Jathaka Nadi Nidi Book 1

- 1 -

*Ï`«Hõ <å_ô xkè

"≥Ú Œ\˜ ÉèÏQÆ=Ú(ÅQÆfl=Ú, ~åt, ѨÙ\ì# ã¨=∞Ü«∞=Ú, Œâß Éèí∞‰õΩÎÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞"å\˜ À ã¨O|O èŒO

ÖˉõΩO_® *Ï «Hõ K«„HõO q=iOK«∞@) Éèí$QÆ∞ Ѩ ŒúuÖ’

- 2 -

JOH˜`«O

D ѨÙãÎHõ=Ú <å [#h#‰õΩʼnõΩ =∞iÜ«Ú <å „Ñ¨ äŒ=∞ QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ

N=∞u Hõ$+‚"Õ}=∞‡ =∞iÜ«Ú "≥∞O\Ï ã¨∞„|Ǩχ}ºOQÍ~°∞ʼnõΩ.

- 3 -

`˘e=∂@<Õ#∞ XHõ ™ê=∂#º =∂#=Ù_çx <å‰õΩ 20 ã¨O= «û~°=ÚÅ =~°‰õΩ JO Œ~°∞ =∂#=ÙÅ∞ =ÖË <å QÆ∞iOz

<Õ#∞ ≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅh l*Ï˝ã¨ Z‰õΩ¯=QÍ LO_Õk. JO Œ∞‰õΩ ZO`À =∞Ok q∞„ «∞Å#∞, ѨO_ç «∞Å#∞, ™êfi=ÚÅ#∞

<å *Ï «HõO ≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ ã¨O„ѨkOKÕ"å_çx. "å~°∞ •xH˜ «QÆ∞ q èŒ=ÚQÍ ã¨=∂ è•#=Ú WKÕÛ"å~°∞. XHõ ~°∞

K≥Ñ≤Ê# Ѩ ŒúuH˜ =∞~˘Hõ~°∞ K≥Ñ≤Ê# Ѩ Œ÷uH˜ <å *Ï «HõO QÆ∞iOz Ѷe « x~åú~°}Ö’ H˘O « ÉèË ŒO Hõ#Ѩ_Õk. JѨC_»∞

=∂ «O„_çQÍix ã¨O„ѨkOK«QÍ "å~°∞ K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∞O Uq∞\˜ JO>Ë =∞#k QÆ « 7 «~åÅ∞ #∞Oz *’ºu+¨μºÅ

=Oâ◊=Ú. HÍ=Ù# h=Ù *’ºu+¨OÖ’ „áê äŒq∞Hõ JOâßÅ∞ <Õ~°∞Û‰õΩO>Ë h=Ù ã¨O„ѨkOz# *’ºu+¨μºÅ∞ ZO «

=∂„ «O x[O K≥ѨÙÎ<åfl~°∞ Jx K≥Ñ≤Ê h‰õΩ #∞"Õfi „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û. D q èŒOQÍ <å *’ºu+¨ºO Ü≥ÚHõ „Ѩ™êÎ=# 20=

ã¨O= «û~°=ÚÖ’<Õ "≥Ú ŒÖ·#flk. J Õ ã¨O= «û~°OÖ’ <å «O„_çQÍ~°∞ «#‰õΩ ≥eã≤# „áê äŒq∞Hõ JOâßÅ#∞ <å‰õΩ

<ÕiÊOKå~°∞. JO ÕHÍHõ D „áê äŒq∞Hõ JOâßÅ∞ h=Ù K≥ѨÙÎ#flk x["≥∂ HÍ^À ≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë =∂Ô~¯\òÖ’

H˘O`« =∞Ok xëê‚`«∞Öˇ·# "å~°∞ ~åã≤# ѨÙã¨ÎHõO ^˘~°Hõ`åÜ«∂x "å\˜ ^•fi~å =∞i H˘O`« q+¨Ü«∂Å∞

≥Å∞ã¨∞H˘#|_»∞#∞ Jx K≥Ñ≤Ê<å~°∞. <Õ#∞ <å 20 = ã¨O= «û~°OÖ’ <≥Å∂¡~°∞ lÖÏ¡Ö’x QÆ∂_»∂~°∞ =∞O_»ÅOÖ’

LO_Õ"å_çx. JO Œ∞Ö’ 1,2 ѨÙãÎHÍÅ∞ =∂„ «"Õ∞ LO_Õq. P ѨÙãÎHõ=ÚÅ∞ <Õ#∞ K«kq JO Œ∞Ö’ z=~° ѨÙãÎHõ=Ú

Ü≥ÚHõ „ѨK«∞~°}Hõ~°Î z~°∞<å=∂#∞ K«∂ã≤ "≥o§ Hõe™ê#∞. JO Œ∞‰õΩ PÜ«∞# K≥Ñ≤Ê# q+¨Ü«∞O Uq∞\˜ JO>Ë h‰õΩ

*’ºu+¨ºO <Õ~°∞ÛHÀ"åÅ<Õ Ñ¨@∞ì ŒÅ =∞iÜ«Ú l*Ï˝ã¨ L#flk. D ~ÀAÖ’ *’ºu+¨ºO Z=~°∞ <ÕiÊOK«~°∞. HÍh

Ü« x=iû\©Ö’ nxH˜ ã¨O|OkèOz Ñ≤.l. q Œº L#flk. #∞=Ùfi W Õ l*Ï˝ã¨ À "≥o§ JHõ _» P q Œº P=ÅOaOz

JO^Œ∞Ö’ xëê‚`«∞Å==∞x Jj~°fikOK≥#∞. <Õ#∞ PÜ«∞# K≥Ñ≤Ê# q^èŒOQÍ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x `≥Å∞QÆ∞

qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞OÖ’ Ü«∞O.Z. (P„™êìÅl) ѨÓiÎ KÕ™ê#∞. JHõ _» ѨO_ç «∞Å ^•fi~å ѨÙãÎHõOÖ’ ÖËx q+¨Ü«∞Å∞

‰õÄ_» H˘xfl ≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. <å 23= ã¨O= «û~°O #∞Oz Ѩ~åâ◊~° =∞ǨÏi¬ „"åã≤# "≥·kHõ *’ºu+¨O =Ú#∞ <å‰õΩ

L#fl q*Ï˝#O`À JO ŒiH˜ ѨOKÕ"å_çx. HÍh D Ѩ~åâ◊~° *’ºu+¨O =Å# XHõ =∞x+≤ [##O, Õk, ã¨=∞Ü«∞O

LO>Ë<Õ =∞x+≤ Ü≥ÚHõ *’ºu+¨ºO ѨiѨÓ~°‚OQÍ ≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û.

ÃÑ· K≥ѨÊ|_ç# q=~åÅ∞ Uq ÖË#ѨC_»∞ „ѨâßflÅQÆflO ^•fi~å =∞#O ≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O L#flk. HÍh

Ѷe « x~åú~°}Ö’ D „ÑâßflÅQÆfl=Ú q[Ü«∞O ™êkèOK«ÖË Œ∞ Jx K≥ÑÊ=K«∞Û. „ÑâßflÅQÆflO g∞ Œ Ñ@∞ìÖËHõ Ѷe «=ÚÅ∞

~å|@∞ì@ ˆH=ÅO <å Ü≥ÚHõ ֒Ѩ"Õ∞ „QÆO äŒ Hõ~°ÎÅ∞ HÍ Œ∞ Jx =∞#q. D q èŒOQÍ <Õ#∞ Ѩiâ’kèOKÕ@ѨC_»∞

<å‰õΩ P~ü.l. ~å=Ù QÍ~°∞ ~åã≤# Éèí$QÆ∞<å_çH˜ ã¨O|OkOz# qâıëêÅ∞ PÜ«∞# ѨÙãÎHõOÖ’ <Õ#∞ K«∂_»_»O

[iyOk. P~ÀA #∞Oz D ~ÀA ^•HÍ Éèí$QÆ∞<å_çH˜ ã¨O|OkèOz# qâıëêÅ∞ ≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∂ LO\Ï#∞.

≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flq „Ѩu XHõ iH˜ ѨOK«∞`å#∞. D „Ѩܫ∞`åflxH˜ <Õ#∞ x «ºO P~åkèOKÕ N~å[~å*Ëâ◊fii Õq Jxfl

q èŒ=ÚÅ∞QÍ JO_»QÍ LO_ç <å „Ñ¨Ü«∞ «fl=Ú#∞ ã¨Ñ¶bHõ$ «O KÕã¨∞ÎO Œ<Õ ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.

~°K«~Ú « : Ü«∞O.q.Ü«∞ãπ. J[Üü∞‰õΩ=∂~üÜ«∞O.Z. J„™êìÅl =∞iÜ«Ú <åºÜ«∞"åk

- 4 -

âßGq*Ï˝#O H˘~°‰õΩ Pi÷Hõ ã¨Ç¨Ü«∞O JO Œ*Ëã≤# Pf‡Ü«ÚÅ∞

- 5 -

q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ

1. Éèí$QÆ∞<å_ç QÆ∞iOz ѨiK«Ü«∞O

2. 27 #HõΔ„ «=ÚÅ∞ ( `å~å|Å=Ú K«∂K«∞H˘#∞@‰õΩ)

3. 27 #HõΔ„ «=ÚÅ∞ (12 ~åâ◊√ʼnõΩ ã¨O|O èŒ=Ú)

4. ^•fi Œâ◊ ~åâ◊√Å∞ – JOQÆ=ÚÅ∞

5. K«~°, ã≤÷~°, kfiã¨fiÉèÏ= ~åâ◊√Å∞

6. „QÆǨÏ=ÚÅ∞ - ã¨fiˆHΔ„ «=Ú

7. #=„QÆǨÏ=ÚʼnõΩ – LK«Ûù, hK«

8. #=„QÆǨÏ=ÚʼnõΩ – =¸Å„uHÀ}=ÚÅ∞

9. #=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – Œ$+¨μìÅ∞

10. #=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – =~°‚=ÚÅ∞

11. #=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – QÆ∞}=ÚÅ∞

12. #=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – ~°OQÆ∞Å∞

13. #=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – k‰õΩ¯Å∞

14. „QÆǨÏÜ«Ú ŒúO

15. „QÆǨÏ=ÚÅ∞ – =„Hõ «fiO

16. ѨOK«=∞ǨѨÙ~°∞+¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ , ~°∞zHõ Ü≥∂QÆ=Ú

17. ^•fi Œâ◊ÉèÏ"åÅ #∞O_ç ≥Å∞ã¨∞HÀ ŒQÆæ q+¨Ü«∂Å∞ q∞ye# q=~åÅ∞ ѨijeOK«O_ç.

→ "≥Ú Œ\ ÉèÏ==Ú

→

ã¨ÑÎ=∞ ÉèÏ==Ú

→

kfifÜ«∞ ÉèÏ==Ú

→

J+ì=∞ ÉèÏ==Ú

→

«$fÜ«∞ ÉèÏ==Ú

→

#==Ú ÉèÏ==Ú

→

K« «∞~°÷ ÉèÏ==Ú

→

Œâ◊=Ú ÉèÏ==Ú

→

ÑOK«=∞=Ú

→

UHÍ Œâ◊ ÉèÏ==Ú

→

++ìÉèÏ==Ú

→

^•fi Œâ◊ ÉèÏ==Ú

18. „QÆǨÏ=ÚÅ∞ – Õ=Ù_»∞#∞ ¿Ñ~°∞¡ =K«∞Û q è•#O

19. Õ= «Å∞ ¿Ñ~°∞¡ =K«∞Û q è•#O

20. „QÆǨÏ=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú "å\˜ HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞

21. Ѩi=~°Î# Ü≥∂QÆO

- 6 -

22. Ǩ~åHÍÅ=Ú

23. QÀKå~°O

24. *Ï «HõK«„Hõ=ÚÖ’ qq èŒ „QÆǨŠg∞ Œ QÀKå~°OÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ „Ѩ"ÕtOz#ѨC_»∞ =K«∞Û Ñ¶e`åÅ∞

25. QÆ∞~°∞=Ù QÀKå~°OQÍ *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ qq èŒ „QÆǨŠg∞ Œ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

26. qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ „QÆǨÅ∞ g∞ Œ QÀKå~°OÖ’ â◊x ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

27. *Ï «HõOÖ’ ~åtÖ’x qq èŒ „QÆǨŠg∞ Œ QÀKå~°OÖ’ ~åǨï=Ù ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

28. ˆH «∞=Ù „QÆǨÏO ~åt K«„HõOÖ’x qq èŒ „QÆǨŠg∞ Œ QÀKå~°OÖ’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

29. Ѷe «qÉèÏQÍÅ∞

30. ~°q„QÆǨÏO

31. ~°q„QÆǨÏ=Ú qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

32. ~°qÖ’ W «~°„QÆǨŠU~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

33. K«O„ Œ∞_»∞ qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ ã¨OK«iOK«#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

34. ‰õΩA_»∞ qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ ã¨OK«iOK«#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

35. ‰õΩA_»∞ qq èŒ „QÆǨŠHõÅ~ÚHõ =Å¡ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

36. |∞ èŒ∞_»∞ qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ L#flѨC_»∞ WK«∞Û Ñ¶e «O

37. |∞ èŒ∞_»∞ qq èŒ „QÆǨŠHõe~ÚHõ =Å¡ =K«∞Û Ñ¶e «O

38. QÆ∞~°∞„QÆǨÏO qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ ã¨OK«iOK«#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

39. QÆ∞~°∞„QÆǨÏO qq èŒ „QÆǨŠHõÅ~ÚHõ =Å¡ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

40. â◊x, â◊√„‰õΩ_»∞ qq èŒ~åâ◊√ÅÖ’ ã¨OK«iOK«#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞

L^ÀºQÆO (ÉèÏ~°ºx K«∂K«∞ Ѩ ŒúuÖ’ nxx „QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#∞)

41. ѨOK« =∞ǨѨÙ~°∞+¨ Ü≥∂QÍÅ∞

→

~°∞zHõ Ü≥∂QÆ=Ú

→

ã¨∞#á¶êÜ≥∂QÆO

→

Éèí„ ŒÜ≥∂QÆ=Ú

→

J#á¶êÜ≥∂QÆO

→

ǨÏOã¨Ü≥∂QÆ=Ú

→

ˆHO„^Œ^Œ∂=∞Ü≥∂QÆO

→

=∂Å=ºÜ≥∂QÆ=Ú

→

"ÕtÜ≥∂QÆO

→

â◊â◊ Ü≥∂QÆ=Ú

→

"åtÜ≥∂QÆO

42. HÍÅã¨~°ÊÜ≥∂QÆ=Ú / ^À+¨=Ú

43. ‰õΩ[^À+¨=Ú / <åQÆ À+¨=Ú

44. "≥·^Œº*’ºu+¨O

45. Ñ≤ «Î=Ú‰õΩ ã¨O|OkèOz# „QÆǨÏ=ÚÅ∞

- 7 -

46. Hõá¶êxH˜ ã¨O|OkèOz# „QÆǨÏ=ÚÅ∞

47. "å «=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „QÆǨÏ=ÚÅ∞

48. [Å∞|∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

49. HõO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

50. K≥qH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

51. =Ú‰õΩ¯ ã¨=∞㨺Å∞

52. Q˘O «∞‰õΩ, K«~°‡=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

53. ~°HõÎO, ѨO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

54. PÜ«∂ã¨O

55. ǨÏ$ ŒÜ«∞=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

56. Hõà◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

57. q Õj „Ѩܫ∂}=Ú

58. q^•ºÉèϺã¨=Ú

59. ã¨O`å#Ü≥∂QÆO

60. "≥∂HõΔÜ≥∂QÆO

61. J#∞|O èŒ=Ú

62. L^•Ç¨Ï~°} *Ï «HÍÅ∞

- 8 -

FO QÆ}Ѩ Õ#=∞ó N Œ å΄ ÕÜ«∞#=∞ó

N~å[~å*Ëâ◊fis#=∞ó

Œ~°Ê}O =∂#=ÙÅ∞ „ѨuaOÉÏxfl U q èŒ=ÚQÍ K«∂Ñ≤Oz =∂#=Ùx Pâ◊Û~°ºO á⁄O Õ@∞¡ KÕã¨∞ÎO^À D

*’u+¨ºâߢãÎO Éèí∂ «, =~°Î=∂#, Éèíq+¨º «∞Î HÍÖÏxfl ≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ ZO`À LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞#∞. HÍH˜ Ô~@ì

#∞Oz ~åq =$HõΔO Z\Ï¡ ѨÙ@∞ì<À *’ºu+¨ºâߢãÎO ^•fi~å =∂#=ÙxH˜ HõÅ∞QÆ∞ LѨÜ≥∂QÍÅ∞ =∂@ʼnõΩ JO Œx,

=i‚OK«ÖËx LѨÜ≥∂QÍÅ∞ Z<Àfl LO_»∞#∞. *’u+¨ºâߢã¨ÎO J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞x, ~åÜ«∞x =∞ǨÏi¬ ÖË_»∞.

*’u+¨ºâߢãÎOÖ’ Éèí∞$QÆ∞<å_çH˜ XHõ „Ѩ ÕºHõ « L#flk. D<å_»∞ ã¨=∂[OÖ’ =∞#‰õΩ Éèí∞$QÆ∞=Ù, *ˇq∞x, Ѩ~åâß~°

=∞ «=ÚÅ∞ „áêK«∞~°º=ÚÖ’ LO_ç „Ñ¨[Å#∞ D *’u+¨º âߢãÎO ^•fi~å K≥· «#º=O «∞Å∞QÍ KÕÜ«ÚK«∞#flq. D

Éèí∞$QÆ∞ =∞ «=Ú J «ºO « „áêp#"≥∞ÿ#k. D Éèí∞$QÆ∞ =∞ǨÏi¬ Éèíq+¨º âߢãÎ=Ú#∞ =∂#=ÙxH˜ q¿Ñ¶∞flâ◊fi~°∞x

Hõ$Ѩ À "≥Å∞=iOz#@∞¡QÍ =∞#‰õΩ âߢãÎ=ÚÅ ^•fi~å ≥eÜ«ÚK«∞#flq.

D Éèí∞$QÆ∞ <å_ç Ѩ ŒúuÖ’ Éèí∞$QÆ∞ =∞ǨÏi¬ ÉèíQÆ=O «∞_»∞ J~Ú# #OkˆHâ◊fi~°∞_çx „áêi÷¿ãÎ, =∞ǨÏi¬

Éèí$QÆ∞=Ù Éèíq+ºâߢãÎ=Ú#∞ PÜ«∞#‰õΩ q#flqã∂Î LO_»@O D Éèí$QÆ∞ ãOÇ≤ÏO «Ö’#∂ =∞#‰õΩ Z‰õΩ¯= Hõ#Ñ_»∞#∞.

J Õ q èŒOQÍ ã¨ÑÎ|∞∞+≤ <å_çÖ’ áê~°fif=∂ «‰õΩ |∞∞+¨μʼnõΩ *’u+¨º âߢãÎOÖ’ K«~°Û =∞#‰õΩ QÀK«iOK«∞#∞.

=∞#‰õΩ J<ÕHõ <å_ç âߢãÎ=ÚÅ∞ P ã¨=∂[OÖ’ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L<åfl~Ú. JO Œ∞Ö’ â◊x<å_ç, Éèí∞ Œ <å_ç,

QÆ∞~°∞<å_ç, â◊√„Hõ<å_ç, =∞O„ «<å_ç, Éèí∞$QÆ∞#Ok <å_ç, t=<å_ç, â◊√„Hõ~ü <å_ç, JQÆãκ <å_ç, QÆ}Ë+π <å_ç, ‰õΩ=∂~°

<å_ç, HÍ=∂HΔ <å_ç, Dâ◊fi~°<å_ç, D q èŒOQÍ =∞#‰õΩ KåÖÏ <å_ç âߢãÎ=ÚÅ∞ „Ѩ[ʼnõΩ JO Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_ç

q∞H˜ e LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»∞K«∞#flq. „Ѩu <å_ç âߢ™êÎÅÖ’ 16 YO_»=ÚÅ∞ LO\Ï~Ú. JO Œ∞Ö’ 12 YO_»=ÚÅ∞

~åt K«„HÍÅ∞, 12 Wà◊§#∞, 13= YO_»=Ú Œâß|∞HÎ, 14= YO_»O ѨiǨ~°=ÚÅ∞, 15= YO_»=Ú n~å…Ü«Ú=Ù

=∞iÜ«Ú 16= YO_»=Ú B+¨ Œ=Ú ≥eÜ«∞KÕÜ«Ú#∞.

17= YO_»=Ú#∞ *Ï˝# YO_»=Ú JO\Ï~°∞. „Ѩu YO_»=Ú#‰õΩ Õ= « JkèѨuQÍ LO\Ï~°∞.

L^•:– 1. q"åǨxH˜ áê~°fiu Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°∞¡

2. ã¨O`å<åxH˜ Hõ$+¨μ‚_çxH˜QÍx, ‰õΩ=∂~°™êfiq∞ JkèѨuQÍ LO\Ï~°x ≥Å∞ѨÙ`å~Ú.

D<å_»∞ ã=∂[OÖ’ Ñ~åâ◊~° Ñ ŒúuÖ’x qO™È «Îs Œâ◊ Ñ Œúu q∞H¯e „áêK«∞~°ºO á⁄Ok ™ê è•~°}"≥∞ÿ#

=∂#=ÙxH˜ ÃÑ· K≥Ñ≤Ê# Ѩ Œúu «Ñ¨Ê "Õ~˘Hõ Ѩ Œúu ÖË Œx JáÈǨÏÖ’ L<åfl~°∞. •xH˜ «QÆæ>Ë¡ ã¨=∂[OÖ’ ÃÑ· K≥Ñ≤Ê#

Ѩ ŒúuH˜ q∞QÆ å *’ºu+¨μºÅ∞ ‰õÄ_® •xH˜ ã¨O|OkèOz# ѨÙãÎHÍÅ∞ =∂„ «"Õ∞ „ѨK«∞iOz áê~î°‰õΩʼnõΩ „Ѩ[ʼnõΩ

ã¨=∂[OÖ’ ŒQÆæ~° J=Ù «∞<åfl~°∞. HÍx x*ÏxH˜ ÃÑ· Ѩ Œú «∞Å∞ XHõ *Ï «HÍxfl ѨijeOKåÅO>Ë ~åtK«„HõO, ÉèÏ=

K«„HõO, ëê_» â◊=~°∞æÅ∞, J+ìHõ =~°æÅ∞, ã¨∞ Œ~°≈# K«„HõO, ÅQÆfl |ÖÏxfl, K«O„ Œ|ÖÏxfl, ã¨∂~°º|ÖÏxfl ѨijeOz

*Ï «‰õΩx Ü≥ÚHõ Hõ~°‡ ѶÖÏxfl «#∞ <Õ~°∞Û‰õΩ#fl q Œº#∞ QÆ∞~°∞=Ù LѨ Õâ◊O •fi~å *’ºu+¨μº_»∞ ≥·q[˝Hõ ÅHõΔ}ÏÅ`À

- 9 -

q=iOK«_»O [~°∞QÆ∞ «∞#flk. HÍx Éèí$QÆ∞<å_ç *’ºu+¨ºOÖ’ *Ï «Hõ ѨijÅ# „QÆǨŠÜ≥ÚHõ HÍ~° Hõ «fi=ÚÅ

^•fi~å ѨijeOK«=Öˇ#∞. D Éèí∞$QÆ∞<å_çÖ’ „Ѩ ÕºHõ « Uq∞ J#QÍ WHõ _» ÅQÆfl=Ú, ~åt, Œâ◊, JO «~ü Œâ◊

"≥Ú ŒÖ·# q+¨Ü«∂ʼnõΩ QÆ∞iÎOѨ٠W=fi~°∞. Éèí K«„Hõ=Ú xi‡OK«∞H˘x „QÆǨÅ#∞ U #HõΔ„ «OÖ’ LO^À, Zxfl _ç„wÅ∞

QÆuOzO^À « •fi~å ÉèíK«„HõOÖ’ P „QÆǨxfl LOz Ѷe`åxfl *’ºu+¨μº_»∞ q=iO_»O [~°∞QÆ∞ «∞#flk. WO Œ∞Ö’

XHõ „QÆǨxfl J#∞ã¨iOKÕ *Ï «‰õΩx Ü≥ÚHõ q+¨Ü«∞=ÚÖË HÍHõ J «#∞ ã¨O|OkèOz# „Ѩu XHõ i q+¨Ü«∂Å#∞

Hõ#∞Q˘#=K«∞Û.

L^•: XHõ *Ï «‰õΩ_»∞ „â◊=} #HõΔ„ «O ~ÀA ѨÙ\Ïì_»∞. JO>Ë J «#∞ =∞Hõ~°~åtH˜ K≥Ok#"å_»∞ J~Ú=Ù<åfl_»∞.

HÍ|\ì D *Ï «‰õΩ_»∞ =$ «∞ÎÅ#∞ «~°K«∞ =∂~°Û_»O, =$uÎÖ’ hÖÏѨxO ŒÅ∞ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. J Õ =∞Hõ~°~åtÖ’

‰õΩA_»∞ LK«Û Hõ#∞Hõ J#QÍ *Ï «‰õΩx/_ç «e¡H˜ áê « WÅ∞¡QÍx ã÷ÅO J Õ K«O„ Œ∞#∞Oz =∞~°Å „QÆǨÏOÖ’H˜

áÈ~Ú ‰õΩA_»∞ Éèí~°Î HÍ~°‰õΩ_»∞ ‰õΩA_»∞ HÍ|\ì *Ï «‰õΩ_»∞ q∞H˜ e HÀѨ=O «∞_»∞ J~ÚºLO\Ï_»∞. =∞iÜ«Ú J Õ

ˆHΔ„ «OÖ’ QÆ∞~°∞=Ù hK«Hõ#∞Hõ Pi÷Hõ ã≤÷~° «fiOÖ’ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

D q èŒOQÍ *Ï «HÍxfl XHõ „QÆǨÏO ^•fi~å ѨijeOK«=K«∞Û.

D <å_»∞ ã¨=∂[OÖ’ â◊x ÉèíQÆ"åx #∞Oz, L^ÀºQÆO, Foreign , PÜ«Ú+¨μº W@∞=O\˜k Z<Àfl =∂#=

„Ѩ™êkOKÕ â◊x ÉèíQÆ"å#∞_çx Ue<åfl\˜ â◊x Jx ¿Ñ~°∞`À D<å_»∞ ã¨=∂[OÖ’ XHõ K≥_»∞ „ѨKå~°O L#flk.

Ue<åfl\˜â◊x J#QÍ K«O„ Œ∞x #∞Oz â◊x ÉèíQÆ"å#∞_»∞ 1,2,12 WO_»¡Ö’ LO_»∞@ Jx J~°÷=Ú. HÍx WHõ _»

=∞#O QÆ∞iÎOK«∞H˘#=Åã≤# q+¨Ü«∞O U=∞#QÍ K«O„^Œ∞x #∞Oz =∂„`«O â◊xÉèíQÆ"å#∞x K«∂z##∞ HÍx

=∞#=Ú 7 „QÆǨÏ=ÚÅ#∞Oz â◊xÉèíQÆ"å#∞x K«∂z# Z<Àfl=∞Oz q+¨Ü«∂Å∞, =∞iÜ«Ú K≥_»∞ q+¨Ü«∂Å∞

„QÆÇ≤ÏOK«∞H˘#=K«∞Û. =∞#‰õΩ ≥Å∞ã∞ÎOk. <Õ#∞ W Õ q èŒOQÍ ‰õΩ[^À+O, <åQÆ À+O, "åã∞Î "≥Ú ŒÅQÆ∞ JOâßÅ#∞

D „QÆO èŒO ^•fi~å ã¨=∂[OÖ’x „Ѩ=∂^•Å#∞ áÈQ˘@∞ì@‰õΩ D <å "≥Ú Œ\˜ „Ѩܫ∞ «flO#∞ ÉèíQÆ=O «∞_»∞

=∞iÜ«Ú áê~î°‰õΩÅ∞ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«=Öˇ#x „áê~°÷#.

(D Éèí∞$QÆ∞<å_ç Ѩ ŒÌuÖ’ *Ï «Hõ=Ú#∞ ~åt K«„HõOÖ’x ~åâ◊√Å#∞ k‰õΩ¯Å∞QÍ qÉèílOz JO Œ∞Ö’

„QÆǨÅ#∞ á⁄O Œ∞Ѩ~°z L^•: «∂~°∞Ê, ŒHΔ}O, Ѩ_»=∞~°, L «Î~°O) *Ï «Hõ=Ú#∞ xi‡OK«∞@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

«∂~°∞Ê ŒHΔ}O Ѩ_»=∞~°

L «Î~°O

Ѩ_»=∞~°

ŒHΔ}O

`«∂~°∞Ê

L «Î~°O

`«∂~°∞Ê

ŒHΔ}O

L «Î~°O Ѩ_»=∞~°

g∞#O "Õ∞+¨O =$+¨ÉèíO q∞^èŒ∞#O

‰õΩOÉèíO Hõ~å¯@HõO

=∞Hõ~°O ã≤OǨÏO

èŒ#∞ã¨∞û =$tÛHõO «∞Å Hõ#º

- 10 -

27 #HõΔ„ «=ÚÅ∞ `å~å|Å=Ú K«∂K«∞H˘#∞@‰õΩ Ñ¨ Œúu

1. Jâ◊fix 10. =∞Ѷ¨∞ 19. =¸Å

⎯⎯→

ˆH`«∞=Ù 1

2. Éèí~°}˜ 11. ѨÙ|ƒ 20. ѨÓ~°fiëê_è»

⎯⎯→

â◊√„‰õΩ_»∞ 2

3 Hõ$uÎHõ 12. L «Î~° 21. L «Î~åëê_»

⎯⎯→

~°q 3

4. ~ÀÇ≤Ï}˜ 13. ǨÏã¨Î 22. „â◊=}=Ú

⎯⎯→

K«O„^Œ∞_»∞ 4

5 =∞$QÆt~° 14. z «Î 23. èŒx+ª⎯⎯→

‰õΩA_»∞ 5

6. P¢~°ú 15. ™êfiu 24. â◊ «aè+O⎯⎯→

~åǨï=Ù 6

7. ѨÙ#~°fiã¨∞ 16. qâßY 25. ѨÙ~åfiÉèí„ Œ

⎯⎯→

QÆ∞~°∞=Ù 7

8. ѨÙ+¨ºq∞ 17. J#∂~å èŒ 26. L «Î~åÉèí„ Œ

⎯⎯→

â◊x 8

9. Pâı¡+¨ 18. *Ëfi+¨ª 27. ~=u

⎯⎯→

|∞^èŒ∞_»∞ 9

U #HõΔ„ «O J~Ú<å 1,2,4,6,8,9 best (Z=iÔH·<å) 1– (™ê è•~°}O)

3,5,7 – bad (Z=iÔH·<å)

27 #HõΔ„ «=ÚÅ∞ – 12 ~åâ◊√ʼnõΩ ã¨O|O èŒ=Ú

Jâ◊fix Éèí~°}˜ Hõ$uÎHÍ áê Œ=Ú 1 – "Õ∞+¨O

Hõ$uHÍ¢ãÎÜ≥∂ ~ÀÇ≤Ï}˜ =∞$QÆt~å~°úO – =$+¨ÉèíO

=∞$QÆt~å~°úO P¢~°ú ѨÙ#~°fiã¨∞¢ãÎÜ«∞ó – q∞^èŒ∞#O

ѨÙ#~°fiã¨∞áê^À ѨÙ+¨ºq∞ Pâı¡ëêO «O – Hõ~å¯@HõO

=∞Y ѨÙ|ƒ L`«Î~åëê_» – ã≤OǨÏO

L «Î~å¢ãÎÜ≥∂ ǨÏãÎ z «Î~°úO – Hõ#º

"Õ∞+¨O, ã≤OǨÏO, èŒ#∞ã¨∞û

=$+ÉèíO,

Hõ#º,

=∞Hõ~°O

q∞ èŒ∞#O, «∞Å, ‰õΩOÉèíO

Hõ~å¯@HõO,

=$tÛHõO,

g∞#O

`«∂~°∞Ê

Ѩ_»=∞~°

L «Î~°O ŒHΔ}O

- 11 -

z`åÎ~°úO ™êfiu qâßMÏ¢ãÎÜ«∞ó – «∞Å

qâßY áê^À J#∂~å èŒ *˺ëêªO «Hõ ó – =$tÛHõO

=¸Å ѨÓ~åfiëê_» L «Î~åëê_è» áê^Œó – ^èŒ#∞ã¨∞û

L «Î~åëê_订ãÎÜ≥∂ „â◊=}O, èŒxëêª~°úO – =∞Hõ~°O

èŒxëêì~°úO, â◊ «aè+¨O, ѨÓ~åfiÉèí„ Œ¢ãÎÜ«∞ó – ‰õΩOÉèíO

ѨÓ~åfiÉèÏ„ Œ áê^À L «Î~åÉèÏ„^• ~= «ºO «O – g∞#O

^•fi Œâ◊ ~åâ◊√Å∞ – JOQÆ=ÚÅ∞

1. "Õ∞+O – t~°ã¨∞û 7. «∞Å – á⁄uÎHõ_»∞ѨÙ

2. =$+ÉèíO – =ÚY=Ú 8. =$tÛHõ=Ú – ¢ã‘Î, ÑÙ~°∞+ =∞~°‡™ê÷#=ÚÅ∞

3. q∞^èŒ∞#O – |Ǩï=ÙÅ∞ 9. ^èŒ#∞ã¨∞û – Ô~O_»∞ `˘_»Å∞

4. Hõ~å¯@HõO – =HõΔ=Ú 10. ‰õΩOÉèí=Ú – Ô~O_»∞"≥∂HÍà◊√§

5. ã≤OǨÏO – ǨÏ$^ŒÜ«∞O 11. =∞Hõ~°O – Ô~O_»∞ Ñ≤Hõ Å∞

6. Hõ#º – L Œ~°=Ú 12. g∞#O – áê Œ=ÚÅ∞

K«~°, ã≤÷~°, kfiã¨fiÉèÏ= ~åâ◊√Å∞

1. "Õ∞+¨, Hõ~å¯@Hõ, «∞ÖÏ, =∞Hõ~°=ÚÅ∞ – K«~°~åâ◊√Å∞

2. =$+¨Éèí, ã≤OǨÏ, =$tÛHõ, ‰õΩOÉèí=ÚÅ∞ – ã≤÷~°~åâ◊√Å∞

3. q∞ èŒ∞#O, Hõ#º, èŒ#ã¨∞û, g∞#=ÚÅ∞ – kfiã¨fiÉèÏ= ~åâ◊√Å∞

„QÆǨÏ=ÚÅ∞ ã¨fiˆHΔ„ «=ÚÅ∞

ã¨∂~°∞º#‰õΩ – ã≤OǨÏ=Ú

K«O„^Œ∞#‰õΩ – Hõ~å¯@Hõ=Ú

‰õΩA#‰õΩ – "Õ∞+¨, =$tÛHõ=ÚÅ∞

|∞^èŒ∞#‰õΩ – q∞ èŒ∞#, Hõ#ºÅ∞

QÆ∞~°∞#‰õΩ – èŒ#∞ã¨∞û, g∞#=Ú

â◊√„‰õΩ#‰õΩ – =$+¨Éèí=Ú, «∞Å

â◊xH˜ – =∞Hõ~°=Ú, ‰õΩOÉèí=Ú

#=„QÆǨÏ=ÚʼnõΩ – LK«ÛùhK«Å∞

„QÆǨÏ=ÚÅ∞ LK«Ûù hK«

ã¨∂~°∞º#‰õΩ "Õ∞+=Ú «∞Å

K«O„^Œ∞#‰õΩ =$+Éèí=Ú =$tÛHõ=Ú

‰õΩA#‰õΩ =∞Hõ~°=Ú Hõ~å¯@Hõ=Ú

- 12 -

|∞^èŒ∞#‰õΩ Hõ#º g∞#=Ú

QÆ∞~°∞#‰õΩ Hõ~å¯@Hõ=Ú =∞Hõ~°=Ú

â◊√„‰õΩ#‰õΩ g∞#=Ú Hõ#º

â◊xH˜ «∞Å "Õ∞+=Ú

#=„QÆǨÏ=ÚʼnõΩ – =¸Å „uHÀ}=ÚÅ∞

„QÆǨÏ=ÚÅ∞ =¸Å „uHÀ}=ÚÅ∞

ã¨∂~°∞º#‰õΩ ã≤OǨÏ=Ú

K«O„^Œ∞#‰õΩ =$+Éèí=Ú

‰õΩA#‰õΩ "Õ∞+=Ú

|∞^èŒ∞#‰õΩ Hõ#º

QÆ∞~°∞#‰õΩ ^èŒ#∞ã¨∞û

â◊√„‰õΩ#‰õΩ «∞Å

â◊xH˜ ‰õΩOÉèí=Ú

#=„QÆǨÏ=ÚʼnõΩ – ¢ã‘Î, ѨÙ~°∞+¨, #OѨÙã¨Hõ x~°∂Ѩ}

~°q, ‰õΩ[, QÆ∞~° – ѨÙ~°∞+¨ „QÆǨÏ=ÚÅ∞

K«O„ Œ â◊√„‰õΩÅ∞ – ¢ã‘Î „QÆǨÏ=ÚÅ∞

|∞ èŒ, â◊#∞Å∞ – #ѨÙOã¨Hõ „QÆǨÏ=ÚÅ∞

~åǨï, ˆH «∞Å∞ – H˘O Œ~°∞ ¢ã‘Î „QÆǨÏ=ÚÅx

=∞iH˘O « =∞Ok ¿Ñ¡K«º „QÆǨÏ=ÚÅ∞ Jx JO\Ï~°∞.

„QÆǨÏO ~åt #HõΔ„ «O =¸Å„uHõ} LK«Ûù ÑIIÉèí hK« Ѩ~°=∞hK«

~°q ã≤OǨÏO 1–20 21–30 "Õ∞+O 10 «∞Å 10

K«O„ Œ =$+ÉèíO 1–3 4–30 =$+ÉèíO 3 =$tÛHõO 3

‰õΩ[ "Õ∞+O 1–18 19–30 =∞Hõ~°O 28 Hõ~å¯@HõO 28

|∞^èŒ Hõ#º 1–15 16–30 Hõ#º 15 g∞#O 15

QÆ∞~°∞ ^èŒ#ã¨∞û 1–10 11–30 Hõ~å¯@HõO 5 =∞Hõ~°O 5

â◊√„Hõ «∞Å 1–15 16–30 g∞#O 26 Hõ#º 36

â◊x ‰õΩOÉèíO 1–20 21–30 «∞Å 20 "Õ∞+O 20

|∞ èŒ∞#‰õΩ, ã¨fiˆHΔ„ «O, LK«Ûù, =¸Å „uHÀ}=Ú ‰õÄ_» Hõ#º"Õ∞, ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ∞ KåÜ«∂„QÆǨÅ∞

- 13 -

#=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – Œ∞$+≤ìÅ∞

Éèí$QÆ∞<å_ç Ѩ ŒúuÖ’ ~°q #∞O_ç ã¨Ñ΄QÆǨÏ=ÚÅ∞ 1,5,7,9 Œ$+≤ìÖ’ „Ѩu „QÆǨÏ=Ú =∞~˘Hõ „QÆǨÏ=Ú#∞ K«∂K«∞,

~åǨï, ˆH «∞=ÙʼnõΩ 1,5,9 Œ$+≤ì =∂„ «O LO_»∞#∞.

#=„QÆǨÏ=ÚÅ q∞„ «∞Å∞ – â◊„ «∞=ÙÅ∞ – ã¨=ÚÅ∞

„QÆÇ¨Ï q∞„`«∞Å∞ ã¨=Ú_»∞ â◊„`«∞=ÙÅ∞

~°q K«O„ Œ, QÆ∞~°∞, ‰õΩA_»∞ |∞^èŒ∞_»∞ â◊x, â◊√„‰õΩ, ~å, ˆH

K«O„ Œ JO ŒiH˜ q∞„â◊=∞=ÚQÍ Hõ#Ѩ_Õ â◊„ «∞=Ù

‰õΩ[ ~°q, QÆ∞~°∞ ‰õΩA â◊x, |∞ èŒ, â◊√„Hõ, K«O„ Œ, ~åǨï

|∞^èŒ∞_»∞ ~°q, â◊√„Hõ, â◊x ~åǨï, QÆ∞~°∞ K«O„ Œ, ˆH «∞, ‰õΩ[

QÆ∞~°∞ ~°q, K«O„ Œ,‰õΩ[ â◊x, ‰õΩ[,ˆH «∞ â◊√„Hõ, ~°q

â◊√„Hõ â◊x, |∞ èŒ, ~åǨï QÆ∞~°∞ ‰õΩA, ~°q, K«O„ Œ, ˆH «∞

â◊x â◊√„Hõ, |∞ èŒ,~åǨï QÆ∞~°∞ ~°q, K«O„ Œ, ‰õΩ[, ˆH «∞

~åǨï â◊x, |∞^èŒ, â◊√„Hõ ‰õΩ[, ~°q, K«O„ Œ, ‰õΩ[ QÆ∞~°∞

ˆH`«∞=Ù â◊x, QÆ∞~°∞, ‰õΩ[ K«O„ Œ, |∞ èŒ, â◊√„Hõ, â◊x, ~åǨï

#=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – =~°‚=ÚÅ∞

QÆ∞~°∞=Ù, â◊√„Hõ – „ÉÏǨχ}∞Å∞

~°q, ‰õΩAÅ∞ – HõΔ„uÜ«ÚÅ∞

K«O„ Œ, |∞ èŒ – "≥·â◊√ºÅ∞

â◊x – â◊¥„^Œ∞Å∞

~åǨï, ‰õΩ[ – "Õ∞¡K«∞ÛÅ∞

#=„QÆǨÏ=ÚÅ – QÆ∞}=ÚÅ∞

â◊√„Hõ, K«O„^Œ, QÆ∞~°∞ – ã¨`«fiQÆ∞}O

~°q, |∞ èŒ – ~°*’QÆ∞}O

â◊x, ‰õΩ[, ~åÇ¨ï – `«"≥∂QÆ∞}O

ˆH`«∞ – ã¨`«fiQÆ∞}O

#=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – ~°OQÆ∞Å∞

â◊x – #Å∞ѨÙ

K«O„ Œ – ≥Å∞ѨÙ

‰õΩ[ – Z~°∞ѨÙ

- 14 -

|∞^èŒ – ѨK«Û

QÆ∞~°∞=Ù – Ѩã¨∞ѨÙ

â◊√„Hõ – ≥Å∞ѨÙ

â◊x – hÅO, #Å∞ѨÙ

~åǨï=Ù – QÀ"Õ∞kèHõO

ˆH`«∞=Ù – Ѩã¨∞ѨÙ

#=„QÆǨÏ=ÚÅ∞ – k‰õΩ¯Å∞

~°q – `«∂~°∞Ê

K«O„ Œ – "åÜ«Ú=ºO

‰õΩ[ – ^ŒH˜Δ}O

|∞^èŒ – L «Î~°O QÆ∞~°∞=Ù

ˆH`«∞=Ù – Dâß#ºO

â◊√„Hõ – PˆQflÜ«∞O

â◊x – Ñ_»=∞~°

~åǨï=Ù – <≥·~°∞u

„QÆǨÏÜ«Ú^ŒúO

XˆH~åtÖ’ ‰õΩAx`À HõÅã≤ QÆ∞~°∞, â◊√„Hõ, |∞ èŒ, â◊#∞Å∞ Z=~°∞#fl#∞ „QÆÇ¨Ï Ü«Ú ŒúOQÍ J#|_»∞#∞. ‰õΩA#∞

^•\˜# „QÆǨÏO ‰õΩAÃÑ· ÔQÅ∞ѨÙá⁄Ok# „QÆǨÏO. ‰õΩAx „QÆǨÏÅ∞^•@xq Ѩ~å[Ü«∞O „QÆǨÏO K≥ѨÊ=K«∞Û.

„QÆǨÏ=ÚÅ∞ - =„Hõ «fiO

U ≥·<å „QÆǨÏ=Ú ã¨OKå~°=Ú# =ÚO Œ∞‰õΩ áÈ=Åã≤# „QÆǨÏO =ÚO Œ∞#‰õΩ áȉõΩO_® "≥#∞Hõ‰õΩ =K«∞Û#∞. J\ì

ã≤÷ux =„Hõã≤÷u J#|_»∞#∞. ~°q, K«O„ Œ∞ʼnõΩ, =„HõO ÖË Œ∞. ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ∞ ZѨC_»∞ =„HõOQÍ ã¨OK«iOz,

=„Hõ «fiO á⁄Ok# „QÆǨÏ=ÚÅ∞ J#QÍ, â◊x, |∞ èŒ,‰õΩ[, QÆ∞~°∞ â◊√„‰õΩʼnõΩ =„Hõ «fiO =iÎOK«∞#∞.

ѨOK« =∞Ǩ ѨÙ~°∞+¨ Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞

~°∞zHõ Ü≥∂QÆ=Ú

‰õΩA_»∞ [#‡ÅQÆfl=Ú ÅQÍ~Ú «∞ HO„ Œ=ÚÖ’ LO_ç, P ™êú#=Ú ‰õΩA#‰õΩ ãfiHΔ„ «=ÚQÍx, LK«ÛQÍx, J~Ú#KÀ,

Jk ~°∞zHõÜ≥∂QÆ=∞x K≥ѨÊ|_ç#k. D Ü≥∂QÆ=Ú# [x‡Oz#"å~°∞ L#fl « Ѩ Œ=ÙÅÖ’ LO_ç, JkèHÍ~°∞Å∞QÆ

LO Œ∞~°∞. èŒ#=Ú, H©iÎ ã¨OѶ∞rq «=ÚÖ’ Q“~°==Ú, „Ѩ*ÏkèHÍ~°=Ú QÆÅ"å_»∞QÆ#∞ LO Œ∞~°∞. g~°∞ «~°K«∞QÆ

Ãã·#º=Ú, áÈbã∞âßYÅÖ’QÍx, WO[hiOQÆ∞ âßYÅÖ’QÍx LO Œ∞~°∞. H˘O Œ~°∞ "≥· Œº=$uÎ J=ÅOaèOz â◊¢ãÎzH «û

KÕÜ«Ú@Ö’ <Õ~°Ê~°∞Å∞QÆ LO Œ∞~°∞.

- 15 -

H˘xfl *’ºu+¨âߢãÎ „QÆO èŒ=ÚÅÖ’ Œâ◊"Õ∞ JOQÍ~°HÀ<åã≤Î*Ï «HõO „ѨÜ≥∂[#ó Jx K≥ѨÊ|_ç L#flk.

23 ^•fi Œâ◊ ÉèÏ"åÅ #∞O_ç ≥Å∞ã¨∞HÀ ŒQÆæ q+¨Ü«∂Å∞ q∞ye# q=~åÅ∞ ѨijeOK«O_ç.

"≥Ú Œ\˜ÉèÏ==Ú :–

nx<Õ «#∂ÉèÏ==Ú JO\Ï~°∞. â◊s~°O, J=Ü«∞=ÚÅ∞,ã∞MÏã∞Y=ÚÅ∞, =$^•úѺ=Ú, *Ï#=Ú, [#‡™ê÷#=Ú,

H©iÎ, HõÅÅ∞, |Å=Ú, sîq, ~å[hu, PÜ«Ú=Ù, =∞#âß≈Ou =Ü«∞ã¨∞û, "å~°ã¨∞Å∞, áÈeHõÅ∞, r=<ÀáêÜ«∞=Ú,

JѨH©iÎ, Q“~°==Ú, K«~°‡=Ú, x„ Œ, xѨÙ} «fi=Ú, W «~°∞Å#∞ «‰õΩ¯= KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ==Ú, ~ÀQÆq=ÚHÎ, Jã¨O «$Ñ≤Î,

Ѩâ◊√ã¨O~°HõΔ}, =Oâ◊ èŒ∂+¨}, P~ÀQƺ=Ú Wq «#∂ÖË • "≥Ú Œ\˜ ÉèÏ=ã¨O[˝Å∞.

kfifÜ«∞ ÉèÏ==Ú :–

LѨ<åºã¨=Ú, Sâ◊fi~°º=Ú, ѨÓ~åfiKå~°=Ú, Ѩ~ÀѨHÍ~°=Ú, QÀà◊√§, Éè’QÆ=Ú, 㨠åºã¨ «º=ÚÅ∞, "å‰õΩ¯,

<åÅ∞Hõ, <Õ„ «=ÚÅ∞, Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, =„[=Ú, ~åy =∞}∞Å∞, ã≤÷~° ã¨fiÉèÏ==Ú, ã¨∞QÆO èŒ „ Œ=º=ÚÅ∞, ‰õΩ@∞O|=Ú,

"åºáê~°=Ú, B^•~°º=Ú, P~°#, ¿ãflǨÏ=Ú, HÀ=∞Å «fi=Ú, ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞, "åQÍú\˜, áêO_ç «º=Ú, |OQÍ~°=Ú,

èŒ# è•#º=Ú, q#Ü«∞=Ú, <åã≤Hõ, =∂#ã≤Hõ ã≤÷~° «fi=Ú, • «$ «fi=Ú, r=<ÀáêÜ«∞=Ú, ŒHΔ}<Õ„ «=Ú, =ÚY=Ú,

=∂~°Hõ=Ú Éè’[#=Ú, q Œº.

«$fÜ«∞ÉèÏ==Ú :–

Ѩ~å„Hõ=∞=Ú, Hõx+ì™È ŒsÅ∞, Ü«Ú Œú=Ú, K≥=ÙÅ∞, HÍà◊√§, z «Î KåOK«Åº=Ú, ™ê=∞~°÷=Ú, ã¨~°fi™œYº=Ú,

qKå~°=Ú, HõÅÅ∞, ~“„ Œ=Ú, ã¨fi|O èŒ∞=ÙÅ∞, q∞„ «∞Å∞, ã¨fiÅÊ „Ѩܫ∂}=ÚÅ∞ =∞$ëêì#fl Éè’[#=Ú, Pã≤Î qÉèí[#,

PÉèí~°}=ÚÅ∞ ã„ «Ê=~°Î#, áêO_ç «º=Ú, QÆ «=Ú, âßs~°Hõ|Å=Ú, ÖÏÉèí=Ú, âßs~°Hõ ÑÙ+≤ª, ãOÑ#fl[#‡ •ã^•ã‘Å∞,

"åǨÏ# ™œYº=Ú, HÍ~°º ÉèÏ~°=Ú =Ç≤ÏOK«∞@, =~å‚„â◊=∞ èŒ~°‡=Ú, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ ÃÑ ŒÌÅ∞, HÀѨ=Ú, âßO «=Ú,

LáêÜ«∞=Ú, HÍ~°ºã¨O è•#=Ú.

K« «∞~°úÉèÏ==Ú :–

q Œº, ~å[º=Ú, „QÆǨÏ=Ú, „Ѩܫ∂}=Ú, ѨšH˜, iHΔÍ, z#flÑ‘_»Å∞, JÉèíºOQÆ™êfl#=Ú, «e¡|O èŒ∞=ÙÅ∞

¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞, HõÅ=Ú, Œ∞ã∞ÎÅ∞, K≥~°∞=ÙÅ∞, #∂ «∞Å∞, h~°∞, áêÅ∞, ã∞QÆO èŒ=Ú, ã∞Yr=#=Ú, ãf¯iÎ, k"Òº+ èŒ=Ú,

qâßfiã¨=Ú, J|^Œú=ÚÅ∞, =∞O@Ѩ=Ú, q[Ü«∞=Ú, Hõëêìi˚`«=Ú, Éèí∂q∞, „Ѩu+≤ìOK«∞@, =∂`«$=~°æ=Ú,

«O„_çB#fl «º=Ú, ™êfi~°ú P^•Ü«∞=Ú, QÆ$ǨÏ=ÚÅ∞, QÆ$ǨτѨ"Õâ◊=Ú, jÅ=Ú, ™ê èŒ#, „ÉèíOâ◊=Ú, Ñ≤„`åi˚ «=Ú,

Õ=`å „Ñ¨™ê Œ=Ú, QÆ∞ÑΙê÷# Ѩiâ’ èŒ#, "Õ ŒâߢãÎ Jaè=$kú, QÀ=ÙÅ∞, ã¨ã¨º=$kú, xkè xˆHΔѨ=ÚÅ∞, „QÆO èŒ=Ú,

#∞~Úº.

ѨOK«=∞=Ú :–

ãO`å#=Ú, «O„_çKÕã≤# ÑÙ}º=Ú, tÅÊq Œº, =∞#ã∞û q Œº, QÆ~°ƒù=Ú, q"ÕHõ=Ú, Kè«„ «=Ú, ã «º è•Ñ~î°#=Ú,

â◊√ÉèíÖËYÅ∞, Œ∞ã¨∞ÎÅ∞, HÀiHõÅ∞ ã≤kúOѨ KÕã¨∞H˘#∞@, Ñ≤ «$ èŒ#=Ú, Œ∂~° Œ$+≤ì ¢ã‘Î =¸ÅHõ ÉèÏQƺ=Ú, "Õâߺ¢ã‘Î

ã¨OÉè’QÆ=Ú, Q“~°==Ú, ~°Ç¨Ï㨺 xkè, q#Ü«∞=Ú, "å~åÎÖËY#=Ú, ˆHΔ=∞=Ú, „QÆO^èŒ~°K«# HÍ~åºK«~°}=Ú,

- 16 -

=∞O„`Àáêã¨#, "≥·Éèí==Ú, J#fl „Ѩ •#=Ú, áêѨѨÙ}º=ÚÅ∞, `å~° «=∞º=ÚÅ∞, =∞O„ «[Ѩ=Ú, „ѨuÉèí, ã¨i

J~Ú# PÖ’K«# =∞$O ŒOQÍk ãOw « "å Œº=ÚÅ∞, ãO «$Ñ≤Î, áêO_ç «º=Ú =Oâ◊áê~°OÑ~°º JkèHÍ~°=Ú "≥Ú.#q.

+¨+ìÉèÏ==Ú :–

~ÀQÆ=Ú, qѶ∞fl=Ú, Ü«Ú Œú„áêÑ≤Î, "Õ∞#=∂=ÚÅ∞, HõO «∞Å∞, „‰õÄ~°HÍ~åºK«~°}, L<å‡ Œ=Ú, ™ÈÊ@Hõ=Ú,

â◊„ «∞ «fi=Ú, "≥·~°=Ú, Ö’Éèí «fi=Ú, z «ÎH¡â◊=Ú, |ÇïqKå~°=Ú, |Çï[# è≥·~°º=Ú, Ü«∂K«Hõ «fi=Ú, JHÍÅÉè’[#=Ú,

Ñ «#=Ú, ÖÏÉèí=Ú JkèHõ„â◊=∞, q+=∞, Juâ◊¥Å, =}∞‰õΩ, ãfiH©iÎ, ãO~°HõΔ}, Ju™ê~°=Ú, =¸„ «"åºkè, +„_»ã=ÚÅ∞,

xO Œ, ¿ã=, KÒ~°º=Ú, qѨ «∞Î, HÍ~åQÆ$ǨÏ=Ú, ™È Œ~°∞ÅÖ’ HõÅǨÏ=Ú.

ã¨ÑÎ=∞ ÉèÏ==Ú :–

q"åǨÏ=Ú, =ºaèKå~°=Ú, „¿Ñq∞OK«|_»∞@, *Ï~°¢ã‘ÎHõÅǨÏ=Ú, „Hõ=∞=Ú «Ñ¨C@, ã¨∞QÆO èŒ ‰õΩã¨∞=∞=ÚÅ∞,

áêhÜ«∞=Ú, =∞$ëêì#fl=Ú, `åO|∂Å=Ú, „Ѩܫ∂}ÉèíOQÆ=Ú, ÃÑ~°∞QÆ∞, |∞kú=∂O 茺=Ú, =¢™êÎÖOHÍ~° „áêÑ≤Î,

Õ[ã¨∞û, kfiHõà◊„ «=Ú, =∞~°‡™ê÷#=Ú, =¸„ «=Ú, QÆ∞ Œ„Ѩ Õâ◊=Ú, "åºáê~°=Ú, =∞ èŒ∞~°áêxÜ«∞=Ú, Õ<≥, ѨÙÅã¨∞,

P[º=Ú, Éè’[#=Ú, • «$ «fi=Ú, â◊HÎáê_»QÆ∞@, â◊ «$=ÙÅ#∞ [~ÚOK«∞@, ™ê èŒ<åO «~° èŒ#=Ú á⁄O Œ∞@, "å Œ

„Ñu"å Œ#, ãOÉè’QÆ=Ú, Œ «ÎÑÙ„ «∞_»∞, <Õu Ñ^•~°ú=ÚÅ∞ u#∞@, q Õâ◊ „ÑÜ«∂}O, ÉèÏ~°º, ¢ã‘Î ™œYº=Ú, KÀ~° «fi=Ú.

J+ì=∞ÉèÏ==Ú :–

PÜ«Ú=Ù, ã∞Y=Ú, Ñ~åÉèí==Ú, =∞$ « èŒ#=Ú, ÉèÏ ŒÅ`À ‰õÄ_ç# =ÚY=Ú =∞~°}=Ú, PÑ Œ, HõÅÇÏ=Ú,

™È Œ~° â◊ «$=Ù, q~Àkè JxÜ«∞=Ú, Œ∞óY=Ú, ™È=∞i «#=Ú ~å[ ŒO_»# ÉèÏ==Ú, _»|∞ƒÅ∞ áÈ=Ù@, |∞∞}=Ú

≥eÜ«∞‰õΩO_® Ѩ~°∞Å èŒ#=Ú á⁄O Œ∞@, Œ∞~å‡~°æ=Ú, áêѨ=Ú, r=Ç≤ÏOã¨, JOQÆÇ‘Ï#=Ú, t~°KÕÛù Œ=Ú, qѨs «

Œ∞óY=Ú, |∞kúx áê_»∞KÕÜ«Ú Hõ èŒÅ∞ q#∞@, Œ∞~° Œ$+ì=Ú, áê_»∞Ѩ#∞Å∞ KÕÜ«Ú@Ö’ JkèHõ „â◊ Œú, Ü«Ú Œú=Ú,

=∂#ã≤Hõ KåOK«Åº=Ú.

#==ÚÉèÏ==Ú :–

^•#=Ú, èŒ~°‡=Ú, f~°úÜ«∂„ «Ü«ÚÅ∞ ¿ãqOK«∞@, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞, ǨÏiÜ«∞O Œ∞ ÉèíHÎ, B+¨ èŒ=Ú PKå~°=Ú

z «Îâ◊√kú, Õ=`å~å èŒ#, q Œº <Õ~°∞ÛH˘#∞@Ö’ „â◊ Œú, "≥·Éèí==Ú, „ÑÜ«∂}=Ú ÖËHõ "åÇÏ#=Ú, ÉèÏQƺ=Ú, „ÑÖÏÑ=Ú,

PK«~°} Ñ Œú «∞Å∞, h «∞Å∞, ã « äŒÅ∞, Ü«∂„ «, Jaè¿+Hõ=Ú, ã[# ™êOQÆ «º=Ú, ã~°fi™œHõº=Ú, Ñ≤„`å~°#, ÑÙ„ «∞Å∞,

ÑÙ„uHõÅ∞ JÃ+Âìâ◊fi~°º=ÚÅ∞, Jâ◊fi"åÇÏ#=Ú, QÆ["åÇÏ#=Ú, Ñ\Ïìaè¿+Hõ=∞Ok~°=Ú, „ÉÏÇχ}ÑÓ[, "≥·kHõ „Hõ «∞=ÙÅ∞,

èŒ# "åºáê~°=Ú, "≥ÚII#q.

Œâ◊=∞ ÉèÏ==Ú :–

=~°ÎHõ=Ú, ~å[ ã<å‡#=Ú, Jâ◊fiQÆ=∞#=Ú, â◊s~° "åºÜ«∂=∞=Ú, ~åK«HÍ~°º=Ú, "åºáê~°=Ú, Éèí∂ « ŒÜ«∞

„âı+ª «fi=Ú, QÆ∞~°∞=Ù, Ü«∞O„ «=Ú, Ü«∂O„uHõ=Ú, =∂ «$ Õ= «, ÑÙ}º=Ú, ™ê÷#=Ú, Õ= «Å∞, =∞O„ «ã≤kú, "≥·Éèí==Ú,

=∞Oz=∞O Œ∞Å∞, Œ «ÎѨل «∞_»∞, ~åA, =∂~°æ=Ú, =∂#=Ú, ã¨∞Yr=#=Ú, „ѨMϺu, H©iÎ, qK«HõΔ}Ïkè HÍ~°=Ú,

É’ èŒ#=Ú, ~å[=Ú„ Œ, „áêÉèí==Ú, x„QÆǨÏ=Ú, JѨHÍ~°=Ú, J[˝Å∞ ~ÚK«∞Û@, Hõ~°‡.

- 17 -

UHÍ Œâ◊ ÉèÏ==Ú :

ã¨~°fi q èŒÖÏÉèí=Ú, Œ∞~åâ◊, qѨs «"≥∞ÿ# HÀiHõ, qq èŒ P^•Ü«∞=ÚÅ∞, Ѩ~ånè#O, *˺+ª ™È Œ~°™È ŒsÅ∞,

q„QÆǨ~å^èŒ# Ñ≤#`«O„_»∞Å∞, ÃÑ^Œ`«O„_»∞Å∞, Láêã¨#, q^Œº, ã¨∞=~°‚ ã¨O„QÆǨÏ=Ú, Ѩ@∞`«fi=Ú, "≥ÚHÍà◊√§,

MϺu=O «"≥∞ÿ# ã÷Å=Ú, Éèí∂+}=ÚÅ Ü«∞O Œ∞ „Ñ‘u, ~å[ èŒ#=Ú, #+ì „ Œ=º=Ú, „ã‘ÎÅ∞ HÀ~°∞ =ã∞Î=ÙÅ∞ KÕ~ÚOK«∞@,

=∞O„u Ѩ Œq, ÉÏ==∞ik, Åaú, ÉèÏQÀº ŒÜ«∞=Ú, W+ì HÍ~°º=Ú, 㨄Hõ=∞ ÖÏÉèí=Ú, Pâ◊, «e¡, PÜ«Ú~åúÜ«∞=Ú,

K≥e Ñ≤Hõ Å∞, z„ « ÖËY#=Ú, ÉÁ=∞‡Å∞ "ÕÜ«Ú@, HõàÏ<≥·Ñ¨Ù}º=Ú.

^•fi Œâ◊ ÉèÏ==Ú :–

x„^•ÉèíOQÆ=Ú, =∞<À=º èŒ, Ô~O_»∞HÍà◊√§, â◊„ «∞ÉèíÜ«∞=Ú, |O èŒ#=Ú, K≥~°, ÉÏ è•q=ÚHÎ, |∞}q=ÚHÎ,

|∞∞} q"≥∂K«#, U#∞QÆ∞Å∞, QÆ∞é]=ÚÅ∞, â◊„ «∞=Ù.

ã¨fi~åæ~ÀǨÏ}=Ú, Z_»=∞Hõ#∞fl, „Ѩ*Ïq~À èŒ=Ú, JOQÆ"≥·Hõź=Ú, „ã‘ÎÖ’Å «fi=Ú, q"åǨÏ=Ú KÕÜ«Ú@,

â◊Ü«∂º`åºQÆ=Ú, JkèHÍ~°=Ú `«QÆ∞æ@, â◊`«$HÍ~åQÍ~°=Ú, =∞<ÀqHõÅ`«fi=Ú, ^≥·#ºã¨fiÉèÏ==Ú Pã¨H˜Î,

"å Œ„Ѩu"å Œ=ÚÅ∞, ~À+¨=Ú, ÕǨÏÑ‘_», =∂~°Hõ=Ú, q Õâ◊QÆ=∞#=Ú, èŒ#=ºÜ«∞=Ú, Hõà◊„ «Ç¨x "≥ÚII#q.

â◊x : Dâ◊fi~°∞_»∞ , QÆ_»¤=Ú, =Úx, x^•#=Ú, ™È=∞i, J#fl, #=∞‡Hõ"≥∞ÿ# ¿ã=‰õΩ_»∞, "≥∂HÍà◊√§, HÍ~°‡HÍ~°‰õΩ_»∞,

™È=∞i, #~åÅ|ÅÇ‘Ï# «, *Ï~ÚO@∞¡, "≥∂HÍà◊√§ <˘ÑCÅ∞, HõѶ=Ú =∞iÜ«Ú "å «=Ú, Éè’[<åÅQÆk, ÇÏŸ=∞=Ú,

hÅ=Ú, J~°∞QÆ∞ ŒÅ, ã¨O™ê~°=Ú, ѨOK«=∞=Ú.

~åǨï=Ù : WO\˜ÃÑ ŒÌ, <À~°∞, K«„HõO, ~åHõΔã¨∞ʼnõΩ „ѨfHõ, Ñ≤ å=∞Ǩï_»∞, ~åHõΔã¨∞Å=∂=∞, =Úã≤¡O, "≥∂ǨÏO,

MÏm, q Õj, ã¨sfiã¨∞ "å «=Ú,^•fi~°=Ú, =ã¨∞Î=ÙÅ∞ ^•z LOK«∞ „Ѩ Õâ◊O, QÀ"Õ∞kèHõO, HõOѨӺ@~°∞¡, K«„Hõ=Ú

ˆH «∞ : z#fl "≥O„@Hõ, Ü≥∂y , Ѩq„ « «, „H˜+ì=∞ãπ, q"å ŒO, ¿ãfiK«Ûù, "≥∂HõΔO, q+¨O, =∞Ǩ «‡, •~°O, "≥·_è»∂~°ºO

HÍÅ=, W~°∞‰õΩ ≥·# „Ѩ Õâ◊O, „|Ǩχ, QÍÜ«∞=ÚÅ∞, "≥· ŒºO, =$uÎÖ’ P@OHõ=ÚÅ∞.

Ѩi=~°Î# Ü≥∂QÆO : Éèí K«„HõOÖ’x „QÆǨÏO «=∞ ≥·# ˆHΔ„ «OÖ’ HÍHõ "Õ~˘Hõ „QÆǨÏO Ü≥ÚHõ ˆHΔ„ «OÖ’ LO_ç,

J Õq èŒOQÍ =∞~˘Hõ „QÆǨÏO «# ã¨fiˆHΔ„ «O H͉õΩO_® "Õ~˘Hõ „QÆǨÏO ã¨fiˆHΔ„ «OÖ’ LO_»∞@ =Å# Ô~O_»∞ „QÆǨÅ∞

Ü≥ÚHõ Ѩiã≤÷u XHõi WO\˜H˜ "å~°∞ å=Ú#fl HΔ„ «OÖ’H˜ ~å=_»O [~°∞QÆ∞#∞. nxx Ѩi=~°Î# Ü≥∂QÆO JO Œ∞~°∞.

K«O„ Œ

â◊x

WO Œ∞Ö’ Ô~O_»∞ „QÆǨÅ∞ J#QÍ â◊x, K«O„ Œ∞x WO\˜x, K«O„ Œ∞_»∞ â◊x WO\˜x LO_»∞@ =Å# D

Ô~O_»∞ „QÆǨÅ∞ Ѩi=~°Î#Ü≥∂QÆO HÍqOz â◊x «# ã¨fiˆHΔΔ„ «O‰õΩ, K«O„ Œ∞_»∞ «# ˆHΔ„ «O‰õΩ =∂~°∞Ê K≥O Œ∞#∞.

- 18 -

ÇÏŸ~å HÍÅ=ÚѨ~åâ◊~° Ѩ ŒúuÖ’ =$tÛ‰õΩ_»∞ J#QÍ „ѨtflOK«∞ =ºHÎ ã¨=∞Ü«∞=Ú#∞ P è•~°=ÚQÍ KÕã¨∞H˘#fl ÅQÆfl=Ú#∞

ÉèíK«„Hõ=ÚÖ’ xi‡Oz *Ï «Hõ=Ú#∞ q=iOK«∞@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

W Õ q èŒ=ÚQÍ Éèí$QÆ∞<å_ç Ѩ ŒúuÖ’ „ѨtflOK«∞ =ºHÎ P ~ÀA Ü≥ÚHõ „QÆǨkѨu ã¨=∞Ü«∞=Ú#‰õΩ JkèѨu

W «~° „QÆǨŠgHõΔ} "≥Ú ŒÖ·#QÆ∞ q+¨Ü«∂Å ^•fi~å *Ï «HÍxfl q=iOK«∞@ [~°∞QÆ∞ «∞#flk. J Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’

=ÚQÆ∞æ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ „Ñâ◊fl"Õã≤#flÑC_»∞ "≥Ú Œ@ =ºHÎH P~ÀA U ã=∞Ü«∞OÖ’ „ÑtflOKå_À P ã=∞Ü«∂xH JkèÑuxfl

P JkèѨu J~Ú# „QÆǨÏO #∞Oz 5= „QÆǨxH˜ ÅQÍflxfl xi‡Oz Ô~O_»= =ºHÎ Ü≥ÚHõ „Ѩâ◊fl‰õΩ ["å|∞x,

=¸_»==ºHÎH˜ 9= „QÆǨxfl ÅQÆflOQÍ #i‡Oz =¸_»= =ºHÎ Ü≥ÚHõ „Ѩâ◊fl‰õΩ ã¨=∂ è•#=Ú K≥ѨÊ|_»∞ «∞Ok.

L^• : XHõ =ºHÎ QÆ∞~°∞"å~°O ™êÜ«∞O„ «O 7QÆOII 30x ʼnõΩ „Ѩâ◊fl"Õ¿ãÎ JѨC_»∞ =∞#O Éèí K«„HõOÖ’QÆ∞~°∞=Ù#∞

ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOz Ѷe «=Ú K≥ѨÊ=K«∞Û. J Õ~ÀA ™êÜ«∞O„ «O 7QÆOII 31x ʼnõΩ =∞~˘Hõ „Ѩâ◊fl "Õã≤#ѨC_»∞

=∞#O QÆ∞~°∞ „QÆǨxfl HÍHõ, QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz 5= „QÆǨxfl J~Ú<å |∞ èŒ∞_çH˜ ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOz K≥ѨÊ=K«∞Û.

=¸_»= =ºHÎ J Õ~ÀA ™êÜ«∞O„ «O 7 QÆO@Å 35 xʼnõΩ ã¨OkèOz#ѨC_»∞ =∞#O QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz 9=

„QÆǨxfl â◊√„‰õΩx ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOz Ѷe`åxfl K≥ѨÊ_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

XHõ =ºHÎH˜ [##O, ã¨=∞Ü«∞O „Ѩ Õâ◊O "≥Ú ŒÖ·# "å\˜QÆ∞iOz ≥eÜ«∞#ѨC_»∞ ≥·=A˝_≥·# *’ºu+¨μº_»∞

^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ QÆ∞~°∞=ÙQÍ ÉèÏqOz =zÛ# =$â◊Û‰õΩ#‰õΩ *’ºu+¨μº_»∞ „|Ǩχq^Œº J~Ú<å *’ºu+¨ºO ^•fi~å

(ѨOK«=∞ "Õ ŒO) *Ï «HÍxfl q=iOK«_»O [~°∞QÆ∞ «∞flk.

Ǩϟ~åã¨∂„ «=ÚÅ∞ :1. XHõ =ºHÎ =zÛ# HÍÅ=Ú#∞ ã∂zOK«∞ ÇÏŸ~° JkèÑux ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOKåe. ÇÏŸ~å JkèÑuH W~°∞"≥·ÑÙÅ

J#QÍ 2,12 ÅÖ’ â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí „QÆǨÏ=ÚÅ#∞ K«∂z Ѷe «O x~å÷iOKåe. Ǩϟ~å JkèѨu «~°∞"å «

ˆHΔ„ «O «#‰õΩ q∞„ « „QÆǨÏO J~Ú# „Ѩâ◊fl#∞ J_çy# =ºHΠѨx `˘O Œ~°QÍ <≥~°"Õ~°∞#∞.

2. *Ï «Hõ=ÚÖ’ /Ǩϟ~åHÍÅ=ÚÖ’ ~åǨï, H «∞=ÙʼnõΩ ¢ã‘Î „QÆǨÏ=ÚÅ∞ J~Ú# |∞ èŒ, â◊√„‰õΩ#‰õΩ, K«O„ Œ∞#‰õΩ

q∞H˜ e „áê è•#º « HõÅ Œ∞.

3. „Ѩâ◊fl#∞ ã¨∂zOK«∞ Ǩϟ~åkèѨu 2,5,7,9 Ǩϟ~åkèѨ «∞ʼnõΩ q∞„ «∞_»∞ ÖË • â◊„ «∞"å J#∞ q+¨Ü«∞O

‰õÄ_® ѨiQÆ}˜OKåe.

4. Ǩϟ~åkèѨu JãÎOQÆ «fiO K≥Ok<å_® ÖË • q∞ye# „QÆǨÅ`À Hõeã≤ L<åfl_»∞ "å\˜ |ÅO#∞ ‰õÄ_®

ѨiQÆ}Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åe.

5. Ǩϟ~åkèѨu «#‰õΩ â◊„ «∞=Ù J~Ú#@∞=O\˜ „QÆǨÅ∞ HõÅ~ÚHõ =Å# |ÅO#∞ H˘O « HÀÖ’Ê=Ù#∞.

6. Ǩϟ~åkèѨu LK«ÛÖ’ LO_ç «#‰õΩ â◊„ «∞=ÙÅ∞ J~Ú# „QÆǨÅ`À HõÅ~ÚHõ =Å# `å#∞ «ÅÃÑ\ì# Ѩxx

Jq∞ « Hõ+ì=Ú`À <≥~°"Õ~°∞Û#∞.

- 19 -

7. Ǩϟ~åkèѨu «#‰õΩ q∞„ «∞_»∞, =∞iÜ«Ú â◊„ «∞=ÙÅ`À HõÅã≤#ѨÙ_»∞ *Ï «‰õΩ_»∞ Ѩxx ѨÓiÎKÕã≤ JѨxO ŒÅ∞

áêÅ∞ JQÆ∞#∞.

8. K«O„ Œ∞xH˜ ѨiQÆ}˜OKÕ @ѨÙ_»∞ J=∂"å㨺 K«O„ Œ∞_»∞ (Hõ$+‚ѨHõΔO), áœ~°‚q∞K«O„ Œ∞_»∞ (â◊√Hõ¡Ñ¨HõΔO) Jx

ѨijeOKåe. J=∂"å㨺 K«O„ Œ∞_»∞, |ÅÇ‘Ï#OQÍ#∞, áœ~°‚q∞ K«O„ Œ∞_»∞ |ÅOQÍ LO_»∞#∞.

9. XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =ÚQÆ∞æ~°∞ „Ѩâ◊fl"Õã≤#ѨÙ_»∞ "≥Ú Œ\ ˜"åx „Ѩâ◊fl#∞ Pã¨=∞Ü«∞O Ǩϟ~åkèѨuQÍ#∞, Ô~O_»=

"åx ã¨=∞Ü«∞=∞O Œ∞ Ǩϟ~åkèѨu #∞Oz 5= Ǩϟ~åkèѨu Ô~O_»= =ºHÎ „ѨâßflkèѨuQÍ#∞, =¸_»==ºHÎ

„Ѩâ◊fl‰õΩ "≥Ú Œ@ Ǩϟ~åkèѨu Ü≥ÚHõ 9= Ǩϟ~åkèѨu =¸_»==ºHÎ „Ѩâ◊fl‰õΩ JkèѨuQÍ x~°‚~ÚOKåe.

10. Ǩϟ~å JkèѨu LO@∞#fl ~åtÜ≥ÚHõ HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ ‰õÄ_® =∞#O ѨijeOK«=Öˇ#∞.

11. 2,11 JkèѨ «∞Å#∞ ‰õÄ_® =∞#O ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞H˘#=Öˇ#∞.

12. =∞#O „Ѩâ◊fl ÅQÆflO #∞ "ÕÜ«Ú#ѨÙ_»∞ „Ѩâ◊fl J_çy# =ºHÎ J_çy# ã¨=∞Ü«∞O, JO Œ∞Ö’ ~åǨïHÍÅO HÍx

QÆ∞oHõ HÍÅO L#flKÀ „Ѩâ◊fl Ǩϟ~åkèѨuH˜ ~åǨï=Ù‰õΩ QÆÅ q∞„ « / â◊„ «∞ ã¨O|O èŒO KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#k.

13. ÇÏŸ~å ÅQÍflkèÑu Ñi=~°Î#Ü≥∂QÆOÖ’ L#fl^•, =„HõOÖ’ L#fl^•, „QÆÇÏÜ«Ú ŒúOÖ’ L#fl^• J#∞ q+Ü«∞O#∞

ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞H˘#=Öˇ#∞.

14. Ǩϟ~å JkèѨu KåÖÏ „QÆǨÏ=ÚÅ`À HõÅã≤#ѨÙ_»∞ Ǩϟ~å JkèѨuH˜, q∞ye# „QÆǨÏ=ÚÅ _ç„wÅ#∞ =∞#O

ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞H˘#=Öˇ#∞.

ÃÑ· *Ï «HõOÖ’ XHõ =ºHÎ QÆ∞~°∞=Ù ÇÏŸ~åÅÖ’ „Ñâ◊fl "Õã≤#ÑÙ_»∞ QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz =∞#O, 2,7,5,9 ~åâ◊√ÅÖ’

K«∂z# 2,5,7 ~åâ◊√Å∞ „QÆǨÅ∞ ÖË=Ù. 9= ~åtÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ L<åfl_»∞. J#QÍ K«O„ Œ∞_»∞ „Ѩ=∂^•Å‰õΩ

ã¨O|OkèOz#"å_»∞. HÍ=Ù# =zÛ# =ºHÎ „Ѩ=∂^•Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩâ◊fl "Õã≤<å_»∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

D „H˜Ok Ѩ\ìHõ ^•fi~å Ǩ~åHÍÖÏxfl qâ◊nHõ~°} K«∂_»=K«∞Û.

ˆH

â◊x K«O„ Œ

~°q, â◊√„Hõ |∞ èŒ

QÆ∞ ~å ‰õΩA

17-Sep-1950

L^•Ç¨Ï~°} *Ï «HõO

- 20 -

A.M

Pk

™È=

∞=∞O

QÆà◊

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

P.M

Pk

™È=

∞=∞O

QÆà◊

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

6–7

~°qK«O„

Œ‰õΩ

A|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

6–7

QÆ∞~°∞

â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

A|∞^

èŒ

7–8

â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

A_»∞

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞=Ù

7–8

‰õΩ[

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ

8–9

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞=Ù

â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

A_»∞

8–9

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

9–10

K«O„

Œ‰õΩ

A_»∞

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞=Ù

â◊√„H

õâ◊x

~°q9–

10â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞

10–1

1â◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

A_»∞

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õ10

–11

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[

11–1

2QÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒ11

–12

K«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°q

12–1

‰õΩ[

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ12

–1â◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õ

1–2

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

1–2

QÆ∞~°∞

â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒ

2–3

â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞2–

3‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ

3–4

|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[3–

4~°q

K«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

4–5

K«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õâ◊x

~°q4–

5â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞

5–6

â◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

[|∞^

èŒQÆ∞

~°∞â◊√„H

õ5–

6|∞^

èŒQÆ∞

~°â◊√„H

õâ◊x

~°qK«O„

Œ‰õΩ

A

- 21 -

QÀKå~°OQÀKå~°O J#QÍ QÀ JO>Ë „QÆǨÏ=Ú, Kå~°=Ú J#QÍ K«eOK«∞@ Jx J~°÷=Ú. „Ѩu „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ

HõHõΔÅ∞ LO_»∞#∞. Jq „H˜O Œ q=iOK«|_»∞#∞.

~°q – 1<≥Å ‰õΩA_»∞ – 43 ~ÀAÅ∞

|∞^èŒ∞_»∞ – 1 <≥Å QÆ∞~°∞=Ù – 1 ã¨OII

â◊√„‰õΩ_»∞ – 1 <≥Å ~åǨï=Ù – 1½ ã¨OII

K«O„^Œ∞_»∞ – 2 ½ ~ÀA ˆH`«∞=Ù – 1½ ã¨OII

â◊x – 2½ ã¨OII

~°q „QÆǨÏO QÀKå~°OÖ’ *Ï «HõOÖ’ J#QÍ Éèí K«„HõOÖ’ Jk W «~° „QÆǨŠg∞ Œ ã¨OK«iOz#ѨÙ_»∞

~°q : q[Ü«∞O, H©iÎ „Ѩu+ìÅ∞, JkèHÍ~°∞ÅÖ’ 㨠üã¨O|O è•Å∞.

K«O„ Œ∞_»∞ : «O„_çH˜ =∞iÜ«Ú ‰õΩ=∂~°∞xH˜ Z‰õΩ¯= „ÑÜ«∂}ÏÅ∞, K«O„ Œ∞_»∞ hÖÏÑxO ŒÅ∞ á⁄Ok# "å_»∞ HÍ=Ù#

J Õ Ñ¶e «=ÚÅ∞ =iÎOK«∞#∞.

‰õΩA_»∞ : ~°HõÎ=Ú#‰õΩ ãOÉèíOkèOz# ÀëêÅ∞, ™È Œ~°∞ʼnõΩ J_»¤O‰õΩÅ∞, ã=∞ãºÅ#∞ ™ê=∞~°ãºO`À Ñi+¯iOK«‰õΩ<Õ

J=HÍâ◊O.

|∞ èŒ∞_»∞ : Éèí∂q∞ ^•fi~å «O„_ç ã¨Oáê Œ#, "åºáê~°OÖ’ q[Ü«∞O, q∞„ «∞Å HõÅ~ÚHõ, #∂ «# PÖ’K«#Å∞,

Ѩ~°∞=Ù „Ѩu+ª, ã¨=∂[OÖ’x ¿Ñ~°∞QÆÅ =º‰õΩÎÅ`À HõÅ~ÚHõ.

â◊x : #=∞‡HõO HÀÖ’Ê=Ù@, Ѩx *ÏѨºO, XuÎ_ç, Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞, hÖÏѨxO ŒÅ∞.

~åǨï=Ù : ¿+~°¡Ö’ ÖÏÉèíO, «O„_çH˜ ™È=∞i «#O JÅ"å@QÆ∞@

ˆH «∞=Ù: Ñ≤Å¡Å =Å¡ W|ƒOk, «O„_ç ≥·=ã¨OÉèíO èŒO J~Ú# PÖ’K«#Å∞

1.‰õΩA_»∞ : ‰õΩ[„QÆǨÏO *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ „QÆǨÏ=ÚÅ g∞ Œ ã¨OK«iOK«∞#ѨÙ_»∞ =K«∞Û Ñ¶e «O.

~°q : QÆ~°fiO, =¸~° «#O, =∂#ã≤HõXuÎ_ç, â◊„ «∞=ÙÅ =ÅÑxÖ’ XuÎ_ç, a_»¤‰õΩ W|ƒOk, «O„_çH â◊„ «∞=ÙÅ =Å#

P@OHõO.

K«O„ Œ∞_»∞ : xO Œáê@∞, «e¡H˜ J<å~ÀQƺ ã¨∂K«#Å∞, ã≤÷~°"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞ ÖËHõáÈ=Ù@, ™È Œ~°∞xH˜ Z‰õΩ¯=

„Ѩ=∂^•Å∞.

‰õΩA_»∞ : „Ѩ=∂^•Å∞, Z‰õΩ¯=QÍ â◊s~°OÖ’ â◊HÎ HõÅ∞QÆ∞@

|∞ èŒ∞_»∞ : â◊„ «∞=ÙÅ =Å# W|ƒO Œ∞Å∞, q„âßOu ÖËHõáÈ=Ù@, =∞#âß≈Ou ÖËHõáÈ=Ù@, Éèí~°Î, |O èŒ∞=ÙÅÖ’

=∞iÜ«Ú "≥∞ÿ„ «∞Å`À HõÅǨÅ∞.

QÆ∞~°∞=Ù : ~°HõÎ=ÚÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ ÉèÏi XuÎ_ç, Jyfl #∞Oz „Ѩ=∂ ŒO, =¸~°Ûù~ÀQÆO, `˘O Œ~°áê@∞, =$uÎÖ’

W|ƒO Œ∞Å∞, â◊„ «∞=ÙÅ`À W|ƒOk, Éèí~°Î‰õΩ =∂~°∞ÊÅ∞, =∞Oz ã≤÷u Q“~°=O.

- 22 -

â◊√„‰õΩ_»∞ : Éèí~°Î‰õΩ Jxfl q èŒ=ÚÅ P^•Ü«∞O, |Ü«∞@ #∞Oz =K«∞Û@, |O èŒ∞=ÙÅ∞, q∞„ «∞Å∞, P_»"åiÖ’

HõÅ~ÚHõÅ∞.

â◊x : =$uÎÖ’ W|ƒO Œ∞Å∞, „Ѩ=∂^•Å∞ =∞iÜ«Ú L#flq áÈQ˘@∞ìH˘#∞@.

~åǨï=Ù : JuHÍ=∞O, ™È Œ~°∞xH˜ „"å «Ñ¨x

ˆH «∞ : JkèHÍ~°O HÀã¨O „áê‰õΩÖÏ_»∞@.

|∞ èŒ∞_»∞ : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ QÀKå~°OÖ’ ã¨OK«iOK«∞@ =Å# W «~° „QÆǨŠÃÑ· U~°Ê_»∞ „ѨÉèÏ=O.

~°q : «O„_çH˜ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ‰õÄ~°∞@, «O„_çH˜ Éèí∂=ÚÅ ^•fi~å P^•Ü«∞O á⁄O Œ∞@.

K«O„ Œ∞_»∞: HõàÏ «‡HõO QÍ ÖÏÉèíO, xO ŒÅ∞, x~åHõ~°}, „Ѩܫ∂}O.

‰õΩA_»∞ : q∞„ «∞Å∞ =∞iÜ«Ú ™È Œ~°∞Å =∞ 茺 q"å ŒO,|O èŒ∞=ÙÅ∞ =∞iÜ«Ú ™È Œ~°∞Å Éèí∂=ÚÅÖ’ q"å^•Å∞,

Éèí~°Î, «# Ü≥ÚHõ ¿ãflÇ≤Ï «∞Åx HõÅ∞ã¨∞H˘#∞@.

|∞ èŒ∞_»∞ : JxflO\Ï ã¨O|O^•Å∞ J#∞‰õÄÅOQÆ LO_»∞@, ã¨=∞㨺Å#∞ K«Hõ QÍ Ñ¨i+¨ iOK«∞H˘#∞@.

QÆ∞~°∞=Ù : QÆ∞~°∞=Ù ^•fi~å P^•Ü«∞O, q"ÕHõO, q*Ï˝#O, ¿Ñ~°∞QÆÅ =º‰õΩÎÅ HõÅ~ÚHõ, P_»"å~°∞ «=∞ Éèí~°ÎHõ#fl

Z‰õΩ¯= "Õ~ =º‰õΩÎÅ#∞ Jaè=∂xOK«∞@, z#fl"åiH˜ |Ü«∞@ =º‰õΩÎÅ #∞Oz ã¨Ç¨ÏHÍ~°O.

â◊√„‰õΩ_»∞ : Éèí∂=ÚÅ ^•fi~å èŒ<å^•Ü«∞O, WO\˜ ^•fi~å èŒ<å^•Ü«∞O, ã¨∞YO, ã¨O`À+¨O, =∞Oz "å~°ÎÅ∞.

â◊x : "åºáê~° Ñ~°OQÍ P^•Ü«∞=Ú, =∞Oz Ѷe`åÅ∞, Éèí∂=ÚÅ •fi~å q∞„ «∞Å •fi~å P^•Ü«∂Å∞, ™È=∞i «#O.

~åǨï=Ù : =∞Oz K« «∞~° «, ǨωõΩ¯, ™È Œ~° ã¨=∂#∞ʼnõΩ J<å~ÀQƺO.

ˆH «∞=Ù : q ŒºÖ’ P@HõO, Éèí∂=ÚÅ q=~åÅ∞, =∞Oz ã¨=∞Ü«∞O HÍ Œ∞.

2. *Ï «Hõ K«„Hõ=ÚÖ’ qq èŒ „QÆǨŠg∞ Œ QÀKå~°OÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ „Ѩ"ÕtOz#flѨC_»∞ =K«∞Û Ñ¶e`åÅ∞ :

~°q : «O„_çH˜ J==∂<åÅ∞ =∞iÜ«Ú P^•Ü«∞O «~°K«∞ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞, «e¡H˜ P «‡Ãã·÷~°ºO KÕ‰õÄ~°∞@ =∞iÜ«Ú

ã¨iJ~Ú# x~°‚Ü«∞O fã¨∞H˘#ÖËHõáÈ=Ù@.

K«O„ Œ∞_»∞ : „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ JkèHõO, ¢ã‘ÎÅ`À HõÅ~ÚHõ, «e¡H˜ JѨ"å ŒO.

‰õΩA_»∞ : ™È^Œ~°∞#‰õΩ `«~°K«∞ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ =∞iÜ«Ú *Ï`«‰õΩxH˜ ~°HõÎ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# W|ƒO^Œ∞Å∞,

=∂#ã≤Hõ XuÎ_ç ˘O Œ~°áê@∞, x~°‚Ü«∞O fã¨∞H˘#ÖËHõáÈ=Ù@, «e¡H˜ J<å~ÀQƺO, K≥_»∞ =º‰õΩÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞.

|∞ èŒ∞_»∞ : q∞„ «∞Å =Å#, |O èŒ∞=ÙÅ =Å#, Hõx+ì ™È Œ~°∞Å∞ =Å#, =∂=∞QÍi =Å#, ÉÏ==∞ik =Å#,

Éèí∂q∞H ãO|OkèOz# "å\H JÑxO ŒÅ∞ ~å=Ù@ ¿ãflÇ≤Ï «∞~åÖ·# ¢ã‘ÎÅ =Å¡ zH͉õΩÅ∞ HõàÏ «‡Hõ"≥∞ÿ# PÖ’K«#Å∞

=∞#ã¨∞ûÖ’ ~å=Ù@.

QÆ∞~°∞=Ù: WÅ∞¡ =ke "Õ~ „Ѩ Õâ◊=Ú#‰õΩ áÈ=Ù@, HõxÑ≤OK«x â◊„ «∞=ÙÅ`À áÈ~å_»∞@, «e¡H˜ ≥·=ÉèíHÎ. [Å∞|∞,

ŒQÆ∞æ =Å¡ J<å~ÀQƺ=Ú.

â◊√„‰õΩ_»∞ : ÉèÏ~°º‰õΩ J<å~ÀQƺ=Ú, =∂#ã≤Hõ JâßOu, J#=ã¨~°Ñ¨Ù Y~°∞ÛÅ∞ xÜ«∞O„uOK«∞HÀÖËHõáÈ@O W Õ

ã¨OѶ∞@#Å∞, *Ï «‰õΩx JHõ ‰õΩ, ‰õΩ=∂Ô~Î, HÀ_»Å∞ "≥Ú ŒÖ·# "åiH˜ ÃÑ· ã¨OѶ∞@Å#∞ «~°K«∂ K«∂_»=K«∞Û#∞.

- 23 -

â◊x : =$uÎÖ’ |kbÅ∞ =∞iÜ«Ú J==∂#Hõ~°"≥∞ÿ# Ѩiã≤÷ «∞Å∞ J#flQÍiH˜ «~°K«∞ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞. «e¡QÍiH˜

HÍà◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞.

~åǨï=Ù : «e¡QÍ~°∞ =∂#ã≤Hõ ã≤÷u W|ƒOkH˜ QÆ∞i HÍ=_»O, *Ï «‰õΩxH˜ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ =Å¡ H˘ «Î =º‰õΩÎÅ`À

ѨiK«Ü«∂Å∞ U~°Ê_ç « •fi~å ÖÏaèOK«_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

C: (|∞ èŒ „QÆǨÏO QÆ∞iOz áê~î°‰õΩÅ∞ q Œº‰õΩ ã¨O|OkèOz# qÉèÏQÆOÖ’ K«iÛOz L<åfl#∞).

ˆH «∞=Ù : ≥·= zO «#, Ѩq„ « #n ™êfl<åÅ∞, «e¡QÍiH˜ P~ÀQƺO ≥|ƒu#fl_»O.

3. QÆ∞~°∞=Ù „QÆǨÏO QÀKå~°OQÍ *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ qq èŒ „QÆǨŠg∞ Œ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞:–

~°q : ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ «Å∞ L#fl « =º‰õΩÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞, =∞Oz h_» L#fl =º‰õΩÎÅ ^•fi~å ã¨Ç¨ÏHÍ~°O, *Ï «‰õΩx

H©iÎ „Ѩu+ìÅ∞ ã¨=∂[OÖ’ "åºÑ≤OK«∞@.

K«O„ Œ∞_»∞ : ¢ã‘ÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞, ǨÏ~îå «∞Î „Ѩܫ∂}ÏÅ∞, « ü •fi~å P^•Ü«∞O =K«∞Û J=HÍâ◊O.

‰õΩA_»∞ : ~°HõÎ ã¨O|Onè‰õΩÅ`À HõÅ~ÚHõ "˘uÎ_ç =Å¡# a.Ñ≤. Z‰õΩ¯= J=_»O. "≥ÚO_ç «#O, ˘O Œ~åáê@∞, z#fl

z#fl «Ñ≤Ê^•Å∞ =Å¡ =$uÎÖ’ ÃÑ ŒÌ z‰õΩ¯Å‰õΩ •i fÜ«Ú@. *Ï «‰õΩx â◊„ «∞=ÙÅ∞, «# ¿ãflÇ≤Ï «∞Å#∞ P ŒiOK«∞@Ü«∞

L+‚=Ú, "Õ_ç =Å# *Ï «‰õΩxH˜ W|ƒO Œ∞Å∞, ã÷Å =∂~°∞Ê =Å# *Ï «‰õΩxH˜ P^•Ü«∞O.

|∞ èŒ∞_»∞ : ≥·=ã¨O|Okè « HÍ~åºÜ«∂Å∞ Ü≥ÚHõ q*Ï˝#O "Õ •ÅÖ’x =∞Oz q+¨Ü«∂Å∞ *Ï «‰õΩx <À@ q#_»O.

P_»"å~°∞ Hõ#∞Hõ J~Ú Õ KÕã≤# «Ñ¨CʼnõΩ Ñ¨âßÛ`åÎѨ Ѩ_»_»O. P"≥∞ «# ã¨=∞Ü«∞=Ú#∞ "Õ∞Å∞ HÀ~°∞ =º‰õΩÎʼnõΩ

ˆH\Ï~ÚOK«∞#∞. ‰õΩ@∞O|OÖ’ z#fl"å~°∞H˜ Jxfl q èŒ=ÚÅ∞QÍ P#O^•Ü«∞‰õΩxQÍ LO_»∞#∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ : ã≤i ã¨OѨ ŒÅ∞ ÃÇÏK«∞Û HÍ=Ù@, ÉèÏ~°º`À z#fl z#fl JѨ~åú=ÚÅ∞. JO Œ"≥∞ÿ<å =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ H˘#∞@

*Ï «‰õΩx ÉèÏ~°º Ǩϟ=∞=ÚÅ#∞ ^•x xifiÇ≤ÏOK«∞ =º‰õΩÎÅ#∞ HõÅ∞ѨÙ@.

â◊x : =$uÎÖ’ =∂~°∞Ê =∞iÜ«Ú P^•Ü«∞=Ú L#fl « Ñ Œ=ÙÅ∞. "å`åxH ãO|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å#∞ ã=∂[OÖ’

ÃÑ ŒÌ =º‰õΩÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞.

~åǨï=Ù : *Ï «‰õΩ#‰õΩ =∂#ã≤Hõ PO^Àà◊#, "≥ÚO_ç «#O „áê}Ǩx, â◊s~åxH˜ Z‰õΩ¯= <˘Ñ¨CÅ∞ ÉÏkèOK«∞@

q Õj „Ѩܫ∂}ÏÅ∞, zHõ \˜ „ѨѨOK«OÖ’ LO_çáÈÜ«∂=Ú Jx ÉèÏ=#.

ˆH «∞=Ù : ≥·=zO «# =∞iÜ«Ú â◊√ÉèíHÍ~°º=ÚÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞ ‰õΩ «∂ǨÏÅ=Ú, "≥∂HõΔ™ê èŒ# HÀã¨O Ѩi «Ñ≤ÊOK«_»O

#O`å ã¨O|OkèOz# |ÅÇ‘Ï# «. Ѩq„ «"≥∞ÿ# =º‰õΩÎÅÖ’ HõÅ~ÚHõ.

4. â◊√„‰õΩ_»∞ : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ L#fl „QÆǨŠg∞ Œ QÀKå~°OÖ’ L#fl â◊√„‰õΩ_»∞ ã¨OK«iOKÕ@ѨC_»∞ Ѷe`åÅ∞.

~°q : *Ï «‰õΩ_»∞ Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞ʼnõΩ QÆ∞iHÍ=_»O, *Ï «‰õΩx ÉèÏ~°º J<å~ÀQƺO QÆ∞iHÍ=_»O. HõO\H ãO|OkèOz#

ã¨=∞㨺Å∞, ǨÏ$ ŒÜ«∂xH˜.

K«O„ Œ∞_»∞ : *Ï «‰õΩ_»∞ èŒ#ÖËq∞ =Å¡# Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞ QÆ∞iHÍ=Ù@. Pi÷Hõ "˘uÎ_ç =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ q"å^•ÅÖ’H

"≥à◊√§@. *Ï «‰õΩx ÉèÏ~°º‰õΩ |∞∞ «∞ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺Å∞ ã¨OÉèíqOK«∞@ "≥∂ã¨Ñ¨Ó~°Hõ"≥∞ÿ# =º‰õΩÎÅ`À ѨiK«Ü«∞O

KÕã¨∞H˘#∞@.

- 24 -

‰õΩA_»∞: *Ï «‰õΩx Éèí~°Î=Å# Pi÷HõOQÍ Z Œ∞QÆ∞ ŒÅ ~°HõÎã¨O|Okè «O, Pi÷HÍaè=$kú ǨÏ~îå «∞Î x~°‚Ü«∂Å =Å¡

„Ѩ=∂^•Å∞.

|∞ èŒ∞_»∞ : Éèí∂q∞ J=∞‡Hõ=Ú =Å# xkè ^˘iˆH J=HÍâ◊O "å~°ã¨ «fiѨ٠Pã≤ÎQÍ WÅ∞¡ =K«∞Û J=HÍâ◊O. q*Ï˝#O

J~Ú# =º‰õΩÎÅÖ’ ѨiK«Ü«∂Å∞ ã¨O`À+¨O, ã¨O|~åÅ∞ [~°∞QÆ∞@.

QÆ∞~°∞=Ù : ÉèÏ~°º‰õΩ Jxfl q è•ÖÏ J#∞‰õÄÅ ã=∞Ü«∞O. *Ï «‰õΩxH Pi÷Hõ ã≤÷~° «fiO, =$uÎÖ’ ãO`À+O. «O„_çQÍiH

J<å~ÀQƺO, «e¡H˜ Hõá¶êxfl ã¨O|OkèOz W|ƒO Œ∞Å∞. «e¡ ŒO„_»∞ʼnõΩ Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞. P_»"åi *Ï «HõOÖ’

Éèí~°Î‰õΩ, ™È Œ~°∞#‰õΩ, Ñ≤xfl «O„_çH˜ P^•Ü«∞O =∞iÜ«Ú ÃÑ· K≥Ñ≤Ê# =º‰õΩÎÅ∞ HÀáêxfl xÜ«∞O„uOK« ÖËHõáÈ=Ù@.

â◊√„‰õΩ_»∞ : ¢ã‘ÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞ ‰õÄ «∞~°∞#‰õΩ HÀ_»Å‰õΩ, JHõ QÍiH˜ â◊√ÉèíHõ~°"≥∞ÿ# ã¨OQÆ «∞Å∞ QÀK«iOK«∞@

q∞„ «∞Å#∞Oz ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Ç¨HÍ~åºÅ∞ JO Œ∞@ Éèí~°Î À, ™È Œix`À zH͉õΩÅ∞, J «ÎQÍi`À =∞#ã¨Ê~°÷Å∞, Jr~°‚O.

â◊x : ÉèÏ~°º ^•fi~å ¿ãflÇ≤Ï «∞~åÅ ^•fi~å èŒ#O P^•Ü«∞O. ‰õΩ@∞O|O H˘~°‰õΩ ã¨=∞Ü«∞O ˆH\Ï~ÚOK«∞@.

=∂=∞QÍi Ü≥ÚHõ ‰õΩ@∞O|OÖ’ ѨO_»∞QÆÅ∞, ã¨O|~åÅ∞, =$uÎÖ’ Pi÷Hõ "˘_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞, ÉèÏ~°º ™È=∞iQÍ

„Ѩ=iÎOK«∞@, H©à◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞.

ˆH «∞=Ù : Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞, WO\˜H˜ ã¨O|OkèOz q"å Œ=ÚÅ∞, QÆ~°ƒù=uQÍ L#fl P_»"åiH˜ QÆ~°ƒù„™ê==Ú

ã¨O™ê~° ™œYº=Ú Œ∂~°=Ú, ‰õΩ@∞O|OÖ’ P_»"å~°∞ ÅHõΔ º™ê èŒ# HÀã¨O „Ѩܫ∞uflOzOk.

~åǨï=Ù : ã¨=∂[OÖ’ _»|∞ƒQÆÅ =ºHÎÅÖ’ ã¨xflÇ≤Ï « ã¨O|O è•Å∞, <åÅ∞QÆ∞ K«„Hõ=ÚÅ "åǨÏ#=Ú H˘#∞QÀÅ∞

KÕÜ«Ú J=HÍâ◊=Ú. "Õ~ ¢ã‘ÎÅÖ’ J„Hõ=∞ ã¨O|O è•Å U~°ÊK«∞H˘#∞@.

5. qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ „QÆǨŠg∞ Œ QÀKå~°O â◊x ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞:–

~°q : =$uÎÖ’ J#∞‰õÄÅ « «QÆ∞æ@, =$uÎH˜ <åºÜ«∞O KÕÜ«∞ÖËHõáÈ=Ù@ JkèHÍ~åÅÖ’ «O„_ç ã¨=∂#∞ÅÖ’ Ѩ~°ã¨Ê~°

qÉèË è•Å∞ HõO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞. J#flQÍiH˜ =$uÎÖ’ ™ê#∞‰õÄÅ «.

K«O„ Œ∞_»∞ : =$uÎÖ’ |ke =∞iÜ«Ú xO ŒÅ∞ J#=ã¨~°Ñ¨Ù Y~°∞ÛÅ∞. =∂#ã≤Hõ XuÎ_ç «e¡QÍi ~°HõÎÇ‘Ï# «

‰õΩA_»∞ : =$uÎÖ’ Jxfl ~°HÍÅ J==∂<åÅ∞, qÉèË è•Å∞, ã¨O™ê~°OÖ’ z‰õΩ¯Å∞, Jxfl ~°HÍÅ Y~°∞ÛÅ∞, HÍà◊§‰õΩ

ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞. "å~°ã¨ «fiѨ٠Pã≤ÎH˜ ã¨O|OkèOz# ^•Ü«∂ Œ∞Å`À qÉèË •Å∞.

|∞ èŒ∞_»∞ : "åºáê~° Ѩ~°OQÍ Jxfl q è•ÖÏ J#∞‰õÄÅO Éèí∂q∞ •fi~å P^•Ü«∞O, q∞„ «∞Å =Å#, Hõx+¨μªÅ =Å#

Jxfl ~°HÍÅ „áÈ`åûǨÏO, ™È=∞i «#O, ~°u x~°fiǨÏ} ã¨=∂[O «QÆ∞æ@.

QÆ∞~°∞=Ù : =$uÎÖ’ L#flu Ǩϟ^• ÃÑ~°∞QÆ∞@ « •fi~å ¿Ñ~°∞ „Ѩu+ìÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞@, ‰õΩA_»∞ QÆ#∞Hõ â◊xH˜ 7=

WO\˜Ö’ L#fl@∞¡ J~Ú Õ P L#fl « Ǩϟ^•#∞ â◊„ «∞=ÙÅ∞ J_»∞¤H˘#∞@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. K«O„ Œ∞_»∞ L#fl@∞¡ J~Ú Õ

=$uÎÖ’ |kb [~°∞QÆ∞ «∞#flk.

â◊√„‰õΩ_»∞ : WO\˜Ö’ Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞ ˘ÅQÆ∞@, â◊√ÉèíHÍ~åºÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@ q∞„ «∞Å •fi~å Pi÷Hõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O

á⁄O^Œ∞@.

- 25 -

ˆH «∞=Ù : JkèHÍ~°∞Å "ÕkèOѨÙÅ∞, =$uÎÖ’ z‰õΩ¯Å∞, pH͉õΩÅ∞, =$uÎx =ke"ÕÜ«∂Å<Õ ÉèÏ"å"Õâ◊# QÆ∞~°∞=ÙHÍx,

â◊√„‰õΩ_»∞ QÍx K«∂ѨÙÖËHõ áÈ Õ L#fl =$uÎ áÈ «∞Ok. ˆH «∞=Ù g∞ Œ ‰õΩA_»∞QÍx, K«O„ Œ∞_»∞ Œ$+≤ì L#fl =$uÎÖ’

|kb J~Ú JHõ _» =º‰õΩÎÅ ^•fi~å =$uÎx =ke"ÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞ «∞#flk. Éèí∂q∞H˜ ã¨O|OkèOz q"å^•Å∞.

~åǨï=Ù : =$uÎH˜ ã¨O|OkèOz Œ∂~°"≥∞ÿ# „Ѩ ÕâßʼnõΩ "≥o§áÈ=Ù@. q Õj =º‰õΩÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞. =Úã≤¡=ÚÅ`À

ã¨O|O è•Å∞ K« Œ∞=Ù‰õΩ ã¨O|O èŒO ÖËx =$uÎx KÕѨ@∞ì@.

6. *Ï «HõOÖ’ ~åtÖ’x qq èŒ „QÆǨŠg∞ Œ QÀKå~°OÖ’ ~åǨï=Ù ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞ :–

~°q : «O„_çH x~å Œ~°}, Ñ≤šʼnõΩ W|ƒO Œ∞Å∞, J<å~ÀQƺO, ÇÏ$ ŒÜ«∂xH ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅ∞, Ñ≤ å=∞ÇïxH

JkèHÍ~°∞Å`À qÉèË è•Å∞.

K«O„ Œ∞_»∞ : =∂#ã≤Hõ, â◊s~°Hõ, PO^Àà◊Å#∞, J=∞‡QÍiH˜ J<å~ÀQƺO, KÕ «|_»∞Å „ѨÉèÏ=O K«∂_»=K«∞Û#∞.

‰õΩAÅ∞ : „Ѩ=∂^•Å∞, QÆO_»=ÚÅ∞, ~°HõÎÇ‘Ï# «, ™È ŒixH˜ *Ï «‰õΩxH˜ =∞ 茺 qÉèË è•Å∞.

|∞ èŒ∞_»∞ : ≥eqQÆÅ J=∂‡~Ú, =∂@HÍix ÃÑo§KÕã∞HÀ=_»O, ¿ãflÇ≤Ï «∞ʼnõΩ W|ƒO Œ∞Å∞, ™È ŒiH‰õÄ_® W|ƒO Œ∞Å∞,

K«~°‡ ã¨O|OkèOz# "åº èŒ∞Å∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞ =Å¡ P^•Ü«∞O.

QÆ∞~°∞=Ù : *Ï «‰õΩx =ÚY=ÚÖ’ ÉèíÜ«∞Hõ=eHõÅ∞, Hõ~°‡ „Hõ «∞=ÙÅ x~°fiÇ≤ÏOK«∞@, Ǩϟ=∞O, =Ú‰õΩ¯ g∞ Œ QÆ∞~°∞ÎÅ∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ : =K«∞Û P^•Ü«∞OÖ’ QÆO_ç J#fl ~°HÍÅ ™œYº=ÚÅ∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞@, Pã¨∞ÎÅ qÅ∞=Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞@, J„Hõ=∞

ã¨O|O èŒO, ÉèÏ~°ºH˜, JHõ H˜ =ÚY=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞.

â◊x : hK« HÍ~åºÅ∞ « ü •fi~å èŒ# ã¨Oáê Œ#, ‰õÄ$~° =∞#ã÷ «fiO =º‰õΩÎÅÖ’ ã¨Ç¨Ï"åã¨O, =ã¨∞Î=ÙÅ∞ H˘#∞@,

™È=∞i «#O.

~åǨï=Ù : J èŒ=∞ Ѷe`åÅ∞, Hõ_»∞ѨىõΩ ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞, =Úã≤¡=ÚÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞

ˆH «∞=Ù : =∞ « ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ# Ѩ#∞ʼnõΩ J_»¤O‰õΩÅ∞, QÆO_»=ÚÅ∞.

7. ˆH «∞=Ù „QÆǨÏO ~åtK«„HõOÖ’x qq èŒ „QÍǨÏÅ g∞ Œ QÀKå~°OÖ’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞:–

~°q : «O„_çH˜ f~°÷Ü«∂„ « ã¨O Œ~°≈#O, „ѨÉèí∞ «fi ™ê#∞‰õÄÅ «, a_»¤ ≥·= Hõ$Ѩ‰õΩ áê„ «∞_»QÆ∞@.

K«O„ Œ∞_»∞ : « «fi"Õ «Î‰õΩ ã¨O|OkèOz# PÖ’K«#Å∞, Ѩq„ « #n[ÖÏÅ∞ ã¨O Œ~°≈#O, ^•"åÅ∞, «e¡QÍiH˜ Ѩq„ «

HÍ~åºÅ∞ =∞iÜ«Ú J<å~ÀQƺO. *Ï «‰õΩxH˜ =∂#ã≤Hõ PO^Àà◊#Å∞ « ü •fi~å W|ƒO Œ∞Å∞.

‰õΩA_»∞ : ™È Œ~°∞x`À q"å^•Å∞, ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î‰õΩ q"å^•Å∞. ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ ‰õΩA_»∞ ÉÏQÍÖËHõáÈ Õ

H“â◊=ÚOk#Ü≥∂QÆO (J#QÍ "≥· èŒ=º=Ú) WO\˜Ö’ =O@‰õΩ ã¨O|OkèOz HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ x~°fiiÎOK«ÖËHõáÈ=_»O.

JkèHõ L+‚=Ú.

|∞ èŒ∞_»∞ : K«~°‡~ÀQÍÅ∞, =∂=∞QÍi`À q"å^•Å∞, H˘ «Î q+¨Ü«∂Å∞ <Õ~°∞ÛHÀQÆÅ JaèÖÏ+¨ *Ï˝Ñ¨Hõâ◊HÎ ã¨#‡yÅ∞¡@.

á⁄ÖÏxH˜ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂ÅÖ’ Pã¨HÎ. ˆH «∞=Ù‰õΩ ‰õΩA_»∞ ã¨O|O èŒO LO>Ë =º=™êÜ«∞ ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ#

q"å^•Å∞. „¿Ñ=∞ =º=Ǩ~°OÖ’ z‰õΩ¯Å∞. ˆH «∞=ÙH˜ ~°q ã¨OÉèíO èŒO LO>Ë *ˇO_® Ü≥∂QÆO.

- 26 -

QÆ∞~°∞=Ù : « «fi"Õ «Î‰õΩ ã¨OÉèíOkèOz# ÅHõΔ}ÏÅÖ’ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞. â◊s~°Hõ „â◊ Œú #tOK«∞@, „áêѨOzHõ q+¨Ü«∂Å

g∞ Œ „â◊ Œú «QÆæ_»O, #~åÅ |ÅÇ‘Ï# «, J<å~ÀQƺO.

â◊√„‰õΩ_»∞ : ÉèÏ~°º‰õΩ, JHõ ‰õΩ, Pi÷Hõ =∂#ã≤Hõ W|ƒO Œ∞Å∞ P_»"åi =ÚO Œ∞ =Ú^•Ì~ÚQÍ xÅ|_»_»O, ãO™ê~°OÖ’

XuÎ_ç. WO\˜ q+¨Ü«∂ÅÖ’ q"å^•Å∞.

â◊x : =$uÎ Ñ@¡ J<åâ◊HÎ, Z‰õΩ¯= ÃãÅ=Ù HÀ~°∞H˘#∞@, ÑiÇ~°O H˘~°‰õΩ ÑÙ}ºHΔ„ «O ãO Œ~°≈# Jxfl ã=∂#∞Å`À

hÖÏѨxO ŒÅ∞. L ÕÌâ◊O, HÀiHõ ÖËHõ áÈ=Ù@

~åǨï=Ù : „áêѨOzHõ q+¨Ü«∂ÅÖ’ J<åâ◊HÎ, W|ƒO Œ∞Å∞

ˆH «∞=Ù : ‰õΩ@∞O|OÖ’ Jáê~å÷Å∞ « ü •fi~å z‰õΩ¯Å∞, W|ƒO Œ∞Å∞.

Ѷe « qÉèÏQÍ=Ú :–

*Ï «Hõ=Ú P è•~°=ÚQÍ Ñ¶e «=Ú x~°‚~ÚOK« =Å##fl D „H˜Ok q+¨Ü«∂Å∞ QÆ∞iÎOK«∞HÀ"åe.

r

„QÆÇÅ∞ Ü≥ÚHõ |Å=Ú, ãfiK«ÛùHΔ„ «O, q∞„ «HΔ„ «O «~°∞"å « LK«Ûù HΔ„ «O •fi~å |ÖÏxfl ≥Å∞ã∞H˘#=K«∞Û.

r

„QÆǨÅ∞ ÃÑ· ≥ÅѨ|_ç#q L#flѨÊ\˜H˜ „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ =ÚO Œ∞, "≥#∞Hõ, â◊„ «∞=Ù „QÆǨÅ∞ LO>Ë Ñ¶e`åxfl

W=fi*ÏÅ=Ù.

r

áêÑ „QÆÇÏ=Ú Ô~O_»∞ â◊√Éèí„QÆÇÏ=ÚÅ =∞ 茺 |Okè J~Ú#ÑC_»∞ áêÑ Ñ¶e «=Ú =∞iÜ«Ú â◊√Éèí Ѷe «=Ú

W=fiÖËx Ѩiã≤÷uÖ’ LO_»∞#∞.r

â◊√Éèí „QÆǨÏ=Ú Ô~O_»∞ áêѨ „QÆǨÏ=ÚÅ =∞ 茺֒ |Okè J~Ú#ѨC_»∞ â◊√Éèí Ѷe «=Ú W=Ùfi@‰õΩ H˘O «

z‰õΩ¯Å∞ U~°Ê_»∞#∞.

r

áêÑ „QÆÇÏ=Ú =„HOz# „QÆÇÏ=Ú#‰õΩ Ô~O_»∞= WO\Ö’ L#flÑC_»∞ "≥Ú Œ\ WO@ ~åtÖ’<Õ Ñ¶e «=ÚÅ∞

â◊√ÉèíHõ~°OQÍ LO_»=Ù.

r

XHõ „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ =ÚO Œ∞ "≥#∞Hõ Wà◊§Ö’ „QÆǨÖË HÍHõ P „QÆǨÏO #∞Oz 7= ~åtÖ’x „QÆǨÏO`À =∞Oz

ã¨O|O è•Å∞O>Ë =∞Oz Ѷe «O K≥_»¤ ã¨O|O è•Å∞O>Ë K≥_»¤ Ѷe «O WK«∞Û#∞.

r

XHõ „QÆǨÏO LK«Ûù á⁄Ok#flѨÊ\˜H˜ ^•xx 2,12,5,7 Wà◊§Ö’ U „QÆǨÅ∞ ÖË#ѨC_»∞, P „QÆǨÅ∞ WK«∞Û

Ѷe`åÅ∞ «‰õΩ¯=ÙQÍ LO_»∞#∞.

r

XHõ „QÆǨÏO hK« á⁄Ok#ѨC_»∞ ^•xH˜ 2,12,5,7 Wà◊§Ö’ U „QÆǨÅ∞ ÖËxѨC_»∞ P „QÆǨÅ∞ WK«∞Û

Ѷe`åÅ∞ «‰õΩ¯=ÙQÍ LO_»∞#∞.

r

ÃÑ· K≥ѨÊ|_ç# „QÆǨʼnõΩ 2,12,5,7 Wà◊§Ö’ „QÆǨÅ∞ ÖËxѨÊ\˜H˜ Ѩi=iÎ# Ü≥∂QÆO =Å¡# P „QÆǨÏO

=∞Oz Ѷe`åÅ∞ WK«∞Û#∞.

r

Ñi=iÎ# K≥Ok# „QÆÇÏO ~°q =Å¡ JãÎOQÆ «fiO á⁄Ok Õ Ñ¶e`åÅÖ’ KåÖÏ ÉèË èŒ=Ú LO@∞Ok. JãÎOQÆ «fiO

=Å# â◊√Éèí„QÆǨÅ∞, áêѨ „QÆǨÅ∞ «=∞ ѨÓiΠѶe`åÅ#∞ ~Ú=fi*ÏÅ=Ù.

- 27 -

r

=„Hõ «fi=O =Å# LK«Ûùá⁄Ok# „QÆǨÏO Ѷe «OÖ’ LK«Ûùá⁄Ok# „QÆǨÏO Ѷe`åÅ∞ WK«∞Û#∞.

r

=„Hõ «Î fiO =Å# „QÆǨÏO LK«Ûùá⁄Ok ^•xH˜ 2,7,5,12 Wà◊§Ö’ „QÆǨÅ∞ ÖË#ѨC_»∞, P „QÆǨÏO ѨÓiÎ

Ѷe «O W=fi*ÏÅ Œ∞.

r

XHõ „QÆǨxH˜ 12= WO@ áêѨ„QÆǨÏO LO_ç, P áêѨ„QÆǨÏO =„Hõ «fiO á⁄Ok#ѨC_»∞, PáêѨ „QÆǨÏO

Ü≥ÚHõ „ѨÉèÏ=O ÃÑ· K≥ѨÊ|_ç# â◊√Éèí „QÆǨÏOg∞ Œ LO_» Œ∞.

r

Ô~O_»∞ „QÆǨÅÖ’ XHõ \˜ Z‰õΩ¯= _ç„wÅ∞ LO_ç, =∞~˘Hõ \˜ «‰õΩ¯= _ç„wÅ∞ QÆuOz XˆH~åtÖ’ Hõe~ÚHõ

L#flѨC_»∞, Z‰õΩ¯= _ç„wÅ L#fl „QÆǨÏO =„Hõ «fiO JO Œ∞Ö’ LO_Õ JO Œ∞Ö’ ‰õÄ_® =∞#O =„Hõ «fi=Ú<Õ

K«∂_®Å<Õ HÍh, „QÆǨÏO Z‰õΩ¯= _ç„wÅ∞ QÆuOz# Œx Ѷe «O K«∂_»‰õÄ_» Œ∞.

r

Ô~O_»∞ „QÆǨÅ∞ Ѩi=~°Î# Ü≥∂QÆOÖ’ XHõ „QÆǨÏO hK« á⁄Ok#ѨC_»∞, P „QÆǨxH˜ 2,12,5,7 WO\˜Ö’

P „QÆǨxH˜ q∞„ « „QÆǨÏO L#flѨC_»∞ hK« «fiO ѨiǨ~°O J=Ù#∞.

r

Éèí$QÆ∞<å_ç Ѩ ŒÌu ÅQÆflQÍxH˜ „áê è•#º « LO_» Œ∞. JO ÕH͉õΩO_» "≥Ú Œ\ ˜ WÅ∞¡, Ô~O_»= WÅ∞¡ J#∞

=∂@Å∞ qxÑ≤OK«=Ù.

r

WHõ _» „Ѩu „QÆǨxflH˜, 1,5,7,9 Œ$+¨μìÅ∞ LO_»∞#∞. HÍh KåÜ«∂ „QÆǨÅ∞ J~Ú<å ~åǨïˆH «∞=Ù

„QÆǨÅ∞‰õΩ, 1,5,9 Œ$+¨μìÅ∞ LO_»∞#∞.

r

XHõ „QÆǨÏO L#fl ™ê÷#O #∞Oz 5,9= ™ê÷#OÖ’ L#fl@∞ìQÍ ÉèÏqOKåe.

L^•: â◊x"Õ∞+¨ ~åtÖ’ LO_ç ~°q Hõ#º~åtÖ’ L#flѨC_»∞ *Ï «‰õΩ#fl‰õΩ QÆ=~°fl"≥∞O\ò ã¨O|OkèOz#

P^•Ü«∞=Ú Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. J Õq èŒ=ÚQÍ J#QÍ ÃÑ· K≥Ñ≤Ê# ã¨∂„ « „ѨHÍ~°O =$uÎ HÍ~°‰õΩ_≥· â◊x 5=

WO\˜H˜ ~å=Ù@ â◊x #∞Oz Ô~O_»= WO\˜Ö’ J#QÍ P^•Ü«∞O ã¨O|OkèOz# „Ѩ Õâ◊=Ú#∞ „ѨÉèí∞ «fi

HÍ~°‰õΩ_≥·# ~°q LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ#fl‰õΩ „ѨÉèí∞ «fi #∞Oz P^•Ü«∞O =K«∞Û#∞.

r

7= ÉèÏ==Ú#‰õΩ XHõ „QÆǨxH˜ ã¨O|OkèOz# J~Ú`Õ J^Õ „QÆǨxH˜, 3, 11 ÉèÏ"åÅ∞ ‰õÄ_®

ãOÉèíOkOz#fl Õ.

r

Éèí∞$QÆ∞<å_ç QÆ∞~°∞=Ù#∞ =∞QÆ"åiH˜ r=HÍ~°‰õΩxQÍ P_»"åiH˜ â◊√„‰õΩx r=HÍ~°‰õΩxQÍ#∞ ÉèÏqOz

*Ï «Hõ=Ú#∞ q=iOK«∞@ [~°∞QÆ∞ «∞#flk.

r

*Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ =ÚO Œ∞, "≥#∞Hõ L#fl „QÆǨŠ„ѨHÍ~°O *Ï «‰õΩ_»∞ ѨÙ@∞ì „Ñ¨ Õâßxfl *Ï «HõOÖ’

~åǨï=Ù L#fl^•x „ѨHÍ~°O *Ï «‰õΩx WO\˜ =ÚY^•fi~°O U "≥·Ñ¨Ù L#fl^À ≥Å∞ã¨∞H˘#=K«∞Û.

r

QÆ∞~°∞=Ù „QÆÇxfl K«∂z „QÆÇÅ∞ Ñ\˜ì *Ï «‰õΩxH Z@∞=O\ ¿Ñ~°∞ =K«∞Û<À Jx =ÚO Œ∞QÍ ≥Å∞ã∞H˘#=K«∞Û.

r

#HõΔ„`åÅ∞ Ѩi=~°Î# =Å# ‰õÄ_® „QÆǨÅ∞ Ü≥ÚHõ =∂~°∞Ê K≥O Œ∞#∞.

r

XHõ „QÆǨÏO LK«Ûù, ã¨fiKÕÛù„ «O, q∞„ «HΔ„ «O J~Ú<å ~åâ◊√ÅÖ’ L#flѨÊ\˜H˜ «#∞ «~°∞"å « „Ѩ"ÕtOK«∞

~åt P„QÆǨÏO q∞„ «HΔ„ «O J~ÚLO_»=Öˇ#∞ JѨC_Õ P„QÆǨÏO q∞H˜ e Ѷe`åÅ∞ W=fi|_»∞#∞.

- 28 -

L^•: Hõ~å¯@Hõ~åtÖ’ QÆ∞~°∞=Ù LK«Ûù#á⁄Ok «~°∞"å « «# q∞„ «HΔ„ «=Ú#‰õΩ JkèѨu J~Ú<å ~°q

WO\˜H˜ J#QÍ ã≤OǨÏ~åtÖ’ ã¨OK«iOK«∞ J=HÍâßÅ∞ L<åfl~Ú. HÍ=Ù# q∞„ «∞_≥·# ~°qÜ≥ÚHõ Ѷe`åÅ∞

QÆ∞~°∞ „QÆǨÏ"Õ∞ á⁄Ok `å#∞ WK«∞Û K«∞<åfl_»∞.

r

Éèí K«„HõOÖ’ „uHÀ}O Hõ#∞Hõ U „QÆǨÅ∞ ÖË#ѨC_»∞ *Ï «‰õΩ_»∞ ѨÙ@∞ì „Ñ¨ Õâ◊=Ú HÍeLO_»∞#∞.

r

Éèí K«„HõOÖ’ ~°q „QÆǨÏO #∞Oz «~°K«∞QÍ ~°qH˜ q∞„ «„QÆǨÏ=ÚÅ∞ ~°q#∞Oz 1,2,3 Wà◊§Ö’ L#fl

*Ï «‰õΩx, «O„_ç, H˘_»∞‰õΩÅ∞ ã¨OÉèíO èŒO J «∞º#fl «« ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞#∞.

r

Éèí K«„HõOÖ’ K«O„ Œ „QÆǨÏO #∞Oz 1,2,3 Wà◊§Ö’ K«O„ Œ∞#‰õΩ q∞„ « „QÆǨÏ=ÚÅ∞ L#fl K«O„ Œ HÍ~°Hõ åfiÅ∞

Jaè=$kú K≥O Œ∞#∞. J Õ q èŒOQÍ =∞#O *Ï «‰õΩ=ÚÖ’ |∞ Œ∞x #∞O_ç q Œº#∞, QÆ∞~°∞=Ù #∞O_ç ã¨OѨ Œ,

â◊√„‰õΩx #∞O_ç, WÅ∞¡, "åǨÏ#O, ‰õΩAx #∞O_ç è≥·~°º Ѩ~å„Hõ=ÚÅ∞, ~åǨï=Ù #∞O_ç =∂i≈Hõ Hõà◊Å∞,

ˆH «∞=Ù #∞O_ç H©iÎ „Ѩu+ìÅ∞ =∞#O W Õq èŒOQÍ QÆ=∞xOK«=K«∞Û. J#QÍ Éèí K«„HõOÖ’ XHõ „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ

=ÚO Œ∞, "≥#∞Hõ q∞„ «QÆǨÏ=ÚÅ∞, «~°∞"å « HΔ„ «=ÚÖ’ ‰õÄ_® P „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ q∞„ « „QÆǨÏ=ÚÅ∞ Hõey#

*Ï «HõOÖ’ P „QÆǨÏ=ÚÅ∞ HÍ~°Hõ=ÚÅ∞ Jaè=$kú JQÆ∞#∞.

r

*Ï «Hõ K«„HõOÖ’ QÀKå~°O =Å¡ ‰õÄ_® ~åtx „QÆǨÅ#∞ Ѩi=~°Î# KÕÜ«Ú#∞.

r

*Ï «Hõ K«„HõOÖ’ q∞„ «„QÆǨÅ∞ P è•~°OQÍ K«Hõ x ѨiK«Ü«∂Å∞ ≥Åã¨∞H˘#∞@‰õΩ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞#∞.

r

~åǨï, H «∞=ÙÅ∞ U ~åtÖ’ LO_»∞<À P~åtH˜ ã¨O|OkèOz# JkèѨu U „QÆǨÏ=ÚÖ’ J~Ú<å Hõe~ÚHõ,

K«∂Ѩ٠LO@∞Ok. P „QÆǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÅ∞ #tOK«∞#∞.r

Hõ<åº~åtÖ’ U „QÆǨÏ=Ú J~Ú Õ LO@∞O^À P„QÆǨÏO Ü≥ÚHõ |O èŒ∞ «fiO *Ï «‰õΩxH˜ ѨiѨÓ~°‚OQÍ

ÅaèOK« Œ∞.

r

QÆ∞~°∞=Ù r=HÍ~°‰õΩxQÍ «~°∞"å «k, z#fl"åiQÍ#∞, "≥#∞Hõk ÃÑ ŒÌ"åiQÍ#∞ ÉèÏqOKåe.

r

1,5,9 „QÆǨÅ∞ Uq èŒOQÍ J#∞Éèí=OÖ’H˜ =K«∞Û#∞.

r

7,10 U ~°Hõ=ÚÅ H˘~°‰õΩ, *Ï «‰õΩ_»∞ Hõ+ìѨ_»=Öˇ#∞.

r

6,8,12 Ѩx «#=ÚÅ H˘~°‰õΩ ≥·=Hõ$Ѩ HÍ=Öˇ#∞.

~°q„QÆǨÏO :

D „QÆǨxfl „QÆǨʼnõΩ ~åAQÍ =i‚OKå~°∞. XHõ =ºHÎ ÅHõΔ}O ≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë *Ï «HõOÖ’ ~°q KåÖÏ

H©ÅHõ áê„ « =Ç≤Ï™êÎ~°∞. ~°q ‰õΩ_ç HõO\x, ÇÏ$ ŒÜ«∂xfl «∂~°∞Êk‰õΩ¯‰õΩ, LOQÆ~°O „"Õà◊§‰õΩ JkèÑuQÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û.

~°q J#∞„QÆǨÏO =Å# =∂#=Ù_»∞ XHõ "≥· Œ∞ºxQÍ#∞, L#fl « „ѨÉèí∞ «fi JkèHÍiQÍ LO@∂ ã¨=∂[OÖ’ XHõ

~åA‰õΩ Z@∞=O\˜ Éè’QÆ=Ú LO_»∞#∞ H©iÎ „Ѩu+ìÅ∞ LO_»∞#∞ =∞#O ~°q „QÆǨÏ=Ú |\ì ≥Å∞ã¨∞H˘#=K«∞Û.

*Ï «HõOÖ’ ~°qx ÃÑo§HÍ#O « =~°‰õΩ «O„_çQÍ#∞ «~°∞"å « ‰õΩ=∂~°∞xQÍ#∞ ¿Ñ~˘¯#|_»∞ «∞Ok.

~°q „QÆǨÏ=Ú qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞ :–

~°q „QÆǨÏ=Ú XHõ ~åt #∞Oz =∞~˘Hõ ~åtH˜ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ Ѩ@∞ìHÍÅ=Ú 30 ~ÀAÅ∞.

- 29 -

"Õ∞+¨~åtÖ’ ~°q :–

"Õ∞+~åtÖ’ ~°qx LK«Ûù„QÆÇÏOQÍ ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞. D ~°õq "Õ∞+~åtÖ’ L#fl *Ï «‰õΩ#fl‰õΩ «O„_ç QÆ=~°fl"≥∞O\ò

^•fi~å HÍh, aÜ«∞ºÑ¨Ù "åºáê~°O ^•fi~å HÍh ~å[H©Ü«∞OÖ’ HÍh, P^•Ü«∞O á⁄O Œ∞ J=HÍâ◊O LO@∞Ok.

"Õ∞+¨~åt ~°qH˜ q∞„ «HΔ„ «O J~Ú<å ‰õΩ[ˆHΔ„ «O HÍ=_»O =Å# «O„_çH˜ «Ñ¨Êx ã¨iQÍ XHõ ã÷ÅOQÍh, áê_»∞Ѩ_ç#

ÖËHõ áê « WÅ∞¡ HÍh á⁄O Œ∞#∞. D HΔ„ «OÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ hK« á⁄O ŒHõ áÈ~Ú#ѨÊ\˜H˜ =∞~˘Hõ ‰õΩ[ HΔ„ «O J~Ú<å

=$tÛHõ~åtÖ’ K«O„^Œ∞_»∞ hK« á⁄O^Œ∞@ =Å# `«O„_çH˜ K«O„^ŒHÍ~°Hõ¯#`«fiO Ö’Ñ≤Oz Z‰õΩ¯= „Ѩܫ∂}=Ú

=∂#ã≤HõOQÍ PO^Àà◊#Å#∞ *Ï «‰õΩxH, «O„_çH HõO\H ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅ∞ "≥Ú ŒÖ·#q =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

W Õ ˆHΔ„ «OÖ’ ‰õΩA_çH˜ â◊„ «∞=Ù HÍ~°‰õΩ_≥·# |∞ èŒ∞_»∞ ~°qg∞ Œ *Ï «HõOÖ’ Œ$+≤ì ÖË#ѨC_»∞ Éèí∞ èŒ∞_çx

"Õ∞+OÖ’ L#fl@∞¡QÍ<Õ ÉèÏqOz Ѷe`åÅ∞ K≥ÑÊ_»O •fi~å «O„_çH «# Hõx+ì ™È ŒiH, =∞iÜ«Ú Éèí∂ãOÉèíO èŒ"≥∞ÿ#

q"å^•Å∞ #~åÅ |ÅÇ‘Ï# «, K«~°‡ ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺Å∞ D q èŒOQÍ |∞ èŒ∞HÍ~°Hõ åfiÅ∞ =i‚OK«∞HÀ=K«∞Û.

W Õ "Õ∞+¨~åtÖ’ q∞„ «∞_≥·<å QÆ∞~°∞=Ù „QÆǨÏO =Å¡ K«Hõ x Pi÷Hõ ã≤÷u, "Õ Œq*Ï˝#O, ™êufiHõ ã¨fiÉèÏ=O,

«O„_çQÍi =Ú‰õΩ¯ á⁄_»=ÙQÍ LO_»∞@, LOQÆ~°O "Õà◊√§Hõ<åfl, K«∂ѨÙ_»∞"Õà◊√§ á⁄_»=ÙQÍ L#fl ã¨∂K«#Å∞ =∞#O

QÆ=∞xOK«=K«∞Û. ‰õΩ[ˆHΔ„ «OÖ’ "Õ∞+¨~åt «#‰õΩ â◊„ «∞ HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊√„‰õΩ_»∞ =Å¡ P_»"åi`À W|ƒO Œ∞Å∞ P_»"åi

=Å# èŒ#O, ã÷ÅO, ¿Ñ~°∞„Ѩu+ìÅ∞ Hõeã≤~å=Ù@, =∂@q#x ÉèÏ~°º LO_»∞@, HÀ_»Å∞, ‰õÄ «∞~°∞ "≥Ú ŒÖ·#q

=∞#O «O„_çH˜ K«∂_»=K«∞Û#∞.

W Õ HΔ„ «OÖ’ HΔ„`åxH â◊„ «∞=Ù =∞iÜ«Ú hK« HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊xÉèíQÆ"å_»∞x =Å# «O„_çH Ü«∞O„ « ãO|O èŒ"≥∞ÿ#

=$uÎÖ’ ãÇÜ«∞ãÇÏHÍ~°O Ö’Ñ≤OK«∞@ «O„_ç J#flQÍ~°∞ q∞H¯e W|ƒO Œ∞Å∞ rq «OÖ’ Z Œ∞~˘¯#∞@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

W@∞=O\˜ â◊x HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ Ö’Ñ≤OK«∞@ =∞#O K«∂_»=K«∞Û#∞.

W Õ HΔ„ «OÖ’ ~°qH˜ â◊„ «∞=Ù „QÆǨÏO J~Ú# ~åǨï=Ù#∞ TÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ «O„_ç q ÕâßʼnõΩ "≥à◊§_»O,

Z‰õΩ¯= ¿ã= KÕÜ«∞_»O K«„HÍxH˜ HÍ~°‰õΩ_≥·# ~åǨï=Ù =Å# «O„_çQÍiH˜ "åǨÏ# Ü≥∂QÆO.

W Õ ˆHΔ„ «OÖ’ ˆH «∞=Ù TÇ≤ÏOz#ѨC_»∞ ˆH «∞=Ù HõÅ~ÚHõ =Å# <åQÆ À+¨O U~°Ê_ç «O„_ç W|ƒO Œ∞Å∞

Z Œ∞~À¯=_»O HÍHõ ˆH «∞=Ù *ˇO_® Ü≥∂QÆO «O„_çH˜ =iÎOz H©iÎ „Ѩu+ìÅ∞ "åºÑ≤OK«∞#∞.

=$+¨Éèí~åtÖ’ ~°q :–

=$+¨Éèí~åt â◊√„‰õ„QÆǨÏ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ~åt D â◊√„‰õΩ_»∞#‰õΩ JkèѨu ÅH©Δ ‡ Õq. P"≥∞ ã≤i

ã¨OѨ ŒÅ‰õΩ „ѨfHõ «O„_çH˜, ‰õΩ=∂~°∞#‰õΩ ÅH©Δ ‡ Õq J#∞„QÆǨÏO LO_»∞#∞. =$+¨Éèí~åt "≥#∞Hõ ~åt J~Ú#

"Õ∞+¨~åtÖ’ â◊√Éèí„QÆǨÏO L#flKÀ «O„_ç =∞Oz Pi÷Hõã≤÷u #∞Oz ÃÑ·H˜ =KåÛ_»x K≥ѨÊ=K«∞Û.

=$+¨Éèí~åt „ѨHõ¯ˆHΔ„`«O J~Ú<å q∞^èŒ∞# ~åtH˜ |∞^èŒ∞_»∞ JkèѨu J~Ú# =Å# `«O„_çH˜ K«Hõ¯x

"åH±Kå «∞~°ºO. "åºáê~° ŒHõΔ « [#‡ «Ç¨Ï: ã≤kúOK«∞#∞. «O„_ç #∞ Œ∞~°∞ "≥_»Å∞ÊQÍ LO_»∞@, z\˜H˜# "Õà◊√§,

- 30 -

LOQÆ~°O "Õà◊√§ "≥Ú Œ@ Hõ#∞ѨÙ#∞ ^•@_»O, =∞#O QÆ=∞xOK« =K«∞Û.

q∞ èŒ∞#~åtÖ’ ~°q :–

D ~åtÖ’ ~°q, |∞ Œ∞_»∞ WO\˜Ö’ LO_»∞@ =Å# ~°q |∞ èŒ∞_»∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞ J~Ú# K«Hõ x =∂@ f~°∞

PÖ’K«<å â◊HÎ, *Ï «‰õΩx H˘_»∞‰õΩ, Hõà◊ʼnõΩ "åºáê~°=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =$uÎx QÆ=∞xOK«K«∞Û#∞.

Hõ~å¯@Hõ ~åtÖ’ ~°q :–

D ~åtH˜ JkèѨu K«O„ Œ∞_»∞. ~°q, K«O„^• Œ∞Å HõÅ~ÚHõ J=∂"å㨺. HÍ=Ù# ~°q K«O„ Œ∞_»∞ WO\˜Ö’

LO_ç#ѨC_»∞ D Ѷe`åÅ#∞ Z‰õΩ¯=QÍ K«∂_»=K«∞Û. K«O„ Œ∞_»∞ Ü≥ÚHõ Ѷe`åÅ∞ ~°q WK«∞Û#∞.

L^•: K«O„ Œ∞_»∞ Y~°∞Û#‰õΩ, J#∞=∂<åxH˜ [#OÖ’ ѨxKÕÜ«Ú =$uÎH˜ HÍ~°‰õΩ_»∞. HÍ=Ù# =∞#O ~°q,

K«O„ Œ∞_»∞ ã¨O|OkèOz# Ѷe`åÅ∞ Wã¨∂Î, K«O„ Œ∞_»∞ Ü≥ÚHõ ѨHõ HΔ„ «O «# ~åt J=Ù@ =Å# Z‰õΩ¯= =∞Ok

*Ï «‰õΩʼnõΩ ~°q Hõ~å¯@HõOÖ’ LO>Ë «O„_çH˜ „ѨÉèí∞ «fi L^ÀºQÆO WK«∞Û#∞. „Ѩu *Ï «HõOÖ’ „QÆǨÏO K«∂ã≤ Ѷe «O

K≥ѨC#ѨC_»∞ P „QÆǨÏO g∞ Œ q∞QÆ å „QÆǨŠgHõΔ}Å∞ ‰õÄÅOHõ+¨OQÍ Ñ¨ijeOz f~°∞Ê K≥ѨÊ=Öˇ#∞.

ã≤OǨÏ~åtÖ’ ~°q :–

ã≤OǨÏ~åtÖ’ ~°q L#flѨC_»∞ «O„_ç ÖÏ=ÙQÍ LO_»_»O. «O„_ç Œ=_»Å∞ "≥_»Å∞ÊQÍ LO_»_»O. =∂@Ö’

QÍOcè~°ºO. ã¨=∂*OÖ’x JkèHÍ~°∞Å =∞#flÅ#∞ á⁄O Œ∞ «∂ JkèHÍ~°∞Å∞ «O„_ç x~°‚Ü«∞O H˘~°‰õΩ "Õz LO_»∞

Ѩiã≤÷ «∞Å∞. èŒ<åxH˜ Ö’@∞ ÖˉõΩO_® LO_»_»O =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. ÉèÏ~°º •fi~å ã¨∞YâßO «∞Å∞ Ö’Ñ≤OK«∞@.

L^• : ã≤OǨÏ~åt ѨHõ ˆHΔ„ «O Hõ#º~åt JQÆ∞@ =Å# JO Œ∞Ö’ â◊√„‰õΩ_»∞ hK« á⁄O Œ∞@ =Å# =∞#O

ÃÑ· K≥ѨÊ|_ç# ÅHõΔ}ÏÅ∞ K«∂_»=K«∞Û.

Hõ<åº~åtÖ’ ~°q :–

q∞ èŒ∞#~åtH˜ Hõ<åº~åtH˜ JkѨu Éèí∞ èŒ∞_»∞. HÍ=Ù# Z‰õΩ¯=QÍ q∞ èŒ∞#~åtÖ’ ~°q Uq èŒOQÍ LO>Ë

J@∞=O\˜ Ѷe`åÅ∞ Wã¨∂Î Hõ<åº~åt =º=™êÜ«∂xH˜ Ѩi„â◊=∞ʼnõΩ JkèѨu QÆ#∞Hõ «O„_çH˜ ã¨fi «O„ « PÖ’K«#Å∞

Z‰õΩ¯= LO_»∞#∞. Hõ<åº~åt « Œ∞Ѩi HΔ„ «O «∞ÖÏ~åt JQÆ∞@ =Å# JO Œ∞Ö’ ~°q hK« á⁄O Œ∞@ =Å# «O„_çH˜

â◊√„‰õΩ_»∞ =Å# ã≤iã¨OѨ ŒÅ∞ hK« á⁄O Œ∞@ =Å# J<å~ÀQƺO á⁄O Œ∞#∞.

«∞ÖÏ~åtÖ’ ~°q :–

=$+ÉèÏxH, «∞ʼnõΩ JkèÑu â◊√„‰õΩ_»∞ JO Œ∞=Å# Z‰õΩ¯=QÍ «O„_ç =$+Éèí~åtÖ’ L#fl ÅHõΔ}ÏÅ`Àáê@∞

- 31 -

«O„_ç kfifÜ«∂~°úOÖ’ =∞Oz ã≤úuH˜ KÕ~°∞#∞. «∞ÖÏ~åtH˜ ѨHõ ˆHΔ„ «O =$tÛHõO. nxH˜ JkèѨu ‰õΩA_»∞. ~°qH˜

q∞„ «∞_»∞. HÍ=Ù# JkèHÍ~°∞ÅÖ’ «O„_çH˜ ã¨=∂[OÖ’ ã¨Ç¨Ü«∞ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ LO\Ï~Ú.

=$tÛHõ~åtÖ’ ~°q :–

«O„_çH˜ =$uÎs «º Ü«∞O„ «=Ú#‰õΩ, QÆ∞_è®Kå~°=ÚÅ qÉèÏQÍxH˜, =∞~°}ÏxH˜ ã¨O|OkèOz# =$ «∞ÎÅ∞.

«O„_ç Hõ+ìѨ_ç Pi÷Hõ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ Z Œ∞~˘¯x rq «OÖ’ ÃÑ·H˜ =zÛ# =ºHÎQÍ K«∂_»=K«∞Û. H˘_»∞‰õΩ ‰õÄ_®

«O„_ç Ü≥ÚHõ =$uÎx ã‘fiHõiOKÕ J=HÍâßÅ∞<åfl~Ú.

èŒ#ã¨∞ûÖ’ ~°q :–

«O„_çH "Õ ŒâߢãÎOÖ’ K«Hõ x J=QÍÇÏ# QÆ∞~°∞=Ù HΔ„ «OÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ LK«ÛHõ#∞Hõ â◊√„‰õΩxÜ≥ÚHõ ã≤iãO ŒÅ∞

«O„_çH˜, H˘_»∞‰õΩ#‰õΩ ã¨O„Hõq∞OK«∞#∞. «O„_çH˜ H˘_»∞‰õΩÅ∞ „QÍ=∂ÅÖ’ x=ã≤OKÕ Ñ¨iã≤÷u U~°Ê_»∞#∞. =$uÎÖ’

P@OHõ=Ú#∞ Z Œ∞~˘¯#∞@, |ÅÇ‘Ï# « ã¨=∞㨺Å∞ HõeyÜ«ÚO_»∞#∞.

=∞Hõ~°O~åtÖ’ ~°q :–

=∞Hõ~°~åtÖ’ ~°q L#flѨC_»∞ «O„_çH˜ Z‰õΩ¯=ÙQÍ „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ KÕÜ«Ú =$uÎ Ü«∞O„ « ã¨O|OkèOK«∞#‰õΩ

=$uÎ. =$uÎÖ’ hÖÏѨxO ŒÅ∞ á⁄O Œ∞@, J<å~ÀQƺO ã¨∂K«# áê «Wà◊√§ Hõey LO_»∞@, Pi÷Hõ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞

=∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û#∞.

‰õΩOÉèíèí~åtÖ’ ~°q :–

‰õΩOÉèí~åtÖ’ Ѩiâ’ èŒ<å ™êú#O, J~Ú<åfl_»∞ =Å#, «O„_çH˜ XHõ q+¨Ü«∞O g∞ Œ ѨiѨÓ~°‚ *Ï˝#O

=∞iÜ«Ú Ñ¨iâ’ èŒ<åâ◊HÎ ‰õΩOÉèí~åtH˜ ã¨ÑÎ=∞O ã≤OǨÏ~åt J~Ú# =Å# QÆ=~°fl"≥∞O\ò JkèHÍ~åÅÖ’ ã¨O|O è•Å∞

ÑHõ HΔ„ «O QÆ∞~°∞=Ù ãO|OkèOz ~åt J~Ú# =Å# «O„_ç «# kfifÜ«∂~°÷OÖ’ Pi÷Hõ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞ JkèQÆq∞OK«∞#∞.

g∞#~åtÖ’ ~°q :–

g∞#~åtH, èŒ#ã∞û‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù JkèÑu èŒ#ã∞û~åt «~°∞"å « HΔ„ «O =∞Hõ~°~åtÖ’ ~°q â◊HÎx á⁄O Œ∞`å_»∞.

HÍx g∞#~åtÖ’ «# «~°∞"å « ˆHΔ„ «O"≥∞ÿ<å "Õ∞+¨~åtÖ’ LK«Ûù#∞ á⁄O Œ∞@ =Å# ~°qH˜ q∞H˜ e ™ê#∞‰õÄÅ

JOâßÅ∞O_»∞#∞.

L^•: g∞#~åtÖ’ ˆH`«∞=Ù =¸Å „uHÀ}O Hõ#∞Hõ `«O„_çH˜ "≥∂HõΔ™ê^èŒ# ã¨O|OkèOz, <åºÜ«∞¿ã=‰õΩ

ãO|OkèOz# *Ï#O. WHõ _» â◊√„‰õΩ_»∞ LK«Ûù Hõ#∞Hõ g∞#~åt ãÇÏ[OQÍ =∞OK«∞H˘O_»Å ãO|OkèOz# „Ñ Õâ◊=Ú

=Å# «O„_ç, JHõ QÍ~°∞ Œ∂~° Õâ◊=ÚQÍ "≥à◊§=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. W Õ HΔ„ «OÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ hK« J=_»O =Å# |∞ Œ∞_»∞

Ü≥ÚHõ â◊HÎ «O„_çH˜ Ö’Ñ≤Oz «O„_çH˜, H˘_»∞‰õΩ Éèí∞*ÏʼnõΩ ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞ K«~å‡xH˜, #~åʼnõΩ

- 32 -

W|ƒO Œ∞Å∞. "åH± À+¨O W@∞=O\˜ q+¨Ü«∂Å∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

~°q`À W «~° „QÆǨŠU~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞ :–

~°q, K«O„ Œ∞_»∞ :

=∞#‰õΩ Ñ¨Ù~å}ÏÅÖ’ ~°q, K«O„ Œ∞ʼnõΩ XHõ „Ѩ ÕºHõ"≥∞ÿ# ™ê÷#O L#flk. ~°q, K«O„ Œ∞_»∞ ã¨=∞ã¨ÑÎHÍÅÖ’

LO>Ë áœ~°‚q∞ Jx, ~°q, K«O„ Œ∞Å∞ Hõeã≤O>Ë J=∂"å㨺Jx, D J=∂"å㨺, áœ~°‚q∞ =Å# ã¨=Ú„ ŒOÖ’

P@∞áÈ@∞¡ ZO « f„=OQÍ LO_»∞<À, *Ï «‰õΩx Ü≥ÚHõ =∞#ã¨∞û JO « f„=OQÍ LO_»∞#∞. K«O„ Œ∞_»∞ =∞#ã¨∞

HÍ~°‰õΩ_»∞. Y~°∞Û‰õΩ ãO|OkèOz#"å_»∞, hÖÏÑxO ŒÅ∞ ãO|OkèOz#"å_»∞, „ÑÜ«∂}ÏʼnõΩ ãO|OkèOz#"å_»∞,

[# PHõ~°¬}, HõàχHõ Œ$+≤ì, Láê 蕺ܫ∞=$uÎ, K«O„ Œ∞_»∞ Hõá¶êxfl ã¨O|OkèOz#"å_»∞ Hõ#∞Hõ «O„_çH˜ Hõá¶êxfl,

~°HõÎÇ‘Ï# «#∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. K«O„ Œ∞#‰õΩ 2,12,5,7 ~åâ◊√ÅÖ’ U „QÆÇÏOÖ’HõáÈ Õ «O„_çH ãO|OkèOz#

ÅHõΔ}ÏÖË «e¡QÍi q+¨Ü«∞OÖ’ K«∂_»=K«∞Û.

~°q, ‰õΩA_»∞ :

~°qx, ~åAQÍ#∞, ‰õΩA_»∞ Ãã·<åºkèѨuQÍ#∞ =∞#O ѨÙ~å}ÏÅÖ’ „QÆǨÅ#∞ D q èŒOQÍ =i‚™êÎ~°∞. nx

Y_»æÜ≥∂QÆO Jx J#=K«∞Û#∞. D *Ï «‰õΩʼnõΩ HÍ~°ºnHõΔ, Ѩ@∞ì ŒÅ XHõ iH˜ «Å=OK«x ã¨fiÉèÏ=O, "≥ÚO_ç «#O

ÃÑ· ÅHõΔ}ÏÅ∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. ~°q, ‰õΩAÅ∞ U ~åtÖ’ L<åfl~À P ~åt Ü≥ÚHõ JkèѨu ^•xÖ’x LK«Ûù,

ã¨fiˆHΔ„ «O, =¸Å„uHÀ}O, „QÆǨÅ#∞ ѨijeOz =∞#O Jaè„áêÜ«∂Å#∞ "≥Å¡=_çOKåe. ~°q, ‰õΩA_»∞ W ŒÌ~°∞

L+‚O ã¨O|OkèOz# „QÆǨÅ∞, L+‚O ã¨OÉèíOkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ ÉÏkèOK≥#∞. Ѷe « x~å÷~°}Ö’ ~°q,

‰õΩA_»∞ L#fl ~åt JkèѨu « ü ™êú<åxH˜ 6= WÅ∞¡,12Ö’ LO_»~å Œ∞. â◊„ «∞=Ù HΔ„ «O, hK« HΔ„ «OÖ’ LO_»~å Œ∞.

^•xH˜ ã¨ÑÎ=∂kèѨu =∞Oz ˆHΔ„ «O L#fl ~°q, ‰õΩAʼnõΩ JkèHõ|ÅO Z‰õΩ¯=. =∞Oz Ѷe`åÅ∞ WK«∞Û#∞. D

*Ï «‰õΩÅ∞ =∞O„ «∞Å∞, „Ѩ è•# =∞O„ «∞Å∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞ "åiH˜ JO «~°Oy‰õΩÅ∞QÍ "åi ѨHõΔ=ÚQÍ KÕi gi rq «

HÍ~åºHõÖÏáêÅ∞ H˘#™êy™êÎ~°∞.

~°q, Éèí∞^èŒ∞_»∞ :

~°q J#QÍ HõΔ„uÜ«Ú_»∞. |∞ èŒ∞_»∞ J#QÍ "≥·â◊√º_»∞. gi HõÅ~ÚHõ =Å# ~°q ˆHΔ„ «=Ú =ke "åºáê~°

ŒHõΔ «‰õΩ áê 茺=Ú WK«∞Û =ºHÎQÍ =∞#O K«∂_»=K«∞Û. ~°q, |∞ èŒ∞_»∞ =Å# «O„_çH˜ ™È Œi LO_»@O. P ™È Œi

«# a_»¤ ^•fi~å q∞H˜ e ã¨∞Y=ÚÅ∞ á⁄O Œ_»O =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. «O„_çH˜ "Õ∞ èÀã¨O|O èŒO HÍ~°‰õΩ_≥·#

|∞ èŒ∞_»∞ HõÅ~ÚHõ =Å# «O„_çH˜ "åºáê~° ŒHõΔ «, JH“O\˜OQ∑ qÉèÏQÆ=Ú, HÍ=∞~üû, =º=™êÜ«∞O "≥Ú ŒÖ·#

~°OQÍÅÖ’ «# ≥·# =Ú„ Œ#∞ «O„_ç Hõx+ì ™È Œ~°∞#∞‰õΩ, QÆ=~°fl"≥∞O\ò‰õΩ ãO|OkèOz# J=HÍâ◊=ÚÅ∞ ¢ã‘Î ãO`å#O

JkèHõO. ¢ã‘ÎÅ =Å# Ѩ#∞Å∞ KÕ‰õÄ~°∞@ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

- 33 -

~°q, QÆ∞~°∞=Ù :

~å[iHõO J~Ú# ~°q „ÉÏǨ‡} „QÆǨÏ"≥∞ÿ# QÆ∞~°∞ HõÅÜ«ÚHõ =Å# ~°q QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ ÅHõΔ}ÏÅ#∞

WK«∞Û"å_»∞ J=Ù`å_»∞. *Ï «‰õΩ_»∞x =∞#O QÆ∞~°∞=ÙQÍ ÉèÏqOKåe. ~°qH˜ «O„_çQÍ ÉèÏqOKåe. QÆ∞~°∞=Ù { ~°q

*Ï «‰õΩ_»∞ HÀѨã¨fiÉèÏ==Ú. ~°q { QÆ∞~°∞=Ù *Ï «‰õΩ_»∞ âßOu ã¨fiÉèÏ==Ú. nxx ~å[ „Ѩ åѨÜ≥∂QÆ=∞x, r"å «‡

ã¨OÜ≥∂QÆ=∞x JO\Ï~°∞.

D *Ï «‰õΩxH z#fl=Ü«∞ã∞ûÖ’<Õ «O„_ç =$uÎ KÕÜ«Ú Ñiã≤÷ «∞Å∞ U~°Ê_»∞#∞. g~°∞ ~å[iHõ ÅHõΔ}=ÚÅ`À

30 ã¨O= «û~°=ÚÅ «~°∞"å « J «x QÆ «O Z@∞=O\˜k J~Ú<å ¿Ñ~°∞ „Ѩu+ìÅ∞ ã¨=∂[OÖ’ á⁄O Œ∞#∞. g~°∞

"Õ Œ âߢãÎ=Ú, ™êO„Ѩ •Ü«∞=Ú#∞ áê\˜OK≥#∞. giH˜ ~°HõÎ=Ú ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, #~åʼnõΩ ã¨O|OkèOz#

ã¨=∞㨺Å∞. giH˜ [#‡ «Ç¨Ï LO_»∞#∞.

~°q, â◊√„‰õΩ_»∞ :

*Ï «HõOÖ’ ~°q, â◊√„‰õΩ_»∞ â◊„ «∞=ÙÅ∞ HÍ=Ù# gi HõÅ~ÚHõ H˘O « J=Ü≥∂QÆ=∞x K≥áêÊe.

L^• : ÉèÏ~°º HÍ~°º‰õΩ_≥·<å â◊√„‰õΩ_»∞‰õΩ JkèHÍ~°‰õΩ_≥·<å ~°q Hõeã≤<å =Å¡ ÉèÏ~°º‰õΩ JkèHÍ~° Ü≥∂QÆO =∞iÜ«Ú

ѨÙ~°∞+¨μÅ ÅHõΔ}ÏÅ∞ Z‰õΩ¯=ÙQÍ LO_»∞#∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ _ç„wÅ∞ Hõ<åfl, ~°q _ç„wÅ∞ Z‰õΩ¯=Ù L#flKÀ =∞QÆ"åiH˜ ~°q Ü≥ÚHõ â◊HÎ =Å# g~°ºHõ}=ÚʼnõΩ

HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊√„‰õΩx KÕ~°∞@ « ü •fi~å ã¨O`å#Ç‘Ï#∞_»∞. QÆ∞~°∞=Ù K«∂ѨÙ|\ì „QÆǨÅ∞ ѨijeOz Ѷe «=Ú x~°ú#

K͆Ƕe.

~°q, â◊x :

~°q, â◊x «O„_çH˘_»∞‰õΩÅ∞. [#‡ «Ç¨Ï Ѩ~°ã¨Ê~° â◊„ «∞ «fiO L#fl"å~°∞. W"Õ ÅHõΔ}ÏÅ∞ *Ï «‰õΩxH˜, «O„_ç

QÀK«iOK«_»O K«∂_»=K«∞Û. =$uÎ HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊xH˜ JkèHÍ~° HÍ~°‰õΩ_≥·# ~°q`À_≥· Õ =$uÎÖ’ W|ƒOk L#flѨÊ\˜H˜

JkèHÍ~°O QÆÅ =$uÎ LO@∞Ok.

L^• : „ѨÉèí∞ «fi L^ÀºQÆO

~°q, â◊x HõÅ~ÚHõ =Å¡ «O„_çH˜ HÍà◊§<˘Ñ¨CÅ∞ «~°K«∞, P<å~ÀQƺO =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

~°q, ~åǨï=Ù :

~åǨï=Ù „QÆǨxfl Ñ≤ å=∞ǨïxQÍ ¿Ñ~˘¯Ok. ~°q, â◊xʼnõΩ Z@∞=O\˜ ÅHõΔ}ÏÅ∞ L<åflÜ≥∂, ~°q,

~åǨï=ÙH˜ ‰õÄ_® JÖÏO\˜ ÅHõΔ}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú. ~åǨï=Ù K«„HÍxH˜ ã¨O|OkèOz# "å_»∞ HÍ=Ù# «O„_çH˜

"åǨÏ#Ü≥∂QÍxfl HõOѨӺ@~ü q Œº#O Œ∞ Ѩi*Ï˝<åxfl, ~å[H©Ü«∂xfl L#flk, ÖË#@∞ì, ÖËxk L#fl@∞¡ K≥¿ÑÊk.

D ~åǨï=Ù =Å¡# «O„_çH˜, "≥Ú Œ\˜H˘_»∞‰õΩH˜ W|ƒOk [~°∞QÆ∞#∞.

- 34 -

~°q, ˆH «∞=Ù :

nx <åQÆ À+O QÍ#∞, «O„_çH Ü≥∂QÆO QÍ#∞ K≥ÑÊ|_»∞#∞. nx=Å# «O„_çH ¿Ñ~°∞„Ñu+ìÅ∞ #Å∞=¸ÅÅ

"åºÑ≤OK«_»O =∞iÜ«Ú HÀ~°∞ì‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ «O„_ç Z Œ∞~˘¯#∞@ [~°∞QÆ∞ «∞Ok. D Ü≥∂QÆO =Å#

«O„_çH˜ ã¨O™ê~°ÉèíO èŒO Œ∂~°=∞QÆ∞@, "≥∂HõΔO H˘~°‰õΩ Ñ¨i «Ñ≤OK«_»O [~°∞QÆ∞ «∞Ok.

"Õ∞+¨~åtÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ :

"Õ∞+¨~åtÖ’ ~°q LK«Ûùá⁄O Œ∞@ =Å# «e¡ =ÚYº"≥∞ÿ# Ѩ@ì}ÏÅÖ’<Õ [x‡OK«∞#∞. "Õ∞+¨O «~°∞"å «

~åt J~Ú# =$+¨ÉèíOÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ LK«Ûù á⁄O Œ∞@ =Å# «e¡H˜ ã¨Ç¨Ï[ã≤ Œú JkèHÍ~° ÅHõΔ}ÏÅ∞. L#fl =$uÎÖ’

LK«Ûùã≤÷uH˜ KÕ~°∞@.

"Õ∞+¨O =∞iÜ«Ú =$tÛHõO ‰õΩAx HΔ„`åÅ∞. WHõ _» =∞#O K«O„ Œ∞x hK«QÍ LO_»=K«∞Û. HÍ=Ù# «e¡H˜

"≥Ú Œ\˜ JHõ ‰õΩ, J «ÎQÍiH˜ ~°HõÎÇ‘Ï# «, #~åÅ|ÅÇ‘Ï# « ã¨O™ê~°OÖ’ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞, ¿Ñ~°∞ „Ѩu+ìÅ∞ «e¡QÍi

Éèí~°ÎÜ«∞O Œ∞ ã≤÷u LO_»∞@.

L^• : K«O„ Œ∞_»∞ áêʼnõΩ ã¨O|OkèOz# HÍ~°‰õΩ_»∞.HÍ=Ù# =$tÛHõOÖ’QÍx "Õ∞+¨OÖ’QÍx K«O„ Œ∞x LO>Ë

*Ï «‰õΩ#∞_»∞ z#fl «#OÖ’ «e¡ áêÅ∞ H˘~°‰õΩ W|ƒOk Ѩ_»∞#∞.

K«O„^Œ∞_»∞

=∞#O K«O„ Œ∞_çx áœ~°‚q∞QÍ Éèí∞$QÆ∞<å_çÖ’ =i‚™êÎ=Ú. K«O„ Œ∞_»∞ =O@ ™ê=∂#∞¡, =∞#ã¨∞, h~°∞, =∞Oz «#O,

Hõà◊, ¿ãflÇ≤Ï «∞~åÅ∞, ã¨=Ú„ ŒO, K«eQÍ =i‚™êÎ=Ú. K«O„ Œ∞_»∞ ÉÏQÆÖËHõáÈ Õ Y~°∞ÛÃÑ>Ëìk ã≤÷u, =∞uã≤÷q∞ «O

"≥Ú ŒÅQÆ∞#q. U~°Ê_»∞#∞. K«O„ Œ∞_»∞ «e¡QÍix, J «ÎQÍix, "≥Ú Œ\ ˜ JHõ QÍiH˜ ã¨O|O èŒ=ÚÖ’ ã¨∂zOK«∞#∞.

=$+¨ÉèíOÖ’ K«O„ Œ∞_»∞

K«O„ Œ∞_»∞ =$+¨Éèí~åtÖ’ LK«Û ã≤÷u LO_»∞@=Å# ã¨=∂[OÖ’ ¿Ñ~°∞„Ѩu+ìÅ∞, Q“~°= =∞~åº ŒÅ∞ Hõeã≤

LO_»∞#∞. =$+¨ÉèíO, ã¨ÑÎ=∞O =$tÛHõO, nxH˜ JkèѨu ‰õΩA_»∞ kfifÜ«∞O q∞ èŒ∞#O nxH˜ JkèѨu Éèí∞ èŒ∞_»∞.

Hõ#∞Hõ D Ô~O_»∞ „QÆǨÅ∞ ÉÏQÆÖËHõáÈ~Ú# *Ï «‰õΩ_»∞ J<ÕHõ ~°Hõ=ÚÅ W|ƒOk Ѩ_»∞#∞. W Õ =$+¨ÉèíOÖ’

LK«ÛùHÍ=Ù# «e¡ ÉèíÜ«∞=Ú#‰õΩ Ö’#∞HÍ=Ù@ «~åfi « J<å~ÀQƺO "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

K«O„ Œ∞_»∞ q∞ èŒ∞#OÖ’ :

K«O„ Œ∞_»∞ q∞ èŒ∞# ~åtÖ’ LO_»QÆ *Ï «‰õΩ_»∞, «e¡ ≥eqQÆÅ"å~°∞ Jx K≥áêÊe. K«O„ Œ∞_»∞ «~åfi «

=K«∞Û «~°∞"å « HΔ„ «O HÍ=Ù# q∞ èŒ∞#O ã¨Ç¨Ï[ Ѩ~å„Hõ=∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ K«O„ Œ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O J~Ú# Hõà◊Å`À

- 35 -

*Ï «‰õΩ_»∞ ã¨=∂[=Ú#∞ PHõi¬OK«∞#∞. |∞ èŒ∞x ˆHΔ„ «OÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ hK« Hõ#∞Hõ K«O„ Œ∞#‰õΩ J#QÍ «e¡QÍiH˜

=Å# W|ƒO Œ∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ Hõ~å¯@HõOÖ’ :

K«O„ Œ∞_»∞ Hõ~å¯@HõOÖ’ ã¨fiˆHΔ„ «OÖ’ L#flѨÊ\˜H˜ J Õ ˆHΔ„ «OÖ’ QÆ∞~°∞=Ù LK«Ûù J=_»O KÕ « ZšѨC_»∞

èŒ# zO «#, ‰õΩA_»∞ hK« JQÆ∞@ KÕ « ~°HõÎÇ‘Ï# « ã¨=∞㨺Å∞ U~°Ê_»@O [~°∞QÆ∞#∞. Hõ~å¯@OÖ’ ‰õΩA_»∞ hK«

Hõ#∞Hõ «e¡, Éèí~°ÎQÍ~°∞ J<å~ÀQƺ ã¨=∞㨺ÅÖ’ ÉÏQÍ W|ƒOk Ѩ_»∞#∞. ã¨iJ~Ú# x~°‚Ü«∞O *Ï «‰õΩ_»∞ KÕã¨∞H˘#ÖËHõ

W|ƒOkѨ_»∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ ã≤OǨÏOÖ’ :

K«O„ Œ∞_»∞ ã≤OǨÏ~åtÖ’ LO_»QÍ ~°q ÅHõΔ}ÏÅ∞ K«O„ Œ∞_»∞ Ѩ~åHÍÜ«∞ „Ѩ"Õâ◊O KÕÜ«Ú#∞. HÍ=Ù# ~åA

HÍ=Öˇ#x HÀiHõ ^•x H˘~°‰õΩ rq «O Z‰õΩ¯= W|ƒO Œ∞Å∞ Ѩ_»∞#∞. ã≤OǨÏO HõΔ„uÜ«∞ ˆHΔ„ «O Hõ#∞Hõ *Ï «‰õΩ_»∞

KÕã¨∞H˘#∞ x~°‚Ü«∂Å∞ KåÖÏ YzÛù «OQÍ, ≥eqQÍ LO_»∞#∞. «e¡QÍi ‰õΩ@∞O|OÖ’ ÉÏ èŒº «Å#∞ «O„_ç#∞Oz

fã¨∞H˘x `å<Õ x~°fiÇ≤ÏOK«∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ Hõ#ºÖ’ :

K«O„ Œ∞_»∞ Hõ#º~åtÖ’ LO_»∞@ =Å# LK«ÛùJ~Ú# |∞ èŒ∞_»∞ =∞iÜ«Ú hK« J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞ L#fl «

™ê÷~ÚÖ’ LO_»∞#∞. HÍ=Ù# WHõ _» *Ï «‰õΩ_»∞ ≥eqQÆÅ"å_»∞. ¢ã‘Î=¸ÅHõOQÍ W|ƒOk Ѩ_»∞"å_»∞ =∞iÜ«Ú JkèHõ

Y~°∞ÛÅ∞ HõÅ"å_»∞. JÑCÅ∞ KÕÜ«Ú"å_»∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ ãfi «O„ «OQÍ ÑxKÕã∞H˘#=Ö#x q∞H¯e Jaè„áêÜ«∞O

Hõey LO_»∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ «∞Å~åtÖ’ :

K«O„ Œ∞_»∞ «∞Å~åtÖ’ LO_»∞@ =∞# *Ï «‰õΩ_»∞ ZѨC_»∞#∞ ã¨OáêkOK«=Öˇ#x JaèÖÏ+¨ =∞iÜ«Ú D

ˆHΔ„ «OÖ’ ~°q hK«Hõ#∞Hõ «e¡H˜ J=∂"å㨺 ѨÙ\ ì#~ÀA =Öˇ *Ï «‰õΩx x~°‚Ü«∞O LO_»∞@ QÆ=∞xOK«=K«∞Û. D

HΔ„ «O â◊x LK«ÛùHÍ=Ù# *Ï «‰õΩx =$uÎH „Ñ=∂^•Å∞, |kbÅ∞, J==∂<åÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

*Ï «‰õΩ_»∞ ~°Ç¨Ï㨺 Ѩ#∞Å ^•fi~° Z‰õΩ¯= èŒ#O ã¨OáêkOK«∞ J=HÍâ◊O L#flk. =∞iÜ«Ú «e¡ QÍiH˜ rq «

kfiuÜ«∂~°÷O *Ï «‰õΩx «e¡ P~ÀQƺO ≥|ƒu#∞#∞.

- 36 -

K«O„ Œ∞_»∞=$tÛHõOÖ’ :

K«O„ Œ∞_»∞ =$tÛHõOÖ’ LO_»∞@ Wk ã¨Ç¨Ï[ =∂i‡Hõ ™ê÷#O HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ =∂i‡Hõ Hõà◊ŠѨ@¡ Pã¨HÎ

Hõey LO_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ z#fl «#=ÚÖ’ «e¡áêʼnõΩ Œ∂~°O HÍ=@O =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. HΔ„ «OÖ’ H «∞=Ù

LK«Ûù Hõ#∞Hõ *Ï «‰õΩx "≥∂HõΔ™ê èŒ# =∞iÜ«Ú, É’ 茉õΩx « «fiO, =∞#O *Ï «‰õΩxÖ’ QÆ=∞xOK«=K«∞Û. *Ï «‰õΩx

‰õΩ@∞O|OÖ’ ¢ã‘ÎʼnõΩ XHõ ã¨O`å#O ≥|ƒu#∞ J=HÍâ◊O ˆH «∞=Ù =Å# =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

èŒ#ã¨∞ûÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ :

*Ï «‰õΩ_»∞ èŒ#ã¨∞û Ö’ K«O„ Œ∞_»∞ KåÖÏ =∞Oz =ºHÎ, Ѩq„ « « QÆÅ"å_»∞ =∞iÜ«Ú L^•~°ã¨fiÉèÏ=O

QÆÅ"å_»∞. *Ï «‰õΩx «e¡ Hõ+ì=ÚÅ #∞Oz KåÖÏ ÃÑ·H˜ =zÛ# "åÔ~· LO_»∞#∞. P"≥∞ rq «OÖ’ Z‰õΩ¯= H¡+ì

ã¨=∞㨺Å`À áÈ~å_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ „HÀ èŒ ã¨fiÉèÏ=O Hõey LO_»∞@ «~åfi « Pi÷Hõ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ ã¨=∞㨺Å∞

‰õÅ∞QÆ∞@ [~°∞QÆ∞#∞.

=∞Hõ~°OÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ :

K«O„ Œ∞_»∞ =∞Hõ~° ~åtÖ’ L#fl "åiH˜ Z‰õΩ¯= HÀѨ=Ú ~å=Ù@, Q“~°==Ú ÖËx Ѩ#∞Å∞ KÕÜ«Ú@, K«ÔH¯~°

"åºkèH˜ ã¨OÉèíOkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, HÍÖËÜ«∞O, Jr~°‚O ã¨=∞㨺Å∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.‰õΩA_»∞ LK«Û Hõ#∞Hõ

«e¡QÍi WÅ∞¡QÍx, ã÷ÅOÖ’QÍx LO_»∞#∞ =∞iÜ«Ú «O„_ç ã¨=∂[O LK«Ûùã≤÷uH˜, Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞ Z Œ∞~˘¯#_»O

[~°∞QÆ∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ ‰õΩOÉèíO :

K«O„ Œ∞_»∞ ‰õΩOÉèíO ~åtÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞, ѨijÅ#ÅѨ@¡ Z‰õΩ¯= JaèÖÏ+¨, ‰õΩOÉèíO‰õΩ,

ã¨ÑÎ=∞O ã≤OǨÏO Hõ#∞Hõ ã¨=∂[OÖ’ „Ѩ=ÚY =º‰õΩÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞ K«O„ Œ∞_»∞ «~åfi « „Ѩ"ÕtOK«∞ ~åt g∞#O

Hõ#∞Hõ *Ï «‰õΩ_»∞ g∞#OÖ’ |∞ èŒ∞#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, Z Œ∞~˘¯#@O [~°∞QÆ∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ g∞#O :

K«O„ Œ∞_»∞ g∞#O ~åtÖ’ LO_»QÆ *Ï «‰õΩ_»∞ èŒ#ã¨∞û L#fl Z‰õΩ¯= ÅHõΔ}ÏÅ∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

HÍx èŒ#ã¨∞û «~åfi « ~åtÖ’ ‰õΩA_»∞ LK«Ûù g∞#O Ü≥ÚHõ «~åfiu ‰õΩAx HΔ„ «O J~Ú#ѨÊ\˜H˜ "Õ∞+¨OÖ’ â◊x

hK«∞_»∞ Hõ#∞Hõ *Ï «‰õΩ_»∞ =$uÎ =Å# Z‰õΩ¯= W|ƒO Œ∞Å∞, JkèHõ L+‚=Ú =Å# [Å∞|∞, <≥=Ú‡ =Å# ã¨=∞㨺Å∞

HõeyLO_»∞#∞. =∞#‰õΩ ã¨ÑÎ=∞O Hõ#º HÍ=Ù# ^•xH˜ QÆ∞~°∞_»∞ JkèѨu HÍ=Ù# *Ï «‰õΩx Z‰õΩ¯= PÖ’zOK«∞@

=∞iÜ«Ú, K«O„ Œ∞_»∞ hK« HΔ„ «OÖ’ LO_»∞@ =Å#, #~åÅ |ÅÇ‘Ï# «, Éèí∞*ÏÅ ã¨=∞㨺Å∞, K«~°‡ ã¨=∞㨺Å∞, Hõx+ì

™È Œi ÖËHõ ™È Œ~°∞Å rq «OÖ’ ã¨=∞㨺Å`À ÉÏ èŒÑ¨_»@O =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

qq èŒ „QÆǨÅÖ’ K«O„ Œ∞x HõÅ~ÚHõ =Å# Z@∞=O\˜ ÅHõΔ}ÏÅ∞ LO_»∞<À =∞#O „H˜Ok q èŒOQÍ

K«∂_»=K«∞Û.

- 37 -

K«O„ Œ∞_»∞, ~°q`À :

K«O„ Œ∞_»∞, ~°q`À LO_»∞@=Å# *Ï «‰õΩx =∞#ã¨∞û#‰õΩ «e¡H˜ ~°q HõΔ„uÜ«Ú_»∞ Hõ#∞Hõ HõΔ„uÜ«ÚxH˜

ã¨O|OkèOz# ÉèÏ=#Å∞ U~°Ê_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ Y~°∞Û#∞ xÜ«∞O„uOK«ÖËHõáÈ=Ù#∞. *Ï «‰õΩx J=∂"å㨺 Ü≥∂QÆO

*Ï «‰õΩx =iOK«∞#∞. «O„_ç JkèHõ „Ѩ=∂}=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ ‰õΩAx`À :

K«O„ Œ∞_»∞ ‰õΩA_»∞ HõÅ~ÚHõ Z‰õΩ¯=. *Ï «‰õΩ_»∞ Z‰õΩ¯= „Ѩܫ∂}=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú@, J=∞‡QÍ~°∞ Z‰õΩ¯=

„Ѩ=∂ ŒHõ~° Ѩiã≤÷ «∞Å∞ Z Œ∞iOK«∞@ [~°∞QÆ∞#∞ =∞iÜ«Ú ã¨iÜ≥ÿ∞# x~°‚Ü«∞O ÖËHõáÈ=Ù@ =∞iÜ«Ú "≥ÚO_ç «#=Ú

=Å# J#∞=∂#O QÆ∂_» ÃÑ~°∞QÆ∞#∞. =∞iÜ«Ú "≥ÚO_ç «#O *Ï «‰õΩx z=i=~°‰õΩ "≥O\Ï_»∞#∞. Œ∞+¨μìÅ`À#∞,

=∞Oz =∞#ã¨∞ÖËx =º‰õΩÎÅ`À ѨiK«Ü«∂Å∞ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ |∞ èŒ∞x`À :

K«O„ Œ∞_»∞ J#QÍ "≥∂ã¨QÍ_»∞. |∞ èŒ∞_»∞ J#QÍ ≥eqQÆÅ"å_»∞. Hõ#∞Hõ D W ŒÌ~°∞ Hõeã≤# *Ï «‰õΩ_»∞ D

QÆ∞}=ÚÅÖ’ `˘O Œ~°QÆ Uq+¨Ü«∞=Ú<≥·<å <Õ~°∞ÛH˘#∞@, P_»"åix PHõi¬OK«∞@, Wk hK«"≥∞ÿ# HÍ=∞O‰õΩ ^•i

fÜ«Ú#∞. ^•xH˜ HÍ~°}O |∞ èŒ∞x ѨÙ@∞ìHõ K«O„ Œ∞x =Å# [iyOk. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ K≥ѨCÅ∞ Hõ~°∞K«∞@. D

HõÅ~ÚHõ =Å# «O„_ç QÍi Pã≤Î "≥∂ã¨Ñ¨Ói «OQÍ *Ï «‰õΩ_»∞ JѨǨÏiOK«|_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ =∂=∞QÍi ŒQÆæ~°,

¿ãflÇ≤Ï «∞Å ^•fi~å "≥∂ã¨áÈ=Ù@, hÖÏѨxO ŒÅ∞ á⁄O Œ∞@ [~°∞QÆ∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ QÆ∞~°∞=ÙÖ’ :

K«O„ Œ∞_»∞ QÆ∞~°∞=ÙÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ =$uÎ s`åº „Ѩܫ∂}ÏÅ∞ Z‰õΩ¯= èŒ# ã¨Oáê Œ#, =∞Oz

PÖ’K«# =∞#ã¨∞, «e¡QÍiH˜ ≥·=Og∞ Œ Z‰õΩ¯= #=∞‡HõO Hõeæ# ã¨fiÉÏ=O Hõey LO_»∞#∞. •xx =∞#O QÆ[ˆHã¨i

Ü≥∂QÆO`À =i‚™êÎ=Ú. J#QÍ K«O„ Œ∞_»∞ J#QÍ áê~°fiu`À Jx QÆ∞~°∞=Ù J#QÍ QÆ[=Ú Jx JO>Ë Z‰õΩ¯= â◊HÎ

QÆÅ"å_»∞. HÍ=Ù# â◊„ «∞=ÙÅ g∞ Œ q[Ü«∞O QÆÅ"å_»∞. *Ï «‰õΩ_»∞ q ÕâßÅ Ö’ ã≤÷~°Ñ¨_»∞ J=HÍâ◊O, ѨÙ\ì#

ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ J<å~ÀQƺO`À =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

K«O„ Œ∞_»∞ â◊√„‰õΩx`À :

*Ï «‰õΩxH˜ J#∞=∂#O J<Õ "åºkè Hõey LO_»∞#∞. *Ï «‰õΩx «e¡ «# *Ï «HõO Ö’ ã≤iã¨OѨ ŒÅ∞ Hõey

LO_»∞#∞. ÉèÏ~°º Œ∂~°Ñ¨Ù ã¨OÉèíO èŒO Hõey#k. =∞iÜ«Ú JHõ , HÀ_»Å∞ ÉèÏ~°º Z‰õΩ¯= J<å~ÀQƺ=Ú, «‰õΩ¯=

ã¨∞Y=ÚÅ∞ hÖÏѨxO ŒÅ∞. =∞iÜ«Ú *Ï «‰õΩ_»∞ ÉèÏ~°º Hõ#fl *Ï «‰õΩx ÉèÏ~°º, ™È Œi *Ï «‰õΩx Ѩ@¡ Z‰õΩ¯=

Jaè=∂#=Ú Hõey#k J~ÚLO_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ Z‰õΩ¯= JѨÙCÅ∞ KÕÜ«∞_»O Jq f~°ÛÖËHõáÈ=_»O =∞#O

K«∂_»=K«∞Û.

- 38 -

K«O„ Œ∞_»∞ â◊x`À :

*Ï «‰õΩ_»∞ =$uÎ, s`åº „Ѩܫ∂}ÏÅ∞, J==∂<åÅ∞ Ѩ_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ â◊x „ѨÉèÏ=OKÕ =∞#ã¨∞#∞

ã≤÷~°Ñ~°K«∞H˘#ÖËHõ W|ƒOkÑ_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ Z‰õΩ¯=QÍ u#_»O =∞iÜ«Ú Ñ_»∞H˘#∞@ Ü«∞O Œ∞ PãHÎ Hõ#|~°∞K«∞#∞.

*Ï «‰õΩx rq «=Ú#‰õΩ ã¨O|OkOz# ã¨=∞㨺Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

K«O„ Œ∞_»∞ ~åǨï=Ù`À:

*Ï «‰õΩx «e¡ «# z#fl «#OÖ’ KåÖÏ W|ƒO Œ∞Å∞ Z Œ∞~˘¯x ÃÑ·H =K«∞Û#∞. *Ï «‰õΩx <å#fl KåÖÏ Œ∂~°O

„ѨѨOK«O #∞Oz =Å㨠=zÛ LO_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞ ÉèíÜ«∞O, „ÉèÏOuʼnõΩ Ö’#∞ J=@O =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

*Ï «‰õΩ_»∞ ѨÙ\ ì# „Ѩ Õâ◊OÖ’ XHõ ÉÏqQÍx, =∞iÜ«Ú =ÚiH˜ HÍÅ∞=#∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. D „QÆǨÅ

HõÅ~ÚHõ‰õΩ QÆ∞~°∞=Ù K«∂ѨÙÖËxKÀ *Ï «‰õΩx =∞u„|q∞OK«∞ J=HÍâ◊=Ú Z‰õΩ¯= L#flk.

K«O„ Œ∞_»∞ ˆH «∞=Ù`À :

*Ï «‰õΩx J=∞‡=∞‡ QÍ~°∞ Z‰õΩ¯= ≥·= ÉèíHÎ QÆey LO_»∞@, *Ï «‰õΩ_»∞ ѨÙ\ì# „Ѩ Õâ◊OÖ’ J=∞‡"åi

Ü≥ÚHõ QÆ∞_ç LO_»@O *Ï «‰õΩx «e¡QÍ~°∞ =∂#ã≤Hõ ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ# K« Œ∞=ÙÅ∞ |Ü«∞@ JÉèíºã≤Oz#ѨÊ\˜H˜

JO Œ∞Ö’ xëê‚ «∞~åÅ∞ JQÆ∞K«∞ *Ï «‰õΩx =∞#ã∞ ZÅ¡"Õà◊Å rq «O H˘~°‰õΩ Jxfl ÉO èŒ=ÚÅ#∞ = Œe "ÕÜ«∞=ÅÖ#<Õ

"åOKè« HõeyLO_»∞#∞.

‰õΩA_»∞ :

‰õΩA_»∞ *Ï «‰õΩxH˜ D~°¬, â∫~°ºÑ¨~å„Hõ=∞=Ú#∞, HÍ=∞ â◊HÎx, Ö’Éèí=Ú#∞, "≥O@<Õ Ñ¨Ù\ì# ™È Œ~°∞#‰õΩ,

JyflH˜, "Õ_çH˜, Ѩà◊§#∞, Hõ+ì=Ú#∞, Hõ+ì=ÚÅ#∞ Z Œ∞~˘¯#∞@‰õΩ â◊HÎx, ~°HõÎ=Ú#∞, P_»"åi *Ï «Hõ=ÚÖ’ ÉèíiÎ#∞

Ñ≤# `«O„_çH˜ =∞#‰õΩ *Ï`«Hõ=ÚÖ’ `≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞. ‰õΩA_»∞ â◊H˜Î "å_»∞ HÍ=Ù# |∞^èŒ∞xH˜ â◊„`«∞=Ù, HÀѨ

ã¨fiÉèÏ=O HÍ=Ù# J~Ú# â◊xH˜ â◊„ «∞=Ù L#flk L#fl@∞¡ K≥ѨÙC ã¨fiÉèÏ=O =Å# *Ï «‰õΩxH˜ â◊„ «∞=Ù, P_»"åi`À

ã¨iÜ≥ÿ∞# „Ѩ=iÎ# ÖËx QÆ∞}O «# Ü≥ÚHõ ÕǨÏO ‰õΩ =∂„ «O „â◊ Œú=Ç≤ÏOK«∞@ â◊√„‰õΩxH˜ ‰õΩAxH˜ "≥·~°O =∞#O

K«∂_»=K«∞Û.

"Õ∞+¨OÖ’ ‰õΩA_»∞ :

‰õΩA_»∞ "Õ∞+¨~åtÖ’ ã¨fiˆHΔ„ «=Ú =∞iÜ«Ú =¸Å„uHÀ}O, ˆHO„ ŒOÖ’ ~°qH˜ J#QÍ ~åA LK«Ûùã≤÷u

=Å# *Ï`«‰õΩ_»∞ ~å[Ü≥∂y ÅHõΔ}ÏÅ∞, =∞Oz ã≤÷ux á⁄O^Œ∞@, ã¨=∂[OÖ’ Q˘Ñ¨Ê ã≤÷u LO_»∞ "åiÖ’

¿ãfiǨÏã¨O|O è•Å∞ Hõey LO_»∞@. Wk Ü«∞O„ «=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# WÅ∞¡ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ Ü«∞O„ «=ÚʼnõΩ

ã¨O|OkèOz# "å\˜ À P^•Ü«∞O á⁄O Œ∞J=HÍâ◊O, D „Ѩ Õâ◊OÖ’ â◊x hK« HÍ=Ù# «# Hõ#fl «‰õΩ¯= ™ê÷~Ú

"åi`À ¿ã=‰õΩÅ`À#∞ qÉèË ŒO, W|ƒO Œ∞Å∞ =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

- 39 -

‰õΩA_»∞ =$+¨Éèí~åtÖ’ :

‰õΩA_»∞ D ~åtÖ’ LO_»QÍ *Ï «‰õΩ#‰õΩ =∞ 茺~°HõO J~Ú# á⁄_»=Ù â◊s~°=Ú HõÅ"å_»∞, ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’

K«Hõ <≥·# #_»=_çHõ Hõeã≤# Éèí~°Î. D HΔ„ «OÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ LK«Ûù J#QÍ TÇâ◊HÎ, ~åÇï LK«Ûù HÍ=Ù# "≥∂ãÑÓi «"≥∞ÿ#

PÖ’K«#Å∞, „ѨHõ # q∞ èŒ∞#~åtÖ’H˜ |∞ èŒ∞x #ѨHÍ~°O =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ «# PÖ’K«##∞ HÍ~°º~°∂ѨO ÃÑ\ì

Ѩiã≤÷`«∞Å∞ =∞#O K«∂_»=K«∞Û. Wk â◊√„‰õΩx ~åt =∞iÜ«Ú ã¨Ç¨Ï[ ‰õΩ@∞O|O ™ê÷#O HÍ=Ù# *Ï`«‰õΩx

‰õΩ@∞O|OÖ’ HõÅǨÅ∞ WO\˜ =Å# ã¨=∞㨺Å∞ U~°Ê_»∞#∞.

‰õΩA_»∞ q∞ èŒ∞#OÖ’ :

q∞ èŒ∞#OÖ’ ‰õΩA_»∞ H˘O « Ñ≤iH˜"å_»x K≥ѨÊ=K«∞Û. ZO Œ∞Hõ#QÍ "≥#∞Hõ~åtÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ LK«Ûù «~åfi «

~åt K«O„ Œ∞_ç ã¨fiˆHΔ„ «O =Å# *Ï «‰õΩ_»∞, x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞H˘#∞@Ö’ W|ƒOk Ѩ_»∞@ K«∂_»=K«∞Û. ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’

Éèí~°Î KåÖÏ ≥eqQÆÅ =ºHÎ, Jx =∞#O K≥ѨÊ=K«∞Û. Éèí~°Î‰õΩ Hõ~å¯@ ~åtx QÆ∞~°∞=Ù LK«Ûù =Å# P^•Ü«∞=Ú ã¨OѨ Œ

ã¨=∞‰õÄ~°∞#x =∞#=Ú K≥ѨÊ=K«∞Û.

‰õΩA_»∞ Hõ~å¯@HõOÖ’ :

‰õΩA_»∞ Hõ~å¯@~åtÖ’ á⁄QÆ_»i, "Õ∞HõáÈ «∞ QÍOcè~°ºO „Ѩ Œi≈OK«∞"å_»∞, #Å¡x ~°OQÆ∞ QÆÅ"å_»∞,

P_»"åi *Ï «HõOÖ’ QÆ∞O„_»x =ÚYO HõÅ"å~°∞ J~Ú LO_»∞#∞. W «x *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î‰õΩ Z‰õΩ¯=QÍ ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞

ã¨fiÉÏ=O Hõey#"å~°∞ J~Ú LO_»∞#∞. ã¨iÜ≥ÿ∞# x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀÖËx =ºHÎQÍ Jxfl Ѩ#∞ÅÖ’ J==∂#=ÚÅ∞

Z Œ∞~°QÆ∞ ÅHõΔ}ÏÅ∞ LO_»∞#∞.

‰õΩA_»∞ ã≤OǨÏOÖ’ :

‰õΩA_»∞ ã≤OÇÏ~åtÖ’ JO Œ"≥∞ÿ# â◊s~°O Hõey#"å~°∞, á⁄QÆ~°∞QÆÅ =ºHÎ, =∞iÜ«Ú "åÇÏ# „Ñ=∂ Œ=ÚÅ∞

Z Œ∞~˘¯#∞ =ºHÎQÍ=Ú hK« QÆ∞}=ÚÅ∞ Hõey# K«~°º á⁄O Œ∞"åxQÆ, „ÑÉèí∞ «fi ãOÉèíOkè « =º‰õΩÎÅ∞ ãO|O èŒ=ÚÅ∞

Hõey LO_»∞@,JkèHõ L+‚=Ú ã¨OÉèíOkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ *Ï «‰õΩ_»∞ Z Œ∞~˘¯#=K«∞Û.

‰õΩA_»∞ Hõ#ºÖ’ :

‰õΩA_»∞ Hõ<åº~åtÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ K«~°‡ãOÉèíO èŒ"≥∞ÿ# ã=∞ãºÅ∞, Hõ_»∞ÑÙ#‰õΩ ãO|OkèOz#

ã¨=∞㨺Å∞, #~åÅ |ÅÇ‘Ï# «, *Ï «‰õΩx «=Ú‡_»∞ «# Ü≥ÚHõ ≥eq Õ@Å^•fi~å èŒ#O#∞ ã¨OáêkOK«∞@

[~°∞QÆ∞#∞. *Ï`«‰õΩ_»∞ Éèí∞^èŒ∞x Ü≥ÚHõ¯ ~åt LO_»∞@ =Å# |∞^èŒ∞_»∞ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# â◊s~°O HõÅ"å_»∞ HÍ=Ù#

*Ï «‰õΩ_»∞ ÖÏ=ÙQÆ LO_»∞ â◊s~°O U~°Ê_»∞#∞. =∞iÜ«Ú =$uÎÖ’ Z‰õΩ¯= ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞ J=HÍâßÅ∞ *Ï «‰õΩ#‰õΩ

U~°Ê_»∞#∞.

- 40 -

‰õΩA_»∞ «∞ÅÖ’ :

‰õΩA_»∞ «∞ÖÏ~åtÖ’ LO_»∞@ =Å# «∞Å~åt â◊√„‰õΩx ã¨O|OkèOz#~åt =∞iÜ«Ú ã≤i ã¨OѨ ŒÅ‰õΩ

JkèѨu J~Ú# ÅH©Δ ‡ Õq â◊√„‰õΩxH˜ JkèѨu HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ ZÅ¡"Õà◊Å èŒ#O Ѩ@¡ "åº"≥∂ǨÏO LO_»∞#∞.

*Ï «‰õΩ_»∞H˜ Pi÷Hõ ã¨OÉèíO èŒ ÖÏ"å ÕgÅ`À Z‰õΩ¯= „áêg}ºO LO_»∞@, «∞Å~åt Éèí K«„HõOÖ’ q"åÇ¨Ï ™ê÷#O

HÍ=Ù# ã¨O™ê~°OÖ’ Z‰õΩ¯= P@∞áÈ@∞¡ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. =∞iÜ«Ú J`åÎ, HÀ_»Å∞ *Ï «‰õΩx =∞ 茺 ã¨Yº «

Ö’Ñ≤OK«∞#∞.

‰õΩA_»∞ =$tÛHõOÖ’ :

‰õΩA_»∞ =$tÛHõOÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ Z‰õΩ¯=QÍHÀÑO K≥O Œ∞ ãfiÉèÏ=O, "≥ÚO_ç «#O, =∞iÜ«Ú

x èŒ∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# =$ «∞ÎÅ∞, Ѩ#∞Å#∞ KÕÜ«∞=Öˇ#<Õ JaèÖÏ+¨. *Ï «‰õΩx ã÷Å=ÚÖ· q"å^•Å∞, *Ï «‰õΩx

ѨO\˜ ã¨=∞㨺Å∞, ™È Œ~°∞Å "≥·~°O #∞ Z‰õΩ¯= ã≤÷~°O KÕÜ«Ú@ =∞#O K«∂_»=K«∞Û. P_»"åi ã¨∞YO H˘~°‰õΩ Z‰õΩ¯=

q"åǨÅ∞ [~°∞QÆ∞@ W|ƒOk Ѩ_»∞@ =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

‰õΩA_»∞ èŒ#ã¨∞ûÖ’ :

‰õΩA_»∞ èŒ#ã¨∞û~åtÖ’ K«Hõ xâ◊s~° â∫+ì=O, H˘O «ÖÏ=Ù, ≥·=ÉèíHÎ, Éèí∞ Œ∞x ã¨O|OkèOz# "åº èŒ∞Å∞,

Jxfl~°HÍÅ É’QÆ=ÚÅ#∞ J#∞ÉèíqOK«∞"å_»∞ JQÆ∞#∞. P_»"åi *Ï «Hõ=ÚÖ’ ‰õΩA_»∞ J#QÍ Éèí~°Î‰õΩ, «~åfi «

ѨÙ\ ì# ™È Œ~°∞#‰õΩ ÃÑ· ÅHõΔ}=Ú#∞ «~åfiu ˆHΔ„ «O, =∞#‰õΩ WHõ _» ‰õΩA_»∞ LK«Ûù Hõ#∞Hõ =∞#O *Ï «‰õΩ_çH˜

ã¨OÉèíOkèOK«# Ѩ~å„Hõ=∂Å∞ áÈ~å@Ѩ\˜=∞Å∞, HÍ=∞â◊HÎ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q *Ï «‰õΩxH˜ ѨiѨÓ~°‚OQÍ ÅaèOK«∞#∞.

‰õΩA_»∞ =∞Hõ~°~åtÖ’ :

D HΔ„ «OÖ’ ‰õΩA_»∞ LK«Û#∞ á⁄Ok# HΔ„ «=Ú HÍ=Ù# =∞Hõ~°OÖ’ ‰õΩA_»∞#fl *Ï «‰õΩÅ∞ „H©_®HÍ~°∞Å∞QÍ#∞,

=∞Å¡Ü≥∂ èŒ∞Å∞QÍ#∞, =∞Hõ~°O #∞Oz ãÎѨ=∞=Ú Hõ~å¯@Hõ=Ú J~Ú##O Œ∞ =Å# giH˜ „Ѩܫ∂}=ÚŠѨ@¡

=∞‰õΩ¯= Z‰õΩ¯=. P_»"åi *Ï «HõOÖ’ ‰õΩA_»∞ Éèí~°ÎHÍ~°‰õΩ_»∞ Hõ#∞Hõ Éèí~°Î LK«Ûùã≤÷uÖ’ LO_»∞#∞.

L^•: *Ï «‰õΩ~åÅ∞ Ü«∂K«Hõ =$uÎÖ’ LO_ç##∞ «#`À L#fl Ѩk ÅHõΔÅ=∞Ok Ü«∂K«‰õΩÅ#‰õΩ JkèѨu

J~ÚLO_»∞#∞. Éèí~°Î‰õΩ J#∞=∂#=Ú Z‰õΩ¯=QÍ LO_»∞#∞. DÜ≥ÚHõ J#∞=∂#O =Å¡ ‰õÄ «∞i rq «OÖ’

Z‰õΩ¯= HõÅ «Å∞ U~°Ê_ç "Õ~ q"åǨÏO U~°Ê_»∞@‰õΩ `À_»Ê_»∞#∞. D *Ï «HõOÖ’ Ñ≤ «Î=Ú#‰õΩ ã¨=∞㨺Å∞O_»∞#∞.

‰õΩA_»∞ ‰õΩOÉèí~åt :

D *Ï «HõOÖ’ ‰õΩA_»∞ ‰õΩOÉèí~åtÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ "≥∞ «ÎQÍ, J=∂Ü«∞‰õΩ_çQÍ HõxÑ≤Oz

Ѩiã≤÷ «∞Å =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ „HÀ èŒ=Ú, P"Õâ◊=Ú#‰õΩ Ö’#∞ J=Ù#∞. ‰õΩOÉèÏxH˜ ã¨ÑÎ=∞=Ú ã≤OǨÏ=Ú JQÆ∞@

- 41 -

=Å# *Ï «‰õΩxH˜ L^•~°QÆ∞}O Z‰õΩ¯= LO_»∞#∞. P_»"åi *Ï «HõOÖ’ ‰õΩA_»∞ Éèí~°ÎHÍ~°‰õΩ_»∞ Hõ#∞Hõ Éèí~°Î‰õΩ

QÆOcè~°=Ú, JO Œ=Ú, ~å[iHõ ÅHõΔ}=ÚÅ∞ L#fl =ºHÎ ÅaèOK«∞#∞. ‰õΩOÉèí=Ú «~°∞"å « HΔ„ «O g∞#O QÆ#∞Hõ ¢ã‘ÎÅ

=Å# Z‰õΩ¯= P^•Ü«∞O =∞iÜ«Ú HÀ~°∞ì q"å^•Å∞ U~°Ê_»@O =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

‰õΩA_»∞ g∞#O :

D HΔ„ «O QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ã¨O|OkèOz# HΔ„ «O QÆ#∞Hõ *Ï «‰õΩ_»∞ Ѩq„ «∞_»∞. *Ï «‰õΩ_»∞ Ѩ~°∞ʼnõΩ LѨHÍ~°O

KÕÜ«∞Hõ áÈ~Ú<å JѨHÍ~°O KÕÜ«∞_»∞. P_»"åi *Ï «HõOÖ’ J~Ú Õ Éèí~°Î L «Î~° k‰õΩ¯#∞Oz, "Õ Œ=∞O„`åÅ∞

ѨiîOK«∞QÍ#∞ =∞#‰õΩ QÀK«iOK«∞#∞. W «xH˜ L=∞‡_ç ‰õΩ@∞O|O LO_»∞#∞. D ˆHΔ„ «O |∞ èŒ∞_»∞ hK« á⁄O Œ∞@

=Å# =$uÎÖ’#∞ q^•ºÉèϺã¨OÖ’#∞ P@OHõ=ÚÅ∞ =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

‰õΩA_»∞ qq èŒ „QÆǨŠHõÅ~ÚHõ =Å¡ U~°Ê_»∞ Ѷe`åÅ∞ :

‰õΩA_»∞, ~°q :

~°q, ‰õΩAʼnõΩ Z@∞=O\˜ Ѷe`åÅ∞_»∞<À ‰õΩ[, ~°qʼnõΩ J@∞=O\˜ Ѷe`åÅ∞O_»∞#∞.

‰õΩ[, K«O„ Œ∞_»∞ :

K«O„ Œ, ‰õΩAʼnõΩ Z@∞=O\˜ Ѷe`åÅ∞O_»∞<À ‰õΩ[, K«O„ Œ∞ʼnõΩ J@∞=O\˜ Ѷe`åÅ∞O_»∞#∞.

‰õΩ[, |∞ èŒ∞_»∞ :

‰õΩ[, |∞ èŒ HõÅ~ÚHõ =Å# q^•ºÉèϺã¨OÖ’ Éèí∂q∞ =º=Ǩ~°OÖ’#∞, Hõx+ìÅÜ«∞O Œ∞ q"å Œ=ÚÅ∞

U~°Ê_»∞#∞. giH˜ Ü«∞O„ « ã¨O|O èŒO J~Ú# q Œº U~°Ê_»∞#∞. giH˜ XHõ „¿Ñ=∞ =º=Ǩ~°O ≥|ƒu#∞#∞.

‰õΩ[, QÆ∞~°∞=Ù :

‰õΩ[, QÆ∞~°∞=Ù W ŒÌ~°∞ q∞„ «∞Å∞, HÍ=Ù# giH˜ ã¨OѨ Œ, JkèHÍ~°O, XѨCÖËx «#O, <åÜ«∞‰õΩx ÅHõΔ}O,

JkèHõ HÀѨ=Ú, "≥ÚO_ç «#O LO_»∞#∞.

L^• : *Ï «‰õΩx KÕuÖ’ _»|∞ƒ LO>Ë Y~°∞Û ÃÑ>Ëì=~°‰õΩ x„ ŒÑ¨@ì Œ∞. W «#∞ =∞#ã¨∞û =∂~°∞ÛHÀ"åÖx

Zxfl ѨÓ[Å∞ KÕã≤# =º~°÷"Õ∞.

‰õΩ[, â◊√„‰õΩ_»∞ :

‰õΩ[, â◊√„‰õΩ_»∞Å =Å# ÉèÏ~°º *Ï «HõOÖ’ XHõ ™È Œ~°∞_»∞ «Ñ¨Êxã¨iQÍ LO_»_»O =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

ÉèÏ~°º "≥ÚO_ç •xQÍ, Hõiî#=∞#ã¨∞û#fl^•xQÍ =∞#O K«∂_»=K«∞Û. ÉèÏ~°º «=Ú‡_»∞ hK«"≥∞ÿ# P_»"åi`À ã¨OѨ~° O

KÕã≤ « ü •fi~å ã¨∞MÏxfl á⁄O Œ∞`å_»∞. D *Ï «‰õΩ~åe Éèí~°Î ~°Ç¨Ïºã¨"≥∞ÿ# Hõà◊Å#∞ á⁄Ok LO_»∞#∞.

L^• : *’ºu+¨O

D *Ï «‰õΩ_çH˜ áêHõâߢãÎO „áêg}ºO, Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞ HõÅ∞QÆ∞#∞, D Ô~O_»∞ „QÆǨÏ=ÚÅ L#fl ™ê÷#O

#∞Oz QÆ∞~°∞=Ù Œ$+≤ì 1,2, ‰õΩ ÖËHõáÈ~Ú<å ã¨O™ê~°O |O èŒ=Ú W|ƒOkH˜ QÆ∞iKÕÜ«Ú#∞.

- 42 -

‰õΩ[, â◊x :

‰õΩA_»∞ =∞# *Ï «HõOÖ’ HÍ=∞â◊HÎx, â◊x =Å# ã¨O™ê~åxfl "å~°ã¨ åfixfl =∞#‰õΩ ≥eÜ«∞*Ë™êÎ~Ú.

‰õΩ[, â◊xÅ∞ Ѩ~°ã¨Ê~° â◊„ «∞=ÙÅ∞. HÍ=Ù# gi HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «HõOÖ’ ã¨O™ê~° ã¨OÉèíOkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞

HõÅ∞QÆ∞#∞. D Ô~O_»∞ „QÆǨŠHõÅ~ÚHõ =Å# Éèí∂ ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ# q"å^•Å∞, =$uÎÖ’ q"å^•Å∞, HÍà◊§‰õΩ

ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, "åǨÏ# „Ѩܫ∂}ÏÅ∞, ѨO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ ‰õΩA_»∞ Éèí~°Î, ™È Œ~°∞_»∞

HÍ~°‰õΩ_»∞ Hõ#∞Hõ ÃÑ· ã¨OÉèíOkèOz# ÅHõΔ}ÏÅ∞ giÜ≥ÚHõ *Ï «HõOÖ’ =∞#‰õΩ QÀK«iOK«∞#∞.

‰õΩA_»∞ ~åǨï=Ù :

‰õΩ[, ~åÇï=Ù =Å# *Ï «HõOÖ’ |O èŒ# Ü≥∂QÆO U~°Ê_»∞#∞. "åÇÏ# „Ñ=∂^•Å∞, ~°HÍÎxH ãO|OkèOz#

ã¨=∞㨺Å∞. ‰õΩ[, ~åǨÏ=Ù { QÆ∞~°∞=Ù J~Ú Õ K«Hõ x áÈbãπ JkèHÍi J=fi_»O. ‰õΩ[, ~åǨï=Ù { â◊x J~Ú Õ

Hͺ#û~ü ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅ∞ ÉèÏ~°º ãO™ê~°ãO|O èŒ"≥∞ÿ# ã=∞ãºÅ∞. ÉèÏ~°º =$uÎH ãO|OkèOz# P@OHÍÅ∞

=∂=∞QÍiH˜ J<å~ÀQƺO. ‰õΩA_»∞ Éèí~°Î, ™È Œ~° HÍ~°‰õΩ_»∞ Hõ#∞Hõ ÃÑ· ã¨O|OkèOz# ÅHõΔ}ÏÅ∞ gi W~°∞=Ùi

*Ï «HõOÖ’ K«∂_»=K«∞Û.

‰õΩA_»∞, ˆH «∞=Ù :

=∞#‰õΩ *Ï «HõOÖ’ â◊x = ü ~åÇï=Ù, ‰õΩ[ = ü H «∞=Ù Jx K≥¿ÑÊ"å~°∞.J~Ú#ÑÊ\H© H «∞=Ù #=„QÆÇÏO

J~Ú<å Ѷe « x~åú~°} =∂~°∞ÊLO_»∞#∞. ‰õΩA Éèí∂q∞ HÍ~°‰õΩ_»∞ H «∞=Ù qǨ~åxH˜ HÍ~°‰õΩ_»∞ HÍ=Ù# Éèí∂q∞Hõ

ã¨O|OkèOz# q"å^•Å∞ U~°Ê_»_»O, ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î ™È Œ~°∞xH˜ ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ «∞Å∞ HõÅ"å~°∞ «=∞ "≥#∞=O\˜

LO_ç, "åi Éèí=OuÖ’ x=ã≤OK«_»O, "åǨÏ#=ÚÅ∞ Hõey Ü«ÚO_»∞@, JkèHõ Y~°∞Û, P «‡Ãã·÷~°ºO Ö’Ñ≤OK«∞@,

HõO\˜ K«∂Ѩ٠W|ƒOk "≥Ú ŒÅQÆ∞ ã¨=∞㨺Å∞ U~°Ê_»∞#∞.

|∞ èŒ∞_»∞ qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ L#flѨC_»∞ WK«∞Û Ñ¶e «O :–

|∞ èŒ∞_»∞ qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ L#flѨC_»∞ U~°Ê_»∞ Ѷe «O :–

|∞ èŒ∞_»∞ "Õ∞+¨~åt :

|∞ èŒ∞_»∞ "Õ∞+~åtÖ’ «# â◊„ «∞=Ù J~Ú# ‰õΩA_»∞ WO\Ö’ L#fl "Õ∞+~åt J#QÍ g∞#~åtH Ô~O_»=~åt

JO>Ë |∞ èŒ∞_»∞ «# hK«"≥∞ÿ# „Ѩ Õâ◊O #∞Oz â◊„ «∞=Ù „Ѩ Õâ◊=Ú#‰õΩ =zÛÜ«Ú<åfl_»∞. HÍ=Ù# q Œº‰õΩ P@OHÍÅ∞,

|∞ èŒ∞_»∞‰õΩ ãO|OkèOz HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ J~Ú# #~°=ÚÅ∞, K«~°‡=Ú, ÉèÏQÆ™êfi=∞º=Ú, Éèí∂q∞, Hõx+ìÅ∞"≥Ú ŒÅQÆ∞#q

*Ï «HõOÖ’ H˘OK≥O W|ƒOk KÕÜ«Ú#∞. J~Ú##∞ ‰õΩA_»∞ Ü«∞O„ « ãOÉèíO èŒ"≥∞ÿ# HÍ~°‰õΩ_»∞ Hõ#∞Hõ Ü«∞O„ «ãOÉèíO èŒO

#∞Oz U ~°Ê_»∞#∞. "Õ∞+¨=Ú#‰õΩ Ô~O_»∞, U_»∞ Wà◊√§ â◊√„‰õΩ_»∞H˜ ã¨O|OkèOzO ≥·<å Wà◊√§ Hõ#∞Hõ P_»"åi #∞Oz,

ã¨=∂[O #∞Oz ã¨Ç¨Ü«∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ *Ï «‰õΩxH˜ ÅaèOK«∞#∞.

- 43 -

=$+¨ÉèíOÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ :

=$+¨ÉèíOÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ «# q∞„ «∞_≥·# â◊√„‰õΩ_»∞ WO\˜Ö’ LO_»∞#∞. D ~åtÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ q^•ºÉèϺã¨OÖ’

≥eq Õ@Å∞ K«∂Ñ≤OK«HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H˜ „| «∞‰õΩ r=#OÖ’ W «x ≥eq Õ@Å∞ |Ü«∞@Ѩ_»∞#∞, q Œº =¸ÅHõOQÍ

ã÷Å=∂~°∞Ê,Physics, Chemistry, English Ö’ ≥·# q+Ü«∂Å∞ ≥Å∞ã∞H˘#∞@, JuHÍ=∞O, ÃÑ· ÅHõΔ}ÏÅ∞ K«∂_»=K«∞Û.

q∞ èŒ∞#OÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ :

q∞ èŒ∞#O Ѩ~å„Hõ=∞O‰õΩ ã¨O|O èŒOz#k. WO Œ∞Ö’ |∞ èŒ∞_»∞ ã¨fiˆHΔ„ «O HÍ=Ù# q^•ºÉèϺã¨O K«Hõ x ѨÙ~À

Jaè=$kú ¢ã‘ÎÅ =¸ÅHõOQÍ W|ƒO Œ∞Å∞ QÆ∞ÑÎ~ÀQÆ=ÚÅ∞ «# ≥eq Õ@Å •fi~å ã=∂[OÖ’ QÆ∞iÎOÑÙ, JO ŒiKÕ «

„Ѩâ◊Oã¨Å∞ á⁄O Œ∞@, =∂@HÍiQÍ LO_»∞#∞. Hõ~å¯@HõO « Œ∞Ѩi~åt HÍ=Ù# «# q ŒºKÕ « *Ï «‰õΩ_»∞ [#∞Å#∞

PHõi¬OK«∞#∞. ã¨ÑÎ=∞O QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ã¨O|OkOz# WÅ∞¡ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩx q Œº QÆ∞~°∞=ÙÜ≥ÚHõ Hõ$ѨLO_»_»O

^•xx =∞#O |∞kú"Õâı+≤ «õ Ü≥∂QÆOQÍ K≥ѨÊ|_»∞ «∞Ok.

|∞ èŒ∞_»∞ Hõ~å¯@Hõ=Ú:

|∞ èŒ∞_»∞ Hõ~å¯@Hõ ~åtÖ’ LO_»∞"åiH˜ q Œº =¸ÅHõ=ÚQÍ "Õ~˘Hõ „Ѩ Õâ◊OH˜ "≥à◊√§@, Hõx+ª ™È Œ~°∞ʼnõΩ

Œ∂~°OHÍ=Ù@, ™È Œ~°∞_»∞ „ÑÉèí∞ «fi L^ÀºQÆO ãOáêkOK«∞@, JHõ _» ¿ã=‰õΩÅ`À W|ƒO Œ∞Å∞, HÍà◊§‰õΩ ãO|OkèOz#

ã¨=∞㨺Å∞, |∞ èŒ∞_»∞ *Ï «‰õΩÅ∞ JO ŒOQÍ L#fl "åi`À „¿Ñ=∞ q"åǨÏO U~°Ê_»∞#∞. |∞ èŒ, K«O„ Œ∞Å#∞ =∞#O

*Ï «HõOÖ’ JuHÍ=∞O ÖË • `å~° «=∞º=ÚÅ∞ ÖËx HÍ=∞O K≥ѨÊ=K«∞Û.

|∞ èŒ∞_»∞ ã≤OǨÏOÖ’ :

|∞ èŒ∞_»∞ ã≤OǨÏ~åtÖ’ LO_»QÆ *Ï «‰õΩ_»∞ ~å[iHõ, q Œº, "Õ Œq Œº g∞ Œ K«Hõ x „áêg}ºO, ã¨ÑÎ=∞O

‰õΩOÉèíO HÍ=Ù# q ŒºÖ’ J «∞º#fl «, W «~°∞Å∞ "≥∞K«∞ÛHÀ ŒQÆæѨiã≤÷u «~°∞"åu HO„ ŒO |∞ èŒ∞x LK«ÛˆHO„ ŒO HÍ=Ù#

q ŒºÅ∞ J «∞º#fl « ™ê÷~Ú, ¢ã‘Î=¸ÅHõOQÍ W|ƒOk, ã÷à◊O Hõeã≤ LO_»∞@, K«Å#z„ «Ñi„â◊=∞Ö’ K«Hõ x ÑÙ~Àaè=$kú,

™È Œ~°∞_»∞, J==∂#=Ú, xO ŒÅ∞, ^•\˜=zÛ# =ºHÎ Jx =∞#O K≥ѨÊ=K«∞Û.

|∞ èŒ∞_»∞ Hõ#ºÖ’ :

|∞ èŒ∞_»∞ Hõ<åº~åt LK«Ûùã≤÷uÖ’ LO_»∞#∞. nxx Éèí„ Œ ѨÙ~°∞+¨ =∞ǨÜ≥∂QÆO Jx JO\Ï~°∞. #∞ Œ∞~°∞

"≥_»Å∞Ê#∞, z=i "ÕÅ∞á⁄_»=ÙQÍ LOQÆ~°O"ÕÅ∞ "≥Ú Œ\˜ Hõ}∞Ѩ٠•@∞@, ™È Œ~°∞xH˜ ¢ã‘Îã¨O`å#O, HõàÏ~°OQÆOÖ’,

HõOÑÓº@~ü ãO|OkèOz# q Œº, kfiuÜ«∂~°÷OÖ’ "≥#∞fl<˘Ñ≤Ê, K«~°‡~ÀQÍÅ∞, |∞[=ÚʼnõΩ ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅ∞,

¢ã‘ÎʼnõΩ |∞∞ «∞ ã¨O|O èŒO =Å# ã¨=∞㨺Å∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

- 44 -

|∞ èŒ∞_»∞ «∞Å~åt :

|∞ èŒ∞_»∞ «∞ÖÏ~åt q∞„ «HΔ„ «OÖ’ LO_»∞@=Å#, â◊√„‰õΩ_»∞ =∞x+≤Ü≥ÚHõ Õ[ã¨∞û‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ HÍ=_»O

=Å# q Œº =Å# *Ï «‰õΩx ≥eq Õ@Å∞ •x^•fi~å HÍ~°ºx~°fiǨÏ}, =∞Oz L^ÀºQÆO HõÅ∞QÆ∞#∞. HÍx D ~åtÖ’

K«O„ Œ∞_»∞ LK«Ûù HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ q Œº H˘~°‰õΩ JkèHõ èŒ#O Y~°∞ÛÃÑ@ì_»O, *Ï «‰õΩx ™È Œ~°∞_»∞ Œ∂~° „Ѩܫ∂}ÏÅ∞

KÕÜ«Ú@, ™È Œ~°∞_»∞ «e¡H˜ ¿ã=KÕÜ«Ú@, «~°∞"åu ™ê÷#O =$tÛHõO Hõ#∞Hõ ~°Ç¨Ï㨺 q+¨Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#

ã¨=∂Kå~°O «fii «QÆu# ¿ãHõiOK«∞@ =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

|∞ èŒ∞_»∞ =$tÛHõ~åtÖ’ :

q Œº‰õΩ P@OHõ=ÚÅ∞, Ü«∞O„ « ѨiHõ~°=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k, ™È Œ~°∞_»∞ L#flKÀ Ü«∞O„ « q Œº Hõey

LO_»∞#∞. *Ï «‰õΩ_»∞#‰õΩ q^•ºÉèíºã=ÚÖ’ H˘O « =∂#ã≤HõOQÍ W|ƒO Œ∞Å∞, q Œº#∞ Éè’kèOK«∞_»OÖ’ D *Ï «‰õΩʼnõΩ

K«Hõ x „áêq}ºO, ã÷ÅO‰õΩ ã¨O|OkèOz# q"å^•Å∞, *Ï «‰õΩ_»∞ K«~°‡ã¨OÉèíO èŒO J~Ú# ~ÀQÍÅ∞, K«kq#

q Œº‰õΩ =$uÎ =Å# ã¨iJ~Ú# P#O ŒO ÖËHõáÈ=Ù@ QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

|∞ èŒ∞_»∞ èŒ#ã¨∞û~åtÖ’ :

*Ï «‰õΩxH˜ "Õ •O «O ã¨OÉèíOkèOz# q ŒºÖ’ K«Hõ x „áêg}ºO, Hõx+¨μªÅ‰õΩ ã≤iã¨OѨ ŒÅ∞, #~°=ÚÅ∞

ãO|O èŒ#Oz# |ÅÇ‘Ï# «, Éèí∂q∞H ãO|OkèOz q"å^•Å∞, *Ï «‰õΩx ÉèÏ~°º •fi~å K«Hõ x WO\x QÆ$ÇÏ„Ñ"Õâ◊=Ú,

"åǨÏ<åÅ∞, q ŒºÖ’ P@OHÍÅ∞, "å‰õΩ¯ ã¨Ê+ì «.

|∞ èŒ∞_»∞ =∞Hõ~°~åtÖ’ :

D ~åtÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ LO_»QÍ *Ï «‰õΩxH˜ Ü«∞O„ « ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ# q Œº, q^•ºÉèϺã¨O H˘~°‰õΩ Ñ¨Ù\ ì#

„Ѩ Õâ◊O = Œ∞Å∞@ JHõ _» J==∂<åÅ∞ =∞iÜ«Ú HÍ~°ºO ã¨Ñ¶ÅO HÍHõáÈ=_»O. ™È Œ~°∞_»∞ ‰õΩ@∞O|O =ke

Œ∂~°O „Ѩ Õâ◊O "≥à◊√§@. Hõx+ª ™È Œ~°∞ʼnõΩ Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞, J==∂#=ÚÅ∞, «e¡QÍiH˜ áê « Éèí=Ou, ã÷ÅO

Hõey LO_»∞@ «O„_çQÍ~°∞ \©K«~üQÍx, [#∞Å∞ «#∞ K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞ =$uÎ KÕÜ«∞_»O =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

|∞ èŒ∞_»∞ ‰õΩOÉèí~åtÖ’ :

D ~åtÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ Ѩiâ’ èŒ# ™ê÷#OÖ’ L<åfl_»x ÉèÏqOKåe. WHõ _» *Ï «‰õΩ_»∞ Ѩk=∞Ok =º‰õΩÎʼnõΩ

XHõ =∂@ •fi~å ã¨=∂ è•#O WK«∞Û â◊HÎQÆÅ"å_»∞. giH˜, gi ™È Œ~°∞ʼnõΩ (Hõx+ª) „ѨÉèí∞ «fi =¸ÅHõOQÍ ã¨Ç¨Ü«∞

ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ ¢ã‘Î =¸ÅHõOQÍ ã≤iã¨OѨ ŒÅ∞, ™È=∞i «#O Hõey#∞O_»∞@, «O„_ç À qÉèË è•Å∞, K«Hõ x "å‰õΩ¯

"≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

- 45 -

|∞ èŒ∞_»∞ g∞#~åt :

|∞ èŒ∞_»∞ g∞#~åtÖ’ hK« „QÆǨÏ=ÚQÍ =∞#O =i‚™êÎ=Ú. HÍ=Ù# *Ï «‰õΩx q ŒºÖ’ ™ê è•~°} ã≤÷u

QÆ∞iOz J «∞º#fl «"≥∞ÿ# q Œº‰õΩ •ifÜ«Ú Ñiã≤÷ «∞Å∞, *Ï «‰õΩxH q Œº^•fi~å ã=∂[OÖ’ Q˘ÑÊ ™ê÷~Ú =º‰õΩÎÅ`À

ѨiK«Ü«∞O =∞iÜ«Ú ™È ŒiH˜ ã¨O™ê~°O W|ƒO Œ∞Å∞ ÉèÏ~°º JkèHõ Y~°∞Û KÕÜ«Ú LO_»∞@. *Ï «‰õΩ#‰õΩ Ü«∞O„ «

ã¨OÉèíOkèOz# q Œº „áêg}ºO ÃÑ ŒÌÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O "≥Ú ŒÅQÆ∞#flq =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

|∞ èŒ∞_»∞ qq èŒ „QÆǨŠHõe~ÚHõ =Å¡ =K«∞Û Ñ¶e`åÅ∞ :

„H˜O Œ\˜ J 蕺ܫ∂Ö’ |∞ èŒ∞x HÍ~°Hõ «º=ÚÅ∞ J~Ú# q Œº#∞ qq èŒ „QÆǨŠ^•fi~å qâı¡+¨} [iyOk.

|∞ èŒ∞_»∞ q∞QÆ « „QÆǨŠHõ~åHõ «fi=ÚÅ∞ PÜ«∂ „QÆǨÏO HõÅ~ÚHõ =Å# =K«∞Û Ñ¶e`åÅ∞ =∞#O „H˜Ok\˜ J 蕺ܫ∞O

^•fi~å ≥Å∞ã¨∞H˘#=K«∞Û.

QÆ∞~°∞„QÆǨÏO :

*Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞„QÆǨÏO Éèí K«„HõOÖ’x qq èŒ~åâ◊√Ö’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ QÆ∞~°∞„QÆǨÏO P è•~°OQÍ

*Ï «‰õΩx â◊s~°O, =Ú‰õΩ¯, J~°KÕuÖ’x ǨÏ$ ŒÜ«∞ˆ~Y ÖËHõ QÆ∞~°∞ˆ~Y =∞iÜ«Ú Pi÷Hõ ã≤÷u, =∞ «ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ#

q+Ü«∞O ã=∂*OÖ’x ¿Ñ~°∞, H©iÎ „Ñu+ªÅ∞, Q“~°=O , Ô~O_»=ãO`å#O, «O„_ç =¸_»=™È Œ~°∞_»∞ ≥Å∞ã∞H˘#=K«∞Û.

QÆ∞~°∞=Ù "Õ∞+¨~åtÖ’ :

D ~åtÖ’ QÆ∞~°∞=Ù «# q∞„ «∞_≥·# ‰õΩA_»∞ WO\’¡ LO_»∞@ =Å# |e+ì"≥∞ÿ# â◊s~°=Ú W Õ ~åtÖ’ â◊x

hK«∞_»∞ HÍ=_»OÖ’ ã¨#fl\˜ á⁄_»=~Ú# â◊s~°O, L+‚=Ú ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ "Õ∞+¨=Ú#‰õΩ 2,7 â◊√„‰õΩ_»∞

ã¨O|OkèOz# ~åâ◊√Å∞ HÍ=Ù# P_»"åix PHõi¬OK«∞#∞.

QÆ∞~°∞=Ù =$+¨Éèí~åtÖ’ :

Wk â◊√„‰õΩ_»∞ ã¨O|OkèOz ~åt HÍ=Ù# =∞ 茺~°Hõ=Ú H˘O « ã¨∂÷ÅHÍÜ«∞=Ú, QÆ∞O„_»x=ÚY=Ú, "å‰õΩ¯

Kå «∞~°º=Ú, JkèHÍ~°∞Å#∞ PHõi¬OK«∞ â◊HÎ, èŒ#HÍ~°‰õΩÖ·# QÆ∞~°∞=Ù ÅH©Δ ‡HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊√„‰õΩ_»∞ WO\’¡ LO_»∞@

=Å# èŒ#Ü≥∂QÍÅ∞Ö’ XHõ Ü≥∂QÆ=ÚQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. D ~åtÖ’ QÆ∞~°∞=Ù «# ã¨<£"≥∂ǨÏ#â◊HÎ =∂@ÅÖ’

~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞, JkèHÍ~°∞Å#∞ K«Å# z„ «=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# "å~°x PHõ@∞ì_»OÖ’ ã≤ ŒúǨÏã¨∞Î_»∞.

"å «=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊x LK«Ûù L#fl~åtÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩx Qͺãπ„\ ˜H± „@|∞Öò =K«∞Û#∞. âßfiã¨HÀâ◊

ã¨O|OkèOz# "åº èŒ∞Å∞ =K«∞Û#∞.

- 46 -

QÆ∞~°∞=Ù q∞ èŒ∞#OÖ’ :

q∞ èŒ∞#O ≥eq Õ@ʼnõΩ JkèѨu J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞ ã¨O|OkèOz# ~åt HÍ=_»O =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ «#

|∞kú |Å=Ú g∞ Œ P è•~°Ñ¨_»∞#∞. |∞ èŒ∞_»∞ "≥·â◊º_»∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩxH˜ á⁄@ì~å=_»O, J~°KÕuÖ’ QÆ∞~°∞ˆ~Y

#∞Oz =∞~˘Hõ ˆ~Y |∞ 茙ê÷#fl=Ú#∞‰õΩ J#flQÍ z=i „"ÕÅ∞‰õΩ ~å=_»O Hõ~å¯@HõO 2= ~åt Hõ#∞Hõ QÆ∞~°∞=Ù

LK«Ûùá⁄O Œ_»O =Å# Pi÷HõOQÍ K«Hõ x ѨÙ~Àaè=$kú [#∞ʼnõΩ „Ñ‘u áê„ «∞_»∞, W «~° ¢ã‘ÎÅ`À ã¨O|O èŒO "≥Ú ŒÖ·#

ÅHõΔ}ÏÅ∞ K«∂_»=K«∞Û.

QÆ∞~°∞=Ù Hõ~å¯@HõO :

D ~åtÖ’ L#fl"åiH˜ ѨHΔH˜ L#fl =Ú‰õΩ¯, K«∂K«∞@‰õΩ K«Hõ x â◊s~°™œ+ìO, *Ï «‰õΩxH˜ QÆ∞~°∞ˆ~Y,

|∞ 茙ê÷#O #∞Oz |Ü«∞Å∞ Õi QÆ∞~°∞™ê÷#=Ú#‰õΩ JO «O J=_»O.x~°O «~° q^•ºÑ¨~î°#O, [#∞ʼnõΩ ã¨O|O èŒO

QÆÅ q ŒºÅ∞ JÉèíºã≤OK«∞"å~°∞. HõѶ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, ÉÏźOÖ’ K«∂K«∞@‰õΩ J<åQÆiHõOQÍ

HõxÑ≤Oz#ÑÊ\H©, ã=∂[OÖ’ J «∞º#fl «"≥∞ÿ# ™ê÷~ÚH "≥o§ «=∞ q ŒºÖ’ ã=∂*Ïxfl ãxflÇ≤Ï «∞Å∞KÕÜ«∞QÆÅ «~°∞.

QÆ∞~°∞=Ù ã≤OǨÏ~åt:

ã≤OǨÏO JO>Ë ã≤OǨÏO =O\˜ =Ú‰õΩ¯ QÆÅ"å_»∞, ~å[iHõ ÅHõΔ}ÏÅ∞ QÆOcè~°OQÍ LO_»∞"å_»∞. «O„_ç

z#fl «#OÖ’ «# Ü≥ÚHõ ¿ã=Å#∞ ã¨=∂[O‰õΩ JOkOK«∞@. *Ï «‰õΩxH˜ XHõ ѨÙ~°∞+¨ ã¨O`å#O Hõey LO_»∞@,

JkèHõ L+‚ã¨=∞㨺Å∞, #~åÅ |ÅÇ‘Ï# «, ã¨=∂[OÖ’ Q“~°= =º‰õΩÎÅ HõÅ~ÚHõ =∞iÜ«Ú ã¨Ç¨ÏHÍ~°OÖ’ QÆ∞~°∞ˆ~Y

#∞Oz XHõ ˆ~Y ~°q ™ê÷#OÖ’H˜ "≥à◊√§@, *Ï «‰õΩ_»∞ ~åA J~Ú##∞, *Ï «‰õΩx «O„_ç „ÉÏǨχ}∞x =Öˇ

™êufi‰õΩ_»∞JQÆ∞#∞.

QÆ∞~°∞_»∞ Hõ#º ~åtÖ’ :

QÆ∞~°∞=Ù |∞ Œ∞_»∞ LK«Û L#fl ~åã≤Ö’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ J «∞º#fl «"≥∞ÿ# ≥eqQÆÅ"å_»∞. HõѶ

ã¨=∞㨺Å∞ HõÅ"å_»∞, "≥ÚO_ç"å_»∞, ¢ã‘Î =Å# ÉèÏkèOѨѨ_»∞"å_»∞, «O„_ç ã¨Ç¨ÏHÍ~°O, JkèHÍ~°∞Å ã¨Ç¨ÏHÍ~°O,

ÅaèOz# "å_»∞. Pi÷Hõ ã¨O|O èŒ"≥∞ÿ# =º‰õΩÎÅ∞ HõÅ"å_»∞, K«Ñ≤q∞_ç =Ú‰õΩ¯, ÖÏ=Ù, =∞ 茺~°Hõ"≥∞ÿ# á⁄_»=Ù, <À~°∞

ÃÑ ŒÌk HõÅ"å_»∞, ѨO_»¡ W|ƒOk HõÅ"å_»∞, "åǨÏ# „Ѩ=∂ ŒO á⁄Oz LO_»∞@, *Ï «‰õΩx ™È Œ~°∞Å`À Z_»ÉÏ@∞

HõeyLO_»∞@ ‰õΩ@∞O|=Ú#‰õΩ ¿ã= KÕÜ«Ú"å_»∞ JQÆ∞#∞.

QÆ∞~°∞_»∞ «∞ÖÏ~åtÖ’ :

«∞ÖÏ~åtÖ’ =∞ 茺"≥∞ÿ# á⁄_»=Ù, uO_çѨ@¡, ¢ã‘ÎÅѨ@¡, Œ∞ã¨∞ÎÅѨ@¡ "åº"≥∂ǨÏO, Z‰õΩ¯=, „Ѩܫ∂}O

KÕÜ«Ú"å_»∞, Y~°∞ÛÃÑ@∞ì"å_»∞, ã≤÷~°=∞#ã¨∞ûÖËx"å_»∞, "≥ÚO_ç"å_»∞, J<å~ÀQƺ"≥∞ÿ# «O„_ç, H˘_»∞‰õΩ Hõey#"å_»∞,

HõѶ~ÀyQÍ#∞, Hõà◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz# ~ÀQÆ=Ú HõÅ"å_»∞, JkèHÍ~°∞Å∞ Ü≥ÚHõ ã¨Ç¨Ü«∞O á⁄O Œ∞"å_»∞ JQÆ∞#∞.

- 47 -

QÆ∞~°∞=Ù =$tÛHõOÖ’ :

Wk ‰õΩA#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „Ѩ Õâ◊O ‰õΩA_»∞ QÆ∞~°∞=Ù. WHõ _» L+‚O‰õΩ ã¨OÉOkèOz# ã¨=∞㨺Å∞,

=$uÎÖ’ ™ê#∞‰õÄÅ « ÖËHõáÈ=_»O, J «∞º#fl =º‰õΩΊѨiK«Ü«∂Å∞, ã÷Å q"å^•Å∞, "≥∂HõΔO H˘~°‰õΩ «Ñ≤OK«_»O,

Pi÷Hõ q"å^•Å∞, Y~°∞ÛÃÑ@ì@‰õΩ W+ìѨ_»q#"å_»∞. «e¡ À qÉèËkèOK«∞"å_»∞, ~°HõÎ =~°‚ â◊s~°O HõÅ"å_»∞, ™È Œ~°∞Å∞

K«Hõ x Pi÷Hõ ã≤÷u á⁄O Œ∞@, a.Ñ≤ JkèHõO J=Ù@, "≥Ú ŒÅQÆ∞ ã¨=∞㨺Å∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.ÉèÏ~°º ≥eq HõÅk

J~ÚLO_»∞#∞.

QÆ∞~°∞=Ù èŒ#ã¨∞ûÖ’ :

á⁄_»=Ù J~Ú# =ÚHõ HõÅ"å_»∞, Õ[ã¨∞û HõÅ"å_»∞, ‰õΩAx HÍ~°Hõ «fiÅ∞ J~Ú# ã÷Å=ÚÅ∞, Ѩà◊√§,

Z=ÚHõÅ∞, q"å^•Å∞ "≥Ú ŒÅ~Ú# "å\˜ ^•fi~å èŒ# ã¨Oáê Œ#. ÉèÏ~°º „HÀ èŒO HõÅ^•xQÍ#∞, K«Hõ x HÍ~°º

ã¨=∞~°÷`«, q"å^•Å∞, Pi÷Hõ Jaè=$kú `«O„_çH˜ ã¨=∂[OÖ’ ¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ìÅ∞, ™êufiHõ`« "≥Ú^ŒÖˇ·#q =∞#O

QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

QÆ∞~°∞=Ù =∞Hõ~°OÖ’ :

q∞ èŒ∞#~åt JkèѨu â◊x Hõ#∞Hõ *Ï «‰õΩ_»∞ â◊xH˜ ã¨O|OkèOz# "å «=Ú, 7= ~åt K«O„ Œ∞_»∞ HÍ=Ù#

K«O„^Œ∞_»∞ ã¨O|OkèOz# HõѶ¨=Ú ã¨=∞㨺Å∞, D ~åtÖ’ ‰õΩA_»∞ LK«ÛùHõ#∞Hõ, „HÀ^èŒ=Ú, HõO_»Å∞ uiy#

â◊s~°=Ú, J„QÆAxH˜ Pi÷HÍaè=$kú, =$uÎ hu xÜ«∞=∂Å∞`À ѨxKÕÜ«Ú@, *Ï «‰õΩxH˜ ‰õΩAx =Å# xO ŒÅ∞

J#QÍ |O èŒ∞=ÙÅ∞ ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞, Jáê~°÷O KÕã¨∞H˘#∞@ QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

QÆ∞~°∞=Ù ‰õΩOÉèíOÖ’ :

‰õΩOÉèíO Ѩiâ’ èŒ#‰õΩ ã¨O|OkOz# ~åt HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ D ~åtÖ’ Ѩiâ’ èŒ# g∞ Œ Pã¨HÎ, â◊x

ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞, „ѨÉèí∞ «fi, ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O Pi÷HõOQÍ =ÚO Œ∞ JO["ÕÜ«Ú@, ã¨#flx

á⁄_»"≥·# â◊s~°O, Hõx+¨μªÅ∞, ÉO èŒ∞=ÙÅ∞, ¿ãflÇ≤Ï «∞Å∞ èŒ#^•Ç¨ÏO Hõeã≤# =º‰õΩÎÅ∞QÍ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

QÆ∞~°∞=Ù g∞#OÖ’ :

g∞#~åt *Ï «‰õΩxH˜ ã¨fiˆHΔ„ «O. HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ WHõ _» "Õ Œ âߢãÎ=ÚʼnõΩ, =∞ «=Ú#‰õΩ ã¨OÉèíOkèOz#

K« Œ∞=ÙÅ g∞ Œ Pã¨HÎ, "≥∂HõΔO H˘~°‰õΩ „áê‰õΩÖÏ_»∞@, K≥qH˜, K«~°‡O‰õΩ, Éèí∞[O‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ =∞#O

QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

- 48 -

QÆ∞~°∞ „QÆǨÏO qq èŒ „QÆǨŠHõe~ÚHõ =Å# WK«∞Û q=~åÅ∞ :QÆ∞~°∞=Ù – ~°q :

QÆ∞~°∞=Ù ~°q HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ H˘O « L„ ÕHõO HõÅ"å_»∞, ~åA=O\˜ ÅHõΔ}=ÚÅ∞ HõÅ"å_»∞,

L^•~°ã¨fiÉèÏ=O HõÅ"å_»∞, «O„_ç ™êufiHõ ã¨fiÉèÏ=OQÍ#∞, ™È Œ~°∞Å∞ ™È=∞~°∞Å∞QÍ#∞, ÉèÏ~°º J<å~ÀQƺOQÍ#∞

x~°‚Ü«∞O «fii «QÆu# fã¨∞HÀÖËHõáÈ=Ù@ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

QÆ∞~°∞=Ù – K«O„ Œ :

(K«O„ Œ – QÆ∞~°∞=٠Ѷe`åÅ∞ K«∂_»O_ç)

QÆ∞~°∞=Ù – ‰õΩ[ :

(‰õΩ[ – QÆ∞~°∞=٠Ѷe`åÅ∞ K«∂_»O_ç)

QÆ∞~°∞=Ù – |∞ èŒ :

(|∞ èŒ – QÆ∞~°∞=٠Ѷe`åÅ∞ K«∂_»O_ç)

QÆ∞~°∞=Ù – â◊√„‰õΩ_»∞ :

( èŒ# Ü≥∂QÆO‰õΩ ã¨O|OkèOz# J 蕺ܫ∂Å∞ K«∂_»O_ç)

QÆ∞~°∞=Ù – â◊x :

(=$uÎH˜ ã¨OÉèíOkèOz# P 蕺ܫ∞OÖ’ Ѷe`åÅ∞ K«∂_»O_ç)

QÆ∞~°∞=Ù – ~åǨï=Ù:

(q ÕjÜ≥∂QÆO ã¨O|OkèOz# J 蕺ܫ∂Å∞ K«∂_»O_ç)

QÆ∞~°∞=Ù – ˆH «∞=Ù :

("≥∂HõΔO Ü≥∂QÆOÖ’x J 蕺ܫ∞O K«∂_»O_ç)

â◊√„‰õΩ_»∞ qq èŒ ~åâ◊√ÅÖ’ LO_»QÍ U~°Ê_»∞ ѨiK«Ü«∂Å∞ :

â◊√„‰õΩ_»∞ ¢ã‘ÎʼnõΩ [#HÍ~°‰õΩ_»∞, JHõ #∞, ÉèÏ~°º, HÀ_»ex ã¨∂zOK«∞"å_»∞, ã¨∞Yã¨OѨ ŒÅ‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞.

ã¨∞Y=Ú#‰õΩ , ã≤i ã¨OѨ ŒÅ‰õΩ "åǨÏ#=ÚÅ∞, QÆ$ǨÏ=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞, â∫~°º=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞, K«ÔH¯~°"åºkèH˜,

=¸„ «Ñ≤O_»=ÚÅÖ’ „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞ ~°HõÎ=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ "Õ∞+¨~åtÖ’ :

"Õ∞+¨~åt J#QÍ K«„Hõ=iÎ ™ê÷#=Ú. D ~åtÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ LO>Ë P_»"åi *Ï «HõOÖ’ HõàÏHÍ~°∞Å

=O\˜=ÚMO, K«∂K«∞@‰õΩ PHõi¬OK«∞ ~°∂Ѩ=Ú, «‰õΩ¯=„â◊=∞ Z‰õΩ¯= èŒ#ã¨Oáê Œ#, =∞Oz ‰õΩ@∞O|O, Pi÷Hõ

ã≤÷u #∞Oz =K«∞Û@, L+‚ ã¨O|O èŒO J~Ú# "åº èŒ∞Å∞, HÍà◊§‰õΩ ã¨OÉèíOkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, =∂#ã≤HõOQÍ

XuÎ_»∞Å#∞ Z Œ∞~˘¯#ÖËHõáÈ=Ù@ ÅHõΔ}ÏÅ∞ K«∂_»=K«∞Û.

- 49 -

â◊√„‰õΩ_»∞ =$+¨Éèí~åtÖ’ :

â◊√„‰õΩ_»∞ =$+¨Éèí~åtÖ’ ã¨fi™ê÷#OÖ’ LO\Ï_»∞. ~å[iHõO, K«Hõ x Pi÷Hõ ã≤÷u, "åǨÏ#O, WÅ∞¡, ™È Œi,

¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ QÆ∞O„_»x =ÚYO PHõ@∞ìHÀQÆÅ ~°∂ѨO, Y~°∞Û Z‰õΩ¯= ÃÑ@∞ì@, «O„_çH˜ H˘OK≥O W|ƒO Œ∞Å∞,

Éèí=O «∞ÅÖ’ x=ã≤OK«∞@, "åǨÏ#=ÚÅÖ’ ã¨OK«iOK«∞@, "åH±Kå «∞~°ºO Hõà◊ÅÖ’ „áêg}ºO. gi WO\˜Ö’

K«O„ Œ∞_»∞ LK«ÛùQÍ =Ù#fl «e¡, LK«ÛQÍ#∞, WO\˜ ÃÑ·# "åi Ü≥ÚHõ „ѨÉèÏ=O LO_»∞#∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ q∞ èŒ∞#O :

H˘O «ÖÏ=ÙQÆÅ *Ï «‰õΩ~åÅ∞, Y~°∞Û ÃÑ@∞ì@, *Ï «‰õΩx Ü≥ÚHõ ≥eq Õ@Å∞ ã¨=∂[OÖ’ „Ѩ"ÕtOz

« •fi~å "åi =∞#fl#Å∞ á⁄O Œ∞#∞. ‰õÄ «∞~°∞¡ KåÖÏ ã∞xfl « ãfiÉèÏ=O HõÖ"å~°∞, "åºáê~°O KÕÜ«∞_»OÖ’ ã≤ ŒúÇÏãÎ_»∞,

K«Hõ x èŒ# ã¨Oáê Œ#, =∞QÆ"åiH˜ =K«∞ÛÉèÏ~°º H˘O « Jxfl <å‰õΩ =∂„ «"Õ∞ K≥O^•e J#∞ ã¨fiÉèÏ=O LO_»∞#∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ Hõ~å¯@HõO :

â◊√„‰õΩ_»∞ Hõ~å¯@HõOÖ’ =ÙO_»∞@ Ü≥ÚHõ â◊HÎ HõÅ∞QÆ∞@, ÉèÏ~°º K«Hõ x èŒ#ã¨Oáê Œ#, J<å~ÀQƺO,

Ô~O_»= Hõ~å¯@HõO J#QÍ ã≤OǨÏO •x ã¨OÉèíOkèOz#k HÍ=Ù#, •x „ѨÉèÏ=O •fi~å èŒ# ã¨Oáê Œ#, ã¨ÑÎ=∞O

=∞Hõ~°O ã¨O|OkèOz#k HÍ=Ù# ¿ã=‰õΩÅ g∞ Œ JkèѨu J=fi_»O, K«O„ Œ∞_»∞ WÅ∞¡ HÍ=Ù# J «ÎQÍi`À "åiH˜

ã¨iS# ã¨O|O è•Å∞ ÖËHõáÈ=Ù@ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q [~°QÆ=K«∞Û. K«O„ Œ∞_»∞ Ü≥ÚHõ ~åt HÍ=Ù# „Ѩu ѨxÖ’

J#∞=∂#O, J|„ Œ «, ~åtÖ’ ‰õΩA_»∞ |∞ èŒ∞_»∞ â◊„ «∞=Ù HÍ=Ù#, ‰õΩAxH˜ |∞ èŒ∞_»∞ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞

=∞#O K«∂_»=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ ã≤OǨÏOÖ’ :

â◊√„‰õΩ_»∞ ~å[ºOÖ’ LO_»∞@ =Å#, „ѨÉèí∞ «fiO =Å#, ¿ãflÇ≤Ï «∞Å =Å# ã¨Ç¨ÏHÍ~°O, Hõiî# Ѩ Œú «∞Å∞,

‰õΩ=∂~°∞_»∞ KåÖÏ ¿Ñ~°∞„Ѩu+ªÅ∞ QÆÅ ‰õΩ@∞O|OÖ’H˜ "≥à◊√§@, J Õq èŒOQÍ K≥Ö¡Å∞#∞ =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

Ô~O_»=k Hõ#º HÍ=Ù# D ~åtÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ ã¨fiˆHΔ„ «O, LK«Ûù ˆHΔ„ «O HÍ=Ù# *Ï «‰õΩʼnõΩ W «~°∞Å#∞ PHõi¬OK«∞

≥eq Õ@Å∞, "åǨÏ#O, ¿ã= KÕÜ«Ú ã¨fiÉèÏ=O =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ – Hõ#ºÖ’ :

â◊√„‰õΩ_»∞ D ™ê÷#OÖ’ hK« á⁄Ok#"å_»∞. HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ QÆ∞~°∞K«∂ѨÙHÍHõáÈ~Ú# *Ï «HõOÖ’ ÉèÏ~°º

=Å# ã∞Y=O «OQÍ#∞, Œ∂~°O JQÆ∞@, J<å~ÀQƺO, "åH± À+=Ú, ÖÏ=ÙHÍ=_»O, =∂Ü«∂ "≥∂ÇÏ=ÚÖ’ LO_»∞@,

=∂#ã≤Hõ |ÅO ÖËHõáÈ=Ù@, «~°∞"åu ~åt «∞Å HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ kfifÜ«∂~°÷OÖ’ D ÅHõΔ}ÏÅ∞ =∂ã≤áÈ~Ú

ã¨∞YOQÍ LO_»∞@ [~°∞QÆ∞#∞.

- 50 -

â◊√„‰õΩ_»∞ «∞ÅÖ’ :

â◊√„‰õΩ_»∞ «Å~åtÖ’ ã¨fiˆHΔ„ «O LO_»∞ HÍ=Ù# *Ï~°=O «∞_»∞, H˘O «HÀѨO, K«Hõ x L`åûǨÏO, "åǨÏ<åÅ∞,

WÅ∞¡ J=ã¨~°O‰õΩ q∞Oz Y~°∞ÛÃÑ@∞ì@, K«Hõ x Pi÷Hõã≤÷ux =∞#O K«∂_»=K«∞Û. HÍx K«O„ Œ∞_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ WO\˜Ö’

LK«ÛùHÍ=Ù# «fi~°Ñ¨_ç =∂\Ï¡_»∞ ã¨fiÉèÏ=O, HÍx «#"å~°∞ ÉÏQÆ∞O_»∞@‰õΩ Z‰õΩ¯= Hõ$+≤ KÕÜ«∞_»O K«∂_»=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ =$tÛHõOÖ’:

"åx *Ï «HõO „ѨHÍ~°O Ñ≤ å=∞Ǩïx a_»¤ K«xáÈ=ÙJ=HÍâßÅ∞, áêÅ∞ ÖËHõáÈ=Ù@, L+‚=Ú#‰õΩ ã¨O|O èŒ

ã=∞ãºÅ∞, ã÷Å q"å^•Å∞, WO\ q"å^•Å∞, ‰õΩA_»∞ WO\Ö’ â◊x hK«∞_»∞ HÍ=Ù# ÉèÏ~°º‰õΩ Hõà◊§‰õΩ ãO|OkèOz#

ã¨=∞㨺Å∞, ã¨#flx â◊s~°O, Ô~O_»=™ê÷#O QÆ∞~°∞=Ù HÍ=Ù# •xÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ LKèåÛk rq «O ÃÑ· „ѨÉèÏ"åÅ∞ KåÖÏ

kfifÜ«∂~°÷OÖ’ =∞#O „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ èŒ#ã¨∞ûÖ’ :

â◊√„‰õΩ_»∞ èŒ#ã¨∞ûÖ’ L#fl *Ï «‰õΩÅ∞ KåÖÏ JO ŒO J~Ú#"å~°∞, Ô~O_»= WÅ∞¡ =∞Hõ~°O HÍ=Ù# "å‰õΩ¯Ö’

ã¨Ê+¨ì`«, *Ï`«‰õΩ_»∞ `«# ÉèÏ~°º‰õΩ HõѶ¨=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# J<å~ÀQƺO, QÆ~°ƒù„âß==ÚÅ∞, q^•ºÉèϺã¨OÖ’

P@OHÍÅ∞. giH˜ J~°KÕuÖ’ â◊√„Hõ ˆ~Y =ÅÜ«∞O #∞Oz QÆ∞~°∞ ˆ~Y‰õΩ =∞~˘Hõ ˆ~Y Ѩܫ∞xOK«∞@. =∞x+≤

K«∂K«∞@‰õΩ (K«OѨÅ∞) |∞QÆæÅ∞ =Ú‰õΩ¯‰õΩ ŒQÆæ~°QÍ LO_»∞@ QÆ=∞xOK«=K«∞Û.¢ã‘Î ã¨O`å#O JkèHõO JQÆ∞@ JK«@

QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ – =∞Hõ~°O:

â◊√„‰õΩ_»∞ =∞Hõ~°O LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ JO ŒOQÍ LO_»∞@, ‰õΩA_»∞ LK«Ûù Hõ#∞Hõ Z„~°x =~°‚=Ú

Hõ~å¯@HõO, ã¨ÑÎ=∞~åt Hõ#∞Hõ HõѶ=Ú, "å «=ÚÅ`À W|ƒOkѨ_»∞@. g~°∞ èŒ#=Ú#∞ Y~°∞ÛÃÑ>Ëì"å~°∞. g~°∞ XHõ

q+¨Ü«∞=Ú#∞ KåÖÏ ã¨∞n~°…OQÍ Ñ¨ijeOz x~°‚Ü«∞O fã¨∞H˘O\Ï~°∞. "å~°∞ ZѨÙ_»~Ú# ã¨iÜ≥ÿ∞# x~°‚Ü«∞O

fã¨∞H˘#Hõ, J#∞=∂#O`À ÖËxáÈx ã¨=∞㨺Å∞ ≥zÛÃÑ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ – ‰õΩOÉèíOÖ’ :

*Ï «‰õΩÅ∞ =∞ 茺~°Hõ=Ú J~Ú# Z «∞Î, ~å[iHõ ÅHõΔ}ÏÅ∞, *Ï «‰õΩ~åÅ∞ J~Ú Õ ÃÑO_ç¡ J~Ú# 2=

ã¨OIIÖ’<Õ K«Hõ x Pi÷HõOQÍ Z Œ∞QÆ_®xH˜ gÅ∞O@∞Ok."å~°∞ „Ѩ èŒ=∂~°÷OÖ’ Pi÷HõOQÍ H˘O « ã≤÷~° «fiO Ö’Ñ≤Oz

LO_»∞#∞. ‰õΩOÉèíO ѨijÅ# ™ê÷#O Hõ#∞Hõ, ã≤OǨÏO ~å[º™ê÷#O Hõ#∞Hõ "å~°∞ «fi~°Ñ¨_ç =∂\Ï¡_»~°∞ =∞iÜ«Ú

HÍ~°ºx~°fiǨÏ}Ö’ ã≤ ŒúǨÏã¨∞ÎÅ∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ g∞#OÖ’ :

g∞#~åt â◊√„‰õΩ_»∞ LK«Ûù Hõ#∞Hõ •xx =∂Å=º ÑÙ~°∞+Ü≥∂QÆO U~°Ê_ç Ü≥∂QÆO ÑiÑÓ~°‚O J#∞ÉèíqO «∞~°∞.

ã¨=∞ãÎO |∞ èŒ HΔ„ «O Hõ#∞Hõ H˘OK≥O ÖÏ=ÙQÍ LO_»∞@, Ô~O_»=k ‰õΩ[ˆHΔ„ «O Hõ#∞Hõ H˘O « `˘O Œ~°áê@∞ =∂@,

ã¨=∂[OÖ’ Q“~°= =º‰õΩÎÅ`À ã¨O|O è•Å∞, H «∞=Ù „ѨÉèÏ=O =Å# Z‰õΩ¯= ≥·= ÉèíHÎ, |∞ èŒ∞_»∞ hK« HÍ=Ù# Hõiî#

=∞#ã¨∞ Hõey LO_»∞@ W «~°∞Å#∞ «=∞"åiQÍ ÉèÏqOz «=∞"å~°Å#∞ W «~°∞Å∞QÍ ÉèÏq™êÎ~°∞.

- 51 -

ѨOK«=∞ =∞ǨѨÙ~°∞+¨ Ü≥∂QÍÅ∞

‰õΩ[, |∞ èŒ, QÆ∞~°∞, â◊√„Hõ =∞iÜ«Ú â◊x „QÆÇÏO LK«Ûù ã≤÷ «∞Å HÍ~°}=ÚQÍ D ÑOK« =∞ÇÑÙ~°∞+Ü≥∂QÍÅ#∞

K«∂_®e.

~°∞zHõ Ü≥∂QÆ=Ú : ‰õΩAx LK«Ûã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. *Ï «‰õΩxH˜ áÈ\©ÅÖ’ <≥QÆ∞æ‰õΩ ~å=Åã≤#

ÅHõΔ}=ÚÅ∞, è≥·~°º=Ú, Sâ◊fi~°º=Ú, ã¨fiÜ«∞O Hõ$+≤Ö’ Jxfl á⁄O ≥ Œ~°∞. ‰õΩA_»∞, "Õ∞+¨, =$â◊ÛHõ, =∞Hõ~°=ÚÅÖ’

LO_ç# D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

Éèí„ ŒÜ≥∂QÆ=Ú : |∞ èŒ∞x LK«Ûùã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. *Ï «‰õΩx "åHõÊ@∞ «fi=Ú, "Õ Œ q*Ï˝#=ÚÅ∞,

n~å…Ü«ÚѶ∞#∞ LO_»∞#∞. |∞ èŒ∞_»∞ LK«Ûù ã¨fiˆHΔ„ «=ÚÖ·# Hõ#º q∞ èŒ∞#=ÚÅÖ’ á⁄Ok# D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

Ç≤ÏOã¨Ü≥∂QÆ=Ú : QÆ∞~°∞x LK«Ûùã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. =∞ èŒ∞~° HõO~î° èŒfix, èŒ~°‡=∂~°æ=ÚÖ’ L^•~°

ã¨fiÉèÏ==ÚÖ’ Ü≥∂QÆ∞Å`À, *Ï˝#∞Å`À =∞Oz ã¨OÉèíO èŒ ÉÏO èŒ=º=ÚÅ∞ LO_»∞#∞. ~å[H©Ü«∞=ÚQÍ ‰õÄ_® =∞Oz

¿Ñ~°∞ LO_»∞#∞. QÆ∞~°∞=Ù èŒ#ã¨∞û, g∞#, Hõ~å¯@Hõ ~åâ◊√ÅÖ’ =Ù#flKÀ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

=∂Å=º Ü≥∂QÆ=Ú : â◊√„‰õΩx LK«Ûùã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. ã¨Ow « ™êÇ≤Ï «º=ÚÅ Ü«∞O Œ∞ qѨs «"≥∞ÿ#

Jaè~°∞z PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# PHÍ~°=Ú ~°Hõ~°HÍÅ PÉèí~°}ÏÅ∞ èŒiOz =∞O^•~°O, â◊√„‰õΩ_»∞, =$+Éèí, «∞Å g∞#=ÚÅÖ’

á⁄Ok# D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

â◊tÜ≥∂QÆ=Ú : â◊x LK«Ûùã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. â◊s~° ~°OQÆ∞ «yæ ã¨#flQÍ LO_ç ã¨fiÜ«∞O Hõ$+≤Ö’ =$kú

K≥O Œ XHõ „QÍ=∞=Ú#‰õΩ JkèHÍiQÍ ÖË • TiÃÑ ŒÌQÍ (JkèѨu, J 茺‰õΔΩ_»∞) LO_ç â◊„ «∞=ÙÅ#∞ =ÚѨCuѨÊÅ∞

ÃÑ>ì Œ~°∞. â◊x„QÆǨÏ=Ú =∞Hõ~°, ‰õΩOÉèí, «∞Ö~åâ◊√ÅÖ’ L#flKÀ â◊tÜ≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

ã¨∞#á¶êÜ≥∂QÆ=Ú : K«O„ Œ∞#∞Oz Ô~O_»∞ WO\˜Ö’ â◊x„QÆǨÏO H͉õΩO_® "Õ~˘Hõ „QÆǨÏO L#fl^•xx ã¨∞#á¶êÜ≥∂QÆO

JO\Ï~°∞. ^•x=Å# *Ï «‰õΩ_»∞ ≥eqQÆÅ"å_»∞, ~å[iHõ =∂~°æ=ÚÅ ^•fi~å ã¨OáêkOK«∞"å_»∞, ~°q L#fl

J<åºÜ«∞=∂~°æO ^•fi~å ã¨OáêkOK«∞"å_»∞.

J#™ê Ü≥∂QÆO : K«O„ Œ∞x #∞Oz ~°q„QÆǨÏO H͉õΩO_® U ≥·<å „QÆǨÏO L#fl ^•xx J#™ê Ü≥∂QÆO JO Œ∞~°∞.

^•x *Ï «‰õΩ_»∞ Pi÷HõOQÍ, ¿Ñ~°∞ ≥K«∞ÛH˘#∞@, ~ÀQÆO #∞Oz «fi~°QÍ HÀÅ∞H˘#∞@, ~°q „QÆǨÏO L#fl ã¨Oáê Œ#

^•fi~å =K«∞Û Œ#O#∞ J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# Ѩ#∞ʼnõΩ Y~°∞ÛÃÑ@∞ì@.

- 52 -

ˆHO„ Œ Œ∂=∞ Ü≥∂QÆ=Ú : K«O„ Œ∞xH˜ W~°∞"≥·Ñ¨ÙÖÏ U „QÆǨÏO ÖËHõáÈ\O #∞ =∞#O HO„ Œ Œ∂Ѩ Ü≥∂QÆO =e¡™êÎ~°∞.

^•x =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ Jxfl Ü≥∂QÆ=ÚʼnõΩ Ç¨ÏiOz"ÕÜ«Ú#∞.

"ÕtÜ≥∂QÆ=Ú : ~°q Ô~O_»= WO\˜ #∞O_ç K«O„ Œ∞_»∞ HÍHõ "Õ~˘Hõ „QÆǨÏO LO_»∞@. ÅHõΔ}ÏÅ∞: K«Hõ x K« Œ∞=Ù,

L#fl «ã≤÷u, =∞Oz ã≤÷u ÖËHõáÈ~Ú##∞, "Õ~˘HõiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_»=Öˇ#<Õ PÖ’K«# Hõey LO_»∞@.

"åt Ü≥∂QÆ=Ú : ~°q„QÆǨÏO K«O„ Œ∞_»∞ H͉õΩO_® =∞~˘Hõ„QÆǨÏO 12= WO@ LO_»∞@. ã¨O`å#O Pi÷HõOQÍ

=ÚO Œ∞‰õΩ Z Œ∞QÆ∞@, 㨠üã¨OÉèíO è•Å∞, Ñ≤„`åi˚ «O g∞ Œ P è•~°Ñ¨_»‰õΩO_» LO_»∞@, K«O„ Œ∞_»∞ L#fl Ñ≤„`åi˚ «O

PtOK«∞@.

HÍÅã¨~°ÊÜ≥∂QÆ=Ú / ^À+¨=Ú :

=∞#O ѨÙ~å}ÏÅÖ’ D ~åǨïˆH «∞=ÙÅ QÆ∞iOz XHõ Hõ äŒ HõÅ Œ∞. J=∞$ «=Ú H˘~°‰õΩ ~åHõΔã¨∞Å∞,

^Õ=`«Å∞ áêÅã¨=Ú„^Œ=Ú#∞ zÅ∞‰õΩK«∞O_»QÍ, J=∞$`«=Ú ÅaèOK≥#∞. ^•x H˘~°‰õΩ ^Õ=`«Å∞,~åHõΔã¨∞Å∞

HõÅÇ≤ÏOK«™êyi. JѨC_»∞ q+¨μ‚=Ù "≥∂Ç≤Ïx J=`å~°=Ú èŒiOz Õ= «Å#∞, ~åHõΔã¨∞Å#∞ "Õ~°∞"Õ~°∞ =~°∞ã¨ÅÖ’

‰õÄ~°∞ÛO_»Éˇ\ì, J=∞$Ï «=Ú ã¨=∂#=ÚQÆ JO ŒiH˜ ѨOz ÃÑ>ì Œ#x K≥ÃÑÊ#∞. HÍx =ÚO Œ∞ Õ= «Å∞ ‰õÄ~°∞Û#fl

=~°∞ã¨Ö’ J=∞$ «=Ú Ñ¨Oz ÃÑ@∞ì@ "≥Ú ŒÅ∞ ÃÑ>ì#∞. Jk ã¨fi~åƒù#∞ J#∞ ~åHõΔã¨∞_»∞ K«∂z Õ= «Å =~°∞ã¨Ö’ H˜

=zÛ ‰õÄ~°∞ÛO_ç J=∞$ «=Ú#∞ ¿ãqOK≥#∞. Pq+¨Ü«∞=Ú ã¨∂~°º K«O„ Œ∞Å∞ QÆ∞iÎOz, q+¨μ‚=Ù#‰õΩ ~°Ç¨Ï㨺=ÚQÍ

≥eÜ«∞*Ëã≤i. JѨC_»∞ NǨÏi «# ã¨∞ Œ~°≈# K«„Hõ=Ú`À ~åHõΔã¨∞x t~°ã¨∞ûYO_çOK≥#∞. HÍx JѨÊ\˜H P

~åHõΔã¨∞_»∞ J=∞$ «=Ú ¿ãqOK≥#∞. P ~åHõΔã¨∞x «Å ã¨∞ Œ~°≈# K«„Hõ=ÚKÕ YO_çOѨ|_ç##∞ J=∞$ «=Ú =Å# «Å,

"≥ÚO_≥=ÚÅ∞ Ô~O_»∞ K«xáÈHõ J=∞~°=ÚÖ· ~åǨï, H «∞=ÙÅÖ’ ¿Ñ~°∞¡ À xezáÈ~Úi. Jk ÅQÍ~Ú «∞ P ~åǨï

ˆH «∞=ÙÅ∞, ã¨∂~°º, K«O„ Œ∞ÅÃÑ· ѨQÆ|\ì ã¨∂~°º, K«O„ Œ∞Å#∞ „q∞OQÆ∞@‰õΩ „Ѩܫ∞ «fl=Ú KÕÜ«ÚK«∞O_çi. „QÆǨÏ}=Ú

~ÀA# ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ#∞ "ÕkèOK«∞K«∞<åfl~°∞.

~åǨïˆH «∞=ÙÅ =∞ 茺 Jxfl „QÆǨÏ=ÚÅ∞ |OkèOK«|_»∞@, ÖË • ˆH «∞ ~åǨïÅ =∞ 茺 Jxfl „QÆǨÏ=ÚÅ∞

|OkèOK«|_»∞@#∞ HÍÅ ã¨~°Ê^À+¨OQÍ =i‚™ê÷~°∞. HÍx <Õ_»∞ „Ѩ=ÚY ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ *Ï «Hõ=ÚÅ∞ K«∂z#

Z‰õΩ¯=QÍ W@∞=O\˜ HÀ=‰õΩ ã¨O|Okèxz#qQÍ =∞#O ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û. ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ∞ Uq èŒOQÍ =∞#O

„QÆǨÏ=ÚÅ#∞ |OkèOz, W|ƒO Œ∞ʼnõΩ QÆ∞iKÕÜ«Ú<À D „H˜Ok q èŒOQÍ K«∂_»=K«∞Û.

- 53 -

L^•. 1:

ÃÑ· *Ï «Hõ=Ú ~åǨï, ˆH «∞=Ù =∞ 茺, „QÆǨÏ=ÚÅ∞ |Okè J~Ú#q Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

L^•. 2 :

ÃÑ· *Ï «HõOÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ #∞O_ç |Ü«∞@H˜ =zÛ#@∞ Hõ#∞Hõ D *Ï «Hõ=Ú HÍÅã¨~°Ê^À+¨=Ú

ÖË Œ∞ Jx K≥ѨC@‰õΩ gÅ∞ÖË Œ∞. ZO Œ∞‰õΩ J#QÍ K«O„ Œ∞_»∞ ~åǨï, H «∞Å#∞Oz |Ü«∞@‰õΩ =zÛ<å_»∞. HÍ=Ù#

*Ï «HõOÖ’ *Ï «‰õΩx «e¡, «#"åi#∞Oz |Ü«∞@H˜ =zÛ x=ã≤OK«=Åã≤# Ѩiã≤÷u U~°Ê_»∞#∞.

ZO Œ∞Hõ#QÍ XHõ „QÆǨÏO *Ï «Hõ=ÚÖ’ q∞QÆ å „QÆǨÏ=ÚÖ’ HõÅ=Hõ |Ü«∞@‰õΩ =zÛ#k JO>Ë ^•xH˜

XHõ J~°÷O LO@∞Ok.

L^•. 3 :

ÃÑ· *Ï «Hõ=Ú K«O„ Œ∞_»∞ |Ü«∞@‰õΩ HõxÑ≤OK«∞#∞. Ѩi=~°Î#Ü≥∂QÆO =Å¡ â◊x «# ã¨fiˆHΔ„ «O‰õΩ, K«O„ Œ∞_»∞

«# ã¨fiˆHΔ„ «O‰õΩ =K«∞Û#∞. JO Œ∞=Å# â◊x «# ã¨fiˆHΔ„ «O‰õΩ =zÛ XO@i"å_»∞ J~Ú<å_»∞ HÍ|\ì *Ï «‰õΩx

J#fl HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊x XO@iQÍ =K«∞Û@ =Å# J#flQÍ~°∞ XO@i Jx K≥ѨC@ „âıÜ«∞㨠~°O.

K«O ‰õΩ â◊√

H QÆ∞,|∞, ~°

~å

‰õΩ â◊√

H QÆ∞,|∞, ~°

K«O ~å

‰õΩ â◊√| QÆ∞

H â◊

K«O ~å

- 54 -

~åt K«„Hõ=Ú HÍÅã¨~°Ê^À+¨O #∞Oz q∞#Ǩ~ÚOѨ٠L#fl^• Jx ã¨O ÕǨÏO áê~î°‰õΩʼnõΩ HõÅ∞QÆ∞#∞. ÃÑ·

*Ï «Hõ=Ú Uq èŒOQÍ Ñ¨ijeOK«=Öˇ<À D „H˜O Œ q=iOK«∞ K«∞<åfl#∞.

ÃÑ· *Ï «HõOÖ’ ~åǨï, H «∞=ÙÅ∞ Uq èŒOQÍ W «~° „QÆǨÏ=ÚÅ∞ |OkèOK«∞@ K«∂_»=K«∞Û. ÃÑ· *Ï «HõOÖ’

QÆ∞~°∞=Ù ŒHΔ}OÖ’ L<åfl_»∞. ~åǨï=Ù ŒHΔ}O# L<åfl_»∞ Hõ#∞Hõ *Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù ~åǨï=Ù ˆH «∞=Ù #∞Oz

|O Œ q=Ú‰õΩÎ_»∞ JÜ«∂º_»∞.

‰õΩA_»∞ «∂~°∞Ê# L<åfl_»∞. ~åǨï=Ù ŒHΔ}O L<åfl_»∞ JO>Ë H «∞=Ù, L «Î~°OÖ’ L<åfl_»∞ JO>Ë H «∞=Ù

g∞#~åtH˜ =K«∞Û#∞. ZO Œ∞‰õΩJ#QÍ =∞#O, Hõ~å¯@HõO, =$tÛHõO, H «∞ HΔ„ «=ÚÅ∞ HÍ=Ù# =∞#O D *Ï «HõOÖ’

‰õΩA_»∞ |OkèJ~Ú<å_»∞ Jx =∞#O K≥ѨÊ=K«∞Û. |∞ èŒ, â◊x, â◊√„‰õΩ_»∞ *Ï «HõOÖ’ Ѩ_»=∞~° L<åfl_»∞. ~åǨï=Ù

ŒHΔ}OÖ’ L<åfl_»∞, H «∞=Ù L «Î~°OÖ’ L<åfl_»∞. HÍ=Ù# D *Ï «HõOÖ’~åǨï=Ù ŒHΔ}O „Ѩ Õâ◊O J~Ú# Hõ#º‰õΩ

~åǨï=Ù =zÛ#@∞¡ QÍ ÉèÏqOz, *Ï «Hõ=ÚÅ∞ â◊x, |∞ èŒ, â◊√„‰õΩÅ∞ ˆH «∞, ~åǨï=ÙÅ =∞ 茺 |Ok J~Ú<å_»∞

Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

D q èŒ=ÚQÍ „Ѩu *Ï «Hõ=ÚÅ∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ q_çÑ≤Oz Ѩe «x~å÷~°} KÕÜ«∞=Öˇ#∞. Ѷe « x~åú~°}

„QÆǨxH˜ 2,12 L#fl „QÆǨÏ=Ú, =„Hõ „QÆǨÅ∞, Ѩi=~°ÎÜ≥∂QÆ „QÆǨÅ∞, "åx #HõΔ„ «=ÚÅ∞ ѨijeOz *Ï «HõO ÃÑ·#

Ѷe « x~å÷~°} KÕÜ«∞=Åã≤ LO@∞Ok.

‰õΩ ~å

K«O„ Œ

QÆ∞

ˆH |∞,â◊√,â◊

`«∂~°∞Ê ŒHΔ}O Ѩ_»=∞~°L «Î~°O

Ѩ_»=∞~°

ŒHΔ}O

`«∂~°∞Ê

L «Î~°O

`«∂~°∞Ê

ŒHΔ}OL «Î~°O Ѩ_»=∞~°

- 55 -

‰õΩ[ Õ+¨=Ú / <åQÆ À+¨=Ú :

‰õΩA_»∞ J#QÍ =∞OQÆà◊√_»∞. Dâ◊fi~°∞x H˘eKÕ Éèí‰õΩÎ_»∞. ‰õΩA_»∞x ‰õΩ=∂~° ™êfiq∞QÍ#∞, q+¨μ‚=¸iÎx

H˘eKÕ Éèí‰õΩÎÅ∞ qâ◊fi= ü¿ã#∞_çQÍ Ñ¨Ól™êÎ~°∞. ÃÑ· Jaè„áêÜ«∞ ÉèË èŒ=ÚÅ∞ L#flѨÊ\˜H˜ Ѷe «=Ú WK«∞Û q+¨Ü«∞OÖ’

ÉË èŒ=Ú ÖË Œ∞.

D q"åÇ¨Ï q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õΩAx áê„ « KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ#kQÍ ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û#∞. ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ ‰õΩA_»∞

Éèí~°ÎQÍ#∞, ѨÙ~°∞+¨ *Ï «HõOÖ’ ‰õΩAx HÍ=∞â◊HÎQÍ =i‚OK«=K«∞Û. <Õ_»∞ ã¨=∂[OÖ’ ‰õΩ[^À+¨=Ú / <åQÆ À+¨=Ú

Jx KåÖÏ ~°Hõ=ÚÖ·# ѨÙHÍ~°∞Å∞ *Ï «‰õΩÅ Ü≥ÚHõ rq`åÅ#∞ JãÎ=ºãÎO KÕã¨∂Î<åfl~Ú. <Õ_»∞ ã¨=∂[OÖ’ ‰õΩ[

^À+¨=ÚJ#QÍ QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz (nx ѨÙ~°∞+¨ *Ï «HõOÖ’ ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOKåe) QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz, â◊√„‰õΩ_»∞ #∞Oz

K«O„ Œ∞x #∞Oz ‰õΩA_»∞ 1,2,4,7,8,12 WÅ¡Ö’ ‰õΩA_»∞ LO>Ë ^•x ‰õΩ[^À+¨OQÍ =i‚™êÎ~°∞. ÅQÆfl=Ú J#QÍ

«#∞=Ù, nfifÜ«∞=Ú J#QÍ "å‰õΩ¯, ‰õΩ@∞O|O K« «∞~°úO J#QÍ =∂#ã≤Hõ ™ê÷#O, WÅ∞¡, QÆ$ǨÏã÷ P„â◊=∞O.

ã¨ÑÎ=∞™ê÷#O J#QÍ ã¨=∂[ ã¨O|O è•Å∞ ÉèÏ~°º™ê÷#O. J+ì=∞=Ú J#QÍ PÜ«Ú+¨μ, =∂OQÆź ™ê÷#O.

ÉèÏ~°º *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î Ü≥ÚHõ nfifÜ«∞O J#QÍ ‰õΩ@∞O| ™ê÷#O. =ºÜ«∞=Ú J#QÍ Y~°∞ÛÅ∞ â◊Ü«∞<å ™ê÷#O.

( ŒOѨ «∞Å∞ â◊Ü«∞<å™ê÷#O) QÆ∞~°∞=Ù J#QÍ *Ï «‰õΩ_»∞. JO Œ∞=Å# QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz 1,2,4,7,12 ™ê÷<åÖ’¡

‰õΩA_»∞ LO>Ë â◊s~°O ã¨O|OkèOz *Ï «‰õΩx PÜ«∂™ê÷<åÖ’¡ W|ƒOk Ѩ_»∞#∞.

K«O„ Œ∞_»∞ J#QÍ =∞<ÀHÍ~°‰õΩ_»∞ JO Œ∞=Å# K«O„ Œ∞_»∞ #∞Oz 1,2,4,7,8,12 ‰õΩA_»∞ LO>Ë =∞#ã∞û‰õΩ

ã¨O|OkèOKÕ ÃÑ· K≥ѨÊ|_ç# HÍ~°Hõ åfiÅ∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ ÉèÏ~°º HÍ~°‰õΩ_»∞. â◊√„‰õΩx #∞Oz 1,2,4,7,8,12 WÅ¡Ö’ ‰õΩA_»∞ LO>Ë x"åã¨O

ã¨OÉèíOkèOz ÃÑ· HÍ~°Hõ `åfiÅ∞ ѨxKÕÜ«Ú#∞. HÍh D<å_»∞ ÃÑ·# =¸_»∞ „QÆǨÅ∞ #∞Oz K≥¿ÑÊ~°∞QÍx q∞QÆ å

„QÆǨŠ#∞Oz ‰õΩA_»∞ =Å# „Ѩ"Õâßxfl K≥ѨÊHõ áÈ=_»O ‰õΩ[^À+¨=Ú QÆ∞iOz q∞H˜ e ÉèíÜ«∞PO^Àà◊#Å∞

HõÅ∞QÆ∞#∞.

L^•: ‰õΩAxH˜ â◊„ «∞=Ù HÍ~°‰õΩ_≥·# ~åǨï=Ù, â◊x |∞ èŒ∞_»∞, „QÆǨÏ=ÚÅ∞ #∞Oz ‰õΩA_ç 1,2,4,7,8,12 Wà◊§Ö’

L#flѨC_»∞ ‰õΩA_»∞ ÃÑ· ã¨∂„ «O „ѨHÍ~°O |ÅÇ‘Ï#∞_»∞ J=Ù#∞.

‰õΩA#∞‰õΩ 2,12 WÅ¡Ö’ áêѨ „QÆǨÏ=Ú LO>Ë, ‰õΩA_»∞ =„H˜Oz áêѨ ˆHΔ„ «OÖ’xH˜ "≥o§#ѨÙ_»∞,

Ñi=~°Î# Ü≥∂QÆOÖ’ ‰õΩA_»∞ «# â◊„ «∞=Ù hK« HΔ„`åÅ∞ "≥o§#ÑC_»∞ #HõΔ„ «OÖ’ =Å¡ Ñi=~°Î# Ü≥∂QÆO Hõey#ÑC_»∞

‰õΩA_»∞ Ü≥ÚHõ •+=Ú ÇÏiOK«∞#∞. ‰õΩA_»∞#∞, â◊√„‰õΩ_»∞ •\#ÑC_»∞ „QÆÇÏ Ü«Ú ŒúOÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ ÔQez#@∞ìQÍ

‰õΩAx Ü≥ÚHõ â◊HÎ Ç‘Ï#Ѩ_ç#@∞¡QÍ =∞#O K≥ѨÊ=K«∞Û.

- 56 -

ÃÑ· K≥Ñ≤Ê# q è•#O „ÑHÍ~°O QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz, â◊√„‰õΩ_»∞ #∞Oz 2= WO\Ö’ ‰õΩA_»∞ L<åfl_»∞. HÍ|\˜ì ‰õΩ[^À+=∞x

K≥ѨÙ`å~°∞ Jk ÃÑ ŒÌ á⁄~°áê@∞. HÍh =∞#O D *Ï «HÍxfl ã¨∂HõΔ ‡OQÍ Ñ¨ije¿ãÎ ‰õΩ[, K«O„ Œ∞ŠѨi=~°Î#

Ü≥∂QÆOÖ’ ‰õΩA_»∞ «# ã¨fiK«ÛùHΔ„ «"≥∞ÿ# =$tÛHÍxH˜, K«O„ Œ∞_»∞ «# ã¨fiK«ÛùHΔ„ «"≥∞ÿ# Hõ~å¯@HÍxH˜ Ѩi=~°Î#

K≥O Œ∞`å~°∞. D q èŒ"≥∞ÿ# Ѩi=~°Î# Ü≥∂QÆO =Å# ‰õΩA_»∞, QÆ∞~°∞=Ù, â◊√„‰õΩÅ #∞Oz 6= WO\˜H˜ K«O„ Œ∞x

#∞Oz 5= WO\˜H˜ =∞#O ‰õΩAx QÆ=∞xOKåe J#QÍ D *Ï «HõO ‰õΩA^À+¨=Ú Ç¨ÏiOK«∞#@∞¡ J=Ù «∞Ok. D

q èŒ=ÚQÍ *Ï «HõOÖ’ XHõ „QÆǨxfl ѨijeOKÕ@ѨC_»∞, „QÆǨÏ=ÚÜ≥ÚHõ |Å=Ú, Œ$+≤ì Ѩi=~°Î#, =„Hõ «fiO,

ã¨=∂QÆ=∞=Ú, q∞„ «, ã¨fiˆHΔ„ «, LK«ÛùHΔ„ « hK«ÛùH„ «, hK«ÉèíOQÆ ~å[Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞, „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ =ÚO Œ∞ "≥#∞Hõ

L#fl „QÆǨÅ∞ #HõΔ„ «OÖ’ „QÆǨŠѨi=~°Î<å "≥Ú ŒÅQÆ∞#flq. =∞#O ѨijeOz Ѷe « x~åú~°} KÕÜ«∂e.

<åQÆ À+¨=Ú :

H «∞=Ù ‰õΩA_»∞`ÀQÍh, ~°q`ÀQÍh W «~° „QÆÇÅ`À HõeÜ«Ú@ =K«∞Û J=Ü≥∂QÍÅ∞ <åQÆ À+O JO\Ï~°∞.

H˘xfl <å_ô „QÆO è•ÅÖ’ ~åǨï=Ù, ‰õΩA_»∞ Ü≥ÚHõ Ѩ~°ã¨Ê~° Œ$+≤ì HÀ}OÖ’ HO„ ŒOÖ’ Œ$+≤ì ‰õΩA À+¨=∞x K≥Ñ≤Ê

~åã≤ L<åfl~°∞. UnU"≥∞ÿ##∞ ˆH «∞=Ù, ~åǨï=٠Ѩ~°ã¨Ê~°O XHõ iH˜ XHõ ~°∞ 7= WO\˜Ö’ LO\Ï~°∞. HÍ|\ì ÃÑ·

Ô~O_»∞ "å Œ=ÚÅ∞ ã=∞O[ã=ÚQÍ LO\Ï~Ú. D <åQÆ À+=Ú =Å# *Ï «‰õΩxH J<ÕHõ J=~À è•Å∞, W|ƒO Œ∞Å∞,

q"å^•Å∞, Ü«∞^•~°÷O fã¨∞HÀÖËx Ѩiã≤÷u, HÀ~°∞ìHã¨∞Å∞, ã¨O™ê~° |O è•Å∞ Œ∂~°=ÚJ=Ù@. D q èŒ=ÚQÍ D

~åǨïˆH «∞=Ù Hõe¿ãÎ P „QÆǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ W|ƒO Œ∞ʼnõΩ QÆ∞iKÕã≤ *Ï «‰õΩÅ∞ q∞H˜ e ÉÏkèOK«∞#∞.

L^• : QÆ∞~°∞=Ù, ~åǨï=ÙÅ∞ *Ï «‰õΩÅÖ’ Hõeã≤ *Ï «‰õΩÅÖ’ "≥ÚO_ç"å_»∞QÍ#∞, Hõiî# =∞#ã¨∞¯x QÍ<À

Œ∂~°„áêO`åÖ’ ã¨OK«iOK«∞ =ºHÎQÍ=Ú, 㨠•Kå~åÅ∞ áê\˜OK«x =ºHÎQÍ#∞ =i‚™êÎ=Ú. Éèí K«„HõOÖ’ ã¨Ç¨Ï[OQÍ

7= ™ê÷#O ÉèÏ~°º ™ê÷#=Ú, "åºáê~°=Ú ™ê=∂lHõ ã¨O|O è•Å∞, ÉèÏ~°º ã¨O|O è•Å∞, ≥eÜ«∞*ËÜ«Ú#∞. ~åǨï=Ù

ZHõ _» LO_ç##∂ ~åǨï=Ù‰õΩ ã¨ÑÎ=∞OÖ’ˆH «∞=Ù LO_»∞#∞. H «∞=Ù J#QÍ ÉèÏ~°º HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊√„‰õΩ_»∞‰õΩ â◊„ «∞=Ù

=∞iÜ«Ú "≥∂HõΔ HÍ~°‰õΩ_»∞, q"åǨʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞. HÍ=Ù# *Ï «HõOÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ ÉÏQÆ∞#flѨC_»∞ (ã¨fiK«ÛùHΔ„ «O,

q∞„ «HΔ„ «O, LK«ÛùHΔ„ «O) q"å^•Å∞ H˘O « =~°‰õΩ =∂„ «"Õ∞ [~°∞QÆ∞`åÜ«∞x K≥ѨÊ=K«∞Û. *Ï «HõOÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞

ÉÏQÆÖËHõáÈ Õ ÃÑ· q èŒ"≥∞ÿ<å <åQÆ À+¨=Ú L#flѨC_»∞ *Ï «‰õΩx ã¨O™ê~°|O èŒ<åÅ∞ Œ∂~°=Ú KÕÜ«Ú#∞. P_»"åi

*Ï «HõO ѨijeOKÕ@ѨC_»∞ Éèí~°Î ™ê÷#O Z_»=∞ WÅ∞¡ ^•xH˜ JkèѨu ‰õΩA_»∞. ‰õΩAxH˜ Ѩ~°=∞â◊„ «∞=Ù J~Ú<å

QÆ∞~°∞

‰õΩA_»∞

K«O„ Œ

- 57 -

~åǨï`À ã¨O|O èŒO HõeÑ≤<å ‰õΩA_çH˜ Jxfl WO\Ï |O èŒ<åÅ∞ U~°Ê_ç. ѨÙ~°∞+¨μ *Ï «HõOÖ’ H «∞=Ù. â◊√„‰õΩ_»∞

Z@∞=O\˜ J=Ü«∞=~ÀQÍÅ∞ =zÛ<å ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ ‰õΩA_»∞, ~åǨï=Ù JO «Hõ<åfl J=~À è•Å∞ WK«∞Û#∞. D

q èŒ=ÚQÍ „Ñu „QÆÇxH ~åÇï, H «∞=ÙÅ Ü«Úu Hõey#ÑC_»∞ PÜ«∂„QÆÇÅ HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ (HõÅ~ÚHõ)W|ƒO Œ∞ʼnõΩ

QÆ∞iKÕÜ«Ú#∞.

Ue<å\˜â◊x :

â◊x QÀKå~°=Ú<å XHõ ~åt #∞Oz =∞~˘Hõ ã¨OK«iOK«∞@‰õΩ Ñ¨@ì ã¨=∞Ü«∞O 2½ ã¨O= «û~°O. JO Œ∞ˆH

â◊x =∞O Œ„QÆǨÏ#=Ú JO\Ï~°∞. (â◊x Hõ~å¯@Hõ=ÚÖ’ ¿ÑrÅ∞ q=iOK«|_ç#k).

*Ï «Hõ K«„HõOÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ #∞Oz QÀKå~°=ÚQÍ â◊x 12,1,2 Wà◊§Ö’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ •x Ue<å\˜

â◊xQÍ#∞, 4,8 Wà◊§Ö’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞ J~°÷J+ì=∞â◊x, J+ì=∞ â◊xQÍ#∞ 5= WO\˜Ö’ ã¨OK«iOz#ѨC_»∞

ѨOK«=∞ â◊xQÍ#∞, K≥|∞`å~°∞. KåÖÏ =∞Ok Ue<å\˜â◊x QÆ∞iOz KåÖÏ JáÈǨÏÅ∞ L<åfl~Ú. P JáÈǨÏÅ∞

=Å¡ "å~°∞ „ѨâßO «OQÍ LO_»‰õΩO_® «# K«∞@∂ì L#fl "åix ‰õÄ_® W|ƒO Œ∞ʼnõΩ QÆ∞iKÕÜ«ÚK«∞<åfl~°∞.

L^•: â◊x ‰õΩO\˜"å_»x, QÆ∞_ç¤"å_»x, HÍ~°º=ÚÅ∞ <åâ◊#=Ú KÕÜ«Ú =ºHÎ Jx, L^ÀºQÆO `˘ÅyOK«∞

=ºHÎ Jx KåÖÏ JáÈǨÏÖ’ LO\Ï~°∞. Z‰õΩ¯= =∞Ok *’ºu+¨μºÅ∞ ѨOKåOQÆHõ~°ÎÅ∞ QÀKå~°=ÚQÍ K«O„ Œ∞_»∞

#∞Oz â◊xx WKÕÛ K≥_»∞Ѷe`åÅ∞ =∂„ «"Õ∞ q=iOKå~°∞. J Õ Uq∞ J#QÍ K«O„ Œ∞_»∞ #∞Ozâ◊x 2= WO\’¡

LO>Ë ‰õΩ@∞O|OÖ’ zH͉õΩÅ∞, èŒ#O #+ìO, "å‰õΩ¯^À+¨O "≥Ú ŒÖ·#q K«O„ Œ∞_»∞ =Å# W|ƒO Œ∞Å∞ HõÅQÆ∞`å~Ú

Jx K≥|∞`å~°∞. K«O„ Œ∞_»∞ *Ï «HõOÖ’<Õ «e¡H˜, J «ÎQÍiH˜, "≥Ú Œ\ ˜ JHõ ‰õΩ, J==∂<åxH˜, „Ѩܫ∂}ÏxH˜ ,

Y~°∞Û‰õΩ, áêʼnõΩ, HõÜ«∂ºxH˜, =∞#ã¨∞û‰õΩ JkèѨuQÍ LO\Ï_»∞. HÍ=Ù# Ue<å\˜ â◊x=Å¡ ÃÑ· HÍ~°ºHõ~°ÎÅ∞ =∂„ «"Õ∞

W|ƒO Œ∞ʼnõΩ QÆ∞iQÍÅ=Ù JO Œ∞Ö’#∞ QÀKå~°OÖ’ q∞QÆ å „QÆǨÅ~Ú<å ѨijeOz Ѷe «O K≥áêÊe QÍx

«fi~°Ñ¨_ç QÀKå~°OÖ’ â◊x, K«O„ Œ∞_»∞‰õΩ LO_Õ „Ѩ Õâ◊=Ú =∂„ «"Õ∞ K«∂ã≤ K≥¿ÑΠѶe «=Ú „Ѩ=∂^•Å‰õΩ ^•i

fÜ«Ú#∞. K«O„ Œ∞_»∞ #∞Oz 12,1,2,4,5,8 â◊x L#fl «OQÍ =K«∞Û Ñ¶e`åÅ∞.

r

12= WÅ∞¡ J#QÍ =ºÜ«∞O, "≥· Œº=Ú, â◊Ü«∞<噜YºO ÉèÏ~°º #∞Oz |∞∞} ~ÀQÆâ◊„ «∞=Ù ™ê÷#O. «e¡

#∞Oz 9= ™ê÷#O. JHõ QÍi #∞Oz 2= ™ê÷#O. «O„_ç #∞Oz 4= ™ê÷#O. ™È Œi#∞Oz Œâ◊=∞™ê÷#O.

HÍ=Ù# ÃÑ· ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂ÅÖ’ =∂#ã≤Hõ ™œYºO (K«O„ Œ∞_»∞ =∞<ÀHÍ~°∞_»∞ QÆ#∞Hõ) Ö’Ñ≤OK«∞#∞.

r

1= WÅ∞¡ J#QÍ «#∞=Ù, â◊s~°O ~°HõÎO, Z_»=∞Hõ#∞fl, „Ѩܫ∂}ÏÅ∞, L^ÀºQÍÅÖ’ |ke ã≤÷~° «fiO

ÖËHõáÈ=Ù@ =$uÎÖ’ hÖÏѨxO ŒÅ∞, P_»"åiH˜ |∞∞ «∞ã¨OÉèíO èŒ"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺Å∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q nx\’¡

K«∂_»=K«∞Û.

K«O„^Œ∞_»∞

QÆ∞~°∞=Ù

â◊x

- 58 -

r

2= WÅ∞¡ J#QÍ ‰õΩ@∞O|O, "å‰õΩ¯, ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î, èŒ#™ê÷#O. «O„_ç *Ï «HõOÖ’ 6= ™ê÷#O

(|∞∞}O, ~ÀQÆ=Ú, â◊„ «∞=Ù) JHõ QÍi *Ï «HõOÖ’ 4= ™ê÷#O, Hõx+¨μì_»∞ *Ï «‰õΩxÖ’ =ºÜ«∞™ê÷#O

ã¨O|OkèOz# HÍ~°Hõ åfiÅ∞ Ue#<å\˜â◊x =Å¡ H˘O « W|ƒOk HõÅ∞QÆ∞#∞.

r

4= WÅ∞¡ J#QÍ K« Œ∞=Ù, QÆ$ǨÏã÷P„â◊=∞O, Kèåu ÉèÏQÆ=Ú "åǨÏ#=Ú, QÆ$ǨÏ=Ú, «O„_çQÍiH˜ J+ì=∞

™ê÷#=Ú, «e¡QÍiH˜ [#‡™ê÷#=Ú, Hõx+¨μªÅ‰õΩ kfifÜ«∞O, J„QÆ*ÏʼnõΩ +¨+ªO, ÉèÏ~°º‰õΩ Œâ◊Ü«∞O ÃÑ·

ã¨OÉèíOkèOz# Hõ~åHõ åfiÅ∞ W|ƒOk QÆ∞i HÍ=Ù#∞.

r

5= WÅ∞¡ J#QÍ ã¨O`å#O, q ŒºÖ’ L#flu, Ü«∞O„ « ™ê÷#=Ú ~å*ÏQÆ$ǨÏ=Ú, «O„_çQÍi Ü≥ÚHõ

ã¨fi™ê÷#O ÉèÏ~°º‰õΩ 11=™ê÷#O. «e¡QÍiH˜ kfifÜ«∞O J„QÆAxH˜ ãÎѨ=∞O. HÍ~°Hõ «fiOÖ’ â◊x =Å¡H˘O «

W|ƒOk U~°Ê_»∞#∞.

r

8= WÅ∞¡ J#QÍ =∂OQÆź=Ú, ÉèÏ~°º èŒ# ™ê÷#O, ™È Œ~°∞ʼnõΩ Ñ¨OK«=∞=Ú, Éèí K«„HõOÖ’ «O„_çH˜

=ºÜ«∞=Ú, «e¡H˜ «$fÜ«∞O. ~°Ç¨Ï㨺 „Ѩ Õâ◊=Ú#∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞ HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ â◊x =Å# ≥|ƒu<≥#∞.

QÆ=∞xHõ: ÃÑ· ã¨O|OkèOz# HÍ~°Hõ «fi=ÚÅxfl\˜x =∂#ã≤HõOQÍ *Ï «‰õΩxH˜ Z‰õΩ¯=QÍ W|ƒOk KÕÜ«Ú#∞.

ÃÑ· K≥ÑÊ|_ç# L^•~°ÇÏ} *Ï «Hõ K«„Hõ=ÚÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ q∞ èŒ∞#OÖ’ L<åfl_»∞ HÍ~å¯@HõOÖ’x â◊xQÀKå~°O

„ѨHÍ~°O =zÛ#ѨC_»∞, K«O„ Œ∞_»∞ #∞Oz 2= WO\’¡ L<åfl_»∞ HÍ|\ì Ue#<å\˜â◊x Jx =∞#O ÉèíÜ«∞Ѩ_» å=Ú.

HÍh Hõ~å¯@HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù „QÆǨÏO L#flk. QÆ∞~°∞=Ù Pi÷Hõ âßY HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊x=$uÎ HÍ~°‰õΩ_»∞. Hõ~å¯@HõO

K«O„ Œ∞_»∞ ã¨O|OkèOz# WÅ∞¡. HÍ=Ù# =$uÎ s`åº L#flu Ѩ Œq Hõey JO Œ∞Ö’ P^•Ü«∞O ÃÑiy "Õ~˘Hõ

„Ñ Õâ◊=Ú |ke KÕÜ«∞|_»∞#∞. D q èŒOQÍ K«O„ Œ∞_»∞ #∞Oz =∂„ «"Õ∞ HÍHõ q∞QÆ å „QÆÇÅ∞Oz â◊xx K«∂z#ÑC_»∞

â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí Ѷe`åÅ∞ =∞#‰õΩ U~°Ê_»∞`å~Ú. HÍ=Ù# Ue<å\˜â◊x JO>Ë K«O„ Œ∞x ã¨O|OkèOz<å Ѷe`åÅ∞

H˘O « W|ƒOkQÍ#∞ U~°Ê_»∞#∞. D q Œ=ÚQÍ „Ñu „QÆÇxH ~åt K«„Hõ=ÚÖ’ (QÀKå~°OÖ’ â◊x ãOK«iOz#ÑC_»∞)

â◊√Éèí, Jâ◊√Éèí Ѷe`åÅ∞ =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

"≥· Œº*’ºu+¨ºO :

=∞# *’ºu+¨ºâߢãÎ=Ú =∞#‰õΩ, PÜ«Úˆ~fi ŒO#‰õΩ Jq<åÉèÏ= ã¨O|O èŒ=Ú#flk. =∂#=Ùx ã¨=∞㨺ʼnõΩ

PÜ«Úˆ~fi ŒOÖ’ "å «=Ú, Ñ≤ «Î=Ú, HõѶ=ÚQÍ =i‚OKå~°∞. =∞#‰õΩ ~åt K«„Hõ=ÚÖ’x „QÆǨÏÅ#∞ "å «, Ñ≤ «ÎÎ,

HõѶ=ÚÅ∞QÍ D „H˜Ok ÅHõΔ}ÏÅ∞ K«∂_»=K«∞Û.

Ñ≤ «Î=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „QÆǨÏ=ÚÅ∞ :

~°q, ‰õΩ[, ˆH «∞=ÙÅ∞

- 59 -

Hõá¶êxH˜ ã¨O|OkèOz# „QÆǨÏ=ÚÅ∞ :

~åǨï=Ù, â◊√„Hõ, K«O„ Œ∞_»∞

"å «=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „QÆǨÏ=ÚÅ∞ :

â◊x, |∞ èŒ∞_»∞

("å`å=~°}=ÚÖ’x =~å¬Å∞, K«e QÍe, ZO_»Å∞, Wq Jxfl ‰õÄ_® ~°qx P è•~°=ÚQÍ ~°qÃÑ· K«∂_»∞

„QÆǨŠܫ∞u Œ$+≤ì ^•fi~å "å «=~°}=ÚÖ’x q+¨Ü«∂Å#∞ Hõ#∞QÀ#_»"Õ∞ H͉õΩO_® =∞#O Éèí∂HõOѨ=ÚÖ’

"≥Ú ŒÖ·# "å\˜x Hõ#∞Q˘#=K«∞Û#∞)

1. [Å∞|∞‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ :

=∞QÆ"åiH˜ r=HÍ~°‰õΩ_»∞ QÆ∞~°∞=Ù. P_»"åiH˜ r=HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞. giH˜ HõѶ=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩÖ·#

HõѶ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „QÆǨÅ∞ Ü«Úu, Œ$+≤ì =Å# *Ï «‰õΩxH˜ HõѶ=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞. nxÖ’

áê\˜ "å «=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# „QÆǨַ# â◊xQÍx, |∞ èŒ∞xQÍh KÕi<å *Ï «‰õΩxH˜ HõѶ=Ú { âßfiã¨HÀâ◊

"åº èŒ∞Å∞ "åºÑ≤OK«∞#∞.

L^• :

1. QÆ∞~°∞=Ù { ~åǨï=Ù

2. QÆ∞~°∞=Ù { â◊√„‰õΩ_»∞

3. QÆ∞~°∞=Ù { ~åǨï=Ù { â◊x (r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù`À áê\˜ Hõ~°‡ HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊xH˜ „QÆǨÅ∞

HõÅ~ÚHõ ÖË • K«∂Ѩ٠=Å# =∞#‰õΩ "å «, Ñ≤ « ã¨=∞㨺Å#∞ U~°Ê_»∞#∞.

2. HõO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ :

*Ï «HõOÖ’ ‰õΩ_ç HõO\x ~°qQÍ#∞, Z_»=∞HõO\x K«O„ Œ∞xQÍ#∞ ¿Ñ~˘¯O\i. HÍ=Ù# ~°qH { K«O„ Œ∞xH

QÆÅ â◊„ «∞ „QÆǨ=ÚÅ∞ HõÅ~ÚHõ ÖË • Œ$+≤ì =Å# HõO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ U~°Ê_»∞#∞.

3. K≥qH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ :

K≥qH˜ HÍ~°Hõ «fiO J~Ú# |∞ èŒ∞#‰õΩ, ~åǨï=Ù#‰õΩ "å\˜ â◊„ «∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ J~Ú# ‰õΩA_»∞, ˆH «∞=Ù

=Å# K≥qH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ U~°Ê_»∞#∞.

4. =Ú‰õΩ¯ ã¨=∞㨺Å∞ :

*Ï «HõOÖ’ =Ú‰õΩ¯#∞ QÆ∞~°∞„QÆǨÏOQÍ K«∂ѨÙ_»∞ "ÕÅ∞#∞ QÆ∞~°∞„QÆǨÏOQÍ =i‚™êÎ~°∞. D QÆ∞~°∞ „QÆǨÏO#‰õΩ

â◊√Éèí„QÆǨÏ=ÚÅ HõÅ~ÚHõ =Å# =Ú‰õΩ¯ JO ŒOQÍ,QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ áêѨ „QÆǨÏ=ÚÅHõÅ~ÚHõ, K«∂Ѩ٠=„Hõ=ÚQÍ =Å#

=Ú‰õΩ¯ JO ŒOQÍ ÖËHõáÈ=_»O, <åã≤Hõ‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, Pi÷Hõ Jã≤÷~° «fiO HõÅ∞QÆ∞#∞.

- 60 -

5. Q˘O «∞‰õΩ, K«~°‡=Ú#‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ :

*Ï «Hõ K«„HõOÖ’ <åÅ∞Hõ, |∞ èŒ∞_»∞ „QÆǨÏOQÍ =i‚™êÎ~°∞. HÍ=Ù# |∞ 茄QÆǨÏO KåÖÏ â◊„ «∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞

HõÅ~ÚHõ, K«∂Ѩ٠=Å# Q˘O «∞‰õΩ ã¨O|OkOz# ã¨=∞㨺Å∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.

6. ~°HõÎO, ѨO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ :

*Ï «Hõ=ÚÖ’ ‰õΩA_»∞x ÑO\H ãO|OkèOz# ~°HõÎO‰õΩ, Z=ÚHõÅ Ñ@∞ «fiO,"≥#∞flZ=ÚHõ =O\ ã=∞ãºÅ#∞,

≥·~°º Ѩ~å„Hõ=∞=ÚÅ∞, P_»"åi *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î#∞, Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å#∞ ‰õΩA#‰õΩ =i‚™êÎ~°∞. ‰õΩAx â◊„ «∞„QÆǨÏ=ÚÅ

HõÅ~ÚHõ, K«∂ÑÙ=Å# ÑO\H ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅ∞ =∞iÜ«Ú ~°HõÎ=Ú#‰õΩ ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅ∞ U~°Ê_»∞#∞.

7. PÜ«∂ã¨O :

Hõ~°‡ HÍ~°‰õΩx J~Ú# â◊xH˜QÍx, èŒ~°‡HÍ~°‰õΩ_»∞ =∞iÜ«Ú [#‡ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ Z‰õΩ¯=

HõѶ„QÆǨÏ=ÚÅ∞ J~Ú# â◊√„Hõ, K«O„ Œ, ~åǨï=ÙÅ ã¨O|O èŒOHõey# ÃÑ· "åºkèH˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ =∞#O

QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

8. ǨÏ$ ŒÜ«∞O‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ :

ǨÏ$ ŒÜ«∞O ‰õΩ ã¨O|OkèOz# HÍ~°‰õΩ_»∞, P «‡HÍ~°‰õΩ_»∞ ~°q, D ~°q„QÆǨÏO#‰õΩ JkèHõ Ñ≤ «ÎHÍ~°‰õΩ_»∞

J~Ú# ‰õΩA_»∞QÍx, ˆH «∞=Ù ã¨O|O èŒO Hõey « •fi~å r=HÍ~°‰õΩx QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ QÍx, Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú#

â◊xH˜ ã¨O|O èŒO Hõey# ǨÏ$ ŒÜ«∞O ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ U~°Ê_»∞#∞.

L^•: QÆ∞~°∞=Ù { ~°q { ‰õΩA

QÆ∞~°∞=Ù { ~°q { ˆH «∞

9. H©à◊§‰õΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ :

r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊xH˜ KèåÜ«∞„QÆǨÏ=ÚÖ·# ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ∞ ã¨O|O èŒ=Ú

Hõey<å, K«∂_»|_ç<å ÃÑ· W|ƒO Œ∞Å∞ U~°Ê_»∞#∞.

10. K«ÔH¯~° "åºkè :

QÆ∞~°∞=Ù, â◊√„‰õΩ_»∞ K«ÔH¯~°"åºkè HÍ~°‰õΩÅ∞, *Ï «Hõ=ÚÖ’ QÆ∞~°∞=Ù, â◊√„‰õΩ_»∞‰õΩ áêÑ „QÆÇÏ=ÚÅ ãO|O èŒ=Ú

Hõey<å ÃÑ· ÅHõΔ}=Ú U~°Ê_»∞#∞. HÍh Ѷe « x~åÌ~°}Ö’ ~°HõÎ=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_≥·<å K«O„ Œ∞_»∞, =∞[˚, HõO_»,

"åºkèx~À èŒHõ â◊HÎ HÍ~°‰õΩ_≥· ‰õΩA_»∞x ѨijeOz Ѷe «x~åú~°} KÕÜ«∂e.

- 61 -

11. ~åK«Ñ¨ÙO_»∞ :

r=HÍ~°∞‰õΩ_»∞‰õΩ JkèHõ L+‚ HÍ~°‰õΩÖ·# ‰õΩ[, H «∞=ÙÅ Œ$+≤ª ÖËHõ HõÅ~ÚHõ U~°Ê_çÃÑ· K≥ÑÊ|_ç# „QÆÇÏ=ÚÅ∞

"åi â◊„ «∞=Ù „QÆǨÏ=ÚÅÖ’ ÉèÏkèOK«|_»∞ «∞O>Ë ÃÑ· K≥ѨÊ|_ç# ÅHõΔ}ÏÅ∞ U~°Ê_»∞`å~Ú.

12. "≥#∞fl"≥ÚHõ <˘Ñ≤Ê :

Z=ÚHõʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_≥·# ‰õΩAxH˜ â◊„ «∞=Ù „QÆǨÏ=ÚÖ·<å #~åÅ HÍ~°‰õΩ_≥·# |∞ èŒ∞_»∞, L Œ~°=Ú#‰õΩ

HÍ~°‰õΩ_≥·# ~åǨï=Ù, Ü«∞u HõÅ~ÚHõ =Å# "≥#∞fl Z=ÚHõ <˘Ñ≤Ê =K«∞Û#∞.

13. "åǨÏ# „Ѩ=∂^•Å∞ :

K«„HÍxH HÍ~°‰õΩ_≥·# ~åÇï=Ù, Ü«∞O„ «=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_≥·# ‰õΩA_»∞ ãO|O èŒO Hõey D Ô~O_»∞ „QÆÇÏ=ÚÅ∞

Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_≥·# â◊xH˜ QÍh, r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=ÙQÍh, Ѩ~°ã¨Ê~° Œ$+≤ì ÖË • Ü«∞u Hõey<å "åǨÏ# „Ѩ=∂^•Å∞

U~°Ê_»∞#∞.

14. «Å<˘Ñ≤Ê :

#~åÅHÍ~°‰õΩ_≥·# |∞^èŒ∞_»∞#H˜ `«# â◊„`«∞=Ù „QÆǨÏ=ÚÖˇ·<å ‰õΩAˆH`«∞=ÙÅ Ü«∞uQÍh, ^Œ$+≤ìHõey<å

P «‡HÍ~°‰õΩ_≥·<å ~°q =∂#ã≤Hõ HÍ~°‰õΩ_≥·# K«O„ Œ∞_»∞ *Ï «HõOÖ’ â◊„ «∞=Ù „QÆǨÅÖ’ ÉèÏkèOK«|_»∞ «∞#flѨC_»∞ ÃÑ·

K≥ѨÊ|_ç# ÅHõΔ}ÏÅ∞ LO\Ï~Ú.

15. P «‡Ç¨Ï`åº „Ѩܫ∞`åflÅ∞ :

=∞#ã∞ûH HÍ~°‰õΩ_≥·# K«O„ Œ∞_»∞#‰õΩ «# Pk q∞„ «∞_≥·# QÆ∞~°∞=Ù‰õΩ ãO|O èŒHõ~°"≥∞ÿ# *Ï «‰õΩ_»∞ =∞#ã∞ûx

„ѨâßO « « U~°Ê_»∞#∞ HÍh Pq èŒ=ÚQÍ HÍHõ K«O„ Œ∞#‰õΩ JkèHõ â◊„ «∞=Ù „QÆǨÏ=ÚÖ·<å â◊x, ~åǨï=Ù ã¨O|O èŒO

Hõey Õ P «‡Ç¨Ï «º „Ѩܫ∞`åflÅ∞ *Ï «‰õΩ_»∞ KÕÜ«Ú#∞.

q Õj „Ѩܫ∂}=Ú :

*Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ùx r=HÍ~°‰õΩ_çQÍ#∞ (=∞QÆ"å~°∞) â◊√„‰õΩ_»∞ r=HÍ~°‰õΩ_»∞ (¢ã‘ÎÅ∞) Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_≥·#

â◊xH˜ „Ѩܫ∂}Ï# HÍ~°‰õΩ_≥·# K«O„^Œ∞_»∞, q^ÕjHÍ~°‰õΩ_»∞ ~åǨï=Ù ^Œ$+≤ì Hõey# *Ï`«‰õΩ_»∞ q^ÕjÜ«∂#O

KÕÜ«Ú#∞. D „QÆǨÏO HõÅ~ÚHõ *Ï «Hõ=ÚÖ’ K«~°~åtÖ’ [iy# *Ï «‰õΩ_»∞ ѨÅ∞ Õâ◊=ÚÅÖ’ LO_»∞@, ã≤÷~°~åtÖ’

[iy# [#‡™ê÷#O = Œe U ≥·# q Õâ◊=ÚÅÖ’ ã≤÷~°Ñ¨_»∞@, kfiã¨fiÉèÏ=™ê÷#OÖ’ [iy# *Ï «‰õΩ_»∞ «# =$uÎ s`åº

„Ѩܫ∂}=Ú KÕÜ«∞@ =∞#=Ú QÆ=∞xOK«=K«∞Û. (*Ï «Hõ=Ú#∞ ѨijeOz#ѨÙ_»∞ *Ï «Hõ=ÚÖ’ 1,5,9 Œ$+≤ìÖ’

áê@∞ „Ѩu „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ 2,12 „QÆǨÏ=ÚÅ∞ Œ$+≤ì q∞H˜ e J=ã¨~°=Ú)

- 62 -

q^•ºÉèϺã¨O :

*Ï «‰õΩx q Œº#∞ =∞#O |∞ èŒ∞xQÍ =i‚OK« =K«∞Û. |∞ èŒ∞_»∞ *Ï «Hõ=ÚÖ’ q Œº#∞, "åH±Kå «∞~°ºO

WK«∞Û@Ö’ ã≤ ŒúǨÏã¨∞Î_»∞. Ѩ~åâ◊~° =∞ǨÏi¬ q Œº#∞ *Ï «HõOÖ’ K«∂_»=Öˇ##fl |∞ èŒ∞x #∞Oz 4= WÅ∞¡ L#fl «

q Œº, K«∂_»=Ö##fl |∞ èŒ∞x #∞Oz 7= WO@ K«∂_»=Ö#x K≥Ñ≤Ê<å_»∞. Wk ZO`À ÑijeOK«=Åã≤# J=ã~°=Ú.

|∞ èŒ∞xH˜ 1,5,9 „QÆǨÏ=ÚʼnõΩ HõÅ~ÚHõ =∞iÜ«Ú 2,12 „QÆǨÏ=ÚÅ Œ$+≤ì q∞H˜ e P=â◊ºHõ=Ú |∞ èŒ∞_»∞ qq èŒ

„QÆǨÏ=ÚÅ HõÅ~ÚHõ =Å# HõÅ∞QÆ∞ =$ «∞ÎÅ∞.

|∞ èŒ∞x`À ~°q :

~°q ™êOѶ≤∞HõâߢãÎOÖ’, "Õ Œ q Œº‰õΩ, Jâ◊fih‰õΩ=∂~°∞Å∞ ~°q Ü≥ÚHõ Ѩل «∞Å∞ Hõ#∞Hõ "≥· Œº x~°fiHÍ~°‰õΩÅ∞

HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ ÃÑ· q ŒºÅ#∞ J=ÅOaèOK«∞#∞. HÍx ~°q Œ$+≤ì =Å# |∞ èŒ∞#‰õΩ JãÎOQÆ «fiO U~°Ê_ç q ŒºÖ’

Ѩ@∞ «fiO, JkèHÍ~°O, Ѩiâ’ èŒ# Ö’Ñ≤OK«∞#∞.

|∞ èŒ∞x`À K«O„ Œ∞_»∞ :

K«O„ Œ∞_»∞ Hõà◊ʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞, Éè’[# „Ñ≤Ü«Ú_»∞, H©Δ~° HÍ~°‰õΩ_»∞, #kHÍ~°‰õΩ_»∞, HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ J#QÍ

|∞ èŒ∞_»∞ K«O„ Œ∞x ÅHõΔ}ÏÅ∞ Hõey ÃÑ· ã¨O|OkèOz# q Œº#∞ J#∞„QÆÇ≤ÏOK«∞#∞.

|∞ èŒ∞x`À ‰õΩA_»∞ :

|∞ èŒ∞xH˜ ‰õΩA_»∞ Ѩ~°=∞ â◊„ «∞=Ù. XHõ~°∞ ŒHΔ}O‰õΩ JkèѨu J~Ú# =∞~˘Hõ~°∞ L «Î~°O‰õΩ JkèѨu. gi

HõÅ~ÚHõ =¸ÖÏ# q ŒºÖ’ P@OHõ=ÚÅ∞, q"å Œ=∞Å∞, ‰õΩA_»∞ Ü«∞O„ «=ÚʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ Hõ#∞Hõ *Ï «‰õΩxH˜

Ü«∞O„ « ã¨OÉèíOkèOz# q Œº U~°Ê_»∞#∞.

|∞ èŒ∞x`À QÆ∞~°∞=Ù :

nxH˜ |∞kú qâı+≤ « Ü≥∂QÆO JO Œ∞~°∞. HÍx QÆ∞~°∞=Ù WO\˜Ö’ |∞ èŒ∞_»∞ hK« Hõey##∞ *Ï «‰õΩ_»∞

â◊√Éèí„QÆǨÏ=ÚÅ Œ$+≤ì=Å# q Œº#∞ ѨiѨÓ~°‚OKÕÜ«Ú#∞. "å\˜ HõÅ~ÚHõ =Å# É’ èŒ# =$uÎ, ÖˇHõ Å∞, P_ç\˜OQ∑,

HÍ=∞~üû, *’ºu+¨ºO "≥Ú ŒÅQÆ∞#q *Ï «‰õΩ_»∞#‰õΩ U~°Ê_»∞#∞.

|∞ èŒ∞x`À â◊√„‰õΩ_»∞ :

|∞ èŒ∞#‰õΩ â◊√„‰õΩ_»∞ Pk q∞„ «∞_»∞. *Ï «‰õΩx ≥eq Õ@Å∞ HÍOu=Öˇ „ѨHÍtOK«∞#∞. "åi ≥eq Õ@Å∞

Z@∞=O\˜ q Œº J~Ú<å KåÖÏ ã¨∞ÅÉèíOQÍ <Õ~°∞ÛH˘#∞#∞. D „QÆǨÏ=ÚʼnõΩ QÆ∞~°∞ ã¨O|O èŒOQÍ Hõey "å~°∞

q ŒºÖ’ L#fl « ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞H˘O Œ∞~°∞. â◊√„‰õΩ_»∞ ã¨Or=x q Œº‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ#‰õΩ "≥· Œº q Œº‰õΩ

Z#ÖËx H©iÎ, „Ѩu+ìÅ∞, ~ÀQÆ∞Å#∞ J «º=ã¨~°Ñ¨iã≤÷ÅÖ’ ‰õÄ_® "åi "≥· ŒºO "åiH˜ Ü«∞=∞áêâ◊O #∞O_ç Œ∂~°O

KÕÜ«Ú#∞.

- 63 -

|∞ èŒ∞x`À â◊x :

D Ô~O_»∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ ™È=∞~°∞Å∞. â◊x *Ï «‰õΩ_»∞ "≥∞ÿxOQ∑ ã¨O|OkèOz# K« Œ∞=Ù, ‰õÄ~°∞ÛxKÕÜ«Ú

#∂<≥"åºáê~°O, W#∞=Ú "åºáê~°O "åiHõÅ~ÚHõ Z‰õΩ¯= *Ï «‰õΩ_»∞ KÕÜ«Ú#∞

|∞ èŒ∞x`À ~åǨï=Ù :

~åǨï=Ù J#QÍ L#flk ÖË#@∞¡, ÖËxk L#fl@∞¡ „Éèíq∞OѨKÕÜ«Ú „QÆǨÏO HÍ=Ù# "åi HõÅ~ÚHõ =Å#

z„ «=ÚÅ∞, HõOѨÓ@~°∞¡, ÔHq∞HõÖòû Ѷ≤lH±û (Ãã·<£û) ‰õΩ ã¨O|OkèOz# =$ «∞ÎÅ∞ U~°Ê_»∞#∞.

|∞ èŒ∞x`À ˆH «∞=Ù:

|∞ èŒ∞xH˜ ˆH «∞=Ù â◊„ «∞=Ù HÍ=Ù# q Œº#∞ P@OHõ Ѩ~°K«∞#∞. J~Ú#ѨÊ\˜H© ˆH «∞=Ù "≥∂HõΔHÍ~°‰õΩ_»∞.

<åºÜ«∞"åk, J=∞$ «O `åy# "å_»∞ HÍ=Ù# "≥· Œº =$uÎH˜ K≥Ok#"å_»∞, *’ºu+¨μº_»∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ ÃÑ·

ã¨O|OkèOz# K« Œ∞=ÙÅ∞ *Ï «‰õΩ#‰õΩ U~°Ê_»∞#∞.

|∞ èŒ∞xH˜ J<ÕHõ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ HõÅ~ÚHõ Hõey# *Ï «Hõ=ÚÖ’ Jxfl „QÆǨŠ„ѨÉèÏ=O U~°Ê_ç |∞ èŒ∞xH˜ U~°Ê_ç

«QÆ∞ ã¨O|OkèOz# q ŒºÅ∞ U~°Ê_»∞#∞.

D<å_»∞ ã¨=∂[OÖ’ q Œº#∞ q"ÕHõO H˘~°‰õΩ HÍHõ =$uÎ H˘~°‰õΩ =∞#O <Õ~°∞Û‰õΩO@∞<åfl=Ú. HÍ=Ù#

=∞#=Ú q Œº`Àáê@∞ =$uÎ, HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊x Ü≥ÚHõ Ô~O_»= WÅ∞¡ J#QÍ =$uÎ ^•fi~å èŒ#O, HÍ=Ù# â◊x

#∞Oz Ô~O_»= WÅ∞¡ PÖ’zOz# *Ï «‰õΩ_»∞ q Œº#∞ J=ÅOaèOz# *Ï «‰õΩ_»∞ K«Hõ x ã¨=∞~°÷=O «"≥∞ÿ# Jaè=$kú

U~°Ê~°K«∞H˘#∞#∞. ÃÑ· "åxÖ’áê@∞ ã¨Ç¨Ï[ ã≤ Œ∞úÅ∞ J~Ú# ~åt ÅHõΔ}=ÚÅ∞ =∞#O ѨiQÆ}ÏxH˜ fã¨∞H˘#=Öˇ#∞.

L^• : "Õ∞+¨O – Ü«∞O„ «=ÚÅ∞

=$+¨ÉèíO – Pi÷HõO

q∞^èŒ∞#O – Hõ=¸ºxˆH+¨<£

Hõ~å¯@HõO – [# r=#O‰õΩ ã¨O|OkèOz#

ã≤OǨÏO – ~å[QÆ$ǨÏO

Hõ#º – Ѩi„â◊=∞ ™ê÷#=Ú

«∞Å – "åºáê~°=Ú

=$tÛHõO – =∂i≈Hõ ã¨OÉèíO èŒO

^èŒ#ã¨∞û – „QÍg∞}„áêO`«=Ú

=∞Hõ~°O – ÔHq∞HõÖò =∞iÜ«Ú "≥∞ÿxOQ∑

‰õΩOÉèíO – Ѩiâ’ èŒ#

g∞#O – "Õ Œ q ŒºÅ∞, "≥· Œºq Œº, <åºÜ«∞=$uÎ

- 64 -

QÆ∞~°∞=Ù, â◊√„‰õΩx ^•fi~å HõÅ∞QÆ∞ LѨÜ≥∂QÍÅ∞ èŒ# Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ :

r=HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù (ѨÙ~°∞+¨μʼnõΩ) r=HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞ (¢ã‘ÎʼnõΩ) ã¨O|O èŒOHõey#

*Ï «‰õΩ#‰õΩ èŒ#=Ú, è•#º=Ú, ã≤i ã¨OѨ ŒÅ`À *Ï «‰õΩ_»∞ «∞Å «∂QÆ∞#∞. QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ â◊√„‰õΩxÖ’ 1,5,9

ã¨OKå~°O Hõey# QÆ∞~°∞=Ù WO\˜Ö’ â◊√„‰õΩ_»∞, â◊√„‰õΩ_»∞ WO\˜Ö’ QÆ∞~°∞=Ù, QÆ∞~°∞=Ù q∞„ «, ã¨fiˆHΔ„ «O, LK«ÛˆHΔ„ «O

L#fl#∂, â◊√„‰õΩ_»∞ «# q∞„ «, ã¨fiˆHΔ„ «O, LK«ÛùHΔ„ «OÖ’ L#flѨÙ_»∞ *Ï «‰õΩ#‰õΩ èŒ#=Ú U^À ~°∂Ѩ=Ú# KÕuH˜

JO^Œ∞#∞.

ÃÑ· Ô~O_»∞ „QÆǨÏ=ÚʼnõΩ *Ï «‰õ=ÚÖ’ â◊„ «∞, hK«, Ѩ~°ã¨Ê~° Œ$+≤ìÖËHõáÈ=Ù@ *Ï «‰õΩ_»∞ èŒ# Ü≥∂QÆ=Ú#‰õΩ

Z‰õΩ¯= W|ƒO Œ∞Å∞ Ѩ_»∞#∞. èŒ# Ü≥∂QÆ=ÚÖ’ K«O„ Œ∞x =∞#‰õΩ Ñ¨ijeOK«=Öˇ#∞. ZO Œ∞Hõ#QÍ Y~°∞ÛʼnõΩ

HÍ~°‰õΩ_»∞ K«O„ Œ∞_»∞ HÍ=Ù# K«O„ Œ∞_»∞, q∞„ «, â◊√„‰õΩ_»∞, LK«Ûù ˆHΔ„ «=ÚÅ∞ |\ì *Ï «‰õΩ_»∞ Y~°∞Û ÃÑ@∞ì Ѩiã≤÷u

U~°Ê_»∞#∞. *Ï`«HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù, â◊√„‰õΩÅ∞ ÉÏQÍÖË#ѨÙ_»∞ K«O„^Œ∞_»∞ LK«ÛùÖ’ L#fl *Ï`«‰õΩ_»∞ J<ÕHõ J<ÕHõ

JѨCÅ∞ KÕã≤ « •fi~å èŒ#O#∞ Y~°∞Û KÕÜ«Ú#∞.

*Ï «Hõ=ÚÖ’ =$uÎx K«∂_»_»O :

Éèí K«„HõOÖ’ 10 =™ê÷#=Ú =∞Hõ~°=Ú ^•xH˜ JkèѨu â◊x, â◊xH˜ Ô~O_»= ™ê÷#O J#QÍ 11= ™ê÷#O

^•xH˜ JkèѨu â◊x ^•xx =∞#O ÖÏÉèí ™ê÷#O Jx, J„QÆ[ ™ê÷#O Jx ‰õÄ_® JO\Ï~°∞. HÍ=Ù# =∞#O =$uÎx

â◊xx K«∂ã≤ =$uÎ ^•fi~å P^•Ü«∞O#∞ â◊x #∞Oz Ô~O_»= WÅ∞¡ K«∂_»=Öˇ#∞.

â◊x – ~°q – ~°q J#QÍ Ñ≤„ «∞HÍ~°‰õΩ_»∞, â◊x J#QÍ =$uÎ HÍ~°‰õΩ_»∞. HÍ=Ù# *Ï «‰õΩx «O„_ç Ü≥ÚHõ =$uÎ,

„ѨÉèí∞ «fiO ã¨O|O èŒO, "≥· ŒºO, aÜ«∞ºO, ÉOQÍ~°O, "≥Ú ŒÅQÆ∞ ~°q HÍ~°HÍÅ∞ ã¨O|OkèOz# "åºáê~°O.

â◊x–K«O„ Œ∞_»∞ – =$uÎ, HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊xH˜, „Ѩܫ∂} HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# K«O„ Œ∞_»∞, HõÅã≤# „Ѩܫ∂}ÏʼnõΩ

ã¨OÉèíOkOz# =$uÎ, áêÅ∞, h\˜ "åºáê~°O, Ǩϟ@Öò "åºáê~°O.

â◊x–‰õΩA_»∞ – â◊xH˜ ‰õΩA#‰õΩ â◊„ «∞ ÉèË ŒO L#fl U<å\˜H˜ ‰õΩA#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =$uÎ J#QÍ Technical

<åÜ«∞Hõ «fiO, áÈbã¨∞, Ü«∞O„ «=ÚÅ#‰õΩ ã¨O|OkèOz# =$uÎ

â◊x–|∞ èŒ∞_»∞ – â◊xH "åºáê~° HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞xH ãO|O èŒO Hõey# JH“O\OQ∑ qÉèÏQÆO, "åºáê~åÅÖ’

#∂<≥H˜ ã¨O|OkèOz#k, "≥∞ÿxOQ∑ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

- 65 -

â◊x QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ – â◊x, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞ J#QÍ èŒ~°‡, Hõ~°‡ HÍ~°‰õΩÅ∞. HÍ=Ù# â◊x#∞Oz Ô~O_»= WO\˜Ö’x „QÆǨÏ=ÚÅ

^•fi~å =$uÎx x~°‚~ÚOz JO Œ∞Ö’ L#flux *Ï «‰õΩ_»∞ á⁄O Œ∞#∞.

â◊x-â◊√„‰õΩ_»∞ – â◊xH˜ Hõà◊ʼnõΩ =∞iÜ«Ú ã≤iã¨OѨ ŒÅ‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊xH˜ U~°Ê_ç# =∞#O *Ï «‰õΩx

Hõ äŒÅ‰õΩ =∞iÜ«Ú ÃѶ·<å<£û "åºáê~°OQÍ K«∂_»=K«∞Û.

â◊x–~åǨï=Ù – ~åǨï=Ù J#QÍ =∂Ü«∞, "≥∂ã¨QÍ_»∞, K«Å#z„ «Ñ¨i„â◊=∞, KÕÜ«Ú =$uÎ =∞iÜ«Ú K« Œ∞=Ù#‰õΩ

á⁄O «# LO_» Œ∞.

â◊x–ˆH «∞=Ù – =∞ «ã¨Oã÷Å∞, "≥· ŒºO, <åºÜ«∞„Ѩ=$uÎ. â◊xH˜ hK« HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú, ‰õΩ[, H «∞=ÙÅ =Å# Z‰õΩ¯=

=$uÎ P@OHõ=ÚÅ∞, K«O„ Œ∞x =Å# xO ŒÅ∞, ~°q =Å# JkèHÍ~°∞Å`À W|ƒOk HõÅ∞QÆ∞#∞. =$uÎx =∞#O

ã¨∂zOz#ѨÙ_»∞ ÃÑ· q+¨Ü«∞=ÚÅÖ’ *Ï «Hõ=ÚÖ’ â◊xH˜ W~°∞"≥·Ñ¨ÙÅ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ L#flq ÖËHõ XO@iQÍ L#fl^•

J<Õ q+¨Ü«∞O „QÆÇ≤ÏOKåe. XO@iQÍ L#fl *Ï «HõOÖ’ *Ï «‰õΩ_»∞ =$uÎx KÕѨ\ì JO Œ∞Ö’ ã≤÷~° «fiO á⁄O Œ∞@‰õΩ

*Ï «‰õΩx QÆ∞~°∞, â◊√„‰õΩÅ „ѨÉèÏ==ÚÅ#∞ =∞#O KåÖÏ ã¨∂HõΔ ‡ Œ$+≤ì À „QÆÇ≤ÏOKåe.

*Ï «Hõ=ÚÖ’ ÉèÏ~°º#∞ QÆ∞iOz ≥Å∞ã¨∞H˘#∞@ :

â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ ÉèÏ~°º#∞ ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏ=Ú. Éèí K«„HõOÖ’ U_»=™ê÷#O K«∂¿Ñ~åt. ^•xH˜ Jk 7=

~åt â◊√„‰õΩ_»∞ QÍ=Ù# ÉèÏ~°º HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊√„‰õΩxQÍ =i‚™êÎ~°∞. â◊√„‰õΩ_»∞ hK« á⁄O Œ∞ ~åt J#QÍ Hõ#º ^•xH˜

JkèѨu |∞ èŒ∞_»∞. *Ï «‰õΩx Ô~O_»= ÉèÏ~°º â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ „j Õq =∞iÜ«Ú |∞ èŒ∞_»∞ J#QÍ Éèí∂ Õq. â◊√„‰õΩx

qq èŒ „QÆǨÏ=ÚÅ HõÅ~ÚHõ =Å# =∞#O *Ï «HõOÖ’ ÉèÏ~°º ÅHõΔ}ÏÅ∞ =∞#O „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

â◊√„Hõ_»∞ – ~°q : ~°q J#QÍ HõΔ„uÜ«Ú_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ ÉèÏ~°º. *Ï «HõOÖ’ ~°q â◊√„HõO HõÅ~ÚHõ =Å#

*Ï «‰õΩ~åÅ∞ ÉèÏ~°º, ~å[iHõ ÅHõΔ}ÏÅ∞, =∞Oz ‰õΩ@∞O|O, "å`å=~°} <åÜ«∞Hõ «fiÑÙ ÅHõΔ}ÏÅ∞, Hõà◊Ö’ W|ƒO Œ∞ʼnõΩ

ÉÏ ŒÑ¨_»∞#k. =∂Ü«∞ "≥∂ǨÏ=ÚÅÖ’ ÉOk J~Ú#k. ã¨O`å#O =Å# Hõ+ì=ÚÅ∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#=Ú ÉèÏ~°º

*Ï «HõOÖ’ K«∂_»=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ – K«O„ Œ∞_»∞ : *Ï «‰õΩ~åe ÉèÏ~°º „Ѩܫ∂}=ÚÅ∞, Hõà◊Å∞, Jaè~°∞z HõÅk, Œ∂~°„áêO «O #∞Oz, «e¡

QÍiH˜ ã¨O|O èŒO HõÅk. =∞#ã¨∞ xÅHõ_» ÖËxk. J#∞=∂#O HõÅk, HõѶ=Ú ã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞ HõÅk.

J «ÎQÍi`À, =∂=∞QÍi`À ã¨Yº «ÖËx QÆÅ ÉèÏ~°º ÅaèOK«∞#∞.

- 66 -

â◊√„‰õΩ_»∞ – ‰õΩA_»∞ : â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ ÉèÏ~°º ‰õΩA_»∞ J#QÍ Ãã·<åº èŒº‰õΔΩ_»∞x *Ï «‰õΩx ÉèÏ~°º Fiq∞, HõΔ=∞ÖËx,

Z‰õΩ¯= Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞, ™È Œ~°∞_»∞ Pã≤Î Hõey#"å_»∞, Éèí~°Î Hõà◊ÅÖ’ „áêg}ºO, =O@‰õΩ ã¨O|OkèOz K«Hõ x

J=QÍǨÏ#, ™œ+ì=O, H˘O « á⁄\ìQÆÅ ~°∂ѨO LO_»∞@, «QÆ=ÙÅ∞ J#QÍ W+ìO HõÅk =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ – |∞ èŒ∞_»∞ : â◊„‰õΩ_»∞ |∞ èŒ∞_»∞ q∞„ «∞Å∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ~åe ÉèÏ~°º KåÖÏ ≥eqQÆÅ =ºHÎ, =∞Oz

"å‰õΩ¯, q∞H˜ e ≥eq Õ@Å`À W|ƒO Œ∞Å#∞ JkèQÆq∞OK«_»O, HÍx q Œº~°∂ѨOÖ’x ≥eq Õ@Å∞ H͉õΩO_®

„| «∞‰õΩ@‰õΩ ãO|OkèOz# ≥eq Õ@Å∞ HõÅk. K«~°‡ãO|O èŒO J~Ú# ~ÀQÆ=ÚÅ∞, *Ï «‰õΩ_çx ÉèÏ~°º‰õΩ W|ƒOkH

QÆ∞iKÕÜ«Ú#∞. |∞ èŒ, â◊√„‰õΩ#‰õΩ â◊√Éèí „QÆÇ¨Ï ã¨O|O èŒO ÖËxKÀ J#QÍ QÆ∞~°∞=Ù *Ï «‰õΩx ÉèÏ~°º‰õΩ K«ÔH¯~°"åºkè

=K«∞Û J=HÍâ◊O HõÅQÆ∞#∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ – QÆ∞~°∞=Ù : Ѩq„ «∞~åÅ∞, ≥·=zO «#, ™êufiHõ «, ã¨=∂[OÖ’ K«Hõ x Q“~°= „Ѩu+ìÅ∞, ã≤iã¨OѨ ŒÅ∞,

=∞iÜ«Ú JkèHõ ÖÏ=Ù HõÅ∞QÆ∞ ã¨=∞㨺Å∞ Hõey LO_»∞#∞. *Ï «‰õΩxH˜ |∞ èŒHÍ~° Hõ «fi=ÚÅ∞ Ö’Ñ≤Oz |∞ èŒ∞xH˜

ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ K«∂_»=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ – â◊x : â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ ÉèÏ~°º, â◊x J#QÍ =$kú. Éèí K«„HõOÖ’ 7= ™ê÷#O «∞Å~åt JkèѨu â◊√„‰õΩ_»∞,

=$uÎ ™êú#O‰õΩ JkèѨu â◊x. HÍ=Ù# "åi HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ~åe ÉèÏ~°º =$uÎx x~°fiÇ≤ÏOK«∞#∞ =∞iÜ«Ú

™È=∞iQÍ LO_»∞#∞.

â◊√„‰õΩ_»∞ – ~åǨï=Ù : â◊√„‰õΩ_»∞ , ~åǨï=٠Ѩ~°=∞ q∞„ «∞Å∞. "åi HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ~åe ÉèÏ~°º PHõ~°¬}QÍ

LO_»∞#∞. *Ï «‰õΩ~åeH Éèí=#=ÚÅ∞ ,"åÇÏ#=ÚÅ∞ LO_»∞Ü≥∂QÆO H˘O « QÆ∂_»Kå~°=Ú, J| ŒÌ=ÚÅ∞ K≥ÑÙÊ@, «e¡,

ŒO„_»∞ʼnõΩ q~À èŒ=ÚÅ∞ HõÅ∞QÆ∞@, HõO\H ãO|OkèOz# ã=∞ãºÅ∞ Hõey LO_»∞@, Éèí~°Î‰õΩ H˘O « <åQÆ À+=Ú,

™È Œ~°∞xH˜, ãúÅ=Ú‰õΩ ã¨O|OkOz# ã¨=∞㨺Å∞ "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#O *Ï «‰õΩxÖ’ QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

â◊√„‰õΩ_»∞ – H «∞=Ù : â◊√„Hõ, H «∞=ÙÅ =Å# *Ï «Hõ=ÚÖ’*Ï «‰õΩ~åe ÉèÏ~°º qâßÅ ÇÏ$ ŒÜ«∞O, Éèí~°Î#∞ W|ƒO Œ∞ʼnõΩ

QÆiKÕÜ«Ú@, J «Î, =∂=∞Å#∞ ÉÏkèOK«∞@, Ñ~°∞Å#∞, ¿ãflÇ≤Ï «∞Å#∞, «#"åiQÍ , «#"åix Ñ~°∞Å∞QÍ ÉèÏqOK«∞@

>ˇH˜flHõÖòZ_»∞ºˆH+¨<£ HõÅk. =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. â◊√„Hõ ˆH «∞=ÙÅ HõÅ~ÚHõ =Å#*Ï «‰õΩ~åe Éèí~°Î ‰õΩ@∞O|O,

ǨÏ~îå «∞Î =∞~°}O, "åǨÏ# „Ѩ=∂^•Å∞, ~åK«Ñ¨ÙO_»∞, ѨO\˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

â◊√„‰õΩx J<ÕHõ „QÆǨÏã¨OÉèíO èŒO =Å# qq èŒ „QÆǨÏ=ÚÅ HÍ~°º„Hõ=∞=ÚʼnõΩ ã¨OÉèíOkèOz ÅHõΔ}=ÚÅ∞

*Ï «‰õΩ~åe ÉèÏ~°º =∞#O „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

- 67 -

ã¨O`å#Ü≥∂QÆO :

*Ï «Hõ=ÚÖ’ QÆ∞~°∞=ÙH˜ r=HÍ~°‰õΩxQÍ ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞. r=HÍ~°‰õΩxH˜ Ѩل «HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ~°q =Å#

*Ï «‰õΩ#‰õΩ Ñ¨Ù„ «Ü≥∂QÆO LO_»∞#∞. â◊√„‰õΩx Ü≥ÚHõ HõÅ~ÚHõ =Å# ѨلuHõÜ≥∂QÆO LO_»∞#∞. *Ï «‰õΩx Ѩل «∞x

K«∂K«∞#ѨÙ_»∞ ~°q „Ѩ è•#"≥∞ÿ# „QÆǨÏ=Ú. ZO Œ∞Hõ#QÍ Éèí K«„HõOÖ’ 5= WÅ∞¡ ã¨O`å#O, ^•xH˜ JkèѨu ~°q.

HÍ=Ù# ~°q â◊„ «∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ J~Ú# ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ`À Uk |O èŒO Hõey#ѨÙ_»∞ *Ï «‰õΩx Ѩل «ã¨O`å#O

ã¨=∞㨺Å∞ U~°Ê_»∞#∞. ~°qH˜, ~åǨï, H «∞=Ù ã¨O|O èŒO „Ѩ=∂ Œ=Ú. QÆ∞~°∞=Ù K«∂Ѩ٠=Å# QÍx, ~°qH˜ QÆ∞~°∞=Ù

HõÅ~ÚHõ, ~°q Ô~O_»= WO\˜H˜ QÆ∞~°∞=Ù LO_ç##∞, ã¨=∞㨺Å∞ =zÛ##∞ Jq z=~° JO «=∞QÆ∞#∞.

*Ï «Hõ=ÚÖ’ â◊x, â◊√„‰õΩÅ∞ HõÅ~ÚHõ =Å# Ñ≤Å¡Å∞ ѨÙ@∞ì@Ö’ *ÏѨº=Ú, ~°q, â◊√„‰õΩÅ∞ XˆH ~åt

J~Ú# *Ï «‰õΩx Ñ≤Å¡Å∞ HõÅ∞QÆ∞ J=HÍâßÅ∞ ã¨#flyÅ∞¡#∞. (~°q J#QÍ Ñ¨Ù„ «HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ *Ï «‰õΩx

g~°ºO nx HõÅ~ÚHõ =Å# g~°ºOÖ’ r=Hõ}=ÚÅ∞ Jq JyflH =∞~°}OK«∞@, ãO`å#Ç‘Ï# « K«∂ÑÙ@) "≥Ú ŒÅQÆ∞#q

=∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

~°q, â◊√„‰õΩ_»∞ *Ï «HõOÖ’ U™ê÷#OÖ’ U ~åtÖ’L#fl^À=∞#O QÆ=∞xOz •xH˜ W «~° „QÆǨÏ=ÚÅ Œ$+≤ì,

Ѩi=~°Î#, =∞x #HõΔ„ «=ÚÅ∞ =∞#O „QÆÇ≤ÏOK« =Öˇ#∞.

"≥∂HõΔ Ü≥∂QÆO :

Éèí K«„HõOÖ’ =∞QÆ"åiH r=HÍ~°‰õΩ_»∞, QÆ∞~°∞=Ù, P_»"åiH r=HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞, W~°∞=ÙiH Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_»∞

â◊xQÍ#∞, "≥∂HõΔHÍ~°‰õΩ_»∞ ˆH`«∞=Ù#∞ K≥ѨÊ|_ç#k. HÍ=Ù# *Ï`«HõOÖ’ r=HÍ~°‰õΩxH˜ QÍx Hõ~°‡HÍ~°‰õΩxH˜

"≥∂HõΔHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ˆH «∞=Ù ã¨O|O èŒO L#fl *Ï «‰õΩxH˜ "≥∂HõΔ Ü≥∂QÆO QÍ =i‚OK«|_»∞#∞.

D„QÆǨÅ∞ QÆ∞~°∞=Ù LK«Ûù á⁄O Œ∞ Hõ~å¯@HõO, ã¨fiˆHΔ„ «O J~Ú# èŒ#ã¨∞û, g∞#=ÚÅ∞, ˆH «∞=Ù‰õΩ LK«Ûù

J~Ú =$tÛHõO =¸Å „uHÀ}O J~Ú# g∞#O D Ü≥∂QÆO „Ѩ|Å=Ú. Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊x =Å# *Ï «‰õΩxH˜

<åºÜ«∞ Ñ~°"≥∞ÿ#=$kú „áêg}ºO, Pi÷Hõ W|ƒO Œ∞Å∞ X_ç Œ∞_»∞‰õΩÅ∞, "≥∂HõΔ=∞#‰õΩ ãO|OkèOz# *Ï#O "≥Ú ŒÅQÆ∞#q

=∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û. "≥∂HõΔ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ˆH «∞=Ù U^À XHõ Ü≥∂QÆO#∞ U~°ÊiÛ *Ï «‰õΩx Ü≥ÚHõ H©iÎx

#Å∞=¸ÅÅ "åºÑ≤ÎOѨ KÕÜ«Ú#∞. ^•x=Å# Hõx+¨μªÅ∞ *Ï «‰õΩx #∞Oz Œ∂~°O JQÆ∞@, K«Hõ x "å‰õΩ¯ Hõey

LO_»∞@ Œ∂~°„áêO`åʼnõΩ „Ѩܫ∂}˜OK«∞@, JkèHÍ~°∞Å J#∞„QÆǨÏO =O\˜ ÅHõΔ}=ÚÅ∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

- 68 -

ÑiÇ~åÅ∞

#=„QÆÇ¨Ï è•º# â’¡Hõ=ÚÅ∞ :

~°q : [áê‰õΩã¨∞=∞ ã¨OHÍâ◊O, HÍâ◊º¿ÑÜ«∞O =∞Ǩ Œ∞ºuO«"≥∂iO ã¨~°fiáêѨѶ∞flO, „Ѩ}`åã≤‡k"åHõ~°O

K«O„^Œ∞_»∞: ^Œkèâ◊OY `«∞ëê~åÉèíO, H©Δ~À^•~°‚= ã¨OÉèí=O#=∂q∞ â◊t#O™È=∞O â◊OÉè’~°≈‰õΩ@ Éèí∂+¨}O

‰õΩ[ : èŒ~°}© QÆ~°ƒù ã¨OÉèí∂ «O q Œ∞º`å¯Ou ã¨=∞„ѨÉèí"£∞‰õΩ=∂~°O â◊HÎǨÏãÎO «O =∞OQÆà◊"£∞ „Ѩ}Ü«∂=∞ºÇ¨Ï"£∞

|∞^èŒ : „Ñ≤Ü«∞OQÆ∞ HõoHÍâߺ=∞O ~°∂¿Ñ} „Ѩu=∞O |O èŒO™œ=∞ºO ™œ=∞ºQÆ∞}À¿Ñ «O «O |∞ èŒO „Ѩ}=∂=∞ºÇ¨Ï"£∞

QÆ∞~°∞ : Õ"å<åO K« |∞∞+‘}ÏO K« QÆ∞~°∞O HÍOK«#ã¨OxÉèí"£∞|∞kúÉèí∂ «O „uÖ’ˆHâ◊O «O #=∂q∞ |$ǨÏã¨Êu"£∞

â◊√„Hõ : Ç≤Ï=∞‰õΩO Œ=∞$}ÏÖÏÉèíO ≥· åº<åO Ѩ~°=∞O QÆ∞~°∞"£∞ã¨~°fi"åG„Ѩ=HÍÎ~°O ÉèÏ~°æ=O „Ѩ}=∂=∞ºÇ¨Ï"£∞

â◊x : hÖÏO[#ã¨=∂ÉèÏã¨O ~°qѨل «O Ü«∞=∂„QÆ["£∞KèåÜ«∂=∂~°ÎO_»ã¨OÉèí∂ «O «O #=∂q∞ â◊<≥·â◊Û~°"£∞

~åǨï=Ù: J~°÷HÍÜ«∞O =∞Ǩg~°ºO K«O„^•k «ºq=∞~°Ì#"£∞ã≤OÇ≤ÏHÍQÆ~°ƒùã¨OÉèí∂ «O «O ~åǨïO „Ѩ}=∂=∞ºÇ¨Ï"£∞

ˆH`«∞=Ù : ѨÖÏâ◊ѨÙ+¨Ê ã¨OHÍâ◊O `å~°HÍ„QÆǨÏ=∞ãÎHõ"£∞~“„ ŒO ~“„^• «‡HõO Ѷ∞’~°O «O ˆH «∞O „Ѩ}=∂=∞ºÇ¨Ï"£∞

L^• : XHõ =ºHÎ *Ï «HõOÖ’ Jyfl « «fiÎѨ٠„QÆǨÏ=ÚÖ·<å ~°q, ‰õΩA_»∞, ˆH «∞=ÙÅ∞ g~°∞ Z=Ô~·<å Hõ#º~åtÖ’LO>Ë (Hõ#º~åt HÍÅѨ~°∞+¨μ h JOQÆ=ÚÖÖ’ Hõ_»∞Ѩ٠ã¨O|OkèOz ™ê÷#O HÍ=Ù<å *Ï «HõO K«∂_»QÍ<Õ Hõ_»∞ѨÙã¨O|OkèOz# W|ƒO Œ∞Å∞ J#QÍ Ñ≤ «Î=Ú, "å «=Ú) W Õ Hõ#º~åtÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ hK« á⁄O Œ∞@ =Å# ~°q, ‰õΩ[,H «∞=Ù, â◊√„‰õΩ_çxH â◊„ «∞=ÙÅ∞ HÍ=Ù@ =Å# â◊√„‰õΩ_»∞ ‰õÄ_» KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ W|ƒOk Ñ_ç â◊√„‰õΩx HÍ~°Hõ «fi=Ú#∞Z‰õΩ¯=ÙQÍ ÉÏkèOK«Ñ¨_»∞#∞. HÍ=Ù<å *Ï «‰õΩ_»∞ Hõ_»∞ѨÙ#∞ W|ƒOk ÃÑ@∞ì ~°q, ‰õΩ[, H «∞=ÙňH HÍHõ â◊„‰õΩ#‰õΩѨiǨ~°=ÚÅ∞ KÕÜ«∞=Öˇ#∞. WHõ _» áê~î°‰õΩʼnõΩ XHõ ã¨O ÕǨÏO =ã¨∞ÎOk. â◊√„‰õΩ_»∞ *Ï «HõOÖ’ Hõ#º~åtÖ’ÖË_»∞? ^•xH˜ ѨiǨ~°=ÚÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∂e? XHõ „QÆǨÏO XHõ ~åtÖ’H˜ =¿ãÎ JO^Œ∞Ö’ Hõ#|_»∞9 „QÆǨÅ∞O\Ï~Ú. Jq U q èŒ=ÚQÍ Ñ¶e «O WK«∞Û#O>Ë P ~åt <å äŒ∞#‰õΩ â◊„ «∞=ÙÅ∞, q∞„ «∞Å∞ U q èŒ=ÚQÍѶe`åÅ∞ W™êÎÜ≥∂ J Õ Ñ¶e «=Ú#∞ P ~åt WO\’¡H˜ =zÛ# „QÆǨÏ=Ú#‰õΩ J<Õ Ñ¶e «=Ú#∞ W™êÎ~Ú. g\˜QÆ∞iOz <å Ü≥ÚHõ « Œ∞Ѩi ѨÙãÎHõOÖ’ á⁄O Œ∞Ѩ~°∞K«∞‰õΩ<åfl=Ú. JO Œ∞Ö’ TǨÏ[x «"≥∞ÿ# „QÆǨÏ=Ú =Å#‰õÄ_® =K«∞Û Ñ¶e «=ÚÅ∞ K«∂_»=K«∞Û#∞.

- 69 -

=∞#‰õΩ *Ï «Hõ qÉèÏQÆOÖ’ 9 „QÆǨÅ∞, 27 #HõΔ„`åÅ∞, 12 ~åâ◊√Å∞ g\˜ ^•fi~å<Õ =∞#‰õΩ Õe¿ã

q+¨Ü«∂xfl, ≥eã≤# q+¨Ü«∂xfl =∞iÜ«Ú ≥eÜ«∞É’ÜÕ∞ q+¨Ü«∂xfl „QÆǨÏ=ÚÅ HÍ~°Hõ «fi=Ú ^•fi~å =∞#O

<Õ~°∞ÛH˘#fl =K«∞Û#∞. =∞#=Ú *’ºu+¨=Ú#∞ Ѩ‰õΔΩÅ ^•fi~å, [O «∞=ÙÅ∞ ^•fi~å, "≥ÚHõ Å ^•fi~å, Œ∞ã¨∞ÎÅ ^•fi~å

â◊s~° JOQÆ=ÚÅ •fi~å, x «º=ã~° ã~°∞‰õΩÅ∞ •fi~å, ÉO èŒ∞ «fiO •fi~å =∞iÜ«Ú J<ÕHõ Ñ Œú «∞Å •fi~å =∞#=Ú

„QÆǨÏ=Ú Ü≥ÚHõ HÍ~°Hõ «fi=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOz =∞#‰õΩ =∞#"Õ∞ ѨiǨ~°=Ú#∞ ã¨$+≤ìOz « ü •fi~å 㨠üѶe «=Ú#∞

á⁄O^Œ=K«∞Û#∞.

~°q: Z Œ∞Ì, lOHõ, ÉÏ «∞, ã≤OǨÏ=Ú, P_»"Õ∞Hõ, ѨÙe, lÖË¡_»∞ K≥@∞ì, =∞O^•~°K≥@∞ì, aÅfiK≥@∞ì, ~°∞„^•HõΔK≥@∞ì,

QÆO èŒÑ¨ÙK≥@∞ì, QÀ èŒ∞=∞ѨO@, «∂~°∞Ê k‰õΩ¯, *’ºu‰õ, side H˜\˜H©, «O„_ç, H˘_»∞‰õΩ, ÔHOѨÙ, pepper, JÅ¡O,

Ü«∂ʼnõΩÅ∞, ѨÙ~°∞+¨μ_»∞ Jk`«ºÇ¨Ï$^ŒÜ«∞O, QÀ^èŒ=ÚÅ∞, ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}∞_»∞, ‰õΩ_çHõ#∞fl, "≥·^Œ∞º_»∞,

HõΔ„uÜ«Ú_»∞,~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩ_»∞, QÆ=~°fl"≥∞O\ò JkèHÍi, QÆ∞O_≥ "≥Ú ŒÖ·#q,

K«O„^Œ: «e¡, J «Î, "Õ∞# «Î, Ñ≤xfl, =O@"å~°∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞, *’ºu+¨μÅ∞, Z_»=∞Hõ#∞fl, QÆ~°ƒùã¨Oz, Kåu, „áêˆH

[O «∞=ÙÅ∞, #Hõ , =Ú#QÆHÍÜ«∞Å∞, B+¨ •Å∞, aÜ«∞ºÑ¨ÙѨO@, J~°\˜=$HõΔO, K≥~°∞‰õΩ, ™êfl<åÅQÆk, H©~°áê<åÅ∞,

Z_»=∞"≥·Ñ¨Ù H˜\˜H©, =O@™ê=∂#∞Å∞, ã¨|∞ƒÅ∞, "≥O_ç, ÃÑ~°∞QÆ∞J#flO, „Ѩܫ∂}ÏÅ∞, Y~°∞ÛÅ∞, =Ú «º=ÚÅ∞,

Åe`å „uѨÙ~° ã¨∞O Œi, ÅH©Δ ‡ Õq =∞iÜ«Ú áê~°fiu.

‰õΩ[: áÈ~å@Ü≥∂ èŒ∞_»∞, «=Ú‡_»∞, Éèí~°Î, Z=ÚHõ, Ѩà◊√§, Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞, "≥#∞fl Z=ÚHõ, testicals, HÀ_ç,‰õΩHõ ,

áê=Ú, H˘=Ú‡Å∞ L#fl [O «∞=ÙÅ∞, HÀu,ǨÏO㨠~å|O èŒ∞, x=∞‡K≥@∞ì, =Úà◊§K≥@∞ì, ã≤O Œ∂~°O, =O@QÆk,

^Œ∞"≥fi#, ѨQÆ_»O, ‰õΩ=∂~°™êfiq∞, HõO^Œ∞Å∞, ~åy, JÅ¡O, Z„~°QÆ_»¤, q∞~°Ñ¨HÍÜ«∞, P@Å∞, technical

education,Ü«∞O„ «=ÚÅ∞.

|∞ èŒ∞_»∞: "≥·â◊√º_»∞, "Õ∞#=∂=∞, PYi™È Œi, ™È Œ~°∞_»∞, |O èŒ∞=ÙÅ∞, q∞„ «∞Å∞, <åºÜ«∞"åk, QÆ∞~°∞=Ù, *’ºu+μº_»∞,

#∞ Œ∞~°∞, Éèí∞[=ÚÅ∞, Ü≥∞ Œ, KÕ «∞Å∞, <åÅ∞Hõ, Ñ≤Å¡, QÍ~°=Ú, „QÆ ŒÌ, P‰õΩ‰õÄ~°Å∞,Tulsi ,L «Î~°K≥@∞ì ѨK«Û~å~Ú,

q+¨μ‚=¸iÎ, =∞ 茺=ºHÎ, ÖˇHõ Å∞ K«∂K«∞"å_»∞.

QÆ∞~°∞=Ù: „ÉÏǨχ}∞_»∞, r=HÍ~°‰õΩ_»∞, HõѶ=Ú, =Ú‰õΩ¯, áê Œ=ÚÅ∞, ˘_»Å∞, uÜ«∞ºxѨ •~å÷Å∞, JѨCWK«∞Û"å_»∞,

<åºÜ«∞"åk, ѨÓ*Ïi, ѨÓ[„QÆ$ǨÏ=Ú, P=Ù, U#∞QÆ∞, ǨÏOã¨, K≥~Úº, HÍ~åQÍ~°=Ú, H˘|ƒi ÉÁO_»=Ú, Hõ#Hõ

ѨÙ+¨º~åQÆO, QÆ∞~°∞„™È΄ «O, ŒHõΔ}Ï=¸iÎ =∞iÜ«Ú PÅÜ«∂Å∞.

- 70 -

â◊√„‰õΩ_»∞: ¢ã‘Î HÍ~°‰õΩ_»∞, ÉèÏ~°º, JHõ , ‰õÄ «∞~°∞,HÀ_»Å∞, „ÉÏǨ‡}∞_»∞, HõѶ=Ú, =∞ 茺=Ú, WÅ∞¡, "åǨÏ#O,

JO ŒQÍ_»∞, |@ìÅ "åºáêi, ‰õΩ Œ∞= JOQÆ_ç, K«ÔH¯~°"åºkè, â◊√Hõ"åºkè, g~°ºO, Hõ_»∞Ѩ٠=$uÎ, P=Ù, zÅHõ, <≥=∞e,

ÉÁ|ƒ~°∞¡, =∂q∞_çK≥@∞ì, zO «ÑO_»∞, x=∞‡K≥@∞ì, Ñ_»HõQÆk, J ŒÌ=Ú, ÑÙK«ÛHÍÜ«∞, Ñã∞ÑÙ, |OQÍ~°=Ú, ÅH©Δ ‡ Õq

=∞iÜ«Ú =„[O.

â◊x: ¿ã=‰õΩ_»∞, J#fl, HÍà◊√§, Ñ≤~°∞ Œ∞Å∞, PÜ«∂ãO, QÆ_»¤O, "å «=Ú, =∂@ãiQÍ ~å‰õΩO_» LO_»∞@, "å~°ã «fiÑÙ

Pã≤Î, ¿ã=Hõ=$ «∞ÎÅ∞, #∞=ÙfiÅ∞, K≥ «Î|∞@ì,Dining table, WO„ ŒhÅO, HÍH˜, HÀ~ÚÅ, ZÅ∞QÆ∞|O\˜, |„Ô~, QÍ_ç Œ,

ѨOk, HÍHõ~°HÍÜ«∞, á⁄Q͉õΩ, #∂<≥, W#∞=Ú, ~°∞„^•aè¿+HõO, ǨÏ#∞=∞O «∞_»∞, Dâ◊fi~°∞_»∞.

~åǨï=Ù: «‰õΩ¯= ‰õΩÅ=Ú"å_»∞, ã¨#flQÍ, á⁄_»=Ù Hõey# =ºHÎ, ^˘OQÆ, K«qx «@∞ìHÀÖËx"å_»∞, Ñ≤ å=∞Ǩï_»∞,

h~°∞, q Õt, PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# =$ «∞ÎÅ∞, K≥ѨC"å_»∞, QÆ∞_»¡QÆ∂|, áê=Ú, À_ÕÅ∞, ã¨~°ÊQÆO èŒ=$HõΔO, ||∞ƒÅ∞=$HõΔO,

QÀ"Õ∞kèHõO, <À~°∞, =Úã≤¡O, Œ∞~åææ Õq, q∞#∞=ÚÅ∞

ˆH`«∞=Ù: `å «Ü«∞º, "≥∂HõΔHÍ~°‰õΩ_»∞, *’ºu+ºO, "≥· ŒºO, <åºÜ«∞"åk, Ñ‘ «ÎO, ‰õΩ+≤ì"åºkè, "≥O„@∞HõÅ∞, K«~°‡ãO|O èŒ#

~ÀQÍÅ∞, ѨÙ~°∞+¨μh JOQÆ=Ú, QÆ_»¤O, L_»∞ «, #Å∞ѨÙ~°OQÆ∞Å∞, `åà◊√§, "≥· Œ∞ºO, q<åÜ«∞‰õΩ_»∞, ǨÏ#∞=∞O «∞_»∞,

LÅ=Å∞.

ÃÑ· K≥ѨÊ|_ç# „QÆǨÏHÍ~åHõ «fiO P è•~°OQÍ =∞#‰õΩ =∞#OQÍ Ñ¨iëê¯~° =∂~°æ=Ú#∞ U~°Ê~°∞K«∞H˘x

« ü •fi~å Ѷe «O á⁄O Œ∞@‰õΩ q∞H˜ e ^ÀÇ¨Ï Œ Ѩ_»∞#∞.

([#‡ «Ç¨Ï =zÛ# *Ï «Hõ=Ú Ñ¨iëê¯~° =∂~°æO ^•fi~å =zÛ# W|ƒOkx H˘OK≥O «‰õΩ¯= KÕÜ«Ú<ÕQÍx

ѨÓiÎQÍ`˘ÅyOK≥ Œ∞)

=∞#‰õΩ Éèí$QÆ∞ãOÜ«∞O «Ö’ Jyfl « üÎ fi~åâ◊√ÅÖ’ „QÆÇÏ=ÚÅ∞ âßOuOÑ KÕÜ«Ú@‰õΩ Ü«∞[=ÚÅ∞, ÇÏŸ=∞=ÚÅ∞,

"åÜ«Ú`«`«fi ~åâ◊√ÅÖ’ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ âßOuOѨKÕÜ«Ú@‰õΩ „áê~°÷#Å∞, Éèí∂`«`«fi ~åâ◊√Ö’ „QÆǨÏ=ÚÅ∞

âßOuOÑKÕÜ«Ú@‰õΩ ÑÓ*Å∞, [Å « «fi ~åâ◊√Ö’ „QÆÇÏ=ÚÅ∞ âßOuOÑKÕÜ«Ú@‰õΩ Jaè¿+Hõ=ÚÅ∞ ã∂zOK«∞K«∞#flk.

ѨOK«=∞ǨѨÙ~°∞+¨Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞:

1. S Œ∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅÖ’ XHõ \˜ =Ù#fl#∞ J Œ$+ªâße

2. S Œ∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅÖ’ Ô~O_»∞ =Ù#fl#∞ ~å[ã¨=∂#∞_»∞

3. S Œ∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅÖ’ =¸_»∞ =Ù#fl#∞ ~åA

4. S Œ∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅÖ’ <åÅ∞QÆ∞ =Ù#fl#∞ K«„Hõ=iÎ

5. S Œ∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅÖ’ S Œ∞ =Ù#fl#∞ K«„Hõ=iÎ q∞Oz#"å_»∞

- 71 -

6. HÍx S Œ∞ Ü≥∂QÆ=ÚÅ XHõ iH© =ÙO_»=Ù. J#QÍ |∞ èŒ, â◊√„Hõ LK«Ûã≤÷u XˆH ã¨=∞Ü«∞=Ú# [~°QÆ=Ù. WHõ

ã¨fiˆHΔ„ «=∞# LO_»∞@ [~°∞QÆ∞#∞. XHõ ~°q„QÆǨÏ=Ú`À HõÅ~ÚHõ JãÎOQÆ «fi ^À+¨=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞.

7. K«O„ Œ =∞OQÆà◊ Ü≥∂QÆ=Ú: K«O„ Œ ‰õΩA_»∞ HõÅã≤ =Ù#flKÀ K«O„ Œ =∞OQÆà◊Ü≥∂QÆ=Ú JO Œ∞~°∞. D

Ü≥∂QÆ=Ú# [x‡Oz# "å~°∞ J<ÕHõ q èŒ=ÚQÍ èŒ# ã¨Oáê Œ# HõÅ"å~°∞ JQÆ∞#∞.

Éèí„ ŒÜ≥∂QÆ=Ú :

|∞ èŒ∞x LK«Ûùã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. *Ï «‰õΩx "åHõÊ@∞ «fi=Ú, "Õ Œ q*Ï#=ÚÅ∞, n~å…Ü«Ú+μº#∞

LO_»∞#∞. |∞ èŒ∞_»∞ LK«Ûù ãfiHΔ„ «=ÚÖ·# Hõ#º q∞ èŒ∞#=ÚÅÖ’ H„ Œã≤÷u á⁄Ok# D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

ǨÏOã¨Ü≥∂QÆ=Ú:

QÆ∞~°∞x LK«Ûã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. =∞ èŒ∞~° HõO~î° èŒfix, èŒ~°‡=∂~°æOÖ’ L^•~° ãfiÉèÏ==ÚÖ’ Ü≥∂QÆ∞Å`À,

*Ï˝#∞Å`À =∞Oz ã¨O|O èŒ ÉÏO èŒ=º=ÚÅ∞ LO_»∞#∞. ~å[H©Ü«∞=ÚQÍ ‰õÄ_® =∞Oz ¿Ñ~°∞ LO_»∞#∞. QÆ∞~°∞=Ù,

èŒ#∞ã¨∞û, g∞#, Hõ~å¯@Hõ ~åâ◊√ÅÖ’ ˆHO„ Œ=ÚÖ’ =Ù#flKÀ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

=∂Å=º Ü≥∂QÆ=Ú:

â◊√„‰õΩx LK«Ûùã≤÷uQÍ D Ü≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞. ã¨Ow « ™êÇ≤Ï «º=ÚÅ Ü«∞O Œ∞ qѨs «"≥∞ÿ# Jaè~°∞z

PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# PHÍ~°=Ú ~°Hõ~°HÍÅ PÉèí~°}ÏÅ∞ èŒiOz Ü«ÚO Œ∞~°∞. â◊√„‰õΩ_»∞ =$+¨Éèí, «∞Å, g∞#=ÚÅÖ’

ˆHO„ Œã≤÷u á⁄Ok# DÜ≥∂QÆ=Ú U~°Ê_»∞#∞.

L^•Ç¨Ï~°} *Ï «Hõ=ÚÅ∞:

ǨÏOã¨, â◊t, ~°∞K«Hõ, =∂Å=º Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ HõÅ"å~°∞ N~å=∞K«O„ Œ∞_»∞.

1. QÆ∞~°∞=Ù LK«Ûã≤÷u ǨÏOã¨Ü≥∂QÆ=Ú

2. â◊x LK«Ûã≤÷u â◊âßÜ≥∂QÆ=Ú

3. ‰õΩ[ LK«Ûã≤÷u ~°∞K«Hõ Ü≥∂QÆ=Ú

4. â◊√„Hõ LK«Ûã≤÷u =∂Å=ºÜ≥∂QÆ=Ú

5. QÆ∞~°∞ K«O„ Œ∞Å HõÅ~ÚHõ ÅQÆflOÖ’ QÆ[ˆHâ◊sÜ≥∂QÆ=Ú

6. ~°q |∞ èŒ∞Å HõÅ~ÚHõ Œâ◊=∞OÖ’ |∞ è•x «ºÜ≥∂QÆ=Ú

*Ï «HõO ѨijeOK«∞ q è•#O

ÑÙ\ì# Õk

→

14–7–1978

ѨÙ\ ì#ã¨=∞Ü«∞O

→

8.30 pm

„Ѩ Õâ◊O

→

Nlr

~°qQÆ∞~°∞ˆH`«∞

ÅQÆflO

|∞^èŒ

K«O„^Œ

~åtâ◊√„Hõ, ‰õΩ[

â◊x

~åǨï

- 72 -

D L^•Ç¨Ï~°} *Ï`«HõOÖ’ áê~î°‰õΩʼnõΩ J~°÷"≥∞ÿ# q^èŒOQÍ q=iOK«|_ç#k (Ѩ~åâ◊~°=∞`«O,

Éèí$QÆ∞=∞ «Ñ¨ ŒúuÖ’ *Ï «HõѨijÅ#).

1. Ñ~åâ◊~°=∞ «O: D *Ï «Hõ=ÚÖ’ ÅQÆfl=Ú#‰õΩ JkèÑu J~Ú# â◊x J+ì=ÚÖ’ LO_»∞@ =Å# ÑOK«=Ú#‰õΩ

Œâ◊=Ú#‰õΩ JkèѨu J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞`À =∞iÜ«Ú K« «∞~°÷=Ú#‰õΩ ÖÏÉèíHÍ~°‰õΩ#‰õΩ JkèѨu J~Ú# ‰õΩAx`À

HõÅ~ÚHõ ÃÑ· ÅHõΔ}=ÚÅ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ J Œ$+ìO á⁄Ok##∞ (ˆHO„ Œ, HÀâßkѨuÜ≥∂QÆO) J+ì=∞O HÍ=Ù#

*Ï «‰õΩ~åÅ∞ ZѨC_»∞#∞ ã¨=∞㨺Å∞ Hõey « •fi~å |∞ èŒ∞ ã¨O|Okè# ã¨=∞㨺Å∞ HõÅ∞QÆ∞#∞.

1. Éèíí$QÆ∞<å_ç: P_»"åiH˜ r=HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞, =$uÎHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊x, Ѩ~å„Hõ=∞O, Éèí~°Î

HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ‰õΩAx À LO_»∞@ =∞iÜ«Ú ~°qHO„ ŒOÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ L+‚O#‰õΩ ãO|OkèOz,

|∞ èŒ∞xH˜ ã¨OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, ã≤OǨÏOÖ’ LO_»∞@ =Å# ~å[iHõ ÅHõΔ}ÏÅ∞ =∞#O QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

2. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O: èŒ#™ê÷#kѨk J~Ú# â◊x =∞Hõ~° ÅQÆflO‰õΩ J+ª=∞OÖ’ LO_»∞@, ÖÏÉèÏkèѨu =∞iÜ«Ú

L^ÀºQÆ ™ê÷#O K≥Ok# „QÆǨÏO`À HõeÜ«Ú@ =Å# L^ÀºQÆO ^•fi~å èŒ# ã¨Oáê Œ# Hõey LO_»∞#∞.

2. Éèí$QÆ∞<å_ç: r=HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞ L^ÀºQÆHÍ~°‰õΩ_»∞, J~Ú# â◊x, P^•Ü«∞O‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞

J~Ú# ‰õΩAx`À HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ èŒ#O#∞ L^ÀºQÆO •fi~å, Éèí~°Î •fi~å =K«∞Û#x ≥eÜ«∞K«∞#flk.

3. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O: Ѩ~å„Hõ=∞ ™ê÷<åkѨk =∞iÜ«Ú Hõx+¨μìʼnõΩ JkèѨu J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù ÅQÆflO‰õΩ 6=

™ê÷#OÖ’ LO_»∞@, 8= WO\ JkèÑuÖ’ HõÅ~ÚHõ =Å# (LÑK«Ü«∞=ÚÅ∞ J~Ú# 3,6,10,11Ö’ áêÑ „QÆÇÏ=ÚÅ∞)

r=HÍ~°‰õΩÅ∞ Ü≥ÚHõ Ѩ~å„Hõ=∞=Ú, q è•#=ÚÅÖ’ Q˘Ñ¨Ê<Õ~°∞ÊLO_»∞#∞.

3. Éèí$QÆ∞<å_ç: HõΔ„uÜ«∞HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ~°q q∞^èŒ∞#OÖ’ LO_»∞@, „ÉÏǨχ}∞x ǨÏiOKÕ QÆ∞~°∞=Ù`À

HõÅ~ÚHõ =Å# ^•xx ~å[, „ѨÜ≥∂QÆÜ≥∂QÆOQÍ =∞#O ¿Ñ~˘¯#=K«∞Û. ^•x=Å# ~åAÜ≥ÚHõ ÅHõΔ}ÏÅ∞ D

*Ï «‰õΩ~åeÖ’ ѨxKÕã≤ K«Hõ QÍ [#∞Å#∞ PHõ@∞ìH˘#∞#∞.

4. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O : K« «∞~°÷™ê÷#O‰õΩ JkèѨu =∞iÜ«Ú K« Œ∞=Ù#‰õΩ JkèѨu J~Ú# ‰õΩA_»∞, «#™ê÷#O‰õΩ

ѨOK«=∞O J#QÍ 8Ö’ Ѩ_»∞@ =Å#, 8 „uHõ=Ú J~Ú#O Œ∞=Å# q^•ºi÷ r=#OÖ’ *Ï «‰õΩ~åÅ∞ Z‰õΩ¯=

XuÎ_»∞ʼnõΩ Ö’#∞HÍ=Ù@, Jk ~°q K≥Ok# ™ê÷#O HÍ=Ù@ =Å# z=~°Ö’ q[Ü«∞O ™êkèOK«∞@ K«∂_»=K«∞Û.

4. Éèí$QÆ∞<å_ç : K« Œ∞=Ù‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞, Hõ~å¯@HõOÖ’ XO@iQÍ LO_ç, «#‰õΩ q∞„ «∞Å∞

J~Ú# â◊x, â◊√„‰õΩ_»∞ Ô~O_»= WO\˜Ö’ LO_»∞@ =Å# q Œº •fi~å QÆ∞iÎOѨ٠=∞iÜ«Ú Ô~O_»=ˆHΔ„ «OÖ’ |∞ èŒ∞xH˜

â◊√„‰õΩ=Ù J~Ú# ‰õΩA_»∞ LO_»∞@ =Å# q^•ºÉèϺã¨OÖ’ J=~À è•Å∞, ^•x JkèѨu Jx, QÆ∞~°∞x`À HõÅ~ÚHõ

=Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ Jxfl J=~À è•Å∞ JkèHõq∞OK«∞#∞.

- 73 -

5. Ñ~åâ◊~°=∞ «O: ãO`å#=Ú#‰õΩ JkèÑu J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞ ÅQÆflO #∞O_ç J+ìOÖ’, «# ™ê÷#O‰õΩ K« «∞~°÷OÖ’

LO_»∞@ =Å# ã¨O`å#O =Å# ã¨∞Yã¨O`ÀëêÅ∞ =∞iÜ«Ú ã¨O`å#O =zÛ# «~åfi « , WÅ∞¡, ã÷ÖO, ~åǨï=Ù

ÅQÆflO #∞Oz J+ì=∞ ™ê÷#O Hõ#∞Hõ Ñ≤Å¡Å#∞ ÃÑOK«∞@Ö’ H˘O « W|ƒO Œ∞Å∞ U~°Ê_»∞#∞. 8= ™ê÷#O ~°q L#fl

„Ѩ Õâ◊O HÍ=Ù# P z‰õΩ¯Å#∞ «# P «‡Ãã·÷~°ºO`À Ѩi+¨ iOK«∞H˘#∞#∞.

5. Éèí$QÆ∞<å_ç : ѨÙ~°∞+¨ ã¨O`å# HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ~°q, QÆ∞~°∞=Ù`À#∞, ¢ã‘Î ã¨O`å# HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú#

â◊√„‰õΩ_»∞ WO\˜Ö’ LO_»∞@ =∞iÜ«Ú ‰õΩAx`À W Õ HΔ„ «OÖ’ LO_»∞@=Å# ѨلuHõ "≥ÚO_çQÍ#∞, kfiuÜ«∂~°÷OÖ’

J#QÍ «~åfi « ˆHΔ„ «O Hõ#º Hõ#∞Hõ "≥ÚO_ç «#O áÈ=Ù#∞Ü«∞ ~°qˆHΔ„ «OÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ LO_ç#O Œ∞=Å¡ *Ï «‰õΩ~åe

‰õÄ «∞~°∞, JÅ∞¡_»∞ KåÖÏ LK«Ûùã≤÷uÖ’#∞, ѨÙ~°∞+¨ ã¨O`å# HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ~°q, QÆ∞~°∞=Ùx À HõÅ~ÚHõ K«O„ Œ∞x

K«∂Ѩ٠LO_»∞@ =Å# Ѩل «∞#‰õΩ QÆ[ˆHã¨iÜ≥∂QÆO U~°Ê_»∞#∞.

6. Ñ~åâ◊~°=∞ «O: *Ï «HõOÖ’ |∞∞},~ÀQÆ, â◊„ «∞ ™ê÷#=ÚʼnõΩ JkèÑu J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞ ãÑÎ=∞OÖ’ LO_»∞@

=Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞‰õΩ Éèí~°Î ã¨OÉèíOkèOz H˘O « q"å Œ=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞#∞. HÍx «# ™ê÷<åkѨk J~Ú# K«O„ Œ∞_»∞

~å[º™ê÷#OÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ ã¨=∞㨺Å∞ `˘ÅyOK«∞H˘# HõÅ Œ∞.

6. Éèí$QÆ∞<å_ç : D *Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù#∞Oz 5= WO\˜Ö’ K«O„ Œ∞_»∞ LO_»∞@=Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ QÆ[,

ˆHã¨i Ü≥∂QÆO Ѩ~°∞x â◊„ «∞=ÙÅ#∞ YO_çOK«∞#∞.

7. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O: *Ï «HõOÖ’ 7= WO\˜ JkèѨu Ѩ Œ=™ê÷#OÖ’ LO_»∞@=Å# *Ï «‰õΩ~åʼnõΩ L^ÀºQÆO

KÕ~Ú Éèí~°Î =K«∞Û#∞. « ü™ê÷#=Ú#‰õΩ JkèѨu J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞, « ü™ê÷#=Ú#‰õΩ ÖÏÉèíOÖ’ LO_»∞@ =Å# Éèí~°Î

^•fi~å Z‰õΩ¯= ÖÏÉèí=Ú á⁄O Œ∞#∞.

7. Éèí$QÆ∞<å_ç : =$uÎ, HÍ~°‰õΩx HõÅ~ÚHõ, èŒ#HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊√„‰õΩx`À HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞

L^ÀºQÆO KÕÜ«ÚÉèí~°Î, ^•x ^•fi~å Éèí~°ÎÜ≥ÚHõ P^•Ü«∞O J#∞ÉèíqOK«∞#∞.

8. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O: =∂OQÆźO, PÜ«Ú+¨μº, ¿ã<åkèѨu J~Ú# ~°q, =ºÜ«∞HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù`À

HõÅã≤, ÅQÆfl=Ú#‰õΩ 6= ™ê÷#OÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ =∂OQÆźÜ≥∂QÆO HõÅ Œk Jx =∞iÜ«Ú =∞ 茺=∞

PÜ«Ú=Ù (65) HõÅk Jx =∞iÜ«Ú H˘O « n~°…HÍÅ "åº èŒ∞Å∞ *Ï «‰õΩ~åÅx W|ƒOkH˜ QÆ∞iKÕÜ«Ú#∞.

8. Éèí$QÆ∞<å_ç : r= HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞ ã≤OǨÏ~åtÖ’ LO_»∞@, Jk «#‰õΩ â◊„ «∞ˆHΔ„ «O JQÆ∞@

JO Œ∞Ö’ «#∞‰õΩ â◊„ «∞=Ù J~Ú# ‰õΩAxÖ’ LO_»∞@, K«O„ Œ∞_»∞ 3= WO\˜Ö’ LO_»∞@ =Å#, ‰õΩA_»∞, ~°qH˜

q∞„ «HΔ„ «O JQÆ∞@ *Ï «‰õΩ~åÅ∞ =∂OQÆà◊ºO QÆ\ ìk Jx =∞iÜ«Ú, *Ï «‰õΩ~åÅ∞ =∞ 茺=∞ JÜ«Ú+¨μº Jx (55)

~°q™ê÷#O Hõ#∞Hõ J Œ$+ì=O «∞~åÅ∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

9. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O : ÅQÆflO‰õΩ 9= WO\˜"å_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞ ã¨ÑÎ=∞OÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ «O„_ç,

=∞iÜ«Ú ÃÇ·Ï Z_»∞ºˆH+¨<£, q ÕjÜ«∂#O Jxfl *Ï «‰õΩ~åÅ∞ á⁄O Œ∞#∞.

- 74 -

9. Éèí∞$QÆ∞<å_ç: *Ï «‰õΩ~åÅ∞ *Ï «HõOÖ’ |∞ èŒ∞_»∞ K« Œ∞=Ùx ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏO HÍ=Ù# |∞ èŒ∞x #∞Oz 9=

™ê÷#O‰õΩ JkèѨu J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù, |∞ èŒ∞#‰õΩ =ºÜ«∞™ê÷#O LO_»∞@ =Å# |∞ èŒ∞_»∞, Ѩa¡H± ã¨O|OkèOz

Hõ~å¯@HõOÖ’ LO_»∞@=Å#, QÆ∞~°∞=ÙÖ’ «O„_çHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ~°q HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ~åʼnõΩ ÃÇ·Ï Z_»∞ºH+<£

q Õj Ü«∂#O, ~°qH˜ QÆ∞~°∞ HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ~åe «O„_çH˜ *Ï «‰õΩ~åÅ∞ =Å# KåÖÏÉÏQÍ Hõeã≤ =zÛOk

Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

10. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O: *Ï «‰õΩ~åÅ∞ 10= WO\˜ JkèѨu J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞ ÅQÆflO‰õΩ J+ì=∞OÖ’ LO_»∞@,

« ü™ê÷#O‰õΩ ÖÏÉèíO`À LO_»∞@=Å# L^ÀºQÆ ™ê÷#=Ú#‰õΩ JkèѨu J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞. ÖÏÉèíO =∞iÜ«Ú 4= WÅ∞¡

ã¨∂zOK«∞ ‰õΩAx`À 2 =∞iÜ«Ú 3 WÅ∞¡ ã¨∂zOKÕ â◊x`À HõÅ~ÚHõ =Å# 8‰õΩ ã¨O|OkèOz# 11= WÅ∞¡

J„QÆ™ê÷#O J#QÍ L^ÀºQÆOÖ’ ÃÑ «Î#O KÕÜ«Ú JkèHÍ~°O, >ˇH˜flHõÖò Z_»ºˆH+¨<£Ö’ LO_»∞#x K≥ѨÊ=K«∞Û.

10. Éèí$QÆ∞<å_ç : *Ï «‰õΩ~åÅ∞ ã¨Ç¨Ï[ L^ÀºQÆHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊x`À, *Ï «‰õΩ~åÅ∞ J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞ HõÅ~ÚHõ,

>ˇH˜flHõÖò HÍ~°‰õΩ_»∞ ‰õΩAx HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ =∞iÜ«Ú Éèí~°Î, L^ÀºQÆ=Ú HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊x #∞Oz

=∞iÜ«Ú ‰õΩAx #∞Oz Ô~O_»= WO\˜Ö’ ~åǨï=Ù LO_»∞@=Å# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ ~åǨï=Ù ã¨O|OkèOz# =$ «∞ÎÅ∞

KÕѨ@ì_»O [~°∞QÆ∞#∞. ~°q™ê÷#O Hõ#∞Hõ L^ÀºQÆ ~°OQÆ ã¨Oã÷Å∞ J#∞‰õÄÅOQÍ LO_»∞#∞.

11. Ñ~åâ◊~°=∞ «O: ÖÏÉèí™ê÷#O‰õΩ JkèÑu J~Ú# ‰õΩA_»∞, ÅQÆflO‰õΩ J+ì=∞OÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åʼnõΩ

friends, relations, ....... Ö’#∞ J#∞‰õÄÅ « LO_» Œ∞.

11. Éèí∞$QÆ∞<å_ç: *Ï «HõOÖ’ Education, friends, relations, patnerships ‰õΩ JkèѨu J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞

«#‰õΩ â◊„ «∞=Ù J~Ú# K«O„ Œ∞_»∞ =∞iÜ«Ú hÖÏѨxO ŒÅ∞ á⁄Ok# =ºHÎ Ü≥ÚHõ ˆHΔ„ «OÖ’ LO_»∞@=Å#

*Ï «‰õΩ~åeH˜ ÃÑ·ã¨O|OkèOz# =$uÎÅÖ’ 㨠üѶe`åÅ∞ LO_»=Ù.

12. Ѩ~åâ◊~°=∞ «O: =ºÜ«∞O‰õΩ JkèѨu J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù ÅQÆflO‰õΩ 6 WO\˜Ö’ LO_»∞@=Å# â◊„ «∞=ÙÅ

=¸ÅHõOQÍ JkèHõ Y~°∞ÛÅ∞, x„ ŒÖËq∞ K≥ѨÊ=K«∞Û.

12. Éèí∞$QÆ∞<å_ç: Y~°∞ÛʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# K«O„ Œ∞_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ WO\˜Ö’ LO_»∞@, â◊√„‰õΩxH˜ =ºÜ«∞O

K«O„ Œ∞x WÅ∞¡ JQÆ∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åeH˜ JkèHõ Y~°∞Û, x„ ŒÖËq∞ LO_»∞#∞.

D q èŒOQÍ „ѨuÜ≥ÚHõ q+¨Ü«∞O#∞ *Ï «HõOÖ’ J<ÕHõ q èŒ=ÚÅ∞QÍ K«iÛOz Ѷe «O ~å|@∞ìH˘#=K«∞Û.

Ѩ Œú «∞Å∞ "Õ~°∞ J~Ú# Ѷe «=Ú XHõ >Ë HÍx Éèí∞$QÆ∞<å_çÖ’ ÅQÆflO, ~åt, Œâ◊, ã¨=∞Ü«∞O J=ã¨~°O ÖˉõΩO_®

Ѷe «O Hõ#∞Q˘#=K«∞Û. HÍx Ѩ~åâ◊~° Ѩ ŒúuÖ’ ã¨=∞Ü«∞O YzÛ «OQÍ LO_®e. Ѷe « x~å÷~°}Ö’ QÀKå~°OÖ’

Ѩi„Éèíq∞OK«∞ 9 „QÆǨÅ∞, ~åt â◊x 9 „QÆǨÏ=ÚÅÖ’ ѨijeOz Ѷe « x~å÷~°} KÕÜ«∞=Öˇ#∞. WHõ _» „Ѩu

„QÆǨÏ=Ú#‰õΩ 1,5,9,7 Éèí$QÆ∞=ÙÖ’ LO_»∞#∞. ~åǨï, H «∞=ÙʼnõΩ 7= Œ$+≤ì =∂„ «O LO_» Œ∞. ÃÑ· *Ï «Hõ K«„HõOÖ’

|∞ èŒ∞x ^•fi~å, *Ï «‰õΩ~åe "Õ∞#=∂=∞, Hõx+¨μª_»∞ J~Ú# ™È Œ~°∞x *Ï «HõO K«∂_»= Œ∞Ì. D *Ï «HõOÖ’

- 75 -

|∞ èŒ∞_»∞, QÆ∞~°∞=Ù LK«Ûùá⁄O Œ∞ Hõ~å¯@Hõ ~åtÖ’ LO_»∞@ =Å#, |∞ èŒ∞xH˜ Ô~O_»= WO\˜Ö’ ‰õΩA_»∞, â◊x,

â◊√„‰õΩ_»∞ LO_»∞=Å#, |∞ èŒ∞xx, H «∞=Ù «# 5= Œ$+≤ìK«∂_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åe ™È Œ~°∞_»∞ <åºÜ«∞"åkQÍ#∞,

*’ºu+μºxQÍ ÑxKÕÜ«Ú@, ‰õΩA_»∞,â◊x`À HõÅ~ÚHõ =Å# =$uÎ W|ƒO Œ∞Å∞ L^ÀºQÆO =ke"ÕÜ«∞_»O [~°∞QÆ∞#∞.

«O„_çx ã¨∂zOK«∞#k, QÆ∞~°∞=Ù`À HõÅ~ÚHõ, ~°qH˜ Ô~O_»=~åt Hõ~å¯@HõOÖ’ |∞ èŒ∞_»∞, HÍÔ~ÊO@~°

HÍ~°‰õΩ_»∞ ˆH «∞=٠ѨOK«=∞ Œ$+≤ìÖ’ Ô~O_»= WÅ∞¡ K«∂_»@O =Å# «O„_ç <åºÜ«∞"åkQÍ#∞, |∞ èŒ∞x =Å#

Hõ¡~ü QÍ#∞ LO_»@O [~°∞QÆ∞#∞.

Éèí~°ÎHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ‰õΩAxH˜ Ô~O_»= WO\˜H˜ ~åǨï=Ù LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ~åe Éèí~°Î ~åǨï=Ù ‰õΩ

ã¨O|OkèOz# =~°∞¯ KÕÜ«Ú#∞. =∂=∞QÍi HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞ Ô~O_»= WO\˜Ö’ ‰õΩA_»∞, =∞iÜ«Ú Jk

ã≤OǨÏ~åt J=Ù@ =Å# *Ï «‰õΩx =∂=∞QÍ~°∞ Ü«∞O„ «=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# =$uÎ, QÆ=~°fl"≥∞O\ò qÉèÏQÆOÖ’

KÕÜ«Ú#∞. «e¡x ã¨∂zOK«∞ K«O„ Œ∞xH˜ Ô~O_»= WO\˜Ö’ |∞ èŒ∞_»∞ Ü≥ÚHõ 5= K«∂ѨÙ,ˆH «∞=Ù Ü≥ÚHõ 7= K«∂ѨÙ

=Å# *Ï «‰õΩx «e¡ \©K«~üQÍ#∞, J «ÎQÍ~°∞ =∞Oz á⁄l+¨<£Ö’ L#fl L^ÀºQÆ=ÚÅ∞ KÕÜ«Ú#∞. K«O„ Œ∞_»∞

J «ÎQÍ~°∞, «e¡x ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ HÍ=Ù# ≥·=ÉèíHÎ W ŒÌiH˜ Z‰õΩ¯= Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. ‰õΩA_»∞ ã≤OǨÏ~åt

LO_»∞@=Å¡ *Ï «‰õΩ~åÅ∞ Ü≥ÚHõ ÉèíiÎ ~åÜ«∞Öòá¶êºq∞e #∞Oz =™êÎ_»∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

â◊√„‰õΩxH˜ "≥#∞Hõ „QÆǨÏO |∞ èŒ∞_»∞ L#flO Œ∞#, *Ï «‰õΩ~åeH˜ ™È Œ~°∞_»∞ L<åfl_»x, â◊√„‰õΩxH˜ Ô~O_»=

WO\˜Ö’ ~åǨï=Ù HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ~åÅ∞ ѨÙ\ì# „Ѩ Õâ◊OÖ’ á⁄QÆ, =ºã¨#O LO_»∞@, ѨÓ[, QÆ∞_çx =∞#O

QÆ=∞xOK«=K«∞Û. P_»"åiH˜ ÃÑO_ç¡ «~°∞"å « ~°qx Ѩل «∞xQÍ =e¡™êÎ=Ú. D Ѩل «∞_»∞ K« Œ∞=Ù‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú

|∞ èŒ∞x WO\˜Ö’ QÆ∞~°∞=Ù`À HõÅ~ÚHõ, K«O„ Œ∞x #∞Oz 9= Œ$+ì K«∂_»∞@=Å# *Ï «‰õΩ~åe Ѩل «∞_»∞ K« Œ∞=ÙÖ’

XHõ X~°=_ç ã$+≤ìOK«∞@, Éèí∞ èŒ{H «∞ Ü≥ÚHõ K«∂ÑÙÅ∞ ~°qH Ô~O_»∞ WO\H LO_»∞@ =Å# ÑÙ„ «∞_»∞ <åºÜ«∞"åkQÍ#∞,

â◊√„‰õΩxH˜ Ô~O_»= WO\˜Ö’ ~åǨï=Ù LO_»∞@ =Å# ѨلuHõ ~åǨï=Ù ã¨O|OkèOz# =$ «∞ÎÅ∞ KÕѨ@∞ì#∞. D

q èŒOQÍ *Ï «Hõ=Ú#∞ =∞#O =sæHõiOK«=K«∞Û.

ѨOK« ѨÙ~°∞+¨ =∞ǨÜ≥∂QÍÅ∞

~°q|∞^èŒ

â◊√„Hõ

‰õΩ[

~åǨï

ÅQÆflOK«O„ ŒQÆ∞~°∞

â◊x

ˆH`«∞

N~å=∞ K«O„ Œ∞_ç

*Ï`«HõK«„HõO

- 76 -

1. ÉèíÜ«∞O : ÉèíÜ«∞O J<Õk =∂#=ÙxH˜ [#‡ «Ç¨Ï J «x â◊s~°OÖ’ L#fl ÉèÏQÆO. D ÉèíÜ«∞O HÍ~°}OQÍ<Õ

=∂#=Ù_»∞ Õ=Ùxx #=Ú‡`å_»∞. *’ºu+ºO •fi~å =∞#O P ÉèíÜ«∂xfl Hõ#∞Q˘#=K«∞Û. *Ï «HÍxfl ÑijeOK≥@ÑC_»∞

K«O„ Œ∞x ^•fi~å P *Ï «‰õΩx =∞#ã¨∞û, ~°q ^•fi~å P «‡Ãã÷Â~°º=Ú, ‰õΩA_»∞ ^•fi~å â◊s~° ™œ+ì=O =∞iÜ«Ú è≥·~°º

™êǨϙêÅ∞ |∞ èŒ∞x ^•fi~å *Ï «‰õΩxH˜ U~°Ê_»∞ ã¨Ç¨Ü«∞O =∞#O =ÚYºOQÍ K«∂_»=K«∞Û. *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ ÃÑ·

<åÅ∞QÆ∞ „QÆǨÏÅÖ’ Ô~O_»∞ Hõ<åfl Z‰õΩ¯= „QÆǨÏ=ÚÅ∞ ≥|ƒu#fl *Ï «‰õΩxH˜ ÉèíÜ«∞O J<Õ ÉèíÜ«∞O`À „Ѩu ã¨=∞㨺#∞

Jq∞ « Hõ+ìO`À áÈ~å_»∞ «∞O_»∞#∞.

2. P «‡Ç¨Ï «º : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ =∞#ã¨∞ûx ã¨∂zOK«_»O. K«O„ Œ∞xH˜ 12,1,2,5,7,9 Wà◊§Ö’

K«O„ Œ∞_»∞‰õΩ â◊„ «∞=ÙÖ·# ~åǨï=Ù, â◊x, |∞ èŒ∞_»∞, ˆH «∞=Ù "≥Ú ŒÅQÆ∞ „QÆǨÅ∞ =Å# *Ï «‰õΩx =∞#ã¨∞ z «Î

KåOK«ÅºO =Å#, ã¨=∞㨺Å∞ Z Œ∞~°∞ Ѩ_ç#ѨÙ_»∞ áÈ~å_»ÖË=Ú J<Õ ÉèÏ=# =∞iÜ«Ú ~åǨï =Å# =∂Ü«∞, â◊x

=Å# ѨxÖ’ hÖÏѨxO ŒÅ∞, |∞ èŒ∞x =Å# ã¨=∂[OÖ’ *Ï «‰õΩxÃÑ·# =ºuˆ~Hõ ÉèÏ=O, H «∞=Ù =Å# "≥·~åQƺO.

ÃÑ· ÅHõΔ}=ÚÅ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ P «‡Ç¨Ï «º KÕã¨∞H˘#=Öˇ#∞ J<Õ ÉèÏ=#Ö’ LO\Ï_»∞. Ѷe « x~å÷~°}Ö’ QÀKå~°O

KåÖÏ =ÚYº áê„ « =Ç≤Ïã¨∞ÎOk.

3. ‰õΔΩ„ ŒO : ≥·==Ú L#flKÀ@ ‰õΔΩ„ ŒO ‰õÄ_® LO@∞Ok. nx<Õ H˘O « =∞Ok Ñ≤âßzÜ≥∂QÆO JO\Ï~°∞.

*Ï «Hõ=ÚÖ’ ~åǨï=Ù =∂Ü«∞#∞, â◊x h_»#∞, K«O„ Œ∞_»∞ K«Å<åxfl ã¨∂z™êÎ_»∞. r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù #∞O_ç

~åǨï=Ù 1,5,9 Wà◊§Ö’ LO>Ë K«O„ Œ∞_»∞ «# â◊„ «∞=Ù ˆHΔ„ «OÖ’ L#flѨC_»∞ QÀKå~°OÖ’x ‰õΩ[, ~åǨï=Ù,

â◊xÅ∞ ÃÑ· „QÆǨÅ#∞ 1,5,9 Œ$+≤ì À K«∂ã≤#ѨC_»∞ ^•x Ñ≤âßz Ü≥∂QÆO JO\Ï~°∞.

4. =∞$ «∞ºÉèíÜ«∞O : ÑÙ~°∞+μx *Ï «HõOÖ’ r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=ÙH, ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ r=HÍ~°‰õΩ_≥·<å â◊√„‰õΩ_»∞H

~åǨï=Ù, ˆH «∞=ÙÅ∞ |OkèOK«_»O, Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_≥·<å â◊x r=HÍ~°‰õΩ_»∞ #∞Oz 2,6,12 Wà◊§Ö’ LO>Ë ^•xx

=∞$ «∞ºÉèíÜ«∞O L#flk Jx =∞iÜ«Ú =∞$ «∞º=Ù#∞ K≥¿ÑÊ@ѨC_»∞ P *Ï «‰õΩx ‰õΩ=∂~°∞_çH˜ Hõ~°‡KÕ¿ã Ü≥∂QÆO

L#fl^• J#∞ JOâ◊O ѨijeOz Ѷe «O K≥áêÊeQÍh «fi~°Ñ¨_ç *Ï «‰õΩxH˜ U q+¨Ü«∞=Ú ≥eÜ«∞Ѩ~°K«~å Œ∞.

5. *Ï «‰õΩ_»∞ ã¨∞Y"≥∞ÿ# Kå=Ù =∞~°}˜OK«∞<å, HÍ^•! : *Ï`«‰õΩxÖ’ 12 = ™ê÷#OÖ’ J#QÍ g∞#O

=ºÜ«∞™ê÷#O. D =ºÜ«∞™ê÷#O *Ï`«‰õΩx â◊Ü«∞<å ™œMϺxfl U q^èŒOQÍ =∞x+≤ `«=∞ JOu=∞HÍÅOÖ’

=∞~°}OK«∞`å_»x ≥Å∞ã∞HÀ=K«∞Û. ÑÙ~°∞+μx *Ï «HõOÖ’ r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz, ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ r=HÍ~°‰õΩ_≥·#

â◊√„‰õΩ_»∞ #∞Oz 12 WO\’¡ áêѨ„QÆǨÏ=ÚÅ∞ QÆ#∞Hõ LO>Ë *Ï «‰õΩ_»∞ J<åÜ«∂ã¨"≥∞ÿ# Kå=Ù#∞ á⁄O Œ∞`å_»∞.

(W|ƒO Œ∞Å`À ‰õÄ_ç# Kå=Ù Jx J~°÷O)

- 77 -

ÃÑ·# ≥Å∞Ѩ|_ç# *Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù L «Î~°OÖ’ L<åfl_»∞. ‰õΩA_»∞ ѨtÛ=∞OÖ’ L<åfl_»∞. WHõ _»

QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz 12 =™ê÷#OÖ’ áêÑ „QÆÇÏ=Ú J~Ú<å ‰õΩA_»∞ L<åfl_»∞. JO Œ∞=Å# D *Ï «‰õΩ_»∞ J<åÜ«∂ã"≥∞ÿ#

Kå=Ù Jx J~°÷O. HÍh J Õ Ñ¨tÛ=∞OÖ’ K«O„ Œ∞_»∞ L<åfl_»∞. JO Œ∞=Å# *Ï «‰õΩxH˜ «# JOu=∞HÍÅOÖ’

H˘kÌáê\˜ ã¨=∞Ü«∞=Ú#∞ =∂„ «"Õ∞ Hõ+ì «~°=ÚQÍ J#∞ÉèíqOz K«xáÈ=Åã≤ =K«∞Û#∞.

6. P~ÀQƺ=Ú– Éè’[#O : ~°q P «‡Ãã÷Â~åºxfl, QÆ∞O_≥#∞ ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏ=Ú. ‰õΩA_»∞ "åºkèx~À èŒHõ

â◊HÎx, HõO_»~°=ÚʼnõΩ â◊HÎx WK«∞Û"å_»∞, K«O„ Œ∞_»∞ ~°HÍÎx ã¨∂zOKÕ „QÆǨÏ=Ú. Éèí K«„HõOÖ’ 2= WÅ∞¡ Éè’[#

™ê÷<åxfl, 6= WÅ∞¡ Hõ_»∞ѨÙ#∞ ã¨∂zOK≥ HÍÅѨÙ~°∞+¨μx JOQÆ=ÚÅ∞. 6= WO\’¡ ~°q, ‰õΩ[, ˆH «∞=Ù =O\˜

L+‚„QÆ=ÚÅ∞ 6= WO\’¡ LO>Ë *Ï «‰õΩxH˜ =∞Oz Éè’[<åxfl Œ∂~°O KÕÜ«Ú#∞. Ѷe « x~åú~°}Ö’ ~°q, ‰õΩ[,

K«O„ Œ∞Å Ü≥ÚHõ ™ê÷<åefl ѨijeOz K≥áêÊe.

7. *Ï «‰õΩx ã¨fiÉèÏ=O : ѨÙ~°∞+¨μx *Ï «HõOÖ’ r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù, ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ r=HÍ~°‰õΩ_≥·#

â◊√„‰õΩ_ç À 1,5,7,9 „QÆǨÅ#∞ J#∞ã¨iOz "åi ã¨fiÉèÏ==Ú K≥ѨÊ=K«∞Û.

ÃÑ· *Ï «HõOÖ’ „ѨHÍ~°O r=HÍ~°‰õΩ_≥·# QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz ~°q Ü≥ÚHõ Œ$+≤ì =Å# *Ï «‰õΩ_»∞, HõΔ„uÜ«Ú_»x,

HÀѨO K≥O Œ∞"å_»x ã¨∞ÅÉèíOQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. W Õ *Ï «HõOÖ’ ~°q «O„_ç HÍ~°‰õΩ_»∞. ~°q L#fl ™ê÷#O QÆ∞~°∞=Ù

K«∂Ѩ٠=Å# *Ï «‰õΩ_»∞ «O„_ç ™œ=Úº_»x, ѨO_ç «∞_»x K≥ѨÊ=K«∞Û.

8. *Ë+ª, =∞Y, =¸Å, Pâı¡+¨ #HõΔ„ «=ÚÅ∞ : D #HõΔ„`åÅ#∞ À+¨ #HõΔ„`åÅ∞QÍ ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞. *Ë+ª =Å#

J#flQÍiH˜, =¸Å =Å# =∂=∞QÍiH˜, Pâı¡+¨ =Å# J «ÎQÍiH˜ QÆO_»=ÚÅx ã¨=∂[OÖ’ JáÈǨÏÅ∞ L<åfl~Ú.

<å Jaè„áêÜ«∞OÖ’ Jk ˆH=ÅO XHõ J| ŒÌO. x*ÏxH˜ ^À+¨ #HõΔ„ «=ÚÅ∞ J~Ú#ѨÊ\˜H˜ "å\˜ #HõΔ„ «=ÚÅ

K«O„^Œ∞_»∞

QÆ∞~°∞=Ù

‰õΩ[

QÆ∞~°∞

~°q

- 78 -

JkèѨ «∞Å∞ (=¸Å, =∞Y, H «∞, ÖË • |∞ èŒ, H «∞=ÙÅ∞ =∞Oz HΔ„ «=ÚÅÖ’ Pâı¡+¨, *Ë+ª, |∞ èŒ∞_»∞) |Å=ÚQÍ

L#flKÀ "å\˜ ^À+¨O ѨiǨ~°O J~Ú#@∞¡QÍ K≥ѨÊ=K«∞Û.

9. W ŒÌ~°∞ *Ï «Hõ=ÚÅÖ’ 7½ â◊x LO>Ë ÃÑo§KÕã¨∞HÀ=KåÛ ?

*. 7½ â◊xJ<Õk *Ï «Hõ=ÚÖ’ K«O„ Œ∞_»∞, QÀKå~°=ÚÖ’ â◊xH [iQ Ü«Ú Œú=ÚQÍ ÉèÏqOK«=K«∞Û. JO ÕHÍx

*Ï «HõOÖ’x 8 „QÆǨÅ∞, QÀKå~°OÖ’ 8 „QÆǨÏÅ∞ ѨijeOK«‰õΩO_® q"åǨÏO‰õΩ J#∞=ÙHÍx ã¨=∞Ü«∞O Jx

K≥ѨÊ~å^Œ∞.

10. XHõi=Å# =∞~˘HõiH˜ HõÅã≤=K«∞Û<å ?

*. *Ï «HõO „ѨHÍ~°O XHõiH˜ *Ï «HõO „ѨHÍ~°O, =∞~˘HõiH˜ =∞~˘Hõi *Ï «HõO „ѨHÍ~°O XHõiH˜ Hõeã≤

~å=_»O, ~åHõáÈ=_»O J<Õk LO_» Œ∞. H=ÅO [#∞Å#∞ "≥∂ãO KÕÜ«∞_®xH H˘O « =∞Ok âߢãÎO#∞ J=¿ÇÏà◊#

KÕÜ«Ú@‰õΩ D q èŒO J~Ú# „ѨKå~°O KÕ™êÎ~°∞ Jx <˘H˜ "åHͯ}˜ã¨∞Î<åfl#∞.

11. *Ï~°Ü≥∂QÆO

*. ¢ã‘Î „QÆǨÏ=ÚÅ∞ J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞, K«O„ Œ∞_»∞, â◊√„‰õΩ_»∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ HõÅã≤ L#fl =~°∞ã¨QÍ QÆ∞~°∞, ‰õΩ[

WO_»¡ #∞Oz U~°Ê_ç# â◊√„‰õΩ_»∞ =∞iÜ«Ú ~åǨï=ÙÅ∞ 1,5,9 Œ$+≤ìÅÖ’ L#fl ÃÑ· „QÆǨÏ=ÚʼnõΩ QÆ∞~°∞ Œ$+≤ì

ÖËHõáÈ~Ú# *Ï~°Ü≥∂QÆO U~°Ê_»∞#∞. JO ÕHÍHõ Ô~O_»∞ ¢ã‘Î „QÆǨÅ∞ HõÅã≤# *Ï «‰õΩxÖ’ HÍ=∞ "åOKè« ÃÑ~°∞QÆ∞#∞.

12. #ѨÙOã¨Hõ`«fiO

*. *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ â◊x, |∞ èŒ∞_»∞, #ѨÙOã¨Hõ «fi „QÆǨÏ=ÚÅ∞. *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ â◊x, |∞ èŒ∞Å∞ HõÅã≤ LO_»∞@,

HÍ=∞O#∞ „¿Ñˆ~Ñ≤OKÕ ‰õΩA_»∞, HÍ=∞HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ |ÅOQÍ ÖËHõáÈ~Ú# ÃÑ· q èŒ=Ú J~Ú# ÅHõΔ}ÏÅ∞

U~°Ê_»∞#∞.

13. ѨÓ[Å∞ ^ÀëêÅ#∞ ǨÏi™êÎÜ«∂ ?

*. „Ѩu `åà◊O‰õΩ XHõ K≥q LO@∞Ok J<Õ=∂@ ZO « x["≥∂ ѨÓ[Å =Å¡ ^ÀëêÅ∞ ǨÏiOK«|_»=Ù.

ZO Œ∞Hõ#QÍ *Ï «HõK«„HõOÖ’ „QÆÇÅ∞ K«eOK«=Ù. QÀKå~°OÖ’ =∂„ «O K«e™êÎ~Ú. HÍx QÀKå~° HÍÅOÖ’ ã=∞ãºÅ∞

JkèHõOQÍ L#flѨÙ_»∞ ѨÓ[ =Å# ã¨=∞㨺Å#∞ JkèHõq∞OK«∞@‰õΩ P «‡Ãã÷Â~°ºO#∞ U~°Ê~°∞™êÎ~Ú. JO ÕHÍHõ „Ѩu

XHõ ~°∞ ≥Å∞ã¨∞H˘#=Åã≤#k Uq∞@O>Ë *Ï «HõOÖ’ „QÆǨÅ#∞ =∞#O ѨÓ[Å ^•fi~å "å\˜ Ü≥ÚHõ K«~°ºÅ#∞

PѨÖË=Ú. HÍx QÀKå~°OÖ’ "å\˜Ü≥ÚHõ K≥_»∞ Ѷe «=ÚÅÖ’ H˘O « =∂~°∞Ê Õ=K«∞Û.

- 79 -

14. ÉèÏ~°º *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î =Å# HõÅã≤=ã¨∞ÎO^• ?

*. ÉèÏ~°º *Ï «HõOÖ’ ‰õΩAx Éèí~°ÎQÍ#∞, â◊√„‰õΩxx r=HÍ~°‰õΩxQÍ =i‚™êÎ=Ú. â◊√„‰õΩx #∞Oz ‰õΩA_»∞

11,2 Ö’ L#flѨC_»∞ ‰õΩAxH˜ «# q∞„ « „QÆǨÏ=ÚÅ∞ 2,12Ö’ L#flѨC_»∞ ‰õΩA_»∞ L#fl ™ê÷#=Ú#‰õΩ JkèѨu

‰õΩAxH˜ 6,8,12Ö’ HÍHõ HO„ Œ=ÚÅÖ’ QÍx HÀ}=ÚÅÖ’ QÍx L#fl ÉèÏ~°º*Ï «Hõ=Ú „ѨHÍ~°O Éèí~°Î =Å# HõÅã≤

=K«∞Û#∞.

15. Éèí~°Î *Ï «HõOÖ’ ÉèÏ~°º =Å# HõÅã≤ =ã¨∞ÎO^• ?

*. QÆ∞~°∞=Ù r=HÍ~°‰õΩ_»∞ ѨÙ~°∞+¨μÅ *Ï «Hõ „ѨHÍ~°O, â◊√„‰õΩ_»∞ ÉèÏ~°º#∞ ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏO. HÍ=Ù# Éèí~°Î

*Ï «HõOÖ’ ÉèÏ~°º QÆ∞~°∞=Ù #∞Oz 2,11Ö’ L#flÑC_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ «~°∞"å « ™ê÷#=ÚÖ’ â◊√„‰õΩx q∞„ «∞Å∞ L#flÑC_»∞,

â◊√„‰õΩ_»∞ L#fl ™ê÷#=Ú#‰õΩ JkèѨu â◊√„‰õΩxH˜ ˆHO„ Œ HÀ}=ÚÅÖ’ L#flѨC_»∞ ÉèÏ~°º =Å# Éèí~°Î‰õΩ HõÅã≤

=K«∞Û#∞.

16. =∂OQÆà◊ºÜ≥∂QÆO : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ ¢ã‘ÎH˜ =∂OQÆà◊º=Ú KåÖÏ „Ѩ è•#O J~Ú#k. =∂OQÆà◊º ™ê÷#O

K«∂z#ѨÙ_»∞ Éèí~°Î HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ‰õΩA_»∞ |ÅOQÍ L<åfl_À ÖË • ѨijeOKåe. ‰õΩA_»∞ #∞O_ç 8= ™ê÷#O

Uk |ÅOQÍ L<åfl_À ÖË À ѨijeOKåe. ‰õΩA_»∞ K«~°, ã≤÷~°, kfiã¨fiÉèÏ=OÖ’ L<åfl~å ÖË • ѨijeOz K≥áêÊe.

Hõ~°‡HÍ~°‰õΩ_»∞ =∞iÜ«Ú PÜ«Ú+π HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊xH˜ ‰õÄ_® =ÚYºOQÍ Ñ¨ijeOKÕ â◊xH˜ 8= WÅ∞¡‰õÄ_®

K«∂_»Å=Öˇ#∞.

17. =∞$ «∞ºÜ≥∂QÆO :ѨÙ~°∞+¨μx *Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù r=HÍ~°‰õΩ_»∞ ¢ã‘Î *Ï «HõOÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ r=HÍ~°‰õΩ_»∞

W~°∞=ÙiH˜ Hõ~°‡ =∞iÜ«Ú PÜ«Ú+¨μº HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊x, *Ï «Hõ K«„HõOÖ’x QÆ∞~°∞ / â◊√„‰õΩ_»∞x ~åǨï, ˆH «∞=ÙÅ∞

|OkèOK«∞@ =∞iÜ«Ú â◊x QÆ∞~°∞=Ù / â◊√„‰õΩ_»∞ #∞Oz 12, 2, 6, 8 ÅÖ’ L#flѨC_»∞ Ñ≤Å¡Å *Ï «HõOÖ’

« üHÍ~°HõO P è•~°O ^•fi~å =∞$ «∞º=Ù#∞ QÆ∞iOz ≥Å∞Ѩ=K«∞Û. J#QÍ Hõ~°‡ Ü≥∂QÆO K«∂_®e.

18. ™È=∞i : â◊x, |∞ èŒ∞_»∞ #ѨÙOâ◊Hõ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú ™È=∞i „QÆǨÏ=ÚÅ∞. â◊x |∞ èŒ∞_»∞ HõÅã≤QÍx

ÖË • |∞ èŒ∞_»∞ QÍx â◊x HÍx q∞„ « ˆHΔ„ «=ÚÅÖ’ L#fl *Ï «‰õΩ_»∞ ™È=∞i Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

19. "≥O„@∞HõÅ∞ : =∞# ÃÑ ŒÌ"å~°∞ ‰õΩ~°∞Å∞, ‰õΩ~°∂Ñ≤}˜ ‰õÄ_® JO ŒOQÍ KÕÜ«Ú#∞ Jx K≥¿ÑÊ"å~°∞. D

‰õΩ~°∞ʼnõΩ |∞^èŒ∞_»∞ JkèѨu. *Ï`«Hõ K«„HõOÖ’ |∞^èŒ∞_»∞ ÉÏQÆÖË#ѨC_»∞ *Ï`«‰õΩ_»∞ |∞^èŒ∞x HÍ~°Hõ`«fi=ÚÅ∞

HÀÖ’Ê~Ú Jxfl ~°Hõ=ÚÅ∞QÍ W|ƒOkѨ_ç ^•x =Å# =º èŒ À Z‰õΩ¯=QÍ *Ï «‰õΩ_»∞ "≥O„@∞HõÅ∞ HÀÖ’Ê=Ù@

[~°∞QÆ∞#∞.

- 80 -

20. =ÓºÇÏHõ~°Î : |∞ 茄QÆÇÏO KåÖÏ ≥eqQÆÅ „QÆÇÏO. K«O„ Œ∞_»∞ KåÖÏ j„Ѷ∞OQÍ K«eOK«∞ „QÆÇÏO ÑÙ~å}=ÚÅ

„ѨHÍ~°O K«O„ Œ∞_»∞ =Å# |∞ èŒ∞_»∞ Pq~°ƒùqOKå_»∞. HÍ=Ù# «O„_ç, H˘_»∞‰õΩÅ HõÅ~ÚHõ WO\˜H˜ â◊√Éèí=Ú.

W Õq èŒOQÍ *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ |∞ èŒ∞_»∞, K«O„ Œ∞x HõÅ~ÚHõ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ =∞Oz =ӺǨÏHõ~°Î Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

nxx =∞#O NHõ$+¨μ‚x, h~À, JÖˇQÍ˚O_»~ü "≥Ú ŒÅQÆ∞ L^•Ç¨Ï~°} *Ï «Hõ=ÚÅÖ’ K«∂ã≤#ѨÙ_»∞ "å~°∞ «=∞

=ӺǨÏ=ÚÅ ^•fi~å U q èŒOQÍ â◊„ «∞=ÙÅ#∞ Z Œ∞~˘¯x<å~°∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

21. ѨÓ~°fi[#‡ : =∂#=Ùx *Ï`«Hõ=Úx J#∞ã¨iOz „Ѩã¨∞Î`«O =∂„`«"Õ∞ HÍHõ ѨÓ~°fi [#‡x =∞#O

≥Å∞ã¨∞HÀ=K«∞Û. Ѩ~åâ◊~° ã≤ •úO «O „ѨHÍ~°O ÅQÆflO‰õΩ =ºÜ«∞O, Éèí∞$QÆ∞<å_ç „Ñ¨HÍ~°O r=HÍ~°‰õΩx =ºÜ«∞~åt

ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOz Ѷe «O K≥Ñ≤Ê# =∞#O *Ï «‰õΩx ѨÓ~°fi[#‡#∞ Hõ#∞Q˘#=K«∞Û.

L^•: „Ѩã¨∞Î «O Hõ~å¯@HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù L<åfl_»∞ Jx J#∞H˘O^•=Ú. Hõ~å¯@HõO‰õΩ "≥#∞Hõ ~åt q∞ èŒ∞#O HÍ=Ù#

q∞ èŒ∞#O#∞ ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOz Ѷe «O K≥Ñ≤Ê# =∞#‰õΩ *Ï «‰õΩx ѨÓ~°fi[#‡ Ü≥ÚHõ Ѷe`åÅ∞ Hõ#∞Q˘#=K«∞Û.

22. Éèí∞$QÆ∞aO Œ∞=Ù : <å_ô „QÆO èŒ=ÚÅÖ’ ã∂zOKÕ ã∞ÅÉèí «~°"≥∞ÿ# Ñ Œú «∞Å∞ q∞ye# „QÆO è•ÅÖ’ Hõ#|_»=Ù

JO Œ∞Ö’ XHõ Ѩ Œúu. ~åǨï–K«O„ Œ∞=ÙÅ =∞ 茺 aO Œ∞=Ù#∞ HõeÊ «aO Œ∞=Ù ÖË • Éèí∞$QÆ∞ aO Œ∞=ÙQÍ K≥ѨÊ=K«∞Û.

JO Œ∞=Å# ~åÇï–K«O„ Œ =∞ 茺 aO Œ∞=Ù

01 29 39.5S − −K«O„ Œ ã¨∞Ê@O – 06 12 13S − −

{ ~åǨï ã¨∞Ê@O –

09 17 6S − −015 29 19S − −

0 012 0 0S− − −03 29 19S − −

nxx Ô~O_»∞KÕ ÉèÏyOK«QÍ

01 29 39½S − −

L^•Ç¨Ï~°} *Ï «HõOÖ’ =$+¨ÉèíO 29-39.5 #k (Éèí∞$QÆ∞ aO Œ∞=Ù) •x=Å# QÀKå~°OÖ’ ÃÑ· _ç„wʼnõΩ =$+¨ÉèíO

â◊√ÉèÏÅ∞ J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù, â◊√„Hõ, K«O„ Œ, |∞ èŒ∞_»∞ ÃÑ· _ç„wʼnõΩ ~å=_»O =Å# â◊√Éèí Ѷe`åÅ#∞, áêѨ „QÆǨÏ=ÚÅ∞

J~Ú# â◊x, ˆH «∞, ~åǨï, ~°q, ‰õΩA_»∞ =Å# *Ï «‰õΩxH˜ =ºuˆ~Y"≥∞ÿ# Ѷe`åÅ#∞ WK«∞Û#∞.

23. JO ŒO, Õ[ã¨∞û: r=Hõ~å~°‰õΩ_»∞ J~Ú# QÆ∞~°∞=Ùx, Õ[=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ ~°q K«∂ã≤# Õ[ã¨∞û,

JO Œ=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊√„‰õΩ_»∞, =ÚY=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# K«O„ Œ∞_»∞ "åi =ÚQÆ∞æi HõÅ~ÚHõ

r=‰õΩxH˜ Õ[ã¨∞û, JO Œ=Ú#‰õΩ ÀÇ¨Ï Œ Ѩ_»∞`å~Ú. Ѷe « qÉèÏQÆOÖ’ #HõΔ„ «=ÚÅ∞, q∞ye# „QÆǨÏ=ÚÅ Œ$+≤ì

~åt =ÚYºáê„ « =Ç≤Ï™êÎ~Ú.

â◊200–42~å80–53H170–6

‰õΩ70–9

K«O120–13

QÆ∞290–29~å 19–6â◊130–14

|∞230–13~°160–10

- 81 -

24. Éèí$QÆ∞ K«„Hõ=Ú : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ 12 ~åâ◊√Å#∞, 12 ã¨OII=ÚÅ∞QÍ ÉèÏqOz =∞~°ÖÏ 1= ~åtx 13=

ãOIIÉèÏqOz Dq èŒOQÍ *Ï «Hõ=Ú#∞ K«∂_»=K«∞Û. J#QÍ 38 ãOII J#QÍ Ô~O_»=~åt J=Ù «∞Ok. W Õq èŒOQÍ

=∞#O <≥ÅÅ#∞, ~ÀAÅ#∞, QÆO@Å∞QÍ =∞#O qÉèílOz Ѷe « x~åÌ~°} KÕÜ«∞=K«∞Û. XHõ *Ï «HõOÖ’ â◊√Éèí„QÆÇÏ=ÚÅ∞

L#fl ~åâ◊√Å#∞ ã¨O= «û~°=ÚÅÖ’H˜ =∂iÛ "å\˜ ^•fi~å ‰õÄ_® Ѷe «=ÚÅ∞ x~°‚~ÚOK«=K«∞Û.

ÃÑ· L^•Ç¨Ï~°}Å *Ï «HõOÅ QÆ∞~°∞=Ù r=HÍ~°‰õΩ_»∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩxH˜ ~°q ã¨O|Ok « HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞

J#QÍ JkèHÍ~°O, ~å[H©Ü«∞O "≥Ú ŒÅQÆ∞#q *Ï «‰õΩxH˜ 11 ã¨OIIÅ Z‰õΩ¯=QÍ Ü≥∂yOK«∞#∞. J Õ q èŒOQÍ

HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ~°qH˜ ÅQÆflOQÍ ÉèÏqOz# ~°q #∞Oz QÆ∞~°∞=Ù 3= WO\˜Ö’ L<åfl_»∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩx

«O„_çH˜ *Ï «‰õΩx ^•fi~å 3= ã¨O= «û~°=ÚÖ’ QÆ∞~°∞HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ Jaè=$kú K≥Ok Jk Pi÷HõO, Q“~°=O

"≥Ú ŒÅQÆ∞#q ÅaèOK«∞#∞.

25. "å‰õΩ¯ : =∂#=Ùx *Ï «Hõ=ÚÖ’ "å‰õΩ¯#∞ |\˜ì J «x Ü≥ÚHõ Q“~°==Ú ã=∂[OÖ’ LO@∞Ok. Ñ~åâ◊~°

ã≤ •úO «OÖ’ "å‰õΩ¯ Éèí K«„HõOÖ’ Ô~O_»= WÅ∞¡, Éèí∞$QÆ∞=∞ «O „ѨHÍ~°O |∞ èŒ∞_»∞ "å‰õΩ¯ HÍ~°‰õΩ_»∞. =∞#O Éèí

K«„HõOÖ’x „QÆÇÏ#∞Oz |∞ èŒ∞x #∞Oz Ô~O_»= WO\x P è•~°OQÍ *Ï «Hõ=ÚÖ’ *Ï «‰õΩx "å‰õΩ¯x Hõ#∞Q˘#=K«∞Û.

L^•: |∞ èŒ∞x #∞Oz Ô~O_»= WO\˜Ö’ è≥·~°º™êǨÏã¨=ÚʼnõΩ JkèѨu J~Ú# ‰õΩAx •fi~å Z‰õΩ¯= â◊HÎx, ~åǨï

^•fi~å <Õ~°Êi «#O, K«O„ Œ, â◊√„Hõ, QÆ∞~°∞ ^•fi~å „âß=º"≥∞ÿ# "å‰õΩ¯#∞ ѨijeOK«=K«∞Û.

26. Hõà◊Å∞ : "å‰õΩ¯#∞ ã¨∂zOKÕ |∞ èŒ∞xH˜ Ô~O_»= WO\˜Ö’ Hõà◊Å∞#∞ ã¨∂zOKÕ K«O„ Œ, â◊√„‰õΩÅ∞ L#fl

*Ï «‰õΩxH˜ Hõà◊Å∞ ^•fi~å |∞ èŒ∞x #∞Oz «y# QÆ∞iÎOѨ٠*Ï «‰õΩxH˜ =K«∞Û#∞. â◊√Éèí„QÆǨÏ=ÚÅ =Å# 2=

WO\˜Ö’ =∞#O *Ï «‰õΩx KÕu „"åÅ∞#∞ ‰õÄ_® „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

27. "≥∂HõΔÜ≥∂QÆ=Ú : *Ï «Hõ=ÚÖ’ "≥∂HõΔ=Ú#∞ ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏ=Ú H «∞=Ù. r=HÍ~°‰õΩ_»∞ QÆ∞~°∞=Ù. HÍ=Ù#

r=HÍ~°‰õΩxH˜ "≥∂HõΔHÍ~°‰õΩ_»∞ 1,5,9 (HÀ}=ÚÅÖ’) L#fl *Ï «‰õΩ_»∞ "≥∂HõΔ=Ú#∞ á⁄O Œ∞`å_»∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

28. H©iÎ, „Ѩu+ªÅ∞ : ˆH «∞=Ù *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ *ˇO_®Ü≥∂QÆO, H©iÎ, „Ѩu+ªÅ∞ WK«∞Û „QÆǨÏ=Ú. HÍ=Ù# =∞#O

ˆH «∞=Ù #∞Oz 12= Wà◊§Ö’ ѨÙ~°∞+¨„QÆǨÏ=ÚÅ∞ J~Ú# QÆ∞~°∞=Ù, ~°q, ‰õΩA_»∞ L#fl *Ï «‰õΩxH˜ H©iÎ, „Ѩu+ªÅ∞

U~°Ê_»∞#x ÖË • ѨÙ~°∞+¨ „QÆÇ¨Ï ~åâ◊√ÅÖ’ ˆH «∞=Ù L#flѨC_»∞ PÜ«∂ ÉèÏ"åÅ∞ H˘O « W|ƒOk Ѩ_ç#ѨÊ\˜H˜

«~°∞"å « J#QÍ rq «O kfifÜ«∂~°÷OÖ’ *Ï «‰õΩxH˜ H©iÎ, „Ѩu+ªÅ∞ U~°Ê_»∞#∞.

~° QÆ∞

- 82 -

29. Z‰õΩ¯= q"åǨÅ∞ : QÆ∞~°∞=Ù r=HÍ~°‰õΩ_»∞, r=HÍ~°‰õΩx #∞Oz =~°∞㨠Wà◊§ Ö’ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ L#flѨÙ_»∞

=∞iÜ«Ú, J Õ *Ï «Hõ=ÚÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ #∞Oz =~°∞ã¨QÍ Ñ¨Ù~°∞+¨„QÆǨÏ=ÚÅ∞ L#flѨC_»∞, "≥Ú Œ\˜ ÉèÏ~°º, â◊√„‰õΩ_»∞,

Ô~O_»= ÉèÏ~°º |∞ èŒ∞_»∞ J#QÍ N Õq, Éèí∂ Õq HÍ=Ù# ѨijÅ#Ö’ â◊√„‰õΩ_»∞, |∞ èŒ∞xx J#∞ã¨iOz Ѷe «O

K≥áêÊe.

30. PÅ㨺q"åǨÅ∞ : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ q"åǨÏHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊√„‰õΩxH˜ â◊x 1,5,7,9 Œ∞$+≤ì À K«∂ã≤#,

=∞iÜ«Ú â◊√„‰õΩ_»∞ â◊„ «∞ˆHΔ„ «OÖ’ LO_ç#, â◊√„‰õΩxH˜ 2,12 WO_»¡Ö’ â◊√„‰õΩxH˜ â◊„ «∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ LO_ç#, â◊√„‰õΩx

«~°∞"å « =~°∞㨠~åâ◊√ÅÖ’ U „QÆǨÏ=ÚÅ∞ ÖËHõáÈ~Ú#, â◊√„‰õΩxH˜ "≥∂HõΔHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# H «∞=Ù Œ$+≤ì «ye#

*Ï «‰õΩ#‰õΩ q"åǨÏO PÅ㨺O Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

31. Œi„ ŒÜ≥∂QÆ=ÚÅ∞ : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ ÃѶ·<å<£û#∞ ã∂zOKÕ HÍ~°‰õΩÅ∞ â◊√„Hõ, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞. â◊√„Hõ, QÆ∞~°∞=ÙÅ∞

ã¨fiˆHΔ„ «OÖ’ ÖËHõáÈ~Ú#, q∞„ «HΔ„ «OÖ’ ÖËHõáÈ~Ú#, XHõi ˆHO„ ŒOÖ’ =∞~˘Hõ~°∞ ÖËHõáÈ~Ú#, 1,5,7,9ÅÖ’

W~°∞=Ùi K«∂Ѩ٠=∞~˘HõiÃÑ· ÖËHõáÈ~Ú#, LK«ÛÖ’ ÖËHõáÈ~Ú# *Ï «‰õΩ_»∞ èŒ#ÖËq∞ Z‰õΩ¯= ÉèÏ èŒÑ¨_»∞K«∞O_»∞#∞.

Ѷe`åÅ ÉèÏQÆOÖ’ Y~°∞ÛʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# K«O„ Œ∞x ‰õÄ_® ѨiQÆ}Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åe.

32. "å~°ã¨`«fiO : "å~°ã¨ «fi Pã≤ÎH˜ HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊x„QÆǨÏO. *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ â◊xÜ≥ÚHõ HΔ„ «O áê_»∞Ü≥ÿ∞<å, â◊x

â◊„ «∞=ÙÅÖ’ HõÅã≤#, K«∂_»|_ç#, â◊„ «∞ HΔ„ «=ÚÅÖ’ LO_ç##∞, â◊x ™ê÷<åkèÑu â◊x #∞Oz 6,8,12 ™ê÷#=ÚÅÖ’

LO_ç##∞, â◊xH˜ QÆ∞~°∞=Ù K«∂Ѩ٠ÖËHõáÈ~Ú##∞ "å~°ã¨ «fi Pã≤ÎH˜ Z‰õΩ¯= P@OHõ=ÚÅ∞ U~°Ê_»∞#∞.

33. ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO : ÉèÏQÆ™êfi=∞º=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ |∞ èŒ∞_»∞. D |∞ èŒ∞_»∞ ÃÑ·# K≥ÑÊ|_ç# â◊x=Ö â◊„ «∞=ÙÅ`À

HõÅã≤#, =„H˜Oz#, K«∂_»|_ç#, â◊„ «∞ˆHΔ„ «OÖ’ LO_ç#, |∞ 茙ê÷<åkѨu, |∞ èŒ∞x #∞Oz 6,8,12Ö’ L#fl#∞

*Ï «‰õΩxH˜ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO HõÅã≤ ~å Œ∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

34. Éèí~°Î / ÉèÏ~°º Uk‰õΩ¯ #∞O_ç =K«∞Û#∞ : Éèí~°Î#∞ ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏO ‰õΩA_»∞, ÉèÏ~°º#∞ ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏO

â◊√„‰õΩ_»∞.

"Õ∞+¨, ã≤OǨÏO, èŒ#ã¨∞û – `«∂~°∞Ê

=$+¨ÉèíO, Hõ#º, =∞Hõ~°O – ^ŒH˜Δ}O

q∞^èŒ∞#O, `«∞Å, ‰õΩOÉèíO – ѨtÛ=∞O

Hõ~å¯@HõO, =$tÛHõO, g∞#O – L «Î~°O

ÃÑ· ~åâ◊√ÅÖ’ â◊√„‰õ, ‰õΩAÅ#∞ |\ì U k‰õΩ¯#∞Oz =K«∞Û<À „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û.

- 83 -

35. ~°[ã¨fiÅ *Ï «Hõ=Ú : <Õ_»∞ „QÆO èŒHõ~°ÎÅÖ’ XHõ JáÈÇ¨Ï L#flk. P_»"åi *Ï «HõOÖ’ *Ï «‰õΩ~åe

~°[ã¨fiÅ J=_»O, "åiÜ≥ÚHõ „Ѩ=~°Î#, *Ï «HõO LO@∞Ok J<Õ Jaè„áêÜ«∞O <Õ\˜H˜ L#flk. ‰õΩA_»∞, ~°HõÎOÖ’x

HõO_»~åÅ#∞, K«O„ Œ∞_»∞ ~°HõÎO#∞ ã¨∂zOK«∞„QÆǨÏO. Wq ~°[ã¨fiʼnõΩ =ÚYº"≥∞ÿ#q. HÍx ÃÑ· =~°‰õΩ <Õ#∞K≥Ñ≤Ê#@∞¡

~°[ã¨fiÅ *Ï «Hõ=Ú ‰õÄ_® =∞#O ѨÙ\ ì#@∞=O\˜ *Ï «HõO J#∞ã¨iOKÕ U~°Ê_»∞ «∞Ok. HÍ=Ù# JO «Ü«Ú =∞#

*Ï «HõOÖ’ q=iOK«|_çLO_»∞#∞.

36. q"åǨÏ, Õâ◊QÀKå~°=Ú : XHõ Õâ◊=Ú#∞ QÍx ~å[º=Ú#∞QÍx, ãOã÷#∞ QÍx *Ï «Hõ=Ú K«∂_»=Ö##fl

P Õâ◊=ÚÜ≥ÚHõ ™êfi «O„ «ºk<À «û==Ú‰õΩ *Ï «Hõ=Ú #∞ xi‡Oz, •xÖ’ „QÆǨÅ#∞ QÀKå~° „QÆǨŠѶe «OQÍ

*Ï «Hõ=Ú#∞ ѨijeOK«=K«∞Û. J Õ q èŒOQÍ HõOÃÑxÖ’ J~Ú Õ "≥∞"≥Ú~åO_»"£∞ J™Èã≤ÜÕ∞+¨<£ U~°Ê_ç# Õn

^•fi~å *Ï «HõO xi‡Oz Ѷe «=ÚÅ∞, q"åÇÏO J~Ú#~ÀA *Ï «HõO xi‡Oz QÀKå~°=ÚÖ’x „QÆÇÏ=ÚÅ •fi~å

=∞#O q"åǨÏO Ü≥ÚHõ Ѷe`åÅ∞ á⁄O Œ=K«∞Û.

37. „Ѩ=∂ ŒO, PѨ~+¨#∞¡ : *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ „Ѩ=∂^•Å#∞ ã¨∞zOKÕ „QÆǨÏO ‰õΩA_»∞, ˆH «∞=Ù. *Ï «Hõ

K«„HõOÖ’ ‰õΩA_»∞, ˆH «∞=Ù LO_»∞ ™ê÷#O g∞ Œ ‰õΩ[, ˆH «∞=ÙʼnõΩ â◊„ «∞=ÙÅ∞ J~Ú# |∞ èŒ∞, â◊x, ~åǨï=ÙÅ∞

QÀKå~°OÖ’ ‰õΩ[, ˆH «∞=ÙÅ#∞Oz 1,5,7,9 ~åâ◊√ÅÖ’ LO_ç#ѨÙ_»∞ „Ѩ=∂^•Å∞, PѨ~+¨#∞¡ U~°Ê_»∞#∞.

38. q ÕjÜ«∂#O : ~åǨï=Ù q ÕjÜ«∂# HÍ~°‰õΩ_»∞. *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ ~åǨï=Ù, r=HÍ~°‰õΩx QÆ∞~°∞=ÙH˜

1,5,7,9 K«∂z#ѨÙ_»∞, QÀKå~°OÖ’x K«O„ Œ, ~åǨï, QÆ∞~°∞=Ù Ü≥ÚHõ =∂~°∞Ê =Å# =∞#O q ÕjÜ«∂#O

x~°‚~ÚOK«=K«∞Û.

39. áÈbã¨∞Å∞, HÀ~°∞ì Hã¨∞ÅÖ’ W|ƒOk : *Ï «HõOÖ’ áÈbã¨∞#∞ ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏO ‰õΩA_»∞, HÀ~°∞ì Hã¨∞Å∞

ã¨∂zOK«∞ „QÆǨÏO, H «∞=Ù. ˘OQÆ – ~åǨï=Ù, â◊x – Ѩx"å_»∞. HÍ=Ù# *Ï «K«Hõ K«„HõOÖ’x ‰õΩ[, H «∞=ÙÅ#∞,

QÀKå~°OÖ’ 1,5,7,9 ~åǨï, â◊x, Ѩi„Éèíq∞Oz#ѨÙ_»∞ áÈbã¨∞Å`À, HÀ~°∞ìHã¨∞Å`À W|ƒOkQÍ QÀK«iOK«∞#∞.

40. ã¨O`å#Ç‘Ï# Ü≥∂QÍÅ∞ :*Ï`«Hõ K«„HõOÖ’ Ѩل`«HÍ~°‰õΩ_»∞ ~°q, ѨلuHõ HÍ~°‰õΩ_»∞ â◊√„‰õΩ_»∞ *Ï`«Hõ

K«„HõOÖ’ ~°q, â◊√„‰õΩÅ∞ áê_»~Ú#ѨÙ_»∞ J#QÍ ~°q, â◊√„‰õΩÅ∞ |ÅOQÍ ÖË#ѨÙ_»∞ ã¨O`å#Ü≥∂QÍÅ#∞ =∞#O

K«∂_»=K«∞Û.

- 84 -

„QÆǨÏ=ÚÅ∞ - Õ=Ùx ¿Ñ~°∞¡ =K«∞Û q è•#O

„|Ǩχ : ˆH «∞=Ù (QÆ∞~°∞=Ù =∞iÜ«Ú ˆH «∞=Ù)

L ŒÜ«∞=Ú Ñ¨Ù\ ì# *Ï «‰õΩxH˜ ~°q, |∞ èŒ∞_»∞ =∞iÜ«Ú ˆH «∞=Ù.

q+¨μ‚ : |∞∞^èŒ∞_»∞

~å„u ѨÙ\ ì# *Ï «‰õΩxH˜ ~°q â◊√„‰õΩ_»∞

t=Ù_»∞ : â◊x, ‰õΩA_»∞, ˆH «∞=Ù, K«O„ Œ∞_»∞, QÆ∞~°∞=Ù =∞iÜ«Ú â◊x, ~åǨï=Ù

ÃÑ· *Ï «HõOÖ’ K«O„ Œ∞x #∞O_ç â◊x S Œ= WO\˜Ö’ LO_ç K«O„ Œ∞x KÕ « K«∂_» |_»∞K«∞#flO Œ∞=Å¡

K«O„ Œ∞x èŒiOz# "å_»∞ Dâ◊fi~°∞x Hõ#∞Hõ *Ï «‰õΩ#‰õΩ K«O„ Œ=∞øo HÍx, Dâ◊fi~°∞_»∞, t= J#∞ Dâ◊fi~°∞xH˜

<å=∞ ÕÜ«∞=ÚÅ∞ ~å=_»O [~°∞QÆ∞#∞.

„QÆǨÏ=ÚÅ∞ - Õ= «Å ¿Ñ~°∞¡ =K«∞Û q è•#O

ã¨~°ã¨fiu : |∞ èŒ∞_»∞ ˆH «∞=Ù

ÅH˜; : |∞ èŒ, â◊√„‰õΩ_»∞

áê~°fiu : K«O„ Œ∞_»∞, â◊x, K«O„ Œ∞_»∞ (K«O„ Œ∞_»∞ J#QÍ áê~°fiu Jx J~°÷O)

‰õΩA_»∞ : ã¨∞„|Ǩχ=∞}ºO ™êfiq∞.

ÃÑ· *Ï «HõOÖ’ â◊√„‰õΩ_»∞ =∞iÜ«Ú |∞ èŒ∞_»∞ HõÅ~ÚHõ Hõ~å¯@Hõ ~åtÖ’ [~°∞QÆ∞@. â◊√„‰õΩ_»∞ J#QÍ N Õq

=∞iÜ«Ú |∞ èŒ∞_»∞ J#QÍ Éèí∂ Õq. D Ô~O_»∞ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ ÃÑ· ‰õΩ@∞O|OÖ’x Õ= «Å#∞ J#QÍ ÅH˜; Õ=x

ã¨∂zOK«∞#∞. J#QÍ D *Ï «‰õΩ~åʼnõΩ ÅH˜; Õq ã¨O|OkèOz# <å=∞ èÕÜ«∞O =K«∞Û#∞.

â◊x

K«O

~åt

- 85 -

„QÆǨÏ=ÚÅ∞ =∞iÜ«Ú "å\˜ HÍ~°ºHõ «fi=ÚÅ∞~°q :

«O„_ç, "≥Ú Œ\ H˘_»∞‰õΩ, „ÑÉèí∞ «fiO, P «‡, ‰õΩ_çHõ#∞fl, ~åA, =∞O„u, "≥∞~°∞ÑÙ, „Ñu+ª, ~å[iHõ ÅHõΔ}=ÚÅ∞

Hõey# =ºHÎ LQÆ~°O „"ÕÅ∞#∞ ã∂zOK«∞#∞. "≥· ŒºO, ÇÏŸ^•, QÆ∞O_≥, "≥Å∞QÆ∞, „QÍ=∞ „u=¸~°∞ÎÅ∞, QÀ èŒ∞=∞, ÔHOÑÙ.

K«O„ Œ :

=∂#ã≤Hõ â◊HÎ, «e¡, J «Î, [Å∞|∞, ŒQÆ∞æ, h~°∞, "≥∂ã¨QÍ_»∞, =∂~°∞ÊÅ∞, J=∂‡~Ú, Hõ#º Z_»=∞ Hõ#∞fl,

áê~°fiu Õq, „ Œ= Ѩ •~°÷O, „Ѩ=∂}O, JfO„kÜ«∞O, Hõ äŒ, ™êfl#[ÅO, =∞ ŒºO, =¸„ « Ñ≤O_®Å∞, HÍÖËÜ«∞O,

„â◊ ŒHõO, ÃÑ~°∞QÆ∞ J#flO.

‰õΩ[ :

JkèHÍ~°O, Jã∂Ü«∞, â◊„ «∞=ÙÅ∞, HõÔ~O\ò, Yx[O, Ô~O_»= ™È Œ~°∞_»∞, Jyfl, "Õ_ç, QÆ\ì Œ#O, Ñà◊√§, ~°HõÎO

P_»"åi *Ï «HõOÖ’ Éèí~°Î#∞ ã∂zOK«∞#∞. Œ=_»#∞, Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å#∞, g∞ã=ÚÅ#∞, P@Å∞, "≥#∞fl=ÚHõ, QÆO_»=∂Å,

~°HõÎO, p=Ú, =O@Hõ=Ú, ѨQÆ_»O, Ѩ_»Hõ QÆk QÀ_».

|∞^èŒ∞_»∞ :

≥eq Õ@Å∞, K« Œ∞=Ù, q∞„ «∞Å∞, "åºáê~°O, =¸_»= ™È Œ~°∞_»∞, H˘xfl™ê~°∞¡ =∞#O z=i ™È ŒiQÍ#∞,

„áêˆH [O «∞=ÙÅ∞ QÍ#∞, #∞ Œ∞~°∞, z\ÔH# „"ÕÅ∞, "Õ∞#=∂=∞, K«~°‡O, ã¨O Œ~°≈ѨÅQÆÅk, Éèí[=ÚÅ∞, K≥q.

QÆ∞~°∞=Ù :

[#∞Å Ü≥ÚHõ „áê}O J#QÍ =∞QÆ"åx *Ï «HõOÖ’ r=Ùx Ü≥ÚHõ „áê}O#∞, =Ú‰õΩ¯QÍ#∞, K«∂ѨÙ_»∞

"ÕÅ∞, =∂~°æxˆ~útQÍ#∞, =∞# q Œº <ÕiÊOK«_»O QÆ∞~°∞=ÙQÍ#∞, <åºÜ«∞"åk QÍ#∞, *’u+¨μº_çQÍ#∞, P^•Ü«∞O#∞,

"≥∞@∞¡, ѨÙ}ºˆHΔ„`åÅ∞, Hõ#Hõ ѨÙ+¨º~åQÆO, Q“~°=O QÆ∞_ç, QÀѨÙ~°=Ú.

â◊√„‰õΩ_»∞:

ÅH˜; Õq, H˜s@O, ã¨OѨ Œ, WÅ∞¡¡, JHõ , ÉèÏ~°º, P_»"åi *Ï «‰õΩxQÍ#∞, ã¨∞YO WK«∞Û"åxQÍ, ~åHõΔã¨

QÆ∞~°∞=Ù "≥·~°∞º_çQÍ#∞ K«∂_»=K«∞Û. „¿Ñ=∞, ã¨∞Y HõÅ~ÚHõ, HõѨ=Ú, K«ÔH¯~° "åºkè, ã¨∞Y"åº èŒ∞Å∞, ÃÑ~°∞QÆ∞, =„[O.

~åǨï=Ù :

«‰õΩ¯= ‰õΩÅ=Ú"å_»∞, ã¨#flQÍ, á⁄_»= Hõey# =ºHÎ, ^˘OQÆ, K«ex «@∞ìHÀÖËx "å_»∞, Ñ≤ å=∞Ǩï_»∞,

h~°∞, q Õt, PHõ~°¬}©Ü«∞"≥∞ÿ# =$ «∞ÎÅ∞ K≥ѨC@"å_»∞, QÆ∞_»¡QÆ∂|, áê=Ú, `À_ÕÅ∞, ã¨~°ÊQÆO èŒ=$HõΔO, [|∞ƒÅ∞

=$HõΔO, QÀ"Õ∞ äŒHõO, <À~°∞, =Úã‘¡O, Œ∞~åæ Õq, q∞#∞=ÚÅ∞.

- 86 -

ˆH «∞=Ù :

`å`«Ü«∞º, "≥∂HõΔHÍ~°∞‰õΩ_»∞, *’ºu+¨O, "≥·^ŒºO, <åºÜ«∞"åk, Ñ‘`«ÎO, ‰õΩ+¨μì"åºkè, "≥O„@∞HõÅ∞, K«~°‡

ã¨O|O èŒ ~ÀQÍÅ∞, ѨÙ~°∞+¨μx JOQÆ=Ú, QÆ_»¤O, L_»∞ «, #∞Å∞ѨÙ~°∞QÆ∞Å∞, `åà◊√§, "≥·_»∞~°ºO, q<åÜ«∞‰õΩ_»∞,

ǨÏ#∞=∞O «∞_»∞, LÅ=Å∞.

ÃÑ· K≥ÑÊ|_ç# „QÆÇÏHÍ~åHõ «fiO P è•~°OQÍ =∞#‰õΩ =∞#OQÍ Ñiëê¯~° =∂~°æ=Ú#∞ U~°Ê~°K«∞H˘x « •fi~å

Ѷe «O á⁄O Œ∞@‰õΩ q∞H˜ e ^ÀÇ¨Ï ŒÑ¨_»∞@.

([#‡ «Ç¨Ï =zÛ# *Ï «Hõ=Ú Ñ¨iëê¯~° =∂~°æO ^•fi~å =zÛ# W|ƒOkx H˘OK≥O «‰õΩ¯= KÕÜ«Ú<Õ QÍh

ѨÓiÎQÍ `˘ÅyOK« Œ∞).

=∞#‰õΩ Éèí$QÆ∞ ã¨OÇ≤Ï`«OÖ’ Jyfl`«`«Î fi ~åâ◊√ÅÖ’ „QÆǨÏ=ÚÅ∞ âßOuOѨ KÕÜ«Ú@‰õΩ Ü«∞[˝=ÚÅ∞,

ÇÏŸ=∞=ÚÅ∞, "åÜ«Ú « «fi"å ~åâ◊√ÅÖ’ „QÆÇÏ=ÚÅ∞ âßOuOÑKÕÜ«Ú@‰õΩ „áê~°÷#Å∞, Éèí∂ üÎ «fi ~åâ◊√Ö’ „QÆÇÏ=ÚÅ∞

âßOuOÑ KÕÜ«Ú@‰õΩ ÑÓ*Å∞, [Å « üÎ fi ~åâ◊√Ö’ „QÆÇÏ=ÚÅ∞ âßOuOÑ KÕÜ«Ú@‰õΩ Jaè¿+Hõ=Ú ã∂zOK«∞K«∞#flk.

- 87 -

D *Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù#∞Oz, â◊x #∞Oz Ô~O_»= WO\˜Ö’ ˆH «∞=Ù J#QÍ „H˜ã≤ìÜ«∞<£. „H˜ã≤ìÜ«∞<£ Õâ◊O #∞Oz

èŒ#O, ~°q, QÆ∞~°∞=ÙŠѨ~°ã¨Ê~° K«∂Ѩ٠HÍ=Ù# ~åA=O\˜ ÅHõΔ}=ÚÅ∞, K«O„ Œ∞_»∞ LK«ÛˆHΔ„ «O HÍ=Ù# Z‰õΩ¯=

Y~°∞Û ã¨fiÉèÏ=O, |∞ èŒ∞_»∞ =„H˜ HÍ=Ù# z#fl «#OÖ’ WÅ∞¡ ã÷ÅO =ke ~å=_»O, QÆ∞~°∞, â◊x HõÅ~ÚHõ =Å# èŒ~°‡,

Hõ~°‡ JkèѨ «∞ÅÜ≥∂QÆO =Å# ¿Ñ~°∞ „Ѩu+ìÅ∞, â◊x, ~°q Ѩ~°ã¨Ê~° K«∂Ѩ٠=Å# „ѨÉèí∞ «fiO g∞ Œ JkѨ «ºO â◊xH˜

ã¨ÑÎ=∞O K«O„ Œ∞_»∞ HÍ=Ù# Z‰õΩ¯= =$uÎ s`åº „Ѩ=∂}ÏÅ∞ K«∂_»=K«∞Û.

|∞ èŒ∞_»∞ LK«Û Éèí„ ŒÑ¨Ù~°∞+¨ =∞ǨϟÜ≥∂QÆO K«O„ Œ, |∞ èŒ∞ŠѨ~°ã¨Ê~° K«∂Ѩ٠=Å# K«Hõ x =ӺǨÏHõ~°Î, â◊x

LK«Û J~Ú#O Œ∞=Å¡ ~°q hK« «fiO áÈ~Ú kfifÜ«∂~°÷OÖ’ ¿Ñ~°∞ „Ѩu+ªÅ∞ ã¨OáêkOK«∞@ â◊x Ô~O_»= WO\˜Ö’

~åǨï=Ù LO_»∞@ =Å# ~åǨï=Ù HõOѨӺ@~°¡‰õΩ JkèѨu HÍ=Ù# HõOѨӺ@~ü ^•fi~å JkèHõ èŒ#^•Ü«∞O =∞#O

QÆ=∞xOK«=K«∞Û.

K«O„ Œ â◊√„Hõ

ˆH 4–8–1961 |∞ èŒ(=„Hõ)

7.24 ~°q

QÆ∞~°∞ ‰õΩ[

â◊x

P M

OBAMA (XÉÏ=∂ )

K«O„ Œ ˆH

28–10–1955

10.58

QÆ∞

~åǨï â◊√„Hõ |∞ èŒ

â◊x ‰õΩ[

P M

aÖò Q\òû ("åºáê~°"Õ «Î)

~åǨï

QÆ∞~°∞ #ˆ~O„^Œ"≥∂_ô

â◊x, â◊√„Hõ

K«O„ Œ, ‰õΩ[ ~°q, |∞ èŒ∞

ˆH «∞

17-Sep-1950

„Ѩã¨∞Î « ÉèÏ~° « „Ѩ è•#=∞O„u

- 88 -

D *Ï «HõOÖ’ ‰õΩ[{K«O„ Œ – K«O„ Œ =∞OQÆà◊ Ü≥∂QÆO, ‰õΩ[ {~åǨï (1{5)´ "≥ÚO_ç"å_»∞QÍ#∞,

~°q, H «∞=ÙÅ∞, Hõ#ºÖ’ H©iÎ „Ѩu+ìÅ∞, |∞ èŒ∞_»∞ LK«Û J#QÍ Éèí„ Œ, ѨÙ~°∞+¨=∞ǨÜ≥∂QÆO QÍ#∞, â◊x {â◊√„Hõ_»∞

ã≤OǨÏOÖ’ J#QÍ L^ÀºQÆã¨∞Î~åÅ∞, "≥ÚO_çk JQÆ∞ÉèÏ~°º, =$uÎHÍ~°‰õΩ_»∞ ã≤OǨÏOÖ’, ã≤OǨÏO#∞Oz Ô~O_»=

WO\˜Ö’ H©iÎ „Ѩu+ªÅ∞ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ˆH «∞=Ù, Govt. HÍ~°‰õΩ_»∞ ~°q Jx, "å‰õΩ¯#∞ ã¨∂zOKÕ |∞ èŒ∞_»∞,

QÆ∞~°∞=Ù K«∂Ѩ٠â◊xg∞ Œ |∞ èŒ∞_»∞ =Å# èŒ~°‡, Hõ~å‡kѨuÜ≥∂QÆO, QÆ∞~°∞=Ù K«∂Ѩ٠â◊√„‰õΩxg∞ Œ ÅH©Δ ‡Ü≥∂QÆO QÍ

ѨxKÕÜ«∞_»O. D =ºHÎ „Ѩ è•#=∞O„u JQÆ∞@‰õΩ ÀÇ¨Ï ŒO KÕâß~Ú Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. ‰õΩOÉèíO Ѩiâ’ èŒ<å ™ê÷#O.

HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ Ö’ ≥·# =ºHÎ Jx ã¨ÑÎ=∞O ã≤OǨÏO HÍ=Ù# Govt. ã¨Ç¨ÏHÍ~°O ÅaèOz#k Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

QÆ∞~°∞=Ù "≥#Hõ U „QÆǨÏ=Ú ÖË Œ∞, =∞iÜ«Ú QÆ∞~°∞=Ù «~°∞"åu HΔ„ «O KèåÜ«∂„QÆǨÏO J~Ú# ~åǨï=Ù «Ñ¨Ê "Õ~˘Hõ

„QÆǨÏO ÖË Œ∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ XO@i"å_»∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

=ÚY™ê=Ú„kHõO :

*’ºu+¨ºOÖ’ 52 âßYÅ∞ HõÅ=Ù Jx =∞#‰õΩ "Õ •ÅÖ’ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk. =∞#‰õΩ nx QÆ∞iOz

~å=∂Ü«∞} ã¨∞O Œ~°HÍO_»Ö’ ǨÏ#∞=∞O «∞Å "å~°∞ ã‘ å ÕqH˜ «# Éèí~°Î J~Ú# ~å=Ú_ç QÆ∞iOz =i‚OK«_»O,

ã‘ å Õq „u[@‰õΩ Ü«Ú Œú ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ~å=}Ïã¨∞~°∞_»∞ =ÚY Hõ=eHõÅ∞ ^•fi~å «# Ѩ «#=Ú U q èŒOQÍ

[iyOk K≥ѨC@ ~å=∂Ü«∞}OÖ’<Õ "åb‡H˜ =∞ǨÏi¬ «=∞ t+¨º|$O^•xH˜ ~å=∂Ü«∞}OÖ’<Õ „Ѩu áê„ «#∞

JOQÆ™ê=Ú„kHõ •fi~å q=iOK«∞@. =∞#‰õΩ ÉèÏQÆ= «OÖ’ „ѨǨ¡ Œ∞_»∞ q+¨μ‚=¸iÎx Uq èŒOQÍ LO\Ï_À «O„_ç

J_çy#ѨC_»∞ •xx JOQÆ™ê=Ú„kHõ •fi~å K«Hõ QÍ q=~°}^•fi~å W=Ùfi@ =∞# QÆ~°∞_» ѨÙ~å}OÖ’ ‰õÄ_® nx

„Ѩ™êÎ=# q∞H˜ e Z‰õΩ¯= Hõ#|_»∞ «∞Ok. *Ï «Hõ ѨijÅ# HõO\˜H˜ Hõ#Ѩ_»xfl „QÆǨÅ∞ QÆ∞iOz q=iã¨∞ÎO>Ë

JOQÆ™ê=Ú„kHõO (=ÚY ™ê=Ú„kHõO{ǨÏãΙê=Ú„kHõO "≥Ú ŒÖ·#q) =ÚY™ê=Ú„kHõOÖ’ #∞ Œ∞~°∞ ÉèÏQÍxfl

|∞ èŒ∞_»∞ JkèѨuQÍ#∞ #∞kuH˘#Å∞ "≥O„@∞‰õΩÅ#∞ H «∞=ÙQÍ#∞, Hõ#∞flÉÁ=∞‡Å#∞, Œ=_», Ѩà◊√§ ‰õΩAxQÍ#∞

‰õΩ_ç HõO\x ~°qxQÍ#∞, Z_»=∞ HõO\x K«O„ Œ∞xQÍ#∞ <åtHõ#∞ (=Ú‰õΩ¯) QÆ∞~°∞=ÙQÍ#∞, K≥H¯à◊§#∞ â◊√„‰õΩxQÍ#∞,

K≥=ÙÅ#∞, ÃÑ Œ=ÙÅ#∞ ~åǨï=ÙQÍ#∞, <åÅ∞Hõ#∞ |∞ èŒ∞_»∞QÍ#∞ QÆ_»¤=Ú#∞ â◊xQÍ =i‚OK«_»O [~°∞QÆ∞ «∞#flk.

XHõ =ºHÎH˜ *Ï «Hõ K«„HõOÖ’ â◊x, ‰õΩA_»∞ HõeÜ«Ú@ HÍh, K«∂_»Ñ¨_»_»O HÍh,ѨHõ ѨHõ Wà◊√§Ö’

LO_»_»O QÍh XHõ iO\˜Ö’ =∞s XHõ ~°∞ LO_»∞O_»∞@ QÍh "≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞# Ü≥ÚHõ =ÚY ™ê=Ú„kOÖ’

K≥ѨC@‰õΩ Hõ#∞flÉÁ=∞‡Å∞ D *Ï «‰õΩxH˜ q∞H˜ e #Å¡QÍ LO_»∞#∞. ‰õΩ[, ˆH «∞=ÙÅ∞ Hõeã≤# Hõ#∞flÉÁ=∞‡Å∞

Z~°∞ѨÙQÍ Hõ#|_»∞#∞. ‰õΩA#∞ Ü≥ÚHõ¯ |Å=Ú |\˜ì *Ï`«HõOÖ’ =ºH˜ÎH˜ Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞ U~°Ê_»∞#∞. ‰õΩ[,

K«O„ Œ∞_»∞ HõÅã≤<å Hõ#∞ ÉÁ=∞‡Å∞ WO„ Œ èŒ#∞ã¨∞û =O\˜ PHÍ~°OQÍh, K«O„ Œ∞x Ü≥ÚHõ PHÍ~°OQÍx (Arched

Eye brows) ‰õΩ[, ~°q, Hõeã≤<å Straight eye brows ‰õΩ[ ~åǨï=ÙÅ∞ HõÅã≤<å Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å∞ X «∞ÎQÍ,

#Å¡QÍ, QÆrarQÍ LO_»∞#∞. =∞#O ‰õΩA_»∞x =ÚY ™ê=Ú„kHõOÖ’ ÃÑ· K≥Ñ≤Ê# q èŒOQÍ Œ=_», Ѩà◊√§QÍ

=i‚O™êÎ=Ú.

- 89 -

L^•: ¢ã‘ÎʼnõΩ ‰õΩA_»∞ Éèí~°ÎHÍ~°‰õΩ_»∞ JO Œ∞=Å# P_»"åiH˜ Œ=_» ÉèÏQÆO K«∂_»K«Hõ x q èŒOQÍ "≥_»Å∞ÊQÍ L#fl

=∞Ozã≤÷uÖ’ LO_ç Éèí~°Î#∞ á⁄O Œ_»O [~°∞QÆ∞ «∞#flk.

QÆ=∞xHõ : ÖÏ=ÙQÍ =Ù#fl P_»"åiÖ’ "åiÖ’ Double Chin LO@∞Ok. Double Chin J<Õk P_»"åiH˜

LO_»∞@ =Å# g~°∞ Hõ+ì|_»∞@ «yæOz ã¨∞Y=Ú#∞ HÀ~°∞H˘x J<å~ÀQƺ=ÚáêÅ∞HÍ=Ù@ Éèí~°ÎÅ q+¨Ü«∞OÖ’

J<ÕHõ W|ƒO Œ∞Å∞ H˘x ≥K«∞ÛH˘#∞@ [~°∞QÆ∞ «∞#flk. W Õ QÆ_»¤O g∞ Œ ѨÙ@∞ì=∞K«ÛQÍh, w «Å∞QÍh L#flKÀ

‰õΩA_»∞ *Ï «HõOÖ’ «# â◊ «$=Ù „QÆǨÏ=ÚÅÖ’ HõeÜ«Ú@ «# H˜O Œ "åih Z‰õΩ¯=QÍ W|ƒOk QÆ∞iKÕÜ«Ú@

"≥Ú ŒÅQÆ∞#q =∞#O K«∂_»=K«∞Û. JO ÕH͉õΩO_® ‰õΩA_»∞ Ѩà◊√§‰õΩ Z=Ú‰õΩʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞, HÍ=Ù# Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å

ÃÑ· HÍh, „H˜O ŒQÍh =~°∞Åg∞ ŒQÍh, ѨÙ@∞ì=∞K«ÛÅ∞, w «Å∞QÍh U~°Ê_ç<å *Ï «‰õΩxH˜ ™È Œ~°∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#,

Éèí∂=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞, ÉÏ èŒÅ‰õΩ ã¨O|OkèOz, Ѩà◊√§‰õΩ, Z=Ú‰õΩʼnõΩ, HÍ=∂xH˜, ã¨O™ê~åxH˜

¿ã=‰õΩʼnõΩ, â◊HΙê=∞~°÷ºOʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ã¨=∞㨺Å∞ ‰õΩA_»∞ =Å# =∞#O K«∂_»_»O [~°∞QÆ∞ «∞#flk.

D =ÚY™ê=Ú„kHõO QÆ∞iOz <åÜ≥ÚHõ Ô~O_»= ѨÙãÎHõOÖ’ qѨÙÅOQÍ q=i™êÎ#∞.

D *Ï «‰õΩxH˜ ŒHΔ}=Ú# ‰õΩA{â◊x{QÆ∞~°∞{K«O„ Œ{ˆH «∞ Ü≥ÚHõ HõÅ~ÚHõ KåÖÏ L «Î=∞"≥∞ÿ# Ü≥∂QÆO

QÍ K≥ÑÊ=K«∞Û. ‰õΩ[{H «∞´Y_»æ Ü≥∂QÆO, QÆ∞~°∞{K«O„ Œ QÆ[HãiÜ≥∂QÆO. â◊x {QÆ∞~°∞ èŒ~°‡, Hõ~å‡kèÑuÜ≥∂QÆO.

~åǨï {â◊√„‰õΩ_»∞ ´ ÅH©Δ ‡Ü≥∂QÆO (Hõ~å¯@HõOÖ’) ÃÑ· Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ *Ï «‰õΩxH˜ Q˘Ñ¨Ê™ê÷~ÚH˜KÕiÛ<å~Ú. =$uÎ

HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊xH˜ Ô~O_»= WO\˜Ö’ ~°q, |∞ èŒ∞Å∞ K«∂K«∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ Govt. «~°Ñ¨Ù# ѨxKÕÜ«Ú

J=HÍâ◊=Ú. ‰õΩ[{K«O„ Œ K«O„ Œ=∞OQÆà◊Ü≥∂QÆO. P@ʼnõΩ ãOÉèíOkèOz# ‰õΩA#‰õΩ, QÆ∞~°∞=Ù 5=™ê÷#O =∞iÜ«Ú

Ѩ~åâ◊~° ã≤ •úO «O „ѨHÍ~°O 5 P@Å∞ HÍ=Ù# *Ï «‰õΩ_»∞ Govt. «~°Ñ¨Ù# P@ʼnõΩ ã¨O|OkèOz Q˘Ñ¨Ê¿Ñ~°∞,

„ѨMϺ «∞Å∞, |∞[=ÚʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞, â◊x Ô~O_»= WO\˜Ö’ LO_»∞@ J#QÍ |∞ èŒ∞, ~°q

ѨtÛ=∞OÖ’ LO_»∞@, â◊xH˜ Ô~O_»= WÅ∞¡ ѨtÛ=∞OÖ’ LO_»∞@ "≥Ú ŒÖ·#q r=‰õΩ_»∞ |∞ èŒHÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞

J~Ú# Éèí∞[=ÚÅ∞, ~°q HÍ~°Hõ «fi=ÚÅ∞ J~Ú# „ѨÉèí∞ «fiO ^•fi~å èŒ# ã¨O™ê~°O Hõey LO_»∞@ [iyOk.

‰õΩ |∞,~°

7–7–81 ~å, â◊√

ˆH

â◊x,QÆ∞~°∞

K«O„ Œ

11:15 ~åOz

M.S. DHONI

- 90 -

D *Ï «HõOÖ’ ~°q, QÆ∞~°∞Å∞ «∂~°∞Ê# LO_»∞@ =Å# ~å[, „Ѩ åѨÜ≥∂QÆO, ≥eq Õ@Å∞ =∞iÜ«Ú

Õ[ã¨∞û HÍ~°‰õΩÅ∞ J~Ú# |∞ èŒ, â◊√„‰õΩÅ∞ HõeÜ«Ú@, "å‰õΩ¯#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞#‰õΩ Ô~O_»= WO\˜Ö’

~°q, QÆ∞~°∞=ÙÅ =Å# J «x YO~î°OÖ’ =∂ èŒ∞~°ºO, Q“~°=O, â◊xH˜ Ô~O_»= WO\˜x, Hõà◊ʼnõΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú#

â◊√„‰õΩ_»∞, "å‰õΩ¯ ã¨fi~°=Ú#‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞, q ŒºÖ’ L#fl « ™ê÷~Úx, ¿Ñ~°∞ „ѨMϺ «∞Å∞, H©iÎ

„Ѩu+ªÅ‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# H «∞=Ù#∞ â◊x #∞Oz Ô~O_»= WÅ∞¡ J~Ú# ‰õΩOÉèíO#∞ 5= Œ$+≤ìÖ’ K«∂K«∞@ =Å#

*Ï «‰õΩ_»∞ J «∞º#fl «"≥∞ÿ# Ü≥∂QÆ=ÚÅ∞ U~°Ê_ç K«Hõ \ ˜ ã¨Ow «, HõàÏHÍ~°∞xQÍ ¿Ñ~°∞á⁄O Œ∞#∞.

ÃÑ· *Ï «Hõ=ÚÅ∞ =∞#ã¨∞ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# K«O„ Œ∞_»∞ ~åǨï=Ù`À HõeÜ«Ú@, ‰õΩAx`À K«∂K«∞@ =Å#

*Ï «‰õΩx =∞#ã¨∞û „‰õÄ~°=Ú =∞iÜ«Ú ‰õΩ[, K«O„ Œ∞Å =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ ZѨC_»∞ K≥_»∞ „Ѩ=~°Î# QÆÅ J#∞K«~°∞Å`À

ã¨OK«iOK«_»O, ~°q, K«O„ Œ∞Å∞ Z Œ∞~°∞QÍ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ áœ~°‚q∞<å_»∞ [x‡Oz<å_»∞ Jx HÍ=Ù#

*Ï «‰õΩ_»∞ P"Õâ◊ ѨÓi « x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞H˘O\Ï_»∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

~°q, H «∞=ÙÅ =Å# H©iÎ „Ѩu+ªÅ∞ (J#QÍ =Úã≤¡OʼnõΩ P~å èŒ∞º_»∞ HÍ=Ù@) ~°q LK«Û HΔ„ «OÖ’ LO_»∞@

=Å# *Ï «‰õΩx P «‡Ãã÷Â~°ºO `å~å™ê÷~ÚÖ’ LO_»∞@. QÆ∞~°∞=Ù#‰õΩ «~åfiu HΔ„ «=ÚÅÖ’ U „QÆǨÏ=Ú ÖËHõáÈ=Ù@,

q∞„ «„QÆǨÏ=ÚÅ∞ K«∂_»ÖËHõáÈ=_»O =Å# *Ï «‰õΩx „Ѩ=~°Î# „‰õÄ~°OQÍ =∂i ZO`À =∞Ok =∞~°}=Ú#‰õΩ

HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú<å_»∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. =$uÎ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊x, L#fl~åt Ô~O_»= HΔ„ «O #∞ QÆ∞~°∞=Ù «# 5=

Œ$+≤ìÖ’ K«∂K«∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ =∞ «=Ú#‰õΩ ã¨OÉèíOkOz =$uÎx KÕѨ>ì#∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û.

QÆ∞~°∞ ~å

â◊x 1–6–1965

K«O„ Œ

~°q â◊√,ˆH,|∞ ‰õΩ

12:45A.M

=∞„^•ã∞

A.R Ô~ǨÏ=∂<£

|∞ èŒ, ˆH «∞, ~°q â◊√ ‰õΩ

QÆ∞

â◊x ~å, K«O

13-5-1957

7.30P.M

iÜ«∂ £

X™ê=∂ aÖòÖÏ_≥<£

- 91 -

D *Ï «HõOÖ’ QÆ∞~°∞=Ù "Õ∞+¨OÖ’ LO_»∞@ =Å# *Ï «‰õΩ_»∞ á⁄_»=ÙQÍ#∞, â◊√„Hõ, K«O„ Œ∞Å =Å#

JO ŒOQÍ#∞, â◊x, ~°q HõÅ~ÚHõ =Å# «O„_ç Ü≥ÚHõ =$uÎx KÕѨ@∞ì@, ‰õΩ[, ˆH «∞=ÙÅ HõÅ~ÚHõ =Å#

*Ï «‰õΩ_»∞ "≥ÚO_ç"å_»∞QÍ#∞, =$uÎ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊x #∞Oz Ô~O_»= WÅ∞¡ J#QÍ ã≤OǨÏOÖ’ "å‰õΩ¯#∞

ã¨∂zOK«∞ |∞ èŒ∞_»∞, Hõà◊Å∞ ã¨∂zOK«∞ â◊√„‰õΩ_»∞, P~üì û ã¨∂zOK«∞ K«O„ Œ∞_»∞, QÆ∞~°∞=Ù 5= Œ$+≤ì À K«∂K«∞@

=Å# *Ï «‰õΩ_»∞ u~°∞QÆ∞ÖËx ã¨∂Ѩ~ü™êì~üQÍ \Ïb=Ù_£Ö’ Z Œ∞QÆ∞ «∞<åfl_»∞ Jx K≥ѨÊ=K«∞Û. JO ÕHÍHõ QÆ∞~°∞,

â◊√„‰õΩÅ K«∂ѨÙÅ =Å# ÅH©Δ ‡Ü≥∂QÆO, QÆ∞~°∞, |∞ èŒ∞Å K«∂ѨÙ=Å# |∞kú qâı+≤ «Ü≥∂QÆO, QÆ∞~°∞, K«O„ Œ∞Å K«∂ѨÙ

=Å#QÆ[ˆHã¨iÜ≥∂QÆO =∞#O K«∂_»=K«∞Û.

D *Ï «HõOÖ’ K« Œ∞=Ù‰õΩ HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# |∞ èŒ∞_»∞ LK«ÛÖ’ LO_»∞@ =∞iÜ«Ú |∞ èŒ∞_»∞ ~°q Ü≥ÚHõ

_ç„wÅ∞ ^•\˜ JãÎOQÆ «ºÜ≥∂QÆO #∞Oz q=ÚHÎ Ãã·<£û HÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# ˆH «∞=Ù |∞ èŒ∞x`À HõÅ∞=Ù@,|∞ èŒ∞x

#∞Oz Ô~O_»= WO\˜Ö’ "å‰õΩ¯#∞ ã¨∂zOK«∞@ JO Œ∞ â◊√„Hõ, ‰õΩAÅ =Å# „ѨÜ≥∂QÆO KÕÜ«Úâ◊HÎ, Ѩiâ’ èŒ#

™ê÷#O 11= WÅ∞¡ K«∂_» =Öˇ#∞. K« Œ∞=Ù #∞Oz 11= ™ê÷#OÖ’ QÆ∞~°∞=Ù LO_»∞@ JkÜ« LK«Û HO„ ŒOÖ’

LO_»∞@ *Ï «‰õΩx Ü≥ÚHõ ≥eq Õ@Å∞ J «∞º#fl « ™ê÷~Ú U~°Ê_ç#k. â◊√„‰õΩxH 2,12,5,7,9 â◊√Éèí∞Å∞ ÖËHõáÈ=Ù@

=Å# *Ï «‰õΩxH˜ ã¨O™ê~°Ü≥∂QÆO HõÅQÆÖË Œ∞. =$uÎHÍ~°‰õΩ_»∞ J~Ú# â◊x #∞Oz Ô~O_»= WÅ∞¡#∞ |∞ èŒ, ˆH «∞,

~°q HÍ~°}OQÍ „ѨÉèí∞ «fi J 蕺Ѩ‰õΩxQÍ Ñ¨xKÕÜ«∞_»O [iyOk. ~°q, ˆH «∞=ÙÅ HÍ~°}OQÍ *Ï «‰õΩx H©iÎ

„Ѩu+ªÅ∞ ã¨=∂[OÖ’ qãÎiOKå~Ú.

QÆ∞~°∞ H «∞‰õΩ[

â◊x~°q

|∞ èŒ,â◊√„HõK«O„ Œ

~å

09-08-1975

7.00

=∞„^•ã∞

=∞¿ÇÏ+πÉÏ|∞

~åǨï

QÆ∞

â◊x K«O â◊√„Hõ,‰õΩ[ |∞, H,~°

15-10-1931

1.15

A.P.J. J|∞ÌÖòHõÖÏ"£∞

- 92 -

â◊x

ãO= «û~°O <≥Å ~ÀA ~åt

1940 [#=i 1 "Õ∞+O

1941 E<£ 19 =$+ÉèíO

1941 _çÃãO|~ü 15 "Õ∞+¨O

1942 =∂iÛ 4 =$+ÉèíO

1943 PQÆ+μì 6 q∞^äŒ∞#O

1943 _çÃãO|~ü 17 =$+¨ÉèíO

1944 U„Ñ≤Ü«∞Öò 24 q∞^èŒ∞#O

1945 ÃãÃÑìO|~ü 23 Hõ~å¯@HõO

1945 _çÃãO|~ü 23 q∞^èŒ∞#O

1946 E<£ 9 Hõ~å¯@HõO

1948 EÖ· 27 ã≤OǨÏO

1950 ÃãÃÑìO|~ü 21 Hõ#º

1952 #=O|~ü 26 «∞Å

1953 U„Ñ≤Ü«∞Öò 25 Hõ#º

1953 PQÆ+μì 22 «∞Å

1955 #=O|~ü 13 =$tÛHõO

1958 Ѷ≤„|=i 9 ^èŒ#ã¨∞û

1958 E<£ 3 =$tÛHõO

1958 #=O|~ü 8 ^èŒ#ã¨∞û

1961 Ѷ≤„|=i 2 =∞Hõ~°O

1961 ÃãÃÑìO|~ü 18 ^èŒ#ã¨∞û

1961 JHÀì|~ü 8 =∞Hõ~°O

1964 [#=i 28 ‰õΩOÉèíO

1966 U„Ñ≤Ü«∞Öò 9 g∞#O

1966 #=O|~ü 4 ‰õΩOÉèíO

1966 _çÃãO|~ü 20 g∞#O

1968 E<£ 18 "Õ∞+O

- 93 -

1968 ÃãÃÑìO|~ü 29 g∞#O

1969 =∂iÛ 8 "Õ∞+O

1971 U„Ñ≤Ü«∞Öò 29 =$+ÉèíO

1973 E<£ 11 q∞^èŒ∞#O

1975 EÖ· 24 Hõ~å¯@HõO

1977 ÃãÃÑìO|~ü 8 ã≤OǨÏO

1979 #=O|~ü 4 Hõ#º

1980 =∂iÛ 16 ã≤OǨÏO

1980 EÖ· 28 Hõ#º

1982 JHÀì|~ü 7 «∞Å

1984 _çÃãO|~ü 22 =$tÛHõO

1985 E<£ 1 «∞Å

1985 ÃãÃÑìO|~ü 17 =$tÛHõO

1987 _çÃãO|~ü 17 ^èŒ#ã¨∞û

1990 =∂iÛ 21 =∞Hõ~°O

1990 E<£ 21 ^èŒ#ã¨∞û

1990 _çÃãO|~ü 15 =∞Hõ~°O

1993 =∂iÛ 6 ‰õΩOÉèíO

1993 JHÀì|~ü 16 =∞Hõ~°O

1993 #=O|~ü 10 ‰õΩOÉèíO

1995 E<£ 3 g∞#O

1995 PQÆ+μì 11 ‰õΩOÉèíO

1996 Ѷ≤„|=i 17 g∞#O

1998 U„ÃÑÖò 18 "Õ∞+O

2000 E<£ 7 =$+ÉèíO

2002 EÖ· 24 q∞^äŒ∞#O

2003 [#=i 9 =$+ÉèíO

2003 U„ÃÑÖò 7 q∞^äŒ∞#O

2004 ÃãÃÑìO|~ü 6 Hõ~å¯@HõO

2005 [#=i 14 q∞^èŒ∞#O

- 94 -

2005 "Õ∞ 27 Hõ~å¯@HõO

2006 #=O|~ü 1 ã≤OǨÏO

2007 [#=i 11 Hõ~å¯@HõO

2007 EÖ· 16 ã≤OǨÏO

2009 ÃãÃÑìO|~ü 10 Hõ#º

2011 #=O|~ü 16 «∞Å

2012 "Õ∞ 16 Hõ#º

2012 PQÆ+μì 7 «∞Å

2014 #=O|~ü 3 =$tÛHõO

2017 [#=i 27 ^èŒ#ã¨∞û

2017 E<£ 22 =$tÛHõO

2017 JHÀì|~ü 27 ^èŒ#ã¨∞û

2020 [#=i 25 =∞Hõ~°O

2022 U„ÃÑÖò 30 ‰õΩOÉèíO

2022 EÖ· 13 =∞Hõ~°O

2023 [#=i 18 ‰õΩOÉèíO

2025 =∂iÛ 30 g∞#O

2027 E<£ 21 g∞#O

2027 JHÀì|~ü 24 "Õ∞+O

2028 Ѷ≤„|=i 9 =$+ÉèíO

2029 JHÀì|~ü 6 "Õ∞+O

2030 U„ÃÑÖò 18 =$+ÉèíO

QÆ∞~°∞=Ù1940 [#=i 1 g∞#O

1940 U„Ñ≤Öò 17 "Õ∞+O

1941 U„Ñ≤Öò 27 =$+ÉèíO

1942 "Õ∞ 10 q∞^èŒ∞#O

1942 JHÀì|~ü 7 Hõ~å¯@HõO

1942 _çÃãO|~ü 20 q∞^èŒ∞#O

- 95 -

1943 "Õ∞ 28 Hõ~å¯@HõO

1943 JHÀì|~ü 24 ã≤OǨÏO

1944 Ѷ≤„|=i 5 q∞^èŒ∞#O

1944 E<£ 19 ã≤OǨÏO

1944 #=O|~ü 19 Hõ#º

1945 =∂iÛ 10 ã≤OǨÏO

1945 EÖ· 19 Hõ#º

1945 _çÃãO|~ü 20 «∞Å

1946 U„Ñ≤Öò 9 Hõ#º

1946 PQÆ+μì 19 «∞Å

1947 [#=i 18 =$tÛHõO

1947 "Õ∞ 12 «∞Å

1947 #=O|~ü 18 =$tÛHõO

1948 Ѷ≤„|=i 12 ^èŒ#ã¨∞û

1948 E<£ 23 =$tÛHõO

1948 JHÀì|~ü 8 ^èŒ#ã¨∞û

1949 =∂iÛ 1 =∞Hõ~°O

1949 PQÆ+μì 28 ^èŒ#ã¨∞û

1949 JHÀì|~ü 12 =∞Hõ~°O

1950 =∂iÛ 14 ‰õΩOÉèíO

1951 =∂iÛ 24 g∞#O

1952 U„Ñ≤Ü«∞Öò 1 "Õ∞+O

1953 U„Ñ≤Ü«∞Öò 10 =$+ÉèíO

1953 PQÆ+μì 31 q∞^èŒ∞#O

1953 _çÃãO|~ü 1 =$+¨ÉèíO

1954 U„Ñ≤Ü«∞Öò 20 q∞^èŒ∞#O

1954 PQÆ+μì 10 Hõ~å¯@HõO

1955 [#=i 29 q∞^èŒ∞#O

1955 "Õ∞ 4 Hõ~å¯@HõO

1955 JHÀì|~ü 2 ã≤OǨÏO

- 96 -

1956 =∂iÛ 15 Hõ~å¯@HõO

1956 "Õ∞ 23 ã≤OǨÏO

1956 JHÀì|~ü 29 Hõ#º

1957 U„Ñ≤Ü«∞Öò 19 ã≤OǨÏO

1957 E<£ 20 Hõ#º

1957 #=O|~ü 29 «∞Å

1958 "Õ∞ 18 Hõ#º

1958 EÖ· 22 «∞Å

1958 _çÃãO|~ü 29 =$tÛHõO

1959 E<£ 23 «∞Å

1959 PQÆ+μì 18 =$tÛHõO

1960 [#=i 23 ^èŒ#ã¨∞û

1961 Ѷ≤„|=i 11 =∞Hõ~°O

1962 Ѷ≤„|=i 25 ‰õΩOÉèíO

1963 =∂iÛ 8 g∞#O

1964 =∂iÛ 15 "Õ∞+O

1964 PQÆ+μì 4 =$+ÉèíO

1964 JHÀì|~ü 27 "Õ∞+O

1965 =∂iÛ 22 =$+ÉèíO

1965 PQÆ+μì 6 q∞^èŒ∞#O

1966 [#=i 10 =$+ÉèíO

1966 =∂iÛ 24 q∞^èŒ∞#O

1966 PQÆ+μì 22 Hõ~å¯@HõO

1967 ÃãÃÑìO|~ü 15 ã≤OǨÏO

1968 JHÀì|~ü 13 Hõ#º

1969 #=O|~ü 12 «∞Å

1970 _çÃãO|~ü 12 =$tÛHõO

1972 [#=i 7 ^èŒ#ã¨∞û

1973 [#=i 26 =∞Hõ~°O

- 97 -

1974 Ѷ≤„|=i 10 ‰õΩOÉèíO

1975 Ѷ≤„|=i 20 g∞#O

1975 EÖ· 19 "Õ∞+O

1975 ÃãÃÑìO|~ü 11 g∞#O

1976 Ѷ≤„|=i 26 "Õ∞+O

1976 EÖ· 9 =$+ÉèíO

1976 _çÃãO|~ü 9 "Õ∞+¨O

1977 Ѷ≤„|=i 23 =$+ÉèíO

1977 EÖ· 19 q∞^èŒ∞#O

1978 PQÆ+μì 6 Hõ~å¯@HõO

1979 PQÆ+μì 30 ã≤OǨÏO

1980 ÃãÃÑìO|~ü 27 Hõ#º

1981 JHÀì|~ü 28 «∞Å

1982 #=O|~ü 27 =$tÛHõO

1983 _çÃãO|~ü 22 ^èŒ#ã¨∞û

1985 [#=i 11 =∞Hõ~°O

1986 [#=i 26 ‰õΩOÉèíO

1987 Ѷ≤„|=i 3 g∞#O

1987 E<£ 17 "Õ∞+O

1987 JHÀì|~ü 26 g∞#O

1988 Ѷ≤„|=i 3 "Õ∞+O

1988 E<£ 20 =$+ÉèíO

1989 EÖ· 2 q∞^èŒ∞#O

1990 EÖ· 21 Hõ~å¯@HõO

1991 PQÆ+μì 15 ã≤OǨÏO

1992 ÃãÃÑìO|~ü 12 Hõ#º

1993 JHÀì|~ü 13 «∞Å

1994 #=O|~ü 12 =$tÛHõO

1995 _çÃãO|~ü 8 ^èŒ#ã¨∞û

- 98 -

1996 _çÃãO|~ü 27 =∞Hõ~°O

1998 [#=i 9 ‰õΩOÉèíO

1998 "Õ∞ 26 g∞#O

1998 ÃãÃÑìO|~ü 11 ‰õΩOÉèíO

1999 [#=i 13 g∞#O

1999 "Õ∞ 27 "Õ∞+O

2000 E<£ 3 =$+ÉèíO

2001 E<£ 17 q∞^èŒ∞#O

2002 EÖ· 6 Hõ~å¯@HõO

2003 EÖ· 31 ã≤OǨÏO

2004 PQÆ+μì 28 Hõ#º

2005 ÃãÃÑìO|~ü 28 «∞Å

2006 JHÀì|~ü 28 =$tÛHõO

2007 #=O|~ü 22 ^èŒ#ã¨∞û

2008 _çÃãO|~ü 10 =∞Hõ~°O

2009 "Õ∞ 2 ‰õΩOÉèíO

2009 EÖ· 31 =∞Hõ~°O

2009 _çÃãO|~ü 20 ‰õΩOÉèíO

2010 "Õ∞ 3 g∞#O

2010 #=O|~ü 2 ‰õΩOÉèíO

2010 _çÃãO|~ü 6 g∞#O

2011 "Õ∞ 9 "Õ∞+O

2012 "Õ∞ 18 =$+ÉèíO

2013 E<£ 1 q∞^èŒ∞#O

2014 E<£ 20 Hõ~å¯@HõO

2015 EÖ· 14 ã≤OǨÏO

2016 PQÆ+μì 12 Hõ#º

2017 ÃãÃÑìO|~ü 13 «∞Å

2018 JHÀì|~ü 12 =$tÛHõO

- 99 -

2019 =∂iÛ 30 ^èŒ#ã¨∞û

2019 U„Ñ≤Ü«∞Öò 23 =$tÛHõO

2019 #=O|~ü 5 ^èŒ#ã¨∞û

2020 =∂iÛ 30 =∞Hõ~°O

2020 EÖ· 1 ^èŒ#ã¨∞û

2020 #=O|~ü 21 =∞Hõ~°O

2021 U„Ñ≤Ü«∞Öò 6 ‰õΩOÉèíO

2022 U„Ñ≤Ü«∞Öò 4 g∞#O

2023 U„Ñ≤Ü«∞Öò 22 "Õ∞+O

2024 "Õ∞ 2 =$+ÉèíO

2025 "Õ∞ 15 q∞^èŒ∞#O

2025 JHÀì|~ü 19 Hõ~å¯@HõO

2025 #=O|~ü 6 q∞^èŒ∞#O`«

2026 E<£ 2 Hõ~å¯@HõO

2026 #=O|~ü 1 ã≤OǨÏO

2027 [#=i 25 Hõ~å¯@HõO

2027 E<£ 26 ã≤OǨÏO

2027 #=O|~ü 27 Hõ#º

2028 Ѷ≤„|=i 29 ã≤OǨÏO

2028 EÖ· 25 Hõ#º

2028 _çÃãO|~ü 27 «∞Å

2029 =∂iÛ 30 Hõ#º

2029 PQÆ+μì 25 «∞Å

2030 [#=i 25 =$tÛHõO

2030 "Õ∞ 2 «∞Å

- 100 -

90 ã¨O= «û~åÅ ~åǨï=Ù, H «∞=ÙÅ∞ ѨOKåOQÆO „ѨHÍ~°O ã¨OK«iOK«∞ q è•#=Ú

ãO= «û~°O <≥Å ~ÀA ~åǨï=Ù ˆH`«∞=Ù

1940 [#=i 1 «∞Å "Õ∞+O

1940 [#=i 31 Hõ#º g∞#O

1941 PQÆ+μì 13 ã≤OǨÏO ‰õΩOÉèíO

1943 U„Ñ≤Ü«∞Öò 17 Hõ~å¯@HõO =∞Hõ~°O

1944 JHÀì|~ü 17 q∞^èŒ∞#O ^èŒ#ã¨∞û

1946 U„Ñ≤Ü«∞Öò 8 =$+ÉèíO =$tÛHõO

1947 _çÃãO|~ü 20 "Õ∞+¨O «∞Å

1949 E<£ 25 g∞#O Hõ#º

1950 _çÃãO|~ü 22 ‰õΩOÉèíO ã≤OǨÏO

1952 E<£ 16 =∞Hõ~°O Hõ~å¯@HõO

1954 Ѷ≤„|=i 27 ^èŒ#ã¨∞û q∞^èŒ∞#O

1955 ÃãÃÑìO|~ü 4 =$tÛHõO =$+ÉèíO

1957 Ѷ≤„|=i 24 «∞Å "Õ∞+O

1958 PQÆ+μì 28 Hõ#º g∞#O

1960 "Õ∞ 8 ã≤OǨÏO ‰õΩOÉèíO

1961 #=O|~ü 10 Hõ~å¯@HõO =∞Hõ~°O

1963 "Õ∞ 2 q∞^èŒ∞#O ^èŒ#ã¨∞û

1964 #=O|~ü 9 =$+ÉèíO =$tÛHõO

1966 EÖ· 20 "Õ∞+O «∞Å

1968 [#=i 14 g∞#O Hõ#º

1969 EÖ· 10 ‰õΩOÉèíO «∞Å

1971 =∂iÛ 15 =∞Hõ~°O Hõ~å¯@HõO

1972 ÃãÃÑìO|~ü 27 ^èŒ#ã¨∞û q∞^èŒ∞#O

1974 =∂iÛ 20 =$tÛHõO =$+ÉèíO

1975 ÃãÃÑìO|~ü 18 «∞Å "Õ∞+O

1977 "Õ∞ 30 Hõ#º g∞#O

1978 _çÃãO|~ü 3 ã≤OǨÏO ‰õΩOÉèíO

- 101 -

ãO= «û~°O <≥Å ~ÀA ~åǨï=Ù ˆH`«∞=Ù

1980 "Õ∞ 27 Hõ~å¯@HõO =∞Hõ~°O

1981 #=O|~ü 25 q∞^èŒ∞#O ^èŒ#ã¨∞û

1983 PQÆ+μì 14 =$+ÉèíO =$tÛHõO

1985 Ѷ≤„|=i 5 "Õ∞+O «∞Å

1986 PQÆ+μì 5 g∞#O Hõ#º

1988 Ѷ≤„|=i 2 ‰õΩOÉèíO ã≤OǨÏO

1989 JHÀì|~ü 23 =∞Hõ~°O Hõ~å¯@HõO

1991 U„Ñ≤Ü«∞Öò 12 ^èŒ#ã¨∞û q∞^èŒ∞#O

1992 JHÀì|~ü 11 =$tÛHõO =$+ÉèíO

1994 E<£ 9 «∞Å "Õ∞+O

1995 _çÃãO|~ü 28 Hõ#º g∞#O

1997 E<£ 20 ã≤OǨÏO ‰õΩOÉèíO

1998 JHÀì|~ü 17 Hõ~å¯@HõO =∞Hõ~°O

2000 ÃãÃÑìO|~ü 2 q∞^èŒ∞#O ^èŒ#ã¨∞û

2002 =∂iÛ 2 =$+ÉèíO =$tÛHõO

2003 PQÆ+μì 29 "Õ∞+¨O ã≤OǨÏO

2005 Ѷ≤„|=i 22 g∞#O Hõ#º

2006 #=O|~ü 13 ‰õΩOÉèíO ã≤OǨÏO

2008 "Õ∞ 6 =∞Hõ~°O Hõ~å¯@HõO

2009 #=O|~ü 4 ^èŒ#ã¨∞û q∞^èŒ∞#O

2011 "Õ∞ 4 =$tÛHõO =$+ÉèíO

2013 [#=i 15 «∞Å g∞+¨O

2014 EÖ· 15 Hõ#º g∞#O

2016 [#=i 9 ã≤OǨÏO ‰õΩOÉèíO

2017 ÃãÃÑìO|~ü 15 Hõ~å¯@HõO =∞Hõ~°O

2019 =∂iÛ 26 q∞^èŒ∞#O ^èŒ#ã¨∞û

2020 ÃãÃÑìO|~ü 22 =$+ÉèíO =$tÛHõO

2023 _çÃãO|~ü 1 g∞#O Hõ#º

2025 E<£ 2 ‰õΩOÉèíO ã≤OǨÏO

2026 _çÃãO|~ü 27 =∞Hõ~°O Hõ~å¯@HõO

2028 "Õ∞ 25 ^èŒ#ã¨∞û q∞^èŒ∞#O

2030 Ѷ≤„|=i 7 =$tÛHõO =$+ÉèíO

- 102 -

ѨijeOz# „QÆO ä•Å∞

1. Brugunandi Nadi

2. Essence of Nadi Astrology

3. Bruhat Nadi

4. Kasyapa Hora

5. Brugunadi Articles - Written by R.G. Rao, Bangalore.