ISLETME BILIMINE GIRIS

İŞLETME BİLİMİNE GİRİŞ I - II

İşletmeyi tanıyalım

İşletmeler günlük yaşantımızın önemli bir parçasını oluşturmakta, insan gereksinimlerinin büyük bir bölümünü karşılamaktadırlar. Bu işletmeler çeşitli türlerde ve büyüklüktedir. Bir ülke ekonomisini oluşturan ve sayıları yüzbinlere hatta milyonlara varan işletmeler ekonominin hücreleri gibi düşünülebilir.

İşletmeyi tanıyalım• İşletmeler başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ve hizmet üretirler.

• İşletmeler iktisadi mal ve hizmet üretirler. İktisadi mal ve hizmetlerin özelliği fayda yaratmaları ve kıt olmalarıdır.

• İşletmelerin bu üretimi gerçekleştirebilmeleri üretim faktörleri adı verilen emek, doğa, sermaye ve bilginin bir araya getirilmesine bağlıdır.

• İşletmeler kar amaçlı örgütlerdir.

İşletmeyi tanımlayalım

İŞLETME TÜKETİCİLER

Mal ve Hizmet Pazarı

Üretim FaktörleriPazarı

Mal ve Hizmet

Emek ,Sermaye ,Doğal Kaynaklar, Bilgi

Ücret Faiz Kira (para)

Kar Kar Kar

İşletmeyi tanımlayalım

Kişi veya kurumların ihtiyaçlarını karşılamak üzere, üretim faktörlerini biraraya getirerek mal veya hizmet üreten, pazarlayan, maddi ve manevi kar elde etmeyi amaçlayan iktisadi, teknik ve hukuki birimlerdir.

İşletme Fonksiyonları

Bir işletmede çok farklı nitelikte faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Bu faaliyetler işletmenin içinde bulunduğu sektöre göre farklılık göstermekte, işletmenin büyüklüğüne göre bağımsız departmanlar halinde gruplandırılmakta veya gruplandırılmamaktadır.

İşletme Fonksiyonları Genel anlamda bir işletmede

gerçekleştirilebilecek farklı nitelikteki fonksiyonlar şöyle belirtilebilir:

-üretim-pazarlama-finansman -insan kaynakları-muhasebe-ar-ge-halkla ilişkiler-yönetim

Müteşebbis Yönetici• Bir mal veya hizmeti üretmek, pazarlamak için üretim faktörlerini bir araya getiren ve faaliyet esnasında oluşan kar veya zarardan etkilenen kişidir.

• Bir mal veya hizmeti üretmek, pazarlamak için üretim faktörlerini bir araya getiren, bu faaliyetleri bir ücret karşılığı yapan, kar elde etme amacında olan ancak kar veya zarardan direkt etkilenmeyen kişidir.

Yönetim Seviyeleri• Stratejik Yönetim (Tepe = Üst Yönetim)

• Fonksiyonel Yönetim (Orta Kademe Yönetim)

• Program Yönetimi (Alt Kademe Yönetim)

İşletmenin amaçları

Genel anlamda işletmelerin iki tür amaca sahip oldukları söylenebilir: ekonomik amaçlar ve sosyal amaçlar. Ekonomik amaçlar faaliyetlerden kar elde etmeye yönelikken, sosyal amaçlar işletmenin faaliyetleri üzerinde etkili olan çıkar ve baskı gruplarının beklentileriyle ilgilidir.

İşletmenin belli başlı EKONOMİK

amaçları• Karlılık• Süreklilik• Büyüme

İşletmenin belli başlı SOSYAL amaçları• Doğanın ve kültürel mirasın korunması

• Eğitim ve kültür, sanat faaliyetlerinin desteklenmesi

• Toplumsal değerler ve iş ahlakı• Çalışma hayatının niteliğinin geliştirilmesi

• Sosyal faydayı arttıracak yatırımın yapılması

• Tüketicinin korunması

İşletmenin Çevresi İşletmenin çevresi, işletme dışında kalan ancak onun faaliyetlerini etkileyen her şey olarak karşımıza çıkmaktadır.

İşletmenin Çevresiİşletme varlığını sürdürebilmek için ihtiyacı

olan her tür kaynağı çevresinden alarak yine

onun istek ve ihtiyaçlarına cevap vermeye

çalışır.

İŞLETMEYİ OLUŞTURAN ÇEVRE

FAKTÖRLERİ

• İç ve Dış Çevre

• Yakın Çevre

İç Çevre ve Dış Çevre• İç Müşteri• İşletme Sahibi

• Hissedarlar

• Ekonomik• Teknolojik• Sosyo-Kültürel

• Hukuki-Politik

• Doğal Çevre

Yakın Çevre

• Tüketiciler• Kredi Kuruluşları

• Rakip Firmalar

İşletmeyi neden kurarız ?• Bağımsız çalışma isteği• Miras yoluyla işletme sahipliği• Yeni bir buluş veya fikri pazara sunma arzusu

• Başka fırsatların yokluğu• Toplumsal itibar sağlama• Kazanç sağlama ve ülke ekonomisine katkıda bulunma

Kesin yatırım kararı almadan önce ilk ne yapmalıyız ? Cevap : PAZAR ARAŞTIRMASI Hedeflenen pazar ile ilgili bilgilerin doğru elde edilmesini, tasnifini, analizini ve yorumunu içeren tarafsız çalışmadır. Bu araştırmanın verileri iki türdür : Birincil ve İkincil veriler.

Pazar Araştırmasının bize verecekleri...

• Tüketicilerin ürün ve hizmet düzeyinden beklentileri

• Tüketici gelir düzeyi, yaş ve cinsiyete bağlı satın alma davranışları

• Yatırım tutarı ve ürün birim maliyeti

• Rakip va aracı kuruluşlar hakkında bilgi

Proje Yatırım Düşüncesi Yatırım konusundaki alternatifler gözden geçirilerek bunlardan en ekonomik olanla işletmecilik faaliyetlerine başlanır.

İşletme açısından yatırım, ileride gelir sağlamak amacıyla yapılan her türlü yatırım harcamasıdır.

Kuruluş Aşamaları• Proje Fikri• Fizibilite Çalışmaları

1.Ekonomik Etüd2.Teknik Etüd3.Finansal Etüd4.Hukuki Etüd

Fizibilite = Yapılabilirlik

• Ekonomik Etüd 1. Pazar araştırması ve talep

tahmini2. İşletme büyüklüğünün ve

kapasitesinin belirlenmesi3. İşletmenin kuruluş yerinin

seçimi

Fizibilite = Yapılabilirlik

• Teknik Etüd 1. İşletmenin kurulacağı arazinin seçimi2. Üretimde kullanılacak teknolojinin

seçimi3. Kullanılacak makinelerin etüdü ve

seçimi4. Hammadde ve yardımcı malzemelerin

etüd ve seçimi5. Kullanılacak enerji türünün seçimi

Fizibilite = Yapılabilirlik

• Finansal Etüd1. Yatırım tutarının hesaplanması2. İşletmenin gelir ve gider

tahminlerinin yapılması3. Finansal kaynakların

hesaplanması4. İşletmenin karlılık durumuyla

ilgili analizler

Fizibilite = Yapılabilirlik

• Hukuki Etüd1. İşletmenin hukuki yapısının

seçimi2. Kuruluş ve üretim için gerekli

izinlerin alınması için gereken yasal koşulların belirlenmesi

Kuruluş Aşamaları• Fizibilite Raporu• Yatırım Kararı• Kesin Proje• Yatırım• Üretime Geçiş

Yönetim nedir? İşletme amaçlarına etkili ve verimli bir şekilde ulaşmak üzere planlama, örgütleme, yöneltme, koordinasyon ve denetimin yapılması sürecidir.

İŞLETME NASIL YÖNETİLİR ?

Cevap : Yönetim fonksiyonlarının gerçekleştirilmesi ile yönetilir.

Yönetim Fonksiyonları nelerdir?

• Planlama• Örgütleme• Koordinasyon• Yöneltme• Denetim

Yönetim Fonksiyonları neleri içerir?1. Planlama : Neyi, ne zaman, nerede, kim

tarafından ve nasıl yapılacağının önceden belirlenmesidir.

Aşamaları :• Sorunların veya fırsatların

saptanması• Amaçların belirlenmesi• Planın dayandığı hareket

noktalarının belirlenmesi• Seçeneklerin saptanması ve

değerlendirilmesi• En uygun alternetifin seçilmesi• Yardımcı planların düzenlenmesi• Planları, sayısal değerlerle

bütçelemek

Yönetim Fonksiyonları neleri içerir?

2. Örgütleme : Belirli amaçlara ulaşmak için yapılacak işlerin ve bu işleri yapacak kişilerin oluşturulması.

Aşamaları :• Örgütsel yapının kurulması• İlişkilerin saptanması• Görev tanımlarının yapılması• Görevin gerektirdiği niteliklerin

tanımlanması

Örgütleme Kadrolama

• İstihdam edilecek iş gücünün seçimi ve işe yerleştirme

• Eğitim ve geliştirme

• Değerleme

Yönetim Fonksiyonları neleri içerir ?

3. Koordinasyon : Örgütün yaptığı işin çeşitli bölümlerini birbiri ile ilişkilendirmektir.

Etkin koordinasyon için ;• İyi ve yalın bir organizasyon yapısı

gereklidir.• Plan ve programların

uyumlaştırılması• Gönüllü koordinasyonun özendirilmesi• İyi bir haberleşme sistemi

Yönetim Fonksiyonları neleri içerir ?

4.Yöneltme : İş görenlerin kendilerine verilen görevleri etkin bir biçimde yerine getirilmesini sağlamaktadır.

Kapsamı :• Astların özelliklerine göre hazırlanmış açık ve yalın talimatlar verilmeli

• Sürekli eğitim faaliyetleri• Çalışan motivasyonu• Disiplin, ödül ve ceza dengesi

Yönetim Fonksiyonları neleri içerir ?

5.Denetim : Örgütte gerçekleşen sonuçlar ile, planlanan hedeflerin karşılaştırılması ve sapma hallerinin nedenlerinin tespitidir.

Aşamaları :• Standartların belirlenmesi• Gerçekleşen durumun tespiti• Durumun karşılaştırılması• Farklılıklar yönünde hareket tarzının belirlenmesi

Yönetim Kademeleri

Üst Kademe Orta Kademe Alt Kademe

Yönetim Faaliyetleri Hangi Özelliklere Sahip Olmalıdır ?

• Amaçlar başta saptanmalı• En az iki kişi bir araya gelmeli• İlişkiler uyumlu – düzenli olmalı• İş bölümü yapılmalı• Yöneticilerin yetki sınırları belirlenmeli

• Geleceğe dönük rasyonel kararlar alınmalı ve bunlardan doğan sorumluluk taşınmalı

Başarılı Yönetici Özellikleri

• İleri görüşlülük• İşini ve yöneteceği kişileri yakından tanımak

• Etkin ve yerinde kararlar alabilmek• İş görenlere karşı tarafsız, objektif ve insancıl olmalı

• İş görenlere örnek olmalı• Gerektiğinde ceza verebilmeli• İş gören eğitimlerine önem vermeli

TEMEL İŞLETME FONKSİYONLARI

• ÜRETİM• PAZARLAMA• FİNANS• İNSAN KAYNAKLARI• HALKLA İLİŞKİLER• AR-GE

ÜRETİM Girdilerin fayda yaratacak şekilde mamul veya hizmete dönüştürülmesi faaliyetidir.

Üretim Prosesi

GİRDİ ÜRETİM SÜRECİ ÇIKTIToprak Ürün

Emek Hizmet

SermayeYönetim

DÜZELTME ÖLÇME

Üretim Faktörleri• Emek• Sermaye• Doğal Kaynaklar

• Bilgi• Girişim

Üretim Faaliyeti kaç şekilde

gerçekleşir ?1. Üretim miktarına

göre2. Üretimde izlenen

yola göre3. Üretilen mamulün

cinsine göre

Üretim miktarına göre ...Tek Mal üretimiSeri üretimKitle üretimi

Üretimde izlenen yola göre ...İmal yerinde üretimHareket halinde üretim Atölye sistemi Akıcı sistem Grup sistemi

Üretilen mamulün cinsine göre ...Fiziksel mal üretimiHizmet üretimi

Tek Mal Üretim• Tek mamul üretilir• Üretim işlemi bir daha tekrarlanmaz

• Üretilen her mamul bir önceki üretinden farklı olur

• Sipariş üzerine çalışılır

Seri Üretim• Mamul bir seriyi oluşturacak miktarda yapılır

• Seri bittiğinde yeni seriye geçilir

• Seride birbirinin aynı sınılı sayıda üretim yapılır

• Sipariş üzerine ve bilinmeyen müşteriler için üretim gerçekleşir

Kitle Üretimi• Üretim devamlıdır• Aynı mamulden çok miktarda üretilir

• Birbirinin aynı olan mamuller üretilir

• İmalat öncesi hazırlık fazladır ve bu maliyeti arttırmaktadır

Atölye Sistemi• Aynı tür makinalar aynı yerde toplanır

• Her mamulün üretiminde izlenen yol farklıdır

• Üretim değişen koşullara göre ayarlanır

Akıcı Sistem• Üretimde kullanılacak mallar fabrikaya girişlerinden mamul halde çıkışlarına kadar belirli yol izlerler

• Makineler mal veya parçaların izleyeceği hat üzerine yerleştirilir

• Parçalar belirli bir yönde, sürekli ve düzenli bir akış halinde hareket ederler

Grup Sistemi• Atölye ve Akıcı sistemlerin karmasıdır

• Belirli makinalar belirli yerlerde toplanır

• Ancak makinalar belirli mamul veya parçayı bütünüyle üretecek şekilde yerleştirilir

İmal Yerinde Üretim• Mamul hareketliliği söz konusu değildir

• Üretim mamulün bulunacağı yerde gerçekleştirilir

Hareket Halinde Üretim• Mamul işletme içinde hareket eder

• Üretim süresince mamulün makine ve işçilere doğru hareketliliği sağlanır

PAZARLAMA İnsan ihtiyaç ve isteklerini karşılamaya yönelik mübadele işlemidir.

Pazarlama İşlevi• Mevcut ve potansiyel alıcılara istek tatmin edici ürün, hizmet ve bilgileri sunmak üzere planlama, fiyatlandırma, dağıtım ve tutundurma faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi ile oluşur.

• Üretimden önce başlamakta ve satış sonrası hizmetlerle devam etmektedir

• Hangi malların üretileceği, nerede, kime, ne zaman sunulacağı ile ilgilenir

Pazarlama faaliyetini gerçekleştirebilmek

için ilk ne yapmalıyız ?

Cevap : Pazar Araştırması Tüketiciler hakkındaki işe yarar, uygun bilgilerin toplanması, analiz edilmesi ve sunulmasıdır.

Pazar Araştırması Bu araştırma içine rekabetçi faaliyetler, hükümet faaliyetleri ve ekonomik değişimler gibi daha genel çevre sorunları da girmektedir. Başlıca araştırma türleri :

• Müşteri araştırması• Tutundurma araştırması• Ürün araştırması• Dağıtım araştırması• Satış araştırması• Pazarlama çevresi araştırması

Pazar araştırmasında faydalanılan veriler

nelerdir ?• Birincil Veriler : Spesifik sorunlar için yapılan tamamen yeni çalışmalarla elde edilmiş verilerdir. Bu veriler anket, gözlem ve deneyler yardımıyla elde edilebilir.

• İkincil Veriler : İşletme içi veya dışında başka amaçlarla toplanmış verilerdir.

Pazarlama Fonksiyonla

rı =

Pazarlama Karması

= 4P

• Mamul• Fiyat• Tutundurma• Dağıtım

Mamul1. Tüketim Malları

• Kolayda Mallar• Beğenmeli

Mallar• Özellikli

Mallar• Aranmayan

Mallar

2. Endüstriyel Mallar• Ham maddeler• Ana ekipman• Hazır

parçalar• Endüstriyel

hizmetler

Fiyat1. Maliyete

yönelik fiyatlandırma

2. Talebe yönelik fiyatlandırma

3. Rekabete yönelik fiyatlandırma

4. Psikolojik Fiyatlandırma

Tutundurma1. Reklam2. Halkla İlişkiler3. Yüz Yüze Satış4. Promosyon

Tutundurma KarmasıMesajlar Araçlar Alıcılar

Ürünlar ve Reklam TüketicilerMarkalar hakkında bilgi Promosyon Çalışanlar Şirketler Kişisel satış Baskı gruplarıhakkında bilgi Halkla ilişkiler Diğer kamuoyu

Dağıtım

1. Direkt Dağıtım

2. Endirekt Dağıtım

3. Lojistik ( Fiziksel Dağıtım )

Başlıca Pazarlama Türleri1. Yeşil Pazarlama (Green

Marketing)2. Doğrudan Pazarlama3. İşletmeden İşletmeye

İnternet Yoluyla Pazarlama (Business 2 Business)

4. İşletmeden Nihai Tüketiciye İnternet Yoluyla Pazarlama (Business 2 Consumer)

5. Kitlesel Pazarlama6. Stratejik Pazarlama

Başlıca Pazarlama Türleri

Yeşil Pazarlama

Kullanılan ambalajların doğayı kirletmemesi, çevre ile uyumlu üretim faaliyetleri, ürünlerde kullanılan doğal madde oranının arttırılması.

Doğrudan Pazarlama

Ölçülebilir tepkiye neden olmakta, müşterilerin fikirlerini etkilemek amaçlı birden fazla reklam aracını da doğrudan kullanılmaktadır.

B2BNihai kullanıcıdan önceki satış ve transferler, ortak girişimler, üretim sözleşmeleri, ürünlerin dağıtımı-pazarlanması-destek hizmetleri gerçekleştirilir.

B2CE-alışveriş gibi kolaylıklarla ürün ve hizmetlere 24 saat dünyanın her yanından ulaşma ve satın alma olanağı sunmaktadır.

Kitlesel Pazarlama

Bir tek ürünün tüm alıcılara toplu üretilip, seri dağıtılıp, kitlesel pazarlanıp, kitlesel tutundurulma çalışmasıdır. En düşük maliyetle en geniş pazar imkanı sağlanır.

Stratejik Pazarlama

Odak noktası olan müşteri vaya üründen, firmanın dış çevresine kaymaktadır. Müşteri bilgileri ile rekabet, hükümet politikaları, sosyo-ekonomik makro güçler de takip edilir.

FİNANS İşletmelerin faaliyetlerini başarılı bir şekilde yürütebilmeleri, ihtiyaç duydukları fonu sağlamalarına bağlıdır. İşletmelerin amaçlarına ulaşabilmek için gerek duydukları fonun sağlanmasını ve bunun yönetimini FİNANS gerçekleştirir.

FON = PARA

Fon : Nakit, vadesiz mevduat, nakde

çevrilebilir değerler Para : Nakit ve bankadaki

vadesiz mevduat

Finansmanın işlevleri1. Finansal analiz2. Gerekli fonların kaynaklarının

belirlenmesi3. Fonları uygun koşullarda ele geçirmek4. Ele geçirilen fonların etkin kullanımı5. Finansal planlama ve denetim (Muhasebe

kayıtlarının izlenmesi)6. Finansal raporların düzenlenmesi7. Kar dağıtımı8. Gelecek dönem finansal olayların

hazırlanması / öngörülmesi

Finansman Kaynakları1. Öz Sermaye İşletme sahip

veya sahiplerinin işletmenin kullanımına tahsis ettikleri fonlar

• Temel Kapital• Yedek Kapital

2. Yabancı Sermaye İşletmenin

borçlanma yoluyla sağladığı fonlar

• Kısa süreli borçlar

• Uzun süreli borçlar

Çağdaş Finansman Kaynakları

Leasing : Kiralama şirketinin (kiralayan), kiracı konumundaki işletmenin ihtiyaçlarına uygun menkul veya gayrimenkul değeri satın alıp, bunu belirli bir süre için bu işletmenin kullanımına tahsis etmesidir. Kiralayan ve kiracı arasında düzenlenen, üreticiden kiracı tarafından seçilip, kiralayan tarafından satın alınan mülkiyetini kiralayanda , kullanımını ise kiracıda bırakan bir anlaşmadır.

Çağdaş Finansman Kaynakları

Factoring : 1-6 ay vadeli kredili satış yapan işletmelerin bu satışlarından doğan alacak haklarını bir başka finansman kuruluşuna devretmeleri şeklinde gelişen bir finansman tekniğidir. Yani fon yaratmak amacıyla ticari alacakların satılmasıdır.

• Alacaklar önceden paraya çevrilir• K.V.Alacağın %80-%90’ı peşin ödenir• %20’lik kısım factoring şirketinin ücreti düşüldükten sonra ödenir.

Çağdaş Finansman Kaynakları

Forfaiting : 6 ay ve daha uzun vadeli senetli alacakların ödenmesinde kullanılan bir finansman tekniğidir. Belgelenmiş alacakların (bono,poliçe,garanti mektubu v.b.) finans kuruluşu tarafından satın alınmasıdır. Daha çok yatırım malları ihracatının finansmanında kullanılmaktadır.

İNSAN KAYNAKLARI Örgütün insan kaynaklarının stratejik amaç ve hedeflere ulaşmada nasıl daha etkin yönetilebileceği yanında insanların iş yaşamlarında daha mutlu, daha üretken olabilmeleri için ne yapılması konusunda dünün-bugünün-geleceğin üzerinde durur.

İ.K / Personel Yönetimi

İç müşterinin yani çalışan insanın memnuniyetini amaçlar. Bağlılık, sadakat, motivasyon, örgütsel bütünleşme önem kazanmaktadır.

İşletme çıkarlarını daha çok gözeterek işgücü verimliliğini temel amaç alır. Sadece çalışanın görev, sorumluluk, hak ve yetkilerini içerir.

İ.K / Toplam Kalite Yönetimi

İşletme bütününde insan faktörü en önemlisidir. Organizasyonda çalışan herkes kaliteden sorumludur.Çalışanları yönlendirici, iç ve dış çevreyi dikkate alan, çalışanların birlikte hareket etmesinin benimseten, yetkilendirici bir anlayıştır.

İ.K Yönetimi Fonksiyonları

1. İ.K. planlaması2. İş gören bulma ve

seçme3. Eğitim ve

geliştirme4. Performans

değerlendirme5. Kariyer planlama6. Ücret yönetimi7. Çalışma ilişkileri8. Sağlık ve güvenlik

HALKLA İLİŞKİLER-PR

Kurumsal H.İ. Pazarlama Yönlü H.İ.

Pro-aktif H.İ. Re-aktif H.İ.

Halkla İlişkiler-PR Belirlenmiş hedef kitleleri etkilemek için hazırlanmış planlı, inandırıcı, iletişim çabasıdır.

Kurumsal H.İ.-Corporate P.R.

Kurum ya da kuruluşun muhatap olduğu ve olacağı bütün hedef hitleler ile ilişkileri düzenleyerek, bu kitlelerin kuruma karşı olan bilgisizliklerini, bilgiye, ilgisizliklerini ilgiye ve de sempatilerini kurumsal kimliğe dönüştürme çabalarıdır.

Pazarlama Yönlü H.İ.-

Marketing P.R. Satışı ve müşteri memnuniyetini teşvik eden, şirketleri ve ürünleri tüketicilerin istekleri, ihtiyaçları, çıkarları ve özel ilgi alanları ile özleştiren, inanılır, güvenilir; bilgi ve etkileşim iletişimini kullanan toplam bir planlama, yürütme ve değerlendirme programı sürecidir.

M.P.R. Pro-active M.P.R. Ürürn ve hizmeti tanıtmak, ek bir görüntü, haber değeri, güvenilirlik kazandırmak için diğer pazarlama iletişimi araçları ile birlikte çalışır. Yani şirket imajını ortaya koymaya ve güçlendirmeye çalışır.

Re-active M.P.R. Kurum ya da kuruluşun karşı karşıya kaldığı negatif durumları başarı ile atşatabilmesi için çalışır. Yani zedelenen itibarı onarmak, pazar kaybını önlemek, düşen satışları tekrar kazandırmaya çalışır.

Genel olarak H.İ. Amaçları nelerdir?

• Halkı aydınlatmak, onlara çalışmaları benimsetmek

• İşletmeye karşı olumlu davranışlar yaratmak• Kararlarda isabeti arttırmak için halkın bilgisini almak

• Halkın yönetimle ilişkilerini kolaylaştırmak• Halkla iş birliği sağlayarak hizmetleri çabuk ve kolay görülebilir hale getirmek

• Halkın geri bildirimlerinden yararlanarak işletmenin politika ve stratjilerini geliştirmek.

Halkla İlişkilerin SORUMLULUK Alanları

• Etkinlik planları için araştırma yapmak

• Araştırmalara uygun H.İ. Programı hazırlamak

• H.İ. Stratejisi oluşturmak

Yapabileceği araştırmalar nelerdir ?

• Çevreyi izleme amaçlı araştırmalar (sosyal olaylar ve örgüt çevresi)

• İmaj araştırmaları (halkın ve kuruluşların işletme için ne düşündükleri ve işletmeye ilgileri)

• Sosyal sorumluluk araştırmaları (kamu yararına olan etkinliklere halkın tepkisi)

Programlar ne hakkında olmalı?

• Fon, gerekli malzeme ve araç tedariki

• Medya ile ilişkiler• Yayın işleri• Değişim için eğitim• Toplum katılımını sağlamak• Özel gün, sergi, toplantı, seminer ve konferans düzenlemek

• Kulis ve lobicilik

Strateji nasıl oluşturulacaktır?

• Tanıtma• Medyayı izleme• Halkla yüzyüze ilişki

İŞLETME’DE BÜYÜKLÜK Canlı organizmaya benzeyen işletmelerin gelişmeye girdikleri dönemdir.

Büyüklük Ölçüleri• Kantitatif ( Niceliksel ) Büyüklük Ölçüleri– Sermaye miktarı– Üretim kapasitesi– Yıllık satışlar– Yıllık karlar– Çalışanların sayısı– Ödenen toplam ücret– Kullanılan hammadde miktarı– Harcanan enerji miktarı– Fiziksel alan– Makine parkı

Büyüklük Ölçüleri• Kalitatif ( Niteliksel ) Büyüklük Ölçüleri– Sermayedarların sayısı– Yönetim biçimi– Faaliyet alanına uygunluk– Sektördeki durumu– Hukuki yapısı

Büyümenin İşletme Fonksiyonları Açısından Etkileri ;• Üretim Fonksiyonu

– Yatırım mallarının kullanımının artması ve kitle üretimine geçiş

– Uzmanlaşma– Yan ürünlarin geliştirilmesi– Yüksek miktarda hammadde alımıyla tasarruf sağlanır

– Hammadde arzı üzerinde denetim sağlanır

Büyümenin İşletme Fonksiyonları Açısından Etkileri ;• Pazarlama Fonksiyonu

– Üretimde artış, maliyet ve fiyatta düşüş sağlayacağından hedef pazar genişler

– Satış giderlerinde tasarruf sağlar

– Maliyetlerin düşürülmesi, müşterilere daha etkin ulaşılmasını sağlar

Büyümenin İşletme Fonksiyonları Açısından Etkileri ;• Yönetim Fonksiyonu

– Planlama faaliyetleri merkezileştirilir

– İş türünün fazlalaşması işgören devir hızını düşürür, böylelikle personel maliyeti de düşer

– Yönetimde büyük ölçüde uzmanlaşma sağlanır.

Büyümenin İşletme Fonksiyonları Açısından Etkileri ;• Finansman Fonksiyonu

– Mevcut kar düzeyi arttıkça daha hızlı büyüme gerçekleşir

– Artan saygınlık ve pazarlık gücü sebebiyle kredi maliyetleri azalır

– Nakit, alacak, tahsilat ve stoklar üzerinde denetim kurulur

– Fonların etkin kullanımında artış olur– Rekabeti azaltıcı etkide bulunarak piyasa fiyatlarının denetimi gerçekleştirilir

Neden Küçülme Gereksinimi Duyulur ?• Yönetici kapasitesinin sınırlı olması• İş gören sayısı arttıkça iş görenler arası sosyal ilişkilerin ve iletişimin zayıflaması

• Üretim ve yöneim yükünün artması• Aşırı örgütlenme• Kamu önünde fazla dikkat çeken işletmenin eleştirilere konu olma tehlikesi ve getireceği sorumluluğun fazlalığı

Büyük İşletme Üstünlükleri

• Kitle üretimi, birim maliyet düşüşü, makineleşme, standartlaşma ve uzmanlaşma

• Ar-Ge ye daha çok kaynak ayırabilme• Departmanlarda uzman personel ile etkin iş bölümü

• Kaliteli personel için iyi eğitim, yetişme ve yükselme imkanı

• Daha kolay ve düşük maliyetle kredi sağlama imkanı

Küçük İşletme Üstünlükleri

• Talep değişimlerine hızlı uyum ve esneklik artışı

• Müşteriler – işçi – işveren arası daha yakın ilişkiler

• Müşteriye özel değişiklik yapma imkanı• Emek ağırlıklı sınırlı personelle çalışıldığından daha etkin kontrol imkanı

• Büyük işletmelere cazip gelmeyen küçük pazarlarda karlı çalışabilme imkanı

OPTİMUM (EN UYGUN) İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ Ortalama maliyet masraflarının en düşük olması halidir. Buna göre mailyet düşürebilen kalemler ;– Makineleşme ve ileri teknolojilerden faydalanma miktarının artması

– Sabit masraflar (Ör: iş yeri kirası)

– Büyüklüğün sağladığı tasarruflar v.b.

KAPASİTE KAVRAMLARI• Maksimum Kapasite : İşletmenin hiç bir aksama durumu yaşamadan ulaşabildiği üretim miktarıdır.

• Gerçek Kapasite : Makine veya işletmenin yaşayabileceği gecikme ve beklemeler dışında gerçekleştirebildiği üretim miktarıdır. Yani ulaşılabilir üretim miktarıdır.

• Optimum Kapasite : Birim başına sabit ve değişken gider toplamını minimum kılan üretim miktarıdır.

• Kullanılan Kapasite : İşletmenin dışında gelişen durumların gerçek kapasitede yarattığı değişiklikle ortaya çıkan üretim miktarıdır.

• Atıl Kapasite = Gerçek Kapasite – Kullanılan Kapasite

KURULUŞ ÇALIŞMALARI

KURULUŞ YERİ SEÇİMİKuruluş Yeri : Bir arazi parçasından ziyade, işletmenin yaşamını sürdürdüğü bölgedir. Belirlenmesinde, bölge veya hammadde kaynaklarına yakınlık v.b. önem taşımaktadır.

Konumluk Yer : Özellikle hizmet veya ticaret sektöründeki işletmeler için ifade edilmektedir. Bir alışveriş merkezinin katı, trafiğe göre iş yerinin durumu gibi ölçüler ön plana çıkmaktadır.

Kuruluş Yeri Seçim Basamakları

1. Tesisin kurulacağı bölge seçimi

2. Bölgenin belirli bir yerinin seçimi

3. Belirlenen yer içerisinde tesisin kurulacağı arazi parçasının seçimi

Kuruluş Yeri Faktörleri

• Hammadde• Pazar• Enerji ve yeraltı kaynakları

• İklim koşulları ve ulaşım

• İş gücü• Teşvikler ve alt yapı

Optimum Kuruluş Yeri İşletmelerin maliyetleri ile gelirleri arasındaki farkın maximum gerçekleştiği yerdir. En uygun kuruluş yerine ;

•Kar maximizasyonu yöntemi•Yatırımın geri dönüş oranı

teknikleri ile hesaplanılarak karar verilmektedir.

Organize S.B. / Küçük S.B.

Farkları :1. O.S.B ler KOBİ’lere ; K.S.B ler

daha küçük sanayi işletmelerine hitap ederler.

2. O.S.B de işletmeler edindikleri arazide kendi tesislerini kendileri inşa ederler ; K.S.B de ise işletme sahiplerine alt yapı kolaylıkları sağlanan standart iş yerleri temin edilir.

Organize S.B. Yararları

• Alt yapısı hazır, ucuz arsa• Arsa bedelini taksitle ödeme kolaylığı• Diğer sanayi kuruluşlarıyla kolay

iletişim• Beş yıl emlak vergisi muafiyeti• Yıllık teşvik kararnameleriyle

getirilen ek ayrıcalıklar

İŞLETME TÜRLERİ• Ekonomik Yapı Sınıflandırmaları• Faaliyet Konularına Göre Sınıflandırma

• Sermaye Mülkiyetleri Açısından Sınıflandırma

• Hukuki Şekilleri Bakımından Sınıflandırma

• Uluslararası Kimlik Bakımından Sınıflandırma

• İşletmelerarası Anlaşmalar Bakımından Sınıflandırma

Ekonomik Yapı Sınıflandırmaları

1) Mal üreten işletmeler• Tarım, inşaat, sanayi sektörlerinde

faaliyet gösterirler.• Fiziksel mal üretirler.

2) Satıcı İşletmeler• Genellikle ticaret sektöründe

faaliyet gösterirler.• Üretici işletmelerin ürettikleri

malları fayda yaratmak amacıyla tüketicilere sunarlar.

Ekonomik Yapı Sınıflandırmaları

3) Hizmet İşletmeleri• Günümüzde özellikle gelişmiş

ekonomilerde geleneksel olarak fiziksel mal esasına dayanılarak geliştirilmiş olan pazarlamanın yetersiz kalması,ve

• Hizmetlerin pazarlanmasında ortaya çıkan bazı problemler “ hizmet pazarlaması” olarak adlandırılan pazarlamanın özel şeklinin gelişmesine yol açmıştır.

Hizmet sektörünün özellikle gelişmiş ülkelerde 2.Dünya Savaşı’ndan sonra hızla

büyümesinin çeşitli nedenleri vardır :• Bilgisayar ve telekominikasyondaki hızlı

gelişmelerin yol açtığı bilgi çağına geçiş;• Tarım ekonomisinden sanayi ekonomisine geçiş,• Nüfusun yaşlanması ve ortalama ömrün uzaması,• İnsanların iş dışındaki zamanlarının artması,• Kişi başına düşen gelirin artması,• Kadınların iş hayatına katılımının artması,• Sosyo kültürel değerlerin değişmesi ve mal üretim teknolojisindeki gelişmeler.

Hizmetlerin Özellikleri: • Hizmetler soyut (elle tutulmayan,

gözle görülmeyen) mallardır. • Eğer tamamen soyut iseler, üreticiden kullanıcıya direkt olarak mübadele edilirler.

• Taşınamazlar, depo edilemezler, ve hemen hemen derhal

bozulabilir niteliktedirler. • Tüketicilerin mülkiyetle ilişkisi olmaksızın satın aldıkları faydalardır.

• Pek çok hizmet mallarla birlikte pazarlanır.

Hizmetlerin Karekteristik Özellikleri

1.SoyutlulukHizmetler görülemezdokunulamaz,tadılamazlar

2.AyrılmazlıkHizmetler Hizmeti verenden ayrılamaz

3.DeğişkenlikHizmetin Kalitesionu kimin nerede,ne zaman,nasıl verdiğine bağlı olarak değişir

4.DayanıksızlıkHizmetler depo edilemezler

Kaynak: Armstrong and Kotler 2000,

Faaliyet Konularına Göre Sınıflandırma1. Tarım sektöründe faaliyet gösteren2. Sanayi sektöründe faaliyet gösteren3. Hizmet sektöründe faaliyet gösteren4. Ticaret sektöründe faaliyet gösteren5. Madencilik sektöründe faaliyet gösteren6. İnşaat sektöründe faaliyet gösteren7. Eğitim ve sağlık sektöründe faaliyet

gösteren8. Finans sektöründe faaliyet gösteren9. Ulaştırma ve haberleşme sektöründe

faaliyet gösteren

Faaliyet Konularına Göre Sınıflandırma• Ülkemizde DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü), GSMH (Gayrı Safi Milli Hasıla) yani Milli Gelir hesaplarında bu sınıflandırmayı kullanmaktadır.

Ticaret Sektörü Ticari İşletme: Ticarethane veya fabrika yahut ticari şekilde işletilen diğer müesseseler,ticari işletme sayılır.

Tacir: Tacir sıfatını kazanabilmek için bir ticari işletmenin var olması,bu işletmenin işletilmesi,yine bu işletmenin kısmen de olsa kendi adına işletmesi gerekmektedir.

Esnaf: İster gezici olsunlar,ister bir dükkanda veya bir sokağın muayyen yerlerinde sabit bulunsunlar,iktisadi faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değildirler, esnaf sayılmaktadırlar.

İnşaat Sektörü İş dünyasının en zorlu sektörlerinden biri olan inşaat sektöründe tek bir başarı reçetesi vardır: Kazanmak için iyi yönet… Ve başarının kriteri de projeleri zamanında ve belirlenen bütçeler içerisinde tamamlayabilmektir.

İnşaat Sektöründeki Gereklilikler• Yapılan araştırmalar gösteriyor ki bu

sektörde yürütülen projelerin zamanında ve bütçeler içerisinde bitirilmesi oluşturulan güven temelini sağlam kılmak için bir zorunluluk.

• Yine yapılan araştırmalara göre bu sektörde hayata geçirilen projelerin genelinde belirlenen bütçeler yüzde 150 oranında aşılıyor. Zaman açısından bakıldığında proje teslim süreleri yaklaşık yüzde 175 uzuyor. Bunun nedeni son derece basit: İnşaat sektöründeki çok çeşitli ve karmaşık yapıdaki operasyonların yeterince iyi yönetilememesi…

İnşaat Sektörü Yoğun biçimde fiyat rekabeti yapan oyuncular, çok daha fazla risk alıyor ve bu risklerin yönetilmesi için de etkin bir yapı kurmak zorunluluğu ile karşı karşıya kalıyor. Rekabet avantajı elde etmenin yolu ise esnek ve pazardan gelen taleplere göre değişken bir yapıya sahip olmaktan geçiyor.

İnşaat Sektöründeki Gereklilikler

• İnşaat sektöründe bir diğer önemli nokta çifte odaklılığın şart olması. Yani inşaat şirketleri bir taraftan proje odaklı olup, beklenen zaman ve bütçe içerisinde projeleri sonuçlandırırken bir taraftan da müşteri odaklı olmak ve büyük zorluklarla kurulan ilişkileri çok etkili biçimde yönetmek hatta geliştirmek zorunda.

• Etkin Bir proje yönetimi• Akışkan süreçler• Bilgi paylaşımı

Finans Sektörü Türkiye’de finansal sektör henüz büyüme aşamasındadır. Gelişmiş ülkeler ile karşılaştırıldığında finansal sektör küçük ve sığdır. Buna karşılık gelişmekte olan ülkelere göre Türkiye’de finansal sektör ortalamanın üzerinde bir büyüklüğe sahiptir. Finansal sektörün büyümesini sınırlandıran başlıca nedenler düşük gelire bağlı olarak düşük tasarruf düzeyi, enflasyonun uzun yıllar yüksek bir düzeyde seyretmesi, finansal araçların ve hizmetlerin yüksek oranda vergilendirilmesi nedeniyle finansal aktiflere olan talebin düşük düzeyde kalması olmuştur.

Türk Finans Sektöründe Faaliyet Gösteren

KurumlarBankalarBanka dışı finansal kurumlar - Özel Finans Kurumları - Sigorta Şirketleri - Leasing Şirketleri- Faktoring Şirketleri- Tüketici Finansman Şirketleri - Sermaye Piyasasında İşlem Yapan Aracı Kurumlar

Sermaye Mülkiyeti Bakımından

Sınıflandırılma1. Özel İşletmeler2. Kamu İşletmeleri3. Karma İşletmeler4. Yabancı

Sermayeli İşletmeler

Özel İşletmeler• Üretim araçlarının mülkiyeti, özel teşebbüse ait olan işletmelerdir.

• İşletmenin mülkiyeti gerçek veya tüzel kişilere ait olabilir.

• Bu işletmeler, her iktisadi alanda istedikleri yatırımı yapabilirler.

• Tek kişi işletmesi, şirket veya kooperatif şeklindeki kuruluşlardır.

Kamu İşletmeleri• Sermayesinin tamamı ya yarıdan fazlası devlete veya devlete bağlı kamu tüzel kişilerine ait işletmelerdir.

• Kamu işletmeleri bu ayrımın yanı sıra değişik gruplandırmalar altında da incelenmektedir. Bunlar ;

Sosyal güvenlik kuruluşlarıDöner sermayeli işletmeler (Başbakanlık basımevi, devlet üretme çiftlikleri)

Özel bütçeli devlet işletmeleri (Spor Loto, MTA)

Yerel yönetim işletmeleri (Ekmek fabrikaları, Su ve Havagazı işletmeleri)

Karma İşletmeler• Gerçek veya tüzel olsun, özel kişiler ile kamu tüzel kişilerinin birlikte kurdukları işletmelerdir.

• Kamunun pay çokluğu vardır.

Yabancı Sermayeli İşletmeler

• Mülkiyetin yabancı girişimcilerde olduğu işletmelerdir.

• Yabancı sermaye sahiplerinin ülkedeki özel veya kamu kuruluşlarıyla işbirliği yapmaları ile kurulabildiği gibi, yabancı girişimciler tek başlarına da bu tür işletmeleri kurabilirler.

Hukuki Şekilleri Bakımından

SınıflandırmaA. Tek Şahıs İşletmeleri İşletmenin

faaliyetlerini yürüten ve sahibi olan tek kişi Tacir dir. İşletme sahibi ile işletme hukuki yönden ayrı tutulamaz ( Kar, Zarar vb. her türlü risk )

Tek Şahıs İşletmeleri Avantajları

• Kurulması kolaydır• Yetkiler işletme sahibi olan kişide toplanmıştır

• Faaliyetlerde gizlilik vardır• Kar bir tek elde toplanır• İşletme örgütü esnek bir yapıya sahiptir

Tek Şahıs İşletmeleri Dezavantajları

• Büyümeleri sınırlıdır• Gelişmiş bir örgüt ve yardımcıların yoksunluğu

• İşletmenin devamı belirsizdir• İşletmenin tüm borçlarına karşı sorumluluk söz konusudur

B. ŞirketlerTanım : İki veya daha çok kişinin

bir araya gelerek, emek veya mallarını, ortak bir amaca erişmek üzere bir sözleşme ile birleştirmeleri ile oluşan yapıya denir.

Borçlar kanunu ve Ticaret Kanunu hükümlerine göre

1) Adi Şirket2) Ticari Şirket

Adi Şirket• Ortaklığın tüzel kişiliği yoktur.• Ticaret ünvanına sahip değillerdir.• Ticaret şirketlerinin tabi olduğu kurallara tabi değillerdir.

• Şirket sermayesinde ortakların müşterek hakları (kar-zarar) vardır.

• Şirketin kim tarafında yönetileceği önceden belirlenmek koşuluyla her ortağın şirketi yönetme hakı vardır.

• Borçlar Kanununa tabidir.• Şirket sözleşmesi şekle bağlı değildir, sözlü veya yazılı olabilir.

Ticaret Şirketi• Ticaret Kanununa bağlıdırlar.• Şirket sözleşmesi yazılı olmak zorundadır.

• Şirketin ayrı bir tüzel kişiliği vardır

Şahıs Şirketleri Sermaye Şirketleri Şirketleri

Şahıs Şirketleri1. Kollektif Şirket : İki ya da

daha çok birbirine güveni olan gerçek kişiler tarafından kurulur. Alacaklara ve borçlara karşı ortaklar sınırsız sorumludur. İşletme, tüzel kişiliğe sahiptir. Asgari bir sermaye koyma zorunluluğu yoktur.

Şahıs Şirketleri2. Komandit Şirket : İki veya daha çok

gerçek veya tüzel kişiler tarafından aralarında sözleşme ile kurulur. Alacaklara ve borçlara karşı en az bir ortağın sorumluluğu sınırlandırılmamış (komandite), yine en az bir ortağın da sınırlandırılmış (komanditer) olmalıdır. Şirket tüzel kişiliğe sahip olmalı ve “komandit” ünvanı belirtilmelidir.

Sermaye Şirketleri1. Anonim Şirketler :

– En az 50.000- YTL sermaye ile– En az 5 gerçek veya tüzel kişi ile– Bir ünvan altında kurulurlar.– Borçlarından dolayı ortakların sorumluluğu

sermaye payları ile sınırlıdır.– Hisse senedi çıkarabilirler (her biri 1

Ykr.lik)– Pay sahiplerinden oluşan genel kurulun

seçtiği en az 3 kişiden oluşan yönetim kurulu tarafından yönetilir.

Sermaye Şirketleri2. Limited Şirketler :

• En az 5.000-YTL sermaey ile• En az 2 en fazla 50 gerçek veya

tüzel kişi ile• Bir ünvan altında kurulurlar.• Borçlarından dolayı ortakların

sorumluluğu sermaye payları ile sınırlıdır.

• Hisse senedi çıkaramazlar

Sermaye Şirketleri3. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit

Şirketler : Ortak sayısı biri komandite olmak şartıyla en az 5 kişidir. Sermayesi paylara bölünmüştür.

Komandit şirkette sermaye paylara bölünmemiş, sadece birden çok komanditer ortağın sermayeye katılma oranlarını göstermek için kısımlara ayrılmıştır.

C. Kooperatifler• En az 7 ortak tarafından imzalanacak

ana sözeşme ile kurulur• Kooperatiflere gerçek kişilerin dışında

tüzel kişilerde ortak olabilir. * Özel idareler, belediyeler, köyler gibi kamu tüzel kişileri ile cemiyetler ve dernekler, kamu iktisadi teşebbüsleri ve kooperatifler, amaçları bakımından ilgilendikleri kooperatiflerin kuruluşlarına yardımcı olur, önderlik eder ve ortak olabilirler.

• Kooperatif Organları;Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Denetçiler

Kooperatifler• Kooperatif yönetim kurulu en az üç üyeden kurulur. Bunların ve yedeklerinin kooperatif ortağı olmaları şarttır.

• Kooperatif yönetim kurulu üyelerinde aşağıdaki şartlar aranır. 1- Türk vatandaşı olmak 2- Aynı türde başka bir kooperatifin yönetim kurulu üyesi olmamak.

3- Türk ceza kanununun zimmet, rüşvet, görevi suistimal, sahtekarlık, hırsızlık, dolandırıcılık, emniyeti suistimal ve devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlara ilişkin hükümlerine veya bu kanuna göre mahkum olmamak.

Kooperatifler• Yönetim Kurulu üyeleri en çok 4 yıl için seçilebilirler. Ana sözleşmede aksine hüküm yoksa tekrar seçilmeleri uygundur.

• Kooperatif Denetçileri, genel kurul, denetleme organı olarak en az bir yıl için bir veya daha çok denetçi seçer. Genel kurul yedek denetçiler de seçebilir. Denetçilerin ve yedeklerinin kooperatif ortaklarından olması şart değildir.

• Kooperatif Deneticilerinde aşağıdaki şartlar aranır.1. Türk vatandaşı olmak2.Türk ceza kanununun zimmet, rüşvet, görevi suistimal, sahtekarlık, hırsızlık, dolandırıcılık, emniyeti suistimal ve devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlara ilişkin hükümlerine veya bu kanuna göre mahkum olmamak.

D. Dernek ve Vakıfların İktisadi İşletmeleri Bir vakıf, gayesini gerçekleştirmek için

ticari işletme işletebilir veya sınai, ticari bir kuruluş Vakfın kuruluşuna tahsis edilebilir.

Vakıflara ait iktisadi işletmelerin Kurumlar

Vergisine (5.madde) tabi tutulabilmesi için bu tür işletmelerin Vakfa “ait” ve “tabi” olması gerekir.

İşletmenin Vakfa ait olması

İşletmeye ait sermaye mallarının, aktif değerlere ait mülkiyetinin Vakfın mal varlığından ayrılarak, sonuçta Vakfın ayrılan bu mal varlığından hak talep edebilmesidir.

Ait olma... / Bağlı olma...

İşletme faaliyetinin Dernek veya Vakıf tarafından organize edilmesi ile doğrudan doğruya işletilmesini ifade eder.

Hukuki Dernek veya Vakfa ait olan işletmenin idare ve faaliyetinin tespitinde tam yetkili olmayı ifade eder.

İşletmenin Vakfa tabi olması

Yönetim ve idari kararların Vakıf yönetimi tarafından alınmasıdır. Yani, işletmenin idaresinde Dernek veya Vakfın yetkili olması demektir.

Özellikleri• İktisadi işletme faaliyeti devamlı olmalıdır.

• Vakfa ait gayri menkullerin devamlı olarak kiraya verilmesinden elde edilen gelirin ticari bir işletme geliri olarak K.V. ne tabi tutulması gerkir.

• Vakfa ait işletmelerin bir kısmı veya tamamı Vakıflar tarafından sağlanan sermaye şirketi şeklinde kurulabilir.

• K.V. ye tabi olabilmesi için ticari, sınai ve zirai işletme niteliğinde olması gerekir.