-
HAFTA
11
KALBE ĠLĠġKĠN CERRAHĠ
GĠRĠġĠMLER
VE
HEMġĠRELĠK BAKIMI
HEDEFLER
Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
Kalbin temel olarak görevlerini, kalp kapakçıkları ve
koroner
dolaşımın önemini söyleyebilecek
Kalbin cerrahi girişim gerektiren hastalıklarını
tanımlayabilecek
Kalbe uygulanan cerrahi girişimleri açıklayabilecek
Ameliyat öncesi, ameliyat sırası ve ameliyat sonrası
hemşirelik bakım yönetimini gerçekleştirebilecek
Kalp ameliyatı olan hastaya yönelik hemşirelik tanılarını
koyabilecek
Kalp ameliyatı sonrası görülebilecek komplikasyonları
tanımlayıp, yönetebilecek
Kalp ameliyatı sonrası taburculuk eğitimini yapabileceksiniz
HEMġĠRELĠK
BAKIM
YÖNETĠMĠ
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
2
KALBE ĠLĠġKĠN CERRAHĠ GĠRĠġĠMLER VE HEMġĠRELĠK BAKIMI
1. GĠRĠġ
Kalbin İşlevi
Kalp Kapakçıkları
Koroner Dolaşım
2. KALBĠN CERRAHĠ GĠRĠġĠM GEREKTĠREN HASTALIKLARI
Koroner Arter Hastalıkları
Kapak Hastalıkları
3. CERRAHĠ TEDAVĠ YÖNTEMLERĠ
Koroner Arter Hastalıklarında Cerrahi Tedavi Yöntemi
Kapak Hastalıklarında Cerrahi Tedavi Yöntemi
Kalp Nakli
4. KALP CERRAHĠSĠ GEÇĠREN HASTADA HEMġĠRELĠK BAKIM YÖNETĠMĠ
Ameliyat Öncesi Bakım
Ameliyat Sırası Bakım
Ameliyat Sonrası Bakım
5. KALP CERRAHĠSĠ GEÇĠREN HASTANIN HEMġĠRELĠK BAKIM PLANI
ÖRNEĞĠ
6. KALP CERRAHĠSĠ SONRASI KOMPLĠKASYONLARIN TANILANMASI
7.TABURCULUK EĞĠTĠMĠ
8. SONUÇ
9-DEĞERLENDĠRME
10-KAYNAKLAR
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
3
1.GĠRĠġ
Açık kalp ameliyatı, kalbin yaşamsal önemi nedeni ile hasta ve
aile için önemli bir
krizdir. Aynı zamanda önemli bir ameliyat olması nedeniyle
ameliyat sonrası bir çok yaşamsal
komplikasyon gelişme riski yüksektir. Bu bağlamda hasta ve
ailesi, ameliyat öncesi
biyopsikososyal yönden kapsamlı olarak değerlendirilerek
ameliyata hazırlanmalıdır. Kalp
cerrahisinde başarı için, iyi geçen bir ameliyat kadar ameliyat
öncesi ve sonrası dönemde
verilen hemşirelik bakımın kalitesi de önemlidir.Bu ünitede kalp
cerrahisi ve hemşirelik
bakımı üzerinde durulacaktır
Kalbin ĠĢlevi
Temel olarak:
Oksijenlenmiş kanı arteriyel sisteme
ve hücrelere pompalamak
Kirli kanı venöz sistem aracılığı ile
toplayarak yeniden temizlenmek ve
oksijenlenmek üzere akciğerlere
göndermek
Kalbin bir pompa olarak görev yapmasında önemli yapılardan biri
de kalp kapakçıklarıdır.
Şekil 1: Bir pompa olarak
kalp Kaynak: biosbcc.net
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
4
Kalp Kapakçıkları
Kalpte atriyumlarla ventriküller
arasında atriyoventriküler kapaklar
(triküspit ve mitral kapak) ve
pulmoner arter ve aortanın çıkış
yerlerinde de semilunar kapaklar
(pulmoner kapak ve aortik kapak)
bulunur.
Semilunar kapaklar sistolde iken
iyice açılarak kanın büyük
damarlara atılmasını sağlarlar.
Mitral kapak ventrikül sistolü
sırasında kapanarak ventrikülden
atriyuma kanın geri kaçmasını
önler. Triküspit kapak sağ
ventrikül sistolünde kapanarak
kanın sağ atriyuma dönmesini
engeller.
Şekil 2: Kalbin anatomik yapısı
Kaynak: people.eku.edu
Şekil 3: Sistolde kalp
Kaynak: prenhall.com
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
5
Semilunar kapaklar
diastolde kapanarak kanın aort ve
pulmoner arterlerden
ventriküllere geri kaçmasını
önler. Mitral kapak kanın
diyastol sırasında sol atriyumdan
sol ventriküle kolay geçmesine
yol açar. Triküspit kapak da sağ
atriyum diastolünde kanın sağ
ventriküle geçmesi için açılır.
Koroner DolaĢım
Kalbin kendi dolaşımına koroner dolaşım denir. Myokardın
kanlanmasını sağlar. Aort
kapağının hemen üzerinden aortadan
ayrılan sağ ve sol koroner arterler
tekrar ikişer dala ayrılarak tüm
myokard tabakasını beslerler. Kalbin
venleri, arterlerine paralel seyreder ve
koroner sinüse açılırlar. Koroner sinüs
de kanı sağ atriyuma boşaltır.
Şekil 4: Diastolde kalp
Kaynak: stethographics.com
Şekil 5: Koroner dolaşım
Kaynak: gata.edu.tr
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
6
2-KALBĠN CERRAHĠ GĠRĠġĠM GEREKTĠREN HASTALIKLARI
Koroner Arter Hastalıkları
Koroner damarların herhangi bir
nedenle daralmasına bağlı olarak gelişen
miyokard iskemisidir. Koroner damarlar
lokal tıkalı ise anjina pektoris, tamamen tıkalı
ise miyokard infarktüsü denir.
Kapak (Valvul) Hastalıkları
Kapak yetersizliği: Kapak yetersizliğinde
kapakçıklar tam olarak kapanmaz. Bu durumda
yalnızca ileriye doğru akması gereken kanın bir
kısmı geriye doğru kaçar (regürjitasyon).
Dolayısıyla kalbin yaptığı işin bir kısmı boşa
gitmiş olur. Böylece kalbin yükü artar. Kapak
yetersizliği fazla olursa kalp yetersizliğine
neden olabilir.
Şekil 6: Miyokard infarktüsü
Kaynak: themeds.net
Şekil 7: Mitral regürjitasyon
Kaynak: mykentuckyheart.com
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
7
Kapak darlığı (stenoz): Kapak darlığında kapaklar arasındaki
açıklık daralır. Bu durumda
kalbin diğer boşluklara ya da damarlara kan göndermesi
zorlaşır.
Kapaklarda işlev bozukluğu, kalbin çalışmasını artırır. Örneğin,
yetmezlikte kalp geri
kaçan kanı da pompalayabilmek için; stenozda ise biriken kanı
ileriye itebilmek için fazla
çaba gösterir. Miyokardın bu durumlara yanıtı ise dilatasyon ve
hipertrofidir.
Şekil 8: Mitral kapak darlığı
Kaynak: heartvalveleakage.net
Şekil 9: Aortik kapak darlığı
Kaynak: heart-valve-surgery.com
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
8
Kalp kapağı hastalıklarında neden, genellikle A grubu
Beta-Hemolitik Streptokokların
oluşturduğu ateşli romatizma dır. Sıklıkla 10'lu yaşlarda ortaya
çıkan bu hastalık, kalbin tüm
tabakalarında inflamasyona yol açar. Buna "pankardit" denir.
Endokardiyal inflamasyon
kapak endotelini de içerir. Kapak endotelinde kalınlaşma,
erozyon ve ödem oluşur.
Yaşlanmayla birlikte kapakta kalsifikasyon, skleroz ve deformite
artar. Romatizmal hastalıklar
en çok mitral ve aort kapağını tutar. Kapak hastalıklarına neden
olan diğer faktörler, kapağın
infektif endokardite bağlı olarak bozulması, koroner
atheroskleroz nedeniyle papiller kasların
fonksiyonlarının kaybı ya da rüptürü ve konjenital
malformasyonlardır.
3- CERRAHĠ TEDAVĠ YÖNTEMLERĠ
Koroner Arter Hastalıklarında Cerrahi Tedavi
Koroner arter bypass greft cerrahisi: Tıkalı olan bir ya da daha
fazla koroner artere safen
ven ya da internal mamarian arter (İMA) ile bypass yapılarak
miyokardın yeniden
damarlanmasının sağlanmasıdır.
Şekil 10: Koroner arter bypass greft
Kaynak: irishheart.ie
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
9
Kapak Hastalıklarında Cerrahi Tedavi Yöntemleri
Annüloplasti: Kapak yetmezliklerinde genişlemiş annülüsün
(halkanın) dikiş ya da
protez halka kullanılarak daraltılmasıdır.
Valvuloplasti: Yırtılan kapak yaprakçıklarının dikilerek tamir
edilmesidir.
Kommissürotomi (valvotomi): Daralan kapağın genişletilmesidir.
Açık ve kapalı şekilde
yapılır.
Kapalı kommissürotomide kalp akciğer makinası
kullanılmadan torakotomi sonrası işaret parmağı ile darlık
açılmaya çalışır.
Şekil 11: Annüloplasti -Valvüloplasti
Kaynak: heart-valve-surgery.com
Şekil 12: Kapalı kommissürotomi
Kaynak: http://asianannals.ctsnetjournals.org
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
10
Bu şekilde kapak genişlemezse dilatatörler (balon)
kullanılabilir
Açık kommissürotomide kalp akciğer makinası
kullanılır ve darlığın olduğu kısma bistürü ile
insizyon yapılır.
Şekil 13: Balon kommissürotomi
Kaynak: avnrt.com
Şekil 14: Açık kommissürotomi
Kaynak: ctsnet.org
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
11
Kapak Replasmanı
(Değiştirilmesi): Kapak
onarımının yeterli
olmadığı durumlarda
kapağın çıkarılarak yerine
yapay (mekanik) ya da
biyolojik kapak
yerleştirilmesidir.
Septal Onarım: Kalpte atriyumlar ya da
ventriküller arasındaki duvarda (septum)
oluşan açıklığın cerrahi girişimle
kapatılmasıdır.
Kalp Nakli: Hastalıklı bir kalbin sağlıklı bir verici kalbiyle
değiştirilmesidir. Kalp, beyin
ölümü gerçekleşmiş fakat yaşam desteğinde olan vericiden
alınmaktadır. Kalp alındıktan sonra
alıcıya takılana kadar özel bir koruyucu buzlu sıvı içinde
saklanır.
Şekil 15: Kapak replasmanı
Kaynak: indianmedtourism.com
Şekil 16: Ventriküler Septal Defekt
Kaynak: heartpoint.com
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
12
4-BAKIM YÖNETĠMĠ
Ameliyat Öncesi Dönem Bakımı
Kalp ameliyatı olacak hastanın ameliyat öncesi bakımı 5. Ünitede
anlatılan ameliyat öncesi
bakım ve hazırlık gibidir. Ancak kalp cerrahisinin hastada
yaratacağı stress nedeniyle hastanın
hazırlığında bazı özellikler bulunmaktadır.
Ameliyat öncesi dönem, hastanın fiziksel durumuna göre birkaç
saatten bir ay ya da daha fazla
olabilir. Hemşire, hastanın temel kardiyovasküler sorununu,
yapılacak cerrahi girişimin amacı
ve risklerini bilmelidir. Cerrahi girişim yapılacak tüm
hastalar, neler olup biteceği endişesini
taşırlar. Kalp ameliyatı öncesi hastaların korku, depresyon ve
anksiyete düzeyleri çok yüksek
olabilir. Hastaların bir kısmı her şeyi bilmek isterken, bir
kısmı da hiçbir şey bilmek
istemeyebilirler. Bu nedenle ameliyat öncesi hastayı
bilgilendirmenin sınırları hastaya göre
çizilmelidir. Hastanın yoğun bakıma ilişkin soruları
yanıtlanmalı, yoğun bakım ünitesi
hakkında bilgi verilmelidir.Yoğun bakım ünitesinde solunum,
öksürük ve aktif ve pasif
egzersizlerin yaptırılacağı ve neden önemli olduğu
açıklanmalıdır.
Ameliyat Sırası Dönem Bakımı
Hemşire ameliyat sırasında cerrahi işleme yardımcı olmakla
birlikte hastanın konforundan ve
güvenliğinden sorumludur.
Ameliyat Sonrası Dönem Bakımı
Kardiyovasküler fonksiyonları sürdürmek Yoğun bakımda ameliyat
sonrası dönemde hastanın iyileşme devresinde hastanın
gereksinimlerini karşılamada yeterli bir kan akımının (kardiak
output) mevcut olup olmaması,
kardiyovasküler sistemi değerlendirme bakımından esas ana
noktayı oluşturur.
Cilt ısısının normal olması kardiyak outputun göstergesidir
hemodinami, vücut ısısı ile
doğrudan ilgili olduğu için vücut ısısını korumak, eğer ısıtmak
gerekiyorsa yoğun bakım
yatağında elektrikli battaniye veya sıcak hava üfleyen özel
sistemler kullanılmalıdır.
Kardiyak outputun dolaylı göstergelerinden biri de idrar akımı
ve serum potasyum düzeyidir.
Düşük idrar miktarı ve yükselen serum potasyum düzeyleri
kardiyak output düşüklüğü
açısından uyarıcı olmalıdır.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
13
Postoperatif erken dönemde vücudun oksijen tüketimi azalmıştır
ve buna neden olarak düşük
vücut ısısı gösterilmektedir, bu durum ameliyat sonrası ilk
birkaç saatte genellikle görülür.
Erken postoperatif devrede, genelde yüksek olan sistemik
vasküler rezistans nedeniyle, kan
basıncı normal veya yüksek olabilir. Bu durum dolaşımda artan
katekolaminlere plazma renin,
anjiotensin-2 seviyelerine ve diğer mekanizmalara bağlıdır.
Kardiyak output düşük bile olsa
bu yüksek sistemik vasküler rezistans dolayısıyla arter basıncı
normal veya yüksek düzeyde
kalır.
Normal kalp atımı; kardiyak outputu yeterli olarak devam
ettirebilir. Fakat kalp atım sayısının
düşük olması, atım hacmini artıramadığı için kardiyak outputu
düşürür. Ayak nabızlarının
normal olarak alınması yeterli bir kardiyak output için çok
güvenilir değildir.
Cerrahi travma geçiren kalbin, daha çok dolarak daha güçlü
miyokard kontraksiyonu ve
doalyısıyla kardiyak output sağlayabilmesi için santral venöz
basıncı normal değerinden daha
yüksek olmalıdır.
Solunum fonksiyonlarını sürdürmek
solunum fonksiyonunun yeterli olması, hava yolu açıklığına,
pulmoner salgıların aspirasyonuna,
akciğerlerin yeterli havalanmasına, kanın yeterli
oksijenlenmesine ve göğüs tüplerinin drenajına
bağlıdır.
Sıvı elektrolit dengesini ve yeterli beslenmeyi sağlamak
Ameliyat sırasında 3-4 litre sıvı verilmesi nedeniyle hastalar
dolaşım yüklenmesi tehlikesi
altındadırlar. Kalbin yükünü artırmamak için ilk 3 gün sıvılar
dikkatli verilmelidir. Hastanın
aldığı çıkardığı izlenir. Ameliyat sonrası erken dönemde sıvı
verilmesinde hassas davranmak
lazımdır. Verilen yüksek volumde intravenöz sıvı idrar volümünü
arttıracağı için potasyum
kaybına neden olur. Ekstübe edildikten sonra hastaya bulantı ve
kusması yoksa az miktarda
oral sıvı verilebilir. Tolere ediyorsa diğer sıvı gıdalar
verilebilir.
Böbrek fonksiyonlarını sürdürmek
Ameliyat sonrası idrar miktarı belirli aralıklarla ölçülür.
Normal olarak saatlik idrar miktarı 20-
30 ml/dk ve daha fazla olmalıdır. Son iki saatte 30 ml’den az
idrar doktora bildirilmelidir. İlk
saatlerde idrar kırmızı olabilir (eritrositlerin lap-akciğer
makinesinde hemolizi sonucu)
Ağrıyı azaltmak
Hastanın insizyon bölgesi, solunum ve öksürük egzersizleri
sırasında ağrıyı azaltmak için
desteklenmeli, ağrıdan yakınan hastanın öncelikle pozisyonu
değiştirilmeli, yararı olmazsa
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
14
analjezik verilmelidir. Ağrıyı control edebilmek için narkotik
türevi analjezikler kullanılacaksa,
solunumu ve öksürük refleksini baskılayabileceğinden dikkatli
olunmalı hasta gözlenmelidir.
Nörolojik fonksiyonları sürdürmek
Ameliyattan sonra 1-2 saat içinde uyanmayan hastalarda emboli
olabilir. Emboli ve beyin
anoksisi nedeniyle oryantasyon bozukluğu ve huzursuzluk
olabilir. Bilincin açılmaması kalp-
akciğer makinesine bağlı iken beynin perfüzyonunun yetersiz
olduğunun göstergesidir.
Psikolojik destek sağlamak
Kalp cerrasini takiben oryantasyon bozuklukları, psikozlar
görülebilir. Hastaların yoğun bakım
ünitesinde izole olmaları ve bu süreçte duyusal girdilerin
niteliğinde azalma ( iletişim eksikliği
gibi) ve / veya niceliğinde artma (gürültü, invaziv girişimler
gibi) sonucu duyusal yoksunluğa
bağlı psikozlar görülebilir. Sadece hastanın bağlı olduğu
makinelerle değil hastayla da
ilgilenilmelidir. Yapılan tüm işlemler açıklanmalı ve hastayla
endişeleri paylaşılmalıdır.
Hareketi sağlamak
Hastalara yatak içinde aktif ve pasif egzersizler
yaptırılmalıdır. Mümkün olan en kısa sürede
hasta ayağa kaldırılmalıdır. Yatak istirahatinin uzun olması,
atelektaziye, tromboflebite,
osteoporoza, üriner retansiyona, böbrek taşı ve negative
nitrojen dengesi gelişmesine neden
olabilir.
Komplikasyonları önlemek
İyi bir hemşirelik bakım yönetimi; kanama, hipovolemi, hiper
volemi, elektrolit dengesizlikleri,
solunum yetmezliği, pnömotoraks, enfeksiyon gibi
komplikasyonları önlenmeye, en aza
indirgemeye ve zamanında tanılamaya olanak sağlar.
Özetle:
Kalp ameliyatı olan hastalar ameliyat sonrası erken dönemde
yoğun bakım ünitelerinde
izlenirler. Bu esnada bakım, anestezinin etkisinden kurtulmaya
ve hemodinamik stabiliteye
odaklanır. Hasta ameliyathaneden yoğun bakım ünitesine geldikten
sonra;
- Mekanik ventilatöre bağlanıp solunumu ve entübasyon tüpü
değerlendirilmelidir.
- Monitorize edilerek hemodinamik parametreleri monitörden
izlenir hale getirilmelidir.
- İnotropik ajanlar (dopamin, dobutamin) takılmalıdır.
- Mesane katateri kontrol edilerek, aldığı çıkardığı izlemi
yapılmalıdır. İdrar çıkışında sorun
varsa (anüri, oligüri) doktora haber verilmeli, nedene yönelik
tedavi uygulanmalıdır.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
15
- Göğüs tüpleri kontrol edilmelidir. Gelen içerik ilk iki saat
yarım saatte bir, daha sonra
saatlik olarak değerlendirilmelidir. Drenajın çok olması veya
olmaması durumunda
hemodinamik parametreler dikkatle izlenip doktora haber
verilmelidir.
-Yaşam bulguları hemşire izlem formuna kayıt edilmelidir.
- Hastanın uyanıklığı gözlenmelidir.
-Derin anestezi, hipoksi, postoperatif sendrom nedeni ile sık
nörolojik değerlendirme
yapılmalıdır.
-Yaşam bulguları stabil olduğunda yatağın başı 30 derece
yükseltilmelidir.
- Ekstübasyonu sağlanan hastanın larenks ödemini önlemek için
hastanın ağzına buz verilmeli
ve 4 saat sonra da su verilmeye başlanmalıdır.
-Yoğun bakımda hastanın hemodinamisi stabilleştiğinde, oryante
ve koopere olduğunda,
spontan solunumu döndüğünde mekanik ventilatörden ayrılıp
oksijen maskesi ile solunumu
desteklenmeli ve solunum egzersizlerine başlanmalıdır.
- Genellikle ameliyattan sonra birinci günün sonunda hasta
mobilize edilir.
-Yoğun bakımda erken dönemde kesintisiz uyuması, uyanıkken derin
solunum ve öksürük
egzersizlerini yapması ve aktif olabilmesi için ağrı kesici
ilaçların verilmesi önemlidir.
- Hastanın sıvı ve inotropik destekleri kesildikten, oral alıma
geçtikten ve mobilizasyonu
gerçekleştirildikten sonra doktor tarafından hastanın kliniğe
nakline karar verilir ve hemşire
hastayı nakil için hazırlar.
- Kliniğe geldikten sonra hastanın aktivite düzeyi yavaş yavaş
artırılır.
-Ameliyat sonrası dönem boyunca hastanın bilinç düzeyi
değerlendirilir. Hemşire, fizyolojik
ve psikolojik durumu gösteren parametreleri değerlendirir.
Hemşire hasta kadar ailenin
gereksinimini de değerlendirmelidir. Ailenin durumla nasıl baş
ettiğini, fizyolojik ve
psikolojik, gereksinimlerini, hastanın durumu hakkında yeterli
bilgi alıp almadıklarını
araştırmalıdır. Hasta ve ailesini de bakımın içine dahil edecek
şekilde bakımı planlamalıdır.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
16
Şekil 17: Kalp ameliyatı geçiren hastanın yoğun bakım
ünitesindeki durumu Kaynak: Smeltzer S.C, Bare B.G. (2004). Brunner
and Suddarth's Textbook of Medical-Surgical Nursing. 10 th
edition
Mide üzerindeki basıncı
azaltmak için nazogastrik tüp
Mekanik ventilasyonu
sağlamak için endotrakeal tüp
Swan-Ganz kateteri; venöz
oksijen saturasyonu, ısı,
pulmoner arter ve pulmoner
arter wedge basınçları,santral
venöz basınçları izlemek için
-Kardiyak out-put, venöz ve
pulmoner arter kan örneği ve
tıbbi tedavide ilaç
uygulaması için
-Venöz yoldan ilaç vermek
için kullanılabilir.
Ritm ve kalp hızını izlemek
için EKG elektrotları
Arteryal oksijen
saturasyonunu ölçmek için
puls oksimetri
Periferal nabızları
değerlendirme; radial,
popliteal, posterior tibial,
dorsalis pedis
Nörolojik değerlendirme,
Yanıt verme düzeyleri
El kavrama
Pupiller
Ağrı
Derinin rengini ve
sıcaklığını, dudakların
rengini ve renk ve
kapiller tırnak diplerini
değerlendirme
Mediastinal ve plevral
göğüs tüpleri aspiratöre
bağlanır, drenaj ve yara
iyileşmesi izlenir.
Radial arter yolu ile
bilek kol tahtası;
arteriyal kan basıncı ve
kan örneğini izlemek
için kullanılır
İdrar çıkışını doğru
ölçmek için kalıcı katater
drenaj sistemi
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
17
5-KALP CERRAHĠSĠ GEÇĠREN HASTANIN BAKIM PLANI ÖRNEĞĠ
Hemşirelik Tanısı: Kardiyak outputta bozulma
Hemşirelik Girişimleri Gerekçe Beklenen Hasta Sonuçları
1-Kardiyovasküler durum izlenir. Kan basınçları (arteriyal, sol
atriyal, pulmoner arter wedge basınç, santral venöz basınç),
kardiyak output, kardiyak ritim ile kalp hızı sürekli izlenerek
kayıt edilir
1-Hemodinamik monitorizasyon ile kardiyak outputun etkinliği
değerlendirilir.
Aşağıdaki parametreler normal sınırlar içinde olmalıdır:
-Atriyal basınç -Sol atriyum basıncı -Pulmoner arter wedge basıncı
-Pulmoner arter basınçları -Santral venöz basınç -Kalp sesleri
-Kardiyak output -Periferik nabızlar -Kalp hızı ve ritmi -Kalp
enzimleri -İdrar çıkışı -Deri ve mukoza rengi -Deri ısısı
a.Stabil oluncaya kadar her 15 dakikada bir, daha sonraki 24
saat içinde 1-4 saatte bir, taburcu oluncaya kadar 8-12 saatte bir
arteriyel kan basıncı değerlendirilir.
a.Kan basıncı en önemli fizyolojik parametrelerden biridir.
b.Kalp sesleri ve ritmi oskültasyonla dinlenir
b.Oskültasyon ile kalp tamponadı, perikardit ve disritmiler
saptanır.
c.Periferik nabızlar(pedal,tibiyal, radiyal karotid) kontrol
edilir
c.Nabız; sol atriyum basıncı, pulmoner arter diyastolik basınç
ve pulmoner arter wedge basıncı ya da santral venöz basınç,
obstrüktif lezyonlar ve kardiyak output hakkında veri sağlar
d.Sol ventrikül diyastolik sonu hacmi ve kardiyak outputu
belirlemek için sol atriyum basıncı, pulmoner arter diyastolik
basıncı ve pulmoner arter wedge basıncı ölçülür
d.Basınçlarda yükselme konjestif kalp yetmezliği ya da pulmoner
ödemi gösterebilir.
Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
18
Hemşirelik Tanısı: Kardiyak outputta bozulma (Devam)
Hemşirelik Girişimleri Gerekçe Beklenen Hasta
Sonuçları e.Kan volume ve kalbin pompalama etkisini belirlemek
için: sol atriyum basıncı, pulmoner arter diyastolik basınç ve
pulmoner arter wedge basıncı ve santral venöz basınç izlenir.
Mekanik ventilasyon santral venöz basıncı yükseltebilir.
e.Sol atriyum basıncı, pulmoner arter diyastolik basınç ve
pulmoner arter wedge basıncı ya da santral venöz basınçta yükselme
hipervolemiden, kalp yetersizliğinden ve kalp tamponadından
kaynaklanabilir. Eğer kan basıncındaki düşme düşük kan hacminden
kaynaklanıyor ise sol atriyum basıncı, pulmoner arter diyastolik
basınç ve pulmoner arter wedge basıncı ya da santral venöz basınç
da düşer.
Aşağıdaki parametreler normal sınırlar içinde olmalıdır:
-Atriyal basınç -Sol atriyum basıncı -Pulmoner arter wedge basıncı
-Pulmoner arter basınçları -Santral venöz basınç -Kalp sesleri
-Pulmoner ve sistemik vasküler rezistans -Kardiyak output ve
kardiyak indeks -Periferik nabızlar -Kalp hızı ve ritmi -Kalp
enzimleri -İdrar çıkışı -Deri ve mukoza rengi -Deri ısısı
f.Kardiyak disritmiler için EKG izlenir
f.Disritmiler, koroner iskemi, hipoksi, serum potasyum
değişimleri, ödem, kanama, asit baz ya da elektrolit dengesizliği,
dijital zehirlenmesi ya da kalp yetersizliğinden kaynaklanabilir.
ST segmenti değişimleri miyokard iskemisi ya da koroner arter
spazmını gösterebilir. Pacemaker ve antiaritmik ilaç kullanılarak
nabız hızı ve ritminin devamlılığı sağlanıp kan basınçları
desteklenir.
g. Kardiyak enzim sonuçları değerlendirilir.
g.Yükselme myokard enfarktüsünü gösterebilir
h.Her yarım saatte bir idrar çıkışı ve yaşam bulguları
değerlendirilir
h.Saatte 25ml den daha az olan idrar çıkışı böbrek
perfüzyonundaki ve kardiyak outputtaki azalmayı yansıtır.
i.Yanak içi mukoza, tırnak yatakları, dudaklar, kulak memeleri
ve ekstremiteler gözlenir
i.Siyanoz, kardiyakoutputun azaldığını gösterebilir.
j.Derinin ısısı ve rengi kontrol edilir
j.Soğuk ve nemli deri vazokonstrüksiyon ve azalmış kardiyak
outputu gösterebilir.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
19
Hemşirelik Tanısı: Kardiyak outputta bozulma (Devam) Hemşirelik
Girişimleri Gerekçe Beklenen Hasta
Sonuçları 2-Hasta kanama, sürekli kan drenajı, hipotansiyon,
düşük santral venöz basınç ve taşikardi yönünden gözlenir. Kan
ürünleri ve intravenöz solüsyonlar hazırlanarak verilir.
2-Kanama kardiyak insizyondan, doku travması ve pıhtılaşma
eksikliğinden kaynaklanabilir.
-İlk 4-6 saatte göğüs tüpünden 200 ml’den daha az drenaj olmalı.
-Yaşam bulguları stabil olmalı -Santral venöz basınç ve sol atriyum
basıncı normal sınırlarda olmalı -Deri rengi normal olmalı -Solunum
zorlu olmamalı kalp sesleri net olmalı -Ağrı insizyonla sınırlı
olmalı -EKG ve izoenzimler iskemik değişimler yönünden negatif
olmalı
3-Kalp tamponadı, hipotansiyon, sol atriyum basıncı, pulmoner
arter diyastolik basınç ve pulmoner arter wedge basıncı ya da
santral venöz basınçta yükselme, kalp seslerinde azlama, juguler
ven distansiyonu, zayıf nabız ve idrar çıkışının azalması yönünden
hasta gözlenir. Perikardiyosentez için hazırlık yapılır.
3-Kalp tamponadı perikardiyal keseye olan kanamadan ya da
perikardiyal kesede sıvı birikmesinden kaynaklanır. Bu durumda kalp
baskı altında kalır ve ventriküller yeterince dolamaz. Toraks
drenajında ani azalma sıvının perikardiyal kesede biriktiğini
gösterebilir.
4-Kalp yetersizliği, hipotansiyon, sol atriyum basıncı, pulmoner
arter diyastolik basınç ve pulmoner arter wedge basıncı ya da
santral venöz basınçta yükselme, taşikardi, huzursuzluk, ajitasyon,
siyanoz, venöz dolgunluk ve dispne yönünden hasta gözlenir.
Diüretik ve digoksin verilir.
4-Kalp yetmezliği kalbin pompalama fonksiyonunun azalmasından
kaynaklanır ve yaşamsal organlara giden kan perfüzyonun azalmasına
neden olabilir.
5-Myokard enfarktüsü yönünden hasta gözlenir. ST segmenti
yükselmeleri, T dalgası değişiklikleri, dolaşan kan hacminin ve
volüm basınçlarının normal olmasına rağmen kardiyak outputta
azalma, EKG ve izoenzimler kontrol edilir. Miyokard ağrısı insizyon
ağrısından ayırt edilir.
5-Belirtiler hastanın bilinç seviyesi ve ağrı kesici ilaçların
etkisi nedeniyle fark edilmeyebilir.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
20
Hemşirelik Tanısı: Gaz değişiminde bozulma Hedef: Yeterli gaz
değişimi sağlamak Hemşirelik Girişimleri Gerekçe Beklenen Hasta
Sonuçları 1-Hasta bağımsız olarak nefes alabilinceye kadar
mekanik ventilasyon desteği sağlanır
1-Kalbin iş yükünü azaltmak, etkili ventilasyonu sürdürmek ve
kardiyak arrest durumunda hava yolu sağlamak için ventilatör
desteği sağlanabilir.
-Hava yolu açık olmalı -Arteriyal kan gazları normal sınırlarda
olmalı -Endotrakeal tüpün doğru yerleştiği X-ray filmi ile
doğrulanmalı -Solunum sesleri net olmalı -Ventilatör solunum ile
uyumlu olmalı -Aspirasyon ve öksürme sonrası solunum sesleri net
olmalı, tırnaklar ve mukoz membran pembe olmalı -Mental durum
alınan sedatif ve analjezik miktarı ile ilgilidir -Hasta oryante
olmalı
2-Arteriyal kan gazları, tidal volüm, peak inspirasyon basıncı
ve ekstübasyon parametreleri izlenir.
2-Arteriyal kan gazları ventilatörün etkinliğini ve gaz
değişimini sağlamak için gerekli değişiklikleri gösterir.
3-Solunum sesleri için göğüs oskültasyonu yapılır.
3-Raller pulmoner konjesyonu, solunum seslerinin azalması ya da
duyulmaması pnömotoraks ve hemotoraksı gösterir.
4-Doktor istemine göre hastanın sedasyonu sağlanır, solunum
sayısı ve derinliği izlenir.
4-Sedasyon hastanın endotrakeal tüpü tolere etmesini ve
ventilatör ile baş etmesine yardımcı olur. Sedatifler solunum
hızını ve derinliğini baskılar.
5-Derin nefes alma, öksürme ve dönme egzersizleri sağlanır.
Sipirometre ve nefes alma tedavilerine uyumu sağlanır. Derin nefes
alma ve öksürme esnasında görülen ağrıyı azaltmak için insizyon
yerine öksürme yastığının konulması öğretilir.
5-Hava yolu açıklığı sağlanarak atelektazi önlenir ve
akciğerlerin ekspansiyonu kolaylaştırılır.
6-Aseptik kurallara uyularak gerektikçe aspirasyon yapılır.
6- Sekresyonların birikmesi hipoksi, kardiyak arrest ve
enfeksiyona neden olabilir.
7-Mekanik ventilasyondan ayırma ve endotrakeal tüpün
çıkarılmasına yardımcı olunur.
7-Pulmoner enfeksiyon riski azalır ve hasta endotrakeal tüpü
olmadığı için iletişim kurabilir.
Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
21
Hemşirelik Tanısı: Kan Volümündeki Değişikliklerle ilgili sıvı
volüm eksikliği ve elektrolit dengesizliği riski Hedef: Sıvı
elektrolit dengesini sürdürmek Hemşirelik Girişimleri Gerekçe
Beklenen Hasta
Sonuçları 1-Sıvı ve elektrolit dengesi sürdürülür
1-Optimum hücre aktivitesi için dolaşımdaki kan hacminin yeterli
olması gerekir. Bypass ameliyatına bağlı olarak metabolik asidoz ve
elektrolit dengesizlikleri görülebilir.
-Sıvı alımı ve atımı dengede olmalı -Hemodinamik parametreler
sıvı yüklemesi ve dehidratasyon olmadığını göstermeli -Pozisyon
değişikliklerinde de normal kan basıncı olmalı -Disritmi olmamalı
-Kilo değişken olmamalı -Kilo alımı ve kilo kaybı doktora
bildirilmeli -Kan pH sı 7.35-7.45 olmalı -Serum potasyumu 3.5-5.0
mEq/L olmalı
a.Yoğun bakım ünitesinde iken yarım ve 4 saatte bir, daha sonra
klinikte 8-12 saatte bir idrar çıkışı kaydedilir. Hastanın aldığı
ve çıkardığı hesaplanır.
a.Hastanın sıvı gereksinimini belirlemek için aldığı çıkardığı
sıvılar hesaplanır.
b.Aşağıdaki parametreler değerlendirilir: Pulmoner arter
basınçları, pulmoner wedge basıncı, sol atriyum basınçları, kan
basıncı, santral venöz basınç, hastanın kilosu, elektrolit
seviyesi, hematokrit, juguler ven basıncı, doku turgoru, solunum
sesleri, idrar çıkışı ve nazogastrik tüp drenajı
b.Hidrasyon hakkında bilgi sağlar
c.Ameliyat sonrası göğüs drenajı ölçülür. Bu drenaj ilk 4-6
saatte 200ml’yi geçmemelidir. Drenajın kesilmesi tüpün kıvrıldığını
ya da tıkandığını gösterebilir. Açıklık ve drenaj sisteminin
bütünlüğü sağlanır. Eğer mevcut ise ototransfüzyon sistemi
kullanılır.
c.Göğüs boşluğundan aşırı kan kaybı olması hipovolemiye yol
açabilir.
d.Hasta ayağı kalktığında günde bir kez tartılmalıdır.
d.Sıvı dengesini gösterebilir
Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
22
Hemşirelik Tanısı: Kan Volümündeki Değişikliklerle ilgili sıvı
volüm eksikliği ve elektrolit dengesizliği riski (DEVAM) Hedef:
Sıvı elektrolit dengesini sürdürmek Hemşirelik Girişimleri Gerekçe
Beklenen Hasta
Sonuçları
2-Serum elektrolit düzeylerindeki değişikliklere karşı dikkatli
olunmalıdır.
2.Yaşamın sürmesi için hücre içi ve hücre dışı sıvıda elektrolit
konsantrasyonunun belirli sınırlar içinde olması gerekir.
-Sıvı alımı ve atımı dengede olmalı -Hemodinamik parametreler
sıvı yüklemesi ve dehidratasyon olmadığını göstermeli -Pozisyon
değişikliklerinde de normal kan basıncı olmalı -Disritmi olmamalı
-Kilo değişken olmamalı -Kilo alımı ve kilo kaybı doktora
bildirilmeli -Kan pH sı 7.35-7.45 olmalı -Serum potasyumu 3.5-5.0
mEq/L olmalı
a.Hipokalemi (düşük potasyum)
a.Nedenleri: yetersiz alım, diüretikler, kusma aşırı nazogastrik
drenaj, cerrahi stres
Etkileri: disritmi, dijital zehirlenmesi, metabolik alkaloz,
miyokardın zayıflığı ve kardiyak arrest. Hastanın spesifik EKG
değişimleri gözlenir, hekim istemine göre intravenöz potasyum
replasmanı uygulanır.
b.Hiperkalemi (yüksek potasyum) Etkileri: Mental konfüzyon,
huzursuzlul, bulantı, halsizlik ve ekstremitelerin parestezisi.
Sodyum polystyrene sulfonate, sodyum bikarbonat ya da intravenöz
insülin ya da glikoz vermek için hazırlanır.
b.Nedenleri: Fazla alım, bypass / mekanik destek araçları
nedeniyle hemoliz, asidoz, böbrek yetmezliği, doku nekrozu, adrenal
kortikal yetersizlik. Sodyum polystrene sulfonate potasyumu bağlar
ve bağırsaktan atılımını sağlar. İntravenöz sodyum bikarbonat
potasyumun hücre dışı sıvıdan hücre içine girmesini sağlar. İnsülin
glikoz emilimi ile birlikte hücreleri destekler. Glikoz
sodyum-potasyum pompasını aktivete etmek için enerji sağlar. Bu
durumda potasyum hücre içine çekilirken, sodyum hücre dışına
pompalanır.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
23
Hemşirelik Tanısı: Kan Volümündeki Değişikliklerle ilgili sıvı
volüm eksikliği ve elektrolit dengesizliği riski (DEVAM) Hedef:
Sıvı elektrolit dengesini sürdürmek Hemşirelik Girişimleri Gerekçe
Beklenen Hasta
Sonuçları
c-Hipomagnezemi (düşük magnezyum) etkileri:Parestezi, karpopedal
spazm, kas krampları, tetani, irritabilite, tremor, hiper
eksitabilite, hiper refleksi, dezoryantasyon, disritmi, uzamış PR
ve QT aralığı, T dalgalarında düzleşme. Bu duruma yol açan etken
tedavi edilir. Magnezyum desteği oral yoldan sağlanır. Eğer intra
venöz verilecekse son derece dikkat edilmelidir.
c. Nedenleri: alımın azalması, malabsorbsiyon sendromu, aşırı
kalsiyum alınması, büyük ameliyatlardan sonraki 24 saatte aşırı
atılması, diyabetik ketoasidoz, primer aldosteronizm, primer hiper
paratiroidizm
-Serum magnezyumu 1.5-2.5 mEq/L olmalı -Serum sodyum seviyesi
135-145 mEq/L olmalı -Serum kalsiyum seviyesi 8.8-10.3 mg/100 ml
olmalıdır d.Hipermagnezemi (yüksek
magnezyum) etkileri: Vazodilatasyon, sıcaklık hissi,
hipotansiyon, reflekslerin kaybı, bağırsak fonksiyonlarında
yavaşlama, uyku hali, solunum depresyonu,koma, apne, kardiyak
arrest,. Etken faktör tedavi edilir, kalsiyum glukonat verilir,
diyaliz uygulanabilir
d.Nedenleri: Böbrek yetmezliği, antasid, katartik gibi
magnezyumlu ilaçların aşırı tüketilmesi.
e.Hiponatremi (düşük sodyum) Etkileri: Halsizlik, yorgunluk,
konfüzyon, nöbet, koma. Sodyum ya da diüretikler doktor istemine
göre uygulanır.
e.Nedenleri: Toplam vücut sodyumunun azalması ya da su alımının
artırılması
f.Hipokalsemi (düşük kalsiyum) Etkileri: parmaklarda, kulaklar
ve burunda uyuşma ve karıncalanma, karpopedal spazm, kas krampları
ve tetani. Önerildiği şekilde replasman tedavisi uygulanır.
f. Nedeni: Alkaloz, sitratlı kan ürünlerinin transfüzyonu.
g.Hiperkalsemi(yüksek kalsiyum) Etkileri: disritmi, dijital
zehirlenmesi, asistoli, Önerilen tedaviler uygulanır.
g. Nedeni: Uzun süreli immobilite
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
24
Hemşirelik Tanısı: Duyusal yüklenme ya da duyusal yoksunluk,
uykusuzluk ve elektrolit dengesizliği ile ilişkili Duyusal algı
bozukluğu Hedef: Duyusal yüklenme/ duyusal yoksunluk belirtilerini
azaltmak, Ameliyat sonrası kardiyotomi psikozun gelişmesini
önlemek. Hemşirelik Girişimleri Gerekçe Beklenen Hasta
Sonuçları
1.Psikoz önlenir a.Hastanın işbirliğini sağlamak için bütün
işlemler açıklanır
Post kardiyotomi psikozu: anksiyete, uyku yoksunluğu, uyaran
fazlalığı, niteliksel uyaran yoksunluğu (dokunma, iletişim gibi),
gündüz-geceye oryante olamamaktan kaynaklanabilir. Normal uyku
döngüsü en az 50 dakika sürer. İlk döngü 90-120 dakika uzunluğunda
olabilir, daha sonra bu süre gittikçe azalır. Bu döngüler
bölündüğünde ya da yeterli olmadığında uyku yoksunluğu ortaya
çıkar
-İşlemlere katılıyor olmalı -Kesintisiz, uzun uyuyabiliyor
olmalı -Kişi, yer ve zaman oryantasyonu olmalı -Algısal bozukluk,
halüsinasyon dezoryantasyon ve delüzyon görülmemeli
b.Hemşirelik planı hastanın normal gündüz-gece uyku döngüsünü
bozmayacak şekilde planlanır c.Uykuyu önleyen çevresel uyaranlar
mümkün olduğunca azaltılır d.Bakımın sürekliliği sağlanır e. Zaman
ve yer oryantasyonu için sıkı sık hatırlatma yapılır ve düzenli
olarak aile ziyaretleri sağlanır. f.Deliryuma yol açabilecek
ilaçlar değerlendirilir g. Gevşeme teknikleri öğretilir h. Hastanın
tolere edebildiği kadar öz bakımına katılımı sağlanır. Böylece
hasta kendi kontrolünü daha fazla ele alır. Destek sistemleri ve
baş etme mekanizmaları tanılanır. 2.Algısal bozukluk, halüsinasyon,
dezoryantasyon ve paranoid delüzyon yönünden hasta gözlenir Badır
A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti Aslan F.
Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
25
Hemşirelik Tanısı: Kardiyak outputun azalması, hemoliz ya da
vazopressör ilaç tedavisi ile ilişkili Yetersiz Böbrek Doku
Perfüzyonu Hedef: Yeterli doku perfüzyonunu sağlamak Hemşirelik
Girişimleri
Gerekçe Beklenen Hasta Sonuçları
1-Böbrek fonksiyonları değerlendirilir
1-Yetersiz perfüzyon, hemoliz, düşük kardiyak output ve kan
basıncını yükseltmek için kullanılan vazopressör ilaçlar nedeniyle
böbrek hasarı görülebilir
-Saatlik idrar çıkışı 25 ml üzerindedir -İdrar dansitesi
1015-1025 arasındadır -BUN, serum kreatin, idrar ve serum
elektrolitleri normal sınırlardadır.
a.Yoğun bakım ünitesindeyken ½ -4 saatte bir daha sonra klinikte
yattığı süre içinde 8-12 saatte bir idrar çıkışı kontrol
edilir.
a. Saatlik idrar çıkışının 25 ml’den az olması böbrek
fonksiyonlarının azaldığını gösterir.
b.İdrar dansitesi ölçülür b.Böbreğin tübüllerde idrarı konsantre
edebilme yeteneğini gösterir.
c.BUN, serum kreatin, idrar ve serum elektrolitleri gibi
laboratuar sonuçları takip ve kayıt edillir
c.Böbreğin atık ürünlerini atabilme yeteneğini gösterir.
2-Hızlı etki eden diüretik ya da inotropik ilaçlar (örn:dopamin,
dobutamin) uygulamak için hazırlanır.
2.Böbrek fonksiyonlarını sağlar, kardiyak outputu ve böbrek kan
akımını artırır.
3-Endikasyonu varsa hasta diyaliz ya da sürekli böbrek replasman
tedavisi için hazırlanır
3-Hastaların uygulanacak tedaviyi bilmeye hakkı vardır. Hastanın
soru sormasına olanak sağlanır ve işlem içim hazırlanır.
Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
26
Hemşirelik Tanısı: Enfeksiyon ya da postperikardiyotomi sendromu
ile ilişkili Etkisiz Termoregülasyon Hedef: Normal beden ısısını
sağlamak Hemşirelik Girişimleri
Gerekçe Beklenen Hasta Sonuçları
1.Beden ısısı her saat ölçülür
1.Ateş, enfeksiyon süreci ya da postperikardiyotomi sendromundan
kaynaklanabilir
-Hastanın beden ısısı normal sınırlar içinde olmalı -İnsizyon
yerinde enfeksiyon olmamalı ve insizyon iyileşiyor olmalı
-Postperikardiyotomi belirtileri görülmemeli
2.Pansumanlar değiştirilirken ve endotrakeal tüp aspire
edilirken aseptik teknik kullanılır, bütün intravenöz, arteriyel
hatlar ve idrar kateteri için kapalı sistem sağlanır
2.Enfeksiyon riskini azaltır
3.Postperikardiyotomi sendromu belirtileri (ateş, halsizlik,
perikardiyal efüzyon, perikardiyal sürtünme sesi, artralji)
yönünden hasta gözlenir.
3.Kalp cerrahisi geçiren hastaların %10-40’ında görülür
4.Doktor istemine göre anti enflamatuar ilaçlar uygulanır
4.Enflamasyon belirtilerini giderir
Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
27
Hemşirelik Tanısı: Öz bakım aktiviteleri hakkında Bilgi
Eksikliği
Hedef: Öz bakım aktivitelerini gerçekleştirme yetisi kazandırmak
Hemşirelik Girişimleri Gerekçe
Beklenen Hasta Sonuçları
1-Hasta ve aile için eğitim planı gerçekleştirilir.
Aşağıdakilere yönelik açıklamalar yapılır: Kalbin basit bir şekilde
anatomisini fizyolojisini ve kapakların kontrolünü açıklamak Diyet
ve günlük kilo takibi Aktiviteler Egzersizler Derin nefes alma,
öksürme egzersizleri Beden ısısının takibi Kullanılan ilaçlar Nabız
ölçümü
1-Her hastanın öğrenme gereksinimleri farklıdır
-Hasta ve ailesi tedavi planını biliyor ve uygulayabiliyor
olmalı -Hasta ve ailesi tedavi rejiminin gerektirdiği yaşam tarzı
değişikliklerini biliyor olmalı
-Taburculuk eğitiminin dokümanına sahip olmalı
2-Hasta ve ailesinin soruları yanıtlanarak sözlü ve yazılı
eğitim verilir
2-Kalp cerrahisinden sonra hastaların kısa süreli bellek sorunu
olabilir. Bu nedenle eğitimlerde yazılı materyal verilmeli ve
ailenin katılımı sağlanmalıdır.
3-Hasta eğitimine ailenin katılımı sağlanır
3-Aile üyeleri evde bakımdan sorumludur.
4-Uygun yönlendirme yapılır, evde bakım kurumu, kardiyak
rehabilitasyon programı, destek grupları
4-Hastaneden taburcu olduktan sonra yaşam tarzı değişiklikleri
devam eder
Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
28
Hemşirelik Tanısı: Öz bakım aktiviteleri hakkında Bilgi
Eksikliği (DEVAM)
Hedef: Öz bakım aktivitelerini gerçekleştirme yetisi kazandırmak
Hemşirelik Girişimleri Gerekçe
Beklenen Hasta Sonuçları
5-Hastaya kalp kapak hastalığı olduğunu başka bir nedenle
doktora gittiğinde mutlaka açıklaması gerektiğini öğretmek
Gerekliyse profilaktik antibiyotik tedavisine başlanabilmesini
sağlar.
-Hasta hastalığının nedeni
hastalık sürecini, belirti
bulgularını anladığını
gösterir.
-Hastalığın durumunu
evresini ve tedavi
seçeneklerini bilir.
-Hasta kalp yetmezliği,
infektif endokardit gibi
komplikasyon belirtilerini
bildiğini gösterir.
-Hasta hastalığı ile ilgili
bilgiyi diğer sağlık bakım
yetkilileri ile paylaşır ve
önerilen profilaktik
antibiyotik tedavisine
uyar.
-Sigara içmez.
-Hasta hastalığı ile bilgi
veren bir bilezik takmasını
kavramıştır.
6-Hastaya doktor istemine uygun şekilde önerilen profilaktik
antibiyotiği almadan tüm cerrahi ve tanılama yöntemlerinden
kaçınması gerektiğini öğretmek
Profilaktik antibiyotik tedavisine başlayabilmesini sağlar ve
bakteriyemi gelişimini önler
7-Hastaya doktor istemine göre önerilen kardiyak ilaçlar ve
profilaktik antibiyotiklerin amacı, dozu, zamanı, etkisi ve yan
etkisi konusunda bilgi vermek.
İlaç kullanmaya uyumunu artırır ve hastanın ilaçlarını güvenli
bir şekilde almasını sağlar.
8-Hastaya tıbbi aciller için hastalığı ve önemli olan
ilaçlarıyla ilgili bilgi verecek bilezik takmasının önemini
açıklamak ve takmasını öğretmek
Acil ve bilinci kapalı durumlarda doğru zamanında ve etkin tıbbi
müdahale ve bakım almasını sağlar
9-Hastanın hastalığı ile ilgili tedavi seçeneklerini tartışmak
ve karar vermesi için gerekli olan bilgiyi vermek ve doktoru ile
görüşmesi konusunda cesaretlendirmek
Hastanın hastalığının evresine göre tedavi seçeneklerini
anlamasını ve karar vermesini sağlar
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
29
Hemşirelik Tanısı: Cerrahi travma ve göğüs tüpü nedeniyle
plevral ağrı ve/ ya da internal mamarian arter diseksiyonuyla
ilişkili Akut Ağrı Hedef: Ağrıyı gidermek Hemşirelik Girişimleri
Gerekçe
Beklenen Hasta Sonuçları
1.Ağrının tipi, yeri, şiddeti ve süresi kaydedilir.
1. Ağrı ve anksiyete nabız sayısını, oksijen tüketimini ve
kalbin yükünü artırır.
-Hasta ağrısının azaldığını ifade ediyor olmalı. -Hastanın 0-10
numerik skalaya göre ağrısı yoktur. -Hasta ağrı yönetimi planına
katılır. -Ağrısının olmadığını ifade ediyor olmalı -Hasta anjinal
ağrı özelliklerini bilir ve tanımlayabilir -Huzursuzluk azalmış,
yaşam bulguları stabil olmalı -Derin nefes alma ve öksürme
egzersizlerine katılıyor olmalı -Daha az ağrı şikayeti olduğunu
ifade ediyor olmalı -Bakım aktivitelerine katılıyor olmalı
-Aktivitelerini aşamalı artırıyor olmalı
2.Hastanın cerrahi ağrı ile anjinal
ağrıyı ayırt etmesine yardımcı
olunur.
2. Anjina ağrısı
hemen tedavi
gerektirir.
3.İlk 24-72 saat rutin ağrı kesici
verilir. Letarji, hipotansiyon,
taşikardi ve solunum depresyonu
gibi yan etkiler gözlenir.
3. Ağrı kesiciler
dinlenmeyi sağlar,
ağrı nedeniyle oluşan
oksijen tüketimini
azaltır ve böylece
hastanın derin nefes
alma öksürme
egzersizlerini yerine
getirmelerini sağlar.
Ağrı kesiciler ağrı
şiddetlenmeden önce
verildiğinde daha
etkili olur.
Dicle A. Vural F. Kalp Kapak Hastalıkları. Ed: Akbayrak N. Erkal
S. Ançel G. Albayrak A.Hemşirelik bakım
planları. Alter yayın evi, Ankara 2007
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
30
Hemşirelik Tanısı: Operasyona bağlı durumsal kriz, ölüm,
ameliyat ve anestezi korkusuna bağlı ANKSİYETE Hedef: Anksiyeteyi
azaltmak Hemşirelik Girişimleri
Gerekçe Beklenen Hasta Sonuçları
Hastanın anksiyete belirti ve
bulgularını tanılamak ve
anksiyete düzeyini belirlemek
Hastanın anksiyetesini
belirlemeyi ve düzeyini
saptamayı sağlar.
Hastanın anksiyete
düzeyine uygun
girişimlerde bulunmayı
sağlar.
Hasta:
-Anksiyete duygularını
ifade eder
-Anksiyete davranışlarını
ortaya çıkaran faktörleri
tanımlar
-Anksiyete davranışlarını
azaltmaya yönelik
aktiviteleri tartışır
-Anksiyeteyi tetikleyen
durumları tanır
-Baş etmeye yardım edici
destek sistemleri kullanır
-Bakım kararlarına
katılarak anksiyete
tehdidiyle baş eder
-Anksiyete ile ilgili fiziksel
belirtileri azaltır
-Anksiyete belirtilerinden
kaçınmak için stres azaltan
teknikleri uygular
-Progresif gevşeme
yöntemlerini günde 2-4 kez
uygular -Ciddi anksiyete belirtileri
gösteren mevcut medikal
durumu ile baş eder
Hastaya gereksinimine yönelik
uygun yer ve zamanda kısa,
açık, anlaşılır bilgi vermek ve
bilgilendirmeyi sürdürmek:
Hastalığı ve tedavisi,
Tanılama yöntemleri,
Ameliyat ve anestezi,
Ameliyat sonrası yoğun bakım,
klinik bakım ve evde bakımı,
İlaçları,
Kontrollere gelme
Hastanın bilinmeyen
korkusunu giderir ve
anksiyetesini azaltır.
Bilgilendirme ve
katılım, hastada güven
ve kontrol duygusunu
oluşturur.
Hastaya kesintisiz zaman
ayırmak, dinlemeye istekli
görünmek, güven duygusu
oluşturmak “Korkmuş olduğunun
farkındayım, seninle kalacağım”
gibi ifadeler kullanmak
Anksiyeteli hastaya
spesifik, kesintisiz,
zaman ayırmak, güven
oluşturur ve gerginliği
azaltır. Aktif dinleme
hastanın duygularını
açıklamasına yardımcı
olur.
Beklenmedik bir durum
konusunda hastaya açık net ve
kısa açıklamalar yapmak;
anksiyeteli hasta birçok ayrıntıyı
özümseyemeyeceğinden aşırı
bilgi vermekten kaçınmak.
Anksiyete hastanın
bilişsel durumunu
etkileyerek anlamasını
zorlaştırır. Ciddi
anksiyete düzeyinde
anlama ve kavrama
iyice bozulabilir. Dicle A. Vural F. Kalp Kapak Hastalıkları.
Ed: Akbayrak N. Erkal S. Ançel G. Albayrak A.Hemşirelik bakım
planları. Alter yayın evi, Ankara 2007
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
31
Hemşirelik Tanısı: Operasyona bağlı durumsal kriz, ölüm,
ameliyat ve anestezi korkusuna bağlı ANKSİYETE (DEVAM) Hedef:
Anksiyeteyi azaltmak Hemşirelik Girişimleri
Gerekçe Beklenen Hasta Sonuçları
Dikkatli dinlemek; hastanın
duygularını sözel olarak
açıklamasına izin vermek
Bu yaklaşım hastanın
anksiyete davranışlarını
tanımlamasına ve
anksiyete kaynaklarını
belirlemesine olanak
sağlar.
Hasta:
-Anksiyete duygularını
ifade eder
-Anksiyete davranışlarını
ortaya çıkaran faktörleri
tanımlar
-Anksiyete davranışlarını
azaltmaya yönelik
aktiviteleri tartışır
-Anksiyeteyi tetikleyen
durumları tanır
-Baş etmeye yardım edici
destek sistemleri kullanır
-Bakım kararlarına
katılarak anksiyete
tehdidiyle baş eder
-Anksiyete ile ilgili fiziksel
belirtileri azaltır
-Anksiyete belirtilerinden
kaçınmak için stres azaltan
teknikleri uygular
-Progresif gevşeme
yöntemlerini günde 2-4 kez
uygular -Ciddi anksiyete belirtileri
gösteren mevcut medikal
durumu ile baş eder
Hastayı, mümkün olduğunca
bakımla ilgili kararlara
katılmasını desteklemek
Anksiyeteli hastalar
kendi becerilerine
güvenemeyebilir; karar
verme sürecine
katılmak anksiyeteyi
azaltır.
Hastanın anksiyete davranışları
ile baş etmesinde aile üyelerine
destek
Aile üyelerini
rahatlatmak ve açıklama
sürecine katmak aile
üyelerininki kadar
hastanın anksiyetesinin
de azalmasını sağlar.
Hasta için daha
destekleyici bir çevre
oluşturur.
Hastanın anksiyetesi
rahatlamış/azalmış gibi
görünmüyorsa ailenin fazladan
ziyaret periyotlarına izin vermek
En az 4 saatte bir uygulaması için
hastaya düşleme, progresif kas
relaksasyonu, meditasyon gibi
gevşeme tekniklerini öğretmek
Hastanın fiziksel gereksinimine
dikkat etmek
Dicle A. Vural F. Kalp Kapak Hastalıkları. Ed: Akbayrak N. Erkal
S. Ançel G. Albayrak A.Hemşirelik bakım
planları. Alter yayın evi, Ankara 2007
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
32
Hemşirelik Tanısı: Aktivite ile artan oksijen gereksinimi ve
oksijen gereksinimin
karşılanması arasında dengesizlik nedeniyle Fiziksel Harekette
Bozulma Hedef: Hemşirelik Girişimleri Gerekçe
Beklenen Hasta Sonuçları
Hastanın hemşirelik bakımında
aktivite ve dinlenme
periyotlarını düzenlemek,
hemşirelik bakımını organize
veya sistemli yapmak
Hastanın var olan sınırlı
enerjisini korur, kalbin ve
vücudun oksijen
gereksinimini azaltır ve
yorgunluğu önler.
Gereksiz rahatsızlıkları
oldukça azaltır.
- Aktivite sırasında kan
basıncı, nabız ve solunum
belirlenen sınırlardadır.
-Nabız sayısı 100/dakika
üzerine çıktığında
aktivitesini durdurarak
dinlenmesi gerektiğini
bilir.
-Hasta aktivitesini
dereceli olarak arttırması
gerektiğini anladığını
ifade eder
-Hasta tolere edebildiği
düzeyde bireysel bakım
aktivitelerini yerine
getirebilir
-Hasta tolere edebildiği
günlük yaşam
aktivitelerini yerine
getirirken enerjisini
koruduğunu gösterir
-Hasta hastalığını ve
oksijen kullanımındaki
yetersizlik ile aktivite
intoleransı semptomları
arasındaki bağlantıyı
açıklayabilir.
Gerekli durumlarda bireysel
bakımında yardımcı olmak
Yorgunluğu ve dispneyi
önler, hastanın
gereksinimlerinin
karşılanmasını garanti
altına almayı sağlar.
Hastanın aktivite
gereksinimlerini hastayla
birlikte tartışmak, hastanın
gereksinim duyduğu aktiviteleri
belirlemek ve aktivite
geliştirme planına hastanın da
katılımını sağlamak
Hastanın fiziksel ve
psikososyal olarak iyi
olmasını, gereksinimlerini
karşılayabilecek
aktivitelerin
planlanmasını ve
yapmasını sağlar. Hastaya
pozitif etki yaratır ve
aktivite yapmaya
cesaretlendirir.
Hastanın tolere edebileceği
aktiviteyi uygulaması için
cesaretlendirmek ve
desteklemek
Hastanın bağımsızlığını
geliştirmeye ve
aktivitesini planlamada
otonomi kazanmasını
sağlar
Hasta ve yakınları ile birlikte
taburculuk öncesi hastanın
maksimum veya dereceli artan
aktivite toleransına göre
fonksiyonlarını sürdürebileceği
bir aktivite planı yapmak
Aktivite sırasında nabız
değerlendirmeyi hastaya
öğretmek
Hastanın plana katılması
hasta memnuniyetini ve
uyumunu sağlar. Aktivite
sırasında belirlenen nabız
sayısı arttığında dinlenme
periyoduna geçmesini
sağlar.
Dicle A. Vural F. Kalp Kapak Hastalıkları. Ed: Akbayrak N. Erkal
S. Ançel G. Albayrak A.Hemşirelik bakım
planları. Alter yayın evi, Ankara 2007
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
33
6-Ameliyat Sonrası Komplikasyonların Tanılanması
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
1-Kardiyak Komplikasyonlar
Komplikasyon Nedeni /Belirtiler Tedavi/Takip
Hipovolemi:
Kardiyak outputta
azalmaya neden olan en
önemli etkendir.
-Kan kaybı
-Cerrahi hipotermi (ameliyat sonrası beden ısındıkça damarlar
dilatasyona uğrar ve damarları doldurmak için daha fazla kana
gereksinim olur)
-İntravasküler sıvı kaybı (kalp akciğer makinası kapiller
yatağın permeabilitesini arttırdığı için sıvı interstisyel alana
geçer.)
-Arteriyal hipotansiyon, pulmoner arter wedge basıncının,
santral venöz basıncın düşmesi ve nabzın artması.
-Sıvı replasmanı (yerine konulması) sağlanır. Replasman sıvıları
kolloid (albumin ya da protein), nişastalı solüsyonlar, kan
ürünleri ya da kristaloid (izotonik, laktatlı ringer solüsyonu)
lerdir.
Aşırı Kanma -Kardiyopulmoner bypass makinesi trombositlere zarar
verdiği için ve hipotermi pıhtılaşma mekanizmasını etkilediği
için
-Cerrahi travma kanlı drenaja yol açabilir
-Antikoagulan (heparin) tedavisi
-Yara bölgesi ve drenajlar kanama yönünden değerlendirilir.
Kanlı drenaj ilk 4-6 saatte 200ml’yi aşmamalıdır. Birkaç gün içinde
drenaj seröz drenaja dönüşerek, azalmalı ve sonunda
kesilmelidir.
-Fraksiyone olmayan heparini nötralize etmek için protamin
sülfat, hematolojik sorunların giderilmesi için ise K vitamini ve
kan ürünleri verilir.
-Kanama devam ederse hasta tekrar ameliyata alınır
Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi
Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
34
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
1-Kardiyak Komplikasyonlar (Devam)
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Kalp tamponadı
kalbe giren kan
miktarını azaltır
-Perikardiyal kesede sıvı birikerek, kalbe baskı yapar.
-Belirtileri: arteriyel hipotansiyon, taşikardi, kalp seslerinin
az duyulması, idrar çıkışının azalması, göğüs tüpü drenajının
azalması, pulmoner arter wedge basıncı, pulmoner arter diyastolik
basıncı ve santral venöz basıncın eşitlenmesidir.
-Toraks tüpleri tıkanıklık ya da kıvrılma yönünden kontrol
edilir.
-Drenaj tüpleri sıvazlanarak ve negatif basınç oluşturularak
açıklığı sağlanır.
-Göğüs X-ray filminde mediyastenin genişlediği görülür.
-Perikardiyosentez ya da yeniden ameliyat olma gibi acil
müdahale gerekir.
Sıvı yüklenmesi Pulmoner arter wedge basıncının, santral venöz
basıcın ve pulmoner arter diyastolik basıncın yükselmesi
-IV sıvı infüzyonu azaltılarak diüretik uygulanır
-Sıvı alımı kısıtlanır. Alternatif olarak diyaliz ve flebotomi
uygulanabilir
Hipotermi Ameliyat sırasında hipotermi yapılmasına bağlı olarak
ameliyattan sonraki ilk saatlerde beden ısısı 35-36 oC olabilir
Hasta aşamalı olarak ısıtılır. Bazı durumlarda (eğer direnç
yüksek ise) uzun süre beklemek yerine vazodilatatör verilebilir.
Ateş ya da aşırı dilatasyon durumlarında ise sıvı desteği ve
vazopressörlere gereksinim duyulabilir
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
35
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
1-Kardiyak Komplikasyonlar (Devam)
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Hipertansiyon Bazı hastaların önceden var olan hipertansiyonları
söz konusudur. Bazı hastalarda ise geçici olarak hipertansiyon
görülebilir.
Vazodilatörler (nitrogliserin, nitroprusid) kullanılabilir. Eğer
hasta önceden de hipertansiyonlu ise ameliyat öncesi tedaviye
mümkün olan en kısa zamanda başlanır.
Nabızda Değişiklikler
Taşiaritmi Önyük ve ardyük değişiklikleri ile ilgili ve veya
ilgisiz olabilir
-Taşiaritminin önyük ve ardyük değişikliklerinden
kaynaklanmadığından emin olmak için rutin değerlendirme yapılır
-Eğer taşiaritmi asıl belirti ise kalp ritmi değerlendirilir ve
ilaç (digoksin,lidokain, izoptin) verilir.
-Bazı hastalarda ameliyat sonrası taşiaritmiyi önlemek için KABG
öncesi anti aritmik ilaçlara başlanır.
-Disritmiyi tanılamak ve tedavi etmek için hekim tarafından
karotid masajı yapılabilir.
-Semptomatik taşidisritmileri tedavi etmek için kardiyoversiyon
ve defibrilasyon uygulanabilir
Bradikardi Kalp hızının azalması Ameliyat sonrası çoğu hastanın
geçici pace teli vardır. Bu tel pacemaker’a bağlanarak kalbin daha
hızlı çarpması için uyarı verir. Bazende bu amaçla atropin,
epinefrin ya da izoproterenol kullanılır
Disritmi Anormal kalp hızı -Tedavi pacemaker, karotid masajı,
kardiyoversiyon ya da defibrilasyonu kapsar
-Normal sinüs ritmi olmayan hastalarda stabil ritim sağlanarak
yeterli kardiyak output sağlanmaya çalışılabilir.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
36
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
1-Kardiyak Komplikasyonlar (Devam)
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Kontraktilite Değişiklikleri
Kalp yetersizliği Kalbin pompa görevini yerine getirememesi ve
kalbin bölümlerinin yeterince boşalamaması
-Hemşire ortalama arteriyal basınçta bir düşme, pulmoner arter
wedge basıncında, pulmoner arter diyastoloik basıncı ve santral
venöz basınçta yükselme, taşikardi, huzursuzluk ve ajitasyon,
periferal siyanoz, venöz dolgunluk, ödem ve zorlu solunum yönünden
hastayı izler ve bu belirtiler ortaya çıktığında hemen doktora
haber verir.
-Tıbbi tedavi diüretikleri ve digoksini içerir
Myokard enfarktüsü (ameliyat esnasında veya sonrasında
görülebilir)
Kalp kasının bir kısmındaki hücreler öldüğü için kontraktilite
azalır. Enfarkte olan bölge ödemli bir hale gelinceye kadar
ventrikül duvarları kontraksiyon esnasında çelişkili hareket eder.
Daha sonra kardiyak output azalır. Belirtiler ameliyat sonrası
rahatsızlıkları ya da anestezi-analjezi tedavisi nedeniyle fark
edilmeyebilir.
Hastanın yaşadığı ağrının tipini belirlemek için dikkatli bir
tanılama yapılır. Tanı koymak için EKG serileri ve kardiyak
enzimlere bakılır. Değişiklikler cerrahi girişimlerden de
kaynaklanabilir. Hastanın kan basıncı ve solunum hızı izlenerek
(analjeziklere bağlı olarak vazodilatasyon olabileceği ve
hipotansiyona yol açabileceği için) küçük dozda analjezikler
verilir.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
37
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
2-Pulmoner Komplikasyonlar
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Gaz değişiminin bozulması
-Anestezi esnasında ve sonrasında solunum için hastanın mekanik
olarak desteklenmesi gerekir.
-Ameliyat sonrası atelektazi olasılığı vardır.
-Endotrakeal tüp mukus salgısını uyarır, göğüs insizyon ağrısı
ise derin nefes almayı ve öksürmeyi engelleyebilir.
-Pulmoner komplikasyonlar genellikle solunum sesleri, oksijen
satürasyon düzeyi, endtidal karbondioksit düzeyinin
değerlendirilmesi ile belirlenir. Arteriyel kan gazı sonuçları ve
miks venöz satürasyon izlenir.
Komplikasyonlar tedavi edilirken mekanik ventilasyon desteği
sürdürülür. Hipoksili hastalarda ventriküler atım gücü indeksleri
ile de kontraktilite hesaplanabilir.
3-Sıvı Hacim Komplikasyonları
Komplikasyon Nedeni Tedavi
Hemoraji
Aşırı kanama yaşamı tehdit edebilir
Hemoraji genellikle cerrahi girişim gerektirir ve sıklıkla kan
ürünleri verilir.
4-Nörolojik Komplikasyonlar
Komplikasyon Nedeni Tedavi
Serebrovasküler olay
(beyin atağı, stroke)
Anesteziden sonraki 6 saat içinde basit emirleri yerine
getirmede yetersizlik
Çoğu hasta nörolojik olarak ameliyathanede anestezinin
etkisinden kurtulmaya başlar.
Yaşlı hastaların, böbrek ya da karaciğer yetmezliği olan
hastaların anestezinin etkisinden kurtulmaları daha uzun
sürebilir.
Hasta serebrovasküler olay ya da hava embolisi açısından
değerlendirilmelidir.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
38
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
5-Böbrek Yetersizliği ve Elektrolit Dengesizliği
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Böbrek yetmezliği Genellikle akut olup 3 ay içinde
düzelebileceği gibi kronik hale gelip diyaliz gerektirebilir.
Diüretiklere cevap verebilir ya da sürekli böbrek replasman
tedavisi veya diyaliz gerektirebilir.
Akut tübüler nekroz Genellikle böbreklerin perfüzyon
yetersizliğinden ya da ilaçlar etkisiyle böbrek tübüllerindeki
hasardan ya da önceden var olan rahatsızlıklardan kaynaklanır.
Sıvı, elektrolit ve idrar çıkışı sık sık izlenir.
Hipokalemi
Normal düzeyi 3.5
ile 5.0 mEq/L dir
Yetersiz alım, diüretikler, kusma, ishal, aşırı nazogastrik
drenajla birlikte potasyum replasmanı yapılmamasından ve cerrahi
stresten (artmış aldosteron sekresyonu sodyumun tutulmasına ve
potasyumun azalmasına neden olur) kaynaklanabilir.
Belirti ve bulgular; dijital zehirlenmesi, disritmiler,
metabolik alkaloz, miyokardın güçsüzlüğü ev kardiyak arresttir.
EKG de U dalgasının görülmesi sipesifiktir. Atriyoventriküler
blok, düz ya da çökmüş T dalgaları ve düşük voltaj diğer
bulgulardır.
Hemen fark edilip tedavi edilmelidir.
Hastalar serum potasyum seviyesi değişimleri yönünden dikkatli
bir şekilde izlenmelidir.
Çoğu kalp cerrahı ameliyat sonrası dönemde disritmilerden
korunmak için serum potasyum seviyesini 4.0 mEq/L düzeyinde tutmaya
çalışır.
Gerektiğinde IV potasyum replasmanına başlanır.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
39
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
5-Böbrek Yetersizliği ve Elektrolit Dengesizliği (Devamı)
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Hiperkalemi Kardiyopulmoner bypass ya da mekanik destek
araçlarının kırmızı kan hücrelerini hemolize uğratması, asidoz,
böbrek yetersizliği, doku nekrozu ya da adrenal kortikal
yetersizliği nedeniyle görülür.
Belirti ve bulguları: Mental konfüzyon, huzursuzluk, halsizlik,
bulantı ve ekstremitelerde parestezi görülmesidir.
EKG’de T dalgalarının uzaması, QRS kompleksinin genişlemesi ve
QT aralığının uzaması tipiktir.
-Gastrointestinal kanalda potasyumu bağlayıp emilimini önleyen
sodium polystyrene sulfanote verilebilir.
-IV sodyum bikarbonat, IV insülin ve glikoz verilerek
ekstraselüler sıvıdaki potasyumun hücre içine girişi
sağlanabilir
-Potasyum seviyesini azaltmak için hemodiyaliz ya da periton
diyalizi uygulanabilir.
Hipomagnezemi Normal Değerler; 1.5-2.5 mEq/L’dir
Magnezyum alımının azalması, emiliminde bozulma ya da atılımında
artma ve cerrahi nedeniyle böbreklerden 24 saat içinde yüksek
miktarda magnezyum atılımı. Magnezyum nöromüsküler sistem
fonksiyonları için önemlidir.
Belirti ve bulguları: parestezi, karpopedal spazm, kas
krampları, tetani, irritabilite, tremor, hipereksitabilite, tendon
reflekslerinde artma, dezoryantasyon, depresyon ve nöbetler.
Ayrıca; hipotansiyon, atriyal ve ventriküler disritmi, uzamış PR ve
QT aralığı ve T dalgalarında düzleşme görülebilir
Tedavide etken düzeltilir, Gerekliyse magnezyum desteği alınır.
Intramüsküler verilmesinin aşırı ağrıya yol açacağı, intravenöz
verilmesinin solunum depresyonu ve hipotansiyon gibi riskleri
olduğu için oral yolla verilmesi tercih edilir.
Eğer IV verilecekse hemşire 15 dakikada bir solunum hızını
kontrol etmeli ve hipotansiyon, flushing (kızarıklık, ateş basması)
ve terleme açısından hastayı kontrol etmelidir. Patella refleksinin
kaybı söz konusu olabilir. Bu durumda hemşire infüzyonu durdurarak
doktora haber vermelidir.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
40
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
5-Böbrek Yetersizliği ve Elektrolit Dengesizliği (Devamı)
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Hipermagnezemi Böbrek yetersizliği ya da antasit gibi
magnezyumlu ilaçların büyük oranlarda tüketilmesi nedeni ile
görülür.
Belirti ve bulguları: vazodilatasyon, sıcaklık hissi ve
hipotansiyondur. Reflekslerin kaybı, bağırsak fonksiyonlarında
yavaşlama, solunum depresyonu, koma, apne ve kardiyak arrest
görülebilir.
Diyaliz magnezyumun bir kısmını uzaklaştırsa bile tek başına
etkili bir yöntem değildir. Kalsiyum glikonat sorun düzeltilinceye
kadar geçici tedavi yöntemidir.
Hipernatremi ve Hiponatremi Normal Değerler; 135-145
mEq/L’dir
Her ikisi de kalp cerrahisi sonrası görülebilir fakat
hiponatremi daha yaygındır.
Hiponatremi toplam vücut sodyumunun azalmasından ya da sıvı
alımının artmasından kaynaklanabilir.
Hiponatreminin belirti ve bulguları: halsizlik, yorgunluk,
konfüzyon, konvülsyon ve komadır.
Hastanın sodyum düzeyi kontrol edilir.
Vücuttan sodyum kaybı varsa sodyum replasmanı gerekir
Eğer aşırı sıvı alımına bağlı hiponatremi varsa diüretik
uygulanır
Hiperkalsemi
Normal Değerler 8.8-10.3mg/100 ml’dir
Dijital zehirlenmesine benzer disritmi (kalsiyum dijital
etkisini artırır)
Hemşire dijital zehirlenmesi belirti ve bulguları yönünden
hastayı izler. Bu bulgular görüldüğünde hemen hekime haber vererek
asistoliyi ve ölümü önlemek için tedavi başlatılmasını sağlar.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
41
Kalp Cerrahisinin Olası Komplikasyonları
5-Böbrek Yetersizliği ve Elektrolit Dengesizliği (Devamı)
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Hipokalsemi Ekstraselüler sıvıdaki kalsiyum miktarını azaltan
alkaloz ya da büyük miktarlarda sitratlı kan ürünlerinin
verilmesinden kaynaklanabilir.
Sitrat kalsiyumu bağlayarak dolaşımdaki iyonize kalsiyum
miktarını azaltır. Bankadan alınan 5-6 ünite eritrosit ya da tam
kan verildiğinde kalsiyumun bağlanması olasılığı büyüktür.
Belirti ve bulgular: Parmak uçlarında ayak parmaklarında ve
kulak ve burunda karıncalanma ve uyuşukluk, karpopedal spazm ve kas
kramplarıdır.
-Kalsiyum düzeyi kontrol edilir
Hipokalsemi belirtileri saptandığında hemen doktora bildirilerek
kalsiyum replasmanı sağlanır
3-Diğer Komplikasyonları
Komplikasyon Nedeni Tedavi/Takip
Karaciğer Yetersizliği
Sirozlu, hepatitli ya da uzun surely sağ kalp yetersizliği olan
hastada yaygın görülür
Karaciğerde metabolize olan ilaçların kullanımı en aza
indirilmelidir. Karaciğer yetmezliği önlenmez ise ölüm
kaçınılmazdır.
Bilirubin, albumin ve amilaz seviyeleri izlenir, nutrisyonel
destek sağlanır.
Koagülopati Hipotermi antikoagülan ya da karaciğer disfonksiyonu
sonucunda görülür
Her hastada koagülopatiye neden olan fakör saptanarak uygun
tedavi sağlanır.
Enfeksiyon Bypass ve anestezi hastanın immune sistemini etkiler.
Hastayı izlemek ve iyileşmesini desteklemek için kullanılan pek çok
invazif araç enfeksiyon kaynağı olabilir.
Beden ısısı, lökosit sayısı, insizyon ve kateter giriş yerleri,
idrar, solunum sesleri, balgam, nazogastrik sekresyonlar olası
enfeksiyon belirtileri yönünden gözlenir.
Gerektiğinde antibiyotik başlanır
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
42
7-TABURCULUK EĞİTİMİ
Hemşire açık kalp ameliyatı olan hasta ve aileye, ameliyat
sonrası taburcu olduktan
sonraki bakımı ile ilgili planlı taburculuk eğitimi vererek
hastanın;
Evde bakıma yönelik korku ve endişesinin azaltılmasına,
Ameliyat sonrası gelişebilecek komplikasyonların en aza
indirilmesine,
Ameliyat sonrası ortaya çıkabilecek sorunlarla bas
edebilmesini,
İyileşmesini hızlandırarak daha kısa sürede taburcu
olmasına,
Gereksinimlerini kendisinin karşılamasına ve böylece kendi
kendine yetme ve güven
duygusunun artmasına,
Bireyin kendine verdiği değerin artmasına,
Bireyin rol ve statü kaybının önlenmesine,
Fiziksel ve psikolojik dengesinin yeniden kazanmasına,
İyileşme sürecinde (ameliyat sonrası 6-8 hafta) daha az sorun
yaşamasına,
İyileşme sürecinde karsılaşabileceği sorunlara hazırlıklı
olmasına ve ortaya çıkan
sorunlarla baş edebilmesine ya da çözümlemesine katkı verir.
Taburculuk eğitiminde hastanın alması gereken bilgiler;
Yara bakımı,
Ameliyat sonrası aktivite kısıtlamaları, ( örn. Araba kullanma,
ağır objeleri çekme ve
cinsel ilişki)
Diyet ile ilgili bilgiler ve kısıtlamalar,
Ameliyat sonrası ilaç kullanımı hakkında bilgi,
Kişisel hijyen bakım bilgisi,
Ameliyat/klinik ile ilgili izlem randevuları olarak
sıralanabilir.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
43
8-SONUÇ
Kalp cerrahisi hastayı fiziksel, psikolojik ve sosyal yönden
etkileyen, kişinin
yaşamındaki önemli deneyimlerden biridir.
Açık kalp cerrahisi uygulanacak hastaların hemşirelik bakımı ,
ameliyat öncesi,
ameliyat sırası ve ameliyat sonrası bakımı içerir. Ameliyat
sonrası bakım; erken dönemde
yoğun bakım ünitesinde, yaşam bulguları stabil olduktan sonra
klinikte gerçekleşmektedir.
Ameliyat olan hastaların yeni yaşam biçimine uyum sağlaması
beden imajındaki
değişikliği kabullenmesi ve sonraki yaşamını olabildiğince
bağımsız sürdürebilmesi gerekli
bilgi ve beceriyi öğrenmesiyle mümkündür.
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
44
9- DEĞERLENDĠRME
1. Kalp ameliyatı sonrası ilk saatte göğüs drenajı miktarı ne
olmalıdır? a. 300 b. 500 c. 700 d. 100 e. 800
2. Kalp ameliyatı sonrası yoğun bakım ünitesine alınan hastanın
ameliyat sonrası ilk
saatlerde sıvı dengesini korumak için aşağıdakilerden hangisi
yapılmalıdır?
a. IV sıvı miktarı artırılır b. Tolere ediyorsa ağızdan sıvı
verilir c. Solunum fonksiyon testlerine bakılır d. Aldığı-çıkardığı
izlenir e. Hepsi yapılmalıdır
3. Aşağıdakilerden hangisi Kalp ameliyatı sonrası yoğun bakım
ünitesinde sosyal izolasyon
sonucu oluşabilecek hemşirelik sorunudur?
a. Bilgi eksikliği b. Duyusal algı bozukluğu c. Etkisiz
termoregülasyon d. Gaz değişiminde bozulma e. Hepsi
CEVAP ANAHTARI
1. D 2. D 3. B
-
KALBE İLİŞKİN CERRAHİ GİRİŞİMLER VE HEMŞIRELIK BAKIMI
Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma
Merkezi
45
10-KAYNAKLAR
1. Smeltzer S.C, Bare B.G. (2004). Brunner and Suddarth's
Textbook of Medical-
Surgical Nursing. 10 th edition
2. ElbaĢ Ö. N. (2008) Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği. In:
Erdil F, Elbaş Ö. N .(Eds). 4.
Baskı, Tasarım Ofset, Ankara; 270-293
3. Demir Korkmaz F. Yapısal enfeksiyöz ve eflamatuar kalp
hastalıkları. Ed:Eti Aslan
F. Karadakovan A. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Nobel
Kitapevi, 2010;
535-542
4. Akdemir N. Kalbin yapısal hastalıkları ve hemşirelik bakımı.
Ed:Akdemir N. Birol L.
İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı. Ankara 2005; 450
5. Dicle A. Vural F. Kalp Kapak Hastalıkları. Ed: Akbayrak N.
Erkal S. Ançel G.
Albayrak A.Hemşirelik bakım planları. Alter yayın evi, Ankara
2007;s 733
6. Badır A. Demir Korkmaz F. Koroner arter hastalıkları. Ed:Eti
Aslan F. Karadakovan
A. Dahili ve Cerrahi Hastalıklarda Bakım. Nobel Kitapevi, 2010;
519-533
7. Lorenz BT, Coyte KM. Coronary Artery Bypass Graft Surgery
Without
Cardiopulmonary Bypass: A Review and Nursing Implications,
Critical Care
Nurse,2002; 22(1):51-60.
8. Hacıalioğlu N, Özer N. Koroner Arter By-Pass Greft Ameliyatı
Olan Hastaya Evde
Bakımı Algılayışları ve Bakım Konusundaki Gereksinimleri, 4.
Ulusal Cerrahi ve
Ameliyathane Hemşireliği Kongre Kitabı, İzmir. Ege Üniversitesi
Basımevi, 2003;
s.467–477.
9. Akyolcu N. Perioperatif hasta ve ailesinin eğitim
gereksinimleri ve hemşirenin rolü:
4.Ulusal ve Ameliyathane Hemşireliği Kongresi’nde: 2003 Ekim
22-26, İzmir,
Türkiye. İzmir, Ege Üniversitesi Basımevi, 2005; 97-107.
10. Korkut H. Egzersiz ve Hareket (İçinde). Editörler: Aştı A.T,
Karadağ A. Nobel Kitabevi.
Adana, 2010; 257-268.