-
Współczesna protetyka stomatologiczna zaj-muje się szeroko
pojętą rehabilitacją ukła-du stomatognatycznego. Uzupełnienia
protetyczne powinny odtwarzać estetykę utraconych zębów,
co jest niezwykle ważne w przypadku uzupeł-nienia braków
w odcinku przednim. Równie ważne jest to, by protezy
w prawidłowy sposób odtwarzały utracone funkcje narządu żucia.
Rozwój stomatolo-gii, a szczególnie protetyki, daje nam coraz
większy wachlarz możliwości zastosowania odpowiedniej metody
uzupełnienia utraconych zębów dla dane-go przypadku. Starzenie się
społeczeństwa stwarza coraz większe zapotrzebowanie
na wykonawstwo uzupełnień protetycznych, jakimi
są protezy. Jednak również wśród młodych ludzi rośnie
zapotrzebowa-nie na wszelkiego rodzaju uzupełnienia
protetyczne. Dla pacjenta, który nie jest zadowolony
ze swojego uśmiechu, kształtu, koloru przednich zębów,
idealnym rozwiązaniem będą licówki. Często młodzi pacjenci tracą
swoje zęby w wyniku próchnicy, chorób przy-zębia czy urazów.
Do uzupełnienia brakujących po-jedynczych zębów najlepszym
rozwiązaniem będzie zastosowanie implantów (fot. 1). Istnieje
jednak dużo przeciwwskazań co do stosowania takiej metody
od-budowy uzębienia. Najczęściej jest to koszt takiego zabiegu
– nie każdy jest w stanie się na niego zde-cydować.
Alternatywą może być wykonanie mostu. Mosty jako stałe uzupełnienia
protetyczne stwarzają warunki bardzo zbliżone
do fizjologicznych. W dzisiej-
Zastosowanie stopów metali nieszlachetnych w protetyce
stomatologicznej
dr hab. n. med. Janusz Borowicz1, mgr inż. tech.
dent. Anna Modzelewska1, dr n. med. Katarzyna Sarna-Boś1,
lic. tech. dent. Aleksandra Ropa2
szych czasach mosty na podbudowie metalowej lico-wane
ceramiką są bardzo popularne i powszechnie stosowane.
Prawidłowo wykonany most jest w stanie idealnie odtworzyć
utracone zęby pacjenta, a podbu-dowa metalowa zapewnia
doskonałą wytrzymałość całej konstrukcji, co przekłada się
na trwałość takiego uzupełnienia.
Czyste metale nie są właściwie stosowane w protetyce
stomatologicznej, przede wszystkim ze względu na ich
niską wytrzymałość. Używane są stopy (fot. 2), czyli
mieszaniny co najmniej dwóch różnych metali. Stopy powstają
w procesie przeta-piania metali, które mają wchodzić
w ich skład, przez co razem uzyskują dużo lepsze
właściwości fizyko-chemiczne niż osobno. We współczesnej
protetyce wykorzystuje się zarówno stopy metali nieszlachet-nych,
jak i szlachetnych. Częściej jednak stosuje się stopy metali
nieszlachetnych (ze względu na ich niższą cenę,
a także większą wytrzymałość). Stopy nieszlachetne
wykorzystuje się do wykonawstwa m.in. wkładów
koronowo-korzeniowych (fot. 3-4), które umożliwiają przywrócenie
utraconego kikuta zęba i odbudowanie go za pomocą
korony. Dobrą al-ternatywą dla tradycyjnych, akrylowych protez
częś-ciowych są protezy szkieletowe, które wykonuje się
ze stopu chromowo-kobaltowego. Ze stopów me-tali można
wykonywać także całe korony i wkłady koronowo-korzeniowe,
które są tanie i wytrzymałe. Bardzo dobrze sprawdzą się
jako korony na zęby
TITLE: The use of base metal alloys
in prosthodonticsSTRESZCZENIE: Celem artykułu jest
przedstawienie szerokiego zastosowania stopów nieszlachetnych
w wykonawstwie uzupełnień protetycznych. Omówione zostały
zadania współczesnej protetyki stomatologicznej, różne podziały
protez stomatologicznych oraz charakterystyka protez stałych
i ruchomych. W artykule zawarto również charakterystykę
metali i ich stopów oraz wymagania stawiane tym materiałom.
Przeanalizowano również problem, jakim jest korozja stopów metali
stosowanych w jamie ustnej. Przedstawiono różne metody
wykonywania konstrukcji metalowych, tj.: tradycyjne odlewnictwo,
system CAD/CAM oraz technologię SLS.SŁOWA KLUCZOWE: stopy metali,
metale nieszlachetne, uzupełnienia protetyczne, protetyka
stomatologiczna, korony, mosty, wkłady koronowo-korzeniowe, protezy
szkieletowe, uzupełnienia protetyczne ruchome, uzupełnienia
protetyczne stałeSUMMARY: The aim of the paper
is to present a wide range of base metal alloys
in the manufacture of prosthodontic restorations. The
tasks of contemporary prosthodontics, various classifications
of dentures and the characteristics
of fixed and removable dentures are discussed. The article
also presents the characteristics of metals and their alloys
as well as the requirements for these materials. The
issue of the corrosion of metal alloys in the oral
cavity has also been analysed. Various methods of fabricating
metal structures have been presented, i.e. traditional
molding, CAD/CAM system and the SLS technology.KEYWORDS: metal
alloys, base metals, prosthodontic restorations, prosthodontics,
crowns, bridges, cast post and cores, skeletal dentures, removable
prosthodontic restorations, fixed restorations
t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
26
-
trzonowe, w przypadku których estety-ka nie jest
szczególnie ważna, a na któ-rych zostaną zaprojektowane
i wykonane klamry protezy szkieletowej.
Protezy stałe Leczenie protetyczne za pomocą protez stałych
ma na celu odtworzenie utraco-nych tkanek oraz
umożliwienie sprawne-go funkcjonowania układu stomatogna-tycznego.
Protezy stałe mogą odtwarzać utracone tkanki w obrębie
pojedynczych zębów, a także uzupełniać braki zębowe.
W związku z tym uzupełnienia stałe moż-na podzielić na:•
protezy jednoczłonowe – uzupełniają
ubytki w obrębie jednego zęba, np.: wkłady
koronowo-korzeniowe i wkła-dy koronowe, licówki oraz korony
pro-tetyczne,
• protezy wieloczłonowe – są to mosty, które
uzupełniają braki międzyzębowe (fot. 5).Protezy stałe różnią się
od protez ru-
chomych tym, że pacjenci nie są w stanie sami ich
wyjąć z jamy ustnej, ponieważ takie uzupełnienia
są na stałe cemento-wane na zębach filarowych.
W razie ko-nieczności taką czynność wykonuje lekarz
w gabinecie. W przypadku odbudowy zę-bów za pomocą
implantów najlepszym rozwiązaniem będzie przykręcanie uzu-pełnienia
bezpośrednio do implantu, bez stosowania cementów
protetycznych (fot. 6-7). Taka konstrukcja jest możliwa
do rozkręcania i demontowania bez ko-nieczności jej
niszczenia, co nie jest bez znaczenia ze względów
finansowych. Po-nadto procedura taka zajmuje mniej cza-su
i jest mniej nieprzyjemna dla pacjenta, wymaga także mniejszej
liczby wizyt (1). Protezy stałe w przeciwieństwie
do protez ruchomych obejmują tylko zęby filarowe –
w przypadku np. koron – oraz wyrost-ki zębodołowe
po utraconych zębach – w przypadku mostów. Niewątpliwie
jest to zaleta tego typu uzupełnień, ponie-waż sprzyja
to szybszej adaptacji pacjenta do nowego uzupełnienia
w jamie ustnej. Kolejną cechą wyróżniającą uzupełnienia stałe
jest przenoszenie sił żucia, które od-bywa się wyłącznie przez
ozębną zębów
filarowych. Sprawia to, że warunki roz-mieszczenia nacisku
okluzyjnego na zęby filarowe są zbliżone do warunków
uzębie-nia naturalnego (2).
Zastosowanie uzupełnień stałych pozwala pacjentom choćby
częścio-wo zachować własne zęby, co zapobie-ga zanikowi
wyrostków zębodołowych, wówczas protezy ruchome wykonane
w późniejszym czasie będą się dużo le-piej utrzymywać. Niegdyś
rezygnowano z zastosowania protez stałych u pacjen-tów
z periodontopatią w obawie przed zbytnim obciążeniem
przyzębia. Dziś jed-nak skłonność do periodontopatii nie jest
przeciwwskazaniem do stosowania takich uzupełnień. Warunkiem
jednak jest włą-czenie do konstrukcji możliwie jak naj-więcej
zębów. Takie uzupełnienie szynuje zęby, przez co są one
unieruchomione i korzystnie wpływają na cofanie się zmian
zębów.
Protezy stałe biorą także udział w pro-filaktyce zaburzeń
okluzyjnych, bowiem przerwanie ciągłości łuków zębowych może
prowadzić do zmian patologicz-nych w obrębie całego
układu stomato-gnatycznego. Po utracie już jednego zęba
pozostałe zęby w łuku zaczynają się stop-niowo przechylać
w stronę luki. Zęby tra-cą swoje punkty styczne, przez
co tkanki przyzębia tracą swoje bariery ochronne. Kiedy zęby
przechylają się w stronę luki, są bardziej narażone
na niekorzystne wa-runki obciążeń okluzyjnych. Uzupełnie-nie
brakujących zębów za pomocą uzu-pełnień stałych pomaga
w utrzymaniu stref podparcia, przez co utrzymana jest
prawidłowa wysokość zwarcia, a tym sa-mym całego wymiaru
pionowego twarzy. Wszystkie opisane wyżej zjawiska powo-dują
upośledzenie funkcji żucia, co może prowadzić
do problemów z trawieniem. Zatem leczenie protetyczne
pełni ważną funkcję w utrzymaniu zdrowia całego or-ganizmu.
Przy brakach częściowych, kie-dy można zastosować protezę
częściową, pacjenci częściej decydują się na uzupeł-nienie
braków protezami stałymi, jakimi są mosty. Adaptacja
do takich protez jest szybsza, przez co pacjenci
są bardziej za-dowoleni.
AUTOSCAN
WYMIENNYMJedyny skaner dentystyczny z
modułem projektora 3D
Zobacz możliwości skanera na:
W przyszłości potrzebujesz skaner o parametrach dosto-sowanych
do nowych apli-kacji ?Nie musisz kupować nowego skanera. Wymienny
moduł projektora umożliwia dosto-sowaniesowanie skanera do wymo-gów
przyszłości i usprawnia serwis.
HI TECH FOR LAB
lub zadzwoń:34 3697821
www.rokodent.pl
rekla
ma
1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z
n y
-
Protezy ruchome W przypadku rozległych braków zębowych
u pa-cjentów stosuje się ruchome protezy częściowe, na-tomiast
u pacjentów, którzy stracili wszystkie swoje zęby, protezy
całkowite. Proteza całkowita jest urzą-dzeniem mechanicznym, które
zostaje wprowadzo-ne do jamy ustnej przez pacjenta,
by odbudować utracone uzębienie, przywrócić czynność żucia,
po-prawić wymowę i przywrócić zadowalający wygląd estetyczny
(3). Proteza nie może sprawiać pacjentowi żadnych problemów, musi
być wygodna i stabilnie leżeć na podłożu.
W przypadku bezzębia czynnikami warunkują-cymi dobre
utrzymanie na podłożu są siły kohezji,
adhezji oraz podciśnienie wytworzone pomiędzy płytą protezy
a błoną śluzową. Siły biologiczne, czy-li współdziałanie
ze sobą języka, warg i policzków, mają również duże
znaczenie dla utrzymania i pra-widłowego funkcjonowania
protez, m.in. w trakcie mowy, żucia i połykania. Ważne
jest, aby protezy odtwarzały utracone relacje pomiędzy szczęką
a żu-chwą oraz tkankami miękkimi jamy ustnej. Wówczas będą
działały również profilaktycznie przez ochronę stawów
skroniowo-żuchwowych. Niewątpliwie od-budowa całkowitego bezzębia
za pomocą protez poprawia komfort psychiczny pacjenta
i podnosi jego pewność siebie. W przypadku częściowych
braków zębowych można zastosować protezy częś-
Fot. 1. Korona licowana ceramiką na podbudowie
metalowej osadzona na implancie
Fot. 2. Stop metalu w formie kostek
Fot. 3-4. Wkład koronowo-korzeniowy
Fot. 5. Most protetyczny licowany ceramiką
na podbudowie metalowej odbudowujący
braki zębowe w szczęce
Fot. 6. Most protetyczny odbudowujący braki
zębowe w żuchwie, licowany ceramiką
na podbudowie metalowej
fot.
arch
iwum
autorów
t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
28
1
3
5
2
4
6
-
reklama
ciowe osiadające lub protezy szkieletowe. Główną cechą
rozróżniającą te dwa rodzaje protez jest spo-sób przenoszenia
sił żucia. W protezach częścio-wych osiadających siły żucia
przenoszone są w ten sam sposób co w protezach
całkowitych, tzn. przez błonę śluzową i okostną na kość.
Natomiast pro-teza szkieletowa przenosi siły żucia na kość
przez okostną, ale także przez ozębną zębów filarowych. Proteza
częściowa osiadająca składa się z płyty, zę-bów w niej
osadzonych oraz klamer doginanych z drutu, które utrzymują
protezę na podłożu. Prze-ważnie efekt estetyczny przy
zastosowaniu takich protez jest zadowalający. Jest
to rozwiązanie eko-nomiczne, co nie jest bez znaczenia
dla wielu pa-cjentów. Zarówno naprawy, jak i wszelkiego
rodzaju modyfikacje (tj. dostawienie zęba do płyty prote-zy)
nie są skomplikowane, tak samo jak ich wyko-nawstwo
laboratoryjne. Jednak takie uzupełnienia mają także wady. Przez
nieustanny ucisk, jaki pro-teza wywiera na podłoże, dochodzi
do zaniku ko-ści. Mają także destrukcyjny wpływ
na resztkowe uzębienie pacjenta i mogą prowadzić
do stanów zapalnych błony śluzowej. Są to rozległe
konstruk-cje i przez swoją objętość mogą powodować gor-szą
wymowę.
Proteza szkieletowa ma zaś maksymalnie ograni-czoną płytę
podstawową (fot. 8). Dąży się do tego, aby płyta protezy
szkieletowej pokrywała jak najmniejszą powierzchnię błony śluzowej,
jednak musi ona być na tyle rozległa, by zapewniać
wystarczającą sztyw-ność całej konstrukcji. Konstrukcję protezy
szkiele-towej planuje się na podstawie badania kliniczne-go
i analizy paralelometrycznej, jak również badań dodatkowych,
z których podstawowym jest analiza radiogramów
w odniesieniu do warunków podłoża kostnego i stanu
zębów pozostałych oraz ich przyzę-bia, zwłaszcza przewidzianych
jako filarowe dla pla-nowanego rozwiązania (4).
Metale i stopy wykorzystywane do wykonywania protez
W protetyce stomatologicznej wykorzystywane są za-równo
metale szlachetne, jak i nieszlachetne. Do me-tali
szlachetnych zalicza się: platynowce oraz złoto i srebro
z grupy miedziowców. Metale szlachetne są odporne
chemicznie, w warunkach otoczenia nie ulegają korozji. Ich
dużą zaletą jest biokompatybil-ność, co jest bardzo ważne
w przypadku wykonywa-nia uzupełnień protetycznych. Metale
nieszlachetne używane w protetyce to: chrom, kobalt, nikiel,
żelazo, tytan, niob, molibden, wanad, glin, tantal oraz wol-fram.
Jednak czystych metali używa się rzadko. Wyją-tek stanowią czyste
galwaniczne złoto w technologii galwanoformingu oraz tytan
w implantologii.
Metale są głównie używane w formie stopów, czyli
mieszaniny różnych metali. Stopy powstają w proce-sie
przetapiania i w wyniku tego procesu uzyskują pożądane
właściwości fizykochemiczne. Stopy mają nieporównywalnie lepsze
właściwości, tj.: wytrzyma-łość, twardość czy sprężystość, niż
każdy z metali, któ-re wchodzą w skład osobno. Jednak
do tej pory nie stworzono idealnego stopu, który miałby
wszystkie stawiane współcześnie stopom dentystycznym wy-magania.
Należą do nich m.in.: biokompatybilność, łatwość topienia,
odporność na korozję, duża wytrzy-małość, nieskomplikowana
obróbka, odpowiednia twardość, sprężystość i ciągliwość.
Istnieje wiele podziałów stopów dentystycznych. Jednym
z nich jest podział ze względu na tempera-turę
topnienia. Wyróżnia się wówczas stopy:• niskotopliwe,• średnio
topliwe,• wysokotopliwe.
Ze względu na mikrostrukturę wyróżnia się stopy:•
wielofazowe,• jednofazowe.
1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z
n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
ZĘBY DENTEX – 30 lat doświadczeń
– trzywarstwowe
akrylowe–anatomicznekształty:owalne,kwadratoweitrójkątne
–naturalnyefektfluorescencyjny–stabilnośćkolorów– 14 kolorów
Dentex i 14 kolorów
Dentex-V (wg Vity)
– wolne od monomeru resztkowego–nowaseriazębówozwiększonej
twardościwskali Vickersa49,90HV0,1
– atrakcyjna cena–przystosowanedoprotezstałychiruchomych
ZALETY
P.U.H. Dentex Sp. z o. o,
98-220ZduńskaWola,Opiesiń[email protected],www.dentex.zdnet.plDZIŚ
ZAMAWIASZ JUTRO MASZ
Zębyprodukowane zgodniezcertyfikowanym SZJwgnormyISO13485,
spełniająwymaganiaDyrektywy93/42/EEC
Zapraszamy na nasze stoisko na targach Krakdent, stoisko
D108
-
Ze względu na możliwość rozpuszczenia poszcze-gólnych
komponentów w stopie wyróżnia się stopy:• homogenne,•
niehomogenne,• graniczne.
Jednak najczęściej stosowany jest podział stopów
wg klasyfikacji ANSI-ADA, która uwzględnia skład sto-pu
i zawartość w nim metali szlachetnych. Stopy dzieli się
na trzy grupy:• stopy wysokoszlachetne, w przypadku
których za-
wartość metali szlachetnych wynosi co najmniej 60%,
w tym 40% złota,
• stopy szlachetne, które zawierają co najmniej 25% metali
szlachetnych,
• stopy nieszlachetne – złożone głównie z metali
nieszlachetnych, zawierają mniej niż 25% metali szlachetnych
(5-7).
Wymagania stawiane stopom dentystycznym Stopy muszą być
biokompatybilne, nie mogą po-wodować alergii lub reakcji
toksycznych u pacjenta, a także lekarza stomatologa czy
technika dentystycz-nego. W środowisku jamy ustnej powinny być
odpor-ne na korozję i zmatowienie. Powinny być również
łatwo dostępne. One same, jak i ich obróbka powinny być
stosunkowo tanie. Od stopów wymaga się rów-nież, by były
wytrzymałe, wystarczająco twarde oraz odporne na ścieranie.
Stopy przeznaczone do uzupeł-nień licowanych ceramiką nie mogą
ulegać deforma-cji w wysokich temperaturach, muszą mieć
podobne właściwości termiczne do nakładanej ceramiki (8).
Metale jako składniki stopów Niektóre metale są dodawane
do składu stopów w dużych ilościach, inne zaś
w ilościach nieprzekra-czających 1%:• złoto (Au) – metal
szlachetny, miękki i błyszczący,
jest metalem ciągliwym i kowalnym; jest odpor-ne
na korozję oraz nietoksyczne; czyste złoto jest koloru
jasnożółtego, ulega roztworzeniu w wodzie królewskiej, czyste
złoto jest zbyt miękkie, by mo-gło być samodzielnie stosowane
jako uzupełnienie protetyczne; złoto również nie wytwarza warstwy
tlenków na powierzchni, więc nie może się łączyć chemicznie
z ceramiką; w protetyce stosuje się je w formie
stopów lub w technologii galwano-formingu;
• miedź (Cu) – stosowana w stopach szlachetnych jako
utwardzacz, przeważnie w stężeniu > 10%; po-woduje
zwiększenie współczynnika rozszerzalno-ści cieplnej, w stopach
pallad – miedź – gal może
powodować wytwarzanie ciemnej warstwy tlen-ków
na powierzchni stopu;
• pallad (Pd) – wybiela złoto, zwiększa jego twardość
i sprężystość oraz podnosi temperaturę topnienia;
ma niski współczynnik rozszerzalności cieplnej, więc może być
używany do wytwarzania podbu-dowy pod licowanie ceramiką;
• platyna (Pt) – podnosi temperaturę topnienia sto-pu, zwiększa
jego twardość, wytrzymałość oraz sprężystość, maleje jednak
współczynnik rozsze-rzalności termicznej; może być stosowana jako
al-ternatywa dla palladu, jednak jest mniej efektywna;
• srebro (Ag) – zwiększa plastyczność i ciągliwość stopu,
obniża jego temperaturę topnienia;
• cynk (Zn) – zapobiega wytwarzaniu się porowato-ści
w stopie, ponieważ wychwytuje tlen; zwiększa płynność stopu,
poprawia właściwości jego odle-wania, ponieważ obniża napięcie
powierzchniowe, kiedy stop jest w formie płynnej;
• ind (In) – poprawia płynność stopu złoto – srebro – miedź,
zwiększa rozszerzalność termiczną sto-pu oraz zmniejsza jego
temperaturę topnienia; przyczynia się do zwiększenia
połączenia między ceramiką a stopem przez wytwarzanie warstwy
tlenków na powierzchni;
• gal (Ga) – stosowany jest wyłącznie w stopach
pal-ladowych, które są przeznaczone do wytwarzania
uzupełnień stałych, licowanych ceramiką; wzmac-nia stop
i obniża jego temperaturę topnienia;
• cyna (Sn) – wzmacnia wytrzymałość stopu, pod-nosi współczynnik
rozszerzalności cieplnej oraz obniża temperaturę topnienia;
zwiększa połącze-nie między stopem a ceramiką przez
wytwarzanie tlenków;
• żelazo (Fe) – wzmacnia stopy przeznaczone pod ceramikę,
głównie w stopach złoto – platyna; two-rzy warstwę tlenków,
przez co stop łączy się che-micznie z ceramiką (9).
Stopy nieszlachetne Do grupy stopów nieszlachetnych należą
stopy, któ-re w swoim składzie mają metali szlachetnych mniej
niż 25% wagowych całego stopu. W składzie mają głównie: chrom,
kobalt, beryl, nikiel. Do stopów nie-szlachetnych zalicza się
przede wszystkim:• stopy chromowo-kobaltowe,• stopy
chromowo-niklowe.
Mogą one być używane do uzupełnień stałych licowanych
ceramiką lub uzupełnień pełnometa-lowych, a także wkładów
koronowo-korzeniowych. Cechują się dużą twardością, więc
uzupełnienia wy-konane z tych stopów mogą być cieńsze
i nie ulegną
t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
30
-
tel. 58 341 61 13, 502 462 186 e-mail: [email protected]
www.berson.com.pl
Opracowywany w wyniku dogłębnej
analizy efektu estetycznego i praktyczności stosowania, posiada
najwięcej
zastosowań i jest najlepiej sprzedawanym cyrkonem firmy.
reklama
zniekształceniu np. podczas obróbki strumieniowo--ściernej lub
w wysokiej temperaturze. Ze stopów nieszlachetnych,
a konkretnie stopu chromowo--kobaltowego, wykonuje się
metalową konstrukcję protezy szkieletowej. Temperatura topnienia
stopów nieszlachetnych jest bardzo wysoka. Mają one duży skurcz
(2,3%), co należy skompensować przez uży-cie odpowiedniej masy
ogniotrwałej, która ma duży współczynnik rozszerzalności
termicznej. Podczas napalania ceramiki podbudowy ze stopów
nieszla-chetnych nie ulegają odkształceniu nawet w wyso-kich
temperaturach (fot. 9-10). Wysoka twardość, jaką cechują się stopy
nieszlachetne, utrudnia ob-róbkę mechaniczną, polerowanie,
a także lutowanie. Stopy chromowo-kobaltowe są bardzo
twarde oraz mają wysoką temperaturę topnienia. Mogą być
al-ternatywą dla stopów niklowych lub stopów złota ze względu
na większą wytrzymałość od stopów szlachetnych.
Ze względu na to, że wykazują dużą odporność
na korozję i utlenianie mogą być stoso-wane
w środowisku jamy ustnej. Stopy te są bardziej
odporne na korozję od stopów chromowo-niklo-wych
i stopów, które w swoim składzie mają niską zawartość
metali szlachetnych, jednak są mniej od-porne od stopów
szlachetnych. Mogą być wykorzy-stywane do konstrukcji
metalowych pod licowanie ceramiką lub konstrukcje protez
szkieletowych. Róż-ne rodzaje stopów chromowo-kobaltowych różnią
się od siebie składem w zależności od zastosowania.
Stopy, których używa się do odlewania protez szkie-letowych,
zawierają ok. 61-64% kobaltu, 29-30% – chromu, 5% – molibdenu,
a także ok. 2% manganu, krzemu, azotu, tantalu
i węgla. Stopy przeznaczo-ne do napalania ceramiki zwykle
zawierają mniej-szą ilość kobaltu oraz chromu, zawierają zaś wanad
(5-6%), który jest odpowiedzialny za wytrzymałość
i sprężystość stopu. Temperatura topnienia tych sto-pów wynosi
1240-1420°C, a wytrzymałość na roz-ciąganie –
650-1000 MPa. Stopy CoCr mają wysoki moduł sprężystości (180-230
GPa) i niski stopień przewodnictwa cieplnego. Stopy
te są najtwardsze ze wszystkich stopów
dentystycznych (340-420 HV). Dodatki poszczególnych metali mają
wpływ na kon-kretne cechy stopu:• kobalt zwiększa wytrzymałość
i twardość stopu,
zwiększa również odporność na wysokie tempe-ratury,
przewodnictwo elektryczne i cieplne;
• chrom zwiększa odporność na korozję oraz wy-trzymałość
na zmiany kształtu;
• nikiel obniża wytrzymałość, twardość, a także
temperaturę topnienia; zwiększa przewodnictwo cieplne
i elektryczne;
• molibden i wolfram wpływają na zwiększenie
twar-dości oraz wytrzymałości, ograniczają żaroodpor-ność
stopu;
• beryl wpływa na ujednorodnienie stopu;• żelazo,
w przeciwieństwie do kobaltu, obniża wy-
trzymałość i twardość.Obróbka stopów CoCr może być trudna –
ze wzglę-
du na dużą twardość stopu poleca się stosowanie narzędzi
tnących z węglika spiekanego (frezy z wę-glika wolframu,
tarcze i kamienie z węglika krzemu), polerowania
elektrolitycznego i mechanicznego (8).
Stopy chromowo-niklowe cechują się niskim wskaźnikiem
przewodnictwa cieplnego, są odpor-ne na korozję, mają
wysoką granicę plastyczności oraz wysoki moduł sprężystości.
Są wykorzystywa-ne przede wszystkim do wykonywania
konstrukcji protez stałych. Mogą sprawiać problemy w trakcie
odlewania przez to, że mają małą gęstość i dużą
kur-czliwość (2,4%). Ich temperatura topnienia wyno-si
1250-1430°C. Stopy NiCr mają w swoim składzie 70-80%
niklu, 10-25% chromu oraz magnez, beryl, wolfram i molibden
(10).
Korozja stopów metali Korozja stopów metali jest procesem
niszczenia struktury stopu. Spowodowana jest ona reakcjami
1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z
n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
31
-
Fot. 7. Uzupełnienie protetyczne osadzone
na implantach
Fot. 8. Konstrukcja metalowa protezy
szkieletowej górnej
Fot. 9a-b. Podbudowa metalowa
– pojedynczy ząb
Fot. 10a-b. Podbudowa metalowa – most
Fot. 11. Korony licowane ceramiką na podbudowie
metalowej odbudowujące zęby 12 oraz 22
Fot. 12. Most wycięty w PMMA
Fot. 13a-b. Korona pełnometalowa
t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
32
7
9a
10a
11 13a 13b
12
8
9b
10b
-
chemicznymi ze składnikami środowiska, w jakim dany
stop się znajduje, lub pro-cesów elektrochemicznych. Najbardziej
na nią są narażone stopy nieszlachetne. Przez obniżenie
pH w jamie ustnej stopy nieszlachetne mogą powodować
większe uwalnianie jonów metali. Jest to niezwy-kle częste
zjawisko, szczególnie w przy-padku stopów, które w swoim
składzie zawierają nikiel. Im większa powierzch-nia metalowego
uzupełnienia, tym wię-cej zostanie uwolnionych jonów, dlatego też
wszelkie uzupełnienia muszą być do-kładnie wypolerowane
na wysoki połysk – wówczas powierzchnia nie będzie tak
„rozbudowana”, co ma miejsce np. na po-wierzchniach,
które zostały wcześniej wy-piaskowane.
Kiedy w jamie ustnej jest zastosowany tylko jeden stop,
powstałą korozję można nazwać korozją biologiczną. Za korozję
biologiczną odpowiadają występujące w jamie ustnej
beztlenowce. Jednak kie-dy w jamie ustnej znajduje się więcej
niż jeden stop, występuje korozja elektroche-miczna spowodowana
procesami elek-trochemicznymi zachodzącymi poprzez występowanie
różnych potencjałów na powierzchni obiektu, który znajduje się
w elektrolicie, jakim jest ślina. Urazy mechaniczne uzupełnień
protetycznych powodują osłabienie stopu i jego struktu-ry –
zostaje wówczas naruszona warstwa ochronna powierzchni stopu.
To wszyst-ko może przyspieszać korozję. Jony me-tali, które
są produktami korozji, mogą powodować zmiany w obrębie
jamy ust-nej, tj.: stany zapalne tkanek miękkich, zapalenia
dziąseł, leukoplakię czy zanik kości wyrostka zębodołowego.
Pacjenci z uzupełnieniami metalowymi w jamie ustnej mogą
skarżyć się na pieczenie, metaliczny posmak, a nawet
ból. Mogą być to objawy o charakterze miejscowym,
nazywane także galwanozami. Produk-ty korozji mogą być również
wchłaniane przez błonę śluzową układu oddecho-wego, jak
i pokarmowego oraz działać szkodliwie na cały organizm.
Środowi-sko jamy ustnej ma doskonałe warunki
do występowania procesów korozyjnych. Wpływają
na to zmiany pH, temperatu-
ry czy zmiany chemiczne przez działanie mikroorganizmów.
Na ryzyko wystąpienia korozji mają także wpływ pasty
do zębów i inne środki do higieny jamy ustnej, jak
np. płyny do płukania, które zaburzają sta-bilność środowiska
panującego w jamie ustnej (2).
Skład chemiczny stopu oraz jego mi-krostruktura mają wpływ
na odporność na korozję. Spośród stopów nieszlachet-nych
największą odporność na korozję mają stopy, które w swoim
składzie mają od 16-17% chromu. Molibden, który rów-nież jest
składnikiem tych stopów, two-rzy warstwę tlenków
na powierzchni sto-pu. Ilość niklu, który zostanie uwolniony
z tego typu stopów, jest niewielka (12-14).
Metody wykonywania uzupełnień ze stopów metali Odlewnictwo
metodą traconego wosku W technice dentystycznej tradycyjną
me-todą otrzymywania metalowych kon-strukcji jest odlewnictwo.
Tę metodę sto-suje się do wykonywania zarówno protez
szkieletowych, jak i uzupełnień stałych, tj. wkładów
koronowo-korzeniowych oraz podbudów pod korony lub mosty.
Odle-wanie struktur metalowych odbywa się za pomocą „metody
traconego wosku”. Polega ona na zatopieniu modelu wosko-wego
uzupełnienia w masie osłaniającej. Następnie zostaje
on wypalony w celu stworzenia pustej przestrzeni, w
którą później zostanie wprowadzony stopiony metal.
Na odpowiednio przygotowanym modelu gipsowym (w przypadku
uzupeł-nienia stałego) lub modelu z masy og-niotrwałej (kiedy
wykonywana jest pro-teza szkieletowa) zostaje wymodelowane
uzupełnienie z wosku odlewowego, który spala się bezresztkowo,
więc nie pozosta-wia zanieczyszczeń w formie odlewniczej.
Woskowe uzupełnienie musi być czyste, dokładnie przylegać
do modelu, a także mieć zaokrąglone kontury,
by uniknąć za-wirowań podczas wpływania płynnego metalu.
W przypadku konstrukcji protezy szkieletowej model woskowy
powinien być wykonany starannie, co ograniczy
1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z
n y MULTIPRESS
GWARANTUJEJedyna wtryskarka, która
skuteczny wtrysk Acronu
Zobacz pracę wtryskarki na:
Siłownik mocniejszy o 30 %, podgrzewanie puszki oraz
mikroprocesorowy progra-mator ze specjalnym algo-rytmem kontroli
procesu zapewniają skuteczny wtrysk Acronu oraz innych
nowo-czesnychczesnych polimerów termo-plastycznych.
HI TECH FOR LAB
lub zadzwoń:34 3697821
www.rokodent.pl
rekla
ma
-
późniejsza obróbkę mechaniczną. Następnie przy-mocowuje się
sztyft odlewniczy, który może być wy-konany z wosku
odlewowego, plastiku lub metalu. Najczęściej jednak używa się
sztyftów woskowych. Grubość kanału odlewniczego zależy
od wielkości i grubości odlewanego obiektu. Kanał
odlewniczy ma za zadanie umożliwić ujście roztopionego
wosku z formy, a także pozwolić na wpłynięcie
ciekłego me-talu do wnętrza formy. Przymocowuje się
go do naj-grubszej, najbardziej rozległej części modelu
wosko-wego, ponieważ należy dostosować się do zasady,
że „lejemy z grubego do cienkiego”. Wówczas
rozto-piony metal z łatwością zapłynie z elementów
o więk-szej średnicy do tych cieńszych. Cienkie elementy
szybciej stygną, dlatego też kanały odlewnicze będą utrzymywać
metal w stanie ciekłym, przez co będą stanowić rezerwuar
płynnego metalu dla pozostałych części odlewu,
aż do całkowitego ich stężenia. Miejsce połączenia kanału
z modelem woskowym powinno być wygładzone. Model woskowy wraz
z kanałem odlewniczym przymocowuje się do stożka
odlew-niczego, który będzie stanowił podstawę pierścienia podczas
zalewania go masą osłaniającą. Woskowe obiekty nie powinny być
jednak umieszczone bliżej niż 6 mm od ścian
pierścienia odlewniczego. Taka odległość zapewnia wystarczającą
grubość masy, by forma odlewnicza była wytrzymała,
i jednocześ-nie jest wystarczająco cienka, by powstałe
gazy we-wnątrz formy mogły z łatwością się wydostać. Takie
umieszczenie kanału wraz z modelem umożliwia szybsze jego
oziębienie, a jednocześnie metal w ka-nale odlewniczym
zostaje nadal w formie płynnej i zapływa do odlewu,
aż do czasu całkowitego jego stężenia. Kanały powinny
mieć też jak najprostszy przebieg, ponieważ za długa droga
płynięcia metalu, a także ostre kanty i nagłe zmiany
kierunku płynięcia metalu prowadzą do zawirowań, przez
co w konse-kwencji mogą tworzyć się porowatości
i wżery w od-lanym metalu.
Kiedy woskowe elementy są już umieszczone na gumowym
stożku odlewniczym, nakłada się pierścień odlewniczy. Pierścień
może być silikono-wy (zostaje on wówczas zdjęty
po całkowitym stę-żeniu masy) lub metalowy. W przypadku
korzysta-nia z pierścieni metalowych przed zalaniem masą
ogniotrwałą należy od środka wyścielić je wykładzi-ną
ceramiczną, która zostaje wcześniej zmoczona. Zwiększa się wówczas
rozszerzalność higroskopijna masy, dlatego podczas używania
pierścieni siliko-nowych gotową formę należy zanurzyć w wodzie
o temperaturze 37°C na ok. godzinę. Taka wykładzina
ceramiczna powinna być krótsza o ok.
3 mm na każ-
dym końcu pierścienia, przez co masa ogniotrwała zostaje
„zamknięta” w pierścieniu i ekspansja nastę-puje
jednolicie w całej formie. Przygotowany pier-ścień można zalać
masą osłaniającą, która została wymieszana w mieszadle
próżniowym w propor-cjach podanych przez producenta
na opakowaniu. Zalewanie masy należy przeprowadzić
na stoliku wi-bracyjnym, przez co zmniejsza się ryzyko
zamknięcia w pierścieniu pęcherzy powietrza. Zalany pierścień
następnie pozostawia się do całkowitego związa-nia masy,
co trwa mniej więcej 45-60 minut. Po tym czasie
z formy zostają usunięty stożek odlewniczy i pierścień
silikonowy (jeśli został użyty). Forma od-lewnicza zostaje
wstawiona do zimnego pieca, który zaczyna się nagrzewać
w chwili wstawienia formy do środka. Można jednak
zastosować przyspieszo-ną metodę odlewania, stosując masy
osłaniające, które potrzebują zaledwie 15 minut
na związanie i 15 minut na wypalenie wosku
z wnętrza formy, jeśli zostaną wstawione do pieca
uprzednio nagrzanego do temperatury około 815°C.
Forma odlewnicza zostaje umieszczona w piecu otworem
wlewowym do dołu, by wosk mógł swo-bodnie wypłynąć
na zewnątrz. Następnie formę umieszcza się otworem wlewowym
do góry, co uła-twia usuwanie gazów z formy. Czas
wygrzewania pier-ścieni zależy od ich wielkości i ilości.
Należy pamiętać, że przy wygrzewaniu więcej niż jednego
pierścienia należy wydłużyć czas o 10 minut na każdy
dodatkowy pierścień. W przypadku odlewania konstrukcji
prote-zy szkieletowej piec należy nagrzać do temperatury
950°C i przetrzymywać pierścień w tej temperaturze
przed 1,5 godz. Kiedy odlewa się konstrukcje pod uzupełnienia,
stałe formy odlewnicze należy prze-trzymywać w piecu przez ok.
40-60 minut w piecu nagrzanym do temp.
870-950°C. Temperatura końco-wa formy odlewniczej powinna być
o ok. 400°C niższa od temperatury odlewanego stopu.
Nie wolno po-zwolić na zbyt duże ostudzenie formy odlewniczej
przed jej odlaniem, ponieważ ekspansja powstała podczas wygrzewania
jest nieodwracalna.
Metody topienia stopów metaliMetod topienia stopów metali jest
kilka. Jedną z nich jest użycie palnika gazowo-powietrznego.
Metoda ta nadaje się do topienia stopów, które mają
tem-peraturę topnienia między 870°C a 1000°C. Spraw-ne
topienie kostek metalu zależy także od odpo-wiedniego
ustawienia palnika. Nieodpowiednie ustawienie palnika niepotrzebnie
przedłuża czas topienia metalu, a także może prowadzić
do znisz-czenia materiału, np. przez nadmierną oksydację.
t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
34
-
KRAKDENT ®11-13 kwietnia 2019, Kraków
www.krakdent.pl
27. Międzynarodowe Targi Stomatologicznew Krakowie
Organizator:Miejsce Targów:
Godziny otwarcia targów:czwartek-piątek w godz.
10.00-18.00sobota w godz. 10.00-17.00
ZAPRASZAMY NA NAJLEPSZE TARGI STOMATOLOGICZNE W POLSCE!
reklama
Można również użyć palników, które wykorzystują połączenie
naturalnego gazu, acetylenu oraz tlenu. Jednak najpopularniejszą
metodą jest używanie od-lewni indukcyjnej. Wówczas topienie metalu
trwa zdecydowanie krócej, jednak należy uważać na to,
by stopu nie przegrzać. Kiedy zaś stop zostanie nie-dogrzany,
może wystąpić tzw. zimny odlew. Właści-wości fizykochemiczne
takiego odlewu są wówczas dużo gorsze niż nawet stopu lekko
przegrzanego (10, 16). Przed użyciem odlewni indukcyjnej nale-ży
podłączyć sprężone powietrze – ciśnienie musi mieć
od 6 do 8 barów, by mogła ona prawidłowo
działać. Urządzenie ma układ chłodzenia, który na-leży
uzupełnić wodą destylowaną. Wodę należy re-gularnie wymieniać
(co około 12 miesięcy). Kiedy odlewnia jest już
przygotowana do użytku, należy umieścić kostki metalu
w tyglu, który jest odpo-wiednio dobrany do rodzaju
odlewanego stopu. Tygiel należy umieścić w gnieździe, gdzie
dziobem będzie on skierowany w stronę stożka formy
odlew-niczej. Wspornik odpowiednio dopasowany do śred-nicy
pierścienia należy umieścić na ramieniu. Kiedy wszystkie
elementy są już na miejscu, należy wy-ważyć ramię
odlewni, przesuwając przeciwciężary, aż do momentu
uzyskania równowagi mechani-zmu. Ta czynność musi być
przeprowadzana przed
każdym odlewem ze względu na różną masę form
odlewniczych oraz topionego stopu. Topienie stopu można
przeprowadzić, kiedy forma odlewnicza jest już w środku.
Osoba, która przeprowadza czynność odlewania, ma wówczas
większą kontrolę nad to-pionym metalem. Można także zacząć topić
metal, kiedy forma odlewnicza znajduje się jeszcze w pie-cu
i kiedy metal jest gotowy do odlania, przełożyć
ją do odlewni.
Topienie metalu odbywa się przy zamkniętej pokrywie górnej.
Kiedy metal jest stopiony, należy przejść do fazy odlewania
za pomocą siły odśrod-kowej. W czasie wirowania pokrywa
górna jest za-blokowana. Kiedy proces wirowania się zakończy,
a silnik się zatrzyma, pokrywa zostaje automatycz-nie
odblokowana, można wtedy wyjąć pierścień za pomocą szczypiec
i pozostawić do ostudzenia. Po tym czasie odlew
należy uwolnić z masy osłania-jącej i poddać obróbce
mechanicznej (17). Metoda ta jest ciągle udoskonalana, jednak
obarczona jest wciąż niedoskonałościami materiałów, które wyni-kają
z ich fizycznych parametrów, np.: skurcz wosku i metalu,
rozszerzalność mas osłaniających, lejność stopu, zmiany parametrów
metali po stopieniu itp. Wszystkie te zjawiska mają
negatywny wpływ na pre-cyzję i szczelność gotowego
uzupełnienia. Dlatego
1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z
n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
35
-
też odlewnictwo nie jest idealną metodą służącą
do wytwarzania metalowych konstrukcji w technice
dentystycznej (18).
Technologia CAD/CAMInną metodą wytwarzania metalowych
konstrukcji w protetyce jest zastosowanie technologii CAD/CAM.
Technologia ta składa się z dwóch systemów:• CAD
(Computer-Aided Design) – systemu projekto-
wania wspomaganego komputerowo,• CAM (Computer-Aided
Manufacturing) – systemu
komputerowo wspomaganej produkcji.Współczesna protetyka
wykorzystuje technologię
CAD/CAM do projektowania konstrukcji uzupełnień
protetycznych (CAD) oraz produkcji wcześniej zapro-jektowanych
uzupełnień za pomocą urządzenia ste-rowanego komputerowo
(CAM).
Każdy taki system składa się z elementów, jakimi są: •
skaner, który jest urządzeniem rejestrującym geo-
metrię, która następnie przetwarzana jest na dane
cyfrowe,
• oprogramowanie komputerowe umożliwiające projektowanie
w systemie CAD,
• urządzenie (frezarka), które wytwarza zaprojekto-wany
wcześniej obiekt.Współcześnie do wyboru mamy dwa rodzaje
skanerów, które skanują poszczególne elementy modelu gipsowego.
Skaner bezdotykowy, również nazywany optycznym, wykorzystuje wiązkę
lasera lub białe światło, które zostaje rejestrowane, kiedy odbije
się od powierzchni modelu. Następnie jest przetwarzane
na dane cyfrowe. Do wyboru jest tak-że skaner dotykowy,
inaczej zwany mechanicznym. Jego użytkowanie polega
na dotykaniu powierzchni modelu końcówką. Taka końcówka
rejestruje kształt danej struktury. Jest on jednak rzadziej
stosowany ze względu na skomplikowaną procedurę
skanowa-nia i koszt urządzenia. Alternatywą dla takich
ska-nerów jest używanie skanerów wewnątrzustnych. Służą one
do skanowania uzębienia bezpośred-nio w jamie ustnej
pacjenta, tworząc tym samym geometryczny model cyfrowy uzębienia
w oparciu o zebrane obrazy z jamy ustnej. W tym
przypadku zostaje pominięty etap pobierania wycisków pacjen-towi,
a także odlewanie i przygotowywanie modeli gipsowych
w pracowni protetycznej, przez co jest to metoda
bardzo wygodna, estetyczna i pozwala znacznie skrócić czas
realizacji wykonywanej pra-cy. Wadą jest jednak ograniczenie pola
skanowania głównie w przypadku zębów najbardziej oddalo-nych.
Kolejnym etapem jest projektowanie uzupeł-nienia, np. podbudowy pod
koronę. Na rynku jest
obecnie szeroki wybór oprogramowań kompute-rowych, które
umożliwiają ten proces. Technologia ta pozwala
na wykonanie uzupełnienia z dokładną kontrolą grubości
materiału.
Następnym etapem jest wykonanie zaprojektowa-nego wcześniej
uzupełnienia. Do tego celu wykorzy-stuje się frezarki
sterowane komputerowo. Najwięk-szą zaletą tej metody jest
niewątpliwie dokładność, z jaką wykonane jest uzupełnienie.
Można tym sa-mym wyeliminować błędy, które może popełnić czło-wiek
na etapie wykonywania uzupełnienia metodą tradycyjną,
wynikające niekiedy ze zmęczenia lub z niedopatrzenia.
W ten sposób praca wykonana jest z dużą precyzją
i zapewnia dobre dopasowanie do zę-bów własnych pacjenta.
Frezować można w wielu materiałach, np. tlenku cyrkonu lub
stopach metali, z których głównie wykonuje się podbudowy pod
uzu-pełnienia stałe lub polimetakrylanie metylu, inaczej zwanym
PMMA (fot. 12), który bardzo dobrze spraw-dzi się
do frezowania uzupełnień tymczasowych. Fre-zować można również
w krążkach woskowych, wów-czas takie elementy można odlać
ze stopów metali za pomocą tradycyjnego odlewania metodą
traco-nego wosku.
Systemy CAD/CAM mają wiele zalet. Jedną z nich jest
precyzja, z jaką praca protetyczna jest wykona-na; takie
uzupełnienia są dokładnie dopasowane do opracowanego
filaru, szczelność brzeżna jest za-chowana w zakresie
do 100 um. Gotowe uzupełnie-nie, szczególnie ceramiczne, jest
trwałe i biokom-patybilne, może być zacementowane w
sposób tradycyjny lub adhezyjny. Istnieje możliwość oglą-dania
cyfrowego modelu na monitorze komputera ze wszystkich
stron i daje to możliwość kontrolowa-nia punktów
stycznych, wysokości guzków oraz głę-bokości bruzd i grubości
projektowanego uzupeł-nienia. Jednak system ten nie jest także
pozbawiony wad, które wiążą się głównie z dużymi kosztami,
które są potrzebne do wyposażenia pracowni
w urządzenia i oprogramowanie komputerowe, a także
szkolenia pracowników (5-7, 13, 15, 18-21).
Technologia SLSSystem CAM jest wykorzystywany do
frezowania z bloczków materiału, co jest nazywane metodą
sub-trakcyjną. Drugą metodą jest technologia SLS, czyli Selective
Laser Sintering, która polega na spiekaniu proszków
za pomocą lasera sterowanego kompute-rowo. Metoda ta jest
nazywana metodą addycyjną. Materiałami, których używa się
w tej technologii, są: proszki metali, materiały ceramiczne,
woski oraz kompozyty termoplastyczne. Dzięki selektywne-
t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
36
-
mu spiekaniu proszków metali można wykonywać konstrukcje
metalowe, jakimi są wkłady koronowo--korzeniowe
i podbudowy pod uzupełnienia stałe. Metodą SLS można wykonać
podbudowę metalo-wą, poprzez spiekanie wiązką lasera
w cienkich war-stwach proszku na bazie stopu
chromowo-kobalto-wego. Taka podbudowa ma jednorodną strukturę,
pozbawiona jest niedokładności, jakie istnieją
w uzu-pełnieniach wytwarzanych tradycyjną metodą, oraz
doskonale pasuje do filaru zęba, niezależnie od tego, jak
rozległe jest wytwarzane uzupełnienie. Obecnie jest
to najdokładniejsza metoda wytwarzania kon-strukcji CoCr.
Wyklucza ona problem skurczu, który istnieje w metodzie
tradycyjnej na etapie modelo-wania uzupełnień z wosku lub
frezowania ich z blocz-ków woskowych, a także późniejszej
zamiany ich na metal. Proces wytwarzania takiego uzupełnienia
na początku jest taki sam jak w przypadku uzupeł-nień
frezowanych. Model roboczy zostaje zeskano-wany, by następnie
można było zaprojektować uzu-pełnienie. Zaprojektowane uzupełnienie
w formie pliku STL zostaje przesłane do centrów, które
są wy-posażone w urządzenie EOSint M270. Urządzenie
to wykorzystuje laser światłowodowy Yb (Ytterbium Fibre
Laser – iterbowy laser włóknowy). Moc takiego lasera wynosi 200
W. Na platformę roboczą zostaje naniesiona warstwa
proszku (0,2 mm). Później wiązka lasera jest prowadzona
zgodnie z zapisem projek-tu tworzonej podbudowy
po powierzchni proszku. Etap ten jest powtarzany kilkukrotnie.
W efekcie koń-cowym otrzymuje się jednolite uzupełnienie,
któ-rego gęstość wynosi 99%. Podbudowa wykonana w technologii
SLS powinna mieć grubość 0,5 mm, natomiast jej obrzeża –
0,2 mm. Wielkość łączni-ków w mostach w odcinku
przednim to minimalnie 4 mm2, a w odcinku
bocznym – 5 mm2. W tej meto-dzie następuje przejście
proszku, który jest w stanie stałym, przez płynny, ponownie
do stałego, jakim jest spiek. Proszek, który nie został
wykorzystany w pro-cesie, zostaje zmiatany z platformy
roboczej. Może on zostać wykorzystany ponownie, przez
co straty materiału są bardzo małe, co obniża koszty
produk-cji. Jednocześnie na platformie roboczej może być
wytwarzanych od 350 do 600 podbudów, a cały cykl
produkcji trwa 22 godziny. W następnym etapie ele-menty
zostają poddawane procesowi śrutowania ceramicznego (kulowaniu –
shot-peening). Proces ten polega na bombardowaniu ścierniwem
cera-micznym elementów powstałych na etapie spieka-nia.
Ścierniwo ceramiczne jest okrągłe, o średnicy 0,125-0,250 mm.
Proces ten przeprowadza się pod ciśnieniem 2,5-3,5 bara.
Powoduje to oczyszczanie
metalowych elementów z zanieczyszczeń przez wy-tworzenie
mechanicznych wibracji. Następnym eta-pem jest wygrzewanie
podbudowy w atmosferze argonu. Ma to na celu
zminimalizowanie naprężeń wewnętrznych. Następuje
to w piecu, który nagrze-wa się do temperatury
450°C w ciągu godziny. Taka temperatura utrzymywana jest
przez 45 minut, póź-niej wzrasta ona
do 750°C w ciągu 45 minut i przez kolejną
godzinę jest utrzymywana na takim pozio-mie. Następnie tak
wygrzany element poddaje się stopniowemu chłodzeniu.
Tak powstałe uzupełnienie może być opracowy-wane
w standardowy sposób, jak uzupełnienia wyko-nywane metodą
tradycyjną. Oksydacja jest przepro-wadzona po wykonaniu
podbudowy, jednak zaleca się jej powtórzenie w pracowni.
Do licowania należy wybierać ceramikę, która
ma odpowiednią rozszerzal-ność termiczną (18, 22).
Zakończenie W dzisiejszych czasach rosną świadomość
i wymaga-nia pacjentów względem własnego uzębienia
i uzu-pełnień protetycznych. Jednak oprócz odtwarzania
estetyki brakujących zębów uzupełnienia powinny odtwarzać utracone
funkcje narządu żucia. Współ-czesna protetyka umożliwia wykonywanie
uzupeł-nień zarówno estetycznych, jak i funkcjonalnych nie-mal
w każdym przypadku. Często do wykonywania uzupełnień
protetycznych, zarówno stałych, jak i ru-chomych, wykorzystuje
się stopy metali jako mate-riały podstawowe. Najczęściej
stosowanymi stopami są stopy nieszlachetne, które
w porównaniu do pozo-stałych stopów, cechują się niższą
ceną oraz większą wytrzymałością.
Istnieje także wiele technologii wytwarzania me-talowych
konstrukcji, które są z powodzeniem sto-sowane
na co dzień w wielu pracowniach protetycz-nych.
Ze stopów nieszlachetnych można wykonywać: protezy
szkieletowe, które są dobrą alternatywą dla tradycyjnych
protez osiadających, wkłady koronowo--korzeniowe, dzięki którym
możliwe jest odbudo-wanie zniszczonego zęba, a także podbudowy
pod uzupełnienia stałe licowane ceramiką, które idealnie odtwarzają
utracone uzębienie oraz są bardzo wy-trzymałe (fot.
13a-b).
Piśmiennictwo dostępne w redakcji.
1 / 2 0 1 9n o w o c z e s n y t e c h n i k d e n t y s t y c z
n y t ec h n i k a d e n t yst yc z n a
37
1 Zakład Protetyki Stomatologicznej Uniwersytet Medyczny
w Lublinie
2 absolwentka kierunku technik dentystycznych
UM w Lublinie