-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
1/644
ufir9 .UiYtftfl
r,*SBi*ffr'.fffB MtfffrWHWWnffiWJwHMWBW
PftiWlflMlmi.'>.."':"';.::.- ; . -
iBClflltlllHMWWI
Wmmffiii$SmHnSHoi.
'
HSHHlHifiinHnBw&HAi(nHHHnnnnWnMnmHHHlHeWMiia wxrF'
iVfHrlI rtfm*ttkV Tt-kiPii^jpffl^^BHEInHr
23&fiiras8iralH'SlftI
*fflW3fc -...-KEl BflWhrmr HBnsi **** '-.>.-.... '
HBir; liHiM.iJliMi.ii essata-WK'.':... ^^fig^ll!]
1 ' ':
'
. fflMPrMBTOjljil..,'.,-
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
2/644
THE LIBRAEYTHE INSTITUTE OF MEDIAEVAL STUDIESTORONTOPRESENTED
BY
-St. Dunstan'8 College
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
3/644
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
4/644
Digitized by the Internet Archivein 2011 with funding from
University of Toronto
http://www.archive.org/details/operaomnia06isid
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
5/644
S25 DUNSTa*f gollege qg
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
6/644
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
7/644
& I S I D O R IHISPALENSIS EPISCOPlOPERA OMNIA.
T MVS VI.Opera Theologica , Liturgica ,
et Mystica.
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
8/644
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
9/644
S, I S I D O R IHISPALENSIS EPISCOPI
HISPANIARVM DOCTORISP E R A M N IADENVO CORRECTA ET AVCTA
RECENSENTE FAVSTINO AREVALOQui Isidoriana praemisit , variorum
praefationes , notas , collationes
,
qua editas,qua nunc primum edendas,collegit,veteres editiones,et
codices mss. Romanos contulit
.
AVCTORITATE ET IMPENSAEMINENTI S S. PRINCIPIS D. DOMINI
FRANCISCI LORENZANAES. R. E. PRESBYTERI CARDINALIS
TIT. SS. XII. APOSTOLORVM
ROMAE ANNO MDCCCII.APVD ANTONIVM FVLGONIVMFacultate
praesidum
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
10/644
>JAN 1
14772
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
11/644
INDEX EORVMQVAE IN HOC VOLVMINE CONTINENTVR
LIBER PRIMVSContra iudaeos .V^t aput I. QuodChristusaDeo
Cap. XVII. In corpore videnduserat
.
35Patre genitus est. pag. 2 Cap. XVIII. Iudaei non erantCap. II.
QuodChristus ante se- eum agnituri. J4
cula ineffabiliter a Patre ge- Cap.XIX. Quia eum non agno-nitus
est . S scentes iudaei,congregatisuntCap. III. Quia Christus Deus
aduersus eum . 1Set Dominus est . 6 Cap. XX. Venumdatus est .
s*Cap. IV. De Trinitatis significan- Cap. XXI. Quia a discipulo
suotia . 10 traditus est . 37Cap. V. Quia Filius Dei, Deus , Cap.
XXII. A semetipso traditushomo factus est . 4 est
.
ib.Cap. VI. De nomine Iesu . *7 Cap. XXIII. Comprchensus est
.
3*Cap. VII. Christus ex semine Cap. XXIV. Iudicatus est
.
ib.Abrahae secundum carnem Cap.XXV. In passione a
discipu-fuit
.
18 lis deseritur
.
39Cap. VIII. De tribu Iuda ortus Cap. XXVI. A falsis testibus
ac-est Christus . l 9 cusatus est
.
ib.Cap. IX. Quia de stirpe Dauid Cap. XXVII. Clamauerunt
iti-
natus est Christus . 20 daei , vt crncifigeretur . 40Cap. X.
Quia Christus de virgi- Cap. XXVIII. Iudaei posterita-
ne sine virili coitu genitus tem suam damnauerunt . 4iest. 23
Cap.XXIX. FJagellatus , et pal-
Cap. XI. In Bethlehem natus est mis caesus est
.
ib.Christus
.
26 Cap. XXX. Arundine Christi ca-Cap. XII. Stellae indicio
Christi put percussum est
.
42natiuitas monstratur
.
27 Cap.XXXI. Spinis coronatus est. ib.Cap. XIII. Munera Magi
obtule- Cap. XXXII. Veste coccinea in-runt . 2 dutus est . 43Cap.
XIV. A Deo Patre vnctus Cap. XXXIII. Dum pateretur ,
est . 29 tacuit
.
ib.Cap. XV. Quod pauper , et abie- Cap. XXXIV. Crucem portauit .
44
ctus primo aduentu venit . ib. Cap. XXXV. Cruci affixus est
.
ib.Cap.XVI. Quia signa, et virtu- Cap. XXXVI. Clauis manus
eius,
tes fecit
.
52 et pedes affixi sunt
.
b 346
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
12/644
Cap. XXXVII. Inter duos latro-nes crucifixus est 47Cap.XXXVIII.
Quia diuisa suntvestimenta eius . ib.
Cap. XXXIX. Felle , et aceto po-tatus est . 48
Cnp. XL. Qiiia hyssopo circum-dedcrunt spongiam aceto ple-nam .
ib.
Cap. XLI. Quia titulus cruciseius corruptus non est 49Cap.XLII.
In cruce pendens, Pa-trem pro inimicis suis depre-catus est .
ib.
Cap. XLIII. Pro nostrispeccatiscrucifixus est 50
Cap. XLIV. Qiiia mortuus est . ib.Cap. XLV. Qiiia in passione
eiustenebrae factae sunt 52Cap. XLVI. Non fregerunt eius
crura. ib.Cap. XLVII. Lancea percussus
est. jgCap. XLVIII. De latere manauitsanguis, et aqua . ib.
( VI )Cap. XLIX. S epultus est 4.Cap. L. Lapis ad ostium
monu-
menti positus est . ib.Cap. LI. Descendit ad inferos . 55Cap.
LII. Descendens, de morte,
quos voluit , liberauit ibf.Cap. LIII. Corpus Christi in se-
pulcro non vidit corruptionem. 56Cap. LIV. Resurrexit ab
inferis. 57Cap. LV. Apostoli ad praedican-dum missi . ib.Cap. LVI.
In caelum ascendit . 5Cap. LVII. Sedet ad dexteram
Patris 60Cap.LVIII.Regnum Christi per-petuum erit ib.
Cap. LIX. Cristus post ascensio-nem suam Spiritum sanctumsuper
apostolos misit . 61
Cap. LX. Apostoli variis linguislocuti sunt 62
Cap. LXI. Venturus est ad iudi-candum ib.
Cap. LXII. Epilogus operis . 64
LIBER SECVNDVSCoatra iudaeos .
Cap. I. De gentium vocatione.Cap.II.Cunctis gentibus in
Chri-
stum crederc iussum est .Cap. III. ludaei , et gentes ad
Christum vocantur.Cap. IV. De vocatione gentium
ad fidem ante hebraeos .Cap. V. Qiiia in fine mundi in
Christum credituri sunt iu-daei .
Cap. VI. Plurimi ex iudaeorumpopulo non erant credituri .
Cap. VII. Ob incredulitatem iu-daeorum Christus ad genteserat
transiturus
66 Cap. VIII. Quia , proiectis iu-daeis , gentes introierunt
.
70 Cap. IX. ludaei propter pecca-tum in Christum debellati7$
atque dispersi sunt .Cap. X. De ruina Ierusalem .76 Cap. XI. De
spretis iudaeis , et
synagogae reprobatione .Cap. XII. De perpetua ruina le-
77 rusalemCap. XIII. De irreparabili deso-
80 latione iudaeorum .Cap. XIV. Quod, veteri testa-mento
euacuato, nouum fu-
82 turum erat .
8*
8486SSib.
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
13/644
( VII )Cap. XV. De cessatione sabbati
.
Cap. XVI. De circumcisionisconsummatione .
Cap. XVII. De sacrificiis .Cap. XVIIi. Deescis.Cap. XIX. De
sacramentis fidei
christianae
.
Cap. XX. Scriptura non solumhistorialiter, sed etiam mysti-ce
intelligenda cst
.
Cap. XXI. Quia testamentum le-gis iuJaei non intelligunt .
Cap. XXII. Quod iudaei , nisicredant in Christum , non
ia-telligent Scripturas
.
949799ioi
10.
102
i3
104
Cap.XXIII. Quod duo testamen-ta a Deo sunt tradita . ib.
Cap.XXlV. Quod peccatorumremissio futura crat per ba-ptismum .
IOj
Cap. XXV. Quod chrismate gen-tes sanctificari dcbeant
.
109Cap. XXVI. Quia per signum
crucis credentes saluarentur . ib.Cap.XXVII.Quomodo sacramen-tum
eucharistiae praefigura-tum est
.
iiiCap.XXVlII. Recapitulatio ope-
ris. 1 1
LIBER PRIMVSSententiarum .
Cap. I. Quod Deus summus , etincommutabilis sit
.
Cap. II. Qiiod immensus, et o-mnipotens sit Deus
.
Cap. III. Quod inuisibilis sitDeus .
Cap. IV. Quod ex creaturae pul-chritudine agnoscatur
crcator.Cap. V. Quod ex vsu nostroquaedam species ad Deum
re-ferantur
.
Cap. VI. Quod Deo nulla tem-porum successio ascribatur .
Cap. VII. De temporibus .Cap. VIII. De Mundo .Cap. IX. Vnde
malum .Cap. X. De angelis .Cap. XI. De homine .Cap. XII. De anima ,
ceterisque
sensibus .Cap. XIII. De sensibus carnis .Cap. XIV. De
Christo
.
Cap. XV. De sancto Spiritu
.
ii5
117119
120
122126127128132i*4141144146148152
Cap. XVI. De ecclesia , et hae-resibus .
Cap. XVII. De gentibus .Cap. XVIII. De Lege .Cap. XIX. De septem
regulis
.
Cap. XX. De differentia testa-mentorum .
Cap. XXI. De Symbolo , et Ora-tione
.
Cap. XXII. De baptismo,et cora-munione .
Cap. XXIII. De martyrio .Cap. XXIV. De Sanctorum mi-
raculis .Cap.XXV. De antichristo,et eius
signis .Cap. XXVI. De Resurrectione .Cap. XXVII. De ludicio
.Cap. XXVIII. De gehenna .Cap. XXIX. De poenis impio-
rum
.
Cap. XXX. De gloria sanctorum.
160161166
75ib.
175;1771791S1185ib.1S61S7i3?
'
BQn
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
14/644
( viii 5LIBER SECVNDVS
Cap. I. De Sapientia .Cap. II. De Fide .Cap. III. De charitate
.Cap. IV. De spe .Cap. V. De gratia .Cap. VI. De
praedestinationeCap. VII. De conuersis .Cap. VIII. De primordiis
con-
uersorum .Cap. IX. De conflictu conuerso-
rum.Cap. X. De remissa conuersio-
neCap. XI. De exemplis Sancto-rum .Cap. XII. De compunctione
cor-dis.
Cap. XIII. Deconfessione pecca-torum , et poenitentia .
Cap. XIV. De desperatione pec-cantium .
Cap. XV. Dehis , qui a Deo de-seruntur
Cap. XVI. De his , qui ad deli-ctum post lacrymas reuertun-tur
.Cap. XVII. De peccato .Cap. XVIII. De leuioribus pec-catis .
Cap. XIX. De grauioribus pec-catis.
Cap. XX. De manifestis, occul-tisque peccatis .
Cap. XXI. De peccati amore .
190 Cap.XXII. De peccandi neces-192 sitate 22119 j Cap. XXIII.
De peccandi con-195 suetudine . ib.ib. Cap. XXIV. De peccati
recorda-198 tione . 225199 Cap. XXV. De cogitatione . 224
Cap. XXVI. De conscientia . 225201 Cap. XXVII. Deintentione
men-
tis 226205 Cap. XXVIII. De sensibus car-
nis 227204 Cap. XXIX. De sermone . 228
Cap. XXX. De mendacio . 231205 Cap.XXXI. De iuramento . 233Cap.
XXXII. De vitiis . 254207 Cap. XXXIII. Quodex vitiis vi-
tia, et ex virtutibus virtutes208 oriuntur. 23$
Cap. XXXIV. De male vsis vir-2ia tutibus . 236
Cap. XXXV. De simulatis virtu-2ig tibus . 237Cap. XXXVI. De
appetitu virtu-
tum 238214 Cap. XXXVII. De pugna virtu-215 tum aduersus vitia .
239Cap. XXXVIII. De superbia . 240217 Cap. XXXIX. De fornicatione .
242
Cap. XL. De continentia . 246218 Cap. XLI. Decupiditate .
249
Cap. XLII. De gula . 2J1219 Cap. XLIII. De ebrietate 254220 Cap.
XLIV. De abstincntia . 255LIBER TERTIVS.
Cap. I. De flagellis Dei . 258Cap. II. De gemina percussioneDei
260
Cap. III. De infirmitate carnis. 264Cap. IV. De tolerantia
diuinae
correptionis 265Cap. V. De tentationibus dia-
boli 266Cap. VI. De tentamcntis so-
mniorum 275;
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
15/644
( K )Cap. VII. Deoratione .Cap. VIII. De Jectione .Cap. IX. De
assiduitate legen-
di.Cap. X. De doctrina sine gra-
tia .Cap. XI. De superbis lectoribus .Cap. XII. De carnalibus
lecto-
ribus , et haereticis
.
Cap. XIII. De Jibris gentiJium .Cap. XIV. De coIJatione .Cap.
XV. De contemplatione
et actione
.
Cap. XVI. De contemptoribusmundi ,
Cap. XVil. Desanctis, qui se aconsortio seculi separant
.
Cap. XVIII. De praeccptis altio-ribus monachorum .
Cap.XIX. De humilitate mona-chi , vel opere .
Cap. XX. De tepore monacho-rum
Cap. XXI. De monachis , qui cu-ris seculi occupantur .
Cap. XXII. De his,qui a Deomundi amore praepediuntur
.
Cap. XXIII. De iactantia .Cap. XXIV. De hypocrisi .Cap. XXV. De
inuidia .Cap. XXVI. De simulatione .Cap. XXVII. De odio .Cap.
XXVIII. De dilectione .Cap. XXIX. De fictis amicitiis .Cap. XXX. De
amickia ex mune-
re orta .Cap. XXXI. De malorum con-cordia .Cap. XXXII. De
correptione fra-
terna
.
Cap. XXXIII. De praeposkis ec-clesiae
.
Cap. XXXIV. De indignis prae-positis .
Cap. XXXV. De indoctis prae-
2792S82902912922952962993003*3
3S
3^7ib.
39JIO3123H3*$316ib.317
3*9ib.
321
$23
positis .Cap. XXXVI. De doctrina , ct
exemplis praepositorum .Cap. XXXVII. Dehis, qui bene
docent , et male viuunt
.
Cap. XXXVIII. Deexemplis pra-uorum sacerdotum .
Cap. XXXIX. De praepositis car-nalibus .
Cap. XL. De iracundis doctori-bus..
Cap.XLI.De superbis doctoribus.Cap. XLII. De humilitate
prae-
positorum .Cap. XLIII. De doctrinae discre-
tione.Cap. XLIV. De silentio docto-rum
.
Cap. XLV. De praebenda sacer-dotali protectione in plebe . '
Cap. XLVI. De disciplina sacer-dotnm in his, qui delinquunt.
Cap. XLVII. De subditis .Cap. XLVIII. De praelatis .Cap. XLIX.
De iustitia princi-pum .Cap. L. De patientia princi-pum Cap. LI.
Quod principes legi-
bus teneantur
.
Cap. Lll. De iudicibus .Cap. LIII. De acceptione perso-
narum .Cap. LIV. De muneribus .Cap. LV. De testibus .Cap. LVI.
De causidicis Cap. LVII. De oppressoribuspauperum .Gap. LVIII. De
tribulatione iu-
storum .Cap.LIX. De amatoribus mundi.Cap. LX. De amatoribus
miseri-
cordiae .Cap. LXI. De breuitate vitae .Cap. LXil. De exitu .
32532432?326ib.
328ib.
329ib.
33^33**> * ?33&3313434i
34334$341ib.54 33493$3$*3$33$
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
16/644
( x )LIBER PRIMVS
De origine ojjiciorumCap. I. De ecclesia , et vocabulo
christianorum .Cap. II. De templis .Cap. lll> De choris .Cap.
IV. De canticis .Cap. V". De psalmis .Cap. VI. De Iiymnis .Cap.
Vil. De antiphonis .Cap. Vlll. De precibus .Cap. IX. De
responsoriis .Cap. X. De Iectionibus .Cap* XI. De libris
testamento-r umCap. XII. Descriptoribus sacro-
rum librorum .Cap.XlII. De laudibus .Cap. XIV. De offertoriis
.Cap. XV. De missa , et oratio-
nibus.Cap. XVI. De Symbolo nicaeno . 382Cap. XVII. De
benedictionibus . ib.Cap. XVIII. De sacrificio .Cap. XIX. De
tertiae , sextae
et nonae offkiis .Cap. XX. De vesperis .Cap. XXX. De completis
.Cap. XXII. De vigiliarum anti-
quitate .Cap. XXIII. De matutinis .Cap. XXIV. De Dominico die
.Cap. XXV. De sabbato .Cap. XXVI. De nataJiDomini .
364366ib.
1^1368ib.
31ib.
31*vnzii
ib.
ib.
386388ib.5893939 lS9 2
Cap. XXVii. De Epiphania . 395Cap. XXVIII. De Palmarum die.
394Cap. XXIX. De coena Domini . 395;Cap. XXX. De Parasceue .
396Cap. XXXI. De sabbato paschae . 39SCap. XXXII. De die sancto
pa-
schae ib.Cap. XXXIII. De Ascensione Do-
mini . 400Cap. XXXIV. De Pentecoste . 40Cap. XXXV. De
festiuitatibus
martyrum . 402Cap. XXXVI. De encaeniis . 404Cap. XXXVII. De
ieiunio qua-dragesimae 40Cap.XXXVHI. De ieiunio Pen-tecostes
407Cap. XXXIX. De ieiunio septimimensis ib.
Cap. XL. De ieiunio kalend. no-uembr. 408
Cap. XLl. De ieiunio kalenda-rum ianuariarum . 409
Cap. XLIl. De triduani ieiuniiconsuetudine 410
Cap. XLIII. De diuersorum die-rum , ac temporum ieiuniis .
ib.
Cap. XLIV. De vario vsu eccle-siarum 411
Cap. XLV. De carnium vsu , velpiscium . 412
LIBER SECVNDVSDe origine ministrorum .
Cap. I. De clericis . 413Cap. II. De regulis clericorum .414Cap.
{II. Di gencribus clerico-rum .
Cap. IV. De tonsura .Cap. V. De sacerdotio .
4*Sib.
417
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
17/644
Cap. VI. De chorepiscopis
.
Cap. VII. De presbyteris .Cap. VIII. De diaconibus .Cap. IX. De
custodibus sacro-
rum.Cap. X. De subdiaconis .Cap. XI. De Jectoribus .Cap. XII. De
psalmistis.Cap. XIII. De exorcistis .Cap. XIV. De acolythis .Cap.
XV. De ostiariis .Cap. XVI. De monachis .Cap, XVII. De
poenitentibus
.
( xi )Cap. XVIII. De virginibus .Cap. XIX. De viduis .Cap. XX.
De coniugatis .Cap. XXI. De cathecumenis , de
exorcismo , et sale .Cap.XXII. De competentibus .Cap. XXIII. De
symbolo .Cap. XXIV. De regula fidei .Cap. XXV. De baptismo .Cap.
XXVI. De chrismate .Cap. XXVII. De manuum impo-
sitione , vel confirmaticne .
42442 5427429ib.
434? 143245 3454ib.
443LIBER PRIMVS
Synonymortim .LIBER SECVNDVS
Synonyrnorum .REGVLA MONACHORVM
Cap. I. De monasterio . 525:Cap. II. De eligendo abbate ,
526Cap. III De monachis . 527Cap. IV. De conuersis. 528Cap. V. De
opere monachorum . 530Cap. VI. De officio . 5; jgCap. VII. De
collatione . 53 jCap. VIII. De codicibus . ib.Cap IX. De mensis .
536Cap. X. De feriis . 539Cap. XI. De ieiunio . 540Cap. XII. De
habitu monacho-rum . ib.Cap. XIII. De stramentis . 542
EPISTOLAE.Epist. I. Ad Leudefredum . $57Epist. II. Ad Braulionem
. 561Epist. III. Ad eundem . 562Epist. IV. Ad Massonam . $63
Epist. V. Ad Helladium .Epist. VI. Ad Claudium .Epist. VII. Ad
RedemptumEpist. VIII. Ad Eugenium.
4464SQ45245 S459460461465463
469
472
496
Cap.XIV. De delinquentibus .Cap. XV. De saepius peccante .Cap.
XVI. De culpa indulgenda
vel culpati correctione .Cap. XVII. De delictis
.
Cap. XVIII. De excommunica-tione .
Cap. XIX. De familiari vita .Cap. XX. Quid ad quem perti-
neat .Cap. XXI. De infirmis.Cap. XXII. De hospitibus .Cap.
XXIII. De profectione.Cap. XXIV. De defunctis .
544ib.
54554 6
54754955i553554555ib.
56656757573
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
18/644
( XII )Epist. IX. Ad Braulionem . 574
Epist.XII.BraulionisadIsidorum.5f7S,Epist. X. Braulionis ad
Isidorum. ib- Epist. XIII. Isidori ad Braulio-Ep'.st. XI.
IsidoriadBraulionem.57J nem . $So
L I B E RDe ordhie creatnrarnm .
Cap. I. De fide Trinitatis . $82Cap. II. De creatura spirituaii
. 584Cap. III. De aquis, quae super
firmamento sunt . 587Cap. IV. De firmamento caeli . 589Cap. V.
De sole, et luna . 590Cap. VI. De spatio superiore
et paradiso caeli. 59Cap. VII. De spatio inferiori ,et
hemisphaeriis diuersis . 596Cap. VIII. De diabolo , et natu-
ra daemoniorum 598
Cap. IX. De natura aquarum ,et cursu oceani . 602
Cap. X. De paradiso . 6oCap.XI. De situorbis terrarum,quem
inhabitat genus huma-num . 609
Cap. XII* De natura hominumpost peccatum 610
Cap.XIII. De diuersitate pcccan-tia , et loco poenarum . 611
Cap. XIV. De igne purgatorio . 614Cap. XV. De futura vita .
617
S. ISI-
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
19/644
S. I S I D O R IHISPALENSIS EPISCOPI
DE FIDE CATHOLICA EX VETERIET NOVO TESTAMENTOCONTRA IVDAEOSAD
FLORENTINAM SOROREM SVAM.
LIBER PRIMVS.Sanctae sorori Florentinae lsidorus
uaedam 5 quae diuersis temporibus in veteris Testamentilibris
praenunciata sunt de natiuitate Domini 3 et Sal-
uatoris nostri secundum diuinitatem 3 vel de incorporatione eius
3 depassione quoque 3 et morte 3 siue de resurrectione ^regno 3
atque iudi*cio 3 pro viribus scientiae ex innumerabilibus pauca
proferenda pu*
Praefat. Inscriptio huius operii desum- tione fogit corporatione
. Nos aliorumpta est ex duobus codicibus gothicis ,quos ante
sexcentos annos descriptos esseconstat . Nam quinque alii codices ,
quosliis libris castigandis nacti sumus , ma-gnopere variabant .
Braulio in Isidori vi-ta de his libris loquens , Contra
iudaeos,inquit , postulante Florentina germanasua proposito virgine
, libros duos ( sup-ple scripsit ) , in quibus omnia , quae fi-des
catholica credit , ex legis , et pro-phetarum testimoniis
approbauit . llde-fonsus de virorum illustrium scriptis inIsidoro
ait : Libellos duos ( supple scri-psit ) ad Florentinam sororem
contranequitiam iudaeorum . MARIANA .
Ib. Vel de incorporatione eius . Co-dex tarraconensis major pro
incorpora-
Tom.VI,
codicum fidem sequuti sumus : praeser-tim quum Bilarius can. 6.
in Matthaeumincorporationem Verbi Dei dixerit
.
Post epistolam operi praefixam seqnc-batv.r Elenchus capitum in
plerisque co-dicibus , Nos , quoniam in secundo l't~bro similis
Elenchus desiderabatur ytam*quarn superuacaneum hoc etiam
locoexpungendum iudicauimus : quum satisconstet , ne ipsas quidem
capitum sum-mas ab Isidoro praefixas , sed posterio-ri tempore
adiectas fuisse , et in codicotarraconensi minori , cui in primis
fi~debamus , penitus desiderari . Quo circa,in eis quaedam ex
nostro sensu in me-liorem formam muiata esse , Uctor animaduertet .
JMARIANA .A
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
20/644
t LIBERPRIMVStaui , vt prophetarum auctoritas fidei gratiam
firmet , et infideliumiudaeorum imperitiam probet . Haec ergo
,sancta soror.te petente ,ob aedificationem studii tui tibi dicaui
, vt qua consorie perfruorsanguinis , coheredem faciam et mei
laboris .
C A P V t I.Quod Christus a Deo Patre genitus est .
i.ludaei nefaria incredulitate Christum Dei
flliumabnegantes,impii,duricordes,prophetis veteribus increduli ,
nouis obstrusi,aduentum Christi malunt ignorare , quam nosse :
negare , quamcredere . Quem enim venturum accipiunt , venisse iam
nolunt.Quem resurrecturum legunt, resurrexisse non credunt2. Sed
ideo ista non intelligere se fingunt,quia sacrilegio suohaec
impleta cognoscunt. Ad quorum refellendam perfidiam quae-dain ex
veteri testamento aggregauimus testimonia : quibus Chfi-stum
genitum ab omnipotente Patre cognoscant , ipso testante :
Psalm. 109.3. Tecum 'principium in die -virtutis tuae.in
splendoribus sanctorum ,ex vtero ante luciferum genui ie . Ex vtero
itaque,id est,ex illaintima,et incomprehensibili Patris substantia
, siue ex illo diuino,atque immenso paterni pectoris arcano, quo
Pater genitor de cor-de bonum eructat verbum .
Psalm.44. v.i. 3. Sicut et ipse alias ait : Eructauit cor meum
verbum bonum .Psalm! 2. v. 7! Atque alibi ipse Pater sic dixit :
Filius mcus es tu , ego hodie genui
Ib. Quum in Isidorianis ea omnia nonnullis lectionibus , et
quibusdam frag-congesserimus , quae ad singula S. Isi- mentis
intermixtis . Pro secundum diiu-dori opera quoquo modo referri pos-
nitatem alii habent secundum deitatem$unt,superuacaneum esset hic
repetere , Et in fine praefatioms , vt quam consor-quae de his
duobus libris contra iudaeos tem perfruor : quae phrasis ab Isidon
sti-cap. 66. explanauimus . Error ridiculus lo non abhorret , vt
vtor cum accusati-cst in cod. ms. florentino in folio , uo .
AREVALVS . ... , ,quem primum appellabo , vt ab altero Cap. I. n.
1. /3/. Dun cordis , vel du-in 4. distinguam , quod haec epi^raphe
ri corde . MARIANA .ponatur, S. Florentinae Isidorus Episco- lb.
Duricordes . Hoc eodem verbofus Toletanus,c\wm in ipsa joperis in-
vsus bidorus est comment. in Genes.nscriptione, quae proxime
praecesserat , cap. 25. num.9-.et in Exodum cap.55.Isidorus dicatur
Episcopus Hispalensis . num.2.Itaque eam vocem retinendam es-Idem
error in nonnulhs aliis mss. hu- se, facile quisque perspicit .
AREV.ius operis reperitur. Marianae notis no- 2. AL Quo gcmtor ,
Otmsso pater .stras more nostro subiiciemas > variis MARIANA
.
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
21/644
CONTRA IVDAEOS, 5te . Quod non est dictum Dauid , neque vlli
sequentium regum .Nam ibi additur: Pete a me , et dabo tibi gentes
hereditatem tuam ,et possessionem tuam terminos terrae . Quod neque
Dauid , nequegenti hebraeorum concessum est , nisi tantummodo
CHRISTO,cuius nomen est peromnes gentes diffusum , cui et reges
obediuntet gentes seruiunt: sicut et alibi de eo scriptum est :
Adorabunt Psalm.ji.v.n.eum omnes reges terrae , omnes gentes
seruient ei .
4. Item Salomon , dum Patris nomen , mysteriumque
natiuitatisChristi secundum deitatem vellet agnoscere , his verbis
intonat inProuerbiis dicens : Quis ascendit in caelum ^atque
descendit ? quis cap.30. v.4.colligauit aquas , quasi in
ztestimento ? quis suscitauit omnes terminosterrae ? quod nomen est
eius , aut quod nomen filii eius , si nosti ?
5. Hunc filium Dei in Daniele rex ille impius aspiciens,
dixitEcce ego et angelustestamenti , quem vos desideratis .
6. Christus enim in eo , quod a Patre genitus est, filius
Deivocatur:in eovero,quod saepe a Patre missus ad
annunciandumpatribus legitur , angelus nominatur . De quo etiam
ipse Pater adlegislatorem ita protestatur , dicens: Ecce mitto
Angelum meum , qui Exod. 23. 20.praecedat) et custodiat te in via ,
et introducat in locum , quem pa*raui : obserua eum , et audi vocem
eius , nec contemnendum putes }quia non dimittet , quum peccaueris
, et est nomen meum in illo .
5. Quem vos desideratis . Locus est absolute significat , sed
beneplacitum , cu-Malachiae 3. vers. 1. Ceterum in Vulga-
pi.litatem , desiderium . Quod graeci 7$ta legitur : Qucm vos
vnltis, et Septua- tuJoyJctt; voce significare consueuerunt .ginta
dixerunt : cv ufieii; d-ihsrs . Com- Atque Isaiae 58. vers. 5. vbi
id nomtrt
,. . -r , van ~ positum est , et nos legimus : Ecce in
diernodius autem, et stgnipcantius , I i r} ver- K . .. , . .
*>* T leiunn vestn inuenitur votuntas vestrabi hebraici vis
desiderandi voce expri- Mozarabes legunt : Ecce in die ieiuniimitur
, et patres non volebant modo , sed vestri inuenitur voluptas
MAR.oppido quam ardenter Christi redempto- 5. Innuitur , post
S-tluatorem aliosris aduentum cupiebant : ab co verbo no- mss.
omittere esse . AREV.vgn i j 1 6' Al. Praeparaui, pro paraui .
Etmcn W deductum non voluntatcm Peccaueritis ,^4eccau is . ^AR
.A2
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
22/644
4 LIBER PRIMVS7. Quis est ergo iste angelus,cui Deus et
potestatem suam
dedit, et nomen ? Quod si dicitur : aliqua alia est potestas
angeli-Psalm.8S.v.7. ca : hoc nefas est credere . Quis enim tn
nubibus aequabitur Do*
mino , aut quis similis erit Deo inter filios Deil Qui enim non
ae-quatur natura , non potest aequari et nomine . Ipse est enim
Fi-lius,qui semper a Patre missus visibiliter apparebat hominibus
.Ex ipsa ergo missione recte angelus nuncupatur . Isaias autem
aper-
cap.ylt. y.d. tius FiJium a Deo genitum confirmans , ita
annunciat : Vox Domi-ni reddentis retributionem inimicis suis ,
ipsis videlicet, qui non cre-dunt, iudaeis : Antequam parturiret ,
peperit : et antequam veniretpartus eius , peperit mascidwn .
8. Quasi aperte diceret : antequam Christum virgo parturiret\\\
carne, generauit filium >^ in diuinitate Pater , et antequam
tem-pus virginis parturiendi veniret, genuit eum sine tempore Pater
.
cap.eod. v. 8. V n de inferius ait : {)uis audiuit vnquam tale*
aut quis vidit liuicj/V//7d, ?Reuera, quia nihil tale in hominibus
accidit , aut quippiam
eod. cap. v. p. simile , et post haec subiungit : Numquid qui
alios parere jacio ,ipse non pariam ? dicit Dominus : et qui
generationem ceteris tri-buo ^sterilis ero%ait Dominus . Quibus
omnibns testimoniis co-gendus est infidelis, vt eligat sibi de
duobus,aut Christum filiumDei credere,aut mendaces putare prophetas
, qui ista cecinerunt.
7. Ipse est enim filius , qui semper ruit , cum Iacob luctatus
est . Quod Syr-a Patre missus , visibiliter apparebatho- miensis
congregatio c. 13. his verbis cre-minibus . Nimirum Isidorus in ea
scn- dendum praecepit : Siquis -contra lacobtentia est,quae
antiquorum patrum com- non filium tanquam hoininem luctatumtnunis
fuit , ab ipso mundi exordio , qv.o- fui^se , sed ingenitum , aut
Patrem eiusties se Deus humana ejfigievidendum prae- dixerit ,
anathema sit . Praeterea cum Mo-buit hominibus , non Patrem , non
Spiri- se e rubo loquutus est^filios Israel edu-tum sanctum , sed
Dei Filium apparuis- xit ex Aegypto , eisque ieges dedit inse . Sic
sentiunt Tertull.2. iib. contra eremo . Quod ipsum Casnanus lib. 4.
deMarcionem , CUmens Aiexandrinus iib.i. Incarnat. duobus
testimomis confirmat :Paedag. cap. 7. Irenaeus libr. 4. cor.tr a
nimirum ludae cap. 1. vers. 5. Scienteshaereses Valentini c. 17.
Euseb. historiae semel omnia , quoniam Iesus populumEcclesiasticae
initio , Hilarius 12. de Tri- de terra Ae?ypti saluans, secundo eos
,nit.Basilius 1. contra Eunomium . Itaque qui non credidcrunt ,
perdidit , angelosDeifilius Adamo loquutus est , quod Thar- vero
etc. Et Pauli 1. ad Corinth. 10.gum etiam lerosoiymitanum , quum
Ce- vers. 9. Neque tentemus Christum , sic-nesis i.ait: D~nb CV,iSn
>H N"l\2 Hlpi . ut quidam eorum tentauerunt , et ahoc est ,
vocauit verbum Dei Deus Adam. serpentibus perierunt . MARIANA .Ipse
Cain increpauit , Abrahamo appa~ 2. AU Vspiam pro quippiam .
MAR.
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
23/644
CONTRA IVDAEOS.C A P V T II.
Quod Christus ante secula ineffabiliter a Patregenitus est
i. \yuod si quaeritnr , quando, vel quomodo, Pater filium
ge-nuerit , respondetur , cur quaeritur tempus , quando sit Dei
Filiusgenitus,dnm sit sua natiuitate aeternus? sicut scriptum est
de eo :Egressus elus a principio a diebus aeternitatis . Et iterum
: Ante Mlch. ?. 2.solem permanet nomen eius , et ante lunam sedes
eius . Ps. 71. v. 17.
2. Sed et Pater eundem ante luciferum , id est,ante omniatempora
genuisse , testatur , quod et ipse Filius Dci, verbum , vir-tus, et
sapientia, de sua natiuitate confTrmat, dicens : Necdum
erantVxouzvb.l.i^abyssi , et ego iam conceptus eram , necdum fontes
aquarum erupe-rant ,necdu?n montes graui mole constiterant , ante
colles ego par-turiebar : adhuc terrum non fecerat , et flumina ,
et cardines orbis ter-rae : quando praeparabat caelos ^aderam:
quando certa lege^et gyrovallabat abyssos : quando appendebat
fundamcnta terrae , cum eoeram , cuncta componens .
Cap.II. n.i. Dum pro quurn . MAR.Ib. Ante solem permanet nomen
eiuset ante lunam sedes eius . Locus est
desumptus ex Psalm. 71. vers. 17. etpriora quidem verba iuxta
editionemvulgatam , posteriora autem ex PsakerioRomano desumpta
sunt , quo frequens vti-tur Isidorus . Erat enim Gothorum tem-pore
in omnibus Hispaniae ecclesiis eiusPsalterii vsus , vt Breuiarium
Mozara-bicum argumento est^non paucis tamenimmutatis , ab ipso , vt
arbitror , Isido-ro . Nam in eius vita^a Braulione scri-pta (
duobus certe vetustis codicibus )scriptum inuenio , quartam eum
Psalte-rii translationem edidisse ,' nimirum posttres illas jamosas
, quas D. Hieronymusadomauit ,auctore Sigeberto . Hoc lsido-ri
Psalterium , quo Moxarabes vtuntur ,nos deinde Hispanicum Romani,
et Cal-lici comparatione vocabimus . Ex histmnibus Psalteriis toto
hoc opere ab Isi-
doro testimonia addttcuntur : prout com-modius erat , aut
promptins memoria sug-gerebat . Sed et reliquis dittinarum
scri-pturarum libris promiscue Hieronymi ver-sione , et antiqua
vulgata latina editio-ne vtitur , vtraque enim eius aetate
cir-cumferebatur, vt Gregorius docet initioMcralium : et ipsemet
Isidorus indicatlib. 6. Etymologiarum , c.4 Saepe etiam,vt hoc loco
fecit , ex variis interpreta-tionibus vnum testimonium contexit
.MARIANA .
Ib. Sua natiuitate aeternus . Ita re-posui ex editione
Haganoensi , et aliis ,et ex mss. , quum apud Grialiu ta essetsua
natiuitate alternus , quod errore ty-pographico accidisse credendum
est
.
Verba psalmi in Vulgata haec tanium-modo sunt : Ante solem
permanet no-men eius . In antiquis versionibus , Antesolem
permanebit nomn eius in secula ,et ante lnnam sedcs eius . Au
Isidorus
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
24/644
& LIBERPRIMVS3. Tali igitur auctoritate ante omnia secula
Filius a Patre ge-
nitus esse declaratur , quando a Patre per illum cuncta creata
esscnoscuntur . Ulnd denuo quaeritur , quomodo idem sit genitus
,dum sacrae natiuitatis eius arcana nec Apostolus dicit , nec
Pro-pheta comperit,nec Angelus sciuit , nec creatura cognouit ,
Isaia
cap. 53. v. 8. testante , qui dicit : Generationem elus quis
enarrabit ? Iccirco si eiusnatiuitas a Propheta non potuit
enarrari, quis profitebitur nossequomodo Filius potuic a Patre
generari?
cap. 28. v.20. 4. Hinc est illud in libro Iob : Sapientiam ( Dei
Patris ) vn-de inuenies'i latet enim ab oculis hominum , et
avolucribus caeli abs-
Eccli. 1. 7. consa est \ id est, etiam ipsis angelis incognita .
Item ibi, Radixsapientiae cui reuelata est ? origo scilicet Filii
Dei . Ideoque quodetiam super angelorum intelligentiam , atque
scientiam est , quis honiinum potest narrare?5. Scire autein
inanifestum est solum Patrem , quomodo ge-nuerit Filium , et Filium
, quomodo sit genitus a Patre . Siquidemet gignendi filii quaeritur
ratio , eo quod filius non nisi ex duo-bus nascatur : habeat ,
inquam , sibi huiusmodi generis ortum con-ditio caduca mortaliuin :
Christus enim ex Patre ita emicuit , vtsplendor a lumine , vt
verbum ab ore, vt sapientia ex corde .
C A P V T III.
p.Quia Christus Deus , et Dominus est
i.JL ost declaratum Christi diuinae natiuitatis mysterium ,
deinde,quia idem Deus,et Dominus est , exemplis sanctarum
scripturarumqnartam Psalterii translationem , vt Ma-riana opinatur
, ediderit, ad examen re-uocaui in Isidorianis cap. 87. AREV.
2. Quod et . AL sicut . MAR.Ib. AL Concepta , pro conceptus
.MARIANA .Ib. Conceptus . Isidorus masculino
genere fortnsse dixit , vt de Filio Deiintelligeretur . Alioquin
concepta essetretiiiendum etiam cum nostris mss. , etcditionibus
anti^uioribus . ARV.
3. AL Didicit pro dicit . MAR.lb. Idem sit emtns . Etiam hoc
lo-
co mendum irrepserat apud Grialiumtdem sit genus , quod ex sensu
, et edi-tis , ac mss. correxi . AREV.
Cap.lII. n. 1. Al. directionis pro ae-quitatis . MARIANA .
Ib. Propterea vnxit te Deus Deustnus oleo laetitiae prae
consortibus tuis .(^uis est igitur iste Deus vnctus a Deo .Vides
argumenti vim positam in gemi-natione vocis Dcus , vt priori loco
sit mvocatiuo , et referatur ad Christum : po-steriori in
nominatiuo , et rcferatur adPatrem . MARIANA .
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
25/644
C O N T RAIVDAEOS. 7adhibitis demonstremus . Si Christus Deus
non est , cui dicitur inpsalmis : Sedes tua ^Deus , in seculum
seculi ^virga aequitatis , virga Psalm.44.V.7.regni ttti dilexisti
iustitiam , et odisti iniquitatem , propterea vnxitte , Deus , Deus
tuus oleo laetitiae , prae consortibus tuis ?
2. Quis est igitur iste Deus vnctus a Deo ? Respondeant no-bis
>- iudaei . Ecce Deus vnctus a Deo dicitur , et vtique Chri-stus
ipsa vnctione monstratur, quumDeus vnctus insinuatur. Dumenim audis
Deum vnctum , intellige Christum : Christus enim a chri-smate , id
est, ab vnctione vocatur . Hunc Christum sub personaCyri regis
persarum per Isaiam Pater Deum , et Dominum esse te-statur, dicens:
Haec dicit Dominus Christo meo Cyro ^cuius appre- cap. 45. v.
1.hendi dexteram : vt subiiciam ante faciem eius gentes , et dorsa
re--gum vertam , et aperiam ante eum ianuas , et portae non
claudcn-tur . Ego ante te ibo , et glcriosos terrae humiliabo .
Portas aereasconteram , et vectes ferreos confringam , et dabo tibi
thesauros abs-conditos , et arcana secretorum , vt scias , quia ego
Dominus , quivoco nomen tuum , Deus Israel .
3. In persona enim Cyri Christus est prophetatus : vbi ei
sub-iugatae sunt gentes in fide , et regna . Praeterea, quia
nullusinre-gno Israel Cyrus est dictus . Quod si de Cyro persarum
rege quishoc crediderit prophetatum , absurdum , et profanum esse
cogno-
Ib. Iure Mariana reprehendit in tra-ctatu pro Editione Vulgata
cap. 25. Pa-gninum , quod ita verterit hunc locum :Ptopterea vnxit
te Dominus Deus tuusoleo laetitiae : atque ita debilitarit
argu-mentum , quo Patrem , qui vngit , dis-tinctum esse a Filio ,
qui vngitur ,SS.Patres confirmarunt, Ambrosius, Atha-nasius ,
Hieronymus , Augustinus , Isido-rus hoc loco , et alii . AREV.
3. In persona Cyri Christus est pro-phetatus . Contendit
Isidorus , verba Isai.c. 45. ver. 1. Haec dicit Dominus Chri-$to
meo Cyro , non de Cyro intelligen-da esse,sed sub Cyri nomine de
Christo tan*tum : quum absurdum videretur , Cyrumsuperstitioni
Deorum seruientem , Chri-stum Dominum , et Deum nuncupari .
Namverba illa , quae sequuntur : qui voco no-men tuum Deus Israel ,
ad ipsum , dsquo proxime loquutus erat , et quem Chri-
stum vocauerat , referenda , ipse equidemIsidorus iudicabat .
Deinde quod in trans-latione Septuaginta interpretum non le-gatur ,
haec dicit Dominus Christo meoCyro , sed haec dicit Dominus
Christomeo Domino . Quo modo Lactantius lib.4. diuin. institut.
cap. 12. hoc testimo-nium citauit. Verum Hieronymus com-mentariif
ad eum Isaiae locum censet ,eam lectionem , quam Isidorus ait in
Se-ptuaginta fuijje , vitiosam esse , legevdum-que graece , vt moio
legitur cvtc*>c }{yeiKvctoc 6$oc tu xvcna fiov y.vf.co :
vniusautem adiectione litcrae bro y.vfa , id
.
est , Cyro nonnullos legisse v.v^m - id est ,Domino . Itaque tum
Hieronymus , tumplerique alii expositores , id Isaiae va-ticinium ,
nen nisi de Cyro intelligendumputant . Quin etiam losephus hb. r
1.Antiquit. cap.i. Cyrum eo vaticinio ad-ductum ajfrmat iudaeos in
patriam re-
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
26/644
8 LIBER PRIMVSscat , vt homo impius, et idololatriae deditus ,
Christus , et Deus,et Dominus nuncupetur. Vnde et in translatione
lxx. non habe-tur Christo meo Cyro . Sed Haec dicit Dominus Christo
meo Do-mino . Quod in personaspecialiter Christi Domini nostri
accipdtur
4. Si Christus Deus non est , dicant iudaei nobis,quem sitcap.
1. v.26. nffatus Deus in Genesi, quum diceret: Faciamus hominem ad
ima*
vinem , et similitudinem nostram ? Sic enim subiiingitur : Et
creauitDeus hominem ad imaginem suam ? ad imaginem Dei creauit
illum .Quaerant ergo, quis Deus creauit, aut ad cuius Dei
imaginemcon-didit hominem 3 quem creauit?
5. Quod si respondeant, ad angelorum . Num angelus aequa-lem cum
Deo habet imasinem , dum multum distet imaso crea-turae ab eo , qui
creauit?aut numquid angelus cum Deo potuitfacere hominem ? quod ita
existimare magnae dementiae est . Cuier0 dicitur? aut ad cuius
imaginem conditus homo creditur, nisiad eius,cui vna imago cum Deo
est , et vnicum nomen diuini-tatis est?
6. Iteminisisse . Isidoro fauent hehraici exposi-tores antiqui ,
qui locum hunc de veroMessia intelligendum esse iudicarunt .JE>0
vero de vtroque locum intelligi pos-se contendo : de Cyro iuxta
historiamde Christo allegoricat; . MAR.
lb. Quod in persona specialiter Chri-sti Domini noscri accipitur
. Fortassisspiritualiter pro sperialiter legendum estfiam eodem
literarum compendio vtrv.m-que aduerbium scribi solet .
Sequebanttirautem in tarratonsnsi maiori hacc vcr-ba . Legamus
Xenophontis octo librc-rum Cyri maioris historiam , et prophe-tiam
cernemus expletam . Quae enimciuitas 111 1 non patuit ? quis non
regumterga subiecit? etc. Quae qucniam in acodicibus non erant , et
Jsidori propositocontraria sunt , tanquam ex Hieronymicommentariis
ad eum locum ab alio quo-piam translata , manifesto
praetermitten.da essc duximus . MAR.
Ib. In codice Pakt.278. clare , ct sinenexu legitur spccialit er
, quod Marianaevidebatur in spiritualiter ccmmutandum .AREVALVS
5. Ad cuins imaginem conditus ho-mo creditur . Imaginem hoc loco
Isido-rus personaliter sumit , intelligitque , ho-minem fuisse
conditum ad cxemplar Dei ,et imagincm , quae est FiHus , sequutusin
eo Ambros. lib.6. Hexaemeron cj.Euseb. 11. praeparaticn. Fuangel.
c. 12.Vrocopium ad c. 2. Genes. Tametsi eamscntentiam Aug. quidem
3. de Cenes. adiiteram cap. 19. impugnandam suscepit .Cyriilus
etiam lib. 1. contra lulianumnugatoriam vocare ncn dubitauit .
For-tassis eo tempore ea expositione Arianiftd erroris praesidium ,
scparandasqueTrinitatis psrsonas abutebantur : alioauinihil
pcriculi cst . Theo/ogi quidem .te recenticres hominem ad imaginem
to-tius Triuitatis conditum csse intelltgunt *atque imaginis voccm
iis verbis non ima-ginem in Dco , sed potius in nobis im-p>
essam significare contendunt , vt perin-
iit , Faciamus hominem ad imagi-ncm nostram , ac si diceret ,
qui sit fago nostri , ad nostrae essentiae exemplarexpressa , ct
conformata . ()uod vero adlcctionem spectat proximis verbis ,
vbi
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
27/644
CONTRA IVDAEOS, 96. Item si Christus Dominus non esc , quis
Dominus pluit
ir. Sodomis ignem a Domino? Sic enim ait m Genesi : Et pluit "p.
ip. v.24,Dominus super Sodomam , et Gomorrham sulphur , et ignem a
Do-rnino . In qua sententia nemo dubitat secundam esse personam Nam
quis est ille Dominus a Domino , nisi proculdubio Filius a Pa-tre :
qui semper ab eodem Patre missus descendere solitus est ,
ecascendere? Quo testimonio et deitas , et distinctio personarum
Pa-tris,et Filii luce clarius demonstratur .
7. Itein si Christus Dominus non est , de quo dicit Dauid
inpsalmo, Dixit Dominus Domino meo , sede a dextris meis : donec
109. v. upanam inimicos tuos scabellum pedum tuorum ? Qui dum idem
Chri-stus secundum carnem sit fiiius Dauid, in spiritu tamen
Dominuseius,et Deus est . Si Christus Dominus non est , de quo ait
Da-uid in libris Regum : Dixit vir^cui constitutwn est de Christo
Dei 2.Reg.2?.v.i.lacob , egregius psalmista Israel : Spiritus
Domini locutus est per me^et sermo eius per linguam meam ?
8. Item si Christus Dominus non est , quis est ille
Dominusexercituum , qui a Domino exercituum mittitur , ipso dicente
inZacharia : Haec dicit Dominus Deus exercituum , post gloriam
misit c. 2. v. 8.me ad gentes , quae expoliaucrunt vos . Qui enim
tetigerit vos , tan-get pupillam oculi eius . Quia ecce leuabo
manum tneam super eos ,et erunt praeda iis , qui seruiebant sibi ,
et cognoscetis , quia Domi-nus exercituum misit me ?
9. Vide nunc,cuius sit haec vox, nisi Saluatoris, quia
omni-potens Deus a Patre omnipotente missum se cssq testatur.
Mis-sus est autem ad gentes , post gloriam Deitatis , quam habuit
apud adPhilIpp.1.7.Patrem, quando exinaniuit semetipsum , et formam
serui accipiensfoctus est obediens vsque ad mortem . Qui etiam in
sequentibusloquitur , dicens : Lauda , et laetare ^filia Sion ,
quia ecce ego venio , Zachar.2.v.io.tws posuimus : nisi ad eius ,
cui vna ima- tionem Isidorus ad primam , et secun-go cum Deo est ,
tres codices legebant : dam Trinitatis personas refirt , quod
an-cuius vna imago cum Deo est . Et tar- te eum fecerant Euseb.
lib. i. Ecclesiast.racon. maior : Cuius imago cum Deo hist. cap. i.
Irenaeus lib. 3. cap. 6. Ba-est . MARIANA . sil.$. contra Eunomium
, Marcellinus Pon
6. In qua sententia nemo dubitat se- tifex ad Salomonem
episcopum , Hieron.cundam esse personam . In verbis illis ad Osee
cap.i. MAKIANA .Cenes. 19. vers. 24. Pluit Dominus super 9. Al. age
nunc , videamus . MAR.Sodomam , et Gomorrham ignem, et sul- Ib. Al.
effectus est obediens . MA-phur a Domino, vocis Domini gemina-
RIANA ,
Tom.VI, B
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
28/644
c*33*^4-
io LIBER PRIMVStt habitabo tn mcdio tut - dicit Dominus , et
applicabuntur gentesmultae ad Deminum in die illa , et erunt mihi
in populum , et ha~bitabo in medio tui - et scies, quia Dominus
exercituum misit mead te .
Quis est igitur iste Dominus exercituum a Domino exer-0,cituuni
missus, nisi idem Dominus Iesus Christus?Superest de Spi-ritu
Sancto , de cuius Deitate sic ait Iob : Et quia spiritus Dei est
yspiritus Domini fecit me , et spiraculum omnipotentis viuificauit
me 5ecce et me , sicut et te fecit Deus . De quo enim dixerat:
SpiritusDomini ftcit me , de eo rursus adiecit : Ecce et me^sicut
et te fecitBeus : vt eundem Spiritum ostenderet esse Deum .
C A P V T IV.
,p De Trinitatis significantia .atet veteris testamenti apicibus
, Patrem , et Filium , et Spi-ritum Sanctum tsst Deum . Sed hinc
isti Fiiium , et Spiritum San-ctum non reputant esse Deum , eo quod
in monte Sina vocem
Deuter. 6*. 4. Dei intonantis audierunt *, Audi , Israel ,
Dominus Deus tuus - Deus10. Vt eundem Spiritum ostenderet
esse Deum . Post haec verba in hispa-lenti codice sequebantur
illa , sed hincisti Christum non putant esse Deum .Et cetera multa
: quae quoniam lacunaincercisa , atque deprauata erant ,
dee-rantque in aliis codicibus , et proximi ca~pitis initio ferme
ad verbum repetuntur ,tanquam addititia loco mouimus . Quin-tum
tamen caput ,in excusis codicibus po-iitum, nos hispalensem codiccm
sequuti adfinem ^.cap.subiunximus : cum quo commo-dius cohaerere
visum est : idque sine nouacapitis distinctione . Tametsi in aliis
co-dicibus ea omnia desiderabanturpenitus ,ac propterea suspecta
esse videri pote-rant . MARIANA .
Jb. Verba , quae Mariana in cod. hNspalensi reperit , extant
etiam in cod. flo-rent. 1. , et irj barberino seculi propeoctaui ,
et in multis aliis mss. , quae pro-pterea omnino praetermitti non
debent
Ea sunt huiusmodi : ostenderet esse Dcum.Sed hinc isti Christum
non putant csseDeum , eo quod in monte Sinai audierintvocem Dei
intonantis : Audi , inquit ,Israel : Dominus Deus tuus vnus est ;
etitcrum : Ego sum Deus , et praeter me nonest alius . Et illud :
Ego sum Deus , enon mutor , et gloriam meam alteri nondabo . Dum
haec ergo legunt , perfidiaeerrore caecati , Christum Deum esse
noncredunt . Ergo agnoscant proinde , illisco tcmpore haec
praedicta fuisse , ne for-te ab vnitate fidei recedcntes , in
multosfictos deos transirenty atque idola genti-litatis colerent ,
quod et feccrunt , quumspecialiter Christum testimoniis
prophe-tarttm reputant esse Deum . Pro praedi-cta fuisse alii
habent praedicata fnisse ,et spiritualiter pro specialiter . Qnae
duoaduerbia passim in mss.confunduntur.AR.
Cap. IV. n. 1. Al. vnum esse Deumbis pro csse Deura .
MARIANA
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
29/644
CONTRA IVDAEOS, itvnus est : ignorantes, in Trinitate vnum esse
Deum , Patrem , Fi-lium , et Spiritum Sanctum , nec tres Deos,sed
in tribus perso-nis vnum nomen indiuiduae maiestatis
.
2. Quaeramus ergo in scripturis veteris testamenti eandem
Tri-nitatem . In libro quippe secundo Regum ita scriptum
est:DixitDauid filius Isai . Dixit vir , cui constitutum est de
Christo Dei 2.AC.23.V.1.lacob , egregius psalmista Israel :
Spiritus Domini hquutus est perme 9 et sermo eius per linguam meam
. Quis autem esset , adiecitDeus Israel mihi loquutus est , fortis
Israel , dominator hominumiustus ,
3. Dicendo enim Christum Dei Iacob , et Filium,et Patremostendit
. Item dicendo -.Spiritus Domini loquutus est per #?? ,Spi-ritum
Sanctum euidenter aperuit. Idem ouoque in psalmis : Verbo ,
Psalm.^.v.tfrinquit , Domini caeli firmati sunt , et spiriiu oris
tius omnis
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
30/644
i* LIBERPRIMVSginem^et similitudinem nostram , per pluralitatem
personarum pa-tens significatio Trinitatis est . Vbi tamen , vt
vnitatem deitatisostenderet, confestim admonet, dicens : Fecit Deus
hominem ad ima~^inem^et similitudinem suam . Et qiuim dicit idem
Deus : EcceAdam factus est , quasi vnus ex nobis ipsa pluralitas
personarumTrinitatis demonstrat mysterium
6. Cuius Trinitatis sacramentum et Aggaeus propheta ita
ape-cap.2. v. 6. 8. ru jt , ex persona Domini dicens : Spiritus
meus erit in medio vestri .
Ecce Deus , qui loquitur , ecce Spiritus eius , post haec de
tertiapersona, id est, de Filio , ita subiecit : Quia ecce ego
commouebo cae-lum , et terram , et veniet desideratus cunctis
gentibus .
7. In Isaia quoqiie sub propria persona cuiusque
distinctioC.48.V. 12. et Trinitatis 3 dicente eodem Filio , ita
ostenditur : Ego primus , et ego
J nouissimus^ manus quoque mea fundauit terram , et dextra
meamensa est caelos . Non a principio in abscondito loquutus sum
>ex tempore antequam fieret , ibi eram , et consequenter adiecit
: Etnunc Dominus Deus meus misit me , et Spiritus eius . Ecce
duaepersonae Dominus , et Spiritus eius, qui mittunt,et tertia
personaeiusdem Domini , qui mittitur .
8. Item alibi per eundem prophetam Trinitatis sic demoustra-c.
42. v. 1. jur significantia . Ecce , inquit ,puer meus , suscipiam
eum , dilectus
meus , complacuit sibi in illo anima mea , dedi spiritum meum
supereum . Pater Filium dilectum puerum vocat,super quem dedit
spi-ritumsuum. De quo Dominus Iesus Christus propria voce testa-tur
: Spiritus Domini super me .
9. Alio quoque in loco idem Isaias totam Trinitatem in
digi-c.40. v. 12. torum numero comprehendens , sic praedicat,
dicens : Quis mensus
est pugillo aquas , et caelos palmo quis ponderauit ? quis
appendit trhbus digitis molem terrae ? In tribus quippe digitis
propheta trinamdiuinae omnipotentiae aequalitatem sub quadam
mysterii lance li-brauit, et ex parilitate virtutis cooperationem
potcntiae,et vnita-tem substantiae , quae vna , eademque in
Trinitate est,in tribus di-gitis declarauit
c 6 > v. x. 10. Cuius Trinitatis mysterium alias se
cognouisse testatur idempropheta, dicendo : Vidi Dominum sedentem
super solium excel-sum , Seraphim stabant super illud , sex alae
vni , et sex alae aite-
6. De tertia persona . Hoc est , vna nmla eruJira est Grialii
nota adcap. 42.cx tribus personis ; de qua loauendi for- in fcxodum
num. 3. ARiiV.
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
31/644
CONTRA IVDAEOS. 13rl-i duabuf velabant faciem eius , et duabus
velabant pedes eius ,et duabus volabant: quem vt trinum in personis
ostenderct, et v-nuin in diuinitate monstraret , sequenter ait: Et
clamabant alterad alterum , et dicebant : Sanctus , Sanctus ,
Sanctus : Dominus exer*cituum : plena est omnis terra gloria eius
.
11. Ecce trinam sanctificationem sub vna confessione
caelestispersultat exercitus : vnam gloriam Trinitatis Seraphim
trina repe-titione proclamant . Nam quid ter Sanctus indicat , nisi
eiusdemtrinae Omnipotentiae gloria demonstrata est in deitate trium
per-sonarum signifkatio ? Non autern sicut tres personae,ita et
tres Diicredendi sunt, sed in eis personis vna diuinitas
praedicanda est se-cundum Moysi sententiam dicentis : Audi , Israel
, Deus , Deus tuus, Deuter. 6. 4.Deus vnus est . Et iterum : Ego
sum Deus , et praeter me non est alius*\ Isai. 45 **
12. Sed contra haec obiicit perniciosa iudaeorum perfidia ,
di-cens : Si l-ater Deus est^et Fiiius Deus est:ergo duo Dii sunt ,
etnon njnus Deus . Pro ine ergo audiant Isaiam , vtramque
perso-fiam vnum Deum dicentem : Tu es Deus , et in tc cst Dcus . In
eoenim , quod dicit : Tu es Deus^ Patrem ostendit : in eo vero ,
quodsubiecit : in te est Deus , Filium declarauit
.
13. Sed tamen , vt eundem Patrem , et Filium vnum Deumostenderet
, subiecit : Non est absque te Deus ^vere tu es absconsusDeus ,
Deus Israel . Alias quoque vnitum nomen Patris , et
Filiicomprobatur , ipso Patre ad legislatorem Moysen ita testante :
At-tende illi , e t ne inobediens ei fueris^ est enim nomen meum in
illo .
11. Nam quid ter sanctus indicat gloria demonstrata est , in
deitate triuranisi eiusdem trinae Omnipotentiae glo- personaram
significata ? MARIANA .ria demonstrata est in deitate trium per-
Ib. Codex flor. I. , et alii omittuntsonarum significatio ? Hoc
loce maxime hunc , et sequentem numerum , vel po-variabant
exemplaria . Hispalense legit : tius eos praemittunt , et hoc loco
ad-Nisi eiusdem trinae Omnipotentiae glo- dunt : Vt enim personarum
Trinitas mon-riam,quae demonstrata est in deitate straretur ,
tertio Sanctus dicitur . Sed vttrium personarum sanctificationein .
vnam esse Trinitatis substantiam appa-Tarraconense minus : Nisi
eiusdem Tri- reat , non Domini Sabaoth , sed Dominusnae
Omnipotentiae gloria demonstrata esse perhibetur . Dauid quoque
dicit : Be-est,inDei tamen trium personarum si- nedicat nos Deus ,
Deus noiter : benedi-gnificationem . In altero excuso legitur : cat
nos Deus . Qui , quttm tertio dixissetNisi eiusdem trinae
Omnipotentiae glo- Deum , vt vnv.m hunc esse ostenderet ,riam ,
quae demonstrata est in deitate subdidit ; Et metuant eum omnes
finestrium personarum sanctificationem . Ex terrae . Haec quidem
pauca de Trinita-parisieusi, ct tarraconensi maicri lectio , te
breuitatis causa notattimus , dum co-quam posuimus , desumpta est .
S-tspicor piosissime plurima in voluminibus Scrilegendum : Nam quid
ter sanctus indi- pturarum panduntur . ARLV.catj niii eiusdem
trinae Omnipotentiae
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
32/644
t 4 LIBER PRIMVSC A P V T V.
Quia Filius Dei , Deus ^Jiome factus est .
i. JLJli.ucusque mysterium caclestis natiuitatis in Christo , et
si-gnificantiam diuinae Trinitatis ostendimus . Dehinc Scripturae
aucto-ritate eundem Filium Dei natum in carne monstremus,
manife-stantes primum , quia idem Fiiius Dei propter nostram
salutem in-
eap. o. v. 6. carnatus, et homo factus est . Sic enim de eo
praedicat IsaiasParuulus , inquit, natus est nobis ^et filius datus
cst nobis , et factusest principatus eius super humerum eius , et
vocabitur nomen eiusadmirabilis , consiliarius , Deus fortis ,
pater futuri seculi , princepspacis , multiplicabitur eius imperium
, et pacis eius tion erit finis .
2. Paruulus enim Christus, quia homo : et natus est nobis,
nonsibi ^ quod enim homo factus est , nobis profecit, et ideo
nobisnatus est . Filius autem datus est nobis cuius , nisi Dei
filius?prin-cipatus eitis super humerum eius . siue quia crucem
propriis hu-meris ipse portauit : siue quia titulum regni super
humeros, et ca-put eius Piiatus scripsit
3. Erubescant itaque impii iudaei , et agnoscant, vocari
Chri-stum Filium Dei viui natum,et per assumptionem corporis
paruu-
adPhilipp.2.6. lum factum j de quo Dauid ait: Minuisti eum paulo
minus ab a/i~gelis : qtiia , dutn in forma Dei esset , non rapinam
arbitratus est ,esse s aequalem Deo , sed semetipsum exinaniuit
^formam serui ac-
Cap. V. n. 1. Al. humeros pro hu- Ib. Rursum futuram eius in
carncmerum . MARIANA n2tiuitatem ostendens , subiecit , dicens :3.
Al. inuocare pro vocari . MAR. et quasi de vulua orietur tibi ros
ado-Ib. Minuisti eum paulo minus ab lescentiae tuae . Locus est ex
psalm. 109.
angelis . Tarraconensis maior : Minuisti Vtrs. 3. ln quo miror ,
Isidorum , quumeum paulo minus a Deo . Nimirum in adduxisset illa
verba , Ex vtero ante lu-hebraico psalmo 8. vers* 6. legitur : Mi-
citerum genui te , adiecisse , tanauam se-nuisti eum paulo minus ab
Elohim . quentia , et quasi de vuhu orietur tibiQuae dictio saepe
Deum , aliquando etiam ros aJolescentiae tuae , quitm sit
potiusangelos significat , vnde vtrique interpre- eiusdem loci
diuersa interpretatio extationi locus . Septuaginta dixerunt: Mi-
versione Hieronymi . Eodem memoriaenuisti eum paulo minus ab
angelis . Quod lapsu inferius cap. 10. vtramque interpre*Vaulus
sequutus est adtlebr.i. ven.-j. tationem coniunxit x vbi ait : Ante
luci-Hieronym. utem in sua interpretationc ferum genui te , et
quasi de vulua orie-dixit : Minuisti eum paulo minusaDeo. tur tibi
ros adolescentiae tuae . MAR.MAKIANA
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
33/644
CONTRA IVDAEOS. 15cipiens . Ad quem dum Pater in psalmis de illa
aeterna natiuitatedicerer: Ex vtero ante Luciferum genui te :
rursum futuram eius Psalm. 109.in carne natiuitatem ostendens,
subiecit, dicens : Et quasi de
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
34/644
z6 LIBER PRIMV.Set vngatur sanctus sanctorum . Quae scilicet
septuaginta hebdoma*dae si a tempore Danielis
enumerentur,proculdubio sanctus san-ctorum Dominus Iesus Christus
olim venisse cognoscitur.
7. Hebdomada namque in sacris eloquiis septem annis
termi-teu1t.25.lt. .natur, dicente Domino ad Moysen: Numerabis tihi
septem hebdo-
madas a?inorum , id est septies septem , qui simul faciunt
annosquadraginta nouem . Similiter septies septuaginta fiunt
quadrigentinonaginta . Ideo tot annos fuisse , credendum est,a
Daniele vsquead Christum. A tempore itaque Danielis prophetae vsque
ad praesenstempus plusquam centum quadraginta hebdomadae
enumerantur .Ideoque iam aduenit Christus,quem annunciabat sermo
propheticus
8. Post septuaginta enim hebdomadas et natus , et
passusostenditur Christus , et ciuitatem Ierusalem in
exterminationemfuisse , et sacrificium, vnctionemque cessasse . Sic
enim subiecitidem propheta : Et occidetur Christus , et ciuitatem ,
et sanctuariumdissipabit populus cum duce venturo et finis eius
vastitas , et postfinem belli statuta desolatio . Post passionem
igitur Christi venitTitus,et debellauit iudaeos . et destruxit
vrbem , et templum , etcessauerunt libamina , et sacrificia . Quae
vltra illic celebrari nonpotuerunt . Vt impleietur, quod fuerat
ante a propheta praedictum .
9. Sed , o duritia cordis iudaici l quia ipsi Christum
intere-merunt , inde eum adhuc venisse 11011 credunt . Probauimus,
Do-minum nostrum Iesum Christum secundum carnem iam natumfuisse .
Sed adiicit incredulus, cur in carne venit ? Audi ergo cau-sam .
Deus quum hominem fecisset, summa beatitudine praeditum ,et diuinae
imaginis decore ornatum , posuit eum in paradiso , vtesset Deo
subiectus, et ceteris creaturis praelatus .
ic. Ille autem rebellis effectus , contempta diuinitate ,
inter-dictum violauit praeceptum : quemproiectum ob superbiam
Deusnon occidit , sed exulem paradiso fecit, expectans, vt per
poeni-tentiam reparari posset ad veniam , et quum ille non
reuocareturad viam virtutis , dedit legem per Moysen,vt vel per
ipsam re-uerteretur ad amorem Dei, et operationem iustitiae . Sed
quum nehanc quidem contumax , et incredulus custodiret , venit
tandem
fllius9. Al. decore honoratum po decorc 10. AI. corpus humanum
cum ani*
ornatum . MAR. ma assumpsit . MARIANA .
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
35/644
CO-NTRA IVDAEOS, 17filius Dei , et eorpus humanum assumpsit,vt
dum videretur , cre-deretur : omissisque mundus daemonum simulacris
reconciliareturgratiae Conditoris .
1 1. Haec est causa natiuitatis Christi , quem iudaei , etsi
patiati"tur natum, scandalizantur tamen crucifixum , ct mortuum :
nonin-telligentes, quia, sicut propter redemptionem mundi illum
decuicnasci, ita et pati oportuit , cuius passionem , et mortem in
suo lo-co Scripturarum testimoniis approbabimus . Nunc vero-
sequ-amurdebitum ordinem, ec cuius . demonstrata estpost gloriam
deitatishum^na natiuitas , demonstretur et genus , ct patria ,
incipientes :, .* >%v*primum de nomine eius loqui.
C A P V T VI.
,\
P. JL i De nomine lesu .rima enim appellatio nominis Iesu
inuenitur in. fi
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
36/644
9 LiBER PRIMVSrepromissionis,melle,et lacte manantem, id est,
vitae aeternae pos-sessionem, qua nihil dulcius ?
2. Ideo enim vir ille huius sacramenti imaginem suscepit,vtIesus
nominaretur , ad significandum illum verum Iesum , de quoin psalmis
scriptum est : Venite , exultemus Domino , iubilemus De9salutari ,
id est , Iesu patri nostro . Vbi ostenditur, Dominum , etDeifm cssq
Iesum , de quo et alibi in psalmis : Quid placet sibiDominus in
populo suo , et exaltabit mansuetos in Iesu. Haec eniinin hebraeo
sic habentur . >* De quo apertius Habacuc intonac
cap. 3. v. i2. dicens : 0 gaudebo in Domino >et exultabo in
Deo lesu meo ,
Psalm.149.v. 4.
C A P V T VII.Christus ex semine Abrahae secundum carnem fuit
.
,0,uod autem ex semine Abrahae futurus esset Dominus Ie-sus
Christus , Genesis ostendit , dicente Abraham ad
c. 24. v- 2. puerum suum : Pone manum tuam sub femore meo , et
iura perDeumcaeli . Quo verbo Christum Deum caeli de genere suo
testaba-tur in carne esse venturum . Per femur enim gentis
intellteiturjsignirlcabatur enim , de semine. Abrahae futurtim in
carne Deumcaeli : de quo semine per Isaac facta fuerat ei a Domino
repro-
Genes.22. 18. missio . In semine , inquit, tuo benedicentur
omnes gentes , id est,2. Deo salutarl , id est , Iesu patri
nostro . Voeem latinam per hebraicamreddidit , id tantum
indicare volens , vbiin latina versione vox salutare , vel sa-lus
inuenitur , in hebraico respondere no-men Iesu . Atque hoc ipsum
sequutusproximo testimonio , quod ex psalm. 149.vers. 4. desumptum
est . Vbi nos legimus :Exaltauit mansuetos in salutem ,
ipseJiieronymi interpretationem sequutus , di-xit , Et exaltauit
mansuetos In Iesu . Se-quens denique testimonium ex Habacuc3. v.
18. Ego gaudebo in Domino , ctexultabo in Deo lesu meo , quoniam
adrem in primis facit , adiecimus ; obelo ta-men notatum , quoniam
in hispalensi tan-tum inuenimus . MARIANA .
ap. VII. n. i. De quo semine per
Isaac facta fuerat ci a Domino rcpro-missio . Quinque codices
constanter praIsaac legebant Isaiam . In gothicis mhilerat , tantum
in tarraconensi maiori I-saiae nomen subobscure in lsaac
mutarividebatur , quam nos lectionem , vt vc-ram , sequuti sumus .
Tametsi paulo in-ferius legebatur : de hoc semine et pereundem
Isaiam etc Nam vocem eun-dem redundare iudicauimus , eamque 0-belo
iugulauimus yprorsus praetermittercsine exemplari non ausi .
MARIANA .
Ib. Grialius edidit per Isaiam Isaaccontra mentem annotatoris
Marianae , quitantum volebat per Isaac . Neque vtra-que vox
retineri potest : aut enim solunalegendum , pcr Isaiam , aut per
Isaac AREV.
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
37/644
CONTR-A IVDAEOS. . i9in Christo,de quo Psalmista ait : Et
benedicentur in eo omnes tri- Psalm.71. 17,hus terrae , omnes
gentes magnificabunt eum .
2. De hoc semine,et per >* eundem Isaiam vox Domini lo-quitur
: Educam , inquit , de lacob semen , et de luda possidentes mon-
cap. 65. r. j,tes meos . De quo alibi idem Propheta : Nisi Dominus
Sabaoth re- caP- I,v *?*liquisset nobis semen , quasi Sodoma
fuissemus , et quasi Gomorrh*similes facti essemus .
1. Jtjt
C A P V T VIII.De tribu luda ortus est Christus .
quia de tribu Iuda secundum carnem Christus expectan-dus esset ,
Iacob patriarcha significat , dicens : Non deficiet princeps Genes.
4$.ex luda , nec dux de femoribus eius , donec veniat , qui
mittendusest . Et ipse erit expectatio gentium . Certum est enim ,
vsque acl .:ortum Christi non defuisse principes populi iudaeorum
ex genereIuda, nec duces de femoribus eius vsque ad Herodem
alienige-nam regem,qui per ambitionem regni irrepserat potestatem .
v
2. Statim enim vt hoc factum est , et defecit dnx ex
semineIudae, aduenit ille , qui mittendus erat \ quem gentes , et
populiexpectabant . Iudaei autem peruicacia impudicae frontis
dicunt,nondum esse id tempus expletum , mentientes nescio quem
re-
Cap. VIII. n. 1. Nec dux de femori- rantes illud obiicitis ,
quod parentes ve-bus eius . Sic quinquc codices . lulictnus i. stri
solent mentientes proponere , essecontra iudaeos , Hilarius in
psalmum 50. hodie nescio quem regem ex generetlempe Septuaginta
dixerunt irt rav /zt/pai/ Iudae : qui in extremis Orientis
parti-at>T , id est , ex femoribus eius ; quam bus videatur
regnum tenere ? Et alialectionem seqituti sumus . Licet hispa-
multa in eandem srntentiam . Et quidemlensis , et tarraconensis
minor , vt est in iudaeos magno- in numero in Oriente in-nostra
Vulgata , legebant , Nec dux de tra montes Caspios inclusos
cantineri 9femore eius . TertuII. et ipse contra iu~ non ipsi solum
fabulantur , ( nam extaxdaeos de femoribus legit . MARIANA . de hac
re liber hebraice , qui Baidad
Ib. Forte isrreprerat potestati . AR. Suhites nuncupatur) sed
etiam Prospero2. Mentientes nescio quera regem fuit petsuasum lib.
de praedictiohibus
ex genere Iudae in extremis Orientis parte vltima cap. 9. %bi
ait : Hic osten-partibus . Hunc locum ferme totidem ver- ditiir ,
quod ex iudaeis de tribu Dan ,bis transtulit Iulianus toletanus
archie- quae hodie quoque in Perside esti ve-piscopus in suum opus
contra iudaeos, niet Antichristus . Hanc' iudaeorum cpi-vbi libro
primo sic ait , An forte adhuc nionem Porchetus tangit primct part.
V?-in impudicae frontis pertinacia perdu- ct. contr. iudaeos cap.
2. MARIANA .C 2
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
38/644
io LIBER P R 1 M V Sgem ex genere Iudae in extremis Orientis
partibus regnum tenere.'
3. Nec attendunt -mente caecati , simulationis suae
mendaciumdetegi : quia -iam -sieut nullum- templum , ntillum
altare-, nuilumsacrificiiim , ita nullus rex , nullus sacerdos
remansit iudaeis : neque
3, v. 4. enim mendax esse- 'potest- Osee propheta , qui dicit :
Sedebunt filitIsrael sine rege ^sine. pri;;cit>e , sine
sacrifivio , sine altari , sine sa-cerdotio , sine
manifestationibus . Quae omnia quis non videat nuncm ipsis csse
completa?
.111C A P V T IX. - -
Quia de stirpe Dauid natus est Christus .
1. JLjcce ex. qua tribu nasciturus est Christus, docemur .
ExDa-uid autem stirpe secundum carnem futurus esse,per Spiritum
San-Psalm. 13T. ctum ita praenunciatus est in psalmis , lurauit
Dominus Dauid ve>
ritatem , et non frustrabitur eurn , de fructu ventris tui ponam
su-Psalm. 88. per sedem tuam .^ Et iterum , Semel iuraui in sancto
meo , si Da-
. et seqq. u^ mentiar , semen eius in aetdrnum manebit , et
thronus eius , sic-"ut sol in "conspectu meo , et sicui luna
perfecta in aeternum , et te*stis in caelo fidelis
ilH.T.r.iy.v.j. 2. ' Item in libro Paralipomenon , Et factum est
verbum Domi>... ni ad Nathan dicens : Vade , et dic seruo meo
Dauid : Haec dicitlib.2.Reg. c.7. .. , , , .. .
v. 4. Dominus : annuncio tibi , quod aedificaturus sit domum twi
Domi-rnts ^quumque impleueris dies tuosjV.t vadas ad patres tuos ,
suscita*bo semen tuum post te , quod erit de filiis tuis , et
stabiliam re~gnum eius >ipse aedificabit mihi domum ^et firmabo
solium eiusvsque$n aeternum . Ego ero ei in patrem , et ipse erit
mihi in filium ,etmittricordiam meam non auferam ab eo , sicut
abstuli ab eo , qulante- te fuit ^et statuam eum in domo mea , et
in regno meo vsquein sempiternum : et thronus eius erit firmissimus
in perpetuujn
Cap. IX. n. 1. A /.' futurum esse .- . . devn mtam , quomodo in
Psalterio hispa-praenunciatum at . MAtflANA . nico leitur . Et
fortassis ita etiam le~lbid. Iurauit. Domirins .' Psalm. iji. git
Isidorus . MARIANA .
cvers. 11. . in go.th{cis ; Iurauit Dbminus Ib. Al. eam> de
fructu . Ety in aeter-Dauid in veritate , et non frustrauit eum num
mauebit . MARIANA .^e fructu ventris tui ponam super se- -
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
39/644
CONTRA IVDAEOS. 213. Haec omnia quisquis in Salomone putat
fuisse impleta >
multum errare videtur . Nain qualiter in Salomone
intelligendumest 3 quod dictum est , Poftquam dormieris cum
patribus tuis,sus-citabo scmen tuum post te , quod erit de filiis
tuis , et stabiliamregnum iilius % Numquid de illo Salomone
creditur prophetatum?minime . Ille enim patre suo viuente coepit
regnare . Nam hicdicitur, quia quurn completi fuerint dics vitae
tuae^et dormieriscum patribus tuis , suscitabo semen tuum . Ex quo
intelligitur aliusesse promissus,qui non ante mortem Dauid> sed
post mortem eiuspronunciatus fuerat suscitandus
.
4. -< Qui aediticaret domum Domini, ncn de parietibus
ma-nufactis , sed de lapidibus viuis , et pretiosis , id est ,
sanctis , etfidelibus . Nam et illud , quod subiccit : Fidelis erit
domus eius , 2. Reg. 7.16.et reguum eius -vsque in sempiternum
coram me : attendat, et aspi-ciat quisquam , non de Salomone esse
pronunciatum . Salomonquippe domum plenam fuisse mulieribus
alienigenis colentibusido-la , et ipse ab eis rex idololatria
seductus , atque deiectus , dumbonus fuisset \\\ initio , malos
exitus habuit
.
5. Ergo quis est iste , cuius domus est fidelis in perpetuum,et
qui post mortem Dauid promittitur suscitandus? Ille vtique estde
quo ipse Dauid exaestuans, clamat dicens in psalmo octogesi-mo
octauo : Tu vero distulisti Christum tuum . Non est ero illeSalomon
, sed nec iste Dauid dilatus est Christus. Ecce apparue-runt
promissiones praedictae , non in Salomone , sed in ChristoDomino
nostro , qui ex Dauid genere ortus est , fuisse completae
6. De quo per Ieremiam ipse Dominus dicit : Ecce dies ve-
C.23.V.5. et 6.niunt , dicit Dominus , et suscitabo Dauid germen
iustum , et regna-bit rex , et sapiens erit , etfaciet iudicium ,
et iustitiam in terra .ln diebus illis saluabitur luda , et Israel
habitabit confidenter , ethoc est nomen , quod vocabunt eum ,
Dominus iustus noster .
7. Iste est,qui per Nathan ex semine Dauid promittitur , qui
et^. ReL*7.7 *
3. Al. dies vitae tui . MARIANA . maticae constaret , relatiuum
qui ternere4. Qui aedificaret domum Domini . positum expnnxiir.us .
MARIANA .
Totus hic locus obelo notatus , in excu- Ib. Fortassis hzbu\t
pro fuisse . MAR.sis tantum erat , nobis suspectus visus Ib.
Fortasse legendum Salomonis quip-cst , r.eque satis cohaerere ;
reliquimus ta- pe . . . fuisse , subintellccto constat , vtmen
intactum , nisi quod vbi legebatur alibi passim . ARV.gui durn
bonus fuisset,i^ ratio Gram-
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
40/644
22 LIBER PRIMVSc. xi. v. i. etiam pcr Isaiam prophetam ita
pronunciat : Egredietur , inquit
virga de radice lesse , et flos de radice eius ascendet . Haec
virgade radice Iesse virgo est Maria de Dauid radice exorta , quae
ge-nuit florem Dominum Saluatorem , de quo etiam sequitur : Et
re~quiescet super eurn spiritus Domini , spiritus sapientiae , et
intelle-ctus , spiritus consilii , et fortitudinis , spiritus
scientiae , et pietatis >et replebit eum spiritus timoris Domini
.
8. IdeO autem tanta dona spiritus super eum
praedicantur,I0.3.34. quia in eo non ad mensuram Spiritus inhabitat
sanctus , sicut in
Ad Colos.2.9. nobisjsed tota inest ei plenitudo diuinitatis , et
gratiarum . IsteIsai. xi. 3. est , qui non secundum visionem
oculorum , et auditum aurium
iudicat : sed est iustitia cingulum lumborum eius , et fides
cincto-rium renum eius . In cuius ecclesia habitat lupus cum agno :
illcvtique,qui solebat ab ea rapere praedam , dum ad eam
conuerti-tur,cum innocentibus commoratur.
9. In cuius ouili pardus cum hoedo accubat, permixti
scilicetsubdoli cum simplictbus, ibi etiam vitulus de circumcisione
, Ieode seculi potestate ,ouis de populari ordine , simul morantur,
quiain fide communis est conditio omnium . Puer autem paruulus
mi-nans eos ille est vtique , qui se humiliauit pro nobis , vt
paruulus.Bos autem , et leo ibi comedent paleas : quia principes
cum subie-ctis plebibus communem habent doctrinam .
10. Delectatur quoque infans ab vbere super foramina aspi-dis ,
dum gentes, quae solebant venena aliquando praedicare , con-uersi
etiam paruuli Christi fidem delectantur audire . Cauerna au-tern
reguli corda sunt infidelium, in quibus ille serpens
tortuosusrequiescebat, quem ablactatus coinprehensum exinde
captiuum tra-xit , vt in monte sancto eius, quod est ecclesia , non
noceret
11. Adhuc idem Isaias de Christo , quia ex semine Dauid na-cap.
xi. v. 10. sciturus esset secundtim carnem , sic in consequentibus
dicit : In
die illa radix lesse^qui stat in signum populorum , ipsum
gentes9. Al. peccatoribus pro simplicibus . rum frontes chrismate
signantur , seu tdMARIANA . consuetudinem , qua singuli fideles
con-16. Reguli:hoc est , basilisci . AR. sueuerunt fiontcs siqno
crucis niunire .11. Al. natus est pro nasciturus es- De qua
Tertull. lib.i. ad vxortm . Cy-
set . MARIANA . prian. lib. 2. contra iudacos cap. 21.Ib.
Signaculum crucis exprimit in dixit,quod in hoc signo sahts sit
cmni-
frontibus eorum . Hoc refertur siue ad bus , qui in frontibus
notantur . MAR.sacramenutm confirmationis , quum pucro-
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
41/644
CONTRA IVDAEOS, 2*deprecabuntur >et erit sepulcrum eius
gloriosum . In signum popu-lorum stat radix Iesse , quando Christus
signaculum crucis expri-mit in frontibus eorum. Ipsum gentes
deprecabuntur , quod iainhoc totum cernitur fuisse completum .
Sepulcrum autem eius idtantum est gloriosum , vt excepto quod
redempti per mortem eiusgloriam ei exhibemus , etiam locus ipse
coruscans miraculis , glo-riae suae causa ad se omnem contrahat
mundum
.
12. Hic locus in hebraeo sic habet : Et erit requies eius
glo-riosa . Vtique quia moriens caro eius non vidit corruptionem
se-cundum psalmi sententiam : Quia non derelinques animam meam
Psalm. i?.in inferno , nec dabis sanctum tuum videre corruptionem .
Iam ve-ro quia ore prophetico de Moab nascenti Christo perhibetur
te-stimonium, idem Isaias testatur : Ponam enim super his >qui
fuge- caP- ** v * 9-rint de Moab leonem , et reiiquis terrae .
Emitte a^num , Domine ,dominatorem terrae de petra deserti ad
montem filiae Sion .
17. De hac enim sente moabitarnm e^ressus est a^nus imma-culatus
, qui tollit peccata mundi , qui dominatur in orbem terra-rum .
Petra autem deserti Ruth signifkat, quae destituta morte ma-riti,
de Booz genuit Obed , et de Obed Iesse, et de IesseDauid,et de
Dauid stirpe Christum. Montem autem filiae Sion aut hi-storialiter
ipsam vrbem Ierosolymam dicit , aut iuxta tropologiamecclesiam in
specula , id est , in virtutum sublimitate locatam
C A P V T X.Quia Christus de virgine sine virili coitu
genitus est
.
i. JLJLactenus de nomine, et gente , et genere Domini nostriIesu
Christi testamenti veteris fidem perstrinximus j dehinc
gene-rationes eius secundum carnem de virgine ostendamus .
Isaiasenim
12. Vulgata : Ponam enim super Di- nuit Obed , et de Obed lesse
, et de Ies-bon additamenta : his , qui fugerint de se Dauid , et
de Dauid Chrisrum .Isi-Moab leonem y et reliquiis terrae . AR.
dorus dixit de Dauid stirpe Christum.13. Petra autem deserti Kuth
signi- Quam lectionem propter auctoritate>n Hie-
ficat . Hic locus ex Hieronym. desum- ronym. diuersae lectioni
praetuiimus .ptus est ad cap. 16. Isaiae initio,vbi Nam tres
codices legebant , Et de Da-it : De petra descrti , hoc est , Ruth
uid stirpe natus est Christus . MAR.quae naariti raorte viduata ,
de Booz ge-
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
42/644
54 LIBERPRIMVSsancto Spiritu plenus futurae incarnationis Filii
Dei slc praentm-
c. 7. v. 10. ciat sacramentum,sic enim dicit r Et adiecit loqui
ad Achaz Do-minus , dicens : Pete tibi signu?n a Domino Deo tuo in
profundum'inferni , siue in excelsum supra . Et subiecit : Audite
itaque \ dornusDauidfid est, genus Dauid.
2. Nam bene ad domum Dauid loquebatur , id est,ad stir-pem
regiam , de qua stirpe descendit Maria , et adiecit : Propter
hocdabit Dominus ipse vobis signum : Ecce virgo in vtero concipiet
, etpariet filium , et vocabitur nomen eius Emmanuel , quod est
inter*pretatum nobiscum Dcus . Quiaergo ille , quem in vtero virgo
con-cepit, et peperit , nobiscum Deus vocatur , Deus >* itaque 7
invtero virginis conceptus, natusque cognoscitur . Erubescant
ita-que iudaei increduli , et Christi gratiae sua colla
submittant
3. Ecce enim , quem virgo peperit , nobiscum Deus appella-tur.
Quo loco argumentantur iudaei , quod in hebraeo non virginoscat
puer , id cst , priusquam cogno-sccrc jaciat , se habere patrem
Deum ,matrem virginem . Subtilitcr sane , ne-que abhorrcus a
diuinaram literarum vsu .Hicronym. ad ea vcrba , et August.
detemporc serm. 32. facile sc cxpediunt ex-plicantes : Antequam
puer sciat vocatepatrem , et mattcm , id est , antequamhowo fiat .
MARIANA .
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
43/644
CONTRA IVDAEOS. 2$cuius suauitate,et dulcedine operis , et fidei
pascitur Christus . Se-quitur,et dicit : Et priusquam cognoscat
puer vocare patrem>autmatrem . Quod enim dixit prlusquam
cognoscat , id est, priusquamcognoscere faciat, diuinitate Deum
habere se patrem , et carnis sus*ceptione virginem matrem,iuxta
illud,quod m Genesi scribiturdicente Domino ad Abraham : Nunc
cognoui ^quod timeas Deum, Genes. 21.id est , nunc cognoscere te
feci . Absit enim , apud Deum esse igno- v> I2,rantiam , vt tunc
cognosceret> quod ante nesciret.
5. Quantae autem potestatis existat idem Emmanuel , praedi-Ctus
propheta trequenter annunciat dicens : Et erit extensio alarum
Isai. 8. v. J.eius , impiens latitudinem terrae , Emmanuel j quem
quia de virgine natum credimus , patrem in psalmis dicentem
audiamus .Nam quum dixisset Propheta de Christo : Dixit . Dominus
Domino Psalm. ioy.meoysede a dextris meis , confestim vox patris
consequuta est,^' 1 'dicentis ad fihum : Ante luciferum genui te ,
et quasi de vuluctorieiur tibi ros adulescentiae tuae . Iurauit
Dominus , et non poe-nitebit eum , tu es sacerdos in aeternum
secundum ordinem Mel-chisedec , Dominus a dextris tuis confregit in
die irae suae reges .Et iterum : Vbi inhabitet , inquit, gloria in
terra nostra , misericor- p Salm. 84dia , et veritas occurrerunt
sibi , iustitia , et pax complexae sunt se . v - I0 * se^*Veritas
de terra orta est , et iustitia de caelo prospexit .
6. Quae est veritas de terra ona , nisi Christus de femina naet
ponet in via gressus suos .Item idem Dauid , Terra , inquit , dabit
fructum suum . Terra , Ma- Psalm.6
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
44/644
16 LIBER PRIMVSria , quae fide aperta , non corruptione genuit
Saluatorem , quia so*lus Dominus eunr creauit, non virilis*
commixtio seminis .
o 8. Vnde et Isaias ait : Generationem eius quis enarrahit ?
Nul-c. 55. v. s. . ... _ , ... * .lus enim hommum natiuitatis
Cnnsti in conceptu conscius fuit :solo enim verbo Dei virgo
praegnans apparuit . Quod etiam Da-
c. i.v. 34. niel propheta figuraliter praedixerat , dicens :
Vidi lapidem de mon-te abscissum sine manibus praecidentium , et
quum venisset in terram ,repleuit orbem terrae : lapis iste
Christus est sine manibus abscissus,implensomnem terram,quia in
omnibus gentibus regnum eius est .
c.28. v. 16. 9* -^e 4 110 I apide per Isaiam Deus loquitur: Ecce
mitto infun-damentis Sion lapi-dem pretiosum 3 electum , angularem
, et qui cre-diderit in eum^non coyifundetur . Hunc enim vidit
Daniel abscissumde monte,id est, de populo iudaeorum ,sine manibus
, hoc estsine operatione virili , ex Maria virgine natum , quam
sine dubiovirginem fuisse credimus ante partum , virginem
permansisse post
c. 44.V. 1. partum , Ezechiele propheta testante : Conuerti me
ad viam portaesanctuarii exterioris , quae respiciebat ad Orientem
, et erat clausa .Et dixit Dominus ad me , porta haec clausa erit ,
non aperietur , etvir non transiet per eam , quoniam Dominus Deus
ingressus est peream , eritque clausa .
10. Quo testimonio sanctam Mariam et virginem conccpisse,ct
virginem permansisse confitetur. Genitalia namque feminea,proeo
quod claustra partus aperiunt, portae dicuntur, sicut ait Iob
c. 3. v. 10. Quia non clausit portas ventris, qui portauit ?ne .
Dominus enim no-Psalm.i8.v.6. sterlesus Christus mirabiliter , et
potentialiter natus , tamquam spon-
sus processit de thalamo suo , id est, ex virginis vtero , post
cuius or-tum nulJum cum Maria conuenisse , nullum ex eius
vterogenitumextitisse profitemur C A P V T XI.
I^In Bethlehem natus est Christus .
raediximus natiuitatemDomini nostri ex virgine : locum quo-8.
Sine manibus abscissus , implens 9. Al. ingressurus pro ingressus
.omnem terram . Hispalensis interponit MARIANA .
quaedam vsrba , sic enim ait : sine ma- Cap. XI. n. 1. Et tu
Bethlehem do-nibus complectentium concisus , id est , mus Ephrata
>< numquid paruula es inde Virgine solo Spiritu sancto coope-
milibus Iuda . Sic Ugebant duo codicesrante , sine virilis
commixtione seminis gothici , sic etiam Iulianus lib. 1. con-ortus
, implens oronei terram . MAR. tra iudaeos , praeterquam quod
genere
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
45/644
CONTRA IVDAEOS. 27que originis suae ostendamus. Nam in Bethlehem
natus est , adquam dicitur per Michaeam Prophetam , Et tu Bethlehem
domus cap. ?.Ephrata , > numquid paruula es in milibus luda ? ex
te mihi egre-dietur- qui sit dominator in Israel~et egressus eius a
diebus aeterni-tatis . Propter hoc dabit eos vsque ad tempus , in
quo parturiens pariet
.
2. Sicque postquam locum originis eius praedixit, deinde re-gnum
eius futurum in toto orbe subiecit , dicens : Stabit , et vide-bit
, et pascet gregem suum in virtute Domini , et in honore nomi-nis
Dei sui erunt , quoniam nunc magnijicatur vsque ad terminosterrae ,
et erit iste pax .
3. De hoc loco natiuitatis Christi et Habacuc propheta sicait :
Deus ab Africo veniet . Bethlehem eniin regio , vbi natus
estChristus , de Ierusalem ad meridianam respicit plagam . Merito
er-go ab Africo venisse scribitur, quia aBethlehem venturus esse
prae-uidebatur
.
r. a.
C A P V T XII.Stellae indicio Christi natiuitas monstratur .
1.Q uia stellae indicio natiuitmasculino dixit : Numquid
paruulus es
.
Hieronym. in ipsa versione Septuagintahabet , Nequaquam minima
es , vt sisin milibus Iuda . Cyprian. 2. contr. iu-daeos cap. 11.
eundem Michaeae locumsic refert : Non exigua es , vt constitua-ris
in milibus Iiida . lpsemet Isidor.Jib. 2. cap. 3. Et tu , inquit ,
Bethlehemdomus Ephrata , non es minima in mi-libus Iuda . /;; quam
lectionem eo saneloco omnes codices conspirabant , quum inhoc , de
quo agimus , plerique affrmati-ue legant : Paruula es , siue
paruulus es .Tarraconen. minor tantum habebaf.Vzr-uulus non es .
Libet autem suspicari ,hebraicos Michaeae codices a iudaeis
essevitiatos : et Septuaginta olim , atque ve-teres locum eum , vt
est in Matihaeo ,cum negatione legisse , tametsi quidamnostra
aetate ita conantur Matthaei ver-ba cum Michaeae loco conciliare ,
vt di-cant hoc modo hebraica interpretanda .Et tu Bethlehem Ephrata
, parum ( sup-p!e est tibi ) vt sis in milibus Iuda Ni-rairum vocem
Zahir hebraicam -pro qua
as eius claruit, in Numeris diui-alii paruula , seu paruulus
reddiderunt ,hi neutro genere sumi malunt \ quod slrecipiatur 9
facile Matthaeus cum Michaeaconciliabitur . Hebraica propter eos ,
quieam linguam callent , subiicimus HfiNl: mirv aS*tt nvnh Ty^rrmsa
DnS/vaMARIANA .
3. Deus ab Africo veniet . Locus estHabacuc 3. vers. 3. \ sic
August. lib. dePastor. cap. 15. et 16. dixit : Deus abAfrico veniet
, et Dominus de montevmbroso . Quae lectio io omnibus Isi-dori
codicibus erat , praeterquam in hi-spalensi , qui legit , vt est in
editione vul-gata : Deus ab Austro veniet . Nos alio-rum codicum
auctoritatem sequuti su-mus . MARIANA .
Cap. XII. n. 1. Diuinus ille Balaam .Vox diuinus anceps est ;
Iosephus lib. 4.antiq. cap.6. Balaam in magnorum , et di-uinorum
vatum numero ponere non du-bitat , cui tam frequenter Deus
loqueba-tur,per quem israelitis benedixit , et quifutura tam aperte
v aticinatus est . An-tiquorum Patrum opinio resistit, IustiniD
2
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
46/644
2 3 LIBER PRIMVSnus ille Balaam slc cecfnit ,dicens : Orietur
stella ex lacob , contur*get homo de Israel . Magi enim ab Oriencis
partibus venientes?primi Christi natiuitatem stella. indice
nunciauerunt , scilicet , vtquem olim princeps artis eorum
praedixerat , illi inspecto sideredemonstrarent
C A P V T XIII.Munera Magi obtulerunt .
i. N^ uia ei munera obtulerunt Magi , ethoc prophetae nobis
nar-Isai. 18. v. 7. rant : sic enim Isaias ait : In tempore illo
deferetur munus Domino
exercituum a populo diuulso ^et dilacerato , a populo terribili
, pustquem non fuit alius . Hoc autem dicit propheta propter
persarumrobustissimam gentem , ad cuius tunc potentiam nullus
populuscomparabatur , de quibus Magi venientes , Christo munera
detu-lerunt
2. Et iterum ipse , Omnes , inquit, de Saba venient , aurum ,
ettus deferentes >et laudem Domino a?munciantes . De his
muneribus
Psalm7i.v.xi. e t Dauid praedicauit, dicens : Et dabitur ei de
auro Arabiae . Etq. 2. Chrysost. homil. 21. in Genesim,Basilii
epistola 80. Augustin. serm. 103.His accedit diuinarum literarum
aucto-ritas , quum losue 13. vers. 22. voceturariolus in hebraico .
MARIANA .
Cap.XIII. n. 1. De quibus Magi venien-tes . Remigius in
Matthaeum cap.i.variasdt Magis fuisse opiniones ait, a
quibusdamchaldaeos putari , ab aliis persas , a non-nullis Balaam
nepotes , quosdam ex vl~timis terrae finibus venisse affirmare
.Jsidorus hoc capiie Magos persas facit .iSempe ee gentes astrorum
cognitioni inprimis deiitae erant , vnde Genethliacichaldaei vulgo
dicebantur , vt ex Gellioconstat lib. 14. cap. 1. Ab Helimaide
pri-ma Persidis regione Magi Helimaei vo-tabantur . Vnde illud
Actorumi}. vers 8.Resistebat autem illis El/mas magussic enim
interprctatur nomen eius . Anvero hi reges Magi dicti fuetint a
sa-fientia , vt Origenes iudicat tract.%.inMatthaeum , et eo nomine
reprehenditur
Theophil. 2, lib, Paschali-an vero a
damnatis artibus , vt lustinus contra Tri-phonem , :t BasiHus de
Christi ortu ar-bitrantur , magna quaestio est , neque in-stitutae
breuitatis Hieronym. Dan. 2.quum in illa verba: Praecepit rex, vt
con-uocarentur arioli , ait , Magos esse, quide singulis
philosophantur ; indicat , eavoce non semper damnatas artes
signi"ficari . Quod vero adiecit : Nam et Ma-gos reges habuit
Oricns , ea verba cxTertullian. desumpta sunt libro contraiudaeos ,
et 3. contra Marcionem . Ci-cer.i. de diuinat. Nec quisquam , ait
9rex persarum potest csse , qui non an-te Magorum disciplinam ,
scicntiamqueperceperit . Magos autem , qui ad Chri-stum venerunt ,
fuisse reges , Cyprian.serm. de baptism. Christi , Athanas.
q.i.Hieronym. in psalm. 7 . August. serm.43. adfratres in erem.
Christianus Druth,ad cap. 2. Matthaei docent . MAR.
2. Al. personat , vel praccinit propraedicauit . MARIANA .
-
8/6/2019 Isidorus Hispalensis. Opera omnia [Franciscus
Lorenzana, Ed.]. 1797. Volume 6.
47/644
CONTRAIVDAEOS. 29nwsus > Reges Tharsis ^ et insulae munera
offerent , reges arabum , etSaba dona adducent . Nam et Magos reges
habuit Oriens .
C A P V T XIV.A Deo Patre vnctus est
.
I. JLjt quia non oleo isto humano vnctus est Christus ,sicut
ce-teri reges , et pontifices hebraeorum, sed a paterno spiritu
vnctus c. 61. v. 1.est , Isaias ex persona eiusdem Christi sic
cecinit , dicens: SpiritusDomini super me , pr&pter quod vnxit
me , euangelizare pauperibusmisit me , praedicare captiuis
remissionem , et caecis visum .
2. Simili modo et Psalmogr^phus , diuino afflatus spiritu,itaad
eundem Christum loquitur, dicens : Sedes tua , Deus , in secu-
Psalm.44. v.j.lum seculi ^virga aequitatis , virga regni tui .
Dilexisti iustitiam^t odisti iniquitatem , propterea vnxit te Deus
, Deus tuus oleo lae*titiae ^prae consortibus iute . In qua
sententia primo propheta di-uinitatem Christi,ac perpetuitatem
demOnstrat.
3. Sequenter per aequitatis virgam sceptrum potestatis eius
,regnumque denunciat. Postremo quod idem Deus a Deo
vnctussit,indicat : non quidem oleo communi , sicut ceteri
participes suiid est, principes , qui imaginario praecesserant, sed
oleo laetitiae,quo mystice demonstratur Spiritus sanctus > cuius
caelesti infusio*ne , et virtute Christus est consecratus
.
,0C A P V T XV.
Qued pauper , et abiectus prime aduentu venit
.
uia pauper , et abiectus in primo aduentu suo venerit,san*ctus
Isaias sic indicat, dicens : Dicite fliae Sion^ ecce rex
Cap. XIV. n. 2. Al.