ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE WYDZIAŁ EKONOMICZNY Joanna Dąbrowska Nr albumu 26960 Kierunek Turystyka i Rekreacja Rola animatora czasu wolnego oraz jego wpływ na atrakcyjność ośrodka na przykładzie ORW „Floryn” w Mielnie Praca licencjacka napisana w Zakładzie Polityki Gospodarczej i Turystyki pod kierownictwem dr hab. Bogusława Stankiewicza prof. ZUT Szczecin 2015
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE
WYDZIAŁ EKONOMICZNY
Joanna Dąbrowska
Nr albumu 26960
Kierunek Turystyka i Rekreacja
Rola animatora czasu wolnego oraz jego wpływ na
atrakcyjność ośrodka na przykładzie ORW „Floryn”
w Mielnie
Praca licencjacka
napisana w Zakładzie Polityki Gospodarczej
i Turystyki
pod kierownictwem
dr hab. Bogusława Stankiewicza prof. ZUT
Szczecin 2015
2
Oświadczenie
o samodzielnym napisaniu pracy dyplomowej
Oświadczam, że pracę niniejszą przygotowałam samodzielnie. Wszystkie dane, istotne
myśli i sformułowania pochodzące z literatury (przytoczone dosłownie lub niedosłownie) są
opatrzone odpowiednimi odsyłaczami. Praca ta nie była w całości ani w części, która
zawierałaby znaczne fragmenty przedstawione w pracy jako oryginalne (wyniki badań
empirycznych, obliczenia, spostrzeżenia, oceny, wnioski, propozycje itp.), przez nikogo
przedłożona do żadnej oceny i nie była publikowana.
Oświadczam, że tekst pracy dyplomowej na nośniku elektronicznym jest identyczny z
tekstem wydrukowanym i nie zawiera znaków niewidocznych na wydruku.
Szczecin, dnia 15.06.2015 .................................................
(miejscowośd) (podpis)
Oświadczenie
o udostępnianiu pracy dyplomowej
Wyrażam zgodę / nie wyrażam zgody* na udostępnienie osobom zainteresowanym mojej
pracy dyplomowej. Zgoda na udostępnienie pracy dyplomowej nie oznacza wyrażenia zgody
na kopiowanie pracy dyplomowej w całości lub w części.
Brak zgody nie wyklucza kontroli tekstu pracy dyplomowej w systemie antyplagiatowym,
wyklucza natomiast dopisanie tekstu do bazy tego systemu.
* niepotrzebne skreślić
Szczecin, dnia 15.06.2015 .................................................
Formy turystki mogą się ze sobą łączyć w dowolnych konfiguracjach oraz zdarza się,
że podczas jednego wyjazdu turyści korzystają z różnych form turystyki, np. turysta może
korzystać z różnych środków transportu w ramach jednej wycieczki. Niewątpliwie turysta
podczas swojej podróży oraz pobytu turystycznego wypełnia swój czas wolny, który
definiowany jest jako „przedział czasu, który dana osoba może wykorzystywać do regeneracji
sił psychologicznych i fizycznych, zaspokajania własnych zainteresowań zawodowych
i pozazawodowych, samokształcenia, wypoczynku i rozrywki po wykonaniu zadań
wynikających z różnorakich obowiązków.”5 Zatem można stwierdzić iż wszystkie czynności,
które wykonujemy dobrowolnie i dla własnej satysfakcji poza pracą są wykonywane
w ramach naszego czasu wolnego.
W literaturze można spotkać wiele definicji tego pojęcia, jednakże każda z nich
wskazuje na dobrowolność wykonywanych czynności oraz na fakt, że jest to czas poza
ludzkimi obowiązkami. Najprostszą definicją wydaje się definicja potoczna, która mówi, że
„Czas wolny to czas bez obowiązków, przeznaczony na zajęcia dowolne.”6 W związku z tym,
że są to zajęcia dobrowolne, formy spędzania wolnego czasu zależą od indywidualnych
preferencji ludzi. Można spędzać go aktywnie, co wiąże się z ruchem i rekreacją bądź też
pasywnie czyli odpoczywając w domu np. podczas czytania książek. Coraz częstszą formą
spędzania wolnego czasu jest surfowanie w Internecie lub oglądanie telewizji. Swój czas
wolny można spędzać w okolicy miejsca swojego zamieszkania lub można go spędzić na
wyjeździe turystycznym.
Ludzie spędzający swoje wakacje czy urlopy poza miejscem swojego zamieszkania,
w hotelach czy też ośrodkach turystycznych coraz częściej czują potrzebę integracji z grupą
oraz wypoczywania w sposób aktywny. Z powodu pojawienia się takich potrzeb w wielu
ośrodkach i miejscach przebywania turystów powstała funkcja animatora czasu wolnego.
Animacja czasu wolnego to „dział współczesnej turystyki i hotelarstwa, który zajmuje
się organizacją czasu wolnego turystów, przebywających w ośrodkach noclegowych czy
4 Tamże, s.20-21 5 Kupisiewicz C., Kupisiewicz M., Słownik Pedagogiczny, PWN, Warszawa 2009, s.13 6 Pięta J., Pedagogika Czasu Wolnego: Wydanie III zaktualizowane, wyd. Frel, Warszawa 2014, s.11
10
wypoczynkowych”.7 Samo stwierdzenie animacja pochodzi od słowa anime, czyli ożywienie.
Zatem animacja czasu wolnego może być rozumiana jako wszelkie formy ożywienia ludzi,
czyli wszelkie próby zachęcenia ludzi do aktywności fizycznej. W tej prostej definicji widać
doskonale powiązanie turystyki, czasu wolnego i rekreacji. Animatorem jest każda osoba,
która organizuje zajęcia w czasie wolnym oraz aktywizuje turystów poprzez wszelkiego
rodzaju gry i zabawy integrujące oraz rozluźniające.
Animacja spełnia wiele funkcji spośród których warto wyróżnić: funkcję relaksacyjną
mającą na celu poprawę ludzkiego samopoczucia i odreagowanie stresów związanych z pracą
i innymi obowiązkami. Kolejna równie ważna jest funkcja integracyjna, której celem jest
zintegrowanie grupy poprzez wspólne zajęcia i lepsze wzajemne poznanie się. Do
najważniejszych zaliczyć można z pewnością funkcję motywacyjną, która mobilizuje do
działania i aktywnego spędzania czasu podczas urlopu. Ostatnią wymienianą w literaturze
funkcją jest funkcja progresywna polegająca na prowadzeniu do samorozwoju jednostki
i lepszego poznania samego siebie.8 Analizując pojęcie animacji czasu wolnego należy
uwzględnić również rozważania nad rekreacją, która jest jej nieodłącznym elementem.
Jak już wcześniej było wspomniane animacja to ożywianie, aktywizowanie ludzi,
zatem jest to zachęcanie do wspólnego uprawiania rekreacji. Słowo rekreacja wywodzi się od
łacińskiego czasownika recreo oznaczającego czynność odtwarzania lub przywracania
czegoś, co istniało wcześniej.9 Podobnie jak w przypadku przedstawionych wcześniej pojęć,
również i rekreacja nie jest zdefiniowana jednoznacznie. Jednym z bardziej powszechnych
określeń tego słowa jest to sformułowane przez Winiarskiego. Opisuje on rekreację jako
„zespół zachowań, które realizuje człowiek w swoim czasie wolnym”.10
Podobnie jak czas
wolny, rekreacja charakteryzuje się dobrowolnością. Dodatkowo jest ona związana
z bezinteresownością, aktywnością zarówno fizyczną jak i psychiczną oraz jedną z funkcji
jest sprawianie przyjemności i zadowolenia. Potocznie określając rekreację mówi się, że są to
wszelkie dobrowolnie wybrane przez człowieka formy aktywności fizycznej i psychicznej
mające na celu poprawę, a więc odbudowę samopoczucia i zdrowia. Przez niektórych
naukowców rekreacja nazywana jest dziedziną, co sprawia, że prowadzone jest wiele badań
związanych z rekreacją, dzięki czemu można wyróżnić wiele form rekreacji. Niewątpliwie
jedną z bardziej znanych form jest rekreacja ruchowa, która odnosi się do zespołu czynności
7 Bączek J., Animacja w pigułce, STAGEMAN POLSKA, Warszawa 2011, s.3 8 Bączek J., Animacja czasu wolnego. Praktyczny poradnik dla Animatorów, STAGEMAN POLSKA,
Warszawa 2013, s. 72 9 Toczek – Werner S. (red), Podstawy rekreacji i turystyki, Wyd. AWF, Wrocław 2005 , s.9 10 Winiarski R.W., Wstęp do teorii rekreacji (ze szczególnym uwzględnieniem rekreacji fizycznej), AWF,
Kraków 1989, s.5
11
związanych z ruchem i wysiłkiem fizycznym. Coraz popularniejszy staje się sport
rekreacyjny, który jest środkiem przyjemnego spędzania czasu wolnego indywidualnie lub
zespołowo. Jest wiele kryteriów podziału rekreacji, co za tym idzie w literaturze można
spotkać bardzo dużą liczbę jej form. Przykładowym podziałem może być podział ze względu
na intensywność wysiłku, wyróżniamy rekreację relaksacyjną, średnio intensywną
i intensywną. Opisując rekreację nie można pominąć środków, które umożliwiają nam jej
uprawianie. Środki rekreacji są to wszelkie działania, przedmioty i urządzenia pośredniczące
w osiąganiu celu związanego z rekreacją. Przykładami mogą być wszelkiego rodzaju
ćwiczenia fizyczne czy też sprzęt typu rowery, kajaki.11
1.2. Rozwój animacji czasu wolnego w Polsce i na Świecie
W literaturze nie znajdzie się jednoznacznie określonego rozwoju animacji. Potrzeba
rozrywki i integracji z grupą zauważana jest u ludzi od początków istnienia ludzkości.
Analizując historię turystyki można spotkać opracowania dotyczące igrzysk olimpijskich
w starożytnej Grecji. Ludzie przybywający na te wydarzenie kierowali się często chęcią
wypoczynku i zrelaksowania się. Co oznacza, że ich celem była dobra zabawa w gronie
innych, nowo poznanych ludzi. Poza wydarzeniami sportowymi, które były głównym celem
igrzysk ważną rolę odgrywały także wszelkie wydarzenia związane z kultem religijnym
a także spotkania towarzyskie, wspólne świętowanie na cześć zwycięzców.12
. Można
stwierdzić, że właśnie podczas tych igrzysk organizatorzy pełnili funkcję animatorów, którzy
zachęcali ludzi do wspólnej zabawy. Prowadzone były zabawy taneczne dla uczestników
podczas których pojawiały się osoby prowadzące. Właśnie wtedy można doszukiwać się
początków animacji czasu wolnego. Natomiast w starożytnym Rzymie ludzie uciekając od
panujących w miastach upałów spędzali swój czas wolny w kurortach, dzięki czemu
rozwijały się ośrodki, takie jak: Baiae, Neapol, Capri, Puteolo oraz Cumae.13
Pojawienie się
pierwszych domów dla wczasowiczów wymusiło na właścicielach zadbanie również o ich
czas wolny oraz zapewnienie rozrywki swoim gościom. Podobnie jak w starożytnej Grecji
odpowiedzialne za to były osoby, które można nazwać animatorami.
Jednakże prawdziwy jej rozwój nastąpił w XVII i XVIII wieku gdy zaczęły się
podróże zbliżone do współczesnej turystki. Zaczęły wtedy rozwijać się ośrodki kulturowe,
które w swojej ofercie miały liczne wydarzenia kulturowe typu koncerty, spektakle, różnego
11
Bogucki J. (red.), Przyrodnicze uwarunkowania rozwoju turystycznych form rekreacji, AWF, Warszawa 1984,
s.34 12 Łanowski J., Święte Igrzyska Olimpijskie, wyd. Poznańskie, Poznań 2000, s. 8 13 Kurek W. (red.), Turystyka, wyd. PWN, Warszawa 2007, s. 51
12
rodzaju parki rozrywki czy też kasyna.14
Jeśli animacja jest rodzajem aktywizacji to właśnie
w czasie powstania pierwszych kasyn, ośrodków kulturowych i pojawienia się pierwszych
wydarzeń kulturowych organizowanych dla przyjezdnych można doszukiwać się początków
animacji czasu wolnego. Pod koniec XX w i na początku XXI w. nastąpił prawdziwy
przełom w rozwoju animacji. Zaczęły pojawiać się opracowania na ten temat, coraz więcej
osób pracujących w branży turystycznej zaczęła postrzegać animację jako gałąź turystyki.
Podobnie jak definicja animacji czasu wolnego ewoluowało również pojęcie
animatora. W czasach PRL w Polsce popularna była funkcja kaowca, czyli instruktora
Kulturalno – Oświatowego, który miał dbać o odpowiedni poziom rozrywki podczas różnych
wydarzeń kulturalnych, np. bale. Następnie turystyka zaczęła rozwijać się coraz bardziej,
a dawny kaowiec został zastąpiony przez animatora kultury, a obecnie animatora czasu
wolnego. Jednak osoby pracujące jako animatorzy czasu wolnego zauważają znaczącą różnicę
pomiędzy instruktorem KO a dzisiejszym animatorem czasu wolnego. Przede wszystkim
wskazuje się na fakt, że obecnie animacja związana jest silnie z psychologią oraz
pedagogiką.15
Ewolucję pojęcia animator czasu wolnego przedstawia rysunek nr 2.
Rys.2. Ewolucja pojęcia animatora czasu wolnego.
Źródło: opracowanie własne.
Wraz z zainteresowaniem animacją zaczęły pojawiać się szkolenia na animatorów
czasu wolnego, podręczniki przygotowawcze oraz zbiory gier i zabaw animacyjnych. W tym
czasie rozwinęła się również branża eventowa a podmioty z tej branży zaczęły promować
imprezy turystyczne oraz wydarzenia kulturowe.
14 Marak J., Wyrzykowski J. (red.), Turystyka w ujęciu interdyscyplinarnym, Wyższa Szkoła Handlowa,
Wrocław 2010, s. 33 15 Leszczyńska J., Jak kaowiec został animatorem, Dziennik Łódzki, 2012,
Na świcie wielu właścicieli hoteli zauważyło, że właśnie wprowadzenie animacji
czasu wolnego w ich ośrodku może poprawić konkurencyjność na rynku oraz przyciągnąć
większą liczbę turystów. Na świecie animacja czasu wolnego w hotelach jest ujęta
w podstawowej ofercie większych hoteli cztero i pięciogwiazdkowych. Natomiast w Polsce
animacja czasu wolnego jest znacznie mniej popularna niż w innych państwach, ale przez
cały czas się rozwija.
Podobnie jak na świecie powstają specjalne szkolenia przygotowujące ludzi do pracy
w zawodzie animatora. Największym na rynku polskim przedsiębiorstwem zatrudniającym
animatorów i pomagającym im znaleźć pracę jednocześnie organizującym szkolenia z zakresu
animacji czasu wolnego jest Stageman, którego założycielem jest Jakub B. Bączek.
Stosunkowo mała popularność animacji czasu wolnego w Polsce powoduje, że bardzo często
młodzi animatorzy wyjeżdżają do pracy do regionów turystycznych, w których animacja
czasu wolnego jest jednym z głównych elementów wypoczynku w hotelach. Takimi
regionami często są te, które znajdują się u wybrzeży ciepłych mórz oraz w Stefie klimatów
ciepłych – głównie południowa Europa (np. Hiszpania, Portugalia, Grecja) oraz północna
Afryka (Egipt, Tunezja, Maroko), a także liczne wyspy. 16
1.3. Rodzaje i cechy animacji czasu wolnego
Coraz liczniejsze wyjazdy turystyczne, rozwój ośrodków wczasowych oraz ciągła
potrzeba umiejętnego zagospodarowania czasu wolnego prowadzą do powstawania nowych
form oraz rodzajów animacji czasu wolego.
Jedną z podstawowych form animacji jest animacja kultury, której pojęcie pojawiło się
w XX w. we Francji ale do dziś jest ona mało znana. Podstawowym zadaniem animatora
kultury jest upowszechnianie kultury. Zdaniem Małgorzaty Komorowskiej i Lidii Rybotyckiej
animator kultury powinien łączyć w sobie cechy pedagoga, psychologa i artysty17
. W dobie
powszechnego Internetu oraz innych mediów animator kultury staje przed ciężkim
wyzwaniem. Ludzie coraz rzadziej uczestniczą w imprezach kulturalnych, chodzą do teatrów
i muzeów. Jednakże dobrze przygotowany animator kultury powinien umiejętnie zachęcić do
uczestnictwa w zajęciach oraz tak je poprowadzić aby przez zabawę zaszczepić
w uczestnikach zamiłowanie do kultury i chęć obcowania z nią na co dzień. Coraz częściej
spotkać można różnego rodzaju kursy i szkolenia dla osób, które chcą zostać animatorami
kultury. Wiele szkół i placówek oświatowych udostępnia sale po godzinach lekcyjnych
16 Kołodziej E., http://gazeta-sedno.pl/6080/moja-praca-moja-pasja/, (data dostępu 23.01.2015) 17 Tyszkowa M., Sztuka i dorastanie dziecka, wyd. PWN, Warszawa – Poznań 1981, s.81
14
w celu prowadzenia zajęć w kółkach zainteresowań. Powinny to być zajęcia przybliżające do
kultury, często jednak przez brak odpowiednich kompetencji nauczyciele prowadzący dane
zajęcia zniechęcają dzieci do uczestnictwa w nich. Wg Janusza Byszewskiego animator nie
powinien uczyć niczego swoich podopiecznych. Słowo nauka kojarzone jest bowiem
z tradycyjnym systemem edukacyjnym, a animacja ma prowadzić do poznawania świata
poprzez doświadczenia oraz współpracę z innymi. Animator kultury powinien zatem łamać
schematy i zbliżać się do swoich podopiecznych oraz nawiązywać z nimi współpracę na
jednym poziomie.18
Kolejnym powszechnie znanym rodzajem animacji jest animacja sportowa, wiążąca
się z rozwojem i aktywnością fizyczną. Jest ona bardziej rozpowszechniona niż wyżej
opisywana animacja kultury. W ostatnich latach zauważono wzrost zainteresowania ludzi
własnym zdrowiem i własną kondycją fizyczną. Ludzie zaczęli dostrzegać fakt, iż uprawianie
sportu poprawia nie tylko ich kondycję ale także samopoczucie i zdrowie. Dlatego coraz
częściej zauważyć można ludzi uprawiających sport rekreacyjny zwany również masowym,
który jest formą czynnego wypoczynku19
. Z badań przeprowadzonych w 2013 roku przez
CBOS wynika, że aż 66% Polaków deklaruje uprawianie sportu. Do najczęściej podawanych
motywów uprawiania sportu należą: poprawa zdrowia (70% ankietowanych), sprawienie
sobie przyjemności (61%), poprawienie samopoczucia i odreagowanie stresu (47%).20
Uzyskane wyniki wskazują na dużą popularność sportu, co za tym idzie coraz więcej osób
szuka grup z którymi wspólnie mogliby ćwiczyć. Powstaje coraz więcej eventów sportowych
oraz klubów amatorskich. Doskonałym przykładem eventu sportowego jest Przedszkoliada
Tour, która jest imprezą sportowo-rozrywkową dla najmłodszych i miała już trzy edycje
w ramach których organizowanych jest kilkanaście imprez w różnych miastach Polski.
Program ten polega na aktywizacji i wspólnej zabawie najmłodszych dzieci. W każdym
mieście imprezę prowadzi zespół animatorów sportowych, którzy poprzez zabawę
popularyzują aktywność fizyczną, zdrowy styl życia i zaszczepiają w dzieciach zamiłowanie
do sportu. Animatorów sportowych wspierają sportowcy z klubów z danego miasta oraz
polskie gwiazdy sportu.21
Jest to jeden z wielu przykładów imprez sportowych prowadzonych
18Rogodzińska A. (red.), Edukacja + animacja, wyd. NCK, Warszawa 2011, s.8-12 19 Encyklopedia Popularna PWN. Wydanie dwudzieste drugie zmienione i uzupełnione, PWN, Warszawa 1992,
s.801 20 Omyła-Rudzka M., Aktywność fizyczna Polaków, Centrum Badania Opinii Społecznej,
Dzień pracy animatora kończy właśnie animacja wieczorna, po której zespół zaprasza
na kolejny dzień przedstawiając propozycje jakie zostały przygotowane. Po zakończeniu,
kiedy goście rozchodzą się do swoich pokoi animatorzy sprzątają po swoich zajęciach
i ewentualnie przygotowują sprzęt i miejsce do kolejnego dnia.26
Wszystkie wyżej wymienione rodzaje animacji spina w całość animacja All-round. Ta
forma animacji spotykana jest częściej w hotelach niższej rangi, a osoby w nich pracujące nie
specjalizują się w jednym rodzaju animacji a mają przydzielone różne role w różnych dniach.
Taka forma animacji ma zarówno swoje wady i zalety. Niewątpliwie za zaletę można uznać
to, że taki animator zdobywa różne doświadczenia oraz ma kontakt z gośćmi w różnym
wieku. Animacja ta jednak wymaga od prowadzącego wszechstronnego przygotowania oraz
niekiedy wykonywania zadań, które nie należą do jego mocnych stron. Animacja All-round
26 Tamże, s. 67-69
19
stosowana jest poza granicami Polski w hotelach niższej rangi, tj. dwu- i trzygwiazdkowych.
Związane jest to oczywiście z mniejszymi możliwościami finansowymi danego obiektu, co
przekłada się na ilość zatrudnionych animatorów.27
W Polsce niewiele jest ośrodków, które
w swojej stałej ofercie posiadają animację czasu wolnego, a te ośrodki wypoczynkowe
i hotele, które oferują program animacyjny zazwyczaj zatrudniają animatorów All-round.
Jednak zaczyna pojawiać się coraz więcej biur podróży, które sprzedając ofertę wycieczek
zagranicznych dbają również o to, aby w hotelach pracowali animatorzy pochodzący z Polski.
Biura te organizują castingi, w których wybierają najlepszych animatorów zapewniając im
pracę nie tylko w sezonie letnim ale często również i poza sezonem.
Bardzo dużą popularnością cieszy się animacja na dużych statkach wycieczkowych.
Im statek jest większy tym większą widownie mają animatorzy, co za tym idzie wyższy jest
poziom ich występów. Niektóre z tych statków posiadają ogromne sale widowiskowe,
w których mogą być prowadzone animacje dzienne a także występy wieczorne kończące się
często wieczornymi dancingami. Animacja na statkach podnosi standard usług oraz dochody
z rejsu.28
Wiadomym jest, że jak każda praca również i animacja na statkach ma swoje plusy
i minusy. Na pewno pozytywne jest to, że stała jest wysokość wynagrodzenia dla animatora
oraz ma on zapewnione atrakcyjne warunki świadczeń socjalnych. Niewątpliwą zaletą jest
również możliwość szybkiego awansu oraz zwiedzenia wielu krajów. Jedną z wad jest
konieczność pracy przez określony czas bez możliwości wcześniejszego zerwania kontraktu.
Praca na statku wiąże się również z brakiem urlopu w trakcie sezonu oraz pracą przez siedem
dni w tygodniu.
Kolejnym rodzajem animacji jest animacja podczas wielkich imprez masowych. Gdy
w danym mieście odbywają się rozgrywki sportowe lub też różnego rodzaju festiwale, dla
najmłodszych przygotowane są specjalne atrakcje. Każdy turniej rangi mistrzowskiej posiada
swoje maskotki, których zadaniem jest umilanie czasu najmłodszym kibicom. Tworzone są
specjalne strefy gdzie przygotowane są dla uczestników atrakcje, konkursy oraz zabawy. Jest
to element, który urozmaica wydarzenia. Podczas ceremonii otwarcia imprez masowych
można również spotkać się z animatorami. Animatorzy często w ten sposób próbują pokazać
kulturę kraju bądź regionu będącego organizatorem. Podział animacji czasu wolnego na różne
rodzaje został przedstawiony na rysunku nr 3.
27 Tamże, s. 8-9 28 Litwicka P., Metodyka i technika pracy animatora czasu wolnego, wyd. Proksenia, Kraków 2014, s. 11
20
Rysunek 3. Podział animacji czasu wolnego.
Źródło: opracowanie własne
1.4.Cechy i rola animatora czasu wolnego
Ze względu na specyfikę wykonywanych obowiązków osoby pracujące na stanowisku
animatora czasu wolnego powinny być odpowiednio do tej pracy przygotowane oraz powinny
wykazywać się odpowiednimi cechami charakteru. Najistotniejszą cechą w tym zawodzie jest
otwartość i przebojowość. Dobry animator powinien potrafić zachęcić ludzi do wspólnej
zabawy i nie może bać się kontaktów z obcymi ludźmi, ponieważ właśnie one są podstawą tej
pracy. Jest to praca dobra dla showman’ów, którzy będą swoją charyzmą i otwartością
pociągać za sobą ludzi do wspólnej zabawy.29
Równie istotne są duża wyobraźnia i kreatywność, które ułatwiają wymyślanie
nowych zabaw.30
Dobra animacja ma sprawić, że ludzie będą ją dobrze wspominali oraz
chętnie będą powracali do danego ośrodka. Co oznacza, że nie turyście nie mogą się nudzić,
jeśli każdego dnia program będzie się powtarzał wypoczywający w hotelu goście pójdą na
zajęcia raz, dwa razy. Jeśli jednak animator będzie potrafił wymyślić nowe zajęcia lub też
przekształcać dotychczasowe zabawy tak, aby nabrały nowych form to turyści będą chętnie
w nich uczestniczyli.
Praca animatora to nie tylko kontakt z gośćmi hotelu ale również z pozostałymi
pracownikami, co oznacza, że animator powinien potrafić pracować w zespole. O ile podczas
29 Podwysocka J., Animator czasu wolnego, Dobry eBook, Kraków 2012, s. 9-10 30 Tamże, s.10
21
animacji wciela się w rolę przywódcy i to on przejmuje inicjatywę o tyle w kontaktach
z innymi pracownikami powinien potrafić współpracować i kooperować z nimi. Ważne jest
aby obsługa hotelu lubiła animatora i animator lubił obsługę hotelu, ponieważ często w jego
pracy pojawiają się sytuacje kiedy musi prosić o pomoc.31
Oczywistym jest, iż wczasowicze podczas swoich wakacji i urlopów chcą odpocząć od
problemów, więc od animatora oczekują optymizmu i uśmiechu. Osoba pracująca na tym
stanowisku powinna zarażać gości optymizmem i szczerze uśmiechać się do nich, co
poprawia nastrój gości. Nawet gdy animator czuje zmęczenie czy ma własne kłopoty, nie
powinien tego okazywać swoim gościom. Często jest to trudna sztuka i wymaga od niego gry
aktorskiej.32
Jakub Bączek przygotował w formie haseł 10 zasad animatora zawodowca, które
powinny być przestrzegane przez osoby pracujące w tym zawodzie.
Pierwsze hasło to uśmiech – powinien pojawiać się na ustach animatora przez cały
dzień, niezależnie od jego nastroju i poziomu zmęczenia. Goście hotelowi chętniej będą
uczestniczyli w zajęciach widząc uśmiechniętych animatorów, którym zabawa z nimi sprawia
przyjemność i dużo radości.
Kolejna zasada to optymizm, o którym była wcześniej mowa. Trzecie hasło brzmi
sprawiedliwość i nawiązuje do równego traktowania swoich podopiecznych, co jest dosyć
trudnym zadaniem.
Człowiek jest istotą kierującą się subiektywnymi ocenami, jednak w pracy animatora
ważne jest aby traktować wszystkich gości tak samo nie kierując się własnymi sympatiami
i antypatiami.
Sprawiedliwość powinna również pojawiać się w momencie kontaktu animatora
z gośćmi hotelowymi. Gdy animator postanawia rozmawiać z podopiecznymi i towarzyszyć
im poza zajęciami powinien pamiętać aby poświęcać każdej grupie możliwie tyle samo czasu.
Czwartą równie ważną zasadą jest energia, którą animator powinien zarażać innych.
Od osób pracujących na tym stanowisku wymaga się dyspozycyjności i energii.
Goście hotelowi chętniej bawią się z osobami, od których można czerpać siłę i pozytywne
podejście oraz które nie używają zwrotów „nie mam siły”, „nie chcę”, „nie mam ochoty”.
31 Bączek J., Animacja Czasu Wolnego. Praktyczny podręcznik dla animatorów., STAGEMAN POLSKA,
Warszawa 2013, s.71 32 Bączek J., Przygotowanie do pracy w animacji, STAGEMAN POLSKA, Warszawa 2011, s. 13
22
Entuzjazm to kolejne hasło na liście, które poprawia wizerunek animatora. Objawia
się on nie tylko podczas zajęć animacyjnych ale również w kontaktach z obsługą hotelową,
o których była wcześniej mowa.
Siódmym wymogiem jaki pojawia się na liście jest zaangażowanie powiązane
z punktualnością. Goście hotelowi są osobami z różnych środowisk i wielu kultur. Niektóre
z nich nie tolerują spóźnień, więc bardzo istotnym jest rozpoczynanie zajęć punktualnie
o godzinie, która była wcześniej ogłoszona.
Przy gościach równie ważne jest taktowne zachowywanie się, aby nie obrazić żadnego
z podopiecznych.
Dobrze przygotowany animator powinien pamiętać o wysokiej kulturze osobistej. To
właśnie on powinien witać się pierwszy z gośćmi, co jest przed ostatnią zasadą.
Ostatnia, ale równie ważna jak poprzednie jest zasada mówiąca o uczciwości, zarówno
w stosunku do podopiecznych jak i w stosunku do pracodawcy. Pamiętać należy, żeby dbać
nie tylko o swój wizerunek ale godnie reprezentować pracodawcę i dbać o to, aby i on miał
pozytywny odbiór wśród wczasowiczów.33
Każda forma animacji czasu wolnego cechuje się innymi priorytetami i wymaga
innych umiejętności od animatorów, jednakże wszystkie łączą w sobie wyżej opisane cechy.
Ponadto dobry animator powinien kierować się zasadą 3 x 20. Psychologowie wskazują, że
pierwsze wrażenie na temat animatora budowane jest w ciągu:
Pierwszych 20 sekund pojawienia się przed odbiorami,
Pierwszych 20 gestów jakie wykonamy,
Pierwszych 20 słów, które wypowiemy.34
Zasada pierwszych dwudziestu sekund jest silnie związana z wyglądem człowieka
i stawia na pierwsze wrażenie jakie animator robi na gościach hotelowych. Dlatego tak ważne
jest, aby był schludnie ubrany, dobrze uczesany oraz nie odpychał swoim wyglądem.
Psychologowie podkreślają również, że atrakcyjność fizyczna danej osoby zwiększa jej
popularność oraz często takim ludziom przypisywane są pozytywne cechy, co nazywane jest
efektem aureoli. 35
Ważne są również gesty, które animator wykona przy powitaniu gości będące
częścią komunikacji pozawerbalnej. Ludzie porozumiewają się nie tylko komunikatami
głosowymi ale równie istotne są mimika twarzy, gesty, ubiór, ton głosu oraz postawa podczas
33 Tamże, s. 12-16 34 Bączek J. , Psychologia eventów, STAGEMAN POLSKA, Warszawa 2011, s. 82 35 Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi, GWP, Gdańsk 2000, s. 159
23
rozmowy.36
Stąd też dobry animator musi pamiętać o postawie otwartej, zachęcającej
i przyciągającej do jego osoby oraz o uśmiechu.37
W końcu ostatnia zasada czyli 20 słów, które w pierwszej kolejności wypowiada
animator. Ważne jest aby pamiętać, że mają to być słowa zachęcające. Animator powinien
pamiętać, że jego klienci powinni czuć się traktowani po partnersku, jednocześnie powinien
zachować szacunek do grupy. Dobór jego słownictwa w dużej mierze zależy od specyfiki
grupy z jaką współpracuje.38
W pracy animatora ważne są nie tylko kontakty międzyludzkie
oraz sposób prowadzenia zajęć.
Równie istotną rolę odgrywa umiejętność promowania animacji. Do zadań osoby
pracującej na tym stanowisku należy również promocja zajęć animacyjnych poprzez
rozwieszanie plakatów, rozdawanie ulotek, ogłaszanie przez nagłośnienie. Najlepszym
sposobem na zachęcenie do udziału w zajęciach jest przyjazne nastawienie do gości oraz
okazanie im zainteresowania.
Animator pracuje nie tylko w czasie zajęć ale również pomiędzy nimi, powinien
wykazywać otwartość względem wczasowiczów, witać się z każdą osobą i obdarowywać
wszystkich swoim uśmiechem. Ludzie lubią być zauważani i lubią rozmawiać, opowiadać
o sobie. Podobnie jak w sposobie prowadzenia zajęć również i w zachęcaniu do nich zależne
to jest od grupy docelowej.39
Animator zabaw dziecięcych powinien przekonać do siebie nie tylko dzieci ale
również ich opiekunów. Dzieci chętnie będą bawiły się z osobami przebranymi za śmieszne
postaci i robiącymi wokół siebie wiele hałasu.
Dorośli natomiast chętnie wezmą udział w grach i zabawach, które poprowadzi
osoba, która będzie otwarta. Praca animatora może kojarzyć się z zabawą, ale dla osoby
pracującej na tym stanowisku jest to także duży wysiłek fizyczny oraz wyzwanie
psychologiczne.
Jak już wcześniej było mówione praca ta wiąże się z wiedzą psychologiczną,
znajomością różnych kultur, sprawnością fizyczną oraz niekiedy z grą aktorską. Animatorzy
pracują z różnymi ludźmi oraz mają różny zakres obowiązków. Animator sportowy będzie
posiadał dobrą kondycję fizyczną, natomiast animator kultury powinien wykazać się
znajomością różnych kultur oraz sztuki.
36 Borg J., Język ciała. Siedem lekcji komunikacji niewerbalnej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
2011, s. 188 37 Bączek J., Psychologia…, poz. cyt. s. 83-84 38 Tamże, s. 84-85 39 Bączek J., Animacja…, poz. cyt., s. 11
24
ROZDZIAŁ II
KLASYFIKACJA OBIEKTÓW BAZY NOCLEGOWEJ
2.1. Podział obiektów bazy noclegowej według UN WTO
Rozważając czym jest animacja czasu wolnego, a w szczególności animacja hotelowa
warto zastanowić się nad typami obiektów noclegowych w których ona występuje oraz
rozważyć sens jej istnienia w poszczególnych ośrodkach. Jak sama nazwa wskazuje jest ona
najczęściej wykorzystywana w hotelach lub tzw. wioskach turystycznych.
WTO czyli Światowa Organizacja Turystyki wprowadziła podział bazy noclegowej na
dwie główne grupy zawierające w sobie mniejsze podzespoły.
Pierwszą grupą są turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego, które WTO
określa jako „obiekty noclegowe, które oferują podróżnemu nocleg w pokoju lub innym
pomieszczeniu, przy czym liczba oferowanych miejsc musi być większa niż pewne określone
minimum, a ponadto nie chodzi o zakwaterowanie jednej rodziny…”.40
Oznacza to, że
turystyczne zakłady zakwaterowania zbiorowego oferują noclegi dla turystów
i podróżujących nie będących rodziną ani znajomymi właścicieli, a forma działalności wiąże
się z dochodami dla właścicieli. Dzielą się one na:
1. Hotele i inne obiekty hotelarskie – ośrodki, które w swojej ofercie posiadają usługi
noclegowe oraz gastronomiczne, skierowane do ogółu turystów i podróżujących.
Hotele – świadczą głównie usługi noclegowe oraz gastronomiczne. Jednak swoją ofertę
poszerzają o dodatkowe usługi typu: SPA, siłownia, basen, infrastruktura sportowa. To
właśnie w hotelach rację bytu ma animacja. Goście hotelowi, szczególnie w regionach
turystycznych, spędzają w obiekcie więcej niż jedną czy dwie noce. Często są to turnusy
tygodniowe. Jeśli jest to hotel o wysokim standardzie usług, posiada w swojej ofercie
również program animacyjny. Animacja w hotelach na całym świecie pojawia się raczej
w obiektach, które oferują swoim klientom All inclusive, gdzie obok noclegów
i wyżywienia jest jednym z trzech segmentów usług turystycznych.41
Często obiekty tego
typu są dobre przystosowane do animacji, posiadają dobrze wyposażone zaplecze
animacyjne.
40
Kruczek Z. (red.), Obsługa Ruchu Turystycznego, wyd. Proksenia, Kraków 2006, s. 34 41 Sondel K., Materiały szkoleniowe dla nauczycieli turystyki. Prawno-ekonomiczne problemy turystyki w
zakresie dostosowania prawa polskiego do obowiązującego w Unii Europejskiej w obszarze turystki, wyd. AWF,
Kraków 2000, s. 126
25
Zdjęcie 4. Hotel czterogwiazdkowy Chrispy World na Krecie.
z góry. Dodatkowo pracując na kempingu można mieć pewność ubezpieczenia
zdrowotnego, czego nie gwarantują niektóre hotele.48
Domy wycieczkowe – powinny posiadać minimum 30 miejsc noclegowych i być
przystosowane do samoobsługi oraz do świadczenia minimalnych usług związanych
z pobytem turystów.
Schroniska młodzieżowe, czyli obiekty przeznaczone zarówno do indywidualnej jak
i zbiorowej turystyki młodzieżowej. Podobnie jak domy wycieczkowe powinny być
przystosowane do samoobsługi turystów.
Schroniska, które zlokalizowane są poza obszarami zabudowanymi, tuż przy szlakach
turystycznych, świadczące minimalny zakres usług.
Pola biwakowe – obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.49
W opisie poszczególnych obiektów w ustawie często pojawia się stwierdzenie
„minimalny zakres usług związanych z pobytem turystów”. Oznacza to, że każdy z tych
ośrodków powinien zapewnić: miejsce noclegowe, dostęp do węzła sanitarnego z zimną
i ciepłą wodą, dostęp do kuchni lub punkt gastronomiczny, dostęp do wody pitnej,
ogrzewanie (w sezonie jesienno- zimowym) oraz prąd. Jak widać animacja jest dobrem
wyższego rzędu i dopiero po zaspokojeniu podstawowych potrzeb człowiek zaczyna myśleć o
potrzebach wyższego rzędu.
2.3. Zaplecze animacyjne w obiektach noclegowych.
Czymże byłaby animacja bez odpowiedniego sprzętu? Aby dobrze poprowadzić
zajęcia animacyjne nie wystarczy tylko głowa pełna pomysłów, zapał i pozytywne
nastawienie do ludzi. Równie ważny jest sprzęt oraz miejsce w którym zorganizowane
zostaną zajęcia. Wiadomym jest, że dużo łatwiej jest prowadzić zajęcia animacyjne
w miejscach gdzie mamy do tego odpowiednią przestrzeń oraz sprzęt.
Większość hoteli trzy-, cztero- i pięciogwiazdkowych mieszczących się
w miejscowościach turystycznych (szczególnie w krajach popularnych wśród turystów)
posiada własne baseny co może okazać się przydatne w pracy animatora.
48 Kincbok K., Animacja czasu wolnego…, poz. cyt., s. 68 49 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku o Usługach Turystycznych (Dz. U. z 1997 r. nr 133 poz. 884), art. 36
32
Coraz większą popularnością cieszy się Aqua aerobik czy też gra w waterpolo.
Turyści mogą odpoczywać aktywnie, chłodząc się jednocześnie w upalne dni. Jednak basen to
miejsce w którym można zorganizować wiele innych zabaw. Jeżeli ośrodek posiada więcej
niż jeden basen, dobrze jest wybrać tylko jeden do przeprowadzania animacji. Pozwoli to
gościom na przyzwyczajenie się do niego oraz ułatwi wybór miejsca do wypoczynku.
Zdjęcie 6. Zajęcia animacyjne w basenie hotelowym.
Jeśli dodatkowo hotel ma własne boiska lub dostęp do plaży to jest to idealne miejsce
do rozwoju animacji sportowej. Gry w siatkówkę plażową czy poranna joga na plaży na
pewno przyciągnie dużą liczbę turystów. Dlatego hotele chętnie zatrudniają animatorów
sportowych. Do organizacji rozgrywek sportowych na terenie hotelu jest potrzebne nie tylko
miejsce ale również sprzęt.50
Ciężko jest rozegrać mecz siatkówki nie mając piłki. Dlatego
animatorzy powinni wiedzieć jakim sprzętem dysponuje ich pracodawca. Jeśli jest to możliwe
warto poprosić o dokupienie sprzętu. Większe ośrodki wypoczynkowe w krajach zachodnich
zazwyczaj są dobrze przygotowane do tego typu animacji i są dobrze wyposażone w sprzęt
sportowy. Nieco inne wymagania odnośnie zaplecza ma animacja dziecięca.
50 Bączek J., Animacja czasu wolnego…, poz. cyt., s. 40-41
33
Jeśli w danym hotelu funkcjonują mini kluby do których zapraszane są dzieci powinny
one być usytuowane w bezpiecznym miejscu, tak aby rodzice zostawiając swoją pociechę
wiedzieli, że nie stanie się jej nic złego. W takich miejscach powinny pojawić się różne
zabawki, stoliki z akcesoriami do zajęć plastycznych. Dzieci mają tendencję do szybkiego
znudzenia, dlatego miejsca w których się bawią powinny być bogato wyposażone, a animator
zabaw dziecięcych powinien posiadać umiejętność zainteresowania dzieci różnymi zabawami.
Dobrze, gdy animator przygotuje zajęcia tematyczne na dany dzień i przystroi odpowiednio
do nich salę. Dziecko wchodząc do takiego pomieszczenia powinno poczuć magię i klimat
miejsca.51
W okolicy hoteli pojawiają się także place zabaw, w których dzieci mogą
bezpiecznie spędzić czas. Niekiedy jednak ośrodek jest słabo wyposażony i wtedy animator
stoi przed ciężkim zadaniem, jakim jest zrobienie „czegoś z niczego”.
Kiedy hotel nastawia się na organizację wieczornych show czy też mini disco dla
dzieci powinien posiadać w swoim zapleczu sprzęt nagłaśniający. Hotele wyższej klasy
posiadają również scenę, na której w ciągu dnia mogą być prowadzone zajęcia taneczne,
fitness czy też mini disco dla dzieci a wieczorem przeznaczona jest ona właśnie do
wieczornych występów.
Animator chcąc mieć dużą grupę odbiorów powinien mieć do dyspozycji również
mikrofon, tak aby mógł spokojnie mówić do swoich odbiorów nie nadwyrężając głosu.
Hotele w południowej części Europy czy też w północnej Afryce są bardzo dobrze
wyposażone i posiadają bardzo dobrze rozwinięte zaplecze animacyjne. W Polsce animacja
często prowadzona jest w salach które pełnią niekiedy wiele funkcji, np. sali animacyjnej,
stołówki i sali konferencyjnej. Związane jest to z niższą popularnością animacji oraz dosyć
krótką sezonowością.52
Nie mniej jednak animacja jest rozwijającą się gałęzią turystyki
i z czasem wielu właścicieli hoteli i ośrodków wypoczynkowych również w Polsce zacznie
dostrzegać zalety posiadania animatora lub grupy animacyjnej w swoim obiekcie.53
51 Piłat K., Elementy programowania sportu dzieci i młodzieży, Polska Korporacja menadżerów sportu,
Warszawa 2004, s.36 52 Bączek J., Animacja czasu wolnego w hotelu – Co to takiego?, Dziennik Turystyczny 2009,
http://dziennikturystyczny.pl/2009/08/animacja-czasu-wolnego-w-hotelu-–-co-to-takiego/ (24.08.2009) 53 Litwicka P. , Metodyka i technika…, poz. cyt., s. 11
34
ROZDZIAŁ III
OŚRODEK REHABILITACYJNO WYPOCZYNKOWY FLORYN
W MIELNIE UNIEŚCIU
3.1. Charakterystyka ośrodka Floryn.
Ośrodek rehabilitacyjno wypoczynkowy Floryn jest jednym z trzech obiektów
należących do przedsiębiorstwa turystycznego Floryn Tour mającego swoją siedzibę
w Szczecinie, ul. Joachima Lelewela 8a. Przedsiębiorstwo to figuruje w rejestrze
przedsiębiorców prowadzonym przez Krajowy Rejestr Sądowy, a jego numer to 0000212578.
Floryn Tour jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, które reprezentowane jest przez
zarząd, którego prezesem jest Wioletta Gołąb. Wspólnikiem oraz posiadaczem całości
udziałów jest Joanna Julia Sienkiewicz. Przedsiębiorstwo dysponuje kapitałem zakładowym
w wysokości 220 000 zł. Floryn Tour zajmuje się świadczeniem usług turystycznych, czyli
organizacją wycieczek krajoznawczych, wypoczynkowych oraz wypoczynkowo –
krajoznawczych. W ofercie znajdują się również turnusy rehabilitacyjne oraz wczasy
pobytowe połączone z odnową biologiczną. Oferty kierowane są zarówno do grup
zorganizowanych jak i do klientów indywidualnych. Dzięki własnym ośrodkom biuro może
organizować również imprezy okolicznościowe a także przygotować indywidualną ofertę dla
klientów. Poza ośrodkiem rehabilitacyjno wypoczynkowym w Unieściu, Floryn Tour
dysponuje także Restauracją i Pokojami Gościnnymi w Mielnie, Ośrodkiem
Wypoczynkowym w Piwnicznej Zdroju oraz ściśle współpracuje z hotelem Salines
w chorwackiej miejscowości Podogora.
Ośrodek w Unieściu do roku 2004 był ośrodkiem kolonijno – wczasowym
i organizowane w nim były zielone szkoły, kolonie, obozy, biwaki. Od 2004 roku jest
ośrodkiem rehabilitacyjno – wypoczynkowym oraz posiada odpowiednie uprawnienia do
prowadzenia turnusów rehabilitacyjnych. Jednym z takich uprawnień jest wpis do rejestru
Ośrodków, w których mogą odbywać się turnusy rehabilitacyjne i uprawnione są do
przyjmowania zorganizowanych grup turnusowych osób niepełnosprawnych. Kolejny
certyfikat to wpis do rejestru organizatorów turnusów rehabilitacyjnych: usprawniająco –
rekreacyjnych dla grup osób niepełnosprawnych.
Obiekt położony jest w spokojnej części nadmorskiej miejscowości Unieście,
otoczony lasem sosnowym. Odległość od morskiej plaży wynosi zaledwie 20 metrów co
podnosi atrakcyjność obiektu. Dodatkowym atutem może być również bliskość jeziora
35
Jamno. Sam obiekt znajduje się na ogrodzonym terenie o łącznej powierzchni 3 ha oraz
w 2010 roku przeszedł remont. Ośrodek dysponuje 120 miejscami noclegowymi w pokojach
1-, 2-, 3osobowych z łazienkami oraz 8 pokojach rodzinnych typu studio na które składają
się: dwa pokoje, przedpokój oraz węzeł sanitarny. Pokoje przedstawione są na zdjęciu nr 7.
Każdy pokój na swoim wyposażeniu posiada sprzęt plażowy (parawan i leżak), telewizor,
czajnik, ręczniki, talerzyki i szklanki.
Zdjęcie 7. Pokoje i zaplecze sanitarne w ORW Floryn.