Page 1
3/21/2013
1
Prof. ass. Avni BERISHA
Java e parë e PrillitGI. 02.04.2013GII. 03.04.2013
Termini ligjerataveProf. ass. Avni BERISHA, 2013
Arseni Antimoni
Azoti Fosfori
Bismuthi
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
N 1s2 2s22p3
P 1s2 2s22p6 3s23p3
As 1s2 2s22p6 3s23p6 4s24p3
Sb 1s2 2s22p63s23p5 4s24p64d105s25p3
Bi 1s2 2s22p6 3s23p5 4s24p64d10 5s25p65d10 6s26p3
ns2np3
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 2
3/21/2013
2
P
PP P60°
As
AsAs
As60°
As
As As
As
As
As
As
As As
As As
AsAs
As
As As
As As
As As
AsAs As
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
El.Energjia e
jonizimit (eV) Elek.neg.
Pot. RedoksE0 / VI II III
N 14.50 29.60 47.40 3.0 +1.25 (NO3-/N2)
P 10.50 19.70 30.20 2.1 +0.14As 9.80 18.60 28.30 2.0 -0.11Sb 8.60 18.60 25.30 1.90 -0.74Bi 7.30 16.70 25.60 1.90 > -1.0
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Lloji i lidhjës
Energjiamolare e lidhjës(kJ/mol)
Fortësia e lidhjës nëkrahasimme lidhjennjëfishe
Lloji i lidhjës
Energjiamolare e lidhjës(kJ/mol)
Fortësia e lidhjës nëkrahasimme lidhjennjëfishe
334 kJ/mol 1.00 160 kJ/mol 1.00
615 kJ/mol 1.84 415 kJ/mol 2.59
841 kJ/mol 2.52 946 kJ/mol 5.95
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
fosfina arsina stibina bizmutina
Jo stabileProf. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 3
3/21/2013
3
• PH3 (2600 herë më pak i tretëshëm)
• P-H (328 kJ/mol)• N-H (390 kJ/mol)• NH4
+
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
S
O
Gr. 15
Cl
Acidi hiponitrik, H2N2O2
Acidi hipofosfitik, HPH2O2
Oksidi i azotit (I), N2O Oksidi i fosforit (I), P2O
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Oksidi i azotit (II), NO
Halogjenure - X(hal)3• Komponime kovalente
(përjashtim SbF5)• As, Sb dhe Bi (komponime
komplekse): X(hal)4-,
X(hal)52-dhe X(hal)5
3-
Okside
Oksidi i azotit N2O3 (nën 0°C)X2O3 (Bi), tjerët si ↓X4O6 (P, As, Sb)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
P4O6 Sb2O3
As2O3
• Vetëm në t nën -130°C gjenden si As2O3 dheSb2O3
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 4
3/21/2013
4
P4O6 + 6H2O → 4 H2PHO3 (ac. fosfitik)
As4O6
H3AsO3 + 3OH- → AsO33-+ 3H2OAs(OH)3 + H+ → As(OH)2+ + H2OAs(OH)2+ + H+ → AsOH2+ + H2O
AsOH2+ + H+ → As3+ + H2OSi bazë e dobët
As3+ As5+
Sb4O6 + 12H+ ↔ 4Sb3+ + 6H2O
Sb4O6
Sb4O6 + OH- ↔ 4SbO2-+ 2H2OVeti më të fortabazike se As4O6
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
P4O623.80 °CAs4O6315 °CSb4O6548 °C
P4O6(i tretshëm)
As4O6(i tretshëmpjesërisht)
Sb4O6(nuk tretet)
Bi2O3(nuk tretet)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
A Z O T I
4N2(g) + O2(g) + 2C(s) ↔ 4N2(g) + 2CO(g)
ajri
1° Kondenzimdhe distilim
fraksional të ajri2° Largim tëoksigjenit me rrugë kimike
4N2(g) + O2(g) + 2H2(g) ↔ 4N2(g) + 2CO(g)
ajri
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 5
3/21/2013
5
NH4NO2(s) → N2(g) + 2H2O(g)
2Cu(s) + O2(g) + 4N2(g) → 4N2(g) + 2CuO(s)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Sintezë direkte tëelementeve(Habber-Bosch)
Nga ujrat amoniakor(metoda cianamide)
N2(g) + 3H2(g) ↔ 2NH3(g) ΔH=-92 kJ/mol
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Prodhimi i nitratit tëkalciumit
Prodhimi i plehrave
Prodhimi i aciditnitrikProdhimi i NOxProdhimi i
amonjakutProdhimi i N2 dhe H2
Katalizatori 900°C GazinitrorNOx
Tretje /avullim
N2
H2Nitrat kalciumi
ajri
N2(g) + 3H2(g) ↔ 2NH3(g) ΔH=-92 kJ/molProf. ass. Avni BERISHA, 2013
Prodhimi i azotit dhe hidrogjenit
Pastrimi i gazrave (N2 dhe 3H2)
Sinteza katalitike e amoniakut p, T (lartë)
Ndarja e amonjakut nga përzierja dhe riqarkullimi i gazrave në tretësirë
N2(g) + 3H2(g) ↔ 2NH3(g) ΔH=-92 kJ/mol
T = 500 °C+
Katalizator+
P=100MPa
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 6
3/21/2013
6
• Përfitimi të kripërave të amonit dheacidit nitrik
• Përfitimi të nitrateve (plehraveartificiale)
• Përfitim të melaminës• Në industrinë e naftës për
neutralizimin e përbëreseve acidik(amonjaku pa ujë)
• Përfitimi të karbonatit të natriumit(metoda e Solvay-it)
• NH3 (-33.42°C)• H2O (100.0°C)• NH3 i tretë AgCl<AgBr<AgI• NH3 i tretë metalet alakline, alkalino-
tokësore (-Be) dhe ca lantanide Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2M(s) + 2NH3 → 2M+ + 2NH2- + H2
2NH3 ↔ NH4+ + NH2- K=10-30 mol2/dm6
CH3COOH + NH3 ↔ NH4+ + CH3COO-
NH3 + H2O ↔ NH4+ + OH-
NH4OH ↔ NH3 + H2O Kripërat e amonit
NH3 + H+ ↔ NH4+
NH4+ + H2O ↔ NH4OH + H+
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Kripërat e amonit (stabile) – me ngrohje zbërthehen
NH4Cl(s) → NH3(g) + HCl(g) (t=350°C)
(NH4)2CO3 → NH4HCO3 + NH3 (spontanisht)
(NH4)2Cr2O7 → Cr2O3 + N2 + 4H2O
NH4NO3 → N2O + 2H2O(reaksion eksploziv)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Zavendësimi i hidrogjenit – NH3 me -X Amidet, imidet dhe nitruret
2Na(s) + 2NH3(g) → 2NaNH2(s) + H2(g)
NaNH2(s) + H2O → Na+OH- + NH3(g)
Nitruret
Me sintezë të drejtëpërdrejtë të elementeve
Me nxehjen e metalit në amonjak
Me nxehje të amidit përkatës
3Ba(NH2)2(s) → Ba3N2(s) + 4NH3(g)Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 7
3/21/2013
7
Nitruret me karakter kripe•Gr.1 dhe Gr.2 (Li3N) joni N3-
Nitruretkovalente•Gr. 13 dhe Gr. 14 (të polimerizuara)
Nitruretmetalike•Gr. 3, 4 dhe 5•(MN, temp. Lartëshkrirje dhe fortësitë madhe)
Mg3N2(s) + 6 H2O → 3Mg(OH)2+ 2NH3(g)
AlN(s) + 3 H2O → Al(OH)3+ NH3(g)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
4NH3(g) + 5O2(g) → 4NO(g) + 6H2O(g) (si reduktues)
Hidrazina
NH3+ OCl-→ NH2Cl + OH-
NH3+ NH2Cl → NH2-NH2 + H+Cl-(+ xhelatinë për adsorbim të joneve eventuale të metalit)
3NH2-NH2 → N2 + 4NH3(mbi 250°C)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
(bazë më e dobët se amonjaku)
N2H4 + H+ ↔ N2H5 +
N2H5+ + H+ ↔ N2H6 2+
N2H5+ + 3H+ ↔ 3NH4 + E°=+1.28 V
N2H5+ + 4OH- ↔ N2 + 4H2O+ 4e- E°=+1.16 V
4Ag(NH)32+ + 4OH- + N2H4 → 4Ag + 8NH3+ N2 + 4H2O
( si lëndë djegëse ↓ )
N2H4(l)+ 3H2O2 ↔ N2 + 4H2OMesserschmitt Me 163B
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Hidroksilamina NO3-+ 7H+ + 6e- → NH2OH + 2H2O
HNO2+ 2HSO2- + H2O → NH2OH + 2HSO4-
NH2OH + H+ ↔ NH3OH+ (veti bazike)
3NH2OH → N2 + NH3 + 3H2O(mbi 15°C zbërthehet) ruhet si kripë klorure
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 8
3/21/2013
8
2NH3OH+ ↔ N2 + 4H+ + 2H2O + 2e-
2NH2OH + 2OH- ↔ N2 + 4H2O + 2e-
E°=+1.87V
E°=+3.04Vred
Acidi azot’hidrik (HN3) p.vl 37°V
NaN3 + HCl → HN3 + NaCl
N2H4 + NaNO2→ NaN3 + H2O
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
NaN3 + HCl + NH3→ NaN3 + 3NaOH (mbi 190°C)
NaN3
2 NaN3 → 2Na + 3N2
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Oksidi i diazotit N2O
N2O
NH4NO3→ N2O + 2H2O
• Molekulë lineare• Satbile (jo reaktiv
në temperaturëdhome)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2Na + 4 N2O → 2NaNO2 + 3N2
2 N2O → O2 + 2N2• Gaz pa erë dhe pa
ngjyrë – me shije tëëmbël
• Shkakton disponim tëkëdëshëm dhe tëqeshurit ‘’ gaziqesharak ‘’
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 9
3/21/2013
9
Acidi hiponitror H2N2O2
2 NO3- + 8Na + 4 H2O→ N2O22- + 8Na+ + 8OH-
2 NO2- + 4Na + 2 H2O→ N2O22- + 4Na+ + 4OH-
Përfitimi:
• Edhe kripërat e tij e edhe vetë acidi janëjostabileH2N2O2 → N2O + H2O
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
N2 + O2 ↔ 2NO ΔH=+181 kJ/mol
Monoksidi i azotit NO
3Cu + 8H+ + NO3-→ 3Cu2+ + 2NO + 4H2O
Hark elektrik 2700°C‘’ ngrirje të shpejtë ‘’
700°C
Laborator
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
4NH3 + 5O2 ↔ 4NO + 6H2O ΔH=-1167 kJ/mol
Industri (oksidim katalitik të amonjakut me oksigjen) • Gaz pa ngjyrëdhe shumëhelmuës, termodinamikishtstabil
πpxπpy
σ*pz
π*py π*px
σpz ParamagnetikeRendi i lidhjës = 2.5
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
π*py Mënjanimi i elektronit të paqiftëzuar:
NO(g) → NO+(g) + e-Ej=9.5 eV
N2(g) → N2+(g) + e-Ej=16 eV
Rendi i lidhjës = 3.0
NO+(nitrozil kation)
Nitrozil hidrogjensulfatiNOHSO42NO(g) + Cl2(g) → 2NOCl(g)
Reaktiv edhe mekatione metalike
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 10
3/21/2013
10
Derivate të halogjenuara të amonjakut
NH3 + 3X2 → NX3 + 3HX
• NF3 (gaz)• NCl3 (lëng me pamje
vajore)• NBr3 (të ngurta)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
NOFNOClNOBr
Gjendje të gaztëX2 + NO
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2N2O3 ↔ 2NO2 + 2NOT.Sh -102°C ngjyrë të kaltërt
2N2O3 + 2OH- → 2NO2- + H2O
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2NO(g) + O2(g)→ 2NO2(g)Industri
Cu(s) + 2NO3-+ 4H+ → Cu2+ + 2NO2(g) + 2H2O Laborator
2Pb(NO3)2(s) → PbO(s) + 4NO2(g) + O2(g)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 11
3/21/2013
11
2NO2(g) ↔ N2O4(g )ΔH=-82 kJ/mol
21 °C
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
N2O4 + 2H+ + 2e- ↔ 2HNO2
E°=+1.07 V
N2O4 + 4H+ ↔ 2NO + 2 H2OE°=+1.03 V
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Pentaoksidi i azotit N2O5
N2O5 (s) → N2O4 (g) + 1/2 O2
Përfitohet me dehidratim(me pantaoksid fosfori)të acidit nitratik
Gjendje të ngurtë [NO2]+[NO3]-Nitrat nitrili
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Acidi nitrik HNO3
1° 4 NH3(g) + 5 O2(g) → 4 NO + 6 H2O 2° 4 NO(g) + O2(g) → 2 NO2(g)
3° 3 NO2(g) + H2O(g) → 2 H+ + 2 NO3- + NO(g)
H2O
NO2
HNO350%
avullimHNO369.8 %
w=100 % me distilim me acid sulfurik (lidh ujin)(është jo stabil)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 12
3/21/2013
12
4 HNO3 → 4 NO2 + 2 H2O + O2
w=100 % ( ngjyrë kafe – acidi nitrik tymuës)
Fitohet edhe nga →
NaNO3(s) + H2SO4(aq) ↔ 2 HNO3 + NaHSO4
Në dritë
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Acidi nitrik + acidi sulfurik→ NO2+
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
F O S F O R I
KlorapatitiCa5(PO4)3Cl
FluoroapatitiCa5(PO4)3FHidroksi-fosfat-kalciumi
Ca5(PO4)3OH
(NH4)NaHPO4 —› NaPO3 + NH3 + H2O8NaPO3 + 10C —› 2Na4P2O7 + 10CO + P4
60 % në eshtraguano
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 13
3/21/2013
13
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
F O S F O R I
2Ca3(PO4)2(g) + 6SiO2(g) + 10C(g) ↔ 6CaSiO3(g) + 10C(g) + P4(g)
P4(s) + Cu2++ 6H2O↔ Cu3P2(s) + 2 H3PO3 + 6H+
Furra elektrike (t=1300°C)C – reduktuësSiO2 – pengon reaksioninndërmjet Ca dhe PDel në gjendje të gaztë P4dhe grumbullohet nën ujë(modifikimi i bardhë jostabil)ku edhe ruhet
P – i bardhë vetëndizet (CS2),shënderrit në errësirë(vetëoksidohet)dukuri e fosforeshencës
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
PH3
P4(s) + 3H2O+ 3OH-→ PH3(g) + 3PH2O2-
AlP(s) + H+ → Al3+ + PH3(g)
• Gaz i pa ngjyrë helmuës• Erë peshku të kalbur• Vështirë e tretëshme në
ujë• Kripërat i ka më pak
stabile se sa ato tëamonjakut PH4-X
PH4-XPH4Cl
PH4BrPH4I
Fosfiniumet
PH4X(s) + H2O → PH3(g) + H3O+ + X-
H2O
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Ca3(PO4)2(s) + 8C(g) → Ca3P2(s) + 8CO(g)• Fosfuret (P+M)
L II B – 1kg, Luftwaffe
Fosfure tëhidrolizueshme
1Fosfure tëpahidrolizueshme(karaktermetalik)
2
1) Ca3P2(s) + 6 H2O → 2PH3 + 6OH- + 3Ca2+
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 14
3/21/2013
14
Acidi hipofosfitik HPH2O2 Hipofosfitet
Ba2+ + 2PH2O2- + H+ + HSO4-→ BaSO4(s)+ 2H+ + 2PH2O2-
HPH2O2↔ H+ + PH2O2- Ka=1.23*10-2 mol/dm3
M[PH2O2]M’’[PH2O2]2
Të tretëshmenë ujë
HPH2O2 + H2O ↔ H2PH2O3 + 2H+ + 2e-
HPH2O2 + 4H+ + 4e- ↔ P4 + 8H2O E°=+0.50 VE°=-0.37 V
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Trihalogjenuret PX3
PF3 PCl3 PBr3
PBr3
PI3
PClF2PCl2F
PF2BrPFBr3
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
P4(s) + 6Cl2(g) → 4PCl3PCl3 + 3H2O → H2PHO3 + 3H+ + 3Cl-
Oksidi i fosoforit (III) P4O6
P4(s) + 3O2(g) → P4O6(g)
P4O6(s) + 6H2O → 4 H2PHO3 (ngadalë)
Acidi fosforor H2PHO3
4 H2PHO3 → PH3(g) + 3 H3PO4
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
H2PHO3 ↔ H+ + HPHO3-
HPHO3-↔ H+ + PHO32-
K1=3*10-2 MK1=1.6*10-7 M
Oksidi i fosforit (IV) P4O8
4 P4O6(g) → 3 P4O8(g) + 4 Pi kuq (s)
P4O6(g) + 6H2O→ 2H2PHO3 + H3PO4 Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 15
3/21/2013
15
Acidi hipodifosfatik H4P2O6
H4P2O6 + 3H2O↔ H2PHO3 + H3PO4
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Pentahalogjenuret e fosforit PX5
2PCl5(g) + 5CaF2(s) →2PF5(g) + 5CaCl2(s) PCl5PF5
PBr5PF3Cl2
PF3Br2PCl5
• Katalizator tek polimerizimi i THF
PBr5
PCl3 + Cl2(g) ↔ PCl5(g)
PX5 + H2O→ POX3+ 2HX• PBr5 , PCl5 (klorim dhe bromim)
POX3 + 3H2O→ PO(OH)3 + 3HX (tepricë uji)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Pentahalogjenuret e fosforit PX5
2PCl5 + P4O10 → 10POCl3
Pentahalogjenuret e fosforilit POX3
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2P4 + 5O2 → P4O10
Acidi fosforik H3PO4
P4O10 + 6H2O+ → 4 H3PO4
Ca3(PO4)2 + 3H+ + 3HSO4- → 4 CaSO4 + 2 H3PO4
H3PO4 ↔ H+ + H2PO4-
H2PO4- ↔ H+ + HPO42-
HPO42-↔ H+ + PO43-
K1=7.5*10-3 MK2=6.6*10-8 MK1=1.0*10-12 M
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 16
3/21/2013
16
H2PO4-
HPO42-
PO43-
dihidrogjenofosfatethidrogjenofosfatet
fosfatet
Ca3(PO4)2(s) + 2 H+ + 2 HSO4- → Ca(H2PO4)2(s) + 2 CaSO4(s)
2 Ca5(PO4)3F(s) + 7 H+ + 7 HSO4- → 3 Ca(H2PO4)2 + 7 CaSO4(s) + 2HF(g)
Plehrat ‘’superfosfat’’Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Ca3(PO4)2(s) + 2 H+ + HSO4- → 3 CaHPO4(s) + CaSO4(s)
Ca3(PO4)2(s) + 4 H3PO4 → 3 Ca(H2PO4)2(s) Ca3(PO4)3F(s) + 7 H3PO4 → 3 Ca(H2PO4)2(s) + HF
‘’superfosfat i dyfishtë’’
NaH2PO4*2H2ONa2HPO4*10H2ONa3PO4*12H2O
KH2HPO4
K2HPO4
NaNH4HPO4*4H2O
NaNH4HPO4(s) → NH3(g) + H2O(g) + NaPO3 (metafosfatin e Na)
CaO(s) + NaPO3(l) → NaCoPO4 (ngj. kaltërt)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2 NaHPO4(s) → Na4P2O7(s) + H2O(g) (pirofosfatin e Na)
2 NaHPO4(s) → Na2H2P2O7(s) + H2O(g) (dihidrogjenofasfatin e Na)
Na2H2P2O7(s) → 2NaPO3(l) + H2O(g) (pirofosfatin e Na)
2 H3PO4(s) ↔ H4P2O7 + H2O(g) (ac. pirofosfatik)
3 H3PO4(s) ↔ H5P3O10 + 2H2O(g) (ac. trifosfatik)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Na2H2P2O7
Na4P2O7
dihidrogjenpirofosfatetpirofosfatet
MPO3 metafosfatet
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 17
3/21/2013
17
Na3P3O8 trimetafosfati
3NaH2PO4(s) → Na3P3O8(s) + 3H2O(g) (550°C)
620°C
Kripa e Grahmit ( kalgon )(NaPO3)n n - 1000
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2NaHPO4(s) + 2NaH2PO4(s)→ Na5P3O10(s) + 2H2O(g)
Tripolifosfati i pentanatriumit
( kompleksim i joneve Ca2+ dhe Mg2+ si dhe peptizim të grimcave – ka veti bazike)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
A R S E N I
ArsenopiritiFeAsS (FeAs2*FeS2)
ArsenolitiAs4O6
RealgariAs4S4 Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 18
3/21/2013
18
4 FeAsS(s) → 4 FeS(s) + As4(g)
Zbërthim termik në mungesë të O2
2 As2S3(s) + 9O2(g) → As4O6(g) + 6SO2(g)
As4O6(g) + 6 C(g) → As4(g) + 6CO(g)
Modifikimi i verdhë(jostabil) – As4
Modifikimi i perhimtë– strukturë shtresore
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
H3AsO3 + 3Zn(s) + 6H+ → AsH3(g) + 3 Zn2+ + 3H2O
4 AsH3(s) → As4 (g) + 6H2(g)
arsina • Gaz shumë helmuës me erë të hudhrës
• Prova e Marshit (Pasqyra e perhimtë e arsenit)
• Arsenuret6 Zn(l) + 4 As(s) → 2 Zn3As2(s)
Zn3As4(s)) + 6 H+ → 2 AsH3(g) + 3 Zn2+
2 AsH3(g) + 6 Ag+ + 3H2O → H3AsO3 + 6 Ag + + 6 H+ • Mjet reduktuës(Prova e Gutzeit)
4 AsH3(g) + 6 O2 (g) → As4O6 (g)+ 6H2O (g)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
AsCl3AsF3
AsBr3AsI3
AsCl3(s) + 3H2O ↔ H3AsO3 + 3 H+ + 3 Cl-
4FeAsS(s) + 10O2 ↔ As4O6+ 2 Fe2O3 + 4 SO2
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
H3AsO3 ↔ H+ + H2AsO3- ↔ 2H+ + HAsO32- ↔3H+ + AsO33-
As4O6(s) + 6H2O ↔ 4 H3AsO3
1° Dihidrogjenoarsenitet 2° Hidrogjenoarsenitet 3° Arsenitet
As(OH)3 ↔ As(OH)2+ + OH-
As(OH)2+ ↔ As(OH)2+ + OH-
As(OH)2+ ↔ As3+ + OH-
• Veti të dobëtabazikeK1 = 1*10-14 M
H2AsO3- si AsO2- forma metaProf. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 19
3/21/2013
19
H2AsO3- si AsO2- forma meta
Polimerarsenite të ngurta
(NaAsO2)n
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
As(OH)3 + OH- ↔ As(OH)4-
As(OH)2+ + 3H2S → As2S3 + 4H+ + 2H2O
2As(OH)3 + H2S → As2S3 + 6H2OPrecipitat i verdhë
2H3AsO4 ↔ As2O5 + 3H2O
Nuk përfitohet me djegie direkte
As4O6 + 8 HNO3 + 2H2O → 4H3AsO4 + 8NO2
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
H3AsO4 ↔ H+ + H2AsO4- Dihidrogjenoarsenatet K1=6.5*10-3 M
H2AsO4- ↔ H+ + HAsO4
2- Hidrogjenoarsenatet K2=1.1*10-7 M
HAsO42- ↔ H+ + AsO4
3- Arsenatet K3=3*10-12 M
2 H3AsO4 + 5H2S → As2S5 + 8H2O
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Antimoni
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 20
3/21/2013
20
A N T I M O N I
Sb2S3 Stibniti
Sb2S3(s) + 3 Fe→2 Sb + 3 FeS
Sb2S3(s) + 10 O2→ Sb4O8 + 6SO2
Sb2S3(s) + 8 C→ 4Sb + 8CO
• Ndahet me skorijet
1° Antimoni i verdhë
2° Modifikimi i perhimtë metalik (më stabil)
3° Antimoni eksploduës (elektrolizë të tetrahalogjenurëve të antimonit)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2 Sb(s) + 3 HSO4- + 9H+ → 2Sb3+ + 3SO2 + 6H2O
stibina
Mg3Sb2(s) + 6H+ → 3Mg2+ + 2 SbH3(g)
2 SbH3(g) → 2Sb + 3H2(g)
SbCl3SbF3
SbBr3SbI3
• HF, fluorim, ‘’Freoni 12’’
SbCl3 + H2O ↔ SbOCl + 2H+Cl-
4SbOCl + H2O ↔ Sb4O5Cl2 + 2H+Cl-
Sb4O5Cl2 + H2O ↔ Sb4O6 + 2H+Cl- (ujë i nxehtë)Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
4Sb + 3O2 → Sb4O6
Oksidi i antimonit (III) Sb4O6
Sb4O6 + 12H+ ↔ 4Sb3+ + 6H2O
Sb3+ + 3NO3- + H2O→ SbONO3(s) + 2H+NO3-
Sb4O6 + 4OH- → 4SbO2- + 6H2OSb4O6 + 4OH- + 6H2O→ 4Sb(OH)4-
2Sb3+ + 3H2S → Sb2S3 + 6H+
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Pentakloruri i antimonit SbCl5
SbCl3 + Cl2 → SbCl5
• Lëng i pangjyrë
SbCl3 + 12 H2O→ 2 H[Sb(OH)6] + 10H+Cl-• Joni heksahidroksikloroantimonat (V)
SbCl5 + Cl-→ SbCl6-
2 H[Sb(OH)6] ↔ Sb2O5 + 7H2O
2Sb + 10HNO3 + 2 H2O→ 2 H[Sb(OH)6] + 10 NO2
Sb2S5 + 6H+→ 2 Sb3+ + 2 S + 3H2S • Vullkanizim të gomes(ngj. kuqe)
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 21
3/21/2013
21
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
B I Z M U TH I
Bi2S3 Shkëlqyesi i bizmuthitBi2O3 Okteri i bizmuthit
Oksid irideshentë
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Bi2S3(s) + 4.5 O2 → Bi2O3 + 3SO2
2Bi2O3 + 3C(s) → 4Bi + 3 CO2Acid nitrik
2BiONO3 → Bi2O3 + 2NO2 + 1/2 O2
• P.Sh 275°C – përbërës i legurave me pike të ulët të shkrirjës
Emri i legurës Bi % Pb % Sn % Cd % T (°C)- 50 26.60 13.30 10.00 60.00Metali i Wood-it 50 12.50 25.00 12.50 66.00Legura e Lipovitz-it 50 27.00 13.00 10.00 70.00Metali i Rose-ut 50 25 25 00 94.00
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2Bi(s) + 3 HSO4- + 9H+ → 2Bi3+ + 3SO2 + 6H2O
Bi2O3
BiCl3BiF3
BiBr3BiI3
• Pluhur i bardhë i tretëshëm në ujë• Substancë kristalore e pangjyrë
BiCl3 + 2H2O ↔ Bi(OH)2Cl(s) + 2H+Cl-
Bi(OH)2Cl(s) →BiOCl(s) + H2O• Kristale të zeza Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
Page 22
3/21/2013
22
Oksidi i bismuthit (III) Bi2O3
2Bi + 1.5 O2 →Bi2O3
Bi2O3 + 6H+ → 2Bi3+ + 3 H2O
Bi3+ + 3NO3- + 2H2O→ Bi(OH)2NO3(s) + 2H+NO3-
Bi3+ + 3NO3- + H2O→ BiONO3(s) + 2H+NO3-
BiONO3(s) + 2H2O→ Bi(OH)3 + H+NO3-
Bi3+ + 3 OH-→ Bi(OH)3Bi(OH)3 + 3H+→ Bi3+ + 3 H2O
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013
2Bi3+ + 3 S2-→ Bi2S3 (bismutiti)
(Bi2O3 + Na2O2) – bismutati i Na -Bi2O5 dhe NaBiO3
• Janë mjete të fuqishme oksiduese
Prof. ass. Avni BERISHA, 2013