ISO 50001: 2018 EnerjiYönetimSistemiFarkındalık Eğitimienerjiverimliligi.org/uploads/50001-Kasim2019.pdf · 2019. 12. 11. · • ISO 50001 bağımsız olarak veya diğer yönetim

13.11.2019

1

Copyright © 2008 NMT, All Rights Reserved | ISO 9001:2008 Internal Audit Course Rev 3 1

Doğu Marmara Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezi (ABİGEM) A.Ş. Adına

ISO 50001: 2018 Enerji Yönetim Sistemi Farkındalık

Eğitimi

Eğitmen: Fikriye Seda Atabek0535 770 39 77

[email protected]


Eğitim Planı

• Genel Tanımlar ve Tarifler

• Enerji Mevzuatına Genel Bakış

• ISO 50001:2018 Standart Maddelerinin İncelenmesi

13.11.2019

2


Enerji Nedir?

• İş yapabilme kapasitesi

• Daha mutlu ve refah yaşam için gerekli temel bir girdi

• Enerji birimi olarak joule (J) veya kalori (kcal) kullanılır

Copyright © 2008 NMT, All Rights Reserved | ISO 9001:2008 Internal Audit Course Rev 3

Enerji Yönetimi

• Birim çıktı başına kullanılan enerjiyi

– Ürün kalitesinden

– Güvenlikten fedakarlık etmeden

– Üretimi azaltmadan

ayarlamak ve optimize etmektir.

13.11.2019

3


Enerji Kaynakları Nelerdir?


Enerji Türleri

Kinetik enerji

Potansiyel enerji

Yenilenebilir

Yenilenemez

Fosil yakıtlar

Kimyasal

Elektrik

Termal

Nükleer

Jeotermal

Dalga, gel-git, akıntı

Güneş

13.11.2019

4


Enerjinin Dönüşümü

Nükleer

Jeoterm.

Güneş

Hidro/ Rüzgar

Isı Kimyasal

Elektrik Mekanik

Fosil yakıtBiyokütle

Depo, Tank, Batarya

Kullanıcı Araç/Gereçleri

YanmaIsı Pompası

Güneş Pili Elektrik MotoruJeneratör

Taşıma


Dünyada Birincil Enerji Tüketimi, 1950 - 2050

Kaynak: http://peakoilbarrel.com/world-energy-2018-2050-world-energy-annual-report-part-1/)

13.11.2019

5


Türkiye Elektrik Enerjisi Kurulu Güç Dağılımı

https://www.tespam.org/turkiye-elektrik-enerjisi-uretim-kaynaklari/


Sektörel Enerji Tüketim İstatistikleri, TUIK, 2017

13.11.2019

6


Sanayide Enerji Maliyeti

Kaynak: EIE

7,510 12,5 15

2025 25

30 30 30

5055

0

10

20

30

40

50

60

rafin

erigı

da

teks

til

met

alur

ji

sera

mik

kağı

t

gübr

eca

mçe

lik

alum

inyu

m

amon

yak

çimen

to


Ne yapabiliriz?

Verilerin değerlendirilmesi

Enerji tasarrufu

Enerji verimliliği

13.11.2019

7


Enerji Yönetimi İle İlgili Standartlar

ANSI/MSE 2000:2008 Enerji İçin Bir Yönetim Sistemi (Amerika UlusalStandartlar Enstitüsü)

I.S. 393:2005 Enerji Yönetim Sistemleri

Kullanım Kılavuzu ve Şartlar (NSAI, İrlanda Ulusal Standartlar Makamı)

DS 2403:2001 Enerji Yönetimi Şartlar (Danimarka Standartlar Birliği)

Enerji Yönetim Sistemi Kullanım Kılavuzu ve Şartlar (2004, SenterNovem, Hollanda)

EN 16001:2009 Enerji Yönetim Sistemleri

Kullanım kılavuzu ve şartlar

ISO 50001: 2011 Enerji Yönetim Sistemleri


ISO 50001: 2018 Enerji Yönetim Sistemleri



50001:2018 Kurmanın Faydaları

Bir enerji yönetim sistemi (EnYS):

• Enerji performansını, enerji kullanımını ve enerji tüketimini iyileştirmek için sistemlerin ve proseslerin kurulmasına fırsat tanır

• Bir sürekli iyileştirme prosesi sunar

• Enerji izleme planları ve enerji analiz faaliyetlerini oluşturur

• Enerji politikasını ve hedeflerini resmileştirir

• Teknolojik gelişmeler için itici güç oluşturur

13.11.2019

8


50001:2018 Kurmanın Faydaları

Kuruluşunuz içerisinde şu faydaları

görebilirsiniz :

• Enerji maliyetlerinde düşüş

• Mevcut enerji kaynaklarının daha verimli kullanımı

• İş performanslarında iyileşme

• Artan üretkenlik ve rekabet edebilirlik

• Sera Gazı emisyonlarında azalma


ISO 50001:2018 Standart Maddelerine Genel Bakış

13.11.2019

9


ISO 50001’in Diğer Yönetim Sistemleri ile Entegre Edilmesi

• ISO 50001 bağımsız olarak veya diğer yönetim sistemleri ile entegre edilerek kullanılabilir.

• İç tetkikler ve yönetimin gözden geçirmeleri entegre edilebilir.

• Enerji verimliliğini iyileştirmek için gerekli sistemler ve proseslerin kurulmasına yardımcı olur

• Kuruluşun kontrolü altındaki faaliyetlere uygulanır

• Yalnızca objektif olarak tetkik edilebilir şartları içerir


Anahtar Unsurlar

EnerjiYönetimi

Taahhüt (Kurumsal)

Zaman - Kaynaklar - Anapara

İnsanlar

Enerji Verimli Kültür

Farkındalık - Motivasyon

Eğitim - Taahhüt

Veriler - Ölçme

Analiz - Yetkinlik

Teknik

(Enerji Kullanımını Anlamak; Kontrol)

13.11.2019

10


Belgelendirme Süreci

GAP (Mevcut Durum) Analizi

BelgelendirmeBelgelendirme kapsamının belirlenmesi

Belgelendirme denetimleri:1. aşama: kuruluşun belgelendirmeye hazır olup olmadığının gözden geçirilmesi2. aşama: uygulamaların değerlendirilmesi, EnYS’nin etkinliğinin değerlendirilmesiÜç yıllık belge (2 adet ara denetim)Üçüncü yılda yeniden belgelendirme


Planla-Uygula-Kontrol Et-Önlem Al

PLANLA UYGULA

KONTROL ETÖNLEM AL

8 İşletme-bakım-Tasarım-Satınalma

9 izlemeİç tetkikYGG

4.1 Kuruluşun bağlamı4.2 ilgili taraflar ve

beklentileri4.3 Kapsam4.4 Enerji Planlaması

5 Liderlik

6.1 Risk ve fırdatlar6.2 Hedefler6.3 Enerji Gözden Geçirme

7 Kaynaklar-farkındalık-iletişim-dökümanyönetimi

10 Sürekli İyileştirme

KURULUŞ SİSTEMİ

13.11.2019

11


Annex SL-High Level Structure-YüksekSeviyeli Yapı

Giriş

1. Kapsam

2. Normatif Referanslar

3. Terimler ve Tarifler

4. Kuruluşun Bağlamı

5. Liderlik

6. Planlama

7. Destek

8. Operasyon

9. Performans Değerlendirme

10. İyileştirme


50001: 2018 Maddeleri

13.11.2019

12


Kuruluşun Bağlamı(4.1)Kuruluş, Enerji Yönetimi konusunda kendisini etkileyen iç ve dış

hususları belirlemelidir.

Dış hususlara örnekler: o Mevcut ilgili taraflar ile ilgili mevcut ulusal veya sektörel hedefler

veya amaçlar, gereklilikler ve standartlaro Enerji tedariği, güvenlik ve güvenilirlik üzerindeki kısıtlamalar veya

sınırlamalaro Enerji maliyetleri veya enerji türlerinin kullanılabilirliğio Havanın etkilerio İklim değişikliği etkilerio Sera gazı emisyonları (Green House Gas- GHG) etkileri


Kuruluşun Bağlamı(4.1)

İç hususlara örnekler: o Temel iş hedefleri ve stratejisi,o Varlık yönetimi planlarıo Organizasyonu etkileyen finansal kaynaklar (işgücü, finansal

konular vb.)o Enerji yönetiminin içselleştirilmesi ve kültürün geliştirilmesio Enerji yönetiminin sürdürülebilirliğio Enerji arzındaki kesintiler için beklenmedik planlaro Mevcut teknolojinin olgunlaşmasıo Operasyonel riskler ve sorumluluk konuları

13.11.2019

13


İlgili Taraflar ve Beklentileri (4.2)


Kapsam (4.3)

EnYS’nin kapsam ve sınırları belirlenmelidir. Kuruluşun kontrolü dahilindeki ve kuruluş faaliyetleri sonucu enerji tüketen prosesler kapsama alınır

Kuruluşun kontrolü dahilindeki faaliyetler:Lojmanlar (atık ısının burada kullanımı)

Uzaktaki depolar

Taşeronlar

Kullandığınız motorun üretimine karışamazsınız ama satın alma esnasında verimli motor tercih edebilirsiniz

13.11.2019

14


Liderlik ve Taahhüt (5.1)Lider, şunlardan sorumludur:

– Enerji politikasının ve hedeflerinin organizasyonun stratejik yönü ile uyumluluğunu sağlamak

– EnY için kaynakların sağlanması

– EnYS’nin kuruluş içerisindeki iletişiminin sağlanması

– Uzun vadeli enerji performans planlaması

– sürekli iyileştirilmesini teşvik etmek

– Bir enerji yönetim ekibinin oluşturulmasını sağlamak

– Enerji performansını iyileştirmek ve enerji yönetim sisteminin etkinliğini etkileyen çalışanları desteklemek ve yönetmek

– Diğer ilgili yönetim görevlilerini liderliğini göstermesi için desteklemek


Enerji Politikası (5.2)

• Kuruluşun doğası, büyüklüğü, ölçeği, ve enerji kullanımı ve tüketimi üzerindeki etkisine uygun olmalı

• Dokümante edilmiş ve kuruluş içerisinde iletilmiş olmalı

• Düzenli olarak gözden geçirilmeli ve güncellenmeli• Enerji verimli ürün ve hizmetlerin satın alınmasını

desteklemeli• Enerji amaçları ve hedeflerinin oluşturulması ve

gözden geçirilmesi için çerçeve oluşturmalı

13.11.2019

15


Enerji Politikası (5.2)

Politika; Amaç ve hedefleri gerçekleştirmek için gerekli tüm kaynakların

sağlanacağı (insan kaynağı, mali kaynaklar, altyapı)

Enerji ile ilgili yasal ve diğer gerekliliklerin yerine getirileceği

Enerji performansının sürekli iyileştirileceği taahhütlerini içermelidir.


Görev, Yetki ve Sorumluluklar(5.3)

Üst yönetim aşağıdakiler için enerji yönetim ekibine sorumluluk ve yetki atamasında bulunur:

Enerji yönetim sisteminin kurulmasını, uygulanmasını, sürdürülmesini ve sürekli iyileştirilmesini sağlamak

Aksiyon planlarını uygulamak

Enerji performansının ve iyileştirmelerinin üst yönetime raporlamak

Etkin EnMS için gerekli kriterleri ve yöntemleri oluşturmak

13.11.2019

16


Risk ve Fırsatlar(6.1)

Kuruluş, Enerji yönetim sistemini planlarken

4.1 (bağlam),4.2 (ilgili taraflar) ile belirtilen şartları veenerji performansını etkileyen süreçlerini

göz önüne alacak ve belirlenmesi gereken riskleri ve fırsatlarıtanımlayacaktır.



Güçlü Yönler-Strenght Zayıf Yönler-Weakness

Fırsatlar-Opportunity Tehditler-Threats

İlgili taraflar Iç/dış Beklentileri

13.11.2019

17



Risk/Fırsat

Kaynağı

Risk/Fırsat

Tanımı

Olasılık

Şidd

et

Frekan

s

Risk/Fırsat

Skoru

Aksiyon Artık Risk

(OXŞXF)


Amaç ve Hedefler (6.2)

Enerji hedefleri,

a) Enerji politikası ile uyumlu olmalı b) Ölçülebilirc) Uygulanabilir şartları dikkate almalıd) Önemli enerji kullanımlarını dikkate almalı e) Enerji performansını iyileştirme fırsatlarını dikkate almalı f) İzlenmelig) Duyurulmalıh) Uygun şekilde gözden geçirilmelidir.

13.11.2019

18


Amaç ve Hedefler (6.2)

Hedefler SMART olmalıdır: Specific (Belirli)Measurable (Ölçülebilir)Achievable (Ulaşılabilir)Responsible (Sorumlusu olan)Time bound (Zaman sınırlı)


Enerji Gözden Geçirme (6.3)

Geçmiş, mevcut ve gelecek tüketim ve kaynakların belirlenmesi için:

–son 3 yıllık yakıt ve elektrik faturaları ve ilgili faktörler (üretim kapasitesi, meteorolojik veriler) ile ilişkileri

–tarife analizi, sayaç okumaları

–kurutma,pompalama, aydınlatma vs gibi kullanım türüne göre tüketim miktarları

–ekipmanlar üzerindeki etiket değerleri (tavsiye edilmez)

–anlık okumalar ve çalışma saatleri

–termal kamera ölçümleri

13.11.2019

19



Önemli Enerji Kullanımları- ÖEK: Enerji tüketimini ve kullanımını önemli ölçüde etkileyen tesis, ekipman, sistem, proses ve personelin belirlenmesi (Satınalma, tasarım ve eğitmenler gibi dolaylı yoldan etkili kişileri de kapsar)

-Önemli enerji tüketimine etki eden diğer değişkenlerin belirlenmesi

-Önemli enerji kullanımıyla ilişkili tesis, sistem, proseslerin mevcut enerji performansının belirlenmesi

-Gelecek dönem enerji tüketim tahminleri



Sankey Diyagramı

13.11.2019

20



Gerçmiş & mevcut enerji kullanımı

Önemli enerji kullanımını etkileyen

ilgili değişkenler

Performans

1. Enerji kullanımı ve tüketiminin analiz

edilmesi

2. Önemli enerji kullanımı ve tüketimi

olan alanların belirlenmesi

3. Enerji performansının iyileştirilmesi için

fırsatların belirlenmesi

4. Risk ve fırsatlarınbelirlenmesi

Planlama Girdileri Enerji Gözden Geçirme

•Enerji referans çizgisi

•EnPG

•Amaçlar

•Hedefler

•Faaliyet planları

Planlama Çıktıları


Enerji Performans Göstergesi(6.4)

Kuruluş tarafından tanımlandığı şekliyle enerji performansı ölçüsü veya birimi

– Birim ürün başına kullanılan sıcak yıkama suyu miktarı (L/adet)

– 1000 çay bardağı için kalıplarda kullanılan basınçlı hava miktarı (L/1000 bardak)

– Yenilenebilir enerjinin toplam enerji tüketimindeki payı (%)

– Metre çelik başına harcanan enerji (TEP/m)

– Ton klinker başına doğal gaz tüketimi (m³/ton klinker)

13.11.2019

21


Enerji Performans Göstergesi(6.4)


Enerji Referans Çizgisi (6.5)

• Aşağıdaki durumlarda referans çizgisinde düzenlemeler yapılmalı:

– EnPG, kuruluşun enerji kullanımı ve tüketimini artık yansıtmıyorsa

– Proseslerde, enerji sistemler, faaliyetlerde önemli değişiklikler olduysa

– Daha önce belirlenmiş bir yönteme göre (üretim seviyesi, tedarik kalitesi, mevsimler vb.ne bağlı olarak)

• Enerji referans çizgisi sürdürülmeli ve kayıt edilmeli

2009 yılı ton ürün başına doğalgaz tüketimi2007 yılı aylık ortalama elektrik tüketimleriBir önceki yıla ait ton CO2/ton-ürün değeri

13.11.2019

22


Enerji Verisini Toplamak için Planlama(6.6)

Kuruluş aşağıdakilere uygun bir enerji veri toplama planı oluşturmalı ve uygulamalıdır:a) Kuruluşun büyüklüğüne, b) Karmaşıklığına,c) Kaynaklarına,d) İzleme ve ölçme ekipmanlarına uygun.Plan izlenmesi gereken temel verilerin ne sıklıkla toplanacağı ve muhafaza edileceğini belirlemelidir

Online İzleme Sistemleri geliştirilmelidirSayaç Geliştirme Planı oluşturulmalıdır


Enerji Verisini Toplamak için Planlama(6.6)

Toplanması gereken veriler:

Önemli enerji kullanımları için ilgili değişkenler

Önemli enerji kullanımları ve kuruluşa ilişkin enerji tüketimi

Önemli enerji kullanımlarına ilişkin operasyonel kriterler

Statik faktörler

Aksiyon planlarında belirlenmiş veriler

Enerji veri toplama planı belirli aralıklarla gözden geçirilmeli ve uygun şekilde güncellenmelidir.

Kuruluş, temel özelliklerin ölçülmesi için kullanılan ekipmanların doğru ve tekrarlanabilir veriler vermesini sağlamalıdır.

13.11.2019

23


Faaliyet Planları (Hedefler ve riskler için)

Eğer hedefler ne yapmanız gerektiğini tanımlıyorsa, faaliyet

planları da bunları nasıl yapacağınızı tanımlamaktadır.

• Amaç veya hedeften kim sorumludur

• Ne zaman tamamlanmalıdır

• Nasıl ulaşılmalıdır

• Enerji performansının iyileşmekte olduğu nasıl gösterilecektir

• Bu sonuçlar nasıl doğrulanacaktır

• Faaliyet planları dokümante edilmeli ve güncellenmelidir


Yetkinlik (7.2)

• ÖEK’lerle ilgili çalışan personel belirlenmelidir

• Yetkinlikleri belirlenmelidir

• Eğitim eksikleri giderilmelidir

13.11.2019

24


Farkındalık (7.3)

• Çalışanların, EnYS içerisindeki sorumluluklarını yerine getirebilmeleri için, bu sorumluluklarının farkında olmaları gerekir.

• Kuruluşlar kendileri adına çalışan herkesin aşağıdakilerle ilgili farkındalığını sağlamalıdır:– EnYS’ne uygunluğun önemi– İyileştirilmiş enerji performansının faydaları– Faaliyetlerinin ve davranışlarının enerji kullanımı ve

enerji tüketimini hem olumlu (örn. Enerji amaç ve hedeflerini yerine getirmek) hem de olumsuz (örn. Düşük enerji performansı, ilave maliyetler, yasal şartları yerine getirememek) olarak etkileyebileceği


İletişim (7.4)

Kuruluş, Enerji Yönetim Sistemi ile ilgili olarak, aşağıdakimaddeler de dahil olmak üzere, iç ve dış iletişimleribelirlemelidir:

• İç İletişim– Enerji performansı ve EnYS’nin iletilmesi

– EnYS’nin iyileştirilmesi için çalışanların görüş ve önerilerini belirtecekleri bir proses

• Dış İletişim– Enerji Politikası

– Sürdürülebilirlik Raporu

13.11.2019

25


İletişim (7.4)

Kuruluşun;a) Neyle ilgili iletişim kuracağını,b) Ne zaman iletişim kuracağını,c) Kiminle iletişim kuracağını,d) Nasıl iletişim kuracağını,e) Kimin iletişim kuracağını

Içeren bir iletişim planı hazırlanmalıdır

Çalışanlardan öneri alınmasıyla ilgili bir sistematik olmalı...!

Tüm öneriler incelenip cevaplanmalı.


İletişim (7.4)

İletişim araçları:

Kurumsal internet sitesiE-mail ve bültenlerİlan panoları, şirket içi

dergilerDüzenli toplantılar,

seminerlerFarkındalık günü ve

kampanyalar

Paylaşılacak Bilgiler

EnYS performansıEnYS sayesinde sağlanan

faydalarHedef ve amaçlarla ilgili

güncel durumİlgililerin iletişim bilgileri

13.11.2019

26


Dokümantasyon Şartları (7.5)

• Kuruluşlar, EnYS’nin ana unsurları ve bunların etkileşimleri ile ilgili dokümantasyonu tutmalıdır

• Dokümantasyon kağıt üzerinde, elektronik ortamda veya herhangi başka bir ortamda olabilir

• Şunları içerir:– EnYS’nin kapsam ve sınırları– Enerji politikası– Enerji amaçları, hedefleri ve faaliyet planları– ISO 50001’in şart koştuğu dokümanlar ve kayıtlar– Kuruluş tarafından gerekli görülen diğer dokümanlar

• Dokümanlar kontrollü olmalıdır


Dokümantasyon Şartları (7.5)

• Kuruluşların aşağıdakiler için prosedürleri olmalıdır:– Doküman onayları

– Doküman gözden geçirmeler ve güncellemeler

– Revizyon durumlarının belirlenmesi

– Uygun dokümanların kullanım noktalarındabulunmasının sağlanması

– Dokümanların okunaklı ve belirlenebilirkalmasının sağlanması

– EnYS için gerekli olan dış kaynaklı dokümanların belirlenmesi ve dağıtımı

– Geçersiz dokümanlar (istenmeyen kullanımlarının önlenmesi,saklanacak geçersiz dokümanların uygun biçimde belirlenmesi)

13.11.2019

27


Operasyonel Planlama ve Kontrol (8.1)

Olmamaları durumunda etkin enerji performansından ciddi sapmalara yol açmaları söz konusu ise, önemli enerji kullanımları ileilgili işletme ve bakım faaliyetlerinin etkin olarak yürütülebilmesiiçin kriterlerin oluşturulması ve düzenlenmesi (TALİMATLAR)

Önemli sapma kriterleri kuruluş tarafından tanımlanır.

Kuruluşun kontrolü altında çalışan personellere kriterlerin iletilmesi

İşletim kriterlerine uygun olarak tesislerin bakımı ve işletimi

Süreçlerin planlandığı gibi gerçekleştirildiğinin kanıtı olarak dokümanteedilmiş bilgi elde tutulmalıdır


Tasarım (8.2)Önemli enerji tüketim noktalarından yeni ya da tadilat yapılan tesis, ekipman, sistem ve proseslerin tasarımı esnasında enerji verimliliğini iyileştirme fırsatları göz önüne alınır.

Enerji performans değerlendirmelerinden de faydalanılır.

Tasarım faaliyetleri kayıt edilmelidir.

Yeni ekipman yerleşimleriYeni bina tasarımıTesisat revizyonuOfislerde yapılacak revizyonlarProseste yapılacak yenilikler

13.11.2019

28


Enerji kullanımına önemli etkisi olan satınalmalar yapılırken tedarikçiler, satınalma esnasında enerji verimliliğinin göz önüne alındığı konusunda bilgilendirilmelidir.

Satınalmalarda çalışma süresi boyunca enerji kullanımına, tüketime ve verimliliğe olacak etkilerin değerlendirilmesi için kriterler belirlenmelidir.

Enerji satın almaları için kriterler belirlenmelidir

Makina (kompresör, kazan, yalıtım malzemesi vb.)Hammadde (yakıt, elektrik, hammadde)Hizmet (temizlik, nakliye vb.)

Satınalma (8.3)


• Tedarikçiler, satınalmanın kısmen enerji performansına göre değerlendirildiği konusunda bilgilendirilmelidir (enerji kullanımı ve enerji tüketimi üzerinde etkisi olanlar için)

• Enerji kullanımı, tüketimi, ve planlanan veya beklenen yaşam süresine göre verimliliğin değerlendirilmesi için kriterlerin belirlenmesi ve uygulanması (örn. Yaşam Döngüsü Maliyet Analizi )

• Enerji satınalma şartlarının tanımlanması ve dokümante edilmesi

Satınalma (8.3)

13.11.2019

29


İzleme, Ölçme ve Analiz (9.1.1)

• Belirlenen aralıklarla izlenecek, ölçülecek ve analiz edilecek anahtar özellikler:– Önemli enerji kullanımları ve diğer enerji gözden geçirme çıktıları– Önemli enerji kullanımı ile ilgili uygun değişkenler– Enerji Performans Göstergeleri– Faaliyet plan(lar)ının amaç ve hedeflere ulaşmadaki etkinliği– Mevcut ve beklenen enerji tüketim karşılaştırmalarının

değerlendirilmesi– Önemli enerji tüketim noktaları ve enerji gözden geçirmesinin diğer çıktıları – Enerji verilerindeki sapmalar



• Ölçme ihtiyaçlarının periyodik olarak tanımlanması ve gözden geçirilmesi

• İzleme ve ölçme için kullanılan ekipmanların doğru ve tekrarlanabilir olmalarının sağlanması

• İzleme ve ölçme ekipmanlarının doğruluk ve tekrar edilebilirliğini kanıtlamak gerekli kalibrasyon kayıtları veya diğer ilgili kayıtların saklanması

• Faaliyetlerin sonuçlarının saklanması

• İzlemeyi geliştirme, sayaç planı

13.11.2019

30



• Izleme ölçme sıklığını belirlerken:

-Önemli performans göstergelerinin/enerji performans göstergelerinin izlendiğinden nasıl emin olacağım?

-Sayaçların doğru ölçüm yaptığından nasıl emin olacağım?

-Kullanılacak cihazlar nelerdir?-Cihazın kalibrasyonu bozulursa enerji tüketiminde

büyük değişiklik olur mu?-Başka sayaçlar ve faturalar yardımıyla sayacın

doğruluğu teyit edilebilir mi?


Yasal ve Diğer Şartların Değerlendirilmesi (9.1.2)

Yasal ve diğer şartlara uygunluk planlanan aralıklarla değerlendirilmelidir

Değerlendirme sonuçları saklanmalıdır

13.11.2019

31



– Enerji Verimliliği Kanunu

– Elektrik Piyasası Kanunu

– Doğal Gaz Piyasası Kanunu

– Petrol Piyasası Kanunu

– LPG Piyasası Kanunu



– 5627 SAYILI ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU

– Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik

– Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği

– Sürdürülebilir Yeşil Binalar İle Sürdürülebilir Yerleşmelerin Belgelendirilmesine Dair Yönetmelik

– Enerji Verimliliği Denetim Yönetmeliği

– Enerji İle İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmelik

13.11.2019

32



Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik

Enerji Yöneticisinin Görevleri

• Sayaç ve ölçüm cihazlarının temini ve montajı sağlamak

• Ozgül enerji tüketimini, mal üretimi ile enerji tüketimi ilişkisini, enerji maliyetlerini, işletmenin enerji yoğunluğunu izlemek ve bunları iyileştirici öneriler hazırlamak

• Enerji kompozisyonunun değiştirilmesi ve alternatif yakıt kullanımı ile ilgili imkanları araştırmak ve bunların uygulamasını koordine etmek

• Enerji ikmal kesintisi durumunda petrol ve doğal gaz kullanımını azaltmak amacıyla alternatif planlar hazırlamak

• Her yıl Mart ayı sonuna kadar enerji bildirimi yapmak



• Tüketim alışkanlıklarının iyileştirilmesine ve ısrafın önlenmesine yönelik farkındalık yaratmak

• Enerji tüketen sistemler, süreçler veya ekipmanların verimliliklerini izlemek, iyileştirmeler yapmak, bakım ve kalibrasyonlarını takip etmek

• Enerji etüdleri yapmak, BAT ve benchmarkları araştırmak

• Enerji ihtiyaçlarının ve verimlilik artırıcı uygulamaların planlarını, bütçe ihtiyaçlarını, fayda ve maliyet analizlerini hazırlamak ve üst yönetime sunmak

• Enerji tüketimini ve maliyetleri izlemek, değerlendirmek ve periyodik raporlar üretmek

13.11.2019

33



Yıllık toplam enerji tüketimi:

< 1000 TEP olan firmalar icin OSB’lerde enerji yöneticisinin sorumluluğunda enerjiyönetim birimi kurulur≥ 1000 TEP olan endüstriyel işletmeler enerji yöneticisi görevlendirir ≥ 500 TEP ya da toplam inşaat alanı en az 20.000 m² olan ticari binalar ve≥ 250 TEP ya da toplam inşaat alanı en az 10.000 m² olan kamu binaları enerji yöneticisi görevlendirir veya şirketlerden veya enerji yöneticilerinden hizmet alır ≥ 50.000 TEP enerji yönetim birimi (enerji yöneticisi dışında en az bir makina ve bir elektrik veya elektrik-elektronik mühendisi)

Kuruluşlarında toplam kalite çalışmalarından sorumlu olan ve bünyesinde enerji yöneticisinin de görev aldığı kalite yönetim birimi bulunan endüstriyel işletmeler bu birimlerini enerji yönetim birimi olarak da görevlendirebilir



TEP: Ton eşdeğer petrol

miktar enerjiısıl değer birim

çevrim katsayısı

1 ton taşkömürü 7200 kcal/kg 0,72

1 ton odun 3000 kcal/kg 0,30

1 ton ham petrol 10500 kcal/kg 1,00

1 ton fuel oil no:6 9860 kcal/kg 0,99

1 ton motorin 10200 kcal/kg 1,02

1000 m³ doğal gaz 8250 kcal/m³ 0,83

1000 kW elektrik 860 kcal/kWh 0,09

13.11.2019

34




Fabrikaların Alacakları Önlemler

• a) Yakma sistemlerinde yanma kontrolü ve optimizasyonu ile yakıtların verimli yakılması,

• b) Isıtma, soğutma, iklimlendirme ve ısı transferinde en yüksekverimin elde edilmesi,

• c) Sıcak ve soğuk yüzeylerde ısı yalıtımının standartlara uygunolarak yapılması, ısı üreten, dağıtan ve kullanan tüm ünitelerinyalıtılarak istenmeyen ısı kayıplarının veya kazançlarının en azaindirilmesi,

• ç) Atık ısı geri kazanımı,

• d) Isının işe dönüştürülmesinde verimliliğin arttırılması,

• e) Elektrik tüketiminde kayıpların önlenmesi,


Yasal ve Diğer Şartların Değerlendirilmesi (9.1.2)Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik


• f) Elektrik enerjisinin mekanik enerjiye veya ısıya dönüşümünde verimliliğin artırılması,

• g) Otomatik kontrol uygulamaları ile insan faktörünün en aza indirilmesi,

• ğ) Kesintisiz enerji arzı sağlayacak girdilerin seçimine dikkat edilmesi,

• h) Makinaların enerji verimliliği yüksek olan teknolojiler arasından, standardizasyon ve kalite güvenlik sisteminin gereklerine dikkat edilerek seçilmesi,

• ı) İstenmeyen ısı kayıpları veya ısı kazançları en alt düzeyde olacak şekilde projelendirilmesi ve uygulamanın projeye uygun olarak gerçekleştirilmesinin sağlanması,

13.11.2019

35





• i) İnşaa ve montaj aşamasında enerji verimliliği ile ilgili ölçüm cihazlarının temin ve monte edilmesi,

• j) Yenilenebilir enerji, ısı pompası ve kojenerasyon uygulamalarının analiz edilmesi,

• k) Aydınlatmada yüksek verimli armatür ve lâmbaların, elektronik balastların, aydınlatma kontrol sistemlerinin kullanılması ve gün ışığından daha fazla yararlanılması,

• l) Enerji tüketen veya dönüştüren ekipmanlar için ilgili mevzuat kapsamında tanımlanan asgarî verimlilik kriterlerinin sağlanması,

• m) Camlamada düşük yayınımlı ısı kontrol kaplamalı çift cam sistemlerinin kullanılması.



VAP-Verimlilik Arttırıcı Proje Destekleri

VAP alabilmek için:

a) Başvuru tarihi itibarıyla, endüstriyel işletmenin ENVER portalına kayıtlı olması,b) 9 uncu maddenin birinci fıkrası ve 32 nci maddenin birinci fıkrası kapsamında belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmiş olması,c) Belgelendirmeye esas olan yürürlükteki TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı belgesine sahip olunması veya belgelendirme başvurusu yapıldığına dair başvuru yapılan kurum veya kuruluş tarafından düzenlenmiş belge sunulması.

13.11.2019

36




b) 9 uncu maddenin birinci fıkrası:

Yönetimler, yıllık toplam enerji tüketimi bin TEP ve üzeri olanendüstriyel işletmelerinde, 8 inci maddede belirtilen enerjiyönetimi faaliyetlerinin yürütülmesini temin etmek üzere, her bir endüstriyel işletmesindeki çalışanları arasından enerjiyöneticisi sertifikasına sahip birisini enerji yöneticisi olarakgörevlendirir.




32 nci maddenin birinci fıkrası:

Genel Müdürlük tarafından yapılan tespitlere göre enerjiyöneticisi görevlendirmekle yükümlü bulunan endüstriyelişletmelerin ve binaların yönetimleri, enerji tüketimine ve enerjiyönetimi uygulamalarına ilişkin bilgilerini, Genel Müdürlüğüninternet sayfasında yayınlanan formata uygun olarak, her yılMart ayı sonuna kadar Genel Müdürlüğe bildirir.

13.11.2019

37




VAP alabilmek için:

Proje maliyet etkinlik puanını (PMEP), proje elektrik kazancıpuanını (PEKP) ve proje geri ödeme süresini hesaplar. Proformafatura bilgilerine göre, Katma Değer Vergisi hariç, toplam bedelien fazla bir milyon Türk Lirası ve geri ödeme süresi beş yıldanaz olan projeleri aday projeler olarak belirler.




13.11.2019

38



Gönüllü Anlaşmalar

Herhangi bir endüstriyel işletmesi için üç yıl içerisinde enerjiyoğunluğunu ortalama olarak en az yüzde on oranındaazaltmayı taahhüt ederek Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşmayapmak isteyen tüzel kişiler, Genel Müdürlüğün internet sayfasında yayınlanan başvuru formu ile birlikte her yıl Ekimayında Genel Müdürlüğe başvurur



Gönüllü Anlaşmalar-Aranan Şartlar

a) Belgelendirmeye esas olan yürürlükteki ulusal veya uluslararası ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi-Kullanım Kılavuzu ve Şartlar Standardıbelgesine sahip olma,

b) Başvuru tarihi itibariyla Genel Müdürlüğün veri tabanında kayıtlı olma

c) 9 uncu maddenin birinci fıkrası ve 32 nci maddenin birinci fıkrasıkapsamında belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmiş olma.

13.11.2019

39




Gönüllü anlaşma yapan tüzel kişilerin endüstriyel işletme içinde tükettiklerienerjiden; atıkları modern yakma teknikleri ile ısı ve elektrik enerjisinedönüştüren tesislerinde, verimi Bakanlık tarafından tebliğ ile belirlenenasgari verim değerinin üzerinde olan ve yurt içinde imal edilen kojenerasyontesislerinde veya hidrolik, rüzgar, jeotermal, güneş veya biyokütlekaynaklarını kullanarak ürettikleri enerji, bu tesislerin anlaşma dönemi içindeişletmeye alınması halinde, bir defaya mahsus olmak üzere enerji yoğunluğuhesabında endüstriyel işletmenin yıllık toplam enerji tüketimi miktarındandüşülür. Toplam maliyetinin yüzde yetmişden fazlasını oluşturan kısımlarınınyurt içinde yapılan imalatlarla karşılandığı yeminli mali müşavir tarafındanonaylanmış belgelerle ortaya konulan kojenerasyon tesisleri, yurt içinde imaledilmiş sayılır.




Genel Müdürlük ile gönüllü anlaşma yapan ve taahhüdünü yerine getirentüzel kişilerin ilgili endüstriyel işletmesinin anlaşmanın yapıldığı yıla ait enerjigiderinin yüzde yirmisi, Genel Müdürlük ödeneklerinin yeterli olmasıdurumunda ve ikiyüzbin Türk Lirasını geçmemek kaydıyla Genel Müdürlükbütçesinden karşılanır.

13.11.2019

40


EnYS İç Tetkiki (9.2)

• EnYS’nin amaç ve hedefleri karşıladığından emin olmak için, kuruluşlar planlanan aralıklarla içi tetkikleri gerçekleştirmelidir

• Tetkik planları ve programları şunları dikkate almalıdır:– Proseslerin durumu ve önemi

– Önceki tetkik sonuçları

• Tetkik prosesinde objektiflik ve bağımsızlık sağlanmalıdır (tetkikçilerin seçimi, tetkiklerin yapılması)



Tetkik sonuçlarının ilgili yönetime rapor edilmesinigüvence altına almalı,

Herhangi bir gecikmeye mahal vermeden uygundüzeltmeler ve düzeltici faaliyetlergerçekleştirmeli,

Tetkik programının uygulandığının ve tetkiksonuçlarının kanıtı olarak dokümante edilmişbilgiyi muhafaza etmelidir.

13.11.2019

41


İç tetkikçi nasıl kalifiye edilecek?

ISO 19011’e göre gerekenler:

-Yasal gereklilikleri bilmek

-İç denetim sistematiğini bilmek

-50001 bilgisi



Yönetimin Gözden Geçirmesi (9.3)

• Yönetimin gözden geçirmesi planlanmış aralıklarla gerçekleştirilmelidir

• Her yönetimin gözden geçirmesinin kayıtları mevcut olmalıdır

13.11.2019

42


Yönetimin Gözden Geçirmesi Girdileri (9.3)

a) Önceki yönetim gözden geçirmelerinde karar alınanfaaliyetlerin durumu

a) Enerji Yönetim Sistemi ile ilişkili iç ve dış hususlardaki ve EnYSrisk ve fırsatlarındaki değişiklikler

b) Aşağıdakilerdeki eğilimler dahil, enerji yönetim sistemininperformansı ve etkinliği ile ilgili bilgi:1) Uygunsuzluklar ve düzeltici faaliyetler,2) İzleme ve ölçme sonuçları,3) Denetim sonuçları,4) Yasal ve diğer gerekliliklere uyumun değerlendirme sonuçları

d) Sürekli iyileştirme için fırsatlar

d) Enerji politikası


Yönetimin Gözden Geçirmesi Çıktıları (9.3)

– Kuruluşun enerji performansındaki değişiklikler

– Iyileştirme fırsatları

– Enerji politikasındaki değişiklikler

– EPG’lerindeki değişiklikler

– Amaçlar, hedefler ve EnYS’nin diğer unsurlarındaki değişiklikler

– Kaynakların sağlanması

– Farkındalık-eğitim ihtiyaçları

13.11.2019

43


Uygunsuzluklar, Düzeltme, DF’ler (10.1)

• Kuruluşlar tarafından belirlenen şartlardan (işletme parametreleri, performans kriterleri vs.) herhangi bir sapma bir uygunsuzluktur

• İç tetkik sırasında ISO 50001’in şartlarına uygun olmadığınız belirlenirse, bir düzeltici faaliyetle ele alınması gereken bir uygunsuzluğunuz var demektir

• Uygunsuzlukların meydan gelmesini önlemek için, potansiyel uygunsuzluklar önleyici faaliyetler ile ele alınmalıdır



• Uygunsuzlukların gözden geçirilmesi

• Kök sebeplerin belirlenmesi

• Faaliyet ihtiyacının değerlendirilmesi

• Gerekli uygun faaliyetin belirlenmesi ve uygulanması

• DF kayıtlarının saklanması

• DF’lerin etkinliğinin gözden geçirilmesi

• DF’nin problemin büyüklüğüne uygun olmasının ve enerji performansına etkili olmasının sağlanması

• EnYS’nde gerekli değişikliklerin yapılmasının sağlanması

13.11.2019

44


Uygunsuzluklar

İç ve dış denetimlerin sonucundaUygunluk değerlendirme sonucundaHedeflere ulaşılamadığı durumlardaOperasyonel kontrol prosedürlerine uyulmadığı zamanlardaTermin tarihlerine uyulmadığı zamanlarda açılabilir.



Kuruluş, EnYS’ nin uygunluğunu, yeterliliğini ve etkinliğini sürekli olarak gözden geçirmelidir.

Kuruluş enerji performansını sürekli olarak iyileştirmelidir.

Sürekli İyileştirme (10.2)

13.11.2019

45


Doğu Marmara Avrupa Birliği İş Geliştirme Merkezi (ABİGEM) A.Ş. Adına

ISO 50001: 2018 Enerji Yönetim Sistemi Farkındalık Eğitimi

DİKKATİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

Eğitmen: Fikriye Seda Atabek0535 770 39 77

[email protected]

ISO 50001: 2018 EnerjiYönetimSistemiFarkındalık Eğitimienerjiverimliligi.org/uploads/50001-Kasim2019.pdf · 2019. 12. 11. · • ISO 50001 bağımsız olarak veya diğer yönetim

Documents