрийн хооронд зассан үүрэнд харцага өндөглөж байхыг харж гэнэ. Харцагыг хоолонд явахыг хүлээж, модны оройд нуугдан суув. Харцага ч нисэн одож гэнэ. Цогцолбороос тийн ялгалын нөхцөлтэй жинхэнэ нэрийг ялгаж бичнэ үү? \3 оноо\......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. Хэрээ хоёр өндгийг нь хулгайлж авчран өөрийнхөө өндөгнүүдтэй хамт дарж орхижээ. Гэсэн өгүүлбэрээс 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг ол. \1оноо\А. Өндгийг нь хулгайлж Б. Өндөгнүүдтэй хамт дарж Г. Хэрээ хулгайлж Г. Хамт дарж орхижээ.

7. Дараах өгүүлбэрийг монгол бичгээр бич. \2 оноо\ Би шин-э ном абуба. .......................................................................................................Энэ ах- а-иин дэбтэр мөн. .....................................................................................................ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫН ДААЛГАВАР-20 ОНОО

Дараах сэдвээр 90 – 100 үгтэй эх зохион бичээрэй. 20 оноо Хангай шиг түшигтэй аав


САНАМЖ, ЗӨВЛӨГӨӨ

Нийт 35 оноо




Дараах эхийг уншиж ойлгоод, даалгаврыг гүйцэтгээрэй.

Морин хуурУрьд нэг хүн алс хол явж байгаад хайртай хүлэг морио үхүүлжээ. Тэгээд уй гашуу болж дэмий л дэргэд нь морио сахин сууж гэнэ. Тэгтэл хүчтэй салхи хөдөлсөнд мориных нь дэл сүүлнээс исгэрэн шүүгэх дуу гарчээ. Үүнээс санаа авч урт мод нүхэлж, сүүлний хялгасаар нь хөвчлөн татаж хөрөөдсөнд эгшиг дуу гарч байна гэнэ. Тэгэхээр нь тэр дороо мориныхоо толгойг мөн модоор сийлж дээр нь тогтоогоод цар хийж, ширээр нь царлажээ. Ингээд хайртай мориныхоо явдал хөдөлгөөнийг хуурандаа оруулж уй гашуугаа тайлжээ. Ингэж анх хуур бий болсон юмсанжээ.

А. Мэдлэг ойлголт

1. Хуурыг юунаас санаа авч хийсэн бэ? /2 оноо /

.........................................................................................................................................................

Б. Хэрэглээ

2. Дараах үгсээс гарахын тийн ялгалын нөхцөлтэй үгийг олоорой./2 оноо/

а. Морио b. хялгасаар c. сүүлнээс d. хөдөлгөөнийг e. салхи

3. Дараах холбоо үгсээс тусах үйл үгтэй хэсгийг олоорой. /2 оноо/

a. Морио сахин... b. Дуу гарчээ c. Хуур үүсжээ

d. Хүн явж байгаад e. салхи хөдөлсөнд

4. Эхээс 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр нэгийг олж бичээрэй. /2 оноо/

.........................................................................................................................................................5. Дараах үгсээс олон тооны нөхцөлтэй үгийг олоорой /2 оноо/

a. морины b. морьд c. мориор d. морио e. морьтой

6. Дараах үгсийн зүй тогтлыг ажиглаад, цэгийн оронд тохирох үгийг нөхөж бичнэ үү? /2 оноо/

морь, явах, толгой, тайлах, дэл, гарах, ..............................

a. үхэх b. суух c. ширээ d. хийх e. шүүгэх 7. Өгүүлбэрүүдийг уншиж, кирилд хөрвүүлэн бичээрэй. /3 оноо/

Cegea Se* t B& Moehgo& Doimea O bEye* Yo^. MegO iI DegebE& MogeI Ua Hoorle&. SeUa I DegebE& Serea O kEre&,

Хоёрдугаар хэсэг- Бичих чадвар \20 оноо \

Дараах сэдвээр оновчтой найруулгатай хүүрнэмж эх зохион бичээрэй. /Үгийн тоо 90-100/

“Дэлхий ээж”

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................


Нийт 35 оноо Шалгалт 60 минут үргэлжилнэ. Шалгалтын материал 2 хэсгээс бүрдэх ба нэгдүгээр хэсэг нь унших чадвар сорьсон, хоёрдугаар хэсэг нь бичих чадвар сорьсон задгай хэлбэрийн даалгавраас бүрдэнэ. Даалгавар бүрийн хариултыг өгөгдсөн зайд бичиж тэмдэглэнэ.НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ. УНШИХ ЧАДВАР СОРЬСОН ДААЛГАВАР -15 оноо

Эхийг уншиж, даалгаврыг гүйцэтгээрэй

Уртын дуу үүссэн домог

Урьд нэгэн анчин Хангай хандаа гарч явтал нэгэн буга таарч, харвах гэтэл нөгөө буга арван хоёр салаа эврээ ар зоондоо тавиад уянгалуулан урамдахад дуу нь уул нуруу дамжин цуурайтан хангинажээ. Үүнд мань эр алмайран уярч, харвахтай манатай болсон гэдэг.Ингээд уртын дууг бугын уянгаар зохиосон гэдэг домог гарчээ.

1.Эхийн үйл явдлыг дараалуулан бичээрэй.(2 оноо)

- Үйл явдал хаана болж байна....................................................................- Үйл явдалд хэн оролцсон бэ?...................................................................- Үйл явдал хэрхэн өрнөж байна вэ?...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

- Ямар үр дүнд хүрсэн бэ?......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2.Эхийн сэдвийг олоорой.(2 оноо)...........................................................................................................................3.Үгийг бүтээврээр задалж,тайлбарлах.(2 оноо)- Анчинд4.Дараах үгийг тийн ялгалын нөхцөлөөр хувилган бичээрэй.(2 оноо)- Толь

5.Дээрх эхээс гурван бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг олж бич.(2 оноо)..........................................................................................................................................................................................................6. Хүснэгтийг нөхөж бичээрэй.(3 оноо)

Ертөнцийн гурав Оньсого Зүйр цэцэн үг

7.Галигаас монгол бичгээр бич.(2 оноо)Ах-а-бан алда хүндүлэДэгүү-бэн дэлим хүндүлэ.

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 оноо Өөрийн бага насны дурсамжаа бичнэ үү? Бичихдээ гарчиг өгч,эхлэл, гол, төгсгөл хэсэг хоорондоо уялдаа холбоотой байхаар бичих. Үгийн тоо 90-100....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................





Хоёр илжиг

Ачаатай хоёр илжиг явж байжээ. Нэг нь хоёр шуудай ноос, нөгөө нь хоёр шуудай давстай. Давс ачсан нь хөлөө арай ядан зөөж тавьж явахад, ноос ачсан нь чадал муутай амьтан гэж түүнийг шоолон байв.

Тэр хоёр өргөн гүнзгий гол гатлах болов. Ноос ачсан нь уснаас айж, чи удаан явдгаараа түрүүл, би дараа нь гаръя гэв. Нөгөөх илжиг нь зөвшөөрч голыг эхлэн гатлав. Илжиг голыг гатлахад улам гүнзгийрч, эргийн орчимд очоод усанд хэвтэв. Түүнийг харсан шооч илжигний инээд нь хүрч, түрүүлж гол гаръя гэж бодоод ус руу оров. Гэтэл явах тусам ноос нь хүндэрч живж эхлэв гэнэ. Харин давс ачсан илжигний ачаа хөнгөрч усыг хялбар гатлав.

1.Эхэд байгаа “гол, давс” гэсэн үгсийг нэрийн тийн ялгалаар хувилгаарай. /2 оноо/2.Эхээс тусах үйл үг 3-ыг олж бичнэ үү. /1,5 оноо/- ............................................- ............................................- ............................................

3.Үйл үгийг бүтцээр нь ............................, ....................................... гэж 2 ангилна. А. Ерийн ба оноосон Б. Тусах ба эс тусах В. Үүсмэл ба

үүсмэл биш4.Дараах асуултад оновчтой дэлгэрэнгүй хариулж бичээрэй. /2 оноо/ А. Давс ихтэй илжигний ачаа хөнгөрснийй учир юу вэ? Б. Шооч илжгээр ямар хүний зан чанарыг төлөөлүүлсэн бэ? 5.“Илжиг голыг гатлахад улам гүнзгийрч, эргийн орчимд очоод усанд хэвтэв.” гэсэн

өгүүлбэрийг гишүүдээр зурж 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр 1-ийг олж бичнэ үү. /2 оноо/ 6.Дараах өгүүлбэрийг галигаас монгол бичигт буулгана уу. /2,5 оноо/Зун –у уларил болху-бар Балбар, Онон, Насун, нар хурдун мори унун-а. 7.Дараах эхийг хөрвүүлж бичээрэй. /3 оноо/

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР-20 оноо

“Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ” сэдвээр 90-100 үгтэй хүүрнэмж эх бичнэ үү. Дараах зөвлөмжийг ашиглаж болно.

Эхлэл хэсэг: Ардын маань зүйр үгс хоосон зүйл дээр үүсээгүй нь лавтай. Гэсэн санааг дэмжин өөрийн ойлголтоо бичих

Гол хэсэгт: Амжилт гэдэг тэсвэр тэвчээрийн үр дүн. Бусад хүмүүс бууж өгч, орхиж, дахин оролдож үзэхээс татгалзаж байхад өөрсдийн дүрэм журам, үнэт зүйлээрээ ялалтад хүрдэг. Чи болон чиний эргэн тойрныхон хэрхэн хичээн зүтгэж амжилтад хүрч байна

Төгсгөл хэсэгт: Бусдыг юунд уриалан дуудмаар байгаа санаагаа илэрхийлэх





Цангасан илжигИлжиг усандаа яг цагтаа гэлдэрч иржээ. Гэтэл нугас шувууд цөөрөм дотор

дураараа тонгочин, далавч сүүлээрээ ус үсчүүлж хамаг усыг нь булингар болгочихсон байлаа. Илжиг маш их цангаж, хоолой нь хатаж тэсэхийн аргагүй болсон ч уухыг завдалгүй, хажуу тийшээ болоод булингар намдахыг тэвчин хүлээв.Нугаснууд сая нэг намдацгааж уснаас гаран явж одов. Илжиг ахин ус руу дөхөж ажвал аанай л булингартсан хэвээрээ байв. Илжиг дахиад л толгойгоо гудайлган холдлоо.

“Ээжээ, илжиг яагаад уснаас уухгүй байгаа юм бэ? Ус руу дахин дахин дөхөж очсон хэрнээ огт амсахгүй буцаад явчих юм” гэж илжигний аашийг сонирхсон зулзаган мэлхий эхээсээ асуув. “Яагаад гэвэл илжиг бохир уснаас ам хүрснээс хатаж үхэх нь дээр гэдэг юм. Усыг цэвэршиж, тув тунгалаг болтол нь тэр хүлээж чадах тэвчээртэй” гэж эх нь хариулжээ. Зулзаган мэлхий “Илжиг их маягтай юмаа” гэхэд эх нь “Хүү минь тэр маягтай биш, харин тун хүлээцтэй амьтан. Илжиг ямар ч зовлон бэрхшээл, муу болгоныг тэсэн өнгөрөөж чадна. Харин тэвчээр, хүлээцгүй амьтад л түүнийг маягтай, зөрүүд гэж хочилдог юм шүү дээ” гэв.

1.Эхэд байгаа “цөөрөм, мэлхий” гэсэн үгсийг нэрийн тийн ялгалаар хувилгаарай. /2 оноо/

2.Эхээс эс тусах үйл үг 3-ыг олж бичнэ үү. /1,5 оноо/- ............................................- ............................................- ............................................

3.Үйл үгийн утгаар нь ..................................., .................................. гэж 2 ангилна. /2 оноо/

А. Үүсмэл ба үүсмэл биш Б. Тусах ба эс тусах В. Ерийн ба оноосон

4.Дараах асуултад оновчтой дэлгэрэнгүй хариулж бичээрэй. /2 оноо/

А. Илжгээр дамжуулан хүний ямар зан чанарыг илэрхийлсэн байна вэ? Б. Ус яагаад булингартсан бэ?

5. “Илжиг ямар ч зовлон бэрхшээл, муу болгоныг тэсэн өнгөрөөж чадна.” гэсэн өгүүлбэрийг гишүүдээр зурж 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр 1-ийг олж бичнэ үү. /2 оноо/

6.Дараах өгүүлбэрийг галигаас монгол бичигт буулгана уу. /2,5 оноо/

Усу арбин болбасу Осор, Соном нар-ун мал улам еэхэ өсүнэ-э.

7.Дараах эхийг хөрвүүлж бичээрэй. /3 оноо/

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР-20 оноо

“Эзэн хичээвэл заяа хичээнэ” сэдвээр 90-100 үгтэй хүүрнэмж эх бичнэ үү. Дараах зөвлөмжийг ашиглаж болно.

Эхлэл хэсэг: Ардын маань зүйр үгс хоосон зүйл дээр үүсээгүй нь лавтай. Гэсэн санааг дэмжин өөрийн ойлголтоо бичих

Гол хэсэгт: Амжилт гэдэг тэсвэр тэвчээрийн үр дүн. Бусад хүмүүс бууж өгч, орхиж, дахин оролдож үзэхээс татгалзаж байхад өөрсдийн дүрэм журам, үнэт зүйлээрээ ялалтанд хүрдэг. Чи болон чиний эргэн тойрныхон хэрхэн хичээн зүтгэж амжилтад хүрч байна

Төгсгөл хэсэгт: Бусдыг юунд уриалан дуудмаар байгаа санаагаа илэрхийлэх





Шунахай сэтгэл

Эрт цагт алтан өндөг гаргадаг тахиатай хүн байжээ.Тахиа нь өдөр бүр нэгэн алтан өндөг гаргах тул эзэн нь ихэд баяжжээ.Гэтэл нэг удаа эзэн нь ийн сэтгэрүүн:

-Миний тахианы цүндгэр гэдсэнд дүүрэн алтан өндөг байдаг байна.Би түүнийг нэгмөсөн авч улам баяжъя хэмээн бодож,ачит тахиагаа алжээ.Гэвч тахианы цүндгэр гэдэснээс алт биш баас олжээ.

1.Эхийн гол санааг бич \ 2- оноо\

2.Эхээс хамаатуулах нөхцөлтэй, тийн ялгалын нөхцөлтэй үг тус бүр 2-ыг ол \2 оноо\

3.Эхээс үйл үг 3-ыг олж язгуурыг тэмдэглэ\2 оноо\

4. Эхээс 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг ол \1.5 оноо\

5.С.Дулам “Нүүдлийн цай шүлгээс 8-аас дээш мөрийг бич \3 оноо\

6.Үгийн утгыг тайлбарла\2 оноо\

-Цүндгэр

-Шунахай

7.Өгүүлбэрийг монгол бичгээр бич .Миний аав арван морь барив.\2.5 оноо\

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 оноо8.-“Олзны бага нь амттай”сэдвээр хүүрнэмж эх найруулан бичих \90-100 үгтэй \ 20 оноо\





Эхийг уншиж, даалгаврыг гүйцэтгээрэй.Ээжийн царай

Нэгэн тосгонд нүүр болон гар нь татанги болсон эх амьдардаг байжээ. Сэтгэл нь гадаад төрхтэй нь харьцуулбал илүү сайхан байсан ч тосгоныхноосоо үргэлж нуугддаг байв.

Тэр эхийн ганц хүү нь үеийнхнээсээ илүү ухаалаг хөдөлгөөнтэй зоригтой аж. Харин найзуудтайгаа тоглож байхад нь хажуугаар нь ээж нь өнгөрвөл ичих сэтгэл төрдөг байлаа. Нэгэн өдөр түүнийг хүлээн зогссон ээжийг нь найзууд нь шоолжээ. Бухимдаж бачимдсан хүү гэртээ ирмэгцээ ээж рүүгээ хашгичиж ээжийнхээ муухай нүүрнээс ичиж байдаг тул дахин сургууль дээр битгий очоорой гэж хэлэв.

Үүнийг сонсож байсан хөршийнх нь эмээ тэсэлгүй хүүг дуудаж: “Чамайг нэг настай байх үе юмсан. Ээж чинь талбайд ажиллаж байтал гэрт чинь гал гарч, дотор нь чи унтаж байсан. Галын дөл хүчтэй байснаас тосгонынхны хэн нь ч орж зүрхлээгүи байтал нэгэн жижигхэн эмэгтэй хүмүүсийн дундаас зүсэн гарч ирээд гал руу орчихсон нь ээж чинь байсан юмдаа. Улалзан асах галын дундаас чамайг тэврэн гарч ирэхэд түүний нүүр гар түлэгдсэн байлаа” гэж хэлжээ.

Үүнийг сонсоод хүү нулимс асгаруулан өөрийн эрхгүй гэмшин, ээжээрээ бахархах сэтгэл төржээ.1.Эхийн дүр төрх ямар байсныг эхээс олж бичээрэй. \1 оноо|..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2.Хүү нулимс асгаруулан өөрийн эрхгүй гэмшин, ээжээрээ бахархах сэтгэл төрсөн шалтгаан юу вэ? \2оноо\..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3.Тодруулсан өгүүлбэрээс 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг олоорой. \2 оноо\А..................................................................................................................................Б..................................................................................................................................4.“Ээж чинь талбайд ажиллаж байтал гэрт чинь гал гарч, дотор нь чи унтаж байсан.”гэсэн өгүүлбэрээс хамаатуулах нөхцөлтэй жинхэнэ нэрийг олоорой. \1 оноо\

А. ............................. Б....................................

5.“Үүнийг сонсоод хүү нулимс асгаруулан өөрийн эрхгүй гэмшин, ээжээрээ бахархах сэтгэл төржээ.” гэсэн өгүүлбэрээс үйл үгийг олж, утгаар нь ялгаарай. \2 оноо\

А. ...............................................................................................................................Б................................................................................................................................

6.“Царай” гэдэг үгийг тийн ялгалаар хувилгаарай \4 оноо\......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

..........................................................7.Үндэсний бичгээр бичсэн зүйр цэцэн үгийг цэвэрхэн хуулж

бичээд, кириллээрхөрвүүлээрэй.\3 оноо\

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

............................


8.Хүүрнэмж эх зохион найруулж бичээрэй. (үгийн тоо 90– 100) (20 оноо)

Өөртөө тохиолдсон, болсон явдлын талаар хүүрнэмж эх найруулж бичээрэй.

............................................................................................................................................................................................................................................................

Эхлэл хэсэгт - Өөрийнхөө очиж үзсэн, сэтгэлд хоногшсон газрын тухай дүрслэн бичнэ.

Гол хэсэгт – Өөрт тохиолдсон болсон үйл явдлыг сонирхолтойгоор өрнүүлэн бичнэ Төгсгөл хэсэгт – Та нарт ямар шинэ санаа, мэдрэмж, сэтгэгдэл төрж байснаа дүгнэж

бичээрэй. .........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................





Эхийг уншиж ойлгоод, даалгаврыг гүйцэтгэнэ үү.Болжмор

Би дүүгээ цэцэрлэгээс аваад харьж явлаа.гэнэт өрөөсөн чих час хийв. Хэн юм шидчихэв ээ гэж гайхан ийш тийшээ харвал юу ч байсангүй . чихээ гараараа дарж нэг нүдээ аньж нөгөө нүдээрээ дээшээ хартал модны мөчир дээр олон боргоцой харагдлаа. Хүүе өвөл яаахаараа боргоцой байдаг билээ? Гээд сайн хартал мөчир дээр даарч бээрсэн болжморууд сууцгаана.дүү:

энэ болжморууд хөлдөж үхэх нь ээ ах: хоёулаа үүр хийж өгье өнөө орой л хийе гэв.

Аав бид хоёрт туслан үүр хийж ,ээж будаа ,талхны үртэс тавилаа. Маргааш орой дүүгээ авахдаа очиж харвал болжморууд баясгалантай шулганан, үүрнээсээ орж гарах нь ёстой шувууны найр байгаа бололтой. Бидний хажуугаар дээгүүр доогуур хөөрхөн болжморууд нисэн жиргэхийг хараад бид бас баяслаа.

1.Эхээс тулгуур үгсийг олж бичнэ үү. \2оноо\..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2.Олон боргоцой гэж юуг адилтгасан бэ? \1оноо\.........................................................................................................................................................3.“Багаж ”, “будаг ” зэрэг үгсийг жинхэнэ нэрийн тийн ялгал хамаатуулах нөхцөлөөр хувилга. \4 оноо\

4.Дээрх эхээс тусах үйл үгсийг олж бичнэ үү? \2 оноо\

5.Өгүүлбэрийг гол гишүүдээс бүтсэн өгүүлбэрийг .............. гэнэ. \1 оноо\

6.“Аав бид хоёрт туслан үүр хийж ,ээж будаа ,талхны үртэс тавилаа.” Өгүүлбэрээс 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг олж зурна уу? \2 оноо\

7.Мин-у ах-а маргаши эдүр хобду йабун-а. Өгүүлбэрийг монгол бичгээр бичнэ үү. \3оноо\

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР- 20 оноо8.Дараах сэдвээр хүүрнэмж эх зохион бичнэ үү.

Үгийн тоо 90-100 \20 оноо\Сэдэв: Миний багын дурсамж





Ачит тахиа Эрт урьдын цагт нэгэн алтан өндөг гаргадаг тахиатай хүн байжээ. Тэр эзэндээ өдөр бүр нэг алтан өндөг гаргаж өгөх тул эзэн нь ихэд баяжжээ. Тэр баяны баяжих хүсэл нь улам оргилж, нэгэн өдөр ийн сэтгэвэй. “Миний тахианы цүндгэр гэдсэнд бөөн алтан өндөг байна. Түүнийг нэг мөсөн авч, хагартлаа баяжъя” хэмээн бодоод ачит тахиагаа алжээ. Өнөөх баян тахианы гэдэснээс алтан өндөг бус баас олжээ. ( МААЗ) ДААЛГАВАР:

1. Жинхэнэ нэр бүхий хэсгийг олоорой. [2 оноо]а. Нэг, өндөг, баян, хүн, эзэн ,алах б. Өндөг, тахиа, баас, алт, гэдэсв. Өндөг, баян, тахиа, алт, баяжжээ

г. Нэг, өндөг, хүн, баяжжээ, гэдэс2. Эхэд юуны тухай өгүүлсэн бэ? [2 оноо]

а. Алтан өндөг гаргадаг тахианы тухайб. Баян хүний тухайв. Шунахай сэтгэлийн тухайг.Тахиагаа алсан тухай

3. Дараах үйл үгсээс эс тусах үйл үгсийг түүж бичнэ үү? [2 оноо]

Гаргах, өгөх, баярлах, баяжих, олох, авах, бодох, алах

......................................................................................................................................

4. Зүйр үг, оньсого тус бүр нэг, нэгийг бичнэ үү? [ 2 оноо]

Зүйр үг: : .........................................................................................................

..........................................................................................................................

Оньсого::...........................................................................................................

...........................................................................................................................

5. Дээрх эхээс чи юу ойлгосон бэ? Өөрт төрсөн сэтгэгдлээ бичнэ үү? [3 оноо]........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

6. “Баян ачит тахиагаа алжээ ”. гэсэн өгүүлбэрийг өгүүлбэрийн гишүүдээр зураад, тайлбарлаарай. [2 оноо]

...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................

..........................................................................................................

7. Монгол бичгээс кирил бичигт буулгаарай. [2 оноо]

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР [20 оноо]

“Цэцэн хүү” сэдвээр “Ачит тахиа” эхийн бичлэгийн хэлбэрийг дуурайн 90-100 үгтэй эх зохион найруулж бичнэ үү?Бичихдээ:Эхлэл хэсэг: Өөрийн найз нөхөд болон уншиж, сонсож байсан цэцэн, сайн хүүгийн тухай бусдад дэлгэрэнгүй танилцуулахГол хэсэг: Цэцэн хүүд юу тохиолдсон, цаашид юу болох талаар бичихТөгсгөл хэсэг: Цэцэн хүү бусдад хэрхэн тусалсан талаар бичих

“Цэцэн хүү ” ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................/Үгийн тоо /

MorI FonoeeO dO

UlogO kErekdeI, Frde^ SoreeO dO buciet kErekdeI.Kim

oa Fer)T bE*





“Багваахай цэцэг” Багваахай цэцэг ихэд бардам зантай тул бусад цэцэг түүнтэй үерхэж нөхөрлөхийг хүсдэггүй ажээ. Нэгэн үдэш гэрэлт цох хорхой, огторгуйд хурц од гялалзан явахыг үзээд,-Энэ чинь хиймэл дагуул байна. Би хол нисдэг бол үүнтэй адил гэрэлтэх байсан даа хэмээн хэлээд санаа алдав. Тэгэхэд багваахай цэцэг:- Чи ч яамай байна аа. Харин би хиймэл дагуул болж чадна. Надад сар шиг дугариг, эвхэж, хумхиж, бас дэлгэж нээгддэг шүхэр бий. Та нар харж байгаарай. Би тэнгэрийн мандал өөд одоо нислээ! гэжээ. Энэхүү бардам зантын үгийг сонсоод бүх цэцэг гайхан шуугилдав.Гэтэл гэнэт бөөн хар үүл гарч ирж их салхин исгэрэв. Бүгд чимээгүй болж их салхи, ширүүн бороог өнгөрүүлэхээр сандрав. Багваахай цэцэг ихэд хичээн, дэрсэн хөл дээрээ тогтож ядан дэнжигнэж байлаа. Хэдэн мөчийн дараа багваахай цэцэг байрандаа байсангүй, зөвхөн иш нь үлджээ. Бутны цаанаас туулай босоод үлдсэн ишийг нь идэж орхив.-Чи яагаад түүнийг идчихэв? Наадах чинь нүцгэн ишээрээ их бардам зогсож байсан шүү! гэж дэргэдэх цэцгүүд нь хэлэхэд,- Өө тийм үү? Анзаарсангүй хэмээн туулай хариулж гэнэ. 1.Эхэд юуны тухай өгүүлсэн байна вэ? \2 оноо\ А. Хүнлэг зантай багваахай цэцгийн тухай Б. Бардам зантай багваахай цэцгийн тухай В. Атаархуу зантай багваахай цэцгийн тухай Г. Өөртөө итгэлтэй багваахай цэцгийн тухай2. Эхийн гол санааг бич. \2 оноо\ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3. Эхээс багваахай цэцгийг бардам зантай болохыг нотолсон хэсгийг олж бич.\2 оноо\ .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

4. Дээрх эхэд байгаа “Бүгд их ширүүн бороог өнгөрүүлсэн.”гэсэн өгүүлбэрийг өгүүлбэрийн гишүүдээр зурж, 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг олж бичнэ үү.\2 оноо\ ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

5. Эхэд буй дараах үгсийн утгыг тайлбарла.\3 оноо\ Бардам-......................................................................................................................................................... Иш-......................................................................................................................................................... Бут-.........................................................................................................................................................

6. Дээрх эхээс жинхэнэ нэр 4-ийг олж бичнэ үү.\2 оноо\ .........................................................................................................................................................

7. Дараах зүйр үгсийг монгол бичгээр бичнэ үү.\2 оноо\ Аавын сургаал алт ....................................................................................................................................................... Ээжийн сургаал эрдэнэ ......................................................................................................................................................... Хүн ахтай дээл захтай .........................................................................................................................................................

Хоёрдугаар хэсэг: Бичих чадварыг сорьсон даалгавар - 20 оноо

90-100 үгэнд багтаан өөрийн танилцуулга бичнэ үү.

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................

ТҮЛХҮҮР -1

1. Баасандорж бид хоёр баяр хөөртөө багтаж ядан зогсов. Аавын авч өгсөн цүнх шинэхэн номоор дүүрэн байв. Энэ жил дүү минь сургуульд орж байгаа болохоор би дүүтэйгээ хамт сургууль руугаа баяр бахдал дүүрэн алхаж явлаа. /2 оноо/

2. Алаг цэцэгсийн давалгаа мэт хүүхэд багачууд гэж адилтгасан. /1 оноо/

3.Сургууль, байшин, цэцэгс, давалгаа, хүүхэд багачууд, Бор багш, бүгд л, /3 оноо/

4.тусах үйл үг- хөглөнө

Эс тусах үйл үг-ганганан гунганах /2 оноо/

5. давхрын, тэнгэрийн, уудмын, бахдалын, тэмдгийн /2 оноо/

6.Б /1оноо/

7. Монгол бичиг /4 оноо зөв бичсэн үг бүр 0.5 оноотой /

Од мичид огторгуйн чимэг

Оюун мэдлэг биеийн чимэг

8. /20 оноо/

ТҮЛХҮҮР-2

1. Болжморуудад үүр хийж өгөөд, хоол унд өгөөд дулаан даарч бээрэхгүй байгаад нь хүүхдүүд баярласан./2 оноо/

2. Даарч бээрсэн болжморыг олон боргоцойтой адилтгасан./1 оноо/

3.Үүсмэл жинхэнэ нэр- баясгалан, хөдөлгөөн, амьдралын

Үүсмэл бус жинхэнэ нэр-боргоцой, болжмор, үртэс /3 оноо/

4.тусах үйл үг- аньж

Эс тусах үйл үг- харагдлаа /2 оноо/

5.гээгдсэн- үсгийн, ботгыг, аадрын, албаар

Гээгдээгүй – шорвогийг, загасыг, ачтаны, Орхоноос /2 оноо/

6.Б /1 оноо/

7. Монгол бичиг /4 оноо зөв бичсэн үг бүр 0.5 оноотой /

Дамын үг далан худалтай

Зуурын үг зуун худалтай

8. /20 оноо/

ТҮЛХҮҮР-3

Даалгавар 1. Нэрийн тийн ялгалын нөхцөлөөр хувилгах Нэрлэх Төмс Багш Харьяалах Төмсний Багшийн Өгөх орших Төмсөнд Багшид Заах Төмсийг Багшийг Гарах Төмснөөс БагшаасҮйлдэх Төмсөөр Багшаар Хамтрах Төмстэй Багштай Чиглэх Төмс рүү Багш руу

Даалгавар 2. Эхээс тусах, эс тусах үйл үгийг олох.Тусах – \ачааг \тээх, \төмс \ авчрах, \төмс \ тавих, \бусдыг \ уучлах Эс тусах - Инээмсэглэх, Харагдах , ялзрах Даалгавар 3. Эхээс жинхэнэ нэр 4-ийг түүж, утгаар нь ангилан бичих. Үүсмэл жинхэнэ нэр- сургуулийн, сурагчдаасаа, хоногийн Үүсмэл бус жинхэнэ нэр- Багшаасаа, Хүнийг, ТөмсүүдээДаалгавар 4. Үйл үгийг бүтцээр нь зааглан бичих. Үүсмэл үйл үг- Үүсмэл бус үйл үг- Даалгавар 5. Өгүүлбэрийн гишүүдээр зурах - Эгч гурил зуурав.- Би хоол хийв.

Даалгавар 6. Д.Нацагдорж “Миний ээж” шүлгийг цээжээр бичих.

Монголын үзэсгэлэнт сарангуа намайг төрүүлсэн ижий

Яруу сайхан эгшгээрээ бөн бөн бүйвэйлсэн ижий

Зөөлөн цагаан гараараа хөдөлгөн өсгөсөн ижий

Зүйтэй уран үгсээрээ сурган хүмүүжүүлсэн ижий

Даалгавар 7. Монгол бичгээр бичих.

Энэ миний ном мөн.Манай ам бүл олон.

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: ЭХ ЗОХИОН БИЧИХ

Эх бичвэрийг үнэлэх шалгуурын дагуу үнэлнэ.

ТҮЛХҮҮР-4 1. Зорилготой, хүссэндээ хүрдэг- 2 оноо2. Энэ нь болохгүй, бүтэхгүй, боломжгүй байж магад гэсэн санаатай- 1 оноо3. Үндсээ, соёогоо, хүссэнээрээ, ишээ, дэлбээгээ – 1 үг 0,2 оноо4. Б5. Тууштай – 0.5,зорьсондоо хүрдэг.- 0,5оноо. Сул дорой – 0,5, өөртөө итгэлгүй- 0,56. Хүний амьдралтай зөв холбон бичсэн байвал -3 оноо, Санаагаа дутуу гаргасан бол- 2 оноо, оновчгүй бол- 1 оноо.7. Зарааны биед өргөс олон бий. Тарваганы үс нь сортой, булгатай төстэй амьтан. Адууг дээсээр барьдаг. Монгол бол энх мөнхийн орон мөн. Өвлийн улирлын өмнө намрын улирал болно. \Үгийн тоо - 26\1-2 алдвал 5 оноо, 3-5 алдвал 4 оноо, 6-8 алдвал 3 оноо, 9-11 алдвал 2 оноо, 12-14 алдвал 1 оноо, 15-өөс дээш алдвал 0 оноо. Бичих чадварыг сорих даалгаврын үнэлгээ

ТҮЛХҮҮР-5

1.Дээрх эхийн сэдвийг тодорхойл. \2 оноо\

Шунахай сэтгэлийн тухай

2. Баас гаргажээ. Гэсэн өгүүлбэрийн цөм бүтцийг тодорхойл.\2 оноо\

3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр

3.Эхээс тусах ба эс тусах үйл үгийн жишээ тус бүр хоёр хоёрыг олж, хүснэгтэд тайлбарлан бичээрэй. (2 оноо)

Үйл үг Эхээс тусах, эс тусах үйл үгийн жишээ тус бүр хоёрыг олж бичээрэй

Тусах үйл үг гаргажээ,алжээЭс тусах үйл үг Оргилов, баяжив

4.Эхээс тахиатай холбоотой дүрслэлийг түүж бич. \2 оноо\

Алтан өндөг гаргадаг тахиа, ачит тахиа, баас гаргадаг тахиа

5.” Тэр баяны баяжих хүсэл нь улам оргиж, нэгэн өдөр ийн сэтгэвэй” гэсэн өгүүлбэрээс цагийн утгатай үгийн жишээ нэгийг олж утга, үүргийг нь тайлбарлаарай. \2 оноо\

Өдөр-цагийн утгыг зааж хэзээ гэсэн асуултад хариулагдан өгүүлбэрт байц гишүүн болно.

6.Эхээс төрсөн мэдрэмж сэтгэгдлээ 1-2 өгүүлбэрээр илэрхийлэн бич.\2 оноо\

Хэтэрхий их шунабал эцэс сүүлд нь юу ч үгүй хоосон хоцордог тул их шунахгүй байх.\Шунал ихэдвэл шулам болно\

7.Дараах галигийг монгол бичгээр бич.

8.

ТҮЛХҮҮР -6

№ Асуулт даалгавар Зөв хариулт Оноо

Тайлбар

1. 1.Хулгана худагт унаад гарч ядан, өлсөж ундаасах болсон шалтгаан юу вэ?

Хааны эрхэм сайн эрдэнийг авч явсан тул хулгана худагт унаад өлсөж ундаасах болсон.

3 Хариулт оновчгүй бол 0 онооЖич: Зөв хариултыг өөрийн үгээр юм уу, өөрхэлбэрээр илэрхийлсэн бол зохих оноог тайлбархэсэгт дурдсанчлан өгнө

2. Эхэд байгаа доорх үг хэллэгийн утгыг тайлбарлана уу? \3оноо\Өшиж-Ундаасан-Соёрх-

Хашлага-юмыг хааж хорих,хашаас хашлагаУндаасан-юм уухыг хүсэх,цангахСоёрх-зөвшөөрөл өгөх,олгох

3 Хариулт тус бүр 1 онооны үнэлгээтэй.Хариулт товч оновчтой бол зохих оноог өгөхХариулт оновчгүй бол 0 оноо

3. Эхийн сэдвийг тодорхойл.

Ач тусын тухай 2 Хариулт оновчгүй бол 0 онооЖич: Зөв хариултыг өөрийн үгээр юм уу, өөрхэлбэрээр илэрхийлсэн бол зохих оноог тайлбархэсэгт дурдсанчлан өгнө

4. Заан хулганд хэрхэн тусалсан бэ?

Хулгана ирж, түргэн одож хулганы аймагтаа зарлаж,

Хариулт оновчгүй бол 0 онооЖич: Зөв хариултыг өөрийн үгээр юм уу, өөр

ᠭᠡᠷ ᠦᠨᠬᠠᠶᠠᠭᠠᠨᠥᠮᠥᠷᠦᠨᠡ ,,

олон хулганыг цуглуулан ирээд, зааны унасан эргийг малтаж тэгш болгож, зааныг босгов гэнэ.

хэлбэрээр илэрхийлсэн бол зохих оноог тайлбархэсэгт дурдсанчлан өгнө

5. Эхийн сүүлийн цогцолбороос тусах,эс тусах үйл үг тус бүр 3 жишээ бичээрэй

Тусах үйл үг-шингээх,өргөж, малтаж,босговЭс тусах үйл үг-өтөлж хөгшрөн, идээшилж, ирж, болгож зарлаж ........................................

6. Тодруулсан өгүүлбэрээс цөм өгүүлбэр бичнэ үү?

Хулгана авсанХаан өшиж

7. Монгол бичгийг уншаад кирил бичигт хөрвүүлнэ үү

Бие баатар бол нэгэн үеийн баатарБилиг баатар бол түмэн үеийн баатар

5 2 хүртэлх үгээс бусдыг зөв уншсан бол 5оноо 3-5 үгнээс бусдыг нь зөв уншсан бол 4оноо 6-8 үгнээс бусдыг нь зөв уншсан бол 3оноо 9-11 үгнээс бусдыг нь зөв уншсан бол 2оноо 12-14 үгнээс бусдыг нь зөв уншвал 1 оноо 15 ба түүнээс илүү алдвал 0 онооЗөв бичгийн алдаа тооцохгүй

ТҮЛХҮҮР-7

1. В 2. Оноосон нэр-өлийн овоо,

Ерийн нэр- чулуу, хаяа, тэнгэр гэх мэт3. 1Г, 2В, 3А, 4Б4. Бэл-ч-ээр-ээс5. Чулуу нэмээгүй6. Эгшигт гийгүүлэгч “н” нь ардаа эгшигтэй болж байгаа тул балархай эгшиг “а”

гээгдэнэ.7.8. Доорх хүснэгтээр үнэлнэ.

ТҮЛХҮҮР-8

А хувилбар1 В

Асуулт даалгавар Зөв хариулт Нэмэлт тайлбар

2

Харцаганы өндгийг хулгайлахын тулд нуугдаж хүлээсэн болохыг батлах өгүүлбэр бичих

Харцагыг хоолонд явахыг хүлээж, модны оройд нуугдан суув. Харцага ч нисэн одож гэнэХэрээ хоёр өндгийг нь хулгайлж авчран өөрийнхөө өндөгнүүдтэй хамт дарж орхижээ.

Эдгээр өгүүлбэрээс найруулан санаагаа бүрэн гүйцэд гаргасан бол 2 оноо Аль нэг оновчтой өгүүлбэрийг авсан бол 1 оноо

3Хулгайлсан хоёр өндөг өөрт нь ямар балаг тарьсан бэ?

хэрээний дэгдээхийг нэг хоёроор нь цувуулан барьж гэнэ.



4Эхэд байгаа доорх үг хэллэгийн утгыг тайлбарлана уу?

Мэдэлд орох – бусдын эрхэнд орох,Даврах – хэтрэх, дураараа загнахХулгайлах - бусдын эд зүйлийг зөвшөөрөлгүй авах

Оновчтой тайлбарласан бол хэллэг бүрт 1 оноо

5Тийн ялгалын нөхцөлтэй жинхэнэ нэрийг ялгаж бичнэ үү?

Нэг ховдог хэрээ байжээ. Нэгэн өдөр хэсүүчилж яваад бүдүүн салаа мөчрийн хооронд зассан үүрэнд харцага өндөглөж байхыг харж гэнэ. Харцагыг хоолонд явахыг хүлээж, модны оройд нуугдан суув. Харцага ч нисэн одож гэнэ

Үг бүр 0,37 оноо

6 өгүүлбэрээс 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг ол. \1оноо\

Хэрээ хоёр өндгийг нь хулгайлж авчран өөрийнхөө өндөгнүүдтэй хамт дарж орхижээ.

В

7 Дараах өгүүлбэрийг монгол бичгээр бич. Үг бүр 0,25 оноогоор тооцно.

8

ТҮЛХҮҮР-9

Б хувилбар1 В

Асуулт даалгавар Зөв хариулт Нэмэлт тайлбар

2 Хэрээ юуг олж харсан бэ?

бүдүүн салаа мөчрийн хооронд зассан үүрэнд харцага өндөглөж байхыг харж гэнэ.

санаагаа бүрэн гүйцэд гаргасан бол 2 оноо Аль нэг оновчтой өгүүлбэрийг авсан бол 1 оноо

3Хэрээ өндөг хулгайлснаас болж өөртөө ямар аюул дагуулсан бэ?

хэрээний дэгдээхийг нэг хоёроор нь цувуулан барьж гэнэ.



4 Эхэд байгаа доорх үг хэллэгийн утгыг тайлбарлана уу?

Дэгдээхийг барих- дэгдээхийг алах, үгүй хийх, устгах Амь зулбах – зугатах, холдох, амьд үлдэх Халджээ – аминд халдах, түрэмгийлэх, хүчлэх эзэрхэх

Оновчтой тайлбарласан бол хэллэг бүрт 1 оноо

5 Тийн ялгалын нөхцөлтэй жинхэнэ нэрийг ялгаж бичнэ үү?

Нэг ховдог хэрээ байжээ. Нэгэн өдөр хэсүүчилж яваад бүдүүн салаа мөчрийн хооронд

Үг бүр 0,37 оноо

зассан үүрэнд харцага өндөглөж байхыг харж гэнэ. Харцагыг хоолонд явахыг хүлээж, модны оройд нуугдан суув. Харцага ч нисэн одож гэнэ

6 өгүүлбэрээс 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрийг ол. \1оноо\

Хэрээ хоёр өндгийг нь хулгайлж авчран өөрийнхөө өндөгнүүдтэй хамт дарж орхижээ.

А

7 Дараах өгүүлбэрийг монгол бичгээр бич.

Үг бүр 0,25 оноогоор тооцно.

8

ТҮЛХҮҮР -10

1- р даалгавар: 2 оноо (хүчтэй салхи хөдөлсөнд мориных нь дэл сүүлнээс исгэрэн шүүгэх дуунаас санаа авч хийсэн гэсэн санааг бичих )

2- р даалгавар: 2 оноо Зөв хариу- c 3- р даалгавар: 2 оноо Зөв хариу - a4- р даалгавар: 2 оноо 5- р даалгавар: Зөв хариу- b6- р даалгавар: 2 оноо Зөв хариу –c7- р даалгавар: 3 оноо (Зөв уншсан үг тус бүр 0.2 оноо, нийт 15 үг )

Сайныг дагавал сарны гэрэлМууг дагавал могойн хорлолЦагаан сар бол монгол түмний баяр юм.

8

ТҮЛХҮҮР-11

1.-Хангай ханд-Анчин- Урьд нэгэн анчин Хангай хандаа гарч явтал нэгэн буга таарч,- Харвах гэтэл нөгөө буга арван хоёр салаа эврээ ар зоондоо тавиад уянгалуулан урамдахад дуу нь уул нуруу дамжин цуурайтан хангинажээ.- Уртын дууг бугын уянгаар зохиосон гэдэг домог гарчээ. 2.Уртын дуу хэрхэн үүссэн тухай. 3. Ан+чин+0+д Ан- Идэвхтэй нэр язгуур үгийн нэгдүгээр үндэс чин- нэрээс нэр үг бүтээх дагавар O- ганц тоо д- өгөх оршихын тийн ялгалын нөхцөл4.Тийн ялгалын хувилал

№ Тийн ялгал Хувилал

Олон тоо толинууд1 Нэрлэх толь2 Харьяалах толины

3 Өгөх-орших толинд4 Заах толийг5 Гарах толиос6 Үйлдэх толиор7 Хамтрах тольтой8 Чиглэх толь руу

5.Буга эврээ тавив.Дуу нь уул нуруу дамжив.

6.Хүснэгтийг нөхөж бичээрэй.

Ертөнцийн гурав Оньсого Зүйр цэцэн үг

Өсөхөд шүд цагаан Өтлөхөд үс цагаанҮхэхэд яс цагаан

Эрээгч үнээ Эрдэнийн сүүтэй.(Балт зөгий)

Аргыг олбол Бэрхийг давна

7.ᠠᠬᠠ ᠪᠠᠨ  ᠠᠯᠳᠠ ᠬᠦᠨᠳᠦᠯᠡ ᠳᠡᠭᠦᠦ ᠪᠡᠨ ᠳᠡᠯᠢᠮ ᠬᠦᠨᠳᠦᠯᠡ᠃8. Эх зохион найруулж бичих даалгаврыг үнэлэх шалгуур

ТҮЛХҮҮР-12

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ: УНШИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР

1. Нэрийн 8 тийн ялгалаар хувилгана. 1 хувилал 0.125 онооо байх ба 16 хувилал нийлээд 2 оноо байна.

2.Харсан, ачсан, шоолон байв, гатлах гэх мэт тусах үйл үгсээс 3-ыг бичсэн бол 1.5 оноо өгнө. /1 үг-0.5 оноо/3.В4.Асуултад дэлгэрэнгүй байдлаар хариулсан байдлыг үндэслээд тус бүрт 1 оноо өгнө.

А. Давс ихтэй илжигний ачаа хөнгөрснийй учир юу вэ? /Давс нь усанд байх тусам уусаж хөнгөрсөн байна./

Б. Шооч илжгээр ямар хүний зан чанарыг төлөөлүүлсэн бэ? /Бусдад туслах сэтгэлгүй амин хувиа хичээдэг хүний тухай/

5.Илжиг хэвтэв. гэсэн 2 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэр байна. Өгүүлбэрээ зөв зурсан тохиолдолд 1 оноо, цөм өгүүлбэрээ олж тодорхойлсон бол 1 оноо байх ба нийт 2 оноогоор үнэлнэ.

6. Үг тус бүр 0.2 оноо байх ба 10 үг нийлээд 2 оноо болно.


Хүн хоёр гартай болсон нь. Бурхан багш урьд амьтан бүтээхдээ унагатай гүү, тугалтай үнээ, ботготой ингэ.

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР

Эхийг 20 онооны шалгуураар үнэлнэ.

ТҮЛХҮҮР-13

НЭГДҮГЭЭР ХЭСЭГ: УНШИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР

1. Нэрийн 8 тийн ялгалаар хувилгана. 1 хувилал 0.125 онооо байх ба 16 хувилал нийлээд 2 оноо байна. 2.Иржээ, цангаж, одов, намдацгааж гэх мэт эс тусах үйл үгсээс 3-ыг бичсэн бол 1.5 оноо өгнө. /1 үг-0.5 оноо/3.Б4.Асуултад дэлгэрэнгүй байдлаар хариулсан байдлыг үндэслээд тус бүрт 1 оноо өгнө. А. Илжгээр дамжуулан хүний ямар зан чанарыг илэрхийлсэн байна вэ? /Аливаа зүйлд тэсвэр хатуужилтай, аливаад хүлээцтэй зан чанарыг харуулсан байна./Б. Ус яагаад булингартсан бэ? / нугас шувууд цөөрөм дотор дураараа тонгочин, далавч сүүлээрээ ус үсчүүлж хамаг усыг нь булингар болгочихсон байлаа./ 5.Илжиг муу болгоныг тэсэж чадна. Илжиг муу болгоныг өнгөрөөж чадна. гэсэн 3 бүрэлдэхүүнт цөм өгүүлбэрүүдээс 1-ийг бичнэ. Өгүүлбэрээ зөв зурсан тохиолдолд 1 оноо, цөм өгүүлбэрээ олж тодорхойлсон бол 1 оноо байх ба нийт 2 оноогоор үнэлнэ.



Хүн хэлтэй болсон нь. Эрт цагт бурхны бүтээсэн хамаг амьтны дотроос хүчин мөхөс дорой нь хүн байжээ.

ХОЁРДУГААР ХЭСЭГ: БИЧИХ ЧАДВАРЫГ СОРЬСОН ДААЛГАВАР

Эхийг 20 онооны шалгуураар үнэлнэ.

ТҮЛХҮҮР -14

1.Аливаа зүйлд шунаж болохгүй гэсэн санаа гарган хэлц үгээр илэрхийлсэн байж болно.

2.Хамаатуулах нөхцөлтэй үг-эзэн нь ,тахиагаа тийн ялгалын нөхцөлтэй үг-тахианы,тахиатай,гэдсэнд,түүнийг,гэдсэнээс,миний гэх мэт үгээс хоерыг олсон байх

3.гаргадаг,байжээ,гаргах,баяжжээ,сэтгэрүүн,байдаг,байна,баяжъя,бодож,алжээ,олжээ гэх мэт үг олж,гар-бай-баян-сэтгэ-бод-ал-ол-

4.\ эзэн\ тахиагаа алжээ\,эзэн\ баас олжээ.\тахиа\өндөг гаргадаг,би түүнийг авч,гэх мэт өгүүлбэрээс нэгийг бичих

5.Шүлгийн аль ч хэсгээс бичиж болно.\бичсэн хэмжээнд харгалзуулан оноо өгөх

6.-Цүндгэр-гэдэс том гэсэн утга гаргах

-Шунахай –ховдог хомхой сэтгэл гэсэн санаа гаргах

7.Мину абу арбан мори бариба

8.Эх засах зааврын дагуу засна

ТҮЛХҮҮР -15

1.Эхийнх нь нүүр болон гар нь татинги болсон, сэтгэл нь гадаад төрхтэй нь харьцуулбал илүү сайхан байсан. 2.Ээж нь талбайд ажиллаж байхад гэрт гал гарч, хүү гэртээ унштаж байсныг аврахаар гал руу зүсэн орж хүүгээ тэврэн гарч ирэхэд нүүр гар нь түлэгдэж ийм царайтай болсныг хажуу айлын эмээгээс сонссон.3.А. Түүнийг хүлээн зогссон. Б.Ээжийг нь найзууд нь шоолжээ.4.А. Ээж чинь Б. гэрт чинь5.А. Тусах: сонсоод, асгаруулан Б.Эс тусах:гэмшин, бахархах, төржээ6.Царай, царайны, царайд, царайг, царайнаас, царайгаар, царайтай, царай руу7.Явсан нохой яс зууна.

Хэлсэнд нь итгэхээрХийсэнд нь итгэ.

8.

ТҮЛХҮҮР-16

1.Модны мөчир, нүд, боргоцой, болжмор, үүр, будаа, талх

2.Болжморуудтай адилтгасан

3.Багажаа, багажийнхаа, багажидаа, багажийгаа, багажаасаа, багажаараа, багажтайгаа, багаж руугаа Будаг, будгийн, будагт, будгийг, будгаас, будгаар, будагтай, будаг руу4.Анив, хийж өгье, хийв, тавив, харав,5.Цөм өгүүлбэр гэнэ. 6.Аав үүр хийв. Ээж үртэс тавилаа. 7.Миний ах маргааш өдөр Ховд явна. \Үндэсний бичгээр бичих \8.Эх засах шалгуурын дагуу үнэлнэ.

ТҮЛХҮҮР:17

Даалгавар Хариулт

1 Б2 В3 Баярлах, баяжих

456 ЭӨ,тусах үйл үгтэй, 3 бүрэлдэхүүнт, цөм бус өгүүлбэр7

ТҮЛХҮҮР-18

Д\д

Асуулт даалгавар Нэмэлт тайлбар Оноо

1 1б Зөв хариулсан бол 2 оноо Буруу болон сонгоогүй бол 0 оноо

2 оноо

2

Эхийн гол санааг бичих

“ Өөрийн хэр хэмжээг мэдэхгүй бардам зан гаргавал хол явдаггүй ” гэсэн санааг бүрэн

гаргавал 2 оноо Дутуу бичсэн бол 1 оноо

Буруу болон бичээгүй бол 0 оноо

2 оноо

3

Эхээс багваахай цэцгийг бардам зантай болохыг нотолсон хэсгийг олж

бичих

- Чи ч яамай байна аа. Харин би хиймэл дагуул болж чадна. Надад сар шиг дугариг, эвхэж, хумхиж, бас

дэлгэж нээгддэг шүхэр бий. Та нар харж байгаарай. Би тэнгэрийн мандал өөд одоо нислээ! гэжээ.

2 оноо

4

Дээрх эхэд байгаа “Бүгд их ширүүн бороог өнгөрүүлсэн.”гэсэн

өгүүлбэрийг өгүүлбэрийн гишүүдээр зурж, 3 бүрэлдэхүүнт цөм

өгүүлбэрийг олж бичих

Өгүүлбэрийн гишүүдээр зөв зурсан бол 1 оноо 3 бүрэлдэхүүнт цөм

өгүүлбэрийг зөв олсон бол 1 оноо

2 оноо

5

Эхэд буй дараах үгсийн

утгыг тайлбарла

Бардам- Биеэ бусдаас илүүд үзэн бардах байдалИш- Ургамлын үндэс, мөчрийг холбосон хэсэгБут- Ургамлын уг орчмоос салаалсан модорхог, өвсөрхөг иш, мөчир

3 оноо

6Дээрх эхээс жинхэнэ нэр

4-ийг олж бичнэ үү

4-өөс дээш үг олсон бол 2 оноо3 үг олсон бол 1.5 оноо2 үг олсон бол 1 оноо

1 үг олсон бол 0.5 Зөв үг олоогүй бол 0 оноо

2 оноо

7

Монгол бичгээр бичих Нийт 10 үг байгаа бөгөөд үг тус бүрийг 0.2 оноогоор тооцно

2 оноо

8 90-100 үгэнд багтаан өөрийн танилцуулга бичих

Эхийг засах шалгуур үзүүлэлтээр үнэлэн засах

20 онооНийт 35 оноо

Жишиг 1,2-Дөргөн сургууль

Жишиг 3- 2 дугаар сургууль


Жишиг 5- Алтай сургууль

Жишиг 6- Булган 1

Жишиг 7- Булган 2 сургууль

Жишиг 8,9- Дуут сургууль

Жишиг 10- Манхан сургууль

Жишиг 11- Мөст сургууль

Жишиг 12,13- Прогресс сургууль

Жишиг 14- Үенч сургууль

Жишиг 15- Ховд сургууль

Жишиг 16- Чандмань сургууль


Жишиг 18 –Цаст-Алтай багш нар боловсруулсан болно.

khovd.mecs.gov.mnkhovd.mecs.gov.mn/storage/app/public/Angi_devshih/6 mon... · Web viewХэрвээ би үндсээ хөрсөнд ургуулбал, харанхуйд юу болж

Documents