Jeugdvriendelijke inrichting van de publieke ruimte Praktijkvoorbeelden uit 9 steden en gemeenten in Vlaams-Brabant Mei 2012 Opdrachtgever: Provinciale jeugddienst provincie Vlaams-Brabant Uitgevoerd door: Kind & Samenleving vzw In samenwerking met de steden en gemeenten: Bierbeek, Tienen, Boutersem, Heverlee, Londerzeel, Sint-Pieters- Leeuw, Landen, Opwijk en Leuven
16
Embed
jeugdvriendelijk inrichting en planning van de publieke ruimte
Praktijkvoorbeelden uit 9 steden en gemeenten in Vlaams-Brabant in opdracht van de provinciale jeugddienst van de provincie Vlaams-Brabant
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Projectomschrijving Het cultureel centrum van de gemeente Bierbeek neemt een belangrijke plaats in het sociaal leven van
inwoners van Bierbeek en ruime omgeving. Het cultureel centrum huisvest ook andere
gemeenschapsvoorzieningen zoals tekenacademie, sportclubs, jeugdhuis, bibliotheek, gemeentelijke
diensten,… Dit cultureel centrum heeft een lokale maar ook een regionale aantrekkingskracht. Bij aanvang van
de opdracht bevond zich naast de ingang een hellend grasveld, dat vooral gebruikt wordt als informele
passageplek. Het wordt nu al bespeeld door kinderen en tieners, maar mist de nodige spelimpulsen en
inrichting voor de verschillende gebruikers van het cultureel centrum. Ook voor volwassenen is hier momenteel
niets voorzien. De gemeente wil op termijn deze groene ruimte opnieuw inrichten. Het dient een terrein te
worden voor verschillende doelgroepen: kinderen, jongeren en volwassenen. Daarnaast moest er ook ruimte
zijn om culturele evenementen te laten plaatsvinden. De gemeente is eveneens vragende partij om de
integratie van water in een toekomstige inrichting af te toetsen. De naam van het cultureel centrum “De Borre”
refereert immers aan waterbron.
De opdracht werd in twee fases opgedeeld. Het eerste deel van de inspraaksessies was gericht op het in kaart
brengen van de noden en behoeften. Op basis van participatieacties (tekenacademie en sportclubs) peilden we
naar de beleving bij kinderen en jongeren. Aanvullend werden er interviews gehouden bij gebruikers
(volwassen) van het cultureel centrum. In het tweede deel richten we de focus op de verdere uitwerking van
de noden en behoeften naar meer ontwerpmatige opties en mogelijkheden van het terrein. Samen met
kinderen van de tekenacademie werden er verschillende ontwerpopties besproken én er werden verschillende
maquettes gemaakt. Dit alles resulteerde in een inrichtingschets die een ruimtelijke vertaling is van de
beleving en wensen en voorstellen zoals geformuleerd tijdens verschillende de inspraakacties.
Procesverloop
Eerste stuurgroep
Opstellen en doorsturen van vragenlijst noden en behoeften (gericht naar de verschillende gemeentelijke diensten: bibliotheek, sportclubs,….)
Sessie tekenacademie
Opstellen eerste resultaten Tweede stuurgroep – voorstellen eerste Interviews bij leden van sportclubs Terreininterviews op het terrein (gebruikers van het cultureel centrum)
Opstellen van definitieve versie noden en behoeften
Ontwerpsessie tekenacademie - Kinderen maken maquettes
Opstellen inrichtingschets
Voorstellen van ontwerpresultaten en inrichtingschets
Bestaande toestand Inrichtingschets
Inspraaksessie in tekenacademie inrichintingsvoorstel
Projectomschrijving De gemeente Boutersem streeft ernaar om in elke deelgemeente een formele speelruimte te voorzien. Willebringen, een deelgemeente van Boutersem, heeft geen formele speelruimte. Bijkomende speelruimte was dus vanuit beleidsoogpunt noodzakelijk. Na het afwegen van verschillende locaties, werd er gekozen om de huidige speelplaats van de school verder in te richten als een publieke speelruimte voor Willebringen. De bedoeling was om de speelplaats aantrekkelijker te maken voor de school, de kinderen uit de buurt én ook rekening te houden met de wensen van het aanpalend buurthuis. In de uitwerking van het plan wordt er gestreefd naar meervoudig gebruik van de schoolspeelplaats. De speelplaats zal gebruikt worden voor activiteiten van het buurthuis, ook als speelplaats voor de kleuters en als publieke speelruimte. De centrale verharde ruimte bleef behouden. Op deze manier kon het buurthuis haar activiteiten blijven verder zetten. De verharde ruimte kan dan verder aangekleed worden met belijning voor sportactiviteiten en het plaatsen van tijdelijke basketringen. Langsheen de zijde van de school werden er verschillende kleine speelaanleidingen voorzien (type zithoekje, podium, turntoestel,….). Achteraan de speelplaats wordt de bestaande groene zone uitgebreid en voorzien van verschillende speeltoestellen. Op termijn is het tevens de bedoeling om ook een afdakje, geïntegreerd met bushalte, te plaatsen aan de voorzijde van de schoolspeelplaats.
Procesverloop
Startvergadering – bespreking van een mogelijke locatie
De eerste locatie wordt op zij geschoven
Gemeentebestuur kiest voor een vernieuwde inrichting van de schoolspeelplaats.
Opstellen van vragenlijst aan de verschillende partners (gemeente, school en buurthuis)
Stuurgroep: bespreken van de noden, behoeften en randvoorwaarden.
Inspraaksessie met kinderen op de schoolspeelplaats.
Opmaak van een eerste inrichtingschets.
Stuurgroep: bespreking van praatplan.
Buurtvergadering: bespreking van praatplan.
Bijkomend advies van groendienst en technische dienst.
Projectomschrijving De gemeente wenst een globale visie op speelruimte uit te werken. Spelen en leven moeten geïntegreerd in de
samenleving kunnen plaatsvinden en niet los ervan. Eén van de mogelijke middelen om dit doel te realiseren is
het begrip speelweefsel te hanteren als referentiekader. De uiteindelijke opzet is te komen tot een gemeente
waarin spelen helemaal geïntegreerd is. Het houdt in dat geen enkel speelplekje, geen springpaaltje in een
straat, geen sportveld op zichzelf staat. Al die formele en informele spelaanleidingen en speelplekken staan
met elkaar in verbinding. Ook de verbindingen tussen die plekjes maken deel uit van het weefsel. Zo wordt
spelen een wezenlijk onderdeel van de gemeente, zowel fysiek waarneembaar als mentaal in de geest van
iedere bewoner en iedere gebruiker van de open ruimte. Een speelweefsel kan dus gedefinieerd worden als
een net van routes dat kinderen zelfstandig kunnen gebruiken om de knooppunten van het weefsel, de plekken
in een buurt of wijk te bereiken. Drie elementen zijn belangrijk: formele speelplekken, informele plekken en de
routes ernaartoe.
Door de woonomgeving te bekijken door een ‘speelweefselbril’ kan ze geoptimaliseerd worden in termen van
kindvriendelijkheid. Vertrekpunt is het in kaart brengen van het bestaande speelweefsel van kinderen en
jongeren met als bedoeling de gaten en barrières in het weefsel op te sporen en d.m.v. acties te ‘dichten’. Op
deze manier kan het speelweefselconcept een bruikbaar referentiekader vormen voor een structureel
speelruimtebeleid.
Voor de gemeente Londerzeel werden twee speelweefselplannen opgemaakt. Een eerste voor de dorpskern
van Londerzeel. En een tweede voor de deelgemeente Steenhuffel. Dit gebeurde op basis van een participatie-
en inspraaktraject van kinderen en jongeren. Het inspraaktraject richtte zich op kinderen (verschillende
klassen) en de jongeren (jeugdraad). Daarnaast was er ook een gemeentelijke stuurgroep die op verschillende
momenten de resultaten besprak. De twee speelweefselplannen werden in twee fases ontwikkeld. Een eerste
fase was gericht op de studie van de bestaande structuur, knelpunten en potenties: het bestaande
speelweefsel. Een tweede was het ontwikkelen van een masterplan voor de gewenste toestand: ‘het gewenste
speelweefsel’. Het participatie- en inspraaktraject loopt doorheen beide fasen.
Verschillende soorten acties en oplossingen Het resultaat van de studie is een reeks voorstellen om het speelweefsel te verbeteren. De soorten oplossingen
zijn divers. Voorbeelden van acties voor Steenhuffel zijn: een toekomst van de jongenschirosite (over
huisvesting en herlocalisatie van de jeugdvereniging), ontwikkeling van een speelbos, ontwikkeling van trage
wegverbinding (voor een verbeterde verbinding van en naar de jongerenchirosite), speelkansen in een nieuw
woonproject, uitwerking van een recreatieve groene zone met informele speelaanleidingen, creëren van een
verkeersveilige oversteek op een strategische plek in het woonweefsel, ontwikkelen van een buurtspeelruimte
in een speelkansarme wijk, nieuwe passageplek aan het kerkplein.
Voorbeelden van acties voor Londerzeel zijn: Speelkansen in enkele strategische projecten (stationsomgeving,
Heldenplein, omgeving Zwembad), oplossingen voor enkele binnengebieden, de relatie tussen het trage
netwerk en het speelweefsel verbeteren, verdere ontwikkeling van speelruimte.
Projectomschrijving Vanuit de gemeente Sint-Pieters-Leeuw bestond er de nood om een meer globalere visie uit te werken inzake de verschillende buitenspeelruimten in Ruisbroek. Daarnaast was het ook de nood om één van de terreinen (speelterrein aan de Vorstsesteenweg) opnieuw in te richten. Naast de globale visie stelden we ook een inrichtingsplan op voor het speelterrein aan de Vorststeenweg. Dit terrein is centraal gelegen in het woonweefsel van Ruisbroek én enkele jongeren van Ruisbroek hadden reeds een voorstel ingediend om het terrein beter in te richten. Maar aangezien het terrein ook door andere doelgroepen zal gebruikt worden, was een bredere bevraging noodzakelijk. In een eerste fase werden de verschillende speelterreinen en bespeelde publieke ruimte in Ruisbroek geanalyseerd. Dit gebeurde op basis van verschillende inspraaksessies in Ruisbroek. Er werden enkele klassen bevraagd, de jongerenwerking werd betrokken en er werd ook een vergadering opgestart met volwassenen uit Ruisbroek. Op deze manier werd er getracht een globaal en objectief beeld te krijgen van de beleving, noden en wensen. De resultaten hiervan werden getoetst bij een uitgebreide stuurgroep van gemeentelijke diensten. Enkel voorstellen werden ook getoetst met de NMBS, Groep INTRO en Pin. Er werd gezocht naar aanknopingspunten. Het resultaat van deze fase was het opstellen van een algemene visie en overzicht van verschillende richtlijnen om te werken aan meer speelkansen in Ruisbroek. Voor elke buitenspeelruimte werd tevens ook een overzicht gemaakt van de gewenste ontwikkeling met gebruik van verschillende referentiebeelden. Na de algemene visie en werd er verder gewerkt aan de verdere inrichting van het terrein aan de Vorstsesteenweg. Er werd een eerste inrichtingsschets opgesteld. Dit werd getoetst bij de jongeren van de jeugdwerking en ook bij volwassenen uit de buurt. Deze inrichtingschets werd dan verder verfijnd en voorgesteld tijdens een algemeen infomoment.
Structuurschets Inrichtingschets
Procesverloop
Startvergadering
Gemeentelijke adviesgroep: bespreking van plan van aanpak
Inspraakacties: klassen van de Ruisbroekse scholen, Werkgroep tieners, werkgroep bevoorrechte getuigen
Vergadering met jeugddienst, sociale dienst, groep Intro, Pin.
Gemeentelijke adviesgroep: bespreking van de resultaten van de inspraakacties.
Ter kennisgeving aan het Schepencollege.
Gemeentelijke adviesgroep stuurgroep: bespreking eerste inrichtingschets Vorstsesteenweg (+ terreinbezoek en overleg NMBS over een eventueel voetbalterreintje op de parking aan het treinstation.
Projectomschrijving De jeugddienst van de gemeente Opwijk wou een nieuwe plek creëren voor jongeren. Hierbij had men een kleinere groene ruimte op het oog. Deze groene ruimte kan het best vergeleken worden met een ruimte in het midden van een verkeerskruispunt, zij het aan twee zijden eerder verkeersluw. Op het pleintje staat een betonnen monument en zitbank. Voor het overige is het pleintje aangekleed met struiken en bomen en ingezaaid met gras. Aangezien het pleintje op een as gelegen is waar veel jongeren langskomen om naar school te gaan, werd dit
beschouwd als een belangrijke plek voor jongeren. Aan de overkant van het pleintje was er reeds een plek waar
jongeren samenkwamen voor en na de schooluren. Om deze plek te ontlasten wou de jeugddienst op het
pleintje een bijkomende inrichting voorzien voor jongeren.
Aan de hand van een bevraging van verschillende klassen in de nabijgelegen school werd er in kaart gebracht
op welke manier de omgeving door de jongeren bekeken wordt. Al snel bleek dat het pleintje geen belangrijke
ruimte was in de beleving en gebruik van de jongeren. Voor de jongeren zijn er andere belangrijkere ruimten in
de buurt. Voor hen was het dan ook nodig om deze andere – belangrijke plekken - in de buurt te verbeteren en
eventueel her in te richten.
Dit werd ook bevestigd door een vergadering met de buurt. De buurtbewoners zagen deze ruimte niet als een
ruimte voor jongeren en waren vooral vragende partij voor beter onderhoud en een herwaardering van de
bestaande toestand. Ook de restauratie van de VTB-bank was een prioriteit voor de buurtbewoners. Zowel de
buurtbewoners als de jongeren uit de school vroegen naar een verbeterde verkeerveiligheid rondom dit
pleintje. De zichtbaarheid naar de verschillende straten was niet altijd optimaal.
Uiteindelijk werd er besloten om op dit pleintje geen verdere voorzieningen voor jongeren te integreren. Wel
werden er op basis van de inspraakmomenten met de jongeren en de buurtbewoners verschillende kleine
voorstellen geformuleerd om het kleine pleintje te verbeteren (verkeersveiligheid, restauratie monument,
oversteekbaarheid,…)
Bestaande toestand
Procesverloop
Startvergadering met gemeentelijke diensten
Terreinbezoek
Inspraakacties in drie klassen in Opwijk (secundair onderwijs)