20 hazırlayan: arkeologlar derneği istanbul şubesi Gözden Kaçanlar necmi karul Bağdat Demiryolu inşaatı Berlin’i Bağdat’a bağlarken, İstanbul’daki tarihöncesi dönem yerleşmelerinin de keşfedilmesine vesile olmuştu. 20. yüzyılın başlarında gerçekleşen demiryolu inşaatı sırasında Pendik Temenye mevkiinde tarihöncesi döneme ait bir yerleşim saptanmış- tı. Demiryolunun inşasında görevli mühendis J. Miliopulos yine aynı dönemde Fikirtepe yerleşimini de buldu. Her iki yerden toplanan ar- keolojik buluntular çok kısa bir süre sonra, 1907 yılında A.D. Mordtmann tarafından yayınlandı ve Stockholm Milli Müzesi’nde sergilendi. Müzede bulunan eserler daha sonra 1920’li yılların başlarında T.J. Arne ve M.O. Janse, 1930’lu yıllarda ise S. Prze- worski tarafından yayınlandı. Fikirtepe ve Pendik, İstanbul’un tari- höncesini, şehrin Neolitik dönemde- ki durumunu ortaya koyan ilk yerle- şimler olmanın yanı sıra Anadolu’da kazısı yapılan en eski yerler arasın- dadır. Fikirtepe 1952-54 yılları arasın- da İstanbul Üniversitesi Prehistorya Kürsüsü adına Kurt Bittel ve Halet Çambel tarafından kazılmış, ancak hangi döneme tarihlendiği uzun süre saptanamamıştı. Bu çalışma- yı 1961 yılında Şevket A. Kansu’nun Pendik’te, yerleşimi tahrip eden de- miryolu yarmasındaki küçük ölçekli kazıları takip etti. Neolitik Dönem’e ilişkin çalışmalar bir taraftan İstanbul’un ilk yerleşim- cilerini açığa çıkarırken, diğer taraf- tan da İstanbul ve çevresinin Avrupa ve Yakındoğu arasındaki kültürel iliş- kiler bağlamında ele alınmasını sağ- lamıştı. Söz konusu yerleşmeler ilk çiftçi toplumlarının batıya, Güney- doğu Avrupa’ya yayıldığı aşamaya ta- rihlenmekte ve konumları dolayısıyla soruna ilişkin tartışmalar için birer veri kaynağı olarak görülmektedir. Nitekim daha sonraki yıllarda yine İs- tanbul Üniversitesi Prehistorya Ana- bilim Dalı’ndan Mehmet Özdoğan’ın yaptığı araştırmalar, Fikirtepe yerle- şiminin Neolitik Dönem’e tarihlen- diğini ortaya koymanın yanı sıra bu sorular etrafında şekillenen, özellikle Anadolu - Balkan kültürleri arasında- ki ilişkileri tanımlamaya yönelik ça- lışmalar olmuştur. 2004 yılında Yenikapı’da, Roma- Bizans dönemine ait Theodosius Limanı’nda başlatılan kurtarma İSTANBUL’UN İKİ FİKİRTEPE’Sİ Gözden Kaçanlar bu kez Fikirtepe’nin farklı zaman dilimlerinden iki ayrı yerleşimi ele alıyor. Fikirtepe’deki ilk yerleşimi, tarihöncesi Fikirtepe’yi İÜ Edebiyat Fakültesi Prehistorya Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Necmi Karul, 1950’lerde kente dahil olan ikinci Fikirtepe yerleşimini ise City University of New York (New York Şehir Üniversitesi) Antropoloji Bölümü doktora öğrencisi Duygu Parmaksızoğlu yazdı. Necmi Karul, Duygu Parmaksızoğlu ve Uğur Çolak’a katkıları için teşekkür ederiz. [email protected]TARİHÖNCESİ FİKİRTEPE Kuzeybatı Anadolu’da yerleşik yaşamın başlangıç aşamasını temsil eden ve Fikirtepe ile ilgisi bulunan çağdaş ya da daha eski yerleşimler biliniyor.
5
Embed
İSTANBUL’UN İKİ FİKİRTEPE’Sİ 274_Istanbulun_Iki... · kentte yaşanan tahribattan arta ka- ... bitse de o gökdelenlerde asla otura-mayacaklarını anlatmıştı. En büyük
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
20
haz
ırla
yan:
arkeo
log
lar
der
neğ
i is
tanbu
l şu
besi
Göz
den
Ka
çan
lar
necmi karul
Bağdat Demiryolu inşaatı Berlin’i
Bağdat’a bağlarken, İstanbul’daki
tarihöncesi dönem yerleşmelerinin
de keşfedilmesine vesile olmuştu.
20. yüzyılın başlarında gerçekleşen
demiryolu inşaatı sırasında Pendik
Temenye mevkiinde tarihöncesi
döneme ait bir yerleşim saptanmış-
tı. Demiryolunun inşasında görevli
mühendis J. Miliopulos yine aynı
dönemde Fikirtepe yerleşimini de
buldu. Her iki yerden toplanan ar-
keolojik buluntular çok kısa bir süre
sonra, 1907 yılında A.D. Mordtmann
tarafından yayınlandı ve Stockholm
Milli Müzesi’nde sergilendi. Müzede
bulunan eserler daha sonra 1920’li
yılların başlarında T.J. Arne ve M.O.
Janse, 1930’lu yıllarda ise S. Prze-
worski tarafından yayınlandı.
Fikirtepe ve Pendik, İstanbul’un tari-
höncesini, şehrin Neolitik dönemde-
ki durumunu ortaya koyan ilk yerle-
şimler olmanın yanı sıra Anadolu’da
kazısı yapılan en eski yerler arasın-
dadır. Fikirtepe 1952-54 yılları arasın-
da İstanbul Üniversitesi Prehistorya
Kürsüsü adına Kurt Bittel ve Halet
Çambel tarafından kazılmış, ancak
hangi döneme tarihlendiği uzun
süre saptanamamıştı. Bu çalışma-
yı 1961 yılında Şevket A. Kansu’nun
Pendik’te, yerleşimi tahrip eden de-
miryolu yarmasındaki küçük ölçekli
kazıları takip etti.
Neolitik Dönem’e ilişkin çalışmalar
bir taraftan İstanbul’un ilk yerleşim-
cilerini açığa çıkarırken, diğer taraf-
tan da İstanbul ve çevresinin Avrupa
ve Yakındoğu arasındaki kültürel iliş-
kiler bağlamında ele alınmasını sağ-
lamıştı. Söz konusu yerleşmeler ilk
çiftçi toplumlarının batıya, Güney-
doğu Avrupa’ya yayıldığı aşamaya ta-
rihlenmekte ve konumları dolayısıyla
soruna ilişkin tartışmalar için birer
veri kaynağı olarak görülmektedir.
Nitekim daha sonraki yıllarda yine İs-
tanbul Üniversitesi Prehistorya Ana-
bilim Dalı’ndan Mehmet Özdoğan’ın
yaptığı araştırmalar, Fikirtepe yerle-
şiminin Neolitik Dönem’e tarihlen-
diğini ortaya koymanın yanı sıra bu
sorular etrafında şekillenen, özellikle
Anadolu - Balkan kültürleri arasında-
ki ilişkileri tanımlamaya yönelik ça-
lışmalar olmuştur.
2004 yılında Yenikapı’da, Roma-
Bizans dönemine ait Theodosius
Limanı’nda başlatılan kurtarma
İSTANBUL’UN İKİ FİKİRTEPE’Sİ
Gözden Kaçanlar bu kez Fikirtepe’nin farklı zaman dilimlerinden iki ayrı yerleşimi
ele alıyor. Fikirtepe’deki ilk yerleşimi, tarihöncesi Fikirtepe’yi İÜ Edebiyat Fakültesi
Prehistorya Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Necmi Karul, 1950’lerde kente dahil olan
ikinci Fikirtepe yerleşimini ise City University of New York (New York Şehir Üniversitesi)
Antropoloji Bölümü doktora öğrencisi Duygu Parmaksızoğlu yazdı. Necmi Karul, Duygu
Parmaksızoğlu ve Uğur Çolak’a katkıları için teşekkür ederiz.