Jusuf Džafić - Posljednji Kotromanići

7/25/2019 Jusuf Dafi - Posljednji Kotromanii

1/12

Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.] 1183

kulturna batina

Posljednji Kotromanii

Jusuf Dafi

svrenik erijatsko-pravnog fakulteta univerziteta el-azhar u kairu

[email protected]

Saetak

Autor hronoloki obrauje biograje posljednjih lanova bosanske vladarske kueKotromani: princeze Emine Tarihi-hanume (ro. Katarine) Tomaevi Kotromani,kerke kralja Stjepana Tomaa i kraljice Katarine Kotromani, te polusestre kralja Stje-pana Tomaevia i drugih lanova ove dinastije; zatim princa Ishak-bega Kraljevia Ko-tromania, sina pretposljednjeg bosanskog kralja Stjepana Tomaa i kraljice KatarineKosae, takoer i istaknutog osmanskog velikodostojnika. Obrauje i biograje djeceprinca Ishaka-bega Kraljevia Kotromania - posljednjih ivuih Kotromania kojimaje historija zapamtila imena: princa Alije Kraljevia Kotromania, princa Mustafe Kra-ljevia Kotromania, princeze Hatide Kraljevi-Kotromani i princeze Nilufer Kralje-

vi-Kotromani.Kljune rijei:Kotromanii, Ishak-beg, princeza Emina, Herceg Stjepan, Bosna, kralji-ca Katarina, Osmanlije.

Uvod

esto imamo priliku proitati ili uti kako je Katarina Kosaa-Kotroma-ni (1425-1478)1, kerka hercega Stjepana Vukia Kosae (1404-1466)2 i

1 Vidi o kraljici Katarini: Ilarion Ruvarac, Katarina, ki Tvrtka I. bana (od 1353.1377.) i od 1377.1391. kra-lja bosanskoga, Glasnik Zemaljskog muzeja u BiH, 4/1892, knj. 3, str. 205211. Za detaljnu literaturu vidi:Esad Kurtovi,Prilog bibliograji radova o bosanskoj kraljici Katarini (1425-1478) (U povodu 525 obljetnicesmrti), Bosna franciscana 22/2005, Sarajevo, str. 201-211.

2 Vidi o hercegu Stjepanu: Grupa autora,Herceg Stjepan Vuki Kosaa i njegovo doba, Preporod, Mostar,


2/12

Jusuf Dafi


1184 Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.]

supruga pretposljednjeg bosanskog kralja Stjepana Tomaa (?-1461)3, po-sljednja bosanska kraljica, odnosno kako je Mara (Marija, Jelena) Bran-

kovi-Kotromani4, supruga posljednjeg bosanskog kralja Stjepana To-maevia (1438-1463), posljednja bosanska kraljica. itamo ili sluamo ikako je jedna od spomenute dvije kraljice legitimni nasljednik bosanskekraljevske krune. Ponekad se spominje i Matija Radivojevi Kotroma-ni, vazalni kralj osmanske Bosne (1465-1471). Meutim, u svemu tomebaca se sjena na princa Ishak-bega Kraljevia (tur. Kralolu) Kotromani-a5i njegove potomke, te princezu Eminu Tarihi-hanumu Kraljevi (tur.

Kralkz)6

, koji spadaju meu posljednje punokrvene pripadnike dina-stije Kotromani poznate pod svojim imenima. Kako bismo razjasnili kosu posljednji lanovi bosanske vladarske kue Kotromani, poglavito kosu bili Ishak-beg Kraljevi i njegovi potomci, te ko je bila njegova sestraEmina, donosimo u nastavku njihove krae biograje. Biograje su po-redane hronoloki prema godini smrti.

Emina Tomaevi Kotromani

(oko 1456. ili 1459. - nakon 1474)

Emina Tarihi-hanuma Tomaevi Kotromani (ro. Katarina), kerkakralja Stjepana Tomaa (vld. 1443-1461) i kraljice Katarine Kotromanite polusestra kralja Stjepana Tomaevia (vld. 1461-1463). Ne postoji je-dinstveno miljenje oko godine njenog roenja. Kada je Katarinin otac

2005. Opirnije o Kosaama vidi rad Peje okovia, gdje je navedena pozamana i skoro sva literatura

koja se tie Kosaa: Pejo okovi,Kosae, hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=244, 25.11.2015, 8:23.3 Opirnije o Kotromaniima vidi rad Peje okovia, gdje je navedena pozamana i skoro sva literatura

koja se tie Kotromania: Pejo okovi,Kotromanii, Hrvatski biografski leksikon, hbl.lzmk.hr/clanak.aspx?id=249, 25.11.2015, 08:16.

4 Vidi o kraljici Mari: Senja Mahini, ivotni put posljednje bosanske kraljice, Radovi Filozofskog fakultetau Sarajevu, 17/2014, str. 211-224; uro Toi,Poslednja bosanska kraljica Mara (Jelena), Zbornik za istorijuBosne i Hercegovine, 3/2002, Beograd, str. 29-60.

5 Vidi o Ishak-begu: Safvet-beg Baagi,Znameniti Hrvati, Bonjaci i Hercegovci, Matica Hrvatska, Zagreb,1931; Ibid.,Kratka uputa u prolost BiH, Vlastita naklada, Sarajevo, 1900, str. 14, 15; Edin Urjan Kukavica,Znameniti i zaboravljeni Bonjaci u osmanskom sultanatu,Behar, 95/2010, str. 71; Mustafa Spahi,Po-

vijest islama, El-Kalem, Sarajevo, 1996, str. 565; Tomo Vuki,Papa Pio II. i kralj Stjepan Toma, Fenomeni

krstjani u srednjovjekovnoj Bosni i Humu, Institut za istoriju u Sarajevu-Hrvatski institut za povijest,Sarajevo-Zagreb, 2005, str. 304.6 Vidi o Emini Tarihi-hanumi: Safvet-beg Baagi, Znameniti Hrvati, Bonjaci i Hercegovci; Ibid., Kratka

uputa u prolost BiH, str. 14, 15; Edin Urjan Kukavica, Znameniti i zaboravljeni Bonjaci u osmanskomsultanatu,Behar, 95/2010, str. 71; Mustafa Spahi,Povijest islama, str. 565; Tomo Vuki,Papa Pio II. i kraljStjepan Toma, Fenomeni krstjani u srednjovjekovnoj Bosni i Humu, str. 304.


3/12

Jusuf Dafi


Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.] 1185

Stjepan Toma umro 1461. godine, bosansko prijestolje je naslijedio njenpolubrat Stjepan Tomaevi. Katarina je s bratom i majkom i dalje nasta-

vila ivjeti na kraljevskom dvoru.Padom Bosne pod Osmanlije 1463. godine, sultan Mehmed el-Fatih

(1444-1446, 1451-1481)7 je naredio da se kralj Stjepan Tomaevi pogu-bi zbog izdaje8, a da se njegova mlaa sestra Katarina i mlai brat Si-gismund poalju u Istanbul. U Istanbulu je Katarina zajedno s bratomprela na islam i dobila ime Emina, odnosno Tarihi-hanuma. Dalju briguo malodobnoj Emini je preuzeo Isa-beg Ishakovi (oko 1414-1472), kraji-

nik Bosansko-skopskog krajita (1454-1463) i drugi bosanski sandak-beg(1464-1470)9. Radi toga je prela iz Istanbula u Skoplje, gdje se obrazovalai odgajala pod tutorstvom Isa-bega. Inae, postoji teorija da je Isa-begdalji roak Kosaa, pa samim tim i Eminin roak, jer je Emina po majcibila Kosaa.

Princeza Emina je mlada preminula prirodnom smru u Skoplju. Toje bilo nakon 1474. godine, jer se te godine posljednji put spominje uosmanskim izvorima. Uzrok smrti nam nije poznat. Pokopana je u Sko-plju, gdje joj je Isa-beg kasnije podigao turbe. Turbe postoji i danas. (Po-to se bilo sruilo 1963. godine u zemljotresu koji je razorno pogodio Sko-plje, obnovljeno je u periodu 2011-2014. godine.)10

7 Vidi o sultanu Mehmedu II: Mehmed Surejja, Istanbul, 1890, Matbea Amire, Sicilli Osmani, sv. 1, str. 67-68.

8 Bosna je od 1435. do 1461. godine redovno, kao osmanska vazalna drava, plaala danak Osmanlijama.Meutim, kralj Stjepan Tomaevi (1461-1463) je odbio 1462. platiti danak, pritom obznanivi svoj antio-

smanski savez sa Ugarskom i Papskom dravom, to su Osmanlije smatrale izdajom i objavom rata.9 Vidi o Isa-begu: Vedad Bievi, Bosanski namjesnici Osmanskog doba, Connectum, Sarajevo, 2006, str.53-62; Enes Pelidija - Feridun Emecen, sa Bey, slam Ansiklopedisi, Trkiye Diyanet Vakf, Istanbul,2000, sv. 22, str. 475-476.

10 Skoplje: Otvoreno obnovljeno turbe posljednje bosanske princeze, www.klix.ba/vijesti/bih/skoplje-otvoreno-obnovljeno-turbe-posljednje-bosanske-princeze/141225120, 1.12.2015, 8:30.


4/12

Jusuf Dafi


1186 Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.]

Obnovljeno turbe bosanske princeze Emine Kosae u Skoplju

Katarina Kosaa-Kotromani (1425-1478)

Katarina Kosaa-Kotromani, kerka hercega Stjepana, supruga kraljaStjepana Tomaevia i posljednja kraljica majka. Roena je u Blagaju,stolnom gradu hercega Stjepana. Herceg Stjepan se borio da ouva defacto nezavisnost Huma (Hercegovine) pa je iz straha od Osmanlija bioprinuen da odrava prijateljske odnose s kraljevskom dinastijom Kotro-

mani. Kao plod tih odnosa, sklopljen je brak izmeu Katarine i kraljaStjepana Tomaa 1446. godine, ime je unutranja razjedinjenost Bosnesmanjena. Budui da je Stjepan Toma ve bio obeao papi da e iskori-jeniti heretike krstjane - pripadnike Crkve bosanske, nova kraljica Kata-rina se morala odrei bogumilske vjere i prihvatiti rimokatoliku vjeru.

Kao i njen mu Stjepan i Katarina je postala vatreni pobornik kato-lianstva. Posebno je pomagala franjevaki prozelitizam diljem Bosne,tanije nasilno prevjeravanje bosanskih krstjana u katolianstvo. Nasilnapokrtavanja su se intenzivirala od 1449. godine pa nadalje i nisu presta-jala sve do pada Bosne pod osmansku vlast. Tako je samo u 1459. godiniak 40 000 krstjana pobjeglo pred terorom u hercegovake krajeve, kako


5/12

Jusuf Dafi


Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.] 1187

one pod kontrolom hercega Stjepana tako i u one pod kontrolom Osman-lija.11Takoer, Katarina je zasluna za gradnju prvih katolikih crkvi po

Bosni: crkve Presvetog trojstva u Vrilima kod Kupresa, crkve Sv. Katarineu Jajcu, crkve Sv. Tome u Vranduku te zapoete crkve u Bobovcu.

Kraljica Katarina je sa kraljem imala troje djece, mlae djece kralje-ve: Sigismunda (kasnije Ishak-beg), Katarinu (kasnije Eminu) i sina ne-poznatog imena o kojem historijski izvori ute. Nakon to su Osmanlijezauzele Bosnu 1463. godine, Katarina se prvo povukla na Kupres. Odatleje, preko Konjica, pobjegla u Ston a otud u Dubrovnik na otok Lopud. Tu

je boravila oko dvije godine.Budui da joj Dubrovaka republika kao vazal Osmanskog carstvanije mogla pruiti potrebno utoite, otila je u Rim, odakle je do smrtiuestovala u pokuajima organiziranja protuosmanskih pohoda koji biu konanici doveli do osloboenja Bosne. Kraljica Katarina je posljednjegodine ivota provela kao redovnica treeg reda franjevakog samostanaAra Coeli u Rimu. Budui da je sebe smatrala posljednjom legitimnomnasljednicom bosanske krune, a sa sobom je u Rim bila donijela i bosan-ske kraljevske insignije, meu kojima je bila i sama kruna, oporuila je20. oktobra 1478. godine Bosnu i bosansku krunu svojoj djeci kao bati-nu, pod uvjetom da se vrate u katoliku vjeru. U sluaju da to ne uine,onda Bosna i bosanska kruna pripadaju papi Sikstu IV (1471-1478) i nje-govim papskim nasljednicima.

Matija Radivojevi Kotromani (poslije 1450-1490)

Matija abani Radivojevi Kotromani, sin kralja Radivoja Ostojia(1433-1435) i prvi od dva vazalna kralja osmanske Bosne (1465-1471). Ma-tija je bio jedan od tri sina protukralja Radivoja Ostojia koji se sa Tvrt-kom II borio za vlast u Bosni. Matijina braa su bili Tvrtko (-1463) i u-ra (djel. 1455). Odmah po zauzeu Bosne, Mehmed el-Fatih je pogubiobosanskog kralja i sve koji su bili umijeani u izdaju i antiosmanski savez

11 Osmanlije su 1416. godine zauzeli Fou, ajnie, Nevesinje, Pljevlje, Prijepolje, Priboj. Godine 1418. suosvojili Viegrad i Sokol u Meurjeju. Od 1435. dre vrsto u svojim rukama i Hodid sa Sarajevskimpoljem, a sljedee 1436. uzimaju i Sreberenicu i Zvornik. Vidi podrobnije o osmanskom osvajanju Bosne:Grupa autora, Osmansko osvajanje Bosanske kraljevine, Institut za historiju, Sarajevo, 2014; Vedad Bie-vi,Bosanski namjesnici Osmanskog doba, str. 12-25.


6/12

Jusuf Dafi


1188 Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.]

sa Ugarskom i Papskom dravom. Tom prilikom su pogubljeni Matijinotac Radivoj i njegov brat Tvrtko. Matija je, zajedno sa drugim zaroblje-

nim pripadnicima vladarske kue Kotromani, odveden u Istanbul. UIstanbulu je Matija boravio dvije godine, gdje je izabrao da zadri svojuvjeru, za razliku od svojih roaka igmunda i Katarine, koji su postalimuslimani.

Krajem 1465. godine Mehmed el-Fatih je postavio Matiju za nominal-nog kralja Bosne, kao protuteu ugarskim banovinama na dijelu Bosnekoji je Ugarska u jesen 1463. godine bila zauzela (Jajaka banovina i Sre-

brenika banovina), te kako bi ugodio bosanskom plemstvu koje je iza-bralo da ostane u osmanskom dijelu Bosne. Matija je kraljevao est go-dina kao marionetski kralj. Najvjerovatnije je njegova kraljevska oblastobuhvatala Lavansku dolinu, tj. dolinu rijeke Lave12.

Matija je imao diplomatske veze sa Dubrovakom republikom, kojamu je slala i izvjesne darove kao bosanskom kralju. Matija se zadnji putspominje kao bosanski kralj 1471. godine. Ne zna se razlog njegove smje-ne niti njegova daljnja karijera. Na bosanskom prijestolju ga je naslijedioMatija Vojsali Hrvatini. Kao protuteu osmanskom bosanskom kra-ljevstvu i Matija Korvin, ugarski kralj (1458-1490), je postavio 1471. godineNikolu Ilokog (1410-1477), slavonskog velikaa, za kralja ugarske Bosne(1471-1477). Matija je preminuo poslije 1490. godine. Bio je oenjen Tur-kinjom muslimankom. Pretpostavlja se da su imali potomke, ali o njimanita ne znamo.

Marija Brankovi-Kotromani (1447-1498)

Jelena (Marija) Brankovi-Kotromani, kerka srpskog despota LazaraBrankovia (1456-1458)supruga kralja Stjepana Tomaevia, te posljed-nja bosanska kraljica i posljednja srpska despoina. Roena je u Smede-revu, prijestolnici despotovine Srbije. Njeno krteno ime je Jelena. Brakizmeu bosanskog prijestolonasljednika Stjepana Tomaevia i prince-ze Jelene je sklopljen 1. aprila 1459.

Odmah po sklapanju braka, Stjepan Tomaevi je naslijedio svoga ta-sta despota Lazara na prijestolju Despotovine Srbije, a Jelena je postala

12 Lavanska dolina otprilike obuhvata dananje opine Travnik, Novi Travnik, Busovaa, Kiseljak i Vitez.


7/12

Jusuf Dafi


Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.] 1189

despoina i uzela vladarsko ime Marija (Mara), koje je bilo prihvatljivi-je za katoliki svijet. Meutim, vladavina novog branog para u Srbiji

je bila kratkog vijeka. Osmanska vojska Mehmeda II Fatiha (1444-1446,1451-1481) je zauzela Smederevo 20. juna 1459. godine i time unitila Srp-sku despotovinu. Brani par je pobjegao u Bosnu na bosanski dvor kraljaStjepana Tomaa, oca Stjepana Tomaevia. Smru kralja Stjepana To-maa, Stjepan Tomaevi je postao novi bosanski kralj, a princeza Marijanova bosanska kraljica. Katarina Kotromani je zadrala titulu kraljica-majka.

No, nakon svega dvije godine, osmanske trupe su preplavile i Bosnu.Pao je Bobovac, Jajce i na kraju Klju. Kralj je na Carevom polju kod Jajcapogubljen zbog izdaje a kraljica Marija je pobjegla na jadransku obalu.Odreeni izvori navode da su Stjepan Toma i Marija Brankovi-Kotro-mani imali djecu, ali o njihovoj sudbini nita pouzdano ne znamo. Da-lja sudbina kraljice Marije nije rasvjetljena, jer su historijski izvori punikontradiktornosti. Znamo da je prvo potraila utoite u Dubrovakojrepublici. Kraljica nije dugo boravila u Dubrovniku, ve se sa svojompratnjom skrasila u Mletakoj republici, tanije u benediktanskom sa-mostanu Sveti Stjepan pod borovima kod Splita. Budui da su je u samo-stanu posjeivali, izmeu ostalog, Bosanci i Ugari, to nije odgovaralomletaki politikim interesima, Mleci su naredili splitskom knezu da jena lijep nain udalji iz Splita kako bi to, u konanici, dovelo do njenogtrajnog odlaska. Tako je kraljica Marija, pod izgovorom loih ivotnihuvjeta u samostanu, zamoljena 1466. godine da se preseli u ibenik ili

neko susjedno ostvo. Uvrijeena time, kraljica je napustila Split te prekoIstre otila kod svoje majke u Ugarsku. U Ugarskoj je bila, navjerovatnije,do 1484. godine.13Bezuspjeno je pokuavala izvui materijalnu koristod onih koje smatrala dunim, na osnovu injenice da je ona posljednjabosanska kraljica i posljednja srpska despoina.

13 Iskreno reeno, ne moemo sa stopostotnom pouzdanou utvrditi gdje je boravila kraljica Marija do1484. godine: da li je preselila u Ugarsku ili je ostala u Dalmaciji. Meutim, mletaki izvjetaji upuujuda je vijest o kraljiinom preseljenju u Ugarsku tana. (Vidi: Senja Mahini, ivotni put posljednje bosan-ske kraljice, Radovi Filozofskog fakulteta u Sarajevu, 17/2014, str. str. 216).


8/12

Jusuf Dafi


1190 Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.]

Kraljica Marija se 1484. godine preselila na dvor sultana Bajazida II(1481-1511)14. Inae, kraljica Marija e od tada pa do kraja svoga ivota

imati zatitu Osmanske carevine i uivati visoki ugled na Porti.15Od sul-tana Bajazida kraljica je traila da intervenira da joj Dubrovnik, inaeosmanski vazal, isplati zaostavtinu njenog djeda srpskog despota ura-a Brankovia (1427-1456). Sultan je ve u oktobru 1484. naredio Dubrov-anima da joj isplate dotinu zaostavtinu, a ako bi imali ta protiv, dadou na Portu na roite. Konano, u martu 1486. sultan je naredio da jojbespogovorno isplate dotinu zaostavtinu.16

Na osmanskom dvoru Marija je ostala desetak godina, a potom se pre-selila kod svog dajde Manojla Paleologa u orluu kod Tekirdaga (dana-nja evr. Turska). Kraljica Marija se posljednji put izravno spominje 1495.u jo jednom sporu sa Dubrovanima. Naime, kraljica je zahtijevala oddubrovakih vlasti da njoj ponu isplaivati srbijanski dio tradicional-nog stonskog danka, koji su Dubrovani isplaivali bosanskim i srpskimvladarima jo od 1333. godine, a iji je srbijanski dio, od propasti Srpskedespotovine, isplaivan srpskim manastirima Hilandar i Sveti Pavle naSvetoj Gori (poluostrvo Atos, sjeverna Grka).17

Kraljica je uspjela u svojoj namjeri, ali nije dugo uivala novi prihod,budui da je preminula 1498. Iz pisma Ahmed-pae Hercegovia Kosae,uvenog velikog vezira bosanskog porijekla, koje je dotini napisao 1501.i adresirao na Dubrovane, vidi se da se srbijanski dio Stonskog dankaod 1500. godine ponovo isplauje gorespomenutim svetogorskim mana-stirima.

14 Vidi o sultanu Bajazidu: Mehmed Surejja, Sicilli Osmani, sv. 1, str. 24-25.15 Postoji miljenje da se kraljica Marija po dolasku u Istanbul preudala za nekog spahijskog starjeinu i

da je ta udaja izvor njene politike moi i sultanove podrke. (Vidi: Senja Mahini, ivotni put posljednjebosanske kraljice, Radovi Filozofskog fakulteta u Sarajevu, 17/2014, str. 221-223)

16 Kada je i da li je uope Dubrovnik isplatio dotinu zaostavtinu kraljici Mariji, nije nam poznato. (Vidi:Senja Mahini, ivotni put posljednje bosanske kraljice, Radovi Filozofskog fakulteta u Sarajevu, 17/2014,

str. 217-218)17 Naime, koristei viegodinji iscrpljujui bosansko-srpski rat (1326-1333), Dubrovani su uspjeli 1333.godine dogovoriti sa srpskim vladarem kraljem Duanom (1331-1355) i bosanskim vladarom banomStjepanom II Kotromaniem (1322-1353) kupovinu Stona i Stonskog rata (Peljeca). Zauzvrat su svakegodine plaali srpskom vladaru i bosanskom vladaru po 500 perpera (dukata). Taj iznos se zvao Stonskidanak, dohodak, tribut.


9/12

Jusuf Dafi


Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.] 1191

Ishak-beg Kraljevi Kotromani (1449? nakon 1490)

Ishak-beg Kraljevi(ro.Sigismund (imun, igmund) Kotromani,sin pretposljednjeg bosanskog kralja Stjepana Tomaa i kraljice Kata-rine Kosae, te istaknuti osmanski velikodostojnik. Sestra mu je Emi-na-hanuma Kotromani (ro. Katarina), a polubrat Stjepan Toma Ko-tromani. Po majinoj lozi djed mu je herceg Stjepan Kosaa, pradjedVukac Hrani (? -1432), a dajde Vlatko (1427-1489), Vladislav (1426-1490)i Ahmed-paa Hercegovi (ro. Stjepan Hercegovi Kosaa) (1459-1517).Znai, djeca Ahmed-pae Hercegovia - Ali-beg iri, haz Ahmed-beg

Hercegovi, Mustafa-beg, Mehmed-beg i Huma su mu dajdii, odnosnodajdina. Mogue da su mu roaci po materi krajinici Bosanskog kra-jita Ishak-beg (1414-1439)18i njegov sin Isa-beg Ishakovi, ako je tanatvrdnja da je Ishak-beg porijeklom iz porodice Hrani/Hranui. PrekoKosaa je u srodstvu i sa Ferhad-begom Vukoviem-Desisaliem, bosan-skim sandakbegom (1568-1572) i graditeljom poznate sarajevske dami-je Ferhadije.19

Po oevoj lozi djed Ishak-bega je kralj Stjepan Ostoja (1398-1418), pra-djed Tvrtko I Kotromani (1353-1391), kralj Bosne, Srbije, Hrvatske, Dal-macije i Primorja, amide bosanski kraljevi Radivoj Ostoji (1432-1435)i Stjepan Ostoji (1418-1421), a amidi Matija Kotromani (1465-1471),nominalni kralj Bosne za vrijeme Osmanlija.

Prilikom osmanskog zauzea Bosne 1463. godine, dok je jo bio tinej-der, zarobljen je zajedno sa sestrom Katarinom. Odveden je u Istanbul,

gdje je preao na islam, te promijenio ime u Ishak. Odgajan je u Ista-nbulu i Karahisaru (jugozapadna Anadolija). Nikada se nije vratio hri-anstvu, iako ga je majka Katarina vie puta pokuavala nagovoriti natakav korak. Ishak-beg je izgradio sjajnu karijeru u Osmanskom carstvu.Budui da je mladalake dane provodio u osmanskom dvoru Topkapiju,najvjerovatnije se obrazovao na Enderunu, elitnom dvorskom univer-

18 Vidi o krajiniku Ishak-begu: Vedad Bievi, Bosanski namjesnici Osmanskog doba, str. 47-50; Feridun

Emecen,shak Bey, slam Ansiklopedisi, sv. 22, str. 524-525.19 Naalost veina pisaca grijei kada tvrdi da su Gazi Ferhad-beg, sin Iskenderov (umro 1568), graditeljFerhadije u Tenju, Ferhadije u epu i subaa (zapovjednik) teanjske tvrave, i Ferhad-beg VukoviDesisali (umro 1572), bosanski sandakbeg i graditelj sarajevske Ferhadije, ista osoba. Usljed toga,uglavnom imamo literaturu gdje su njihove biograje izmijeane: Vedad Bievi, Bosanski namjesniciOsmanskog doba, str. 124-127; Safvet-beg Baagi,Znameniti Hrvati, Bonjaci i Hercegovci.


10/12

Jusuf Dafi


1192 Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.]

zitetu. Po svretku univerziteta, bio je sposoban da se lati dravnikihfunkcija. Nalazimo ga 1473. godine u pratnji sultana Mehmeda el-Fatiha

tokom pohoda protiv Uzuna Hasana (1453-1478), sultana Ak Kojunlua.20Ishak-beg je aktivno sudjelovao u Prvom osmansko-memlukom ratu

(1485-1491). Bio je pod komandom svoga dajde Ahmed-pae Hercego-via. Tako je uestvovao 1486. godine u Bici kod Adane. Bitka je zavrilaosmanskim porazom i tada je Ishak-beg zarobljen i odveden zajednosa roakom Ahmed-paom u Kairu u tvravu kod memlukog sultanaKajt-beja (1468-1496). Tamo su zbog iskazanog junatva carski primljeni.

Obeavane su im sve poasti. ak je sultan nudio Ahmed-pai ruku svo-je keri samo da ostane u Egiptu u memlukoj slubi. No, njih dvojica sumudro odbijali sve ponude.

Poslije godinu dana zarobljenitva, puteni su 1487. godine, 892. godi-ne po Hidri, zajedno sa poklonima za sebe i osmanskog sultana. Ishak-beg je po oslabaanju nastavio obavljati administrativno-vojne slubeu Osmanskoj carevini. Krajem 1487. godine je postavljen za sandakbe-ga Karasija (dananji Balikesir, sjeverozapadna Anadolija). Ponovo seukljuio i u osmansko-memluke sukobe. Uestvovao je, izmeu osta-log, u Bici kod Tarsusa 1488. godine i u drugoj Bici kod Adane 1488. Uobje bitke Osmanlije su doivjele poraz. U Bici kod Tarsusa poginuo jeFerhad-beg, otac Gazi Husrev-bega i osmanski velikodostojnik. Ishak-beg je bio uesnik i u znamenitoj Krbavskoj bici 1493. godine, zajednosa Gazi Husrev-begom, buduim bosanskim sandakbegom (1521-1525,1526-1534, 1536-1541), te Hadum Jakub-paom, tadanjim bosanskim san-

dakbegom (1490-1493). Tada je osmanska vojska, na elu sa bosanskimjedinicima, do nogu potukla ugarsku vojsku, na elu sa hrvatskim jedini-cama. Ishak-beg je bio i sandakbeg Bolua (sjeverozapadna Anadolija).Posljednji put je spomenut u Egiptu, u jednoj ispravi iz decembra 1493.godine. Pretpostavlja se da je preminuo 1494. godine.

Ishak-beg je bio porodian ovjek. Iz prvog braka sa grkom plem-kinjom, nama nepoznata imena, imao je etvero djece: kerke prince-

zu Hatidu i princezu Nilufer te sinove princa Aliju i princa Mustafu.

20 Ak Kojunlu (u prijevodu bijela ovca) je bila azerbejdanska turska plemenska federacija koja se prosti-rala na prostoru dananjeg Azerbejdana, Jermenije, istone Turske, zapadnog Irana i sjevernog Irakaod 1378. do 1501. godine.


11/12

Jusuf Dafi


Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.] 1193

Nakon smrti prve supruge, oenio se po drugi put Turkinjom Nilufer sakojim nije imao djece.

Zakljuak

Princ Alija Kraljevi Kotromani, princ Mustafa Kraljevi Kotromani,princeza Hatida Kraljevi Kotromani i princeza Nilufer KraljeviKotromani, djeca princa Ishaka-bega Kraljevia Kotromania, su po-sljednji ivui Kotromanii kojima je historija zapamtila imena. Pretpo-stavlja se da su ivjeli i dijelovali u sjeverozapadnoj Anadoliji u blizini

Bolua i Balikesira (Karasija), gdje im je otac imao posjede. Da li su oniostavili potomke i koliko potomaka, nije nam poznato, ali, budui da sumuslimanske porodice, posebno begovske (plemenitake) porodice bileuglavnom brojne i razgranate, nije iskljueno da njihovi potomci i danasive u Anadoliji.

Dakle, Emina Tomaevi Kotromani, Katarina Kosaa-Kotromani,Matija Radivojevi Kotromani, Marija Brankovi-Kotromani i Ishak-

beg Kraljevi Kotromani spadaju meu posljednje historijski potvre-ne lanove bosanske kraljevske kue Kotromani, ali, ipak, gorespome-nutim sinovima i kerkama Ishaka-bega Kotromania pripada ast daponesu naziv posljednji Kotromanii.

:) ) :

.


12/12

Jusuf Dafi


1194 Glasnik br: 11-12 2015 [1183-1194 str.]

Jusuf Dzafic

Last of Kotromanics

Summary

The author deals chronologically with the biographies of the last members of the Bo-snian royal house of Kotromanics: Princess Emina Tarihi-lady (b. Catherine) Tomase-vic Kotromanic, the daughter of King Stjepan Tomas and Queen Catherine Kotroma-nic, and a half-sister of King Stjepan Tomasevic, and other members of this dynasty;then Prince Ishak-Bey Kraljevic Kotromanic, the son of penultimate Bosnian kingStjepan Tomas and Queen Katarina Kosaca and a prominent Ottoman dignitary, andbiographies of the Prince Ishak-Bey Kraljevic Kotromanics children - the last living

Kotromanics whose names the history remembers: Prince Ali Kraljevic Kotromanic,Prince Mustafa Kotromanic Kraljevic, Princess Khadija Kotromanic Kraljevic and Prin-cess Nilufer Kraljevic Kotromanic.

Jusuf Džafić - Posljednji Kotromanići

Documents