Yetişkin iskeletinde 206 kemik vardır. Yeni doğanın kemik sayısı 270’den fazladır (300’e yakın). OMURGA • 26 KEMİK (33 VERTEBRA) • HAREKETLİ VERTEBRA; 24 • DİSK SAYISI; 23 (C -C arasında disk yok) 1 2 • CRANIUM; 22 • NEUROCRANIUM; 8 • VISCEROCRANIUM; 14 • BAŞ İSKELETİ: 28 ( 22+6 [MIS x 2] ) KEMİK TİPLERİ • Uzun kemik (os longum) • Kısa kemik (os breve) • Düzensiz kemik (os irregulare) • Yassı kemik (os planum) Yassı kemiklerin iki kompakt kemik tabakası ile aralarındaki diploe (ara sünger) denilen spongioz kemik tabakasından oluşur. Diploe, kırmızı kemik iliği ve diploik venlerin bulunduğu diploik kanalları içerir. KEMİKLER İntramembranöz kemikleşme; kemiğin doğrudan mezenşimden kemikleşmesidir. Mezenşimal hücreler kemik matriksini salgılayan osteoblast’lara farklılaşır. Hızlıdır ve acil koruma gerektiren kemiklerde görülür. Genellikle yassı tip kemiklerde (kafa kemikleri gibi) olur. Endokondral (intrakartilaginöz) kemikleşme; mezenşimden oluşan bir hiyalin kıkırdak modelin, kemiğe dönüşmesi ile olan kemikleşmedir. Yavaştır. Ekstremitelerdeki uzun ve kısa kemiklerin çoğu bu tip kemikleşme gösterir.
60
Embed
KEMİKLER · 2020. 8. 29. · Collum chirurgicum, humerus’un en zayıf yeridir. Humerus en çok buradan kırılır. ... Lumbal ponksiyon (LP) yapılırken kullanılan 3 4 anatomik
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Yetişkin iskeletinde 206 kemik vardır. Yeni doğanın kemik sayısı 270’den fazladır (300’e yakın).
OMURGA
• 26 KEMİK (33 VERTEBRA)
• HAREKETLİ VERTEBRA; 24
• DİSK SAYISI; 23 (C -C arasında disk yok)
1 2
• CRANIUM; 22
• NEUROCRANIUM; 8
• VISCEROCRANIUM; 14
• BAŞ İSKELETİ: 28 ( 22+6 [MIS x 2] )
KEMİK TİPLERİ
• Uzun kemik (os longum)
• Kısa kemik (os breve)
• Düzensiz kemik (os irregulare)
• Yassı kemik (os planum)
Yassı kemiklerin iki kompakt kemik tabakası ile aralarındaki diploe (ara sünger) denilen spongioz kemik tabakasından
oluşur. Diploe, kırmızı kemik iliği ve diploik venlerin bulunduğu diploik kanalları içerir.
KEMİKLER
İntramembranöz kemikleşme; kemiğin doğrudan mezenşimden kemikleşmesidir. Mezenşimal hücreler kemik
matriksini salgılayan osteoblast’lara farklılaşır. Hızlıdır ve acil koruma gerektiren kemiklerde görülür. Genellikle yassı tip
kemiklerde (kafa kemikleri gibi) olur.
Endokondral (intrakartilaginöz) kemikleşme; mezenşimden oluşan bir hiyalin kıkırdak modelin, kemiğe dönüşmesi
ile olan kemikleşmedir. Yavaştır. Ekstremitelerdeki uzun ve kısa kemiklerin çoğu bu tip kemikleşme gösterir.
• Havalı kemik (os pneumaticum)
• Susamsı kemik (os sesamoideum)
Kiriş (tendon) içinde bulunur. İnsersiyo açısını büyüterek, kasın eklemdeki etkisini artırır. Vücudun en büyük susamsı
kemiği, m. quadriceps femoris’in tendonu (lig. patellae) içinde yer alan patella’dır. M. gastrocnemius’un lateral başının
tendonu içinde bulunan fabella, artiküler susamsı bir kemiktir. Bir karpal kemik olan os pisiforme, m. flexor carpi
ulnaris’in tendonu içinde yer aldığından aynı zamanda susamsı bir kemiktir.
• Aksesuar kemik (os accessorius)
Os trigonum (talus’un arka kenarında), Vesalius kemiği (beşinci metatarsal’in bazisinde), os naviculare
accessoria ve ossa suturalia (Wormian kemikleri; kafa sütürlerinde, özellikle sutura lambdoidea’da) önemli
aksesuar kemiklerdir.
• Heterotopik kemik (os heterotopicum) genellikle kronik inflamatuar hastalık sonucu oluşur.
CINGULUM PECTORALE (OMUZ KEMERİ)
CLAVICULA
• İlk kemikleşmeye başlayan,
• Kemikleşmesini son tamamlayan,
• Hemopoiezis’in ilk başladığı kemiktir.
• Akromiyal ucu intramembranöz, geri kalanı endokondral kemikleşir. İntramembranöz ve endokondral ossifikasyon gösteren
tek kemiktir.
• Cavitas medullaris’i yoktur.
• Doğum sırasında en çok kırılan kemiktir.
• Kırıklarından en çok nn. supraclaviculares’ler (plexus cervicalis dalları) etkilenir. Nadiren n. suprascapularis ve n. axillaris
(plexus brachialis dalları) de yaralanabilir.
• Clavicula ile 1. kaburga arasından a. subclavia, v. subclavia ve plexus brachialis’in truncus’ları geçer.
• Clavicula’ya tutunması olan kaslar;
- M. deltoideus
- M. trapezius
- M. sternocleidomastoideus
- M. pectoralis major
- M. sternohyoideus
- M. subclavius
SCAPULA
• 2-7. kaburgalar arasında lokalize yassı tip kemiktir.
• Spina scapulae; m. deltoideus (origo) ve m. trapezius (insersiyo) tutunur.
• Acromion; m. deltoideus (origo) ve m. trapezius (insersiyo) tutunur.
• Fossa supraspinata; m. supraspinatus,
• Fossa infraspinata; m. infraspinatus,
• Margo superior; m. omohyoideus’un venter inferior’u tutunur.
• Incisura scapulae ’den n. suprascapularis geçer. Kola ilk 15 derecelik abduksiyon yaptıran m. supraspinatus’un siniridir.
• Fossa subscapularis; m. subscapularis buradan başlar ve bu çukuru doldurur.
• Scapula medial kenarına yapışan kaslar:
- M. levator scapulae
- M. rhomboideus major
- M. rhomboideus minor
- M. serratus anterior
• Processus coracoideus; m. pectoralis minor sonlanır (insersiyo). M. biceps brachii (caput breve) ve m. coracobrachialis
başlar (origo).
• Tuberculum supraglenoidale; m. biceps brachii’nin caput longum’u tutunur.
• Tuberculum infraglenoidale; m. triceps brachii’nin caput longum’u tutunur.
M. brachialis ve m. pectoralis major scapula’ya tutunmaz.
HUMERUS
• Tuberculum minus’a m. subscapularis
• Tuberculum majus’a yukardan aşağı doğru; m. supraspinatus, m. infraspinatus ve m. teres minor tutunur (sit).
• Crista tuberculi minoris’e m. teres major,
• Crista tuberculi majoris’e m. pectoralis major insersiyo yapar.
• Sulcus intertubercularis; tabanına m. latissimus dorsi insersiyo yapar.
M. biceps brachii’nin caput longum’unun tendonu geçer. Bu tendon aynı zamanda omuz ekleminin içinden geçen tek
tendondur.
Collum chirurgicum, humerus’un en zayıf yeridir. Humerus en çok buradan kırılır. Kırıklarında yakın komşuluk
nedeniyle, n. axillaris ile a.v. circumflexa humeri posterior yaralanabilir.
• Sulcus nervi radialis; gövdenin arka yüzündeki bu olukta, n. radialis ile a. profunda brachii
(a. brachialis’in dalı) seyreder.
• Sulcus nervi ulnaris; epicondylus medialis’in arkasındaki bu oluktan, canlıda n. ulnaris geçer.
• Humerus’un suprakondiler kırıklarında; a. brachialis ve n. medianus yaralanabilir.
RADIUS
M. pectoralis minor ve m. biceps brachii humerus’a tutunmaz.
Volkmann’ın iskemik kontraktürü; humerus’un suprakondiler kırıklarında, a. brachialis ve/veya n. medianus
yaralanabilir. A. brachialis’in açılması ya da tıkanması, öncelikle ön kolun fleksor kaslarını etkiler. Kaslarda iskemiye bağlı
oluşan nekrozu takiben fibrozis ve sonuçta kontraktür gelişir.
RADIUS’TAKİ İŞARETLER
- Tuberositas radii
- Processus styloideus radii
- Incisura ulnaris
- Tuberositas pronatoria
- Tuberculum dorsale
• Tuberositas radii; m. biceps brachii insersiyo yapar.
• Processus styloideus; m. brachioradialis insersiyo yapar.
• Karpal kemiklerden os scaphoideum ve os lunatum ile eklem yapar.
• M. pronator quadratus, bir ucu ile ulna’ya diğer ucu ile radius’a tutunan tek kastır. Böylece adı geçen kemiklerin distal
uçlarını bir arada tutar.
ULNA
ULNA’DAKİ İŞARETLER
- Tuberositas ulnae
- Olecranon
- Processus coronoideus
- Incisura trochlearis
Colles kırığı; el ekstensiyondayken, palmar yüz üzerine düşme sonucu olan radius distal uç kırığıdır. Distal parça dorsale
doğru yer değiştirmiş ve açılanmıştır. Yan grafilerde el bileği yemek çatalına benzer bir deformite gösterir.
Smith kırığı; el fleksiyondayken, dorsal yüz üzerine düşme sonucu olan radius distal uç kırığıdır. Kırık parça dorsale değil
palmar tarafa doğru yer değiştirmiştir.
- Incisura radialis
- Crista musculi supinatoris
- Processus styloideus ulnae
• Tuberositas ulnae; m. brachialis (ön kolun esas fleksor kası) insersiyo yapar.
• Olecranon; m. triceps brachii (ön kolun esas ekstensor kası) insersiyo yapar.
EL KEMİKLERİ (OSSA MANUS)
• El iskeletinde toplam 27 kemik vardır (8 karpal, 5 metakarpal, 14 falanks).
EL BİLEĞİ KEMİKLERİ (OSSA CARPI)
Proksimal sıra, lateralden-mediale: Os scaphoideum-Os lunatum-Os triquetrum-Os pisiforme
Distal sıra, lateralden-mediale: Os trapezium-Os trapezoideum-Os capitatum-Os hamatum
• Os scaphoideum; en çok kırılan karpal kemiktir. Avasküler nekrozu kırığa bağlı olarak görülebilir. Proksimal sıranın
en büyük kemiğidir. Enfiye çukurunun tabanını oluşturur.
• Os lunatum; luksasyonu (çıkığı) en çok görülen karpal kemiktir. Çıkığında n. medianus zedelenebilir.
• Os triquetrum; üç köşeli kemiktir.
• Os pisiforme; os triquetrum’un üzerindedir ve sadece bu kemik ile eklem yapar. El bileği eklemine katılmaz.
Proc. styloideus’u olan kemikler (TiMUR);
Os Temporale, os Metacarpale III, Ulna ve Radius
M. flexor carpi ulnaris’in tendonu içinde yer aldığından aynı zamanda sesamoid bir kemiktir.
• Os trapezium; el başparmağı eklemine (art. carpometacarpalis pollicis) katılan karpal kemiktir. Dorsal yüzünden
a. radialis geçer.
• Os trapezoideum; os lunatum ile eklem yapmaz.
• Os capitatum; en büyük karpal kemiktir. En fazla (3) metakarpal kemikle eklem yapan karpal kemiktir.
• Os hamatum; 4. ve 5. metakarpal kemiklerle eklem yapar.
OS COXAE (ILIUM, ISCHIUM, PUBIS)
• Sulcus carpi; palmar tarafta bulunan oluğun iç kenarını os pisiforme ile os hamatum, dış kenarını os trapezium
ile os scaphoideum yapar. Canlıda oluğun kenarlarını retinaculum flexorum birleştirir ve canalis carpi’yi oluşturur.
• Canalis ulnaris (Guyon kanalı); os hamatum ile os pisiforme arasındadır. Üzerinde lig. pisohamatum bulunur.
• Crista iliaca; en yüksek noktası L -L vertebra arası disk seviyesindedir. Lumbal ponksiyon (LP) yapılırken kullanılan
3 4
anatomik bir işarettir.
• Spina iliaca anterior superior (SIAS); şu yapılar tutunur:
- M. sartorius ve m. tensor fascia latae
- Ligamentum inguinale
• Spina iliaca anterior inferior (SIAI); m. quadriceps femoris’in m. rectus femoris başı ve lig. iliofemorale
tutunur.
• Facies auricularis; art. sacroiliaca’ya katılan eklem yüzüdür.
• Linea glutealis; gluteal kasların yapışma yerleridir.
• Fossa iliaca; m. iliacus’un başladığı çukurdur.
• Tuber ischiadicum; oturur pozisyonda gövde ağırlığını yere iletir.
• Spina ischiadica; incisura ischiadica major ile minor’u ayırır. N. pudendus’un anestezisi için anatomik işarettir.
Spina ischiadica’ya tutunanlar; m. ischiococcygeus (m. coccygeus), m. gemellus superior, lig. sacrospinale.
• Incisura ischiadica major; içinden geçen m. piriformis ile foramen suprapiriforme ve infrapiriforme’ye ayrılır.
• Incisura ischiadica minor; spina ischiadica ile tuber ischiadicum arasındadır.
• Foramen obturatum; bu deliği membrana obturatoria kapatır.
• Tuberculum pubicum; lig. inguinale’nin medial ucu buraya tutunur.
• Fossa acetabuli; bu çukurun yapısına kemiğin her üç bölümü de katılır.
• Facies lunata; kalça eklemine katılan eklem yüzüdür.
• Lig. sacrospinale, sık olarak vagina’nın kaldırma ameliyatlarında kullanılır.
• Mesane kaldırma ameliyatlarında lig. pectineum; Cooper ligamenti kullanılır.
Foramen ischiadicum majus
M. piriformis deliği ikiye böler.
Foramen suprapiriforme’den:
• v. a. n. gluteus superior
Foramen infrapiriforme’den:
• v. a. n. gluteus inferior
• a. v. pudenda interna
• n. pudendus
• n. ischiadicus
• n. cutaneus femoris posterior
Foramen ischiadicum minus
M. obturatorius internus’un tendonu
• a. v. pudenda interna
• n. pudendus
PELVIS
• Yanlarda ve önde iki os coxae, arkada sacrum ve os coccygis’in birleşmesi ile meydana gelir.
• Pelvis major (yalancı pelvis); arkada beşinci lumbal vertebra ve basis ossis sacri, yanlarda fossa iliaca’lar ve önde
de karın ön duvarının alt bölümüyle sınırlanır. Pelvis major’da; caecum, ileum ve colon sigmoideum bulunur.
• Pelvis minor (gerçek pelvis, doğum pelvisi); arkada os sacrum ve os coccygis, önde ve yanlarda da ischium
ve pubis’le sınırlanır. Mesane, rektum, üreter’lerin son bölümleri ve iç genital organları içerir.
• N. pudendus ile a. v. pudenda interna, hem for. ischiadicum majus’tan hem de for. ischiadicum minus’tan geçer.
Bu damar sinir paketi daha sonra m. obturatorius internus ile fascia obturatoria arasında oluşmuş canalis pudendalis
(Alcock kanalı)’ten geçerek perine bölgesinde dağılır.
• For. infrapiriforme’den geçen yapıların en medialde olanı n. pudendus, en lateralde olanı n. ischiadicus’tur.
1
• Linea terminalis; pelvis minor’un üst girişinin (apertura pelvis superior) sınırını yapar. Arkada S vertebradaki
promontorium’dan başlayıp, önde symphysis pubica üzerinde birleşen hayali bir çizgidir. Linea terminalis’in üstünde kalan
pelvis bölümüne pelvis major, altında kalana ise pelvis minor denir.
Yapısına katılan kemik yapılar;
- Promontorium
- Line arcuata
- Pecten ossis pubis
- Crista pubica
Apertura pelvis superior çapları
• Diameter transversa; linea terminalis üzerinde en uzak iki noktayı birleştirir diye de tarif edilebilir. En geniş pelvis çapıdır.
Ortalama 13 - 13,5 cm’dir.
• Diameter obliqua; art. sacroiliaca ile eminentia iliopubica arasındaki çaptır. Sağ ve sol olarak iki tanedir. Ortalama
12-12,5 cm’dir.
• Conjugata anatomica; promontorium ile symphysis pubica’nın üst kenarı arasındaki mesafedir (12 cm).
• Conjugata vera (obstetrica); promontorium ile symphysis pubica’nın arka yüzünün orta noktası arasındaki mesafedir.
Apertura pelvis superior ile ilgili en dar mesafedir (11 cm).
• Conjugata diagonalis; promontorium ile symphysis pubica’nın alt kenarı arasındaki mesafedir. Vaginal tuşe ile ölçülebilen
tek mesafedir (12,5 cm).
FEMUR (OS FEMORIS)
• Trochanter major;
M. gluteus medius ve minimus ile uyluğun dış rotatorları tutunur. İç yüzündeki fossa trochanterica’ya, m. obturatorius
externus yapışır.
• Trochanter minor;
M. iliopsoas sonlanır.
• Linea aspera;
M. adductor magnus sonlanır.
M. vastus lateralis ve medialis başlar.
• Tuberculum adductorium;
M. adductor magnus’un arka kısmı (hamstring başı) sonlanır.
• Fossa intercondylaris
• Linea intercondylaris
• Tuberositas glutea
• Linea pectinea
• Facies patellaris
• Facies poplitea
PATELLA
• İskeletteki en büyük susamsı (sesamoid) kemiktir.
• M. quadriceps femoris’in tendonunun (lig. patellae) içindedir.
• Kolun ve önkolun hareketleri ile ilgili kaslardan scapula‛ya tutunmayanlar... M. pectoralis major ve m. brachialis
• Humerus‛taki tuberculum minus‛a insersiyo yapan TEK kas... Musculus subscapularis
• Humerus‛taki tuberculum majus‛ta sona eren kaslar... Musculus supraspinatus, musculus infraspinatus ve musculus teres minor (yukarıdan aşağıya doğru)
• Sulcus intertubercularis‛e insersiyo yapan TEK kas... Musculus latissimus dorsi
• Sulcus intertubercularis‛te seyreden TEK tendon... Musculus biceps brachii‛nin caput longum‛u
• Crista tuberculi minoris‛e tutunan TEK kas... Musculus teres major
• Crista tuberculi majoris‛e tutunan TEK kas... Musculus pectoralis major
• Oturur pozisyondayken gövde ağırlığını yere ileten yapı... Tuber ischiadicum
• Spina ischiadica‛ya tutunanlar... M. ischiococcygeus, m. gemellus superior ve lig. sacrospinale
• Pudendal anestezi için kullanılan anatomik işaret... Spina ischiadica (erkekte rectum‛dan, kadında vagina‛dan palpe edilebilir)
• Foramen ischiadicum majus, m. piriformis tarafından iki deliğe ayrılır...
- Foramen suprapiriforme ‛den a. glutea superior, v. glutea superior ve n. gluteus superior geçer (m. piriformis ve m. gluteus minimus arasından)
- Foramen infrapiriforme‛den a. glutea inferior, v. glutea inferior, n. gluteus inferior, n. pudendus, a. pudenda interna, v. pudenda interna, n. cutaneus femoris posterior ve n. ischiadicus geçer (musculus piriformis ve musculus gemellus superior arasından)
• Foramen ischiadicum majus‛tan geçen kas... Musculus piriformis
• Foramen ischiadicum minus‛tan geçen kas... Musculus obturatorius internus
• Hem foramen ischiadicum majus hem de foramen ischiadicum minus‛tan geçen yapı... N. pudendus, a. pudenda interna ve v. pudenda interna
• Pelvis major ile pelvis minor arasındaki sınır... Linea terminalis (apertura pelvis superior‛un sınırı)
• Vaginal tuşe ile ölçülebilen apertura pelvis superior mesafesi... Conjugata diagonalis
• Apertura pelvis superior ile ilgili en dar ve gebelikte hiç değişmeyen mesafe... Conjugata vera (obstetrica)
• Femur‛daki önemli yüzey işaretleri... Trochanter major, trochanter minor, tuberositas glutea, linea pectinea, linea aspera, facies poplitea, tuberculum adductorium, fossa intercondylaris ve linea intercondylaris
• Femur‛un trochanter minor‛una tutunan TEK kas... Musculus iliopsoas
• Femur‛un trochanter major‛una tutunan kaslar... M. gluteus medius ve m. gluteus minimus ile dış rotator kaslar
• Femur‛un fossa trochanterica‛sına tutunan TEK kas... Musculus obturatorius externus
• Tuberculum adductorium‛a tutunan kas... M. adductor magnus‛un arka (hamstring) başı
• Tibia‛daki önemli yüzey işaretleri... Tuberositas tibiae, area intercondylaris anterior, area intercondylaris posterior, eminentia intercondylaris, tuberculum intercondylare mediale, tuberculum intercondylare laterale, linea musculi solei, incisura fibularis
• Fibula‛nın proksimal kırıklarından etkilenen yapı... Nervus fibularis (peroneus) communis
• Caput fibulae‛de sona eren kas... Musculus biceps femoris
• Caput fibulae‛den başlayan kas... Musculus fibularis longus
• Malleolus lateralis‛in arkasından geçenler... Musculus fibularis longus, musculus fibularis brevis, nervus suralis ve vena saphena parva
• Kas ya da tendon tutunmayan (ya da sadece ligament tutunan) tarsal kemik... Talus
• Talus‛un eklem yaptığı kemikler... Tibia, fibula, calcaneus ve os naviculare
• Calcaneus‛un eklem yaptığı kemikler... Talus ve os cuboideum
• Calcaneus‛taki önemli yüzey işaretleri... Sustentaculum tali, trochlea fibularis
• En sık kırılan tarsal kemik... Calcaneus
• Sulcus tendinis musculi flexoris hallucis longi... Calcaneus ve talus‛ta
• Sulcus tendinis musculi fibularis longi... Calcaneus ve os cuboideum‛da
• Sinus tarsi... Talus ve calcaneus arasında
COLUMNA VERTEBRALIS ve KOSTALAR
• Nervus spinalis‛lerin geçtiği açıklık... Foramen intervertebrale
• Servikal vertebraların karakteristik özellikleri... Processus transversus‛larında bulunan foramen transversarium. C7 hariç bu deliklerden arteria vertebralis ve vena vertebralis geçer.
• Processus uncinatus (uncus corporis)‛lar hangi vertebrada... C3-C7 (T1) (bu çıkıntılar unkovertebral eklemi (Luschka eklemi) yapar)
• Arteria carotis communis kompresyonu yapılan tuberculum caroticum hangi vertebrada... C6
• Atipik servikal vertebralar... 1, 2, 7
• Sulcus (canalis) arteria vertebralis hangi kemikte... Atlas (C1) (fovea dentis de bu kemikte)
• Dens axis‛i pozisyonunda tutan esas ligament... Ligamentum transversum atlantis
• Torakal vertebraların karakteristik özelllikleri... Gövdelerinin yan yüzlerinde ve transvers çıkıntılarında kaburgalar için bulunan eklem yüzleri (fovea costalis)
• Kaburga başları için, gövdesinde en fazla eklem yüzü bulunan torakal vertebra... T1 (1,5 eklem yüzü var), en az olan T9 (sadece 0,5 eklem yüzü var)
• Gövdesinde tam eklem yüzü olan torakal vertebralar... 1, 10, 11, 12 (11 ve 12‛nin processus transversus‛larında eklem yüzü yok!)
• Lumbal vertebraların karakteristik özellikleri... Processus mammillaris ve processus accessorius‛lar
• Promontorium hangi kemiğe aittir... Os sacrum/S1 ve cavitas tympani‛nin iç duvarı üzerinde
• Sacrum‛daki crista sacralis mediana‛yı hangisi oluşturur... İlk dört sakral vertebranın processus spinosus‛ları (cornu sacrale, S5‛in processus articularis inferior‛larının kalıntıları)
• Fonticulus posterolateralis (mastoideus); (Asterion) İlk yılın sonuna kadar kapanır.
• Fonticulus anterolateralis (sphenoidalis); (Pterion) ilk 6 ayda kapanır. Pterion, yandan gelen künt travmalarda
kırılan noktadır. Kırıklarında iç tarafta seyreden a. meningea media’nın kanamasına bağlı epidural (ekstradural)
hemoraji olur.
FOSSA CRANII’LERDEKİ AÇIKLIKLAR
FOSSA CRANII ANTERIOR
• Crista galli
• Foramen caecum
• Os ethmoidale’nin lamina cribrosa’sı
FOSSA CRANII POSTERIOR
• Foramen magnum
• Foramen jugulare
• Canalis nervi hypoglossi
• Porus (meatus) acusticus internus
• Clivus
• Canalis condylaris
• Protuberentia occipitalis interna
• Sulcus sinus sigmoidei
• Eminentia cruciformis
FOSSA CRANII MEDIA
• Tuberculum sellae (processus clinoideus medius)
• Fossa hypophysialis
• Dorsum sellae (processus clinoideus posterior)
• Sulcus caroticus
• Sulcus chiasmaticus
• Fissura orbitalis superior
• Canalis opticus
• Tegmen tympani
• Impressio trigeminalis
• Eminentia arcuata
• Foramen rotundum
• Foramen ovale
• Foramen spinosum
• Foramen lacerum
• Canalis pterygoideus
ORBITA’NIN DUVARLARI
• Üst duvar (paries superior); başlıca frontal kemiğin pars orbitalis’i yapar. Apekse yakın küçük bir bölümünü sfenoid
kemiğin ala minor’u oluşturur. Glandula lacrimalis, bu duvarın dış bölümündeki çukurda oturur.
• Dış duvar (paries lateralis); sfenoid kemiğin ala major’u ile zigomatik kemiğin processus frontalis’i yapar.
• İç duvar (paries medialis); arkadan-öne doğru; sfenoid, etmoid kemiğin lamina orbitalis’i, lakrimal ve maksilla yapar.
(SELaM veya SELMa olarak kodlanabilir).
• Alt duvar (paries inferior); maksilla, zigomatik ve palatin yapar. Duvarın en büyük bölümünü, orbita boşluğunu sinus
maxillaris’ten ayıran maksilla’nın facies orbitalis’i oluşturur (ZİMPAra olarak kodlanabilir).
• FISSURA ORBITALIS SUPERIOR; orbita’yı fossa cranii media’ya bağlar. İçinden; n. oculomotorius, n. trochlearis
ve n. abducens, n. ophthalmicus dalları, (n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris), v. ophthalmica superior ve bazen
v. ophthalmica inferior geçer.
• FISSURA ORBITALIS INFERIOR; orbita’yı, fossa pterygopalatina’ya bağlar. İçinden; n. maxillaris ve onun
zigomatik dalı, a.v. infraorbitalis ve v. ophthalmica inferior’un plexus pterygoideus’la olan küçük bağlantı dalları geçer.
N. maxillaris bu açıklıktan geçtikten sonra n. infraorbitalis adını alır.
Fissura orbitalis inferior ve foramen stylomastoideum basis cranii interna’dan, foramen rotundum ve canalis pterygoideus
ise basis cranii externa’dan görülmez.
ANULUS TENDINEUS COMMUNIS
(ZINN HALKASI)
İçinden geçen yapılar:
• N. abducens
• N. oculomotorius
• N. nasociliaris
• N. opticus
• A. ophthalmica
• V. ophthalmica (bazen)
İçinden geçmeyenler:
• N. trochlearis
• N. lacrimalis
• N. frontalis
CAVITAS NASI’NİN DUVARLARI
• Üst duvar; önden-arkaya doğru nazal, frontal, etmoid ve sfenoid kemik (NeFES olarak kodlanabilir).
• Alt duvar (sert damak); maksilla ve palatin kemiğin lamina horizontalis’i (palatum durum = sert damak).
• İç duvar (septum nasi); başlıca etmoid kemiğin lamina perpendicularis’i, vomer ve cartilago septi nasi yapar.
Ön-üst bölümüne; os nasale ve frontal kemiğin spina nasalis’i, arka-üst bölümüne; sfenoid kemiğin rostrum sphenoidale
ve crista sphenoidalis’i, alt bölümüne de; maksilla’nın crista nasalis’i ile palatin kemiğin crista nasalis’i katılır.
• Dış duvar; etmoid kemiğin uzantıları olan concha nasalis superior ve media, concha nasalis inferior, maksilla’nın
processus frontalis’i, os nasale, os lacrimale, palatin kemiğin lamina perpendicularis’i ve sfenoid kemiğin processus
pterygoideus’unun lamina medialis’i yapar.
• Os zygomaticum, burun boşluğu duvarlarına katılmaz.
• Vomer ve os frontale burun boşluğunun dış duvarına katılmaz.
• Vomer 4 kemikle eklem yapar: Maxilla, os palatinum, os ethmoidale ve os sphenoidale.
• Concha nasalis inferior 4 kemikle eklem yapar: Maxilla, os palatinum, os ethmoidale ve os lacrimale.
FOSSA TEMPORALIS
Fossa infratemporalis’in sınırları
Arcus zygomaticus’un yukarısında kalan çukur alandır.
İçinde bulunan anatomik yapılar
• M. temporalis
• N. facialis’in temporal dalları
• A.v. temporalis superficialis
• N. auriculotemporalis
• Pterion; sfenoid’in büyük kanadı ile temporal, frontal ve paryetal kemiklerin bir araya gelerek, “H” harfi şeklinde
bir görünüm oluşturdukları noktadır. Bu noktanın hemen derininde a. meningea media’nın ön dalı bulunur. Sulcus
lateralis cerebri’nin (sylvian oluğu) ön ucu bu nokta ile aynı hizadadır.
• Arcus zygomaticus’un altındaki açıklıkla, fossa infratemporalis’e bağlanır. Bu açıklıktan m. temporalis geçer.
FOSSA INFRATEMPORALIS
• Bu fossa; arcus zygomaticus’un altında kalan açıklık ile fossa temporalis’e, fissura pterygomaxillaris ile de fossa
pterygopalatina’ya bağlanır.
• Fissura pterygomaxillaris, maksilla’nın arkası ile sfenoid kemiğin processus pterygoideus’u arasında kalan bir yarıktır.
A. maxillaris, bu yarık aracılığıyla fossa infratemporalis’ten fossa pterygopalatina’ya geçer.
• Fossa infratemporalis; foramen ovale ve foramen spinosum ile fossa cranii media’ya bağlanır.
• Foramen mandibulae’de bu fossa’dadır.
İçinde bulunan anatomik yapılar
• A. maxillaris ve dalları; bu fossada verdiği dalların en önemlisi a. meningea media’dır.
• Parotis bezinin derin parçası
• Ganglion oticum; n. glossopharyngeus’la ilgili parasempatik gangliondur.
• M. temporalis’in insersiyosu; bu kas hem fossa temporalis’te, hem de fossa infratemporalis’tedir.
• M. pterygoideus medialis ve m. pterygoideus lateralis
• N. mandibularis ve dalları (n. lingualis, n. alveolaris inferior ve n. auriculotemporalis).
• Chorda tympani; n. facialis’in dalıdır.
• Plexus pterygoideus; çiğneme kaslarının venlerinin oluşturduğu pleksustur.
FOSSA PTERYGOPALATINA
Fossa infratemporalis’in derininde, maxilla’nın arkasında, orbita’nın apex’ine yakın piramit şeklinde bir boşluktur.
İçinde bulunan anatomik yapılar
• N. maxillaris
• A. maxillaris’in terminal parçası; bu arter hem fossa infratemporalis’te, hem de fossa pterygopalatina’dadır.
• Ganglion pterygopalatinum; n. facialis’in parasempatik ganglionudur.
• N. canalis pterygoidei (Vidian siniri)
CRANIUM
• Calvaria‛nın yapısına katılan kemikler... Os frontale, os parietale, os occipitale ve os temporale
• Os frontale üzerindeki önemli anatomik işaretleri... Incisura supraorbitalis, incisura ethmoidalis, Glabella, fossa glandulae lacrimalis, sutura metopica, for. caecum.
• Yenidoğan kranyumunda tüm fontanellerin yapısına katılan kemik... Os parietale • Os parietale‛nin eklem yaptığı kemikler... SOFT (Sfenoid, Oksipital, Frontal, Temporal), dört köşesi vardır (angulus
• Os parietale‛nin iç yüzünde bulunan oluklar... Sulcus arteriae meningea mediae
• Os ethmoidale üzerinde bulunan önemli anatomik işaretler... Lamina perpendicularis, lamina cribrosa (nn. olfactorii‛nin [I] uzantıları buradan kafa içine girer), crista galli (falx cerebri tutunur), labyrinthus ethmoidalis, concha nasalis superior ve media
• Ön kafa tabanı kırığında, etmoid kemiğin lamina cribrosa‛sı kırılır ve burundan kanlı BOS (beyin omurilik sıvısı) gelir. Buna BOS rhinorrhea‛si (BOS rinoresi) denir.
• Septum nasi‛nin en büyük bölümünü oluşturan nörokranyum kemiği... Os ethmoidale (lamina perpendicularis kısmıyla). Septum nasi‛nin arka-alt kısmını oluşturan visserokranyum kemiği vomer‛dir.
• Os occipitale‛nin eklem yaptığı kemikler... Sfenoid, temporal, paryetal ve atlas
• Os occipitale üzerindeki önemli anatomik işaretler... For. magnum, clivus, canalis nervi hypoglossi, canalis condylaris, tuberculum pharyngeum, eminentia cruciformis, linea nuchae‛ler, fossa cerebralis ve fossa cerebellaris
• Foramen magnum‛dan geçen yapılar... Medulla oblongata ve zarları, arteria vertebralis‛ler ve dalları olan arteria spinalis anterior, arteria spinalis posterior‛lar, C1-3‛ün meningeal dalları ve nervus accessorius‛un pars spinalis‛i, ligamentum apicis dentis ve membrana tectoria.
SPOT BİLGİLER
• Os sphenoidale üzerindeki açıklık ve yapılar... Canalis opticus, sulcus prechiasmaticus, fissura orbitalis superior, for. ovale, for. spinosum, for. rotundum, canalis pterygoideus, sulcus caroticus (a. carotis interna geçer), sulcus tubae auditivae, sella turcica, proc. clinoideus‛lar.
• Canalis opticus‛tan geçenler... A. ophthalmica, n. opticus [II], a. ve v. centralis retinae
• Fissura orbitalis superior‛dan geçenler... V1 (nervus ophthalmicus)‛in dalları (nervus lacrimalis, nervus frontalis, nervus nasociliaris), nervus oculomotorius(III), nervus trochlearis (IV), nervus abducens (VI) ve vena ophthalmica superior
• Sella turcica‛nın bulunduğu kemik... Os sphenoidale (Sella turcica = tuberculum sellae + dorsum sellae + fossa hypophysialis)
• Tentorium cerebelli‛nin ön uçlarının tutunduğu kemik... Os sphenoidale (processus clinoideus anterior ve processus clinoideus posterior‛a tutunur)
• Foramen rotundum‛dan geçen... N. maxillaris (V2)
• Foramen ovale‛den geçenler... N. mandibularis (V3) ve bazen n. petrosus minor
• Foramen spinosum‛dan geçen... A. meningea media (dura mater‛in esas arteri, kanamasında epidural hematom olur)
• Os temporale üzerindeki açıklık ve yapılar... Fossa mandibularis (çene eklemi), fissura petrotympanica (n. facialis‛in dalı olan chorda tympani geçer), canalis caroticus (arteria carotis interna geçer), impressio trigeminalis (gang. trigeminale oturur), tegmen tympani, porus (meatus) acusticus internus (nervus facialis ve duyu kökü olan nervus intermedius, nervus vestibulocochlearis, arteria labyrinthi ve vena labyrinthi), foramen stylomastoideum (canalis nervi facialis‛in dış ağzıdır), canalis musculotubarius, eminentia arcuata (hemen derininde canalis semicircularis anterior bulunur).
• Pars petrosa‛daki önemli anatomik işaretler... Tegmen tympani, canalis caroticus, eminentia arcuata, impressio trigeminalis, porus (meatus) acusticus internus, canalis musculotubarius ve canalis nervi facialis.
• Foramen jugulare... Os temporale ile os occipitale arasında, sinus petrosus inferior (en öndekidir, vena jugularis interna‛ya açılır), nervus glossopharyngeus, nervus vagus, nervus accessorius ve vena jugularis interna (veya sinus sigmoideus) ve birkaç küçük meningeal arter geçer.
• Foramen lacerum... Os temporale, os occipitale ve os sphenoidale arasında, çatısından; arteria carotis interna ve nervus canalis pterygoidei (Vidian siniri) geçer.
• Orta kafa tabanı kırığında, temporal kemik kırılır ve kulaktan kanlı BOS gelir (BOS otorrhea‛si; BOS otoresi)
• Canalis nasolacrimalis‛i oluşturan kemikler... Concha nasalis inferior, maxilla ve os lacrimale
• En çok kırılan visserokranyum kemiği... Os nasale (maxilla ile birlikte apertura piriformis‛i sınırlar)
• Arcus zygomaticus‛u oluşturan kemikler... Os zygomaticum ve os temporale
• Hem orbita, hem cavitas nasi, hem de cavitas oris‛in yapısına katılan kemikler... Maxilla ve os palatinum
• Apertura piriformis‛i oluşturan kemikler... Maxilla ve os nasale
• Palatum durum‛u oluşturan kemikler... Maxilla ve os palatinum (ağız boşluğunun tavanı aynı zamanda burun boşluğunun tabanıdır)
• Spina nasalis anterior‛u oluşturan kemik... Maxilla
• Spina nasalis posterior‛u oluşturan kemik... Os palatinum
• Os palatinum‛daki önemli işaretler... Crista conchalis, crista ethmoidalis (bu yapılar maxilla‛da da var)
• Septum nasi osseum‛un arka alt kısmını oluşturan kemik... Vomer
• Vomer‛in eklem yaptığı kemikler... Maxilla, os palatinum, os ethmoidale ve os sphenoidale
• Mandibula‛da bulunan açıklıklar ve önemli yapılar... Foramen mentale (alt 2. premolar seviyesinde), spina mentalis (m. genioglossus ve m. geniohyoideus tutunur), gonion, gnathion, fossa sublingualis, fossa submandibularis, linea mylohyoidea, fossa digastrica, proc. coronoideus, proc. condylaris, linea obliqua.
• Mandibula‛ya tutunan kaslar... 4 çift çiğneme kası (m. temporalis, m. masseter, m. pterygoideus lateralis, m. pterygoideus medialis), musculus genioglossus, musculus geniohyoideus, musculus mylohyoideus ve musculus digastricus‛un venter anterior‛u
• Mandibula‛nın eklem yaptığı tek kemik... Os temporale
• Kranyumdaki sutura‛lar... Sutura coronalis (os parietale ve os frontale arasında), sutura sagittalis (iki tarafın os parietale‛leri arasında), sutura lambdoidea (iki tarafın os parietale‛leri ile os occipitale arasında), sutura metopica (os frontale‛de), sutura squamosa (os parietale ile os temporale arasında), sutura palatina mediana, sutura palatina transversa
• Fontaneller... Fonticulus anterior (os frontale ile os parietale‛ler arasında, kapanınca buraya bregma denilir), fonticulus posterior (os occipitale ile os parietale‛ler arasında, kapanınca buraya lambda denilir), fonticulus anterolateralis (os temporale, os frontale, os sphenoidale ve os parietale arasında, kapanınca buraya pterion denilir), fonticulus posterolateralis (os temporale, os occipitale ve os parietale arasında, kapanınca buraya asterion denilir)
• Fossa cranii media‛daki açıklıklar... Foramen ovale (n. mandibularis [V3] ve n. petrosus minor geçer),
foramen rotundum (n. maxillaris [V2] geçer), foramen spinosum (a. meningea media geçer), foramen
lacerum,canalis opticus (n. opticus [II], a. ophthalmica, a. ve v. centralis retinae geçer), canalis caroticus ve sulcus caroticus (her ikisinden de a. carotis interna geçer), fissura orbitalis superior (n. oculomotorius [III], n. trochlearis [IV], n. ophthalmicus [V1]‛un dalları [n. frontalis, n. lacrimalis ve n. nasociliaris], n. abducens [VI] ve genellikle oftalmik venler geçer)
• Fossa cranii posterior‛daki açıklıklar... Foramen magnum (medulla oblongata ve zarları, n. accessorius‛un [XI] pars spinalis‛i, C
1-3 spinal sinirlerin meningeal dalları, lig. apicis dentis ve membrana tectoria geçer), canalis nervi hypoglossi (n.
hypoglossus [XII] geçer), foramen jugulare (Sinus petrosus inferior, n. gossopharyngeus [IX], n. vagus [X], n. accessorius [XI] ve sinus sigmoideus [v. jugularis interna] geçer), meatus acusticus internus (n. facialis [VII], n. vestibulocochlearis [VIII], a. ve v. labyrinthi geçer)
• Fissura orbitalis inferior ve foramen stylomastoideum kafa tabanı çukurlarında görülmez.
• Foramen rotundum kafa tabanı iç yüzünden görülüp, dış yüzünden görülemez.
• Orbita‛nın medial duvarındaki kemikler... Orbita‛nın medial duvarında arkadan öne doğru; os sphenoidale, os ethmoidale, os lacrimale ve maxilla bulunur (SELaM)
• Orbita‛nın tabanını oluşturan kemikler...Os zygomaticum, maxilla, os palatinum (ZıMPara)
• Glandula lacrimalis orbita‛nın neresinde... Üst duvarın dış bölümünde
• Fissura orbitalis superior, hangi boşlukları birleştirir... Orbita ile fossa cranii media‛yı
• Fissura orbitalis inferior, hangi boşlukları birleştirir... Orbita ile fossa pterygopalatina‛yı
• Fissura orbitalis superior‛dan geçenler... V1 (nervus ophthalmicus)‛in dalları (nervus lacrimalis, nervus frontalis, nervus nasociliaris), nervus oculomotorius(III), nervus trochlearis (IV), nervus abducens (VI), vena ophthalmica superior ve bazen vena ophthalmica inferior
• Fissura orbitalis superior‛dan geçtiği halde Zinn halkasından geçmeyenler... N. trochlearis, n. frontalis, n. lacrimalis ve v. ophthalmica‛lar
• Zinn halkasından geçtiği halde fissura orbitalis superior‛dan geçmeyenler... N. opticus ve a. ophthalmica
• Hem fissura orbitalis superior hem de Zinn halkasından geçen ortak yapılar... N. oculomotorius, n. abducens ve n. nasociliaris
• Fissura orbitalis inferior ‛ dan geçenler... N. maxillaris, n. zygomaticus, a. infraorbitalis ve v. infraorbitalis
• Cavitas nasi‛nin tavanını oluşturan kemikler... Önden arkaya doğru os nasale, os frontale, os ethmoidale ve os sphenoidale (NeFES)
• Cavitas nasi‛nin tabanını oluşturan kemikler... Os palatinum + maxilla (cavitas nasi‛nin tabanı aynı zamanda cavitas oris‛in tavanıdır)
• Burun iskeletine katılmayan kemik... Os zygomaticum
• Pterion‛un yapısına katılan kemiker... Os parietale, os frontale, os sphenoidale ve os temporale
• Arteria meningea media‛nın ön dalının yerini belirleyen anatomik oluşum... Pterion (aynı zamanda cortex cerebri‛de sulcus lateralis cerebri‛nin başlangıcı da pterion hizasındadır)
• Fossa infratemporalis‛te bulunan yapılar... Musculus temporalis, musculus pterygoideus medialis ve musculus pterygoideus lateralis, parotis bezinin derin parçası, chorda tympani, ganglion oticum, arteria maxillaris ve dalları (arteria meningea media), plexus pterygoideus, nervus mandibularis ve dalları (nervus auriculotemporalis, nervus alveolaris inferior ve nervus lingualis)
• Fossa infratemporalis ile ilgili açıklıklar... Foramen ovale, foramen spinosum ve foramen mandibulae (FIT OSMan)
• Fossa pterygopalatina‛da bulunan yapılar... Nervus maxillaris, ganglion pterygopalatinum, nervus canalis pterygoidei (Vidian siniri), arteria maxillaris ve dalları
• Fossa pterygopalatina‛nın bağlantıları... Foramen rotundum ve canalis pterygoideus ile fossa cranii media‛ya, foramen sphenopalatinum ile cavitas nasi‛ye, foramen palatinum majus ve minora‛lar ile ağız boşluğuna, fissura orbitalis inferior ile orbita‛ya ve fissura pterygomaxillaris ile fossa infratemporalis‛e bağlanır
• Fossa infratemporalis ile fossa pterygopalatina‛yı birleştiren, içinden arteria maxillaris‛in geçtiği açıklık... Fissura pterygomaxillaris
• Arteria sphenopalatina‛nın geçtiği delik... Foramen sphenopalatinum
• Hem fossa temporalis, hem de fossa infratemporalis‛te bulunan yapı... Nervus auriculotemporalis, musculus temporalis
• Hem fossa pterygopalatina, hem de fossa infratemporalis‛te bulunan yapı... Arteria maxillaris
KRANYUM KEMİKLERİ
1. Aşağıda verilen “etmoid kemiğe ait oluşum – ilgili olduğu anatomik yapı” eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?
A) Labyrinthus ethmoidalis - Concha nasalis inferior
B) Crista galli - Falx cerebri
C) Lamina perpendicularis - Septum nasi
D) Lamina cribrosa - Nervi olfactorii
E) Labyrinthus ethmoidalis - Cellulae ethmoidales
Doğru cevap: A
2. Clivus aşağıdaki kemiklerden hangisinde yer alır?