Israel- kurd magazine No8

1 www.israelkurd.com2010 ژماره 8 - ژانیوەری

نرخ: 2000 دینار

مانگنامه یه کی سیاسییه گرینگی به په یوه ندی کورد و ئیسرائیل ده دات

خاوه ن ئیمتیاز:داود باغستانی

سه رنووسه ر:مه ولوود ئافه ند

+964 750 405 [email protected]

هاوکارانی ئه م ژماره یه :دینۆ دانیال/ئیسرائیل

به شیر سه بری بۆتانی/ئیسرائیلشێرزاد عه بدوڵاڵ قۆریتانیبینیامین مه حموود حه سه ن

مه شغه ڵهاوار بازیان

کۆژین ئه حمه د بارزان ئیبراهیم

سه‌ری‌هه‌موو‌مانگێک‌گۆڤاری‌ئیسرائیل-کورد‌بخوێنه‌وه‌

دیزاینه ر:شێرکۆ ئومێد

ماڵپه ڕ:www.israelkurd.com

ئیمه یل:[email protected]

كاریگەری جوولەكە لەسەر هەرێمی كوردستان

ئیسحاق مۆردخای:یەكەم جوولەكەی كورد كە بۆ پۆستی

سەرەك وەزیران كاندید كرا

ئۆد میرالند:گرینگه کورده کان ئیسرائیل وه ک نموونه بۆ خۆیان

به کار بهێنن

كێ لە پشت راگرتنی پڕۆسەی

ئاڵوگۆڕی دیلەكانی فەڵەستین و ئیسرائیلە؟

22 39

9

17

ئه وانه ی له کوردستاندا به بێ پێناسی گۆڤاری ئیسرائیل-کورد کار بکه ن، هیچ

په یوه ندییه کیان به ئێمه وه نییه .

www.israelkurd.comژماره 8 - ژانیوەری 22010

سه رۆکی شاره وانیی )رەمەتگان( چڤی بار )بارزانی(:ئێمە لەگەڵ زۆر واڵتی عەرەبی پەیوەندیمان هەیە، بۆ

لەگەڵ كورد نەمانبێهه ڤپه یڤین: دینۆ دانیال/ ئیسرائیل

لەو‌چەند‌ساڵەی‌دواییدا‌لە‌ناو‌دامودەزگاكانی‌حكوومەتی‌ئیسرائیلدا،‌كوردە‌جوولەكەكان‌بە‌شێوەیەكی‌زۆر‌چاالك‌بەشداری‌بوونە،‌لە‌پۆستە‌باالكانی‌حكوومەتی‌ئیسرائیلدا،‌لە‌ئیسرائیل‌هەرچەندە‌ڕەكابەری‌نێوان‌دووحیزبی‌سەرەكی‌لەگەڵ‌ هاوسۆزن‌ كوردە‌جوولەكەكان‌ زۆرێنەی‌ پێ‌سەرچاوەكان‌ بە‌ و‌ دایە‌ بەرز‌ زۆر‌ ئاستێكی‌ لە‌ كادیمیا‌ و‌ ڵیكۆد‌حیزبی‌كادیمیا‌و‌لە‌هەڵبژاردنەكاندا‌دەنگی‌پیدەدن،‌ئەوەش‌وای‌كردوە‌كە‌ئەوانەی‌لەگەڵ‌حیزبە‌ڕاسترەوەكەی‌لیكۆد‌دانە‌وكاری‌بۆ‌سەركەوتنی‌ئەو‌حیزبە‌دەكەن،‌چڤی‌بار‌یان‌چڤی‌بارزانی‌كە‌ماوەی‌‌21ساڵە‌وەك‌سه‌رۆکی‌شاره‌وانیی‌ژیانی‌ سەرەتای‌ لە‌ باس‌ »ئیسرائیل-كورد«‌ گۆڤاری‌ لەگەڵ‌ هڤپەێڤینەدا‌ لەو‌ ماوەتەوە،‌ لەوپۆستەدا‌ رەمەتگان‌ شاری‌خۆی‌لە‌ئیسرائیل‌و‌هۆكاری‌كۆچیان‌لە‌زێدی‌خۆیانەوە‌لە‌كوردستانەوە‌بۆ‌ئیسرائیل‌لە‌سااڵنی‌‌1880دەكات،‌ئەو‌هەروەها‌پێوایە‌كە‌كورد‌و‌جوولەكە‌مێژووییەكی‌درێژیان‌لە‌پێكەوە‌ژیان‌هەیە‌و‌زۆرێنەی‌كورد‌حەزیان‌لە‌ئیسرائیلە.‌

ئەو‌بەردەوام‌خەون‌بە‌گەرانەوە‌بۆ‌كوردستان‌دەبێنی‌و‌پێوایە‌كە‌سەربەخۆیی‌كورد‌نزیك‌بۆتەوە.‌

پاشناوی بنەماڵەكەمان “دووبارە دەگۆڕینەوە لە )بار(ەوە بۆ)بارزانی( كە پاشناوی بنەماڵەی راستەقینەی خۆمانە


وبزانین “ پێبكەین دەست خۆتەوە لە سەرەتا با ئیسرائیل-كورد: )چڤی بار( كێیە؟

چڤی بارزانی: من ناوم چڤی بارزانیە، كوڕی یەعقوب، كوڕی یودا بارزانیم، باپیرە گەوڕەم كە ناوی یودا بارزانی بوو لە سااڵنی )1880( دا هاتووە بۆ ئیسرائیل ولە )تەبەرییە( نیشتەجێ بووە، كاتی خۆی دەبێ، ئافرەت كە دەرفێنن كوردستان لە بنەماڵەكەی لە یەكێك ئەودەچێ تۆڵەی بكاتەوە و مرۆڤەكە دەكوژێ، لە دوایدا لە كوردستانەوە بۆ خاكی ئیسرائیل كۆچ دەكات، ئەوكات ئیسرائیل لە ژێر دەسەاڵتی وەك و ژیاوە لەدایكبووەو لێرە باوكم دوایدا لە عوسمانیەكاندابوو، پاسەوانی سنوور كاری كردووە، پاشتر ژیانی هاوسەری پێك هێناوە لەگەڵ ئافرەتێكی )پۆلۆنی( كە ناوی )براخا كاچ ( بوو، من لە ساڵی )1935( لە گوندی )یونا( لە ناوەڕاستی ئیسرائیل، لە نزیك شاری )تەلەئەبیب( لە دایك بووم، باوكی سێ منداڵم دوو كوڕو كچێك. لە ساڵی 1954 دا چووم بۆ خزمەتی سەربازی لەبەشی )پەڕەشووتووانی( دا وەك ئەفسەرێك كارم كردووە، زۆر پلە و پایەم وەڕگرتووە، هەتا ئێستاش ئیسرائیل، بەرگری سوپای لە )ژنەڕاڵ( جێگری گەیشتە ماوەی 21 ساڵە سەرۆكی شارەوانی شاری )رەمەتگانم( لە تەلئەبیب لە سیاسیەكانی زانستە لەزانیاری بەكالۆریۆسم بڕوانامەی وخاوەنی پاریس لە 1968 ساڵی تا 1975(یشەوە، ساڵی) لە سەردەوڵەت Ecole de(وبەناوی خوێندوومە سوپا بەرزی قوتابخانەی لە guerre( لە ساڵی 1965 فێری خوێندنی وەك فەرماندەی گەورە لە یەكێك لە )فرقەكانی( سوپا وەك فەرماندە، لە ساڵی )1989(دا بۆ یەكەم جار وەك سەرۆك شارەوانی رەمەتگان هەڵبژێردرام و هەر لەو ساڵەدا چووم بۆ پاریس بۆ جاری پێنجەم بەاڵم، ئەم جارە وەك

سەرۆكی شارێك و شارەوانیەك چووم بۆ كاری پێویست.

ئیسرائیل-كورد: لە ناو سوپای ئیسرائیلدا دوا پلەت چی بوو، بە چ پلەیەك گەیشتی؟

لە دابووم، ئیسرائیل سوپای لە كە كاتەی ئەو بارزانی: چڤی بووم تیبەی202( )كە فەرماندەی كات ئەو رۆژە(دا شەڕی )شەش لە پەرەشووتوانی كە ئەو كەتیبەیە توانی شاری )غەزە( بگرێ، لە سوپادا لە پەرەشووتوانی قوتابخانەی بەڕێوەبەری بە بووم دوایدا ولە گۆالن( رەمەتە لە) بومە گەورە هەرە كەتیبەی فەرماندەی و لەیەكێك كرد بەشداریم دا غفران( )الحرب یان )كیپوور(دا شەڕی لە ئاكادیمەیە بەرزەكانی كۆڵیژی ئامادەكردنی فەرماندەكان مامۆستا لە سوپا بەرزی قوتابخانەی وایە، ئەركان كۆڵیژی وەك كە بووم، پاریس ساڵی )1976(دا تەواو كرد، دوای كۆتایی خوێندن لە بواری هێزی فەرماندەی وەك پێكرد، دەست كارم ئیسرائیلدا پۆلیسی

پاسەوانی سنوور لە ساڵی)1977(دا تا ساڵی)1983(.

ئیسرائیل-كورد:بۆ چی ناوی خۆت لە )چڤی بارزانی(یەوە گۆڕی بۆ )چڤی بار (؟

چڤی بارزانی: من لە سوپا بووم وەك ئەفسەرێك لە فەرماندەییدا، رۆژێك هەندێك ئالۆزی و ناكۆكی دروست بوو، لە ئەنجومەنی ئاسایش لە نەتەوە یەكگرتووەكان لە ئەمریكا، )خرۆشچۆف( سەرۆكی ئەوكاتەی یەكیتی سۆڤیەت بوو، لە ناو ئەنجومەنی ئاسایش بوو بە دەمەقاڵی دانابوو، مێز لەسەر خۆی پێالوەكانی وهەڵسابوو ئەمریكا لەگەڵ بەرامبەر ئەمریكییەكان، سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی ئیسرائیل)داڤیدبن لە ئێستا كێ گوتی، و كردم بانگی فەرماندەیی سوپا بۆ گوریۆن( خۆم كە چووم منیش بوو، تێكچوو دونیا بۆالم بێت فەرماندەییە دونیا پێگووتم ئەوچووم، لەسەرداوای بووم، لەوێ ئەفسەرێك وەك كاول بووە، منیش گوتم گەورەم بۆ؟گوتی ئەم حاڵ وحسابە بووە لە ئەنجومەنی ئاسایش، پێگوتم تۆ ناوت چییە؟ من گوتم گەورەم، من ناوم چڤی بارزانیە، گوتی بارزانی یانی چی؟ من گوتم ئێمە كوردین بنەماڵەكەمان و هاتووین بارزانەوە دەڤەری لە عێراق لەكوردستانی لەجیاتی بار(ە تۆ)چڤی ناوی رۆوە لەم گوتم پێ بارزانیە. ناوی بارزانی، ئەزیش تەلەفۆنم بۆ باوكم كردو شتەكانم بۆگێرایەوە، گوتی پێم تۆ نایەتەوە بۆ ماڵ دەچی بۆ بەشی رەگەزنامە لە وەزارەتی ناوخۆ و پاشناوی بنەماڵەكەت دەگۆڕی لە بارزانیەوە بۆ )بار( ئەمە قسەی سەرۆك وەزیران ونابێ رەت بكرێتەوە، لەو رۆژەوە من بووم بە چڤی بار، ئێستا زارۆكەكانم، پاشناوی بنەماڵەكەیان دووبارە دەگۆڕنەوە لە )بار(ەوە بۆ) بارزانی( كە پاشناوی بنەماڵەی راستەقینەی خۆمانە.

ئیسرائیل -كورد : بۆ تۆ ئەو كات كە لەگەڵ ئەو گروپە ئیسرائیلیەی تر نەچووی بۆ كوردستان، تا شۆێنی سەگی چۆری بگۆڕی و لە جیاتی

ئەو تۆ لەوێ كار بكەیت؟چڤی بارزانی: من ئەوكات بەڕێوەبەری قوتابخانەی سەربازی بووم لە ئیسرائیل كە مەشق و راهێنانمان دەكرد بە سەربازەكان لە بەشی پەرەشووتوانی وگەلی شتی تر، من ناوم دەرچوو كە بچم بۆ كوردستان باپیرانم كە زۆربۆی بە پەرۆش بووم بەخزمەتی بگەم خاكی باب و لێكراوەكەم بدەم . بەاڵم كاری یارمەتی گەلە زوڵم بتوانم و تۆزیك كوردستان، بۆ بچم پێنەدام رێگەیان ئیسرائیل لە كە هاتەپێش تر لێرە زۆر پیویستیان بەمن هەبوو، و)ئەلیعایزەر( نیازی وابوو كە من بارزانیە( ئەمە)چڤی بڵی بناسێنێ، بارازنیم بە كوردستان بۆ بچم وئەمەش سەرۆك بارزانیە، ئەوە بوو نەكرا تا ئێستا هەربەو ئاواتەم كە بگەم بەخاكی باپیرانم وپێیان شادببمەوە و هەتا دەمرم شانازی

هەتا دەمرم شانازی بەوەوە دەكەم كە من كوردم و سەربەرزم بە

كوردایەتیمەوە


بەوەوە دەكەم كە من كوردم و سەربەرزم بە كوردایەتیمەوە، پێم وایە گەلی كورد هیچی كەمتر نیە لە گەالنی ناوچەكە كە هەموویان خاوەن سەربەخۆیین، تەنها نەتەوەكەی من ماوە سەربەخۆ بێت، پەنابە خودا

ئەمەش نزیكە ومن دەیبینم.

ئیسرائیل-كورد: كاتێ پێشمەرگە كوردەكان هاتن بۆ ئیسرائیل بۆ پەروەردە لە سەر چەك و شێوازەكانی شەڕ، تۆ ئەوكات بەڕێوەبەری

قوتابخانەكە بووی، تۆ چۆن هاوكاری ئەم گروپەت دەكرد؟چڤی بارزانی: ئەوكات كاری من ئەوە بوو كە پێشوازیان لێبكەم و وەڕیان بگرم وهەروەها هاوكارییان بكەم بۆ ئەوەی بەشداری كۆرسەكە ببن، لە ناو قوتابخانەكەدا، من هەر ئەوەندە توانیم هاوكاریان بكەم، لەو كاتەدا سەگی چۆری بوو وەك فەرماندە كە هاوكاری زۆری كردن، كە منیش شانازی پێەوە دەكەم چۆنكە فەرماندەی منیش بوو، لەگەڵ چەند یاریدەدەرێكی تر بۆ مەشق وراهێنان، ئەوەی من بزانم ئەو گروپە پێشمەرگەیەی كە هاتبوون بۆ ئیسرائیل بۆ ماوەی نزیك مانگێك زیاتر لە الی ئێمە میوان بوون، ئەوان زوو گەڕانەوە بۆ كوردستان، لەبەر ئەوەی هێزی پێشمەرگە لە كوردستان لە شەڕدابوون، دوژمنی كورد كە هەبوو بەم جەنگاوەرانە پێویستی وكورد دابوو كردن هێرش لە هەموو لە وەرگرتبوو باشیان دوای كۆرسەكە شارەزاییەكی هەمووی جۆرە چەكێك وشێوازەكانی شەڕی پارتیزانی لە دژی سوپای عێراق، ئەوەی من گوێم لێ دەبوو، سوپای عێراق ئەوكات بەشێوەیەكی زۆر بەیەكەوە وشكیان وتەڕو كوردستان سەر دەكردە هێرشی دڕندانە

دەسوتاند.

ئیسرائیل-كورد: بە ڕای تۆ بۆچی لەو شوێنانەی كە نەوتی تێدابوو، كوردەكان دەردەكران، لە شوێنی كوردەكان عەرەبی هاوردەی شیعەیان

بە زۆری دەهێنا هۆكاری ئەمە چ بوو؟هەردوژمنی تەنیا سوننە عەرەبی من ڕای بە بارزانی: چڤی هاوزمانی دوژمنی بەڵكو نەبوون، وجوولەكەوتورك وفارس كورد خۆشی بوو كەعەرەبی شیعە بوون ولەعێراق بە درێژایی دروستبوونی حوكمدار سوننە عەرەبی تەنیا بزانم من ئەوەی عێراق دەوڵەتی بوون ولە دەسەاڵتدا بوون، بۆیە وای دەكرد وەك دەڵێن بە بەردێك كردبا هێرشیان كوردەكان ئەگەرهاتوو دەكووشت، چۆلەكەیان دوو بۆناوچەكانی خۆیان راستە عەرەبیان دەكوشت، بەاڵم ئەوان عەرەبە سونەكانیان نەدەكوشت، چونكە بەاڵی سوننەكان هەرچی بكوژرا بایە لە قازانجی ئەواندا بوو، شیعەكان زۆرێنەن لە عێراقدایە، ئێمە باوەڕمان هەبێ یان نەبێ لە دوای ئەوان ئینجا سوننەیەولە دوای سوننەش ئینجا وشتێكی بوون هەژار زۆربەیان بەپلەی سێیەم، شێعەكان دێ كورد باشیان پێ نیشان دەدان، كە وایان دەزانی لە قازانجی ئەوانە، بەاڵم لە راستیدا وا نەبوو، تەنیا بۆ لێدانی كورد وشیعە بوو بۆ بەرژەوەندی

سوننە كانی دەسەاڵت.

چۆن ناوەڕاست رۆژهەاڵتی لە كورد ئیسرائیل-كورد:داهاتووی دەبینی وكورد چ رۆلێكی دەبێ لە هەموو بوارەكانی ژیان بۆ گەالنی

ناوچەكە؟كورد نەتەوەی كە بلێم پێ ئەوەت لەسەرەتاوە با بارزانی: چڤی كەدەبێ كۆكن رئەوە سە لە ئاینەكانیەوە، و بیروباوەڕ هەموو بە

گەالنی ناوچەكە “هەموویان خاوەنی سەربەخۆیین، تەنیا نەتەوەكەی من ماوە

سەربەخۆ بێت، ئەمەش نزیكە و من

دەیبینم


كراو پێ باوەڕ و هەبێ وپێگەیەكی )كیانیكی(هەبی نەتەوەیە ئەم ئەم توانی كاتێك نەتەوەیەكگرتووكان، ئاسایشی ئەنجومەنی لە بێ كیانە سەربەخۆیە دروست بكات، ئەوە دەتوانێ لە ئاستی ناوچەیی و جیهانیدا گەمەی سیاسی خۆێ بكات، هەرچەندە لە هەموو الیەكەوە كوردستان لەالیەن دوژمنانی دراوسێ گەمارۆ دەراوە، لێرەدا من مەبەستم هەرێمی كوردستان)عێراق(ە، بەاڵم بە بەرخۆدانی گەلەكەی وسەركردە ناودارەكانی دەتوانێ دوژمنانی سەركوت بكات، هەرێمی كوردستان زۆر دەوڵەمەندە لە رووی نەوت وسامانە سروشتیەكانەوە، ئەمڕۆ لەجیهاندا بتوانێ بیربكاتەوە ژێرانە ئەگەركورد هەیە. هاوبەش بەرژەوەندی كۆمپانیا زڵهیزەكانی جیهان بەێنێتە ناو كوردستانەوە دەست بەكاری بەرهەم هێنان بكەن، ئەم زڵهیزانەی جیهان لەبەر بەرژەوەندی خۆیان هینانەدی بۆ دەكەن، لێ پشتگیریشی بگرە ناكەن، كورد لە پشت ئاواتەكانی. وا لە دەوڵەتانی جیرانی دەكەن كە بەخۆیان دان بە مافی كورد دابنێن، لە بەر بەرژەوەندییەكانی خۆیان كە ئەمانیش دەیانەوێ

لەم پارووە گەرمەیان تۆزێك بەربكەوێت.

ئیسرائیل-كورد: پەیوەندی نێوان ئیسرائیل كورد چۆن هەلدەسەنگێنن و پێتوایە پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ كوردەكان لە كوردستانی عێراق

راستەوخۆ هەبێ؟ چڤی بارزانی: بەڵی، پێش هەموو شتێك كورد نەتەوەیەكە وەك هەموو نەتەوەكانی ئەم سەرزەمینە و هیچی لە نەتەوەكانی تر كەمتر نیە، ئێمە لەگەڵ توركیا ومیسر وئوردن گەلی واڵتی عەرەبی تریش ئیستا تا نەبێ، پەیوەندیمان كورد بۆلەگەڵ هەیە، پەیوەندیمان ئەونەتەوانەی كەپەیوندیمان هەیە لە گەلیاندا تەنیا زیان بە ئیسرائیل بەخۆپیشاندان هەلسێ كورد بیستووە نەم من ئێستا تا دەگەێەنن، دژی ئیسرائیل یان ئااڵی ئیسرائیل بسووتێنێ وەك ئەو دەوڵەتانی كە باسمان كردن، بەڵكو سەركردەكانی كورد دۆستایەتیەكی مێژوویی و قولیان لەگەڵ نەتەوەی جوولەكەدا هەبووە، ئەوكاتێ كە جوولەكەكان

ئەو گروپە پێشمەرگەیەی كە “هاتبوون بۆ ئیسرائیل نزیك مانگێك

زیاتر لە الی ئێمە میوان بوون

انتگ

مه ره

ییوان

اره ش

نیما

ندائه

و نی

رزا با

ڤیچ


لە كوردستان دەژیان و ژیانیان لە ژێر هەرەشە و مەترسی دابوو، لە ناخۆشیەكمان هیچ پاراستن، دەهاتە كوردەكانەوە سەركردە الیەن نەبووە لەگەڵ گەلی كورد، هەرچەندە كورد زۆربەیان موسڵمان بوون. بەاڵم دەست درێژییان بۆ سەرماڵ وسامانی یەهودییەكانیان قەت رۆژی لە رۆژان نەكردووە، وەك دەلێن چەم بێ چەقەڵیش نابێ، هەندێ شتی بچووك هەردەبی ولە ناو ئێمەش هەروایە، هەموو كەس هەرباش نییە،

بەاڵم زۆرینەی كورد هەموو كات ئێمەیان خۆش ویستوە، من كوردم، مەبەستم خۆم نیە، مەبەستم غەیری كوردە ئەوانەی جوولەكەن بەاڵم

كورد نین.

چۆن توركیا و ئیسرائیل نێوان پەیوەندی ئیسرائیل-كورد:تۆ هەڵدەسەنگێنی لە رووی سیاسی لە ناوچەكەدا؟

چڤی بارزانی: ئێمە پەیوەندییەكی باشمان هەبوو لەگەڵ دەوڵەتی توركیا، تا هاتنە سەر دەسەاڵتی پارتەكەی )ئەردۆگان( دادوگەشەپێدان، كاتێك ئاكەپە هاتنە سەر كورسی دەسەاڵت پەیوەندییەكان بەرەوخاوی وساردی چوون، ئێمە توركیەمان بە)هاوپەیمانی ستراتیژی( ئیسرائیل لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاست دادەنا، بەاڵم هاتنەكایەی ئەو پارتە توركیا بەرەوالیەنی دوورخستنەوەی لە ئیسرائیل دەبات. الیەنی ئێرانیان زیاتر پێوە دیارە، خودی توركیا ناتوانێ هیچ بكات بەبێ یارمەتی رۆژئاوا، كە بریتیە لە ئەمریكا هاوپەیمانانی وئیسرائیل، ئێمە ئەوەندە بە توركیا بەرپرسانی كە دەبیستین ئەمڕۆ بكاتەوە، بیر بەعەقاڵنە با دەلێن توركیا هەرەشەی كشانەوەی باڵیۆزی خۆیان دەكەن، هەموو ئەمانە

لەسەرەتای كتێبەكەی خۆمدا باسی “خاكی باب و باپیرانم كردووە،

باسی كوردستان و جوولەكەكانی كوردستانم كردووە

الانی

ۆ ددین

ن ما

کارهاو

و نی

رزا با

ڤیچ


توركیا، بەرامبەر ناگۆڕێ ئیسرائیل كردەوەی بیرو لە شتێك هیچ دەكەمەوە دووبارەی بۆیە من دەكات، ئالۆز زیاتر بەڵكو مەسەلەكە با لە دوارۆژی توركیا بكۆڵێنەوە، نەوەك قسەی پڕو پووچ و بە تاڵ

لێرەولەوێ كە دەكریت.

ئیسرائیل-كورد: تۆ وەك بەڕێوەبەری شارێكی گرنگ لە ئیسرائیل كە ناو شارەكەی تۆ )بورسەی( هەموو ئیسرائیلی لێە، ئەگەر هاتوو شێوەیەك چ بە ئێوە ئایا بكەن، هەڕەشە نەژاد وئەحمەدی ئێران

خۆتان دەپارێزن؟چڤی بارزانی: من وەك بەرپرسی ئەم شارە و هەموو )بورسە(ی كاری هەموو كۆنترۆلی ئیمە دەتوانیین ئێمەیە، لە شاری ئیسرائیل ئیسرائیلیش دەوڵەتی و هەموو جیهاندا لەگەڵ بكەین بورسەیە ئەو بەرنامەیەكی تۆكمەی داناوە، كاتێك بزانین كە ئیران نیازی خراپە، هەموومیكانێزمەكانی خۆ پاراستنمان گرتۆتە بەر بۆسە المەتی بورس ودانیشتوانی ئەم واڵتە، من وام پێ باشە كە نەژاد ژیرانە بیربكاتەوە ئەقڵی وەك منداڵ نەبێ بە گڕیك هەڵچی، ئیسرائیل ئەو دەوڵەتە نیە كەحیسابی بۆ نەكرێ، ئەو پارووە چەورەش نیە، یەكسەرلە قوڕگی زوو ئاوا بێت و بیخوات، لەوانەیە قوڕگی بگرێ وبیخنكێنێی. دەبێ سەرۆكی واڵت زۆر ژێرو بەتوانا بێت، نەوەك نە ژاد هەردێ ودەچی، دەڵی من ئیسرائیل لەسەر نەخشەی جیهان دەسڕمەوە، ئیسرائیل ئێستا ئەگەر بیهەوێ دەتوانیت شەڕ لەگەڵ هەموو گۆی زەوی بكەت، بەاڵم ئێمە وەك ئەو)گەمژانە (نین. ئیسرائیل هەموو كات چاوی لە ئاشتی بووە و رووی لە شەڕنەبووە، ئەگەر شەڕی بۆ دروست نەكەن، ئەو شەڕی

هیچ كەس و الیەنیك ناكات.

ئیسرئیل-كورد: سەبارەت بە مەسەلەی كێشەی نێوان فەلەستین و ئیسرائیل ڕاتان چییە، چ بكرێت بۆ چارەسەری ئەم كێشەیە؟

چڤی بارزانی: ئێمە باوەڕمان بەوەیە كە دەوڵەتی فەلەستین دروست بێ، بەاڵم بێ چەك و بێ دەست تێوەردانی دەرەكی، بە سەركردایەتی دوو بۆ نابی دەوڵەت كە بزانن ئەوەش دەبێ )فەتح(، رێخكراوی الیەنەی فەلە ستین بێت، دەبی ئەوان لە ناوخۆی خۆیان رێك بكەوەن، واز لە تیرۆر بێنن، ئیترچەك ومووشەك لە ئێران وسوریا وەرنەگرن، ناوبەرن، یەك لە تر باڵی تیرۆریستەكانی )قاعیدە( وهەندێ گروپە بۆیان ئاوا بڵی پێمان نێودەولەتی ڵگای كۆمە ئەوەی بن، دەنگ دەكەین. بەمەرجێك هەموو الیەنەكانی فەلەستین دان بە وجودی یە هودیەتدا بنێن لە سەرخاكی ئیسرائیل و لێ پاشگەز نەبنەوە، ئێمە

ئامادەین بۆ جێ بەجێكردنی هەموو داواكاریەكانیان.

پێشكەش خۆتم كتێبی هەدیە وەك جەنابتان ئیسرائیل-كورد: دەكەی، من پێم خۆشە بزانم بەر لە خوێندنەوەی ئەو كتێبە لەسەر

چی نووسیووتە و باسی چی دەكەیت؟خاكی باسی لەسەرەتادا خۆم كتێبەكەی لە من بارزانی: چڤی وباسی گشتی بە كردووە كوردستانم باسی كردوە، وباپیرانم باب جوولەكەكانی كوردستانم كردووە، كە چۆن لەوی ژیاون وچۆن هاتوون وەك كەمن نووسیووە، خۆمم ژیانی لەسەر ئیسرائیل، خاكی بۆ ئەفسەرێكی بچووك لە سوپای بەرگری ئیسرائیل كارم كردووە، تا بووم ئیسرائیل هەموو پۆلیسی سنووری فەرماندەی و ژنەڕال بە جێگری ومنداڵەكانم خێزانەكەم باسی سنوور(، فەرماندەی)پاسەوانی وەك كردوە، ئەوەشم لە بیر نەچی وا بزانم باسم كردوە، بۆت لە سەرەتادا لە )بار( دووبارە بنەماڵەكەیان ناوی ئێستا خەریكن منداڵەكانم كە وە بۆ )بارزانی( بگۆرنەوە، كەخۆیان بە كورد دەزانن، پێ سەربەرزن

كە كورد بن.

ئیسرائیل-كورد: تۆ وەك كوردێك نە وەك بەرپرسێك، چۆن دەڕوانیە پێشنیازێكت چ و رۆژدا دوا ئێستاو لە ئیسرائیل-كورد، گۆڤاری

هەیە؟چڤی بارزانی: من وەك كوردێك زۆر خۆشحاڵ بووم لە واڵتە كەم، بۆ یەكەم جار رۆژنامەنووسێك كە خە ڵكی واڵتی خۆمەوبێتە الم و پەیامنێری گۆڤارێك بێت، كە گرنگی بە پەیوەندی نێوان كوردستان دەكەم ڵیبوردن داوای من بوو، من خەونی ئەوە بدات، وئیسرائیل كە زمانی كوردی نازانم بخوێنمەوە یان بنوسم، بەاڵم لە ڕێگای ویب سایتەكەتانەوە، بە زمانی ئینگلیزی دەتوانم لە مەبەستان بگەم، دەزانم ئەوە بۆ خزمەتی هەردوو الیە ومن گرنگی زۆری پێ دەدەم، حەزیش چونكە سەركردەكانمان، لەگەڵ بناسین یەكتری نزیكەوە لە دەكەم ئە وان سەركردەی هەموو كوردن، منیش تاكێكم لەو ناو گەلەكەمدا، هەرچەندە ئاینم جیاوازە، ئەوەی من بزانم كورد فرە ئایینە لە هەموو

جۆرە ئاینیك هەیە لە كوردستان، ئێمەش بەشێكین لەم ئاینانە.

سەركردەكانی كورد دۆستایەتیەكی “مێژوویی و قوڵیان لەگەڵ نەتەوەی

جوولەكەدا هەبووە


گەلی و ئیسرائیل-كورد گۆڤاری بۆ وتەت ئیسرائیل-كورد:دوا كورد؟

و نووسەران دەستەی لە خۆشی دەست من بارزانی: چڤی كاربەدەستانی گۆڤارەكە دەكەم، هیوای سەركە وتنیان بۆ دەخوازم بن گەشبین بكەین، پێشكەش باشتر شتی هەرمانگێك وهیوادارم خاوەن كوردیش گەلی هیوادارم دەبینم، بۆ باشتان دوارۆژێكی و ئااڵكەی وەك ئااڵی هەموو والتانی جیهان دەوڵەتی سەربەخۆ بێت، لە ئەنجومەنی ئاساێشدا بشەكێتەوە، بەكویرە چاوی دوژمنان، وەحەز دەكەم سەردانی كوردستان بكە م هەموو ئاواتی من بوو لە مناڵیەوە

تا ئیستا.

پرۆفایل:

چڤی بارزانی ناسراو بە چڤی بار كوڕی یودا بارزانی 1935 ساڵی لە ئیسرائیل لەدایك بووە

ماوەی 21 ساڵە سەرۆكی شارەوانی شاری رەمەتگانە لە تەلئەبیبسەرۆكی بەشی پەروەردە و فێركردن لە رەمەتگان

سەرۆكی بەشی گلعاد، لە نە خۆشخانەی تەلە شومێرسەرۆكی فەخری لە ئیدارەی زانكۆی )بارئیالن( لەرەمەتگان كە

بەباشترین زانكۆ لە ئیسرائیل ناو دەبرێئە ندامی بااڵی، قوتابخانەی بااڵی ئەندازەو پالندانان

بەكالۆریۆس لە زانیاری زانستە سیاسییەكانە لەسەر سیاسه تی دەوڵەت

باوەڕمان بەوەیە كە “دەوڵەتی فەلەستین

دروست بێ، بەاڵم بێ چەك و بێ دەست

تێوەردانی دەرەكی، بە سەركردایەتی رێخكراوی

)فەتح(،


ڕاپۆرتی: مەشغەل/كۆیە

كاریگەری جوولەكە لەسەر هەرێمی كوردستان

كە نییە شتێك هیچ ئێستا تا مێژوو سەرچاوەكانی بەپێی لەنێوان كە ناخۆش ڕووداوێكی یان بكات كارەساتێك لە باس كوردستان جێهێشتنی لەكاتی هەر دابێت، ڕووی كورد جوولەكەو لە خۆشەویستی ڕێزو بەوپەڕی چۆن كە جوولەكەكانەوە لەالیەن پەیوەندییە ل��ەڕووی ئەگەر بۆیە ك��راون، بەڕی كوردەكان الیەن دیپلۆماسیەكانی كورد لەگەڵ واڵتانی دراوسی و ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست

سەیر بكەین، هەموو پەیوەندیەكان بەشێوەیەكی ودی بووە، ئەمەش بێ متمانەیی كورد بەرامبەر ئەو واڵتانە دەردەخات، چونكە ئەوان پەیوەندیانەیان ئەم كاری دەست بەرژەوەندیەكانیان بەگوێرەی كردووە، بەاڵم واڵتێكی وەك ئیسرائیل كە بە نەیاری هەموو واڵتانی ناوچەكە ئەژمار دەكرێت، كە تەنانەت توركیاش لەم دوا دوایە ئاڵۆزی

خستە نێوان پەیوەندیەكانی خۆی لەگەڵ ئیسرائیلدا.

وه ه نه

ه کت د

وپادو

ن ۆیا

ی خه تی

تایۆس

ه ده ک

وولو ج

رد کو

ی گه ل


بكاتەوە تاقی خۆی نەهاتووە كوردستان هەرێمی ئێستا تا ئەو بەهۆی ئەویش دیپلۆماسی، پەیوەندیەكی كردنی لەدرووست كاریگەریانەی كە لەالیەن واڵتانی عەرەبی و ئیسالمی كراوەتە سەری كەچەندین كەسایەتی عەرەبی كوردی بە دۆستی ئیسرائیل ناو بردووە تەنانەت بەبی بوونی پەیوەندییەكیش، ئێمە جگە لە ماڵ وێرانی و ئەنفال و دەربەدەری و تاقی كردنەوەی چەكی كیمیاوی و تەنانەت شتێك نیە بە شانازیەوە باسی بكەین كەلەالیەن واڵتانای ناوچەكە بۆمان كرابێت.و هەر هەنگاوێكی سیاسی دەبێت لێكۆڵینەوەی وردی

لەسەر بكرێت بۆ ئەوەی نەبێتە توڕەبوونی یەكێك لەم واڵتانە...

جیاوازی ئیسرائیل لەگەڵ ئەم واڵتانە چیە بۆ كوردیەكەم خاڵ كە بەخاڵێكی زۆر گرنگ ئەژمار دەكرێت ئەویش ئەوەیە كە، بەشێك لەو هاواڵتیانەی كە لە ئیسرائیل دەژین و جوولەكەی كوردی هەرێمی كوردستانن، واتە ئەوان جگە لە ئاستی پەیوەندیەكی دیبلۆماسی خۆیان بە كوردی كوردستان دەزانن، دووەم خاڵ كەباس لە دیموكراتی واڵتانی ناوچەكە دەكرێت تەنانەت بە توركیاشەوە، ئەوا پێویست ناكات باسی بكەم چوونكە هەموومان دیموكراسیەكانی ئەو واڵتانە دەزانین چەندە، بەاڵم واڵتێكی وەك ئیسرائیل كە بەیەكەم

واڵت ئەژمار دەكرێت لە پیادەكردنی دیموكراسیەتی ڕاستەقینە.

ناوچەكە واڵت��ان��ی ئابوریە خاڵێكی ئەویش كە تر خاڵێكی نەوت بڕی ترین زۆر هێنانی بەدەست لە دەكەن كێبڕكی هەردەم ئیسرائیل بەاڵم واڵتەكەمان، بڕیوەتە چاویان و هەرێمەكەمان لە و ئابوریەوە لەڕووی جیهان زەبەالحەكانی واڵتە لەهەرە یەكێكە بەپێی جیهان. بوارەكانی لەهەموو پێشكەوتوو واڵتێكی هەروەها

ئیسرائیل واڵت��ی كرد كەباسمان سەرەتاییەی خوێندنەوە ئەو كوردە بكات.گەرانەوەی لەگەڵ پەیوەندی كورد كە واڵتە باشترین بۆ مێژوویی ڕووداوێكی دەبێتە ئەمە كوردستان بۆ جوولەكەكان هەرێمی كوردستان و درووست كردنی پردی پەیوەندی لەنێوان هەرێم جوولەكەكان وەبەرهێنەرە ئەگەر هەوروەها ئەمریكادا، ئەوروپاو و سەرمایەكانیان لە كوردستان بخەنە گەڕ، ئەو مێژووەی كە بەسەدان ئەم وروژاندنی زیاتر بۆ بكرێتەوە، زیندوو دەكرێت مەزندە ساڵ مەسەلەیە بەڕێز ))سەعید مەولود(( بەكەلۆریۆس لە بواری مێژوو بۆ »گۆڤاری ئیسرائیل-كورد »راگەیاند:- لە سەرەتادا باسی لە نەتەوەی بەهەمان نەتەوەیەك وەك گوتی:-جوولەكەكان و كرد جوولەكە قۆناغی چەوساندنەوەو كۆمەڵكوژیدا تێپەر بوونە و هەمان مەعاناتی نەتەوەی كوردیان هەیە، بۆیە پەیوەندی كردن و دیپلۆماسیەتێكی نەتەوەی بۆ ئیجابی خاڵێكی ببێتە ڕەنگە لەگەڵیاندا سەركەوتوو كورد، خۆشیان خواستی ئەم پەیوندیانەیان هەیە، بۆیە هاتنەوە یان و نیشتەجێبوونیان لە هەرێمی كوردستان دەبێتە هۆكارێك بۆ زیاتر

پاراستنی هەرێمی كوردستان.

هاتنەوەی ئەم نەتەوەیە بۆ كوردستان، كە لە ناوەندی سیاسەتی دەبێت كاردانەوەی بێگومان هەیە، بەهێزی پێگەیەكی جیهانیدا لەسەر ئاستی سیاسەتی زلهێزەكانی جیهان وەك بەڕیتانیاو ئەمریكا كۆی نەتەوەییەكانی و كەلتووری لەمافە كردن داكۆكی زیاتر بۆ

نەتەوەكانی هەرێمی كوردستان.كورد ئەگەر لەقۆناغی خەباتی شاخ پەیوەندی لەگەڵ هەموو نەتەوەو خەباتی ئێستای لەقۆناغی بێگومان كردبێت، دروست دەوڵەتێكدا سیاسی و دەستوریدا پێویستی بە پەیوەندی لەگەڵ هەموو نەتەوەو

شوان کاکه یی:»هەرێمی كوردستان هەرێمێكی تازەیە بۆیە پێویستی بە پشتگیری زۆر هەیە لەالیەن واڵتانەوە، ئیسرائیل باشترین واڵتە كە پشتگیریی لە هەرێمی كوردستان بكات«

ییکه

کاان

شو


دەوڵەتێكدا هەیە، بەتایبەتی ئیسرائیل كە یەكێكە لەو دەوڵەتانەی و دەگۆڕێت دەوڵەتی نێو سیاسی هاوكێشەی حاڵەتدا كەلەزۆر هاوپەیمانە لەگەڵ گەورەترین زلهێزەكانی دنیا ئەمە لەالیەك لەالیەكی تریشەوە ئیسرائیل خۆی گرنگی بەم پەیوەندیە دەدات لەگەڵ هەرێمی كوردستان، خوازیاری پەیوەندی و هاوپەیمانێتیە چ وەك بەرژەوەندی ئابووری یان وەك كارتێكی فشار لە بەرامبەر دەوڵەتەكانی سوریاو ئێران و توركیاو عێراقیش كەلەم دوایەدا بۆوەتە پێگەیەكی بەهێز بۆ

ئێران لەو كاتەی شیعە مەزهەبەكان فەرمان ڕەوایی دەكەن.

لە مێژوودا پەیوەندی نێوان ئەم دوو نەتەوەیە ئاسایی بووە و تا ئێستا هیچ گرژیەك درووست نەبووە كە شایەنی باس كردن بێت، و گرژی دروستكردنی بۆ داوە زۆریان هەوڵی دوژمنان ئەگەر چی لە دەسەاڵتی لەماوەی بەعس ڕژێمی لەكاتی نێوانیان، لە ئاڵۆزی عێراقیشدا دەوڵەتی دروستبوونی بەدرێژایی و كوردستان هەرێمی وەك جوولەكە كردنی دژایەتی كە دراوە ئەوە هەوڵی ب��ەردەوام فتوحاتی لە سەردەمی كە لەوەی بكرێت، جگە پیادە كولتوورێك ئیسالمی وە تا ئێستا كار بۆ تێكدانی هەر پیوەندیەك كراوەو دەكرێت كە لەنێوان هەر نەتەوەوەیەك لەگەڵ ئیسرائیل هەبێت، بۆیە هۆكاری ئایینی بە خاڵی سەرەكی دادەنرێت بۆ تێكدانی پەیوەندی لەنێوان

دوو نەتەوەی كورد و جوولەكە.لەكۆتایدا پەیوەندی كردنی سەركردایەتی كورد لەگەڵ ئیسرائیل نەبێتە هۆی دەبێت بەشێوەیەكی تەدریجی بێت، بەشێوەیەك بێت درووست بوونی گرژی لە ناوچەكەدا، ڕاگەیاندنەكان دەبێت ئەم ئەركە بارو ئێستا هەرچەندە خۆیان، ئەستۆی بگرنە مێژوویە و گرنگ دۆخی هەرێمی كوردستان لەگەڵ واڵتانی دەرەوە بەتایبەتی و واڵتانی دراوسی هەتا بوارێكی جێگیر نیە، بۆیە پێویستە سەرەتا درووست بوونی ئەم پەیوەندیە لە ڕێگەی كۆمەاڵیەتی و ئابووری بێت كە تێیدا ڕیكخراوە ناحكومیەكان و كۆمپانیا و بازرگانیكردن ئەركی سەرەكی بگرێتە ئەستۆی خۆی، وە كلیلی ئەم پەیوەندیە لە دەستی جوولەكە

كوردەكانە.

كۆمەڵەی پەیوەندییەكانی بەرپرسی كاكەیی، شوان مامۆستا پرسیارێكی چەند دان��ەوەی وەاڵم لە كەركوك، لە كردن داكۆكی »ئیسرائیل-كورد« بەشێوەیە قسەی بۆ كردین: كوردە جوولەكەكان كوردستان بە شوێنی باب و باپیرانی خۆیان دەزانن واتە پێویستە زێدی بگەڕێتەوە كەسێكیش وەهەر كوردستان بگەڕێنەوە ئەوان كار دڵسۆزیەوە و خۆشەویستی پەڕی بەو كات ئەو ئەوە خۆی هەیە زۆری گرنگی هاتنەوەی جوولەكەكان و دەكات واڵتەكەی بۆ لەبواری تەكنەلۆژیاو ئابووری كە ئێستا بەرداشی جەنگی جیهانگیری جیهانە، لێرەدا هەرێمی كوردستان زۆر قازانج دەكات بە هاتنەوەی ئەوان، دوای ئەوە ئەوان داگیر كەرنین بۆیە دەبێت نەتەوەی كورد بكات. قەدەر سەیریان بەهۆی سیاسەتی دابڕاو بەشێكی ژاوی بە جوولەكەش خوازە ئاشتی نەتەوەیەكی كورد نەتەوەی ئەوە دوای هەروان مێژوو ئەمە دەسەلمێنێت وە ئەو سیاسەتە میانڕەوەی كە لە ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاستا گرتۆیتەبەر، خاڵێكی تر ئەوەیە كە هەرێمی كوردستان هەرێمێكی تازەیە بۆیە پێویستی بە پشتگیری زۆر هەیە لەالیەن واڵتانەوە ئیسرائیل باشترین واڵتە كە پشتگیری لە هەرێمی لە ئیسرائیل دەژین لە وانەی كە كوردستان بكات چونكە بەشێك هۆكارە ئەو ئێستا وەتا بەڕەچەڵك، كوردستانەن ئەم خەڵكی لەبیر لە هەر هەبووە، ڕابوردووشدا لە و هەیە كە ئەقلیمیانەی كردنەوەی عەرەبی شۆڤینی و عەقیدەی واڵتی ئیسالمی وای كردوە كە هەرێمی كوردستان پەیوەندی لەگەل ئیسرائیل نەبووە وە هەردەم پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل بە خاڵی سور دانراوە و بەزاندنی قبوڵ نەبووە بەاڵم ئێستا ئێمە میلەتێكی خاوەن ئیرادەین بۆیە پێویستە ئەم هیڵە سورە ببەزێنین و بیر لە ئایندەی نەتەوەكەمان بكەینەوە. بۆیە لەكۆتاییدا دەڵێم پێویستە ئیسرائیل نەك تەنانەت لەگەڵ هەرێمی كوردستان بەڵك و لەگەڵ هەموو كورد بە هەر چوار پارچەكەیەوە پەیوەندی باش درووست بكاتن، چونكە دوو گەلی تەنیاو بێكەسن لە ناوچەكە بۆیە مامەڵە ژیرانەی سەركردایەتی كورد دەبێت وابكات لە خۆشم وەك بكات. ئیسرائیل لەگەڵ پەیوەندی ترین پتەو كە كە دەكەم جوولەكەیكیش كوردە هەر هاتنەوەی بەخێر ئێستاوە

بێتەوە كوردستان.

لە مێژوودا پەیوەندیی نێوان ئەم دوو نەتەوەیە ئاسایی بووە و تا ئێستا هیچ گرژییەك دروست نەبووە كە شایەنی باسكردن بێت، ئەگەر چی

دوژمنان هەوڵی زۆریان داوە گرژی و ئاڵۆزی لە نێوانیاندا دروست بکه ن


حەسەن ئەحمەد مستەفا:دەسەاڵتی كوردیش پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل دروست نەكات، هیچ

هێزێك نییە ڕێگە لە رۆژنامەگەر و رێكخراوە ناحكومییه کان بگرێتهڤپەیڤین: ئیسرائیل-كورد

کیاتور

ی بار

اروی ک

پۆڕپس

ا، ه ف

ست م

ه دحم

ئه ه ن

ه سح


رەهەندەكانی دەكەین، پێ دەست پرسیارەوە لەو ئیسرائیل-كورد: لە پەیوەندییەكانیان دەبینن، چۆن ئیسرائیل و توركیا سیاسەتی

كۆنەوە بۆ ئەمڕۆ چۆن بووە؟حەسەن ئەحمەد: دروستترە ئێمە باس لە پەیوەندی نێوان جوولەكە و تورك بكەین، دەبێ ئاگادار بین دیدو شڕۆڤەی ئاینی بابەتەكان بزر نەكات، واقعی بین، من زۆر شت لە جوولەكەكانی قەاڵدزەوە دەزانم، زۆر دۆست وناسیاوی ) بن جوو( مان لە ناوچەی پشدەر هەیە، كەسانی كە هەیە شوێنەكاندا لە ئاینیشمان مەالی لەناویاندا بەرێزن، هەرە

ئێستاش هەربە »بن جوو« بانگ دەكرێن.باسی جوولەكەكان پەیوەندی بە ئێمەشەوە هەیە، بەاڵم بە شێوەیەكی دیاریكراو پەیوەندی نێوان جوولەكە و نەتەوەكانی دیكە پەیوەستە بەو دەریانكردن، دەنا كوشتیان ئەوەی كرا، جوولەكەكان لە كە زوڵمەی بە هەروەها بوونەوە، رووبەڕوویان عادات و عورف بە و یاساكان بە ساڵی رێك پانزدە لەسەدەی ئایینی، ئیجتیهاداتی و هەژموون هۆی دەركرد، ئیسپانیا لە هەزار جولەكەی )200( كلیسا دادگای )1491(عوسمانی دەوڵەتی بەاڵم بگرن، بەخۆیانەوە نەبوون ئامادە واڵتان جوولەكەكانی بەخۆیەوە گرت، بوونە بەشێك لە دابەشبوونی دانیشتوان، بوونە كولتوورێك لە ناو دەوڵەتی عوسمانی، بەشداری ژیانی سیاسی كۆمەاڵیەتی و ئابووری و رۆشنبیریان كرد، ئەوان كەسانی شارەزا بوون. سەرچاوەیەكی توركی باس لەوە دەكات، كە لەسەدەی )16(دا لە ناو

كۆشكی سوڵتانی عوسمانیدا ئەركی حەكیم) دكتۆر(یان پێ سپێردرابوو، »هامڤێری« جاسوسی بەریتانیاش لە هەندێك شوێن باسیان دەكات، كاری دەست رەنگینی و لێوەشاوەیی بازرگانی و كاری »بانك« داری دەكەن، ئەركی سیاسی دەگرنە ئەستۆ، بەاڵم دوای سەدەی 16 ئیتر

هێدی هێدی رۆڵ و كاریگەریان بەرەو كاڵبوونەوە دەرۆات.

پەیوەندی باسی ستایل هەمان بە خۆشە پێمان ئیسرائیل-كورد: جوولەكە و كۆماری نوێی توركیاشمان بۆ بكەیت؟

چونكە بدەین، باسە بەم دڕێژە دەتوانین ئەحمەد: حەسەن زیاتر دەكات و دانیشتوان بەردەوام دەمێنێتەوە، رێژەی پەیوەندیەكە

ئیتر دەبنە پارچەیەك لە كولتووری واڵت.كە، دەیڵێمەوە لێرەش و كردووە باسم دیكە شوێنی زۆر لە من پەیوەندیەكەیان بەهێز بووە و بەهێزە، پەیوەندی توركیا و ئیسرائیل دوای بكات، تێ كاری بتوانێ داد پارتی ئاسانی بە لەوەی قوڵترە لە كاتێك بوو، بەردەوام پەیوەندیەكە توركیا كۆماری دامەزراندنی ساڵی )1948( دەوڵەتی ئیسرائیل دامەزرا، ئەمریكا یەكەم واڵت بوو دەوڵەتی بە ئەمریكا دانپێدانانی لە كاتژمێر یانزە دوای پێدانا، دانی دەوڵەتی بە نا دانی كە واڵت دووەم بە بوو توركیا ئیسرائیلی، ئیسرائیلی، ئەمە گرنگ لێكدرایەوە، چونكە دەوڵەتی توركیا ئیسالمی بوو، ڕاستە دەسەاڵتەكە عەلمانی بوو، بەاڵم دەوڵەتی توركیا تۆپۆگرافیا

هاتنە دوای لە ئیسرائیل و توركیا نێوان ئالۆزییەكانی سەرۆكایەتی بە دادوگەشەپێدان پارتی دەسەاڵتی سەر ئەردۆغان زیارتر بووە، هێرەشە بەردەوامەكانی ئەردۆغان بۆ سەر ئیسرائیل و نزیكبوونەوەی لە واڵتانی ئیسالمی لە ناوچەكدا توركیایەكی علمانی لە هاوپەیمانەكانی رۆژئاوای رەهەندە ش��رۆڤ��ەك��ردن��ی و ناسین ب��ۆ دەك��ات��ەوە، دوور توركیادا و ئیسرائیل نێوان لە دۆخەی ئەم جیاوازەكانی لە ش��ارەزا مستەفا ئەحمەد ح��ەس��ەن ئ��اراوە، هاتۆتە »ئیسرائیل- گۆڤاری هه ڤپەیڤینەی لەو توركیا كاروباری و توركیا نێوان پەیوەندیی ئەو مێژووی لە باس كورد« ئیسرائیل لە قۆناغە جیاوازەكاندا تا قۆناغی هاتنە سەر دەس��ەاڵت��ی پ��ارت��ی دادوگ��ەش��ەپ��ێ��دان ك��ە خ��اوەن هزرێكی و رۆژئ��اوا والتانی هاوپەیمانی لە توركیا و ئیسالمیە ئیسرائیل دوور دەكاتەوە و زیارتر گرنگی بە هاوپەیمانی

توركیا لەگەل واڵتانی ئیسالمی لە ناوچەكەدا دەدات.


سوپا دەیەوێت پارتی “دادوگەشەپێدان بەردەوام بێ لە دژایەتی ئیسرائیل بۆ ئەوەی

پشتیوانی رۆژئاوا لە دەست بدات بە تایبەتی ئەمریكا

و دیموگرافیاكەی ئیسالمی بوو، بۆ جوولەكەكان هاوكاریەكی سیاسی و مێژوویی و سایكۆلۆژی بێ وێنە بوو.

هەژموونی سەر كردە سلبی كاریگەری نەبوو، ئاسان كارەكە ئەوكاتە بوو دروست دابڕانێك عەرەبدا، ناو لە توركیا سیاسەتەكانی سەرەتای بزوتنی هەستی نەتەوەیی عەرەب بوو، لە میسر سەرەتایەك بوو بۆ دەركەوتی شۆڕشی عەرەبەكان، رقی مێژووییان لە تورك بوو، تاقەت بێ كەمال مستەفا و رۆشنبیران یەكیه تیی بەڵێنەكانی لە بڵێن راسترە كە نەتەوەیی سیاسەتی سەر گەڕابوونەوە ئیتر ببوون، سیاسەت و هزری نەتەوەیی بە مانا مۆدێرنەكەی لەناو عەرەب لەوكاتەوە بە داننانی سەرەڕای توركیا بوو هۆكارەش ئەم هەر سەردەردێنێ دەوڵەتی ئیسرائیلدا نەیتوانی پەیوەندیەكانی لەگەڵدا بەهێز بكات، لە دەیەی )نەوەتی( سەدەی ڕابردوودا پەیوەندی توركیا و ئیسرائیل چووە دیمیرێڵ( )سلێمان كە لەسەردەمێكدا بەتایبەتی مێژوویی قۆناغێكی سەرۆك كۆمار بوو، دواتر لە ساڵی 1993 لە حكومەتی )تانسۆچیلەر(

دا پەیوەندیەكان گەرم وگوڕتر بوون.

ئیسرائیل-كورد: ئەم مێژووەی كە باسی دەكەی مێژووی سەرهەڵدانی بزوتنەوەكانی ئایینیە وەك، نەجمەدین ئەربەكان كە لەگەڵ تانسۆ چیلەردا كاریدەكرد پێكەوە حكومەت بوون، ئاخۆ ئیسالمیەكان كاریگەریان نەبوو بەهێز كاتەدا لەو دەڵێی بەڕێزتان كە پەیوەندیەكان، كردنی الواز لە

بوونی پەیوەندییەكانیانە، ئەمە ناكۆكی نییە لە لێكدانەوەكاندا؟نەجمەدین چونكە شێوەیەك، بەهیچ ئەحمەد:نەخێر، حەسەن پێكهێنا، تانسۆچیلەر لەگەڵ هاوبەشی كە حكومەتی دواتر ئەربەكان

سەردانی تەلئەبیبی كرد، هەروەها دوو شتی گرنگی راگەیاند:1 – دژ بە عەلمانییەتی كۆماری توركیای ناوەستێتەوە

ئیسرائیل و توركیا نێوان پەیوەندی ناكەم كارێك گوتیشی – 2خراپ بێت.

كەلەسەر كرد، لەگەڵمدا دیمانەیەكیان رۆژنامەنوسەكان ئەوكاتە لە بابەتە ئەم لەسەر تەوەرێكم دەكرد، قسەم توركیادا كاروباری دا 2000 لەساڵی سیاسیەكاندا گراوە لە كوردستان باكوری پەرتوكی

باڵوكردۆتەوە.دەوڵەتی قوڵ دەیویست بەم مەرجانەی سەرەوە رێگە بە ئیسالمیەكان بدات، دەسەاڵت بگرنە دەست، ئەمەش بۆ ئەوە بوو كە ئیسالمیەكان ئەوە رازیبن، ئیسرائیل و توركیا پەیوەندی مانەوەی بەمەرجی ئیسالمیەكان لە ناو عەرەب و ئیسالمیەكان و ئیران شەرمەزار دەبن، واتا توركە نەتەوەیی و دامەزراوە گرنگەكانی توركیا دەیانویست پەرەسەندنی

رەوتی ئیسالمی هەر بە كردەوە ئیسالمیەكان خۆیان پوچ بكەن. )5 ،4 ،3 لەمانگی) تایبەت بە )1997(– )1996( لەساڵی سەربازییەكانیان مانۆڕە و ئیسرائیل و توركیا پەیوەندی ی)1996( سێبەری بەردەوام ناوەڕاست دەریای داپۆشیبوو، ناوچەكەی كەشی

فڕۆكە توركی و ئیسرائیلیەكانی بەسەردا دەكشا.سلێمان دیمیڕێڵ بەهاوبەشی لەگەڵ ئیسرائیل زمانی توندیان هەبوو، لە یادمانە بەڕێز دێمیڕێڵ هاتە شاری سەكارییە لە سەر سنور و گوتی: سوریا لەسەر نەخشە دەسڕینەوە، ئەگەر بە زووی ئۆجاالن دەرنەكات.

سوریا هیچ بەرگری نەكرد، محەمەد حوسنی موبارەك خێرا گەیشتە دیمەشق، حافز ئەسەد ژیرانە مامەڵەی كرد، چونكە زانی ئیتر پەیوەندی ئیحتیوای پێویستە كە بەهێزن هێندە ئیسرائیل و توركیا سەربازی

بارودۆخەكە بكات.

ئیسرائیل-كورد: پەیوەندی هەردوو واڵت زۆر پتەوە لە رووی سەربازی و بازرگانی، چەكی ئیسرائیل دژی كوردیش بەكارهاتووە، كەواتە مرۆڤ دەتوانێ لە دوای ساڵی 1993 ئاماژە بە چەندین رێكەوتنی گرنگ بكات

لە رووی بەرگرییەوە؟حەسەن ئەحمەد: بەڵێ راستە، لە ) 1994/1/2( رێكەوتنی بەرگری و ئەمنی رێكەوتنی ساڵدا هەمان ) لە)3/31 مۆركرا، نێوانیان لە پاراستنی نهێنیەكان، لە) 1/5 /1994( رێكەوتنی تێكۆشان دژی تیرۆر

و تاوانەكانی دیكە.زۆر شت هەیە ساڵی ) 1996( لە پراكتیكدا خۆی دیتەوە كە مرۆڤ ئاماژەی پێبكات، هەرچەندە من ئێستا زەمینەی ئەوەم نیە بچمە ژێر هەماهەنگی بۆ )1995/11/6 رێكەوتنی) دەنا گران، هێندە بارێكی زۆری رەنگدانەوەی پراكتیكدا لەمەیدانی )4 ف ( جۆری فڕۆكەی

هەیە.حكومەتی پارتی رەفاهی ئیسالمی كە لەگەڵ تانسۆ چیلەر بەیەكەوە حكومەتیان بەڕێوە دەبرد، بەسەرۆكایەتی نەجمەدین ئەربەكان، خۆی رێكەوتنی) 1996/8/28( ی مۆر كرد، كە بۆ پیشەسازی بوو، كە كاری دەكرد بۆ مۆدێركردنی فڕۆكەكانی )ف 4 ( و) ف 16(، هەروەها سلێمان رێكەوتنی ) 1996/3/14 لە) و كرد ئیسرائیلی سەردانی دێمێریڵ

بازرگانیان مۆر كرد.

چۆن ئیسرائیل و توركیا نێوان پەیوەندی ئیسرائیل-كورد: هەیە، نێوانیاندا لە زۆر گرژیەكی ئێستا كە بەتایبەتی لێكدەدەنەوە، خستۆتە كوردی مەسەلەی دۆخە ئەو بەرامبەر ئیسرائیل لەكاتێكدا

رۆژەڤەوە؟لەگەڵ ئیسرائیل و توركیا پەیوەندیەكانی گرژی ئەحمەد: حەسەن


هاتنی پارتی داد و گەشەپێدان بۆ سەر دەسەاڵت دەستی پێكردووە، “سوپای توركیاش سودی لێوە دەبینێ، چونكە ئەمریكا گرنگی زۆر بە دەدات توركی ئیسالمی رابوونی مۆدێلی و گەشەپێدان و داد پارتی ئەمریكا پێشووی دەرەوەی وەزیری رایز گوندالیزا دەگرێت، پشتی و چەندین جار دووپاتی كردەوە كە پارتی داد هۆكاری سەقامگیری سیاسی

و یەكێتی كۆمەاڵیەتیە، چونكە كورد و خەڵكی هەژاریش پێی رازین.ئیسالمی دادی پارتی لە ئەوروپا پشتیوانی و پشتوانییە ئەمە دەیەوێت شوناسی داد پارتی ترساندووە، چونكە دەسەاڵتدار سوپای دەوڵەت بە شێوەیەكی دیكە دابڕێژێتەوە، سوپا پێیوایە شوناسی پارتی

داد بۆ دەوڵەت كاڵكردنەوەی كەمالیزمە.بۆیە دامەزراوەكانی دەوڵەتی قوڵ لە توركیا خۆیان بێدەنگ كردووە بە دەبێ زەرەرمەند ئەوەی دەنا بەدیهێناوە، داد پارتی دۆخەی لەم توركیایە، عەلمانیەتی و سوپا راستیدا لە پەیوەندیەكان تێكچوونی توانایان هەیە سنورێك بۆ بارگرژیەكان دانێن و رۆڵی ناوبژیوان ببینێت. ئیسرائیل وەزیرانی ئۆلمێرت سەرۆك یەهود 12ی 2008 لە بوو ئەوە سەردانی توركیای كرد، بەاڵم دوای چەند رۆژێك لە گەڕانەوەی ئۆلمێرت ئیسرائیل ئۆپەراسیۆنێكی بۆ سەر غەززە دەست پێكرد، ئەوكاتە گومانێك توركیا ئۆپەراسیۆنەكەیە، پالنی لە بەشێكە توركیا كە بوو دروست نیگەران بوو، لەو كاتەوە ئیتر لە نێوان هەردوو واڵت توركیا و ئیسرائیل، مافی ئیسرائیل مەسەلەی بەدیهات، پەیوەندیەكان دیكەی شێوەیەكی مرۆڤ و كوشتنی مەدەنیەكانی هێنایە بەر باس و بۆ یەكەمینجار لە و سیاسەتمەداران و رسمی و ئازاد میدیای ئاستی لەسەر ئیسرائیل

وەزیرانی دەرەوە باسی ئەم زوڵمە كرا كە لە كورد كراوە.

ئیسرائیل-كورد: تێكچوونی پەیوەندیەكان زیانی بۆ بەرژەوەندیەكانی كامە واڵت زیاترە، توركیا یان ئیسرائیل؟

حەس��ەن ئەحمەد: پەیوەندی توركیا و ئیسرائیل بەشێكە لە فۆرمە ئیعالمیەكەی دەوڵەتی توركیا كە پارتی داد دەیەوێت لەبەرژەوەندی خۆی تورك دایبڕێژێتەوە، دەس��ەاڵتی سوپا و دامەزراوەكانی توركیا بەشێكی پش��ت بە ئایدیۆلۆژیای فەرمی دەوڵەت دەبەستێ، بەشێكیش پشت بە پەیوەندی س��ێ الیەنەی توركیا –ئیسرائیل- ئەمریكا دەبەستێت، بۆیە توركیا و دامەزراوەكانی توركیا ئەوانەی لەبەرەی دژ بە ئیس��المییەكان زەرەر دەبینن، بەاڵم ئەمانە تا ئێس��تا گه مه ی سیاسین و ستراتیژ نین، هەروەك گوتم س��وپا دەیەوێت پارتی دادوگەشەپێدان بەردەوام بێ لە دژایەتی ئیس��رائیل بۆ ئەوەی پش��تیوانی رۆژئاوا لە دەس��ت بدات بە

تایبەتی ئەمریكا.زۆرە، ئەفریقا و رۆژئاوا و رۆژهەاڵت لە مێژوویی دوژمنی توركیا پێویستی بە سفر كردنەوەی كێشەكان هەیە و دواین وتاری ئەحمەد داود ئۆغڵو نزیكەی لەگەڵ 200 دیپلۆماتكاری واڵتەكەی داوای كرد كە، دەبێ توركیا دیپلۆماتكارەكانی زیاتر بكات و پەیوەندیەكانی لەگەڵ دەروبەر و

دونیا پەرەپێبدات، بێگومان توركیا زیان دەبینێ.

لە ئیسرائیل بەهەمان شێوە كێشەی لەگەڵ عەرەب هەیە، كێشەی دڵنیایی سەنگەری بە بەاڵم لەگەڵ سوریا، هەیە فەلەستین و جۆالن ئیسرائیل پتەوترە پشتیوانیەكی روونتری هەیە، چونكە چ جاران ئەمریكا

لەگەڵ ئیسرائیل پەیوەندییەكانی زۆر خراپ نابێ.هەروەها ئەمریكاش زیانی لێدەبینێ، بۆیە پێموایە توركیا و ئیسرائیل و ئەمریكا زیانی لێدەبینن، لە هەموویان زیاتر ئەمریكا، دوایی ئیسرائیل، بۆ توركیاش سەنگەری و لەسەرە ئیرانی جدی هەڕەشەی چونكە

ئیسرائیل و ئەمریكا زۆر گرنگە.

ئیسرائیل-كورد: ئەم قەیران و ئاڵۆزییە بە كوێ دەگات؟ پەیوەندیەكانی تر ئاڵۆز یان چارەسەر دەگات، كوێ بە توركیا و ئیسرائیل نێوان

دەبێ؟حەسەن ئەحمەد:دەرفەت نیە ئاڵۆزتر بێ، چونكە توركیا لەئایندەیەكی لە وەربگرێ�ت نێودەوڵەتیەكان هێزە سەركردایەتی دەبێ نزیكدا زۆر ئەفغانستان و پێویستی بە چەك و تەقەمەنی نوێ و لۆجیستی زیاتر وەكالەت بە كارە ئەم هەرچەندە هەیە، ئەمریكا پێدانی گرنگی و لەدوای پرسیارە، ئەم بۆ وەاڵم ڕاسترین راستیدا لە ئەمریكاشە، بۆ ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی ساڵی داهاتوودا دەبێت، سەرەڕای ئەوەش من لەو بڕوایەدا نیم بارودۆخ خراپتر بێت، چونكە سوپای توركیا و ئیسرائیل قسەی كۆتایی دەكەن و ئەوانیش پەیوەندیەكانیان بە سیاسەتی پارتێكی ئیسالمی ناگۆڕنەوە. چونكە ئیتر خەریكە كورد و دەوڵەتانی دەوروبەر و زۆربەی الیەنەكان بێ باوەڕ دەبن لە قسە و دروشمی ئیسالمیەكانی

توركیاش. هەروەها ئەمریكاش دەرفەت نادات بارودۆخ خراپتر بێت.

دەوڵەتانی لە جیاوازتر و دیموكرات توركیایەكی ئیسرائیل-كورد: چی جیهان دیاری پێگەی خاوەن و بەهێز ئیسرائیلێكی دەوروبەری

دەگەیەنێ؟حەسەن ئەحمەد مستەفا: دوو دەوڵەتی دیموكراتین لە ناوچەكەدا، بەاڵم هەردووكیان گیرۆدەی هەندێ گرفتن، لە توركیا گرفتی كورد و هەڕەشەی و عەرەب و ئیسرائیل لە كالسیك، دەستوورێكی گرێكانی ئەم دوای بە دەوڵەتەكان فۆرمی و سیاسەت ئیسالمییەكان گرووپە

دۆخانەدا چووە.ماددی مەسرەفێكی توركیا ئەمریكان، گرنگی دۆستی هەردووكیان زۆری بە ئەمریكا دەكات و بەردەوام ئیسرائیلیش ئیحراجیەتی بۆ بەرهەم ئیتر لە جیهاندا وێنەی جوولەكان بەهۆی دەسەاڵتی بێ بەاڵم دێنێ، ئەمریكا ناچارە باری ئیسرائیل هەڵدەگڕێت و لۆبی جوولەكە لە جیهاندا

یەكەمە.

گۆڤاری ئیسرائیل-کورد ئه و تابۆیەی شكاند كە بە ناحەق دروست كرابوو


ئیسرائیل-كورد:پێتانوایە كورد كەڵك لەم ئاڵۆزییە وەربگرێت كە لە نێوان ئیسرائیل و توركیادا دروست بووە؟

یان گونجاو بارودۆخی سەدان و دەیان مستەفا: ئەحمەد حەسەن گونجاوتر پەیوەست بەم كارەكتەرانەوەیە كە سیاسەت بۆ كورد دەكەن، كورد نەیتوانیوە ئەمە بكات. دەمڕاستی كورد ئەحمەد دەنیز بێت، لە

كوێ سیاسەتت بۆ بكات، دەبێ هەر لە دوای رووداوەكان بیت.پێویستی بە لێزانین هەیە، بێ گومان ئەگەر ئیسرائیل هێز بە توركیا

نەدات، ئەوا كار دەكاتە سەر سەرجەم هاوكێشەكانی ناوخۆی توركیا چونكە، هێزی دەوڵەت كەم دەبێتەوە.

بەاڵم لەكاتێكدا ئیسرائیل لە رووی جوگرافی دوورە و هەڵچوونەكانیشی من نییە، بەهێزی فۆرمولەی رووی سیاسییەوە لە كوردیش و كاتین

پێموایە ئەم دەرفەتانە لە دەست دەدرێن.

–كورد ئیسرائیل پەیوەندی بكەم پرسیار ئەگەر ئیسرائیل-كورد: چۆن دەبینرێ لە ئێستا و داهاتوودا ؟

حەسەن ئەحمەد:ئیسرائیل پەیوەندی لەگەڵ میسر و ئوردن و سعودیە و زۆربەی واڵتە عەرەبییەكان هەیە، لە پەیوەندی كێشەدار دایە لەسەر بەرزایەكانی جۆالن لەگەڵ سوریا واتە دەوڵەتە عەرەبییەكان دوو جۆرن، لەگەڵدا هەیە، بەشێكیشیان لە رێگەی گرفتەوە پەیوەندی بەشێكیان

لەرێگەی دۆستایەتیەوە.و موسڵمان خەڵكی ئێمە خەڵكی زۆربەی نەیبێ؟ كورد بۆ ئەی مەسیحی و یەزیدی و ئاینی دیكەش هەن، خۆ ئیسرائیلەكان بۆ الیەنی

ئایینی نابنە كۆسپ.ئەگەریش لەبەر عەرەب بێ، ئەوا یەكجار بێ واتا و نالۆجیكیە، خۆ ئەگەر دەسەاڵتی كوردیش پەیوەندی لەگەڵ ئیسرائیل دروست نەكات، هیچ هێزێك نییە، ڕێگە لە رۆژنامەگەر و رێكخراوەكانی نا حكومی بگرێت، پەیوەندیەكی مەرجێك بە ئیسرائیل، لەگەڵ پەیوەندی بەپێچەوانەوە گران بێت، سوك و هەرزان نەبێ كاریگەری لەسەر ئەمریكاش دەبێت،

چونكە ئیسرائیل لە ناو ئەمریكاش بەهێزە.

ئیسرائیل-كورد: لە كوردستان گۆڤاری ئیسرائیل-كورد، دەردەچێت و باڵودەكرێتەوە، ئەم هەنگاوە چۆن سەیر دەكەن؟

حەسەن ئەحمەد مستەفا: ئەم كارە زیاتر لە توانای نوسین و چامەنی پێویستی بە جورئەت هەبوو، داود باغستانی ناترسێت و كاری خۆی

دەكات. النی كەم تابۆكەی شكاند كە بەناحەق دروست كرابوو.

ئیسرائیل-كورد: داهاتووی پەیوەندی نێوان حكومەتی كوردستان و دەوڵەتی ئیسرائیل چۆن دەبینی؟

ئیسرائیل پەیوەست، و پەیوەندی كورد ئەحمەد مستەفا: حەسەن بەشێوەی دەسەاڵتە لە بەغدا و هەروەها جۆری پەیوەندی ئێمە و بەغدا هێدی ڕسمییەوە نا لە شت هەندێ راستیدا لە ئەمڕۆ بەاڵم دەبێت، بێ بكەیت شت زۆر دەتوانیت تۆ دەچن، بوون رسمی بەرەو هێدی نموونە چەسپاندنی بۆ بدەیت، ئەنجامی نێوەندی رەسمیدا لە ئەوەی ئااڵی كوردستان، روتبەی سەربازی و زۆر شتی تر، مەرج نییە مرۆڤ بارودۆخ لە خۆی گەورە بكات، هێدی هێدی دەكرێ�ت هەنگاوەكان بنرێن

تا دەبنە ئەمڕی واقع.

سوپای توركیا و ئیسرائیل قسەی “كۆتایی دەكەن و ئەوانیش

پەیوەندیەكانیان بە سیاسەتی پارتێكی ئیسالمی ناگۆڕنەوە


یەكەم جوولەكەی كورد كە بۆ پۆستی سەرەك وەزیران كاندید كرا

ئیسحاق مۆردخای )یتژاك مۆردكای(

ئا: كۆژین ئه حمه د

وه بو

کدای

له ان

ستورد

ی کوور

اشه ب

19 ل44

ڵیسا

ی دخا

مۆر

ئیسحاق لە مارسی 1996 چووە ڕیزەكانی حیزبی لیكود كە یەكێك لە حیزبە دیارەكانی ئیسرائیلە و یارمەتی بنیامین ناتانیاهۆی دا لە بردنەوەی 14یەمین هەڵبژاردنی پارلەمانی ئیسرائیل


و هەناسەسارد كوردستانێكی لە كە كەسانەی ئەو زۆرن پەڕاوێزخراودا لەدایك بوون و دواتر چ لە كوردستان و چ لە دەرەوە بوونەتە چرایەكی گەش كە توانیویانە شەوەزەنگی ئەو كۆمەڵگەیەی درێژ ماوەیەكی بۆ كە بكەنەوە ڕووناك بە چەشنێك دەژین تێیدا تروسكایی و شوعلەیان بمێنێت. لە هەمان كاتیشدا ببنە نیشانە و سیمبوڵی لەخۆبردووی و پاكیی گەلی كورد لە هەر كارێك كە پێی

بسپێردرێت.سەركردە ئاشنای نەوەكانمان ئەوەندەی گرانم داخی بەاڵم دەگاتە هەتا ڕاگەیاندنەوە ڕێگەی لە هەر دەكرێن، بیانییەكان كورد پیاوانی كەڵە باسی ئەوە هێندەی نیو خوێندن، پرۆگرامی هەروەك بكات، زیاد بۆیان نەوەكانمان هەتا خۆشەویستی ناكرێت كە دەژین ئیسرائیل لە كورد هەزار 250 لە زیاتر دەزانین هەموو دۆستانە مرۆڤ داستانی چەندین خاوەن هەریەكەیان من ڕای بە و مەردایەتییە كە نەك چەند الپەڕەی ڕۆژنامە و گۆڤارێك، بەڵكو شایەنی چەندین فیلمی دۆكیۆمێنتارین ئینجا هەقی لە خۆبردووییان دەدرێتەوە كەچی هەتا ئێستا ئەوە بۆ ماوەی زیاتر لە 18 ساڵە كە لە كوردانی ئاشكرا باس ئازادین هیچ كات بە شێوەیەكی ڕوون و لە گۆڤاری »ئیسرائیل-كورد« كە تەمەنی ئیسرائیل نەكراوە جگە

لێكردن هەر تەنگ و چەڵەمە و هەڕەشە ناگاتە ساڵێك سەرەڕای بەردەوامەو زیاتر داكۆكی لە بەرهەم هێنانی پەیوەندییەكی پتەو و بەهێزی نێوان كورد و ئیسرائیل دەدات، لە بابەتەكە دوور ناكەوینەوە

و ئاشنای ئیسحاق مۆردخایتان دەكەم.ئیسحاق مۆردخای 22ی نۆڤەمبەری 1944 لە باشووری كوردستانی لە دایك بووە لە ناو خانەوادەی ئایینی تەبەرییەكاندا گەورە بووە، زۆربەی ئیسرائیل دەوڵەتی دامەزراندنی پاش دیارە هەروەك ئیسرائیل كۆچیان كرد كە خانەوادەی بەرەو جوولەكەكانی جیهان ئیسرائیل بەرەو 1949 ساڵی و لەوان بوون بەشێك مۆردخایش كۆچیان كرد. ساڵی 1962 چووە ریزەكانی هێزی بەرگریی ئیسرائیلی دواتر خۆبەخشانە چووە ئەندازیاریی، فەیلەقی لە بووە سەرباز و فەرماندەی هێزی پەڕەشوت لە ساڵی 1973 كە فەرماندەی بەتالیۆنی پەڕەشوت بووە بە هۆی ئازایەتیی لە جەنگی كێڵگەی چینیەكان لە سینا، مەدالیای ئازایەتی پبەخشرا، لە جەنگی لوبناندا بۆ پۆستی سەرۆكی لیوای پەڕەشوتەوانی دەستنیشان كرا، ئەپڕێلی 1984 دوو ڕفاندبوو پاسێكیان ئەشدوود نزیك لە كە فەڵەستینی تیرۆرستی بە زیندوویی دەستگیر كران دواتر بە مردویی ڕەوانەی نەخۆشخانە كوشتنیاندا لە دەستی مۆردخای كە دەكرا ئەوە گومانی كران،

ڵدانڕا

ژه ک

ه ڵێۆم

و ک نا

له ای

ردخمۆ


هەبێت، بەاڵم لە ڕێگەی دادگای سەربازییەوە ڕزگاری بوو، لە ساڵی سەركردایەتیی هۆی بە سپێردرا، پی گشتی ڕائیدی پلەی 1986سیانی بە سەركردەی باكوور، و ناوەند باشوور، هەرێمی هەرسی

ناوزەند دەكرا.لە سەروبەندی یەكەمین سەرهەڵدان و هێرش بۆ سەر ئیسرائیل لە الیەن فەڵەستینییەكانەوە لە دیسەمبەری 1987 مۆردخای وەك بەكارهێنانی تەواوی ڕێگەكان لە دانرا باشوور سەركردەی هەرێمی باكوور ڕاوەستانی خوێنڕێژی، وەك سەركردەی بۆ دامركاندنەوە و ئۆپەراسیۆنەكانی بەرپرسیاری و تەمووزی 1993 سەركردایەتی لە بۆ گورزوەشاندن لە تیرۆرستانی لوبنان گرتە ئەستۆ. لە ئۆكتۆبەری 1994 پاش 33 ساڵ خزمەت لە ڕیزەكانی هێزی بەرگریی ئیسرائیلدا، بە پلەی ڕائیدی گشتی خانەنشین كرا لەگەڵ كۆمەڵێك لە مەدالیای

ئازایەتی و لە خوبردوویی كە دەكرێت ڕەچاویان بكەین.ئیسحاق لە مارسی 1996 چووە ڕیزەكانی حیزبی لیكود كە یەكێك لە حیزبە دیارەكانی ئیسرائیلە و یارمەتی بنیامین ناتانیاهۆی دا لە بردنەوەی 14یەمین هەڵبژاردنی پارلەمانی ئیسرائیل و دواتر ناتانیاهۆ هەڵبژاردنی بردەوە و مۆردخای پۆستی وەزیری بەرگریی پێ سپێردرا. شایەنی باسە مۆردخای یەكێك لە كەسە خاوەن جەماوەرییەكانی ناو حكوومەتەكەی ناتانیاهۆیە كە بووە هۆی بینینی ڕۆڵێكی ئەرێنی لە

بەرەو پێشچونی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ فەڵەستینیەكان .سیاسی، فیكرەی و ئایدۆلۆژی درزی بوونی هۆی بە دواتر لەگەڵ دانوستان پرسی بە سەبارەت ناتانیاهۆدا لەگەڵ مۆردخای فەڵەستینیەكان و لەگەڵ نەمانی متمانە لە نێوانیاندا، پرسەكە بەرەو كار لە دەستی مۆردخای كە ئەوەی گەیشتە و رۆیشت هەڵدێر كێشایەوە و لە حیزبەكەی ناتانیاهۆ نەما و لەگەڵ چەند ناودارێكی ناو كایەی سیاسی ئیسرائیلدا بكەوێتە وتووێژ و دانوستان سەبارەت بە چوونە ڕیزەكانی حیزبی سەنتەری ئیسرائیلی كە ئەوانیش )ئامۆن لە داواتر كە بوون میللۆ( رۆنی وە مێریدۆر دان شاهاك، لیپكین ئێوارەی 23ی جانیوەری 1999 لە پاش پرێس كۆنفرانسی ناتانیاهۆ كە تێیدا مۆردخای بە نادڵسۆز و كەمتەرخەم لە قەڵەم دا، مۆردخای ئەو كاندیدای بووە و بەخشرا پێ سەرۆكایەتیی حیزبی سەنتەری پێچەوانەی بە مۆردخای وەزیران، سەرۆك پۆستی بۆ قەوارەیە و پەروەر دابونەریت پیاوێكی سەنتەر، پارتی تری سەركردەكانی زۆرینەی بردنەوەی چانسی سەنتەر پارتی بەاڵم بوو، مەزهەبدار دەنگەكانی نەبوو و پارتەكە بەشداری لەگەڵ حكومەتە كرێكارییەكەی پی گواستنەوەی وەزیری پۆستی مۆردخای و كرد باراكدا ئیهۆد

سپێردرا.

پۆستی بۆ كە دادەنرێت كورد جوولەكەی یەكەم بە مۆردخای لە لە خۆیدا گوزارشت سەرەك وەزیران كاندید كرا بێت كە خۆی هێندە توانیویەتی كە دەكات مۆردخای لێهاتوویی و جەربەزەیی لێرەوە من پۆستە ئەو كاندیدی بكرێتە كە بكات پەیدا متمانە بەم دواڕۆژمان و ئێستا نەوەی كە نییە خۆی جێی ئایا دەپرسم ناودارە بناسێنین؟ هەر هیچ نەبێت چاو لە لەخۆ بردوویی و بوونی دیدێك بۆ داهاتووی مەسەلە و چەمكەكان وەك مۆردخای بكەین كە توانی بەم شێوەیە كەشێك ساز بكات كە بە خاوەن ستایلی جیاواز لە سەركردایەتی كردندا ناوزەند بكرێت ئایا ئەمە ئەو هەستەمان ال دروست ناكات كە مۆردخای و نمونەی مۆردخای ئاساكانی ئیسرائیل

جێی شانازی ئەم گەلەن؟ شایەنی باسە وەرگرتنی تەواوی ئەو پۆستانە بەبێ بوونی بڕوانامەی بەرز نابێت، مۆردخای لە كۆلێژی سەربازیی بەریتانیا لە كامبرلی و كۆلێژی هێزی بەرگریی ئیسرائیل خوێندنی تەواو كردووە و بڕوانامەی بەكالۆریۆسی لە مێژوو لە زانكۆی تەلئەڤیب و بڕوانامەی ماستەری زانستە ڕامیارییەكانی لە زانكۆی حەیفا بەدەست هێناوە هەرچەندە یاسای لە زانكۆی باڕلیان خوێند، بەاڵم بەهۆی بوونی بە سەركردەی

سەربازیی هەرێمی باكوور، تەواوی نەكرد.لە كۆتاییدا ڕووی وتەكانم لە گەلەكەم لەم هەرێمە بەناحەزدەورەدراوە دەكەم و دەپرسم هەتاكەی ئێمە دروستكردنی پەیوەندییەكی بەتین و دابنێین هێڵی سوور بە كوردانی جوولەكەدا و ئیسرائیل لەگەڵ نكۆڵی لێ بكەین لە كاتێكدا ئەوان بەشێكن لە ئێمە بەشێك بوون لە شارستانییەتمان لە ڕابردوودا بۆچی ئێمە پێمان شەرم و نەنگی بێت لەگەڵ نەتەوەی خۆمان هەماهەنگی بكەین كە دڵنیام ئەوان چەندان نموونەی وەك مۆردخایان هەیە كە دەتوانین سوود لە ئەزموونیان وەربگرین بۆ فەراهەم كردنی هەر شتێك كە بمانكاتە سیمبوڵێكی قەشەنگ لە ناوچەكەدا كە زیاتر لە سەربەخۆیمان نزیك بكاتەوە پێم وا نییە هیچ تاكێكی بی پەروای ئەم كۆمەڵگە بی نازەم هەبی كە خەو بە بوونی كوردستانێكی ئازادەوە نەبینی، ئیدی بەسە با لە مێژوودا شتێك بنەخشێنین نەوەكانمان بە بێبەرهەم ناومان نەبەن پێم وایە پەیوەندی نوسینگەیەكی خوڵقاندنی لە كردن دەستوبرد هەرچی یاخود بونی لۆبیەكی بەهێز دا بكەین هێشتا هەركەمە چونكە بوونی لۆبیەكی كارا دەستی ڕەشی ناحەزان و تێوەگالن لە كوردستانەكەمدا كەم دەكاتەوە بە ڕێژەیەك ئیدی دەتوانین هەرچی لە قازانجی ئەم

گەلەم بێ، بێ سڵكردن كاری بۆ بكەین.


ئەو ڕۆژهەاڵتناسانەی سەریان لە كوردستان داوە، چەند ئامانجێكی جۆراوجۆریان هەبووە، چەند هۆیەكی بنچینەیی هەن كە ئەم گەڕاڵ سەفەرانەی ئەم مەڵبەندی كردۆتە كوردستانیان ڕۆژهەاڵتناسانە، و

خۆیان، لەوانە: ستراتیژیی دینیی مەڵبەندی كوردستان.كوردستان بێشكەی دین و دینزاكانی جیهانە. كورد ئەگەر لە باری ئەتنیكەوە نەژادێكی سەربەخۆی هەبێ، لە باری دینەوە، سەر بە دین

و دینزا و مەزهەبی جۆراوجۆر بووە:ژاكۆبی و و مانەوی، جوولەكە، مەسیحی )نەستۆری زەردەشتی، ئەهلی وسوننی(، )شیعە موسڵمان ئێزیدی، ئاشووری(، و كلدانی حەق....هتد.رێبەر و سەرانی هەر دینێك ویستوویانە خەڵكی كورد بۆ الی خۆیان رابكێشن، یان بەالی كەمەوە بێن كوردستان بكەنە مەیدانی

پەرە پێسەندنی ئەو دین و مەزهەبە دیاریكراوەی خۆیان.كورد لە باری دینەوە، سەر بە دین ودینزا و مەزهەبی جۆراوجۆر بووە: موسڵمان)شیعە یەزیدی، مانەوی، جوولەكە، مەسیحی، زەردەشتی، و بابەت دینزایانە و دین لەم یەكێك هەر حەق. ئەهلی وسوننی(،

كەرەستەی لێكۆڵینەوەی كوردناسێك بووە.كەواتە، هەبوونی دینی یەهوودی و خەڵكی جوولەكە لە كوردستاندا یەكێك بووە لە هۆكاری سەردانەكانی رۆژهەالتناسەكان بۆ ئەوەی لێیان

بكۆڵنەوە و ڕاستی و زانیاریمان لە بارەی ئەوانەوە پێ ببەخشن.دەستەیەكی )Missionnaires( مەسیحییەكان موژدەگارە كوردناسە رۆژئاواییەكانن كە بۆ مەبەستی لێكۆڵینەوەی دینی مەسیح

و باڵوكردنەوەی لە كوردستاندا هاتوونەتە كوردستان.ئەمەش لە نێوان سەدەی 12 و 13یەمەوە دەستی پێكردووە.

)پێش ئەورووپی جوگرافیاناسی یەكەمین شالیان، ژیرار ڕای بە ماركۆ پۆڵۆ( كە هاتبێتە كوردستان، جوولەكەیەكی ئیسپانی بووە بە ناوی بنیامێن دو توودێل )B.DE TUDELE( كە لە ماوی سااڵنی 1163-1173دا لە رۆژهەاڵت )لە ناوچەكانی فەلەستین تا كوردستانی Sefer ha- ئێران( ماوەتەوە و سەفەرنامەكەی خۆی بە ناونیشانی

masaot shel Rabbi Benjamin(( نووسیوەتەوە. بووە، ئیسپانیا باكووری توودێلی خەڵكی توودێل دو بنیامێن بە »خاچپەرستەكان« نێوان لە دەبینی مێزۆپۆتامیا دەگاتە كاتی لەشكری بە دژی ئۆكۆست( شێردڵ-فیلیپ )ڕیچارد سەركردایەتیی ئیسالم بە سەركردایەتیی سەالح الدین االیوبی( هەیە، جوولەكەكانیش لە فەلەستینەوە، لە ئەنجامی ئەم شەڕەی ئیسالم و مەسیحیان، ماڵوێران،

غار دەدەنە واڵتی مێزۆپۆتامیای ژێر فەرمانڕەوای سەلجووقییەكان.سەردەمەدا لەو كە دەكات باس بۆ ئەوەمان تووێل دوو بنیامێن رێبەرایەتیی بە هەبووە، ئارادا لە جوولەكە سیاسی بزوتنەوەیەكی david alroy( جوولەكەیەكی كوردستان بە ناوی )داڤید ئەلرۆی)كە لە پایتەختی میرنشینی بادینان، لە شاری ئامێدی لە دایكبووە.( داڤید ئەلرۆی شاری ئامێدیی كردبوو، پێگەی ئەم بزووتنەوەیەی خۆی و پەیوەندی زۆر پتەویشی لەگەڵ كوردەكاندا هەبوو، تەنانەت چەكدارە

كوردە یەزیدییەكان پشتیوانیشیان دەكرد.

ڕۆژهەاڵتناسی و جوولەكەكانی

كوردستاننووسینی: فەرهاد پیرباڵ

هه موو ژماره یه ک دکتۆر فه رهاد پیرباڵ بۆ »ئیسرائیل-کورد« ده نووسێت


ئەو سەفەرنامەیە كراوەتە عەرەبی و بە فراوانی باسی ئەو مەسەلەیە دەكات.

Yehuda al-harizi دوای ئەم، شاعیرێكی جوولەكەی ئیسپانیلە سااڵنی 1190دا، سەر لە مەڵبەندی هەولێر دەدات و لە كتێبەكەی لە 1883 لە كە )Meqamat )مەقامات نیشانی ناو بە خۆیدا هەموو ناوی و دەكات كوردستان باسی چاپكراوە Gottingenهەولێر لە سەردەمەدا لەو كە دەهێنیت شەخسیاتانەش و شاعیر

ژیاون. 1846 )لە Rabbi David D Beth Hillel داڤید رابی بەرەو لە 1824 سەفەرەیكی لێتوانیایە، مردووە(خەڵكی كەلكەتا لە لە Madras مەدارس شاری لە 1832 لە و كردووە كوردستان The travels ناونیشانی بە خۆی سەفەرنامەكەی هیندستان of rabbi david d beth hille form Jerusalemچاپ through Arabia، koordistan to madrasكردووە و تێیدا باسی سەرتاپای دین و دینزاكانی هەموو كوردستان دەكات، بەتایبەت ئەهلی حەق و جوولەكە و یەزیدی.هەروەها ئاماژە بەوە دەدات كە سیناگۆگەكانی دیاربەكر دەسنووسی هەشت سەد ساڵ جوولەكەكانی كە ئەوەیه نیشانەی ئەمەش هەبووە، لەال پێشتریان كوردستان )سیناگۆگەكان( چەنێك كولتوور و مێژووی كوردستانیان

لەال گرنگ و شیرین بووە.شایانی باسە، لە ساڵی )1492( پەنابەرە جوولەكە ئیسپانییەكان كاتێ كۆچیان كرد بەرەو توركیا، دەزگای چاپیان لەگەڵ خۆیان بردە توركیا، سوڵتانی عوسمانی مۆڵەتی چاپی كتێبی پێیان دا، بەاڵم بە مەرجێك كتێبەكان بە ئەلف و بێی عەرەبی نەنووسرێن. دواتریش ئەم مۆڵەتە بە كەمینە مەسیحییەكانیش درا، هەتا سەدەی هەژدەهەم لە سەرانسەری حوكمڕانیی عوسمانیدا كتێب بە خەتی عیبری، یۆنانی، نەك چاپدەكرا..بەاڵم التینی جاریش هەندێك و سریانی ئەرمەنی، لێ كەڵكیان موسڵمانەكان و عوسمانی كە عەرەبیەی خەتە بەو

وەردەگرت.كەواتە هۆی ئەوەی كە نووسین بە عیبری و نووسینەوەی ئەدەبی كوردی و مێژووی كورد لەو سەردەمە كۆنانەدا بۆیە بە عیبری بووە چونكە كتێب چاپكردن بە زمانی كوردی لەالیەن دەوڵەتی عوسمانیەوە

قەدەغەكرابوو.چاوەڕوان دەكرێ، ئەرشیف و بەڵگەنامەیەكی زۆر لە بارەی كوردستان ئەرشیفخانەكانی لە عیبری، ئەلفابێی بە و كوردی زمانی بە یان ڕۆژهەاڵتدا هێشتا پارێزراوبن و پێویستە كاریان لەسەر بكرێت و ساغ

بكرێنەوە.شایانی باسە، د.نەجاتی عبداللە لە كتێبی )بیبلیۆگرافیای كوردناسی، كورد و كوردستان لەسەرچاوە ئینگلیزییەكاندا(لە الپەڕەی 236تا244، هەروەها لە كتێبێكی دیكەش، بەناونیشانی )بیبلیۆگرافیای كوردناسی، كورد و كوردستان لە سەرچاوە فەڕەنسییەكاندا( لە الپەڕەی )287( تا ) 290(، كە هەر دووكیان لە ساڵی )2009( لە الیەن ئەكادیمیای

لەو زۆر ژمارەیەكی باسی بەفراوانی چاپكراون، هەولێر لە كوردی ڕۆژهەاڵتناس و سەفەرنامە و كوردناسە ئەورووپاییانە دەكات كە لە جوولەكەكانی كوردستانیان كۆڵیوەتەوە و لە كولتووری یەهوودییەكان

و دینی جوولەكەیان تۆژیوەتەوە لە ناو كورداندا.

ژێدەر: GERARD CHALIAND et J.P.RAGEAU:Atlasde la decouverte du monde، ed.Fayard، Par-

.42-41.p ،1983:is Joyce de WANGEN-BLAU:Les juifs du Kurdistan، in Bulletin de l Association Des Anciens Eleves، INALCI، Paris:Fevrier

.20.28.p.1986بێرنارد لویس: بەریەككەوتنی كولتوورەكان و:یاسین حاجی زادە،

دەزگای موكریانی، هەولێر:2008 ،12 مجلد االسالمیە، المعارف دائرە البستانێ: افرام 54:فواد

بیروت:1977.ل 19.

لێره و

ی هشار

له ل

جیه ع

ی ته ک

گه ڕله

که وله

جوی

ێکماڵ


ئۆد میرالند:ئیسرائیلییەكان دەڵێن دەوڵەتی كوردی تەنیا كلیلی

سەقامگیریی ئاشتییە لە رۆژهەاڵتی ناوەڕاستداهه ڤپه یڤین: ناسر قادرپوور

ئیسرائیلیەكان بڕوایان وایە كە كورد دەبێ دەوڵەتی

سەربەخۆی هەبێت، ئەوان بە وردی چاوەدێری کێشه ی كورد دەكەن و لە كه ناڵی جۆراوجۆره وه هاوكاری و دوستایەتییان بەردەوامە


“ ئیسرائیل-كورد: بە كورتی خۆت بە خوێنەرانی ئێمە بناسێنە؟ئۆد میرالند : من ناوم ئۆد میرالندە. من لە ستاوانگەر دەژیم. هەروەها وەك مامۆستا كار دەكەم. بۆ ماوەی نزیكەی 30 ساڵە بە وردی لەسەر بۆ خەلكی خۆم كێشەیە ئەم لە شیكردنەوەی و ئیسرائیل كێشەی ئیش دەكەم. من جوولەكە نیم، من مەسیحیم، بەاڵم مەسیحییەت زۆر وەك یەهوودییەت دەچێت و هەروەها شایەنی پشتگیرییە چونكە ئەو واڵتێكی دیموكراتە و واڵتێكی دادپەروەرە و كاریگەری پوزیتیڤی لە سەر زانست و پێشكەوتنی تێكنۆلۆژی لە سەرتاسەری دنێا دا هەێە.

ئەگەر بێستوە، كوردستان ناوی ئیستا تا ئایا ئیسرائیل-كورد: بەڵی، چۆن بۆمان باس بكە؟

ئۆد میرالند : ئەمن ساالنیكی زۆرە لەگەڵ كێشەی كوردو خەباتی ئەو گەلە ئاشنام و عەالقەم پێی هەێە. من هەمیشە بە كەم ڕەنگدانەو بۆمن نەرویجدا میدیای ناو لە كورد كێشەی دەنگدانەوەی كەم و گرنگ بوو. من دەزانم هێندێك لە كوردەكان هیوای دەوڵەتێكی كوردی دەخوازن بەتایبەت لەو شوێنانەی كە كوردی لێ هەێە، هەم لە توركیە

ئێراق و ئێران وسوریا، من هەروەها دەزانم كە كوردەكان لە باكووری-عێراق نیوە دەوڵەتێكی سەربەخۆێان هەێە. بۆچوونه کانی من لە سەر لە دەتوانرێ وەرگرتووە( ئیسرائیلیەكانم لە )ئەمن مەسائیالنە ئەو ناو ئەو دوو بابەتانەێ خوارەوە پەێدا بكردرێ. ئیسرائیلیەكان بروایان ئاشتی دەنا هەبێ، بەخۆیان سەر وڵەتی دە دەبێ كورد كە وایە لەوناوچیە سەقامگیر نابێت، ئەوان بەوردی چاوەدێری مەسەلەی كورد دەكەن و لە كانالی جۆراوجۆردا هاوكارو دوستایەتی خۆیان بەردەوامە.واتە رۆانگەی ئیسرائیلیەكان )واڵتی كوردەكان بدەنەوە( بەوردی لەم

ئادرسەی خۆارە وە دا لەسەر كورد نوسراوە.

ئەوە گرینگه كە كوردەكان دەێانەوێ ئیسرائیل وەك نموونە بۆ خۆێان لە

داهاتوودا بەكار بهێنن

تکا

ده ی

شت ئا

بۆکار

ج روی

نه ه

M لIF

F وی

خراێک

ی رڕاو

ووڵس

هه د

رالنمی

ۆد ئ


ئێران بۆنمونە زۆرە، دووژمنیان ئیسرائیل كوردو ئیسرائیل-كورد: بۆچوونی ئێوە چیێە؟

كامایەتیێە و نەتەوەییەكان كەمایەتیێە هەموو : میرالند ئۆد دینیێەكان لە دنێایی عەڕەبدا كەم تا كوورت چەوساونەتەوە. النیكەم بۆ ماوەی كاتیش بووبیت.ئەو نموویە لە ئێرانیش هەێە. هەربۆێەش هاوكاری لە مابەینی كەماێەتیەكان دا شتێكی چاوەڕوان كراوە. ئەو كە ئەوەی لەبەر ئەوەش نیێە ئاسان ئیسرائیل شتێكی بۆ شێوەێە حاڵەتێكدا هەر لە بەاڵم نیێە كوردستان لەگەڵ سنووری ئیسرائیل كوردەكانی و ئیسرائیل دۆستانی چوارچێوەی لە لە هاوكارییە ئەو

دانیشتووی ڕۆژئاوادا ئاسانترە.

ئیسرائیل-كورد: رەوەشی لۆبیی ئیسرائیل لە نەرویج چۆنە، لەگەڵ جەنگی پاش لە درێژیان و دوور مێژوویەكی جوولەكەكان ئەوەدا

دووەمی جیهانییەوە هەیە؟

كە بەوشێویەی نەرویج لە ئیسرائیل دۆستەكانی میرالند: ئۆد پیویستە لە ئاستی كاركردن و دانانی كاریگەریی لەسەر سیاسەتەكانی نەرویج و هەروەها میدیای ئەو واڵتە زۆر چاالك نین. جوولەكە لێرە زۆر لە دەربڕینی بیر و بڕوای خۆیان دەترسن. ئەوان لە قۆناخێكی دیكەی چاودێری و گوشاری سیاسیی لەسەریان لە ناوخۆی ئەو واڵتەدا

دەترسن.

رۆژهەاڵتی لە گەورەمان نەتەویی كێشەی دوو ئیسرائیل-كورد: ناوەڕاستدا هەیە، كورد و ئیسرائیل، زۆر لە واڵتانی ناوچەكەش دان

بەو دوو گەلەدا نانین، ڕای ئێوە چییە؟ئۆد میرالند: ئەو رێكخراوە ئیسرائیلییەی كار بۆ ئاشتی دەكات و من تێیدا هەڵسوورێنەرم، زۆر جار لەگەڵ پەرلەمانی نەرویج و دەوڵەت و الیەنەكانی دیكە دانیشتووە، بەشێكیش لە الیەنەكان بابەتەكانی ئێمە

لەسەر ماڵپەڕی )www.miff.no(دا دەخوێننەوە.نە ژیاوەن، واڵتیدا بێ و دیاسپۆرا لە ساڵ سەدان جوولەكەكان عەڕەبەكان و نە ئەوروپییەكان نەیانویستووە دان بە مافەكانیاندا بنێن، هاتە ئیسرائیل دەوڵەتی دامەزراندنی هەلی كە 1948 ساڵی بەاڵم شەش كە بوو هۆلۆكۆستەوە كارەساتی هۆی بە زیاتر كە گۆڕێ میلیۆن جوولەكە گیانیان لە دەست دا، بیر و رای دنیا لەسەر كێشەی دەوڵەتی كە بوون جوولەكەكان ئەوە بوو. نەرمتر جوولەكەكان نێودەوڵەتەكان رێكخراوە ئەوەی سەرەڕای دامەزراند ئیسرائیلیان پشتیوانیشیان لێ كردن. لەو كاتەوە تا ئێستا جوولەكەكان بۆ خۆیان خەباتیان بۆ سەربەستی خۆیان كردووە، بەاڵم دەوڵەتە بچكۆالنەكەیان ئیعتیباری پەیدا كرد. سەرەڕای ئەوەی كە ئیسرائیل توانی لە شەڕی

نێو لە ئاوەدانییەوە رووی لە بكات، لە خۆی بەرگریی جۆراوجۆردا جیهانە. واڵتی حەوتەمین و بیست نەتەوەیەكگرتووەكاندا لیستی ئیسرائیلییەكان لە زۆربەی خەڵكی واڵتانی دیكە باشتر دەژین. هیوادارم دەوڵەتێكی و بهێنن بەدەست خۆیان ئازادیی ڕۆژێك كوردەكانیش

دیموكرات دابمەزرێنن.

بەخۆی سەر واڵتێكی كە ئەویە ئارەزووی كورد ئیسرائیل-كورد: هەبێت، تۆ ڕات چییە؟

ئۆد میرالند : پێشتریش وەاڵمم دایەوە.من پێم وایە ئەو خەڵكەی زۆر چەوسێندراونەتەوە، دەبێ زۆر و دراوسێكانیان جیاوازن لە زۆر

دەوڵەتێكیان هەبێت كە تێیدا بتوانن بە ئازادیی بژین.

ئیسرائیل-كورد: هەموو واڵتانی خۆرهەالتی ناوەڕاست دۆژمنایەتیی باشووری لە چی؟ بۆ دەكەن، ئێسرائیل و كورد نێوان پەیوەندیی دەكەن، دۆستایەتییە ئەو پتەوكردنی بۆ كار كەسانێك كوردستان

بەاڵم لە هەندێك الیەنەوە هەڕەشەیان لێ دەكرێت، تۆ رات چییە؟ و جوولەكەكان مافی بە دان عەرەبەكا كاتێك : میرالند ئۆد هاوكارییان پێكەوە میللەتە دوو ئەو ناشیانەوێ نانێن، كوردەكاندا

هەبێت، ئەوە گرینگە كە كەمایەتییەكان دەبێ پشتی یەكتری بگرن.

ئیسرائیل-كورد: بە بروای تۆ ئەو كەسانەی لە كوردستان هەوڵی دەتوانن چۆن دەدەن، ئێسرائێل و كورد دوستایەتیی پتەوكردنی

پەیوەندییەكانیان لەگەڵ لۆبیی ئێسرائێل لە نەرویج پتەوتر بكەن؟مەسەلەی بۆ كار كە ئێمە هاوكاریی نازانم من : میرالند ئۆد ئیسرائیل دەكەین لەگەڵ ئەوان كە كار بۆ كورد دەكەن دەبێ چەندە نزیك بێت، بەاڵم فاكتەرێكی گرینگ، دۆستایەتیی توركیا و ئیسرائیلە. ئیسرائیل دەیەوێ دۆستایەتیی خۆی لەگەڵ توركیا كە گرینگترین واڵتی ئیسالمیی ناوچەكەیە بپارێزێت. ئەوە بووەتە هۆی ئەوەی كە ئیسرائیل زۆر جار نەتوانێت پشتیوانیی تەواوی خۆی بۆ كورد دەرببڕێت، بەاڵم

هیوادارم خاڵە هاوبەشەكان بەرەبەرە بەرینتر و زیاتر بن.

ئیسرائیل-كورد: لە كۆتاییدا ئەگەر قسەیەكت هەبێت. ئۆد میرالند: ئەوە زۆر باشە كە كوردێكی زۆر دەێانەوێ ئیسرائیل وەك نموونە بۆ خۆێان بەكار بهێنن. ئیسرائیل لە جوولەكە لە واڵتانی جیاوازەوە پێك هاتووە. زۆریان لە ژێر گوشار و ئەشكەنجەدا بوون، بەاڵم توانیان دەوڵەتێكی بەتوانا لە ئیسرائیل دروست بكەن. ئەگەر هەموو دراوسێیەكانی ئیسرائیل بتوانن لە جیاتی دوژمنایەتی، هاوكاری هەڵبژێرن، ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست ئاشتی و پێشكەوتنی زێاتر بە خۆوە لەگەڵ بەهێز پەیوەندییەكی بتوانن كوردەكان هیوادارم دەبینێت.

ئیسرائیل و واڵتانی دراوسێیان دروست بكەن.


ئامادەكردنی: یاسین كەریم

تیۆدۆر هرتزل، باوکی روحیی ده وڵه تی ئیسرائیل

1904-1860

)باوكی رۆحیی دەوڵەتی ئیسرائیل(، ئەمە ئەو ناوەیە كە زۆربەی جوولەكەكان پێیان خۆشە لەو مرۆڤەی بنێن كە ناوە راستییەكەی خۆی )تیۆدۆر هرتزل(ە، ئەو كەسایەتییە رزگاریخوازی بزاڤی دامەزرێنەری بە جوولەكە ناودارەی ئیسرائیل دادەنرێت، چونكە توانی هەموو تواناكانی گەلی بۆ سەرمایەگوزاری دامەزراوەی خانەی بخاتە جوولەكە لەماوەی زیاتر خزمەتی گەلەكەی خۆی. گەلی جوولەكە ئاوارەیی و لە لە چوار هەزار ساڵدا چی بەسەر هاتبوو دەربەدەری و ترس و كوشتن و جینۆساید لەسەر دەستی هەموو ئیمپراتۆرییەتەكانی مێژوو، ئەم مرۆڤە هات توانای تەوزیف هەموو هتد، .. و فەلسەفە زانستی، ئابووری، كرد لە دامەزراو و دەزگای كارای نەتەوەیی لە خزمەتی جوولەكەدا، لە تۆڵەی ئەو غەدرە مێژووییەی كە لەو گەلە كرابوو، هەر ئەم مرۆڤە زانا و لێهاتووە بە دامەزرێنەری لە دنیادا كار زۆربەی ئەو دەزگایانە دادەنرێ كە ئەمڕۆ لە ئیسرائیل و لەدەرەوەی ئیسرائیل دەكەن. خۆشی بە جوولەكە جیهانیی رزگاریی رێكخراوی سەرۆكی یەكەم كە گرینگەی كۆنگرە شەش ئەو بەتایبەتی دادەنرێت، یەكەم جار بەستراوە هەموو پێشنیارو داهێنان و توانا و لێهاتوویی ئەم مرۆڤە مەزنە بووە، كە توانی ئەو میللەتە لە گردبوونەوە پای بهێنێتە پەرتەوازەیە و پەژموردە دەوری كۆمەڵێ ئامانجی هاوبەش و ناوكۆیی نەتەوەیی كە خرابوونە ئیسالمەوە و مەسیحی دینی هەردوو لەالیەنی ژێر فشارو چەوساندنەوەوە بەدرێژایی دوو هەزار ساڵ و

پێشتریش.


پایتەختی كە بوداپێست لەشاری 1860 ساڵی هرتزل تیۆدۆر هەنگارییەوە جوولەكەی لەخێزانێكی واتە بوو، لەدایك هەنگاریایە، ڤیەنا لە 1884 تا 1878 ساڵەكانی نێوان لە دنیا. هاتووەتە 1891بە تا ساڵەكانی 1885 لە هەروەها كرد، خوێندن بە دەستی بابەتی ئەدەبیات و فكری سیاسییەوە سەرقاڵ بوو، بەبێ نووسینی ئەوەی پەیوەندی بكات بەهیچ پارت و رێكخراوی سیاسی جوولەكەو

ناجوولەكەوە. لەساڵی )1891( بوو بە پەیامنێری رۆژنامەی )رزگاری نوێ( كە لە ڤییەنا دەردەچوو وە دوایی لە پاریس دەردەچوو لەسەر ئەم كارەی ئاگاداری نزیكەوە لە لەپاریس زۆر تا ساڵی )1895( بوو بەردەوام ئەو ئاژاوە گەورەیەبوو كە لەسەر ئەفسەرێكی جوولەكە دروست كرابوو لەگەڵیدا وەكو پەیامنێرو رۆژنامە نووسێك بەدواداچوونی دەكردو لەگەڵی دەڕۆیشت تابزانێ بەكوێ دەگات، چونكە ئەو ئەفسەرە تاوانبار كرابوو بە خیانەت، ئەفسەرەكە ناوی )دریفۆس( بوو، بەرەبەرە لەم رووداوەوە وای لێ هات واز لە كارەكەی بهێنێ و واز لەو بیروڕایانە بهێنێ كە پێشتر كاری بۆ دەكرد، بۆ یەكەم جار هەستی بەوە كرد كەوا خەریكە گەلی جوولەكە بەرەو توانەوە و سڕینەوەی ناسنامە و كەسێتی نەتەوایەتی لەسەروبەندی هەر ئەوروپا. گەالنی واتا تردا، گەالنی لەناو ئەچن ئەم هەستەدابوو خەمێكی گەورە لە مێشكیا دەهاتوو دەچوو هاوكات دەوڵەتی دامەزراندنی بانگەشەی نەتەوایەتییەیدا هەستە ئەم لەگەڵ سەربەخۆی بۆ جوولەكەكان دەكرد، پاش ئەوەی گەڕایەوە بۆ ڤییەنا سەرنووسەری سەرپەرشتیارو بە كرا نوێدا( )رزگاری رۆژنامەی لە الپەڕەی ئەدەبی، لە ساڵ )1896( بەرەبەرە ئەو فیكرەیە جینگڵی پێ دەدات و خەمی میللەتەكەی خەوی لێ زڕاندبوو، لەسەرەتاوە لەهەموو ئەوەی دەكرد كە خۆیان بانگەشەی كۆبوونەوی جوولەكەكاندا كۆڕو كە بكەن تێكۆشان و هەوڵ و بەهێزدا رێكخراوێكی لەناو رێكخەن نەتەوەكەیان نەتوێتەوە لەناو نەتەوەكانی تری ئەوروپادا، پارێزگاری لە ناسنامەو رەگەزو كەلتوورو زمان و مێژوو ئاین و كەسێتی نەتەوایەتی جوولەكە دەوڵەتی دەبێ ئێوە كە دەوتن پێی دواتر بكەن، خۆیان دروست بكەن و دایمەزرێنن ئەم بانگەوازەشی لە كتێبێكدا باڵو كردەوە بەناوی )دەوڵەتی سەربەخۆی جوولەكە( لەساڵی )1896(. بۆ یەكەم جار هەوڵەكانی بەرهەمیان هەبوو سەری گرت ئەویش بەوەی یەكەم كۆنگرەی جوولەكەكان بەسترا بە سەركەوتوویی لە مانگی ئابی ساڵی )1897( لە شاری بازڵ، هەر لەم كۆنگرەدا لەسەر كۆمەڵێ بنەمای فیكری )پرەنسیپ( بەرەنجام و پەیماننامەیەكیان مۆركرد كە هەر ئەو بنەمایانە بووبە دەستووری دۆكیۆمێنتاریی فەرمی بزاڤی رزگاریخوازی كەیەكەم بڵێی ئەتوانی جیهانی، جوولەكەی رێكخراوی و جوولەكە خانەی لۆبی جوولەكە لەوێدا دروست بوو، لەدوای ئەو كۆنگرەیە )5( كۆنگرەی تریان بەست لەماوەی حەوت ساڵی دوای ئەو ساڵەدا هەر لەرێگای ئەم كۆنگرانەوە توانیان بۆ یەكەم جار سندووقێكی جیهانی جوولەكە بۆ خۆیان دامەزرێنن و وە ژمارەیەك دامودەزگای نەتەوەییان دامەزراند كەرێگەی خۆشكرد بۆ جوولەكەكان كە بگەڕێنەوە بۆ زێدی

واتە لێی، كرابوون پەرتەوازە و ئاوارە بوو كە سەدان ساڵ خۆیان لەئیسرائیلی ئەمڕۆ )فەلەستین(*، فەلەستین ناوی كۆنی ئیسرائیلە واتای )فەلە( جوولەكە( + )زەوی واتە پێكهاتووە وشە لەدوو ئەو پرەنسیپەكانی هەر خۆڵە. خاك، قوڕ، واتای )تین( جوولەكە شەش كۆنگرەیە وای كرد پاش 50 ساڵ پەیماننامەی بلفۆر دەوڵەتی جوولەكەی لێ بەرهەم هات، گەلی جوولەكە بەوە ناسراوە كە بەهەر باجێك بووە پارێزگاری لە تایبەتمەندی كەسایەتی و ناسنامەو رەگەزو

ئاین و پرەنسپیەكانی فەرهەنگی جوولەكە بكەن.نۆ ساڵی كۆتایی تەمەنی هرتزل بە ساڵە زێڕینەكانی تەمەنی ئەم مرۆڤە دەزانرێ كە توانی كۆمەڵێ ئامۆژگاری و زانیاری و راهێنان بدات بە میللەتەكەی كە زۆر گرینگ و پڕ بایەخن لەژیانی ئەو گەلەدا. ئەو بەیان كردووە كەبەناوی )بیرەوەرییەكانی لە كتێبێكدا زانیاریانەشی رۆژانەی هرتزل( ناسراوە كە لەنوكەوە ئەو رەوشەمان نیشان ئەدات كە تیۆدۆر هرتزل تیا ژیاوە، وە ئەوكارو ئەرك و چاالكیانەی تیانوسراوە كە جێگای بایەخی بوون. بێگومان ئەم مرۆڤە گەلێ كتێب و چیرۆك تر، بیرەوەری وتارو سەدان نووسیوە، رۆمانی شانۆنامەو دراماو و بەاڵم هیچیان وەكو ئەم كتێبەی كاریگەر نەبووە كە لەنێوان سااڵنی )1895( تا دواساتەكانی گیان سپاردنی ساڵی )1904(، ئەم نۆ ساڵە بە گرینگترین سااڵنی ژیانی دادەنرێت كە توانی لەڕێگەی ئەو كتێبەوە بەردی بناغەی بزاڤی رزگاری نیشتمانی و نەتەوەیی گەلی جوولەكە

ل رتز

هڕی

گۆ


لە باڵوكراوەتەوە كتێبە ئەم دایك بەزمانی جار یەكەم بۆ دابنێ. و دەوڵەتەكان و گشتی رای لەبەر بەاڵم بیست سەدەی سەرەتای باڵو خۆی وەكو سامیزم ئەنتی ناسیونالیستی بزوتنەوەی هەندێ وەرگێڕاوەتە ناوەرۆكەوە تەواوی بە )1960( ساڵی تا نەكرایەوە، بەرەگەز كە زون( زانكۆ )هاری مامۆستای و ئینگلیزی زمانی سەر جوولەكەبوو وەریگێڕاوەتەوە سەرزمانی ئەڵمانی لە )1621( الپەڕەدا، بۆ یەكەم جار ئم كتێبە لەالیەن رێكخراوی رزگاری بەخشی فەلەستین چەواشەكاری بەشێوەیەكی بەاڵم عەرەبی زمانی بۆ وەرگێڕدراوە هەروەكو خۆی، ناوەڕۆكی واتاو و ئامانج تێكدانی كەمكردنەوەو و چۆن سەرانی عەرەب و حكومات و پارت و رێكخراوە سیاسیەكانیان وەریانگرتووە هەر فراوانی بەسنگ گیرابێ لێ رەخنەیەكیان هەرچی گەلی داوەتەوە، لێكیان موئامەرە( )چەمكی و پالنگێڕی بەزمانی دیكتاتۆری دەسەاڵتی ستەمكاری و چەواشەكردوە پێ عەرەبیان

بە بڕوایان نە چونكە پیادەكردووە، خۆیان )كۆنسەرڤاتیڤیانەی( گۆڕان و ریفۆرم و نەبەدیموكراسی و كۆمەڵگای مەدەنی و مافەكانی مرۆڤ هەیە، نەبڕوایان بەجیاوازی راوبۆچوون و پێكەوەژیانی ئاشتی سڕینەوەی لەسەر هەمووی رۆژهەاڵتی كولتووری هەیە، گەالن بەرانبەر كاردەكات و هەموو تێكۆشانێكی گەالنی بن دەست بەپالن و دەستی داگیركاری ئیمپریالیزم ناودەبەن، رێكخراوی رزگاری بەخشی فەلەستینی كە ئەم كتێبەی وەرگێڕاوە بۆ زمانی عەرەبی بەكەموكوڕی نووسەرەكەی جوولەكەو گەلی لەكەداركردنی بۆ شتێك هەرچ و بۆچی كە كردوە بەیانیان لەچوارخاڵدا نایشارنەوە خۆیان هەروەكو

ئەم كتێبەمان وەرگێڕاوە بۆ زمانی عەرەبی:دەبەن، ناو ئیمپریالیستی بزاڤێكی بە جوولەكە گەلی بزاڤی .1وەدەڵێن لەباوەشی ئیمپریالیزمدا لەدایك بووەو پشتی بە ئیمپریالیزمی

جیهانی بەستووە.

دەریای )ئەم نەخشەیە هەموو توركیاو دەوروبەری توركیای ئێستا واڵتی یۆنانی و رۆمانی و ئەرمەنی و كورد بووە. سپی ناوەڕاست نیشان ئەدات كە بێجگە لەنیوە دورگەی عەرەبی هیچ یەكێ لەنەتەوەی تورك و عەرەب لەشام و توركیای ئێستا توركیای هاتوون( مەغۆلەكانەوە لەدوای تورك و ئیسالمی ئیمپراتۆریەتی فتوحاتی لەدوای نەژیاوە، ئێستادا

نیشتمانی یۆنانستان و بولگاریا و الز و چەركەس و ئەرمەن و كورد و.. .


ناوەراست رۆژهەاڵتی لە بەداگیركەر جوولەكە لەقەڵەمدانی .2)بەرتیل، بەر دەگرنە رێگایەك هەموو وە عەرەبی، فەلەستینی و درۆ، زەبر، هەلپەرستی( بۆ ئامانجی خۆیان كە دامەزراندنی دەوڵەتی

نیشتمانیە بۆ جوولەكە لەخاكی عەربیدا.و زایۆنیزم بەبزاڤی جوولەكە گەلی بزاڤی لەقەڵەمدانی .3خەباتی دژی راستڕەوەو بزاڤە ئەم گوایە هەروەها رەگەزپەرستی،

سۆشیالیستییەو پالن لەدژی دەكات بەردەوام.نەژادپەرست و زەبروزەنگ هرتزل تیۆدۆر بەڕادەی كەس .4

نەبووە. لەراستیدا ئەم كتێبەی هرتزل كە وەكو بیرەوەری چاالكی و خەباتی بووە كەسێك تەنها هرتزل(ە )رۆژانەی ناوی كە خۆیەتی سیاسی ویستوویەتی گەلی جوولەكە لە توانەوەو سڕینەوەی كەلتوورو كەسێتی كارەكەی هرتزل و خەباتە سیاسیەكەی هاوشێوەی بپارێزن، خۆیان )مەكیاڤیللی( بۆ نەتەوەو نیشتمانەكەی بووە، ئەوەی بسمارك كردی بۆ ئەڵمانیا كە نیشتمان و نەتەوەكەی لە دابەشكردن و جەنگی ناوخۆ رزگاركرد، هەروەها ئەوەی بۆلیڤیار بۆ ئەرژەنتینی كرد یان گاندی بۆ دەچێ ئەوانە كاروخەباتی لە رێك هرتزل خەباتی كارو هیندستان، بگرە زیاتر كە میللەتێكی لە فەوتان رزگاركرد. هرتزل كەسێك بووە

لۆبی جوولەكەی دروست كردوە بۆ یەكەم جار.تێكۆشانە و هەوڵ لەڕێگەی هرتزل تیۆدۆر باسە شایەنی چارەسەری بۆ كاریكرد بوو بەرفراوان زۆر كە هەمەالیەنەكانیەوە سیاسی كێشەی گەلی جوولەكە كە زۆری كارەكانی چڕ كردبۆوە لەدوو

خاڵدا:1. دەبێت هەرچییەكمان كردوە چارەسەری سیاسی كێشەی جوولەكە بكەین، یا بەیەكێتی و بەرەنگاری گەلی جوولەكە یان بە پارەو سامانی

گەورەو بێ ئەندازەی دەوڵەمەندو سەرمایەدارەكانی جوولەكە.تیانەبێ ئامادەییەیان ئەو جوولەكەش دەوڵەمەندەكانی ئەگەر .2هەر دەبێ لەڕێگای پەیوەندیەكانمان لەگەڵ زۆربەی سەرانی دەوڵەتان ئەو كارە بكەین وەكو شای ئیمپراتۆری روسیا و سوڵتانی عوسمانی و

هەموو سەرۆكەكانی ئەوروپا وەكو دەوڵەتی بەریتانیا و فەرەنسا.بەڕاستی كەسێكی وەكو هرتزل وەكو فریادڕەس و رێبەرێكی داناو زانا دەركەوت لەكاتی خۆیدا كەتوانی بەنووسینەكانی بە كۆكردنەوەی كەسایەتییە دەوڵەمەندو پسپۆرەكان چەند رێكخراوو كۆمەڵە دامەزرێنێ خۆی، میللەتەكەی بەرژەوەندی بۆ بكات ئامادەباشیان چەكدارو و و دابمەزرێنێ جوولەكە لۆبی بناغەی بەردی توانی كەلەكۆتاییدا و بهێنێ بەدەست پشتیوانی پەیوەندیەكانیەوە لەڕێگەی لەوێشەوە بیری هزرو هێنایە نیشتمان بۆ گەڕانەوەی و كردن دروست رێگای تاكی جوولەكەوە، دوای خۆشی بە )10( ساڵ پێیان خستەوە ناوخاكی باوباپیریان و دەوڵەتی خۆیان دامەزراند لەساڵی )1948(ی زاینیدا. ئەزموونی ئەم كەسایەتیانەو كارو ژیان و خەباتی رزگاری نەتەوایەتیان دەبێ ئەزموون و وانەیەك بێ بۆ ئێمەی كورد و چاویان لێ بكەین، شتێك كە مابێتم بیڵێم زۆرە بەاڵم هێندە ئەڵێم مرۆڤایەتی قەرزاری

فەیلەسوفانی فەلسەفەو و بیریاران دەوڵەمەندی مەعریفەی فكرو میللەتی جوولەكەیە، ئەگەر بەرهەم و داهێنراوەكانی زانایانی جوولەكە بخرێنە الیەكەوە رەنگە )30%( نەمێنێتەوە بۆ گەالنی تر واتە )%70(ی بەهەوڵ و تێكۆشانی ئەوان مرۆڤایەتی ئەو دەستكەوتانەی ئەمڕۆی بەدەستهێناوە، فیكرەوە و تەكنەلۆژیا و زانیاری مەعریفەو لەڕووی ئێستا ناكرێ پێشڕەون و پێشەنگ جوولەكە فەیلەسوفەكانی زاناو بەرچاویان بەشداری ژیاندا بوارەكانی لەزۆربەی بكەین، رێزبەندیان هەیە. هەر لە سپینۆزاوە تا نیوتن و داروین و ماركس و ترۆتسكی و

ئەنشتاین و سەدان و هەزارانی تر.

سەرچاوە: سوود لە كتێبی )یومیات هرتزل( وەرگیراوە.

لە بێجگە كە دەكاتەوە روون ئەوە نەخشەیە ئەم نەتەوەی چەندین شام هەموو عەرەبی نیمچەدوورگەی جیاوازی تێدا ژیاوە، بەتایبەتی ئیسرائیل نیشتمانی رەوای

جوولەكەكانە وە ئۆرشەلیم شاری جوولەكەكانە.


بێكەس حەمە قادر: کورد مافی خۆیه تی له گه ڵ ئیسرائیل په یوه ندی دروست بکات

هه ڤپه یڤین: شێرزاد عەبدوڵاڵ قۆریتانی

سەبارەت بە دروستکردنی په یوه ندیی له گه ڵ ده وڵه تی ئیسرائیل و دەسكەوته کانی ئه و لەگەڵ هه ڤپه یڤینه ی ئەم »ئیسرائیل-كورد« قۆناغه دا، له م كورد گه لی بۆ پەیوەندییه بێكەس حەمە قادر، سكرتێری كۆمیتەی ناوەندیی پارتی نیشتمانی كوردستان ئەنجام دا.


لەم ئیسرائیل و كورد پەیوەندیی دروستبوونی ئیسرائیل-كورد: كۆمەڵگەی بۆ گرینگ دەستكەوتێكی دەتوانێت چ ئێستادا قۆناغەی

كورد فەراهەم بكات؟بێكەس حەمە قادر: دیارە پێویستمانە لەگەڵ هەموو گەالنی دونیا پەیوەندییەكی ئاساییمان هەبێت، چونكە ئێمە بە پەیوەندیی باش و تەندروست دەتوانین دۆستانمان زیاد بكەین، دەتوانین ئەزموونەكەمان زیاتر بچەسپێنین، بەاڵم ئەگەر بگەڕێینەوە قۆناغی ئەمڕۆی باشووری كوردستان، راستییەك هەیە، راستییەكی تاڵە هەر چوار دەورمان بە داگیركەران و دوژمنكاران گه مارۆ دراوین ئەگەر بۆ عەرەبی عێراقی یان بۆ تورك تا فارس لە دەرەوە و ناوەوە پەیوەندیی لەگەڵ ئیسرائیل، هەڵاڵ لە لێمان هەمیشە كورد بۆ بەاڵم بێت، ئاسایی پەیوەندیەكی دەدەن و دەیان تۆمەت و شتی ناڕەوامان دەخەنە پاڵ، ئەو واڵتانەی ئااڵی ئیسرائیل لە واڵتەكانیان دەشەكێتەوە، لەوانەیە بەر لە هەموویان دژی كورد لێرە بوەستنەوە. لە دوای راپەرینەكەی 1991وە تا ئێستا، چەندین جار ئەم تۆمەتە دراوەتە پاڵ كورد، وەك ئەوەی بۆ ئەوان باشووری ئەمڕۆی بۆ مەترسیدارە. شتێكی كورد بۆ بەاڵم ئاساییە كوردستان بە داخەوە دەڵێم تا ئێستا ئێمە لە چوارچێوەی دەوڵەتێكین كە ناوی عێراقە، ئەو دەوڵەتە هیچ پەیوەندییەكی خۆی لەگەڵ واڵتی ئیسرائیل ئاسایی نەبووە و ئاسایی نەكردووەتەوە، بۆیە هەر كاتێك بەغدا پەیوەندیی خۆی ئاسایی كردەوە، لەوانەیە بۆ كوردیش ئەو كاتە ئاسایی بێت، ئەگەرچی ئێمە هیچ بڕوایەكمان بەو دەوڵەتە دەستكردە نییە كە ناوی عێراقە، چونكە پێمان وایە بە درێژایی 80 ساڵ زیاتر لەو شتێكمان هیچ ماڵوێرانی، و بڕ و كوشت جگەلە كورد گەلی

دەوڵەتە بەناو عێراقە نەبینیوە.

ئیسرائیل-كورد: بە بڕوای تۆ ئێمە كەی دەتوانین ئەو پەیوەندییە دۆستانەیە دروست بكەین؟

بێكەس حەمە قادر: ئەو پەیوەندییە ئەو كاتە دروست دەبێت كە باشووری كوردستان ئەزموونەكەی خۆی زیاتر بچەسپێنێت و بتوانێ دڵنیاییەوە بە كاتە ئەو ببێنەوە، نزیك سەربەخۆیی لە هەنگاوێك دەتوانین جۆرێك لە جۆرەكانی پەیوەندیی دروست بكەین، لە قۆناغی ئێستادا زۆر ئاساییە پەیوەندی كولتووری و دۆستایەتیی هەبێت، بەاڵم باشووری كوردستان بەو پێیەی دیپلۆماسییەوە لە ڕووی سیاسی و نییە، ئێمەدا بەرژەوەندیی لە وایە پێمان ناسكە، ئەزموونەكەی چونكە عەرەبی عێراقی بەتایبەتی و داگیركەرانی كوردستان هەمیشە چاویان بڕیوەتە ئەو ئەزموونەی لە باشوور خەریكە چەكەرە دەكات و بەرەوپێش دەچێت ئاشتی و ئارامی بە خۆیەوە دەبینێت لە ڕویی كۆمەڵگەی مەدنییەوە هەنگاوی باشی بەرەوپێش ناوە و لە ڕووی مافی مرۆڤ و كۆمەڵێك شت، بەاڵم لەگەڵ ئەمەش پێم وایە لەم قۆناغەدا

هەندێك ئەستەمە بۆ ئێمەی كورد لە باشووری كوردستان.

و كورد ناوەڕاستدا رۆژهەاڵتی لە دەبینین :ئێستا ئیسرائیل-كورد لە ستراتیژی فاكتەری كۆمەڵێك كە نەتەوەن دوو تەنها ئیسرائیل دروستبوونی هۆكاری دەتوانن كە هەیە نزیكبوونەوە بۆ نێوانیاندا ئێمەی نەهاتووە ئەوە كاتی ئایا بن، ستراتیژی هاوپەیمانێتییەكی ئەم دروستكردنی هەوڵی راستەوخۆ و ئاشكرا شێوەیەكی بە كورد

هاوپەیمانییە بدەین؟ بێكەس حەمە قادر: وەكو ئاماژەم پێ دا لەم قۆناغەدا بۆ ئێمەی كورد دەتوانم بڵێم هەندێك ئەستەمە، ئیسرائیل خاوەنی پشتیوانییەكی پشتە، لە گەورەی یەكجار لۆبییەكی ئیسرائیل جیهانییە، گەورەی كیانێكی ئابورییەوە، و دیپلۆماسی و سەربازی ڕووی لە ئیسرائیل دانپێدانراوە، ئیسرائیل لە ناوچەكە حیسابی بۆ كراوە، بۆ ئێمەی كورد لەوانەیە كۆمەڵێك هۆكار هەبێت كە نەتوانین ئەو هاوپەیمانییە بكەین، بۆ نموونە ئێمە تا ئێستا دەسەاڵتێكمان نییە بە مانای وشە دەسەاڵت عەرەبیەوە عێراقی چوارچێوەی لە كیانێكمان ئێستا تا ئێمە بێت، بەو لكاندووەتەوە خۆمان تر جارێكی زۆری بە و هێناوە بەدەست دەوڵەتەوە، بۆیە لەوانەیە بۆ ئەزموونی باشووری كوردستان یان ئەو

ئەزموونەی 18 ساڵە هەمانە لەم قۆناغەدا هەندێك ئەستەم بێت.

»ئیسرائیل- گۆڤاری لە ژمارە 7 دەرچوونی بە ئیسرائیل-كورد: ناوەڕاستدا ڕۆژهەاڵتی لە جارە یەكەم كە كوردستاندا لە كورد« كارێكی وەها دەكرێت، تا چ ڕادەیەك شەقامی كوردی پشتگیریی یان

ئامادەیی تێدا هەیە پشتگیریی لەم هاوپەیمانێتییە بكات؟لەگەڵ كوردی شەقامی مەسەلەی دەبێ قادر: حەمە بێكەس زۆرشتە، تامەزرۆی شەقام بكەینەوە، جیا لێك كوردی دەسەاڵتی دەوڵەتی زووە هەرچی ئەوەیە لەگەڵ ئێستا كوردی شەقامی سەربەخۆی كوردستان ڕابگەینرێت، شەقام لەگەڵ كۆمەڵێك شتە واتا ئەو جۆرە پەیوەندییە كولتوورییە پێم وایە شتی باشە هەبێت، بەاڵم بۆ ئەم ئەزموونە هەندێك بۆ ئێمەی كورد لەوانەیە تر لە دیوەكەی ئەستەم بێت، بۆیە ناكرێ شەقام بكەیە پێوەرێك بۆ ئەوەی بتوانێ

هەڵوێستی دەسەاڵتی سیاسیی كوردی لەسەر بینا بكەیت.

ئیسرائیل-كورد: ئەو پەیوەندییە مێژووییە بەهێزەی لە كاتی شۆڕشی رزگاریخوازی كوردی لە سااڵنی حەفتاكاندا بە شێوەیەكی چاالك لەگەڵ واڵتی ئیسرائیل هەبووە بۆ یارمەتیدانی شۆرشی ڕزگاریخوازی كوردی، بكەن باسی نایانەوێ كوردستان سیاسییەكانی الیەنە ئێستا بۆچی كەچی ئەفسەرە خانەنشینكراوەكانی ئیسرائیل زۆر بە شانازییەوە ئەم

هاوپەیمانێتییە باس دەكەن؟پەیوەندییەكی وەك زیاتر پەیوەندییە ئەو قادر: حەمە بێكەس هەواڵگری بووە، پەیوەندییەكی ژێراوژێر بووە، لەگەڵ ئەوەشدا شۆرشی رزگاریخوازی باشوور با بڵێین شۆڕشی ئەیلول ئەگەر زۆر جار گوتراوە پەیوەندیی هەبووبێ، لەگەڵ ئەوەش لەكاتی شەڕی عەرەب ئیسرائیل هۆكارێك نەبینە ئەوەی بۆ وەستاوە، كوردی چەكداری شۆڕشی


“

تۆمەتبارمان بكەن بۆ ئەوەی ئێمە لە كاتی ئەوان بارودۆخیان خراپە ئێمە پشتیوانی لە دووژمنەكانی ئەوان دەكەین، گەلی كورد بەدرێژایی مێژووی خۆی قەت الیەنگر نەبووە بۆ دوژمنایەتیی كەس، لەبەر ئەوەی جۆری خەباتی جیاواز بووە كوردستان واڵتێكی داگیركراو و دابەشكراو بۆیە بووە، نیشتیمانی رزگاریخوازی خەباتێكی خەباتەكەی بووە ئێستا سەركردایەتی سیاسی سەركردایەتی ئەوكات و چ لەوانەیە چ بزاڤی رزگاریخوازی گەلی كوردستان لە هەر چوارپارچەی كوردستان لەوانەیە حەز وەك خۆ نەدابیتە ئەوجورئەتەیان تائێستا لەوانەیە بدەنە ئەوجورئەتە وەك بەاڵم بكەن پەیوەندی بووبێ لێ حەزیان تیرۆری هەمیشە ئێمە ڕابگەینن چونكە و خۆیان ئاشكرا بە خۆیان هیچ جۆرە بووە لەسەر تیرۆری جەستەیمان بووە لەسەر فیكریمان چەكێك نەماوە بەرامبەر بەم گەلەی ئێمە بەكارنەهاتبێ ئەوانە كێن وادەكەن، ئێمە لەگەڵ دینین دۆستی نزیكەكانمان دۆستە ئەوانەخۆ چ توركە چ عه رەبە چ نزیكین لێك كولتوورییەوە لەڕوی ئەوانەی فارسە، ئەمە جگەلە ماڵوێرانی هیچمان له گەڵ ئەوانە نەبینیوە بۆیە ئێستاش ئەگەر پەیوەندی هەبووبێ لە ئەوێ رۆژێ جۆرێك پێموایە ئەمەش وایە پێم دەكرێین، تۆمەتبار زۆرجار كە ئەوەهەیە دەنگۆی لەچوارچێوەی گشتی ژێراوژێر بەاڵم دیسان دەڵێم بۆ عەرەب وتوركان ئاسایە پەیوەندی ستراتیژی لەگەڵ ئیسرائیل بكەن بەس بۆكورد بڤەیە

هەر بڵێن ئیسرائیل دووژمنی ئێمەنیە .

دەكرێ مەزەندە كە زۆرەی ژمارە بەو :سەبارەت ئیسرائیل-كورد

نزیكەی 200 هەزار كورد لە واڵتی ئیسرائیل نیشتەجێن، ئەگەر داوای گەڕانەوە بكەن بۆ سەر زێدی باب و باپیریان لە هەرێمی كوردستان تا چەند ئەم داواكارییەیان بۆ جێبەجێ دەكرێت؟ ئایا دەتوانرێ ئەم

كوردانە بگەڕێنەوە؟بێكەس حەمە قادر: ئەو كوردانەی لە واڵتی ئیسرائیل نیشتەجێن، ده رکرا، چاوی لە واڵتی خۆی و هەموو كەسێك كە دەركراون لێرە لەوەیە ڕۆژێك لە ڕۆژان بگەڕێتەوە واڵتی خۆی، بۆیە كێشەی عەرەب چ ئیسرائیل چ عەرەب چ قووڵە ئەوەندە كێشەیەكی ئیسرائیل، و ناوچەكە ئاشتی و ئارامی بە خۆیەوە نابینێت تا ئەوانە ئەو پرسەی خۆیان چارەسەر نەكەن، ئەو كێشانەش هەر دەمێنن، بۆیە دەیان گەلی تریش وەك كورد لە ئەنجامی ئەم ملمالنێیەی ئەوان چارەسەر نەكردنی كێشەكانیان بە كۆمەڵێك ئاواتەوە لە غوربەت سەر دەنێنەوە، بەاڵم

ئەمە لەم قۆناغەدا بۆ ئێمەی كورد ئاستەمە.

ئێمە هیچ بڕوایەكمان بەو دەوڵەتە دەستكردە نییە كە ناوی عێراقە، چونكە پێمان وایە بە جگەلە كورد گەلی زیاتر ساڵ 80 درێژایی كوشت و بڕ و ماڵوێرانی، هیچ شتێكمان لەو

دەوڵەتە بەناو عێراقە نەبینیوە


هونەرمەندی شێوەكار، مونیر عوزێر قەساب:هیوادارم مافی ئه وه م هه بێت سه ردانی هه ولێر بکه م

هه ڤپه یڤین: بەشیر سەبری بۆتانی، ئیسرائیل

لە كۆمەڵگای ئیسرائیلەوە


عوزێر مونیر شێوەكار، هونەرمەندی بۆ تەلەفۆنم 2009 پاییزی سەرەتای قەساب كرد و ئەویش بۆی باس كردم »جاروبار لەگەڵ كاك مەسعود بارزانی تەلەفۆن »بە پرسی لێم و كرد قسەكەی بە بڕوام منیش دەكەم«، قسە وێنەیەكی من »نەخێر، دامەوە وەاڵمی ئەویش دەكەیت؟«، لەگەڵ قسەی لێ باشی بەیانی بم، دەستبەكار لەوەی بەر رۆژێك هەموو و دەكێشم ئەو دەكەم«. بەزەییم پێیدا هاتەوە و گوتم »مام مونیر، خۆشەویستیت بۆ كورد بزانم من »ئەوەندەی پرسی لێم دواتر ناكەم«، لەبیر هەرگیز كوردستان و كاتێك لە عێراق بووی شیوعی بووی و لەسەر ئایینی جوولەكەی، بەاڵم كاك مەسعود پارتییە و موسڵمانە، ئەی ئەو هەموو خۆشەویستییەت بۆ چییە؟«. بە پێكەنینەوە وەاڵمی دامەوە »من لەسەر دینی خۆمم و خودان دیتنی خۆم، كاك مەسعودیش لەسەر دینی خۆیەتی و خاوەن دیتنی خۆی، بەاڵم نەتەوەكەمان یەكە و رێبازەكەشمان هەر یەكە. كاك مەسعود لە ژێر ئااڵی كوردستاندا لە دایك بوو، گەورە بوو و ئێستاش هەر لە ژێر ئەم ئااڵیەدا خەبات دەكات، بۆیە

من تابلۆیەكی وەهام بۆ نەتەوەكەی خۆم دروست كردووە«.

سەردانی مونیرئەو مونیر، بۆ الی و چووم كرد ئیسرائیلم 2009 سەردانی كۆتایی ساڵی بینینی بە دام، نیشان پێ مەسعودی كاك تابلۆی ئەو كردم. بەخێرهاتنی

ئەوەندە سەرسام بووم كە تەنانەت نەمزانی بە چ وشەیەك سوپاسی بكەم.

ئیسرائیل-کورد: تەواوكردنی ئەم تابلۆیە چەندی پێ چوو؟تا تابلۆیە بە سێ مانگ تەواو بوو، رۆژانە یەك تا سەعاتێك مونیر: ئەم

سەعات و نیوێك پێیەوە سەرقاڵ دەبووم.

ئیسرائیل-کورد: باسی ئەو ئااڵیەم بۆ بكە.مونیر: بەرلە دروستكردنی تابلۆیەكە، ئااڵیەكم لە قوماش دروست كرد، دواتر

وێنەی ئااڵیەكەم بە كامێرا گرت و گواستمەوە بۆ تابلۆكە.هەر ئەو رۆژە مونیر گوتی »بەاڵم كەموكوڕییەكم هەیە و پێویستە چاكی بكەمەوە و ناوی خۆشم لەسەری بنووسم، ئەمڕۆ یان بەیانی تەواوی دەكەم«. لەم كەچی دواتر هەوڵی دا یەكسەر كێشەكەی چارەسەر بكات و گوتی »با

رۆژانەدا وشك بێتەوە و بیدەم بە تۆ«.ئاشیر، خزمێكی مونیرە و هاتە سەردانمان، پێكەوە قاوەمان دەخواردەوە و قسەمان دەكرد، مونیر شتێكی بیر كەوتەوە، سەری خۆی هەژاند و گوتی »كوردستان واڵتێكی زۆر جوان و دەوڵەمەندە، بەاڵم مخابن خودانی نییە، دایكم چەند حەزی لە كوردستان بوو، من ئەو خۆشەویستییە لە دایكم فێر بووم. دایكم

زۆر بە رەحم بوو و زۆر بە باشی بە كوردی و ئارامی قسەی دەكرد«.

ئیسرائیل-کورد: كاك مونیر رەوشتان چۆنە؟مونیر: سوپاس بۆ خوا بەڕێوە دەچین.

ئیسرائیل-کورد: ئەم جارەش تۆمان بینی و بەم بینینە دڵخۆشم.مونیر: هیوادارم هەردەم بتبینم و تەندروستیت باش بێت، هیوادارم سەردانی

هەولێر بكەین.

سمینارێك لە ناوەندی سامانی جوولەكەكانی عێراقلە عێراق ناوەندی سامانی جوولەكەكانی لە زمانی عەرەبی بە سمینارێكم لە جوولەكەكانی بەشێك بۆ جوولەكەكانی عێراق هەبوو. یەهوودا ئۆر شاری كوردستانیش لەوێ ئامادە بوون و وا رێك كەوت كە مونیریش ئامادە بێت، ئەو میوانەكانم نیشانی منیش و كرد من پێشكەشی مەسعودی كاك تابلۆیەكەی

دا.

نامەیەك بۆ كاك مەسعود بارزانیبۆ سەرۆكی خەباتكار و رێبەر، كاك مەسعود بارزانیی خۆشەویست

بە دەكات، جەنابتان سەرۆكایەتیی تەمسیلی كە زەیتییە تابلۆ ئەم من بووم، كاتەی من سەرقاڵی كێشانەوەی ئەو پێشكەشتان دەكەم. شانازییەوە هەستم دەكرد كە لە هەولێر بووم، ئەو شارەی لەگەڵ هاوڕێكانم تێیدا گەورە بووم، ئەوانەی هەردەم لە بیر و مێشكم دان، بەاڵم بەداخەوە كە رۆژگار لێكی

دابڕین. لەگەڵ رێزمدا بۆ ئێوە و گەلە قارەمان و خەباتكارەكەتان.مونیر عوزێر قەساب

نامیلكەیەك و پیشانگەلە ماڵی مونیر، سەدان تابلۆی بچووك و مەزن هەن كە خۆی دروستی كردوون و بەشێكی زۆریان لە سەر كورد و كوردستانن. هەروەها مونیر نامیلكەیەكی هەیە كە 10 تابلۆی كوردی تێدا هەیە و ئەم نامیلكەیە لە الیەن كۆمەڵەی جوولەكەكانی

لێره و

ه له

وه نه

ستگوا

وک بو

گیهه ن

ئا


هه ولێرەوە ساڵی 2008 چاپ كرا. من تازە لەگەڵ چەند شوێنێكی كولتووری كاری باسی رۆشنبیری دامودەزگایەكی چەند و كوردی كەناڵێكی چەند و مونیرم كردووە، هەروەها زۆر هەوڵم داوە نامیلكەكەی چاپ بكرێتەوە، هەروەها پیشانگەیەكی بۆ ئامادە بكەن. كەچی سەد مخابن، جگە لە سووكایەتیكردن و رەخنە دژی ئیسرائیل و سایۆنیزم، هیچ وەاڵمێكی ئەرێنیم وەرنەگرتووە. بە كورتی، من لەگەڵیان باسی هونەری كوردی و كوردایەتیم كردووە، كەچی ئەوانە لەگەڵیان باسی ئیسرائیل و سایۆنیزم بۆم دەكەن كە من هیچ پەیوەندییەكم

نییە.

پەیڤی كۆتاییدەمەوێ لە كۆتاییدا بڵێم كە مونیر لە ئیسرائیل دەژیت و بیر و هۆشی بە تەنیا لە الی كورد و كوردستانە و هیوادارە رۆژێك نەتەوەی كورد لێی خودان دەربكەوێت و تابلۆیەكانیش لە پیشانگەكانی هەرێمی كوردستان پیشان بدرێن. ئێدی مونیری واڵتپارێز بەم پەیڤانە ئەم دیدارەی بە كۆتا هێنا »من بە تەنیا هیوایەكم هەیە كە كورد هەردەم یەك بن و پێكەوە كار و خەباتی خۆیان بكەن، ئەویش هەتا بە ئامانجی خۆیان بگەت. هەروەها من گەلەك ساڵو و رێزم بۆ

كوردستان هەیە و هیوادارم مافم هەبێ سەردانی هەولێری پایتەخت بكەم«.

كورتەیەك لە ژیانی مونیر عوزێر قەسابمونیر عوزێر قەساب ساڵی 1927 یان 1928 لە هەولێر لە دایك بووە. سێ

ساڵ لە بەغدا هونەری شێوەكاریی خوێندووە. ئەو سێ برای دیكەشس هەیە كە ئەوانەش هونەرمەندی شێوەكارن، یەكێكیان دانیالە، كە لە دایكبووی ساڵی 1915یە و ساڵی 2000 كۆچی دوایی كرد، دووەمیان ناحوومە كە لە ساڵی 1943 كۆچی دوایی كرد و سێیەمیان شانییە كە هێشتا دەژیت و كاری شێوەكاری

دەكات.ماڵە لە تابلۆ گەلەك ئەو ئەوسا كرا، دەر عێراق لە مونیر 1950 ساڵی ئەو كاتەی ئەو هێشت. بەجێی عێراق مۆزەخانەكانی لە و دەوڵەمەندەكان گەیشتە ئیسرائیل، دەوری سێ سااڵن لە ژێر خیوەتدا ئازار و نەهامەتی چێشت، نە كارێك هەبوو بیكات، نە پارە و خزم و برادەرێك كە یارمەتی بدەن. ئەوسا ئەو تابلۆی دەكێشا و زۆر بە هەرزان دەیفرۆشت، ئەویش بۆ ژیانی رۆژانە بوو كە تێری نەدەكرد. ئەو كاتەی مونیر لە ئیسرائیل لە خیوەتگە دەژیا، بڕیاری دا لە داهاتوودا لە زانكۆ هونەری شێوەكاری بخوێنێت. مونیر گەیشتە ئاماندی خۆی و

خوێندنەكەی تەواو كرد و بوو بە مامۆستای كاری دەستی و وێنەكێشان.

وه ه ته

دوو کر

ه رزی ب

ورد-ک

یلرائ

یسی ئ

ڤارگۆ

دا که

سه ران

ۆنفه ک

ی لتان

بۆری

سه بیر

ه شب

من لەسەر دینی خۆمم و خودان دیتنی خۆمم، كاك مەسعودیش بەم شێوەیە، بەاڵم نەتەوە و

رێبازەكەشمان هەر یەكە


كرانەوەی كوردی لە ئێران، دەرفەت یان مەترسی؟نووسینی: هاوار بازیان

بوونی كێشە و گرفتی ناوەخۆی حیزبە كوردییەكانی ئێران، خەریكە هەلی زێڕێنی سیاسی ئەو هێزانە بەفیڕۆ دەدات و بازنەی چاالكی و كاریگەرییان بەسەر ڕووادوەكان ئامانجەكانی سەرخستنی كلیلی ئەگەر كە بەجۆرێك دەكاتەوە. جاران لە بچووكتر كوردی ڕۆژهەاڵت لە دەستی بۆ نموونە حدك دابێت، ئەوە الیەنەكانی تر ئامادەن واز لە ئامانجە هاوبەشەكانیان بێنن و ڕێگر بن لە بەردەم سەركەوتنی خواستەكانی گەلێك

ئەگەر خۆیان تێیدا بااڵدەست نەبن.بابەتی »گەڕانەوە بۆ ناو ئێران و ئەنجامدانی چاالكی سیاسی«، چەمكێكی نوێیە كە حزبە كوردییەكانی ڕۆژهەاڵت خەریكە پێی ئاشنا دەبن و سیاسەتی كوردەكانی باكور بە نموونە وەردەگرن، بەاڵم ڕوانینی جۆراوجۆر و دژبەریان هەیە و لەگەڵ سەرهەڵدانی ئەو بۆچوونە نوێیەی سیاسی، هەندێك هێز و الیەنی ڕۆژهەاڵتی زۆر بەتووندی ڕەتیان

كردەوە.سەركردایەتی حدك تەوەرێكی نوێی سیاسی هێنا گۆڕێ و بەهۆیەوە بۆ یەكەمجار دەرگای دووەمی بەرامبەر كۆماری ئیسالمی كردەوە كە دوور نییە ئەگەر » بێ ڕووخان، لەگەڵ كورد كێشەكانی كرد داوای و بكرێت« چەسپاو ئێران لە كورد مافەكانی سیستمی كۆماری ئیسالمی تەنیا پێوەست بە ڕووخاندن و لەناوبردنی ئەو حكوومەتە

نەبێت و ئەگەری تریش هەیە.حزبە سیاسی هزری پێگەیشتنی لە نوێی قۆناخێكی بە پێشهاتە ئەو دەكرێت ڕۆژهەاڵتییەكانی كوردستان بێتە ناسین، بەاڵم ئایا كۆماری ئیسالمی ئامادەیی وەرگرتن و تێگەیشتنی ئەو پەیامەی هەیە كە نەیارەكانی لەخۆ بگرێت و زمانی گفتوگۆی كراوە

بێت؟ یان حیزبەكان پێش كۆماری ئیسالمی كەوتوون؟سێ ڕێگە چارە بۆ هەر كێشەیەكی لەشێوەی داواكاری سیاسی و تەنانەت كۆمەاڵیەتی هەیە، یەكەم، هەردوو الیەنی مەسەلەكە بە لێكگەیشتن و ڕۆشنبیری تەواو و هەستكردن بەبەرژەوەندییە هاوبەشەكان و زانینی سنووری دەسەاڵت و قورسایی خۆیان بەدەنگ زیاتر شێوازە ئەو كە دەدۆزنەوە بۆ مامناوەندی چارەسەرییەكی و دەچن كێشەكە لە واڵتانی گەشەسەندوو و دیموكراتیكدا پێڕەو دەكرێت و دوورە لە چوار واڵتەكەی

كوردیان بەسەر دابەش كراوە.كێشەكە یەكالیەنە و خۆی ویستی بەپێی ئامادەیە بەهێز الیەنی دووەم، ڕێگەی چارە بكات، بۆ نموونە توركیا كە ئاماژە بەبوونی كورد دەكات بەاڵم تەنیا لە سۆنگەی بەرژەوەندییەكانی خۆیەوە ئامادەیە بەدەنگ كێشەی كوردەكان بچێت و ئەم ڕێگەیە

دواكەوتووترین شێوازی مامەڵەكردن لەگەڵ ویستێكی سیاسییە.

پێویستیی زۆر ئیسالمی كۆماری ب��ە س��ه رق��اڵ��ک��ردن��ی خ��ەڵ��ك و و ناوەخۆ لە نەیارانی بەتایبەت ئەگەریش هەیە، واڵت دەرەوەی وەك بابەتێكی دەن��گ ب��ە ئێستا دێت، ئێران لە ك��وردی كرانەوەی هەیە. س��ەرەك��ی مەبەستی س��ێ


بەاڵم سێیەم، الیەنی سەرەكی هەر لە بناخەوە بڕوای بە بوونی كێشەكە نییە و ڕەتی دەكاتەوە هیچ جۆرە گرفتێك هەبێت و حاشا دەكات و بەوشێوەیە دەرفەت بۆ خستنەڕووی داواكان نابێت و ئەو شێوەیە دیكتاتۆرانەترین جۆری لەگەڵ داخوازییە سیاسییەكانی الیەنێك و كۆماری ئیسالمی هەڵسوكەوتە ئێستە ئەو شێوەیە پێڕەو دەكات. چونكە كۆماری ئیسالمی كە نەك ئێستە، بگرە لە سەرتاكانی سەركەوتنی شۆڕشی گەالنی ئێران ئامادە بووە بەنهێنی و دوور لە چاوی الیەنی سێیەم تاڕاددەیەكی زۆر سنووردار لەسەر مەسەلەی كورد كار بكات بەاڵم هەركات الیەنی دەرەكی ئاگاداری مەسەلەكە دەبوو، بەرپرسانی كۆماری ئیسالمی بەناوی ناڕەزایەتی سەرجەم گفتوگۆكانیان ڕا

دەگرت.واتە، سەرجەم كاروبارەكانی كۆماری ئیسالمی ڕووكارێ نهێنیان هەیە و بۆ گرتنەبەری سیاسەتێكی ئاشكرا و شەفاف لەگەڵ بەرپرسانی ئەو حكوومەتە

هیچ جۆرە متمانەیەك نییە.بەاڵم نییە، خراپ لەخۆیدا ئێران لە كوردی كرانەوەی هێنانەباسی ڕێكارەكانی جێبەجێكردنی زۆر ئەستەم و دژوارن. ئەوانەی باسی ئەو شێوازە پێوەر بە ڕۆژئاوا واڵتانی پێشكەوتووەكانی سیاسی بیرۆكە زیاتر، دەكەن وەردەگرن و ئەوانی تر كە ڕەتی دەكەنەوە، ناوەڕۆكی كۆماری ئیسالمی و ئەزموونەكانیان لەگەڵ ئەو سیستمە وەردەگرن كە حكوومەتێك بووە پڕ لە

فێڵ و ناڕاستی و تیرۆر و بێ بەڵێنی.بەدڵنیایەوە حدكا، حدك و كۆمەڵەكان ناتوانن لەناو سیستمی ئەمڕۆی ئەو بەرپرسانی ملكەچی تەواو ئەوەی بێ بكەن كار ئیسالمیدا كۆماری ئیسالمیان كۆماری داواكارییەكانی سەرجەم ئەگەریش و نەبن حكوومەتە پەسند كرد و چوونە ژێر باری ویستەكانی ئەو حكوومەتە، ئەوكات دەبن بە

ئەحزابێكی تر و مافیان بەسەر ڕابردوویان نامێنێت.ئیسالمی كاتێكدا كۆماری لە فدراڵی دەكەن، داوای * حدك و حدكا، تەنانەت بڕوای بە وشەكەش نییە و پێی وایە وشەیەكی »فەرەنگ«ییە و

دەبێت لە ئەدەبی سیاسی دەربكرێت.* حدك، بڕوای بە كوردستانێكی سەربەخۆیە، لەكاتێكدا كۆماری ئیسالمی

هەر بڕوای بە باری سروشتی و جوگرافیای ڕۆژهەاڵتی كوردستانیش نییە.نێودەوڵەتیی ئاستی لە پێوەندییەكانی پێشكەوتنی لە باس * حدك،

دەكات، لەكاتێكدا ئێران هەموو دنیا وەك دوژمن و نامۆ سەیر دەكات.ئیسالمی« كۆماری »ڕژێمی ڕووخانی لە باس ساڵە سی حدكا، *دەكات، لەكاتێكدا ئێران هەڕەشە لە ئەمەریكا و ئیسرائیل دەكات كە بیر

لەو دروشمە نەكەنەوە.كۆماری لەكاتێكدا دەكەن، سوسیالیست لە باس كۆمەڵەكان *ئیسالمی شانازی دەكات لە زانكۆكانیدا لە ئێران ئەو وشەیەی لە سەرجەم شۆڕشی سەركەوتنێكی بە و دراوە ال ڕەسمی خوێندنی سەرچاوەكانی

فەرهەنگی ناو دەبات.* كۆمەڵەكان باس لە الدانی ڕۆڵی دین لەناو دەسەاڵت دەكەن، لە كاتێكدا ئیمام خەودا »لە كە گەیاند ڕای فەرمی بە ئیسالمی كۆماری سەرۆكی

مەهدی داوای لێ كردووە دووبارە خۆی بۆ سەرۆكی ئێران هەڵبژێرێتەوە«

* كۆمەڵەكان دەخوازن ئایین بۆ مزگەوتی شار و گوندەكان بگەڕێتەوە، لەكاتێكدا كۆماری ئیسالمی شانازی دەكات بەوەی پرۆسەی هەناردنی ئایین بۆ دەرەوەی واڵت و بەتایبەت لە باشووری ئەمەریكا و ئەوروپا و ئەفریقا

سەركەوتوو بووە.* حیزبە ئیسالمییە كوردییەكانی ڕۆژهەاڵت، پێیان وایە كۆماری ئیسالمی جۆرێكی ناڕەوای ئیسالمە و ئەوان جۆری باشتریان الیە، لەكاتێكدا كۆماری ئیسالمی هەر بڕوای بە موسڵمانبوونی كورد نییە و جارجار بەناچار پێیان

دەڵێت »ئەهلی تەسەننون«.دەكرێت وایە پێیان ڕۆژهەاڵت، لە كوردستان ئیسالمییەكانی * حیزبە لە بكرێت، درووست و سوننە لەنێوان شیعە ئایینی كراوەی گفتوگۆیەكی

كاتێكدا ئێران هەر بەالی گفتوگۆی ئاییندا ناڕوات. .. تاد.بەتایبەت و خەڵك كردنی خەریك بە پێویستی زۆر ئیسالمی كۆماری بەدەنگ ئێستە ئەگەریش و هەیە واڵت دەرەوەی و ناوەخۆ لە نەیارانی سەرەكی مەبەستی 3 دێت، ئێران لە كوردی كرانەوەی وەك بابەتێكی

هەیە:بااڵ، كورد بەرپرسانی نێوان ناوەۆخۆیی و مشتومڕی 1. بۆ كێشەكانی بەئاگا خەوتوو پەیامی »دوژمنی و دەكەنەوە بەرز مەترسی كارتی وەك

دێنم« ئاراستەی یەكتری دەكەن.2. سەرگەرمكردنی بەشێك لە خەڵكی ناوەخۆ و دەرەوەیە و لەو ڕێگەوە و چەواشەی پێشكەوتنی سیاسی و دیموكراسی دەكاتە سەر دەستدرێژی

دەكات.خانەیەك كوردستان، كەوتنە تاران نائارامییەكانی و هات ئەگەر .3و هەبێت خەڵك ناڕەزایەتی خەسارەكانی كەمكردنەوەی و گفتوگۆ بۆ كەمێك بگەن، ئاو بە ئەوەی پێش ئازادین تینووی كە ئێران كوردەكانی

فێنك بكرێنەوە.پێویستە پێشوازی لە هەر ڕێگەچارەیەكی ئاشتییانە بۆ مەسەلەی كورد لە هەموو پارچەكان بكرێت، بەاڵم ناكرێت بەبیانووی گەشبینی بۆ داهاتوو پشت پابەندی ئیسالمی كۆماری چونكە بكرێت. ڕابردوو تاڵەكانی ئەزموونە لە پێوەری مرۆیی، بەهای نێودەوڵەتی، یاسای دیپلۆماتیك، بنەمایەكی هیچ

ئەخالقی و گوفتێكی سیاسی نییە و كەس ناتوانێت بەرگری لێ بكات.كۆماری ئیسالمی نازانێت ئێستە كاتی سەركوتە یان گفتوگۆ، ڕێك بكەوێت بواری لە و بووەتەوە تەواو لێشێواوێكی سەر تووشی و بێت یاخی یان سیاسی بۆ دانوستان گونجاو نییە. باشتر وایە حیزبە كوردییەكانی ڕۆژهەاڵت لەسەر ئەزموونە تاڵەكان و خاڵە هاوبەشەكانی وەك دەركردنی بێگانە لە ڕێبەرایەتییەكی پێگەیاندنی خەڵك، بە متمانە گەڕاندنەوەی كوردستان، یەكگر و گوێگر بۆ ئەمڕۆ و هێنانە ئارای گوتارێكی بەهێز و هاوبەش كار بكەن و بە ڕوانینێكی دوور لە دەمارگرژی و زانستییانە سەیری ڕووداوەكان و تەنانەت یەكتری بكرێت، مەرج نییە بەناوی هێنانەئارای ڕێچكەیەكی نوێی سیاسی، خەڵك و ڕابردوو بە الڕێدا بچێت و زۆر جار بێ سیاسەت دانیشتن

لە سیاسەت كردن باشترە.


هاتوون میلله ته که م به سه ر کاره ساتانه ی ئه و وایان لێ کردم بیر له نووسینێکی وا بکه مه وه و ڕووداوانه ی و کاره سات ئه و نێوان له به راوردێک ئه و له گه ڵ هاتوون کورد میلله تی به سه ر بکه م. هاتوون جووله که کان به سه ر کاره ساتانه ی جینۆسایدکردنی ئه و دوو نه ته وه یه زۆر پێک ده چن کاغه ز، سه ر بیانخه مه زانی پێویستم به بۆیه ده وڵه تانه ی ئه م که بزانن کورد گه لی هه موو تا له سوودیان زۆر کراوه به ش به سه ردا ئێمه یان پاکتاوکردنی بۆ وه رگرتووه جووله که قڕکردنی ئێمه ی کورد. ئه م واڵتانه تاکو ئێستاش به نامۆمان ده زانن، ته نانه ت به دۆستی خۆشیانمان نازانن . و توانیان که ی عێراقیش، له قه ی ده وڵه ته ئه م ده ستیان هه بوو ئه وا وه کو سه دام و هێتله ر و شا

و ئه تاتورکمان لێده که ن.

کورد و جووله که له مێژووداماهر عه لی/سوید

که وله

جوی

یدسا

ینۆ ج

رد

کوی

یدسا

ینۆج


له و هه ر و، دامه زرا ڕه سمی به 1948دا ساڵی له ئیسرئیل ده وڵه تی ساڵه شه وه کۆچی جووله که له واڵتانی دیه وه به ره و زێدی خۆیان ده ستی پێکرد. ئه گه ر چاوێک بخشێنین به مێژوودا، بۆمان ده رده که وێت که چه ند غه در له و میلله ته به سته زمانه کراوه . له سه رده می هێتله ر و نازییه کاندا و له ساڵه کانی 30 ه کانه وه ، پاکتاو کردنی ڕه گه زی جووله که ده ستی پێکردووه ئاسن و ئاگر به دوهه میشه وه ، جیهانی شه ڕی ده ستپێکی دوای له و سه رکوتیان کردوون و به ملیۆن خه ڵکیان لێ کوشتوون و سوتاندوون. له واڵته کانی ئه وروپادا و به تایبه تی له پۆڵۆنیا کووره ی مرۆڤ سوتاندنیان بۆ ئاماده کردوون و به نێرینه و مێینه وه به منداڵ و گه وره وه سوتاندویانن، ئه م کرداره ش به ناوی هۆلۆکۆسته وه ناو نرا. له هه ر شوێنێک جووله که یه کیان گرتبێت به بێ دادگای کردنی کوشتویانه ، نازیه کان کۆاڵن به کۆاڵن و ماڵ به ماڵ ده گه ڕان به داویاندا . هێتله ر پێش ئه وه ی شه ڕی جیهان بکات، شه ڕی جووله که ی کرد و قڕی کردن، له یه کێ له وتاره کانیدا ده ڵێ : گرنگ له واڵته که م من ئه وه یه گرنگ سه رنه که وێت شۆڕشه که شم ئه گه ر نییه جووله که پاکرده وه ، له و کاته شدا یه ک واڵتی ئیسالمی ده نگی لێوه نه هات، له زۆرینه ی واڵتانی ئیسالمیشدا ئازار و ئه شکه نجه دراون، ئاخر خۆ ئیسالم باش ده زانێت که دینی جووله که ش وه ک هه موو دینه کانی تر له ئاسمانێ بۆ ڕه وی جووله که کاته وه له و مووسا. بۆ حه زره تی خواره وه هاتۆته ڕا شێوه یه ک هه موو به و کردووه پێ ده ستی )ئیسرائیل(ه که واڵته که یان یارمه تی وکۆمه کی واڵته که یان ده که ن بۆ مانه وه و به رده وام بوونی . ئه گه ر سه رنجێکی ورد بده یته کاره ساته کان، ده بینین لێکچوونێک هه یه له شێوازی

قڕکردنی کورد و جووله که دا.له سه رده می ده وڵه تی عوسمانی و خه الفه تی ئیسالمدا و پێش ئه وانیش، کورد به ناوی ئیسالمه وه له ناو میلله تی تورکدا توێنرانه وه و هه رچی بیری نه ته وه ییه له مێشکیاندا ده ریان هاویشت، به وه ی که هه موومان ئیسالمین میلله تێکی کوردیش نییه ، جیاوازیمان و یه کین خودادا به رده می له و ئه تاتورکیشه وه ، که مال هاتنی دوای له . بوون پشتیوان بێ و هه ژار که مالیزم بووه به ردی بناغه ی توانه وه و له ناوبردنی کورد. زمان و کلتور و جل و به رگی کوردی قه ده غه کرا، ده ستوورێکی سه ربازی دانا و هه رچیش ئه ویش و میلله ته یه ک تورکیا ده ستووریش به پێی ده کوژرا، بوایه دژ تورکه، کوردیشیان به تورکی شاخاوی ناوزه ندکرد . که مالیسته کان هه روه کو نازیه کان بیریان ده کرده وه و ده رسیان له وانیش وه رگرتبوو، چونکه که مال هاوپه یمانی که عوسمانی ده وڵتی ئه فسه رانی له بوو یه کێ ئه تاتورک

ئه ڵمانیای هێتله ری بوو. بێبه ش کردنی زیاتر له 10 ملیۆن کورد له و سه رده مه دا له زمان و کلتور ناو تورکدا، له تواندنه وه ی و خاک و نیشتیمان و هه ستی نه ته وایه تی و هه روه کو سوتاندن و له ناوبردنی جووله که وایه له سه رده می هێتله ردا و

نازییکان.ئه وه تا هه تا ئێستاش کورد له باکوری کوردستان نه یتوانیوه له و نه هامه تییه و ناو تائێستاش و قه ده غه کرد ناوی کوردیشیان ته نانه ت ببێت، ڕزگاری

پاشناوه کانیشیان تورکیه .

ته نانه ت له به شه کانی دیکه ی کوردستانیشدا ناوی هه موو شار و شارۆچکه و دێهاته کانیشیان گۆڕیوه بۆ ناوی تورکی .

له ئێرانی سه فه ویه وه بۆ حوکمی ڕه زا شا و کوڕه که ی، به هه مان شێوه و کورد باسی وێرا ده ی کێ ده بردن. ناویان له و ده فه وتان کوردیان کوردبوونی خۆی بکات، به هازاران کوردیان ڕاگوێزا و له ناویان بردن، له یه کتر له خه به ریان و بوون یه که وه جاسووس به سه ر یه ک ماڵێکدا هه ر ده دا . ته نانه ت وایان له وخه ڵکه کردبوو له ناو ماڵه کانیشدا نه یان ده وێرا به کوردی قسه بکه ن. باسی کوردایه تی بڤه بوو، خۆ ئه گه ر خه به رێک له یه کێ بداریه ئه وا ئه و که سه یان له به رده می دانیشتوانی شاره که یان شارۆچکه که دا له سه ریان جوتێکه وه ، گا یان ئه سپێکه وه )به هۆی ده کرد ڕیشه کێش الشه که ی جیا ده کرایه وه (، یان ده خرانه چینی دیواره وه ، بۆ ئه وه ی خه ڵک دوای له . بکه ن خۆیان بوونی کورد باسی نه وێرن و بکه ن چاوترسێن ڕوخانی ڕژێمی شاهنشاوه ، جه مهوری ئیسالمی هاتنه سه ر ته ختی شاهنشا و ئه مجاره به ناوی ئیسالمه وه و به جۆرێکی دی که وتنه وه گیانی هاوواڵتیانی کوردستانی ڕۆژهه اڵت و تا هه نووکه به رده وامه و ڕۆژانه ئه مانیش به ئاگر و ئاسن وه اڵمی داخوازیه کانی کورد ده ده نه وه . چه نده ها الو و کچی کوردیان

بێسه ر و شوێن کردووه یان له سێداره دراون.بێینه سه ر ڕۆژئاوای بچووک، ئه مانیش به هه مان شێوه گیانی کوردیان ڕیشه کێش کردووه و نه یان هێشتووه سه رهه ڵبده ن. هه تاکو ئێستاش کورد باشووری له کورد. ناڵێن پێی و نییه خۆی ناسنامه ی خاوه نی له وێ ناویان له شێواز چه نده ها به جووله که کان و هه روه ک کوردستانیش ڕاگوێزراون خۆیان حاڵی و ماڵ سه ر له و کراوون جینۆساید و بردوون نیشته جێیان زۆره ملیه کاندا ئۆردوگا له زۆره ملی به و دوورخراونه ته وه و کردوون. هه زاران الدێ و شارۆچکه یان له گه ڵ زه وی ته خت کردووه و سه دان کردووه به چاڵ زینده پیاوه وه و منداڵ و ژن به کوردیان مرۆڤی هه زار ئه نفاله ، سوره تی که پیرۆزه وه قورئانی ئایه تێکی ناوی به ته نانه ت و، به گۆڕه له و یه نی دیار الشه کانیان ئێستاش تاکو و کراون ئه نفال کۆمه ڵه کاندا ئێسک و پروسکیان ده دۆزرێته وه . هه موو کوردستانیان کیمیا ئه مڕۆ . ده ناڵێنن پێوه ی کورد هه زاران ئێستاش هه تا و کردووه باران زۆرینه ی کورد موسوڵمانه و خواو پێغه مبه ری ئیسالم ده په رستن، که چی هه تاکو ئه مڕۆش به ئیسرائیلی دووه م ناوزه ندیان کردووین. زۆربه ی واڵتانی که بڤه یه کورد ئێمه ی بۆ وه لێ تیایه، ئیسرائیلی باڵوێزخانه ی عاره بی

دۆستی میلله تی جووله که ش بین. و بگه ڕێ خۆیدا مێژووی دوای به بۆخۆی کورد هاتووه ئه وه کاتی بخوێنێته وه تا ڕاستیه کانی خۆی بدۆزێته وه ، تێبگات چۆن مێژووه که شمان شێوێندراوه و ده ستیان ناوه ته بیینمان و ته نانه ت وه کو ئاژه ڵ مامه ڵه مان وه ربگرین جووله که مێژووی له ده رسێک با نه بێ هه ر . کراوه له گه ڵ کوردی ده وڵه تێکی کردنی درووست و خاکه که مان و گه ل پاراستنی بۆ

سه ربه خۆ و ئازاد.


كێ لە پشت راگرتنی پڕۆسەی ئاڵوگۆڕی دیلەكانی فەڵەستین و ئیسرائیلە؟

نووسینی: یاكوف كاتزسەرچاوە: رۆژنامەی ئۆرشه لیم پۆست

بێگومان کێشەی فەڵەستین و ئیسرائیل، کێشەیەکی ئەوەندە ئاڵۆز نییە بەقەد ئەوەی راگەیاندنە عەرەبەكان باسی دەکەن. من نامەوێ لەم ئان و ساتەدا خۆم لە بابەتێکی ئاوەها بدەم، ئەوەندەی باسی

بابەتەکەی خۆمان دەکەین.سێ ساڵ لەمەوبەر لە پێکدادانێکدا رێکخراوی حەماس سەربازێکی کاتەوە لەو گرت، دیل بە شالیت(ی )گێلعاد ناوی بە ئیسرائیلی هیزە سەربازییەکانی ئیسرائیل بەردەوام هێرشی جۆراوجۆریان بۆ سەر زانیاری ئەوەی بۆ دەکرد حەماس بزوتنەوەی بە سەر ناوچەکانی

لەسەر شالیت پەیدا بكەن، به اڵم هەوڵەکان بەبێ ئەنجام بوون.کرا، دانوستان بە دەست دەوڵەتێک چەند هەوڵی بە سەرەنجام بەرامبەر شالیت، گێلعاد دیلەكەیان، گۆڕینەوەی لەسەر ئیسرائیل فەڵه ستینی حه ماسی رێکخراوی دەستگیرکراوی کادیری دەیان بە چەند کۆبوونەوەی و دانیشتن چەندین دوای کرد. دەستپێشخەری رێکخراوەی ناکاو لە دیلەکان، گۆڕینەوەی لە نزیکبوونەوە و قۆڵی حەماس پاشگەزبوونەوەی خۆیان لە گۆڕینەوەی دیلەکان راگه یاند و

دەگوترێت لە الیەن ئێرانەوە مۆڵەتیان پێ نەدراوە.

ئێران بە حەماسی راگەیاند كە لەو كارەدا پەلە نەكاتزیاتر ئه وا بێت چاوەڕوانیدا لە ئیسرائیل هەتا ئێران بڕوای بە ملکه چی داواکانی حه ماس ده بێت، درێژکردنەوەی کات لە بەرژەوەندی حەماس دایە، مەبەستی ئێران لەو كارە ئەوەیە كە قورسایی خۆی لە ناوچەكەدا بپارێزێت. بە واتایەكی تر بەبێ ئێران هیچ پێشکەوتنێک واتایە نایەت، هەتا بە ئاسایشی ئیسرائیلیشەوە، ئەوەش بەو بەدی دێت كە ئێران خۆی لەو بابەتە هەڵقورتاندووە و داواکارییەکانی ئێران

پێشتریش داواکراو بووە لە الیەن دەسااڵتداریەتی فەڵەستینەوە.کەچی داواکانی حەماس دەبینین، لە ناو خودی خۆیاندا دوو بەرەی باوەڕەدان هاریکاری ئێران لەو جیاواز دروست بووە، بەشێکیان لەو وادەری هەڵسەنگاندنەکان بەپیچەوانەشەوە و نەبێت گرنگ کاتەدا دەخەن حەماس بوونەتە دوو بەرە بەشێک لە بەر پرسەکانی ناوەندی لە شاری غەزە، وە بەشەکەی تر لە شاری دیمەشق بە سەرۆکایەتی

خالید مەشعەل، لەسەر گۆڕینەوەی دیلەکانن.سیاسیی مه كته بی به رپرسی مه شعه ل خالید رابردوو مانگی لەگەڵ دیداریان لە کرد، ئیرانیان سەردانی وەفدێک بەسەرۆکایەتی ئێرانی ئیسالمیی شۆڕشی ڕێبه ری گه وره خامه نه ئی عه لی هەریەک نەژاد، کێشەی »گێلعاد ئەحمەدی ئێران مەحمود وسەرۆک کۆماری وتووێژی لە خاڵە سەرەکیەکانی بووە یەکێک ئیسرائیلی شالیت«ی بەپێی ئەوەش کردووە، باسەکەیان تەواوی تاوتوێی وە نێوانیان،

سەرچاوە نافەرمیەکان کە باڵو کرایەوە.بەرپرسانی حەماس لە غەزە هەست بەوە دەکەن لەالیەن کەس وکاری

لە تا حەماس سەر خستووەتە گوشاری ئێران فەڵەستینیەکان دیلە و شالیت ئاڵوگۆرکردنی

پاشگەز بێتەوە


دیلە دەست گیرکراوەکانەوە، گوشاریان دەخرێتە سەر، هەموویان بە پەرۆشن بۆ ئاڵوگۆڕکردنی دەست بەسەره کان.

رێبەرایەتی بە سیاسی مەکتەبی کاربەدەستانی بێت هەرچۆنێک خالید مەشعەل، لە وێ نین هه تا گوشاری سروشتی خەڵکیان بکخرێتە

سەر تا رازی بن بە ئاڵوگۆڕکردنی ئەو دیالنە.هەر وەک ئاشکرا بوو ئێران گوشاری خستووەتە سەر بزوتنەوەی حەماس تا لە ئاڵوگۆرکردنی شالیت و دیلە فەڵەستینیەکان پاشگەز

بێتەوە چەند رۆژێک لەمەوبەر بەپرسێکی دەزگای نهێنی ئەڵمانیا هەوڵی دا لەو کاتەوەی سەردانی شاری غەزەی کرد، ئەو بەربەستە تێک بشکینێ و وا مەزندەی دەکرد وەاڵمیکی ئەرێنی لە گەورە بەرپرسانی شاری

غەزە بەدەست بێنێ کە هەروەک بڕیاری لێدرابوو.سەرەنجام سەردانی ئەو وەفدە ئەوەنده بە ناروونی کۆتای پێهات کە بەمەزندەی هیچ الیەک نەبوو، کاربەدەستێکی بزوتنەوەی حەماس لە دیمەشقەوە بۆ رۆژنامەیەکی چاپی لەندەن ئیسرائیل بەوە تۆمەتبار

کرد کە لە کۆتایی گەیشتن بە بنبەستی وتووێژەکاندا بوو ئیسرائیل ئیسرائیلە ونەریتی داب ئەوە گوتی ئەو بنەڕەتی. خاڵی گەراوەتوە بۆ دەگەرێنەوە ئەوان رێکەوتن لە دەبینەوە نزیک ئێمە هەرکاتێک تایبەتی رای تەنها گوتی ئەو ئەوەشدا لەگەڵ کێشەکە، سەرەتای کۆتای بە گەیشتن بۆ گوتی و بزوتنەوەکەی رای نەوەک خۆیەتی گرفتەکان بەردەوامی بە گفتوگۆکان دینین تا سەر ئەنجامی گۆرینەوەی

شالیت بەرانبەر بەدیلە فەڵەستینیەکان.بزوتنه وه ی سه ر خستووەته گوشاری ئێران ده رکه وت بێت که وا حه ماس و باڵی خالید مه شعه ل تا پاشگه ز ببنه وه له ڕێکه تنامه که یان

که تایبه ت به ئاڵوگۆڕکردنی گیراوه کان بوو.

وەرگێرانی: بارزان ابراهیم

ه نه ک

د دعا

گیلی

وه دنه

ه ڕانی گ

اوال د

ائیسر

ئیکی

خه ڵ


گۆران جاندان ساڵی 1959 لە ئامەد له دایک بوو. خوێندنی سەرەتایی و ناوەندی لە ئامەد تەواو كرد و دواتر ساڵێك لە زانكۆی خوێندنی زمانە بیانییەكاندا گرامێری زمانی ئینگلیزی

خوێند. گۆران لە دوای 20 ساڵیدا لە سوێد ژیان دەكات و سێ منداڵی هەیە؛ بارزان، ئەوین و ئەمیل هابێل. گۆران جاندان ساڵی 1986 لە دامەزراوەیەكی رۆژنامەوانیی بە ناوبانگ و ئاژانسی كوردیی كوردستان پرێسدا لە ستۆكهۆڵم كاری كردووە. ساڵی 1989 لەگەڵ چەند هاوڕێیەكی واڵتپارێزیدا لە ئەڵمانیا، بوو بە بەڕێوەبەری نووسوونی »Halk Gerçegi« كە لە ئیستانبول دەردەچوو. لە پێداچوونەوەی بەشی كوردیی رۆژنامەی بەرخۆداندا كاری كردووە. هەروەها ساڵی 1988 لەگەڵ هاوڕێكانی خۆی كە ئێستا چەند كەسێكیان شەهید بوونه ، گوڤاری یەكیەتیی رۆناكبیری واڵتپارێز كوردستان كە ناوی »رەوسەنە« بوو لە ئەڵمانیا دەریانخست، ئەو لە سێ كەسەكەی دەستەی پێداچوونەوە و سەرەكی بوو. لە زانكۆی ئۆپسالیا لە سوێد، دوو ساڵ كوردی سۆرانی و فارسی خوێند. لە زانكۆی ستۆكهۆڵم لە خویندگەی ماموستایەتی بەشی كوردی تەواو كرد و لە قوتابخانەی سوێد حەوت ساڵ ئیشی ماموستایەتیی زمانی كوردی كرد. هەروەها لە كاتی هێرشی دەوڵەتی سوێد بۆ سەر خەباتی رزگاری كوردستان دا ئەو

لە گەڵ كۆمەڵەی Kurdernas Vanner دوستایەتی كوردەكان گوڤاریك هەر بەم ناوە بە سوێدی دەركرد.

دۆستایەتیی كورد و جوولەكەگۆڤ��اری ئیس��رائیل-كورد ل��ە چوارچێوەی زیاتر ناس��اندن و نزیكبوونەوە ل��ە ژیانی كوردەكان لە ئۆرش��ەلیم، دۆس��ییەیەكی تایبەت بە »دۆس��تایەتیی كورد و جوولەكە« دەكاتەوە و لە هەر ژمارەی گۆڤارەكەماندا، هەوڵ ده ده ین لەگەڵ رۆش��نبیر و سیاس��ەتڤان و نووس��ەر و هونەرمەندان و رۆژنامەنووس��ەكانی ك��وردی جوولەكە لە ئیس��رائیل لەس��ەر تیڕۆانین و كولت��ووری جوولەکه و هەروەها بیروبۆچوونی نووس��ەر و رۆژنامەنووس��ان و

سیاسەتڤانه ئیسرائیلییه کان له مه ڕ دۆزی كورد لە هەر چوار پارچەی كوردستاندا بخاتە روو.

ۆسییەد

گۆران جاندان:هه موو به ڵگه مێژووییه کان باس له تێکه اڵویی کولتوریی کورد و

جووله که ده که ن

ئا: بینیامین مه حموود حه سه ن


ئیستا ئیشی وەرگیران لە هەر چوار كاناڵی تەلەڤزیۆنی سوێددا دەكات و بۆ رێكخستنی كتیبخانەی سوێد بە ناوی BTJ وەك پسپۆر گرامێری كوردی ئیش دەكات. گۆران جاندان لە بواری رۆژنامەوانیدا كوردی زمانی بە وەرگێڕانی و مندااڵنی كتیبی و نووسراو زۆر كردووە. دوو نموونە لەو كتیبانە »توڵە كردنەوەی مێروولەكان« كە لە فارسی وەرگڕادوە و »عەالئەددین و قۆری ئەفسوناوی« كە لە سوێدی وەرگێڕانی سه ر كوردی كردووە. هەروەها لە چیروكی فۆلكلۆری كوردیدا، »ساحمەران«ی ئامادە و چاپ كردووە. پاشان زمانی بە و سوێدی و سۆرانی كوردی بە ساحمەران چیرۆكی كااڵنی چاپ و باڵو كردووەتەوە. گۆران جاندار ساڵی 2007 وەقف بەرێوەبەری جاندان دامەزراند. كوردی مۆزەخانە و كتیبخانە و

كتێبخانە و مۆزەخانەی كوردیی لە ستۆكهۆڵمە.

كتێبدان، و ئەرشیڤ نێو لە زیاتر ئیوە ئیسرائیل-كورد: سەرچاوەكانی بەر دەستی جەنابت، دوستایەتیی كورد و جوولەكە

چون دەنرخینن؟ ئیوە بۆ خۆتان بیر و راتان چونە؟

گۆران جاندان: بێ گۆمان دوستایەتیی دوو میللەتی كون و دراوسێ شتێكی تایبەتە. گەلی كورد و جوولەكە لە كونەوە لە رۆژهەاڵتی ناوین لە ناو یەكتریدا هەموو كات ژیانیان كردووە. میژوی پەیوەندی هەر دوو گەالن زۆر كۆنە وەك گەل و میللەتێك. جوولەكەیی، كە لە بەڵگە میژوییەكاندا پییان دەڵێن بنگەی ئیسرائیل لە رۆژگاری كون و دیرۆكی لە سەر ئەرزی فەلەستین ژیانیان كردووە. بەاڵم جوولەكە دینی دەڕوانێت. ئایینەكان بنەمای لە مرۆڤ كاتیك )موسایی( لە ناو میللەتی كوردیش باڵو بۆتەوە، لە میژوو هەموو كات ژمارەیەك گەورەی جوولەكەی كورد لە سەر خاكی كوردستان نیزیك كەلتووری تیكەاڵویكی بۆنەوە بەم ژیانیان كردووە و هەر لە نیوان كورد و جوولەكە دا هەبووە. لەبەر ئەوەشە كە ئەمرۆش لەسەرخاكی ئیسرائیل بەسەدان هەزار كورد دەژین. ئەو تێكەاڵوییە لە جولەكان ژیانی گونجاندراون. و بیسراون میژویی بەڵگەی لە ئیسرائیل هەموو كات خوش و گەش بووە هەتا ئیسالمیزم و پاشان توركیزم دروست بوون. ئەو دوو رۆداوە كۆتاییان بەو دوستاییەتییە جوولەكە خەڵكی لەسەر گەورە ناحەقیەكی لەسەرەتادا هیناوە.

یداکه

انه ێبخ

کتناو

له ن

نداجا


كراوە. كاتیك منداڵ بووم چیروكی زۆر ترسێنەر لەسەر جوولەكەكان لە ئامەدی دەگوتران و هەبوون. بۆ نموونە دەیانگوت كە لە ماڵی جوولەكەكان النكەیەكی ئاسن هەیە كە بە سیخ و دڕك دروست كراوە، جوولەكەكان مندااڵنی موسلمان دەدزن و دەیانخەنە ئەو النكەیە و خوینی ئەو مندااڵنە دەمژن و دەیخۆن، ئەو چیروكانە هه تا ئیستاش

هەر ماون.

ئیسرائیل-كورد: باسی ئەو دوستایەتییانە زۆر ناكرێت، ئێمە دەتوانین چی بكەین كە ئەو بابه ته ئاشكرایانه وه بیر

بهێنینه وه ؟گۆران جاندان: لەسەر ئەو باسە، من 22 ساڵ لەمەو پێش من لە كۆبونەوەیەكی كورده کاندا گوتم كە پێویستە سەرەتاوە لە جوولەكە خەڵكی لە خۆمان دوستایەتی دابڕژینەوە. ئەو كات زۆر هیرشی توند و تێژ لەسەر ئەو قسانەی من كران. من ئیستاش هەر لەو بیرو باوەرەیدا ماوم كە ئێمە دەبێت لە الیەكییەوە دەست پێ بكەین و لە دەرفەتەكانی پێشماندا پەیوەندی و دوستایەتی خۆمان پێشكیشی گەڵی جوولەكە بكەین. بێگۆمان خەڵكی كورد پێویستە و داگیركەراندان زۆری و زڵم ژیر لە ئەمرۆش چەند جوولەكە خەڵکی ناوی بە ئیسرائیلیش دەوڵەتی بین دەستی ئامادە بهاوێت. دەبێ هەنگاوی دۆستایەتی دوستایەتی درێژی ئەوان بكەین. نەك وەك كاتی پیشتر رووی دواتریش و بوون الیانە یەك پەیوەندیكان كە

خۆیانیان لێ بگەرینەوە.

ئیسرائیل-كورد: ئێمە دەزانین كە خەباتی نووسینتان هەیە، لە بواری جوولەكەكان ئیشتان كردووە یان نا؟

گۆران جاندان: بەداخەوە كە نووسین یان لیكۆڵینەوەی من لەسەر جوولەكەكان نییە، بەاڵم من بە نیازم كە لە كاتیكی نیزیكدا سەردانی ئیسرائیل بكەم و لە ناو كوردی ئیسرائیل دا جەولە بكەم. دەڵێن كە ژمارەی كوردەكانی ئیسرائیل دەگاتە 200 هەزار كەس. بەو مەبەستەش من ئەوانم و كردووە ئیسرائیل بالیوزخانەی بە پەیوەندیم مەبەستەش بەم هەر سەفەرەكەم. بۆ كردووە ئاگادار

دەمهەوەی پرۆژەیەكی كولتووری دەست پێبكەم.

ئیسرائیل-كورد: نزیكەی 200 هەزار كورد لە ئیسرائیل ئەو لەسەر لەبەردەستاندان سەرچاوانەی ئەو دەژین. كوردستان لەسەر ئەوان رۆانگەی چی؟ دەڵێن رێژەیە

چییە؟گۆران جاندان: ئەو سەرچاوانە هەن، لە ناو الپەرەكانی چەند لیكوڵینەوەدا هەیە كە ئی سااڵنی دواییە. ئەویش باسی ساڵی پێشووی كردووە و رێژەكەی بە 150 هەزار مسۆگەرە سااڵن دە پشتی ئیستا بردووە. ناو كەس زۆربوون بەرەو ئیسرائیل له كورد دانیشتووانی ژمارەی

رۆیشتەوە.

ئیسرائیل-كورد: بەشیكی تایبەت لە نیو ئەرشیڤەكانی ئیوەدا لەسەر جوولەكەكان هەیە یان نا؟

گۆران جاندان: بەڵی چەند نموونەەیەك هەیە. ئەویش بە پیتی عیبری نووسراوە. ئیمە هیوادارین كە باشتر لەو

بەڵگانە بەدەست بخەین.

گەالنە دوو ئەو دوستایەتی چی بۆ ئیسرائیل-كورد: گرینگە؟

گۆران جاندان: زۆر گرینگە، لەبەر ئەوەی هەر دوو گەل ئیستاش بوونە. یەكتر تیكەاڵوی مێژووییدا كاتێكی له كە جیرانی یەكترن و لە یەك هەرێم ژیان دەكەن. بەاڵم بۆ و نییە سروشتی شتیكی تەنیا گەالن دوستایەتی ئاشتی و پیشكەوتنی دوستایەتی هەنگاویكی زۆر گرینگە. لە الیەكی دیكەوە هەر چوار پارچەی كوردستان لە الیەن زۆربەی كە كراون. داگیر ئیسالمییەوە دەوڵەتی چوار جوولەكەیان میللەتی دژایەتی داگیركەرانە دەوڵەتە ئەو الیەن لە كوردستان پارچەی دوو دەكەن. و كردووە عەرەبی بەعسی داگیر كراون. ئیستاش یەكێك لەو پارچانە هەر لەبن دەستی بەعسییەكاندایە. بەعسییەكان دژبەری ئەو هوکارانە لەبەر لەبەرامبەر جوولەكەكانەوە. یەكەمن پێویستە كورد و جوولەكە لەسەر دوستایەتییەكی زانستی

و نوێ بیر بكەنەوە.


ئیسرائیل-کورد و هه ڕه شه ناوخۆیی و هه رێمییه کانكەوتوونەتە ماوەیەكە كە گرووپ و الیەن و كەس هەندێ بیركردنەوەی و هەڵویست ئەو مخابن هیچ بەرژەوەندی لە ستافەكەشی و »ئیسرائیل-كورد« گۆڤاری ناهەقانەی دژایەتیی و تۆمەتهەڵبەستن كەسدا نییە، تەنیا و تەنیا بۆ ئەوەی دڵی دراوسێكان و چەند كەس رازی بكەن، تومەت دەخەنە پاڵ ئێمە

و گۆڤارەكە.ئەو تومەت و قسە و قسەڵۆكانە لە سەرەتای دەرچوونی یەكەم ژمارەی گۆڤاری »ئیسرائیل-كورد«ەوە تا ئێستا بەردەوامن و رۆژانە لێرە و لەوێ دووبارە دەكرێنەوە كە ئەم گۆڤارە لە ئیسرائیل و دەزگای »مۆساد« وایە پێان كە كوردستان داگیركەری واڵتانی لێكدانەوەی لە هەندێك وەك یا وەردەگرێت زۆر پارەیەكی دەرچوونی گۆڤاری »ئیسرائیل –كورد«، سەرەتای بەسەهیۆنیزمكردنی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست و كوردستانە. لێرەدا دووبارەی دەكەینەوە بۆ ئەوانە و هەموو ئەوانی تریش كە گۆڤاری »ئیسرائیل-كورد«، هەڵقواڵوی بیر و هزری خاوەن ئیمتیاز و هەموو دۆست و ستافەكەیەتی و دڵنیاشتان دەكەینەوە نە ئیسرائیل و نە هیچ دەوڵەت و دەزگایەك لە پشت دەركردنی ئەم گۆڤارەوە نین و »تەحەدا«ش دەكەین ئەگەر كەس یان

الیەنێك هەبێت یارمەتیی دابین و پارەی دابێ بە ئێمە.لە الیەكی تریشەوە گۆڤاری »ئیسرائیل-كورد«، گۆڤارێكی سیاسی و رۆشنبیریی بیاڵنە و دەهۆڵكوت و زوڕناژەنی هیچ دەوڵەت و دەزگایەك نییە و ناشبێت و خۆشی لە هیچ ملمالنێ و شەڕەقسەی حیزب و شەڕی راگەیاندنەكان نادات، هەروەها الیەنگریی لە هیچ هێز و حیزبێكی سیاسیی دیاریكراو لە مەیدانەكەدا ناكات، بە پێچەوانەوە ئامانج و ستراتیژیی كاری گۆڤارەكەمان زیاتر بۆ دروستكردنی پەیوەندییەكی بەهێزی سیاسی و رۆشنبیرییە لەگەڵ جوولەكە كوردەكان لە واڵتی ئێسرائیل كە ژمارەیان نزیكەی 200 هەزار كەسە، رەنگدانەوەی بۆچوون و بیركردنەوەی برا كوردەكانمان لە ئیسرائیل و پاراستنی زمانی دایك و داب و نەریت و فۆلكلۆری رەسەنی كوردییە و لەسەر ئاستی كوردستانیش دروستكردنی لۆبییەكی بەهێزی كوردییە لە ناوخۆی ئیسرائیل بۆ پشتگێریكردن لە دۆزی رەوای نەتەوەی كورد لە چوار

پارچەی كوردستان و لە ئاستی نێودەوڵەتیدا.لێرەدا ئێمە لە گۆڤاری »ئیسرائیل-كورد«، بە هەموو ئەوانە دەڵێین كە لە سەرەتادا ئاماژەمان پێ دان و هەر جارەی بە مەسەلە و بیانوویەك دەیانەوێت ڕێگەمان لێ بگرن و ببنە لەمپەر لە پێش دەرچوونی هیچ سەرپێچییەكی ئێمەش بزانم وەك یاسا، لە بگرێت جگە لێ ڕێگەمان ناتوانی كەس گۆڤارەكەمان،

یاساییمان نەكردووە و لە داهاتووشدا هەوڵ دەدەین هیچ هەڵەیەك نەكەین.هەموو الیەكیش دڵنیا دەكەینەوە كە گۆڤاری »ئیسرائیل-كورد« بە هیمەت و دڵسۆزی و پشتگیریی خاوەن ئیمتیاز و هەموو دۆست و هاوكارانی لە كوردستان و دەرەوی كوردستان بەردەوام دەبێت و خۆشمان لە بۆیە دەزانێن. نووسەران و رۆژنامەنووسان و میدیاكان و قەڵەم بە دۆست و هەڤاڵی هەموو خاوەن كۆتاییدا دووبارەی دەكەمەوە كە نە لە هەڕەشە و نە لە چاوسووركردنەوەی هیچ كەس و دەزگایەك دەترسین و نە لە گەیاندنی پەیامی راستگۆیی و باڵوكردنەوەی مێژووی پەیوەندییەكان لە ڕابردوودا پاشگەز دەبینەوە و ئەوەی ئێمەش تا ئێستا باڵومان كردووەتەوە لێكدانەوە و بۆچوونی ئەو كەسانە بوو كە لە نزیكەوە لە ناو رووداوەكاندا بوونە و ئەگەر كەس و الیەنێك رەخنەی هەیە، ئێمە ئامادەین بەپێی ئەخالق و پرەنسیپەكانی كاری رووی لە ئێمە ئەركی چۆن و بكەینەوە باڵو ئەوانیش لێكدانەوەكانی و بۆچوون راگەیاندن كاری میدیایی گەیاندنی پەیامی ئەو كەسانە بوو كە لە نزیكەوە لە ناو ئەو مێژوویەدا بوونە. لە كاری خۆماندا نابینە پاشكۆی هیچ كەس و واڵتێك، تەنیا پەیامی ئێمە راستی و راستگۆیی و باڵوكردنەوەی خۆشەویستی

و پێكەوەژیانی ئایینی و ئاشتی و دیموكراسییەتە.

ماوەیەكە‌هەندێك‌كەس‌و‌دەزگا‌كەوتوونەتە‌باس‌و‌خواسی‌ئەوەی‌كە‌كار‌بۆ‌داخستنی‌گۆڤاری‌»ئیسرائیل-كورد«‌بكرێت،‌یان‌دەیانەوێ‌ئاستەنگی‌و‌لەمپەر‌لە‌بەردەم‌دەرچوونی‌گۆڤارەكە‌دروست‌بكەن‌و‌هەندێكی‌تریش‌وەك‌عەرەب‌و‌تورك‌و‌فارسەكان،‌بیر‌دەكەنەوە‌و‌پێمان‌دەڵێن‌كە‌نابێ‌لەگەڵ‌رۆڵەكانی‌نەتەوەكەمان‌لە‌واڵتی‌ئیسرائیل‌پەیوەندی‌و‌هاتوچۆ‌و‌دیالۆگمان‌هەبێت،‌لە‌كاتێكدا‌ئەوانەش‌بەشێك‌لە‌نەتەوەی‌كوردن‌كە‌لە‌قۆناغێكدا‌بە‌زۆر‌كۆچیان‌پێ‌كراوە‌و‌لە‌ژێر‌هەڕەشە‌و‌كوشتندا‌بوونە‌كەچی‌ئێستاش‌ئامادەن‌ئەگەر‌گرێنتی‌ژیانیان‌هەبێت،‌دووبارە‌بگەڕەێنەوە‌بۆ‌نیشتیمانی‌خۆیان‌و‌لە‌پاڵ‌هەموو‌ئایینەكانی‌تری‌كورد‌لە‌كوردستان‌بە‌ئاشتی‌بژین.

Israel- kurd magazine No8

Documents