Introduction
การไฟฟานครหลวงนอกจากจะบรการใหความสะดวกรวดเรวแกทาน
ผใชไฟฟา ในดานตางๆ รวมทงในดานความมนคงในระบบจ�าหนายไฟฟา คอ
ท�าใหไฟฟาไมขดของหรอเกดการดบบอยแลว ยงค�านงถงความปลอดภยและ
การประหยดคาไฟฟาจากการใชไฟฟาอกดวย เพราะไฟฟานนมอนตรายแฝงอย
ในตวถาผใชไมมความรหรอรเทาไมถงการณและขาดความระมดระวงอาจเกด
อนตรายไดทงตอชวตและทรพยสน ในท�านองเดยวกน การใชไฟฟาถาใชอยาง
ฟมเฟอยเพราะความทไมรจกการใชทประหยดกเปนเหตใหสญเสยคาใชจายโดย
ไมจ�าเปนเชนกน
ดวยเหตดงกลาวนการไฟฟานครหลวงจงไดจดท�าหนงสอ“การใชไฟฟา
อยางมประสทธภาพและปลอดภย” เผยแพรแกผใชไฟฟาและประชาชนทวไป
เพอเปนคมอใหผใชไฟฟาไดใชไฟฟาอยางถกตองปลอดภยและประหยดนอกจากน
เพอใหเนอหามความสมบรณแบบและมคณคาเหมาะทจะมไวใชประจ�าบาน
มากยงขน การไฟฟานครหลวง จงไดรวบรวมความร เกยวกบไฟฟาแรงสงท
ผใชไฟฟาควรทราบ รวมทงวธปฐมพยาบาล เพอชวยเหลอผทไดรบอนตราย
จากไฟฟาเขาไวในหนงสอเลมนดวย
การไฟฟานครหลวงหวงเปนอยางยงวาทานทไดรบหนงสอเลมนแลว
น�าไปศกษาใหเขาใจและปฏบตตามค�าแนะน�าทใหไวอยางถกตองแลวจะเกดผลด
และเปนประโยชนตอทานอยางแนนอน
การไฟฟานครหลวง 1สงหาคม2556
ค�ำน�ำ
หนงสอคมอฉบบน เนอในพมพดวยกระดาษทผลตจากวสดทางการเกษตรทใชแลว
ผสมเยอกระดาษหมนเวยนทำาใหม 100% โดยไมใชตนไมใหมแมแตตนเดยว
สำรบญ
1. คำ�และคว�มหม�ยของคำ�ทเกยวของ
2. ก�รใชไฟฟ�อย�งมประสทธภ�พและปลอดภย
3. คำ�แนะนำ�ด�นคว�มปลอดภยของอปกรณตดตงท�งไฟฟ�
3.1 ส�ยไฟฟ�
3.2 เมนสวตช
3.3 สวตชปด-เปด
3.4 เต�เสยบ-เต�รบ
3.5 ชดส�ยพวง
4. ส�ยดนและเครองตดไฟรว
4.1 เครองตดไฟรว
4.2 ส�ยดน
4.3 หลกดน
5. ก�รใชไฟฟ�อย�งมประสทธภ�พและปลอดภย
สำ�หรบเครองใชไฟฟ�ทวไป
6. ขอควรทร�บเกยวกบไฟฟ�แรงสง
•ม�ตรฐ�นระยะห�งทปลอดภยฯ
•ขอควรระวงอนตร�ยจ�กส�ยไฟฟ�แรงสงข�ด
7. ก�รชวยเหลอผประสบภยอนตร�ยจ�กไฟฟ�และก�รปฐมพย�บ�ล
8. มปญห�ปรกษ�ทน
39
1818
27
29
30
38
4242
45
52
54
7173
80
8387
3
1.ค�ำและควำมหมำยของค�ำทเกยวของ
1.1 เมนสวตช (Main Switch) หรอ สวตชประธาน
หมายถง อปกรณตวหลกทใชตดตอวงจรไฟฟาของ
สายเมนเขาอาคารกบสายภายในทงหมดจงเปนอปกรณสบ-ปลด
วงจรไฟฟาตวแรกถดจากมเตอรวดหนวยไฟฟาเขามาในบาน
เมนสวตชอาจเปนอปกรณตดไฟหลกตวเดยวหรอจะอยรวมกบอปกรณอนๆ ในตแผงสวตช
(switchboard) กรณหลงจะรวมเรยกวาตเมนสวตช เมนสวตชจงอาจจะเปนสวตชคนโยก
ทตดโหลดได(load-breakswitch)อาจเปนเบรกเกอร(อปกรณปองกนกระแสเกนหรอลดวงจร)
หรอเปนสวตชทมฟวสในตวกไดแตไมวาจะเปนแบบใดจะตองมคณสมบตของเครองปลดวงจร
ทเมอปลดวงจรดบไฟแลวสามารถท�างานไดอยางปลอดภย
ต เมนสวตชชนดทใชกบบานอย อาศยทกวนน นอกจาก
จะประกอบดวยตวเมนสวตชแลวมกจะมอปกรณปองกนอนๆเชนเครอง
ตดไฟรว เบรกเกอรลกส�าหรบปองกนวงจรยอยหลายๆตว รวมกนอย
ในกลองหรอตทมกรจกกนวาตคอนซมเมอรยนต(consumerunit)
1.2 เบรกเกอร (เซอรกตเบรกเกอร) หรอ สวตชตดไฟอตโนมต
หมายถง อปกรณทสามารถใชตดหรอตอวงจรไฟฟาไดใน
ขณะใชงานปกตและยงสามารถตดกระแสไฟฟาเกนหรอกระแสไฟฟา
ลดวงจรโดยอตโนมตไดดวยทงนการเลอกใชเบรกเกอรจะตองเลอก
ขนาดพกดในการตดกระแสลดวงจร(IC)ของเบรกเกอรใหสงกวาขนาด
กระแสลดวงจรทเกดขนในวงจรนนๆ
1.3 ฟวส (Fuse)
หมายถง อปกรณปองกนกระแสไฟฟาเกนชนดหนงท�าหนาทตดไฟฟาโดยอตโนมต
เมอมกระแสไฟฟาไหลเกนคาทก�าหนดซงเมอฟวสท�างานแลวจะตองเปลยนฟวสใหมฟวสทใช
เปลยนตองมขนาดกระแสไมเกนขนาดฟวสเดมและตองมขนาด
พกดการตดกระแสลดวงจร (IC)สงกวาขนาดกระแสลดวงจร
สงสดทไหลผานฟวส ตวอยางของฟวสตามรปเปนฟวสกระปก
หรอคารทรดจฟวสชนดDทมคาICสงมาก(75ถง100kA)
และมราคาถก
4
Earthing
FunctionalEarthing
ProtectiveEarthing
พกดICหรอAIC
=10kAหมายถง
สามารถตดกระแสลดวงจร
ไดสงถง10,000แอมป
1.4 พกดการตดกระแสลดวงจร (IC) หรอ Interrupting
Capacity (Interrupting Rating)
คอความสามารถในการตดกระแสไฟฟาลดวงจรของอปกรณปองกนไดอยางปลอดภย โดยไมท�าใหอปกรณปองกนนนเสยหายหรอไหมลกลามโดยทวไปแลวICจะมหนวยเปนkAหรอกโลแอมแปรซงเปนหนวยของ1,000แอมแปรคาพกดของการตดกระแสลดวงจรนจะขนอยกบมาตรฐานอางองและแรงดนทใชในการทดสอบเชนฟวสหรอเบรกเกอรทมพกดIC=10kAทแรงดนทดสอบ120Vหากน�าไปทดสอบทแรงดน240VอาจมพกดICเหลอเพยง5kAเปนตน
1.5 เครองตดไฟรว หรอ เครองตดวงจรเมอมกระแสไฟฟารวลงดน หรอ เครอง
ตดกระแส (เศษ) เหลอ (ELCB, GFCI, RCD, RCCB, RCBO)
หมายถงสวตชอตโนมตทสามารถปลดวงจรเมอมกระแสไฟฟารวไดอยางรวดเรวภายในระยะเวลาทก�าหนดไวเครองตดไฟรวมกจะเปนอปกรณเสรมเพอใชปองกนอนตรายจากไฟฟาดดโดยเฉพาะอยางยงจะใชไดดเมอใชกบระบบไฟฟาทมสายดนอยแลวและจะชวยปองกนอคคภยจากไฟฟารวไดอกดวยเครองตดไฟรวนมกจะตองมปมส�าหรบกดเพอทดสอบการท�างานอยเสมอชาวบานมกเรยกเครองตดไฟรวนวาเปนเครองปองกนไฟดด
1.6 สายดนเพอความปลอดภย, สายเขยว, สายดนของอปกรณไฟฟา, สายดนเครองใชไฟฟา หรอสายดนปองกน (Equipment Grounding Conductor
หรอ Protective Conductor หรอ P.E.)
ค�าเหลานลวนมความหมายเดยวกนคอสายดนปองกน หมายถง สายไฟเสนทมไวเพอใหเกดความปลอดภยตอการ ใชไฟฟา ปลายดานหนงของสายดนจะตองมการตอลงดน สวนปลายอกดานหนงจะตอเขากบวตถหรอเครองใชไฟฟาทตองการใหมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบพนดนและมการท�างานรวมกบอปกรณปองกนวงจรเชนฟวสหรอเบรกเกอร
5
การเดนสายดนปองกนทถกตองใหเกดความปลอดภย
จะตองท�าใหเปนระบบสายดนฯ โดยมการตอเขากบสายนวทรลท
เมนสวตช (ยกเวนหองชดของอาคารชด) มใชการเดนสายดนไป
ลงดนอยางเดยว(รายละเอยดดในเรองสายดนและเมนสวตช)
หมายเหตสายดนโดยทวไปจะมสองชนดคอ
1. สายดนเพอใหท�างานได(functionalearthingconductor)
เปนสายดนทไมเกยวของกบเรองความปลอดภย
2. สายดนปองกน(protectiveearthingconductor)เปนสายดน
ทมไวเพอความปลอดภยสายดนทจะกลาวถงทงหมดในเอกสารน
จะหมายถงเฉพาะสายดนปองกนโดยจะเรยกสนๆวาสายดน
1.7 หลกดน (Ground Rod หรอ Grounding Electrode
หรอ Earth Electrode)
หมายถงแทงหรอแผนโลหะทฝงอยในดนเพอท�าหนาท
แพรหรอกระจายประจไฟฟาหรอกระแสไฟฟาใหไหลลงส ดน
ไดโดยสะดวกวตถทจะน�ามาใชเปนหลกดนเชนแทงทองแดงขนาดเสนผาศนยกลาง16มม.
(5/8นว)ความยาวมาตรฐานตองยาวไมนอยกวา2.40เมตรเปนตน
1.8 สายตอหลกดน (Grounding Electrode Conductor หรอ Earthing Conductor)
คอ สายตวน�าทใชตอระหวางหลกดนกบสวนทตองการตอลงดน ซงในทนหมายถง
สายทตอระหวางหลกดนกบขวตอสายศนย(นวทรล)หรอกบขวตอสายดนในแผงสวตชประธาน
(ตเมนสวตช)เพอใหระบบไฟฟาและอปกรณไฟฟามการตอลงดน
1.9 เตารบ (Socket–outlet หรอ Receptacle) หรอ ปลกตวเมย
คออปกรณส�าหรบเปนทรองรบการเสยบของหว
เสยบทมาจากเครองใชไฟฟาปกตเตารบจะตดตงอยกบท
เชนตดอยกบผนงอาคารเปนตน
1.10 เตาเสยบ หรอ ปลก (Plug) หรอ ปลกตวผ
คอหวเสยบทมขวโลหะตดอยทปลายหวเสยบน
จะตอมาจากสายไฟทมาจากเครองใชไฟฟาเพอใชเสยบ
เขากบเตารบท�าใหสามารถใชเครองใชไฟฟานนได
6
1.11 เครองใชไฟฟาประเภท 1
หมายถงเครองใชไฟฟาทเตาเสยบตองมสายดนเพราะมความหนาของฉนวนไฟฟาเพยงพอส�าหรบการใชงานปกตเทานนและมกจะมเปลอกนอกของเครองใชไฟฟาทท�าดวยโลหะเพอความปลอดภยผผลตจงจ�าเปนจะตองมการตอสายดนของอปกรณไฟฟาเขากบสวนทเปนโลหะนนเพอใหสามารถตอลงดนมายงตเมนสวตชโดยผานทางขวสายดนของเตาเสยบ-เตารบจงตองใชเตาเสยบทมขวสายดนเครองใชไฟฟาประเภทนหากผผลตมไดตอสายดนมาใหถอวาเปนเครองใชไฟฟาประเภท0ซงปจจบนนมาตรฐานสากลไมรบรองหรอยนยอมใหผลตมาใชงาน
1.12 เครองใชไฟฟาประเภท 2
หมายถงเครองใชไฟฟาทมการหมฉนวนหนาเปน2เทาของ
ความหนาฉนวนทใชส�าหรบเครองใชไฟฟาปกต(ฉนวนไฟฟาอาจจะ
มชนเดยวหรอ2ชนกได)โดยมกมสญลกษณของเครองใชไฟฟา
ประเภท2เปนรปสเหลยมจตรสซอนกน ตดอยทหนาปทม
ของเครองใชไฟฟาซงเตาเสยบทใชกไมตองมสายดนซงมกม
ลกษณะของขาปลกเพยง2ขาและมฉนวนหมทโคนขา
1.13 เครองใชไฟฟาประเภท 3
หมายถง เครองใชไฟฟาทใชกบแรงดนไฟฟากระแสสลบไมเกน 50 โวลต (หรอ
120 V.d.c) เครองใชไฟฟาประเภทนไมตองมสายดน สญลกษณของเครองใชไฟฟา
ประเภท3นคอ
1.14 หลอดฟลออเรสเซนต
คอหลอดไฟฟาทมลกษณะเปนหลอดยาวสขาวมขนาดกนไฟ
20Wและ40W(ถาเปนหลอดผอมจะกนไฟขนาด18Wและ36W)
บางชนดจะขดเปนวงกลมกนไฟ32Wหลอดฟลออเรสเซนตน
ชาวบานมกจะเรยกกนผดๆวาหลอดนออน
หลอดตะเกยบหรอหลอดคอมแพคกจดเปน
หลอดฟลออเรสเซนตชนดหนงทมขนาดเลกโดยสามารถ
ตดตงไดกะทดรดกวาหลอดฟลออเรสเซนตธรรมดานนเอง
ขวสายดน
เตาเสยบเครองใชไฟฟาประเภท1
เตาเสยบเครองใชไฟฟาประเภท2
ขวสายดน
ขวสายดน
สญลกษณสายดน
7
1 เคเอ (kA)
= 1,000 แอมแปร
1 เคว (kV)
= 1,000 โวลต
1 เมกะวตต (MW)
= 1,000,000 วตต
1 กโลวตต (kW)
= 1,000 วตต
1.15 โวลต (V หรอ Volt)
คอ หนวยทใชเรยก ขนาดของแรงดนไฟฟา เชน 220 V หมายถงขนาดของแรงดนไฟฟาเทากบ220โวลต
1.16 เคว (kV หรอ Kilovolt หรอ กโลโวลต)
คอหนวยของแรงดนไฟฟาทคดเปนพนโวลต เชน12 เควหมายถง12,000โวลต
1.17 แอมป หรอ แอมแปร (A หรอ Ampere)
คอ หนวยทใชเรยกปรมาณของกระแสไฟฟาทไหลผาน ตวน�าไฟฟา เชน 5Aหมายถง ปรมาณกระแสไฟฟาทไหลเทากบ 5แอมแปร
1.18 กโลแอมป หรอ กโลแอมแปร (kA หรอ Kilo-ampere)
คอหนวยของกระแสไฟฟาคดเปนหนวยของหนงพนแอมปเชน5kAหมายถง5,000แอมแปร
1.19 วตต (W หรอ Watt)
คอหนวยทใชเรยกขนาดของก�าลงไฟฟาจรงเชนเครองใชไฟฟาเขยนไววา 2,000Wหมายความวา เครองใชไฟฟานใชก�าลงไฟฟา2,000วตต(หรอกนไฟ2,000วตต)
1.20 กโลวตต (kW หรอ Kilowatt)
คอหนวยของก�าลงไฟฟาเทากบหนงพนวตต เชน 2 kWหมายถงก�าลงไฟฟา2,000วตตส�าหรบหนวยของก�าลงไฟฟาหนงลานวตตจะเรยกวาเมกะวตต(MegawattหรอMW)
1.21 หนวยไฟฟา หรอ ยนต (Unit) หรอ kWh
หมายถงหนวยทใชบอกขนาดหรอปรมาณของพลงงานไฟฟาทใชงานพลงงานไฟฟา 1ยนตหรอ1หนวยเทากบ1กโลวตต-ชวโมง(kilowatthour=ก�าลงไฟ1กโลวตตใชงานนาน1ชวโมง)
1.22 วาร หรอ กโลวาร (Var or Kilovar)
วารคอหนวยวดก�าลงไฟฟารแอกทฟหรอก�าลงไฟฟาไรงานโดยหนวยวดก�าลงไฟฟารแอกทฟหนงพนวารจะเรยกวากโลวารและหนงลานวารเรยกวาเมกะวาร(Mvar)
8
%Power Factor =
Real Power x 100
Apparent Power
สของสายไฟ(มอก.11-2531)
สของสายไฟ(มอก.11-2549)
1 เควเอ = 1,000 วเอ
(วเอ = โวลตแอมแปร)
1.23 กำาลงไฟฟาปรากฏ (Apparent Power)
คอผลคณของแรงดนไฟฟากบกระแสไฟฟามหนวยเปนโวลตแอมปหรอวเอ(VA)
มกใชเรยกขนาดก�าลงไฟฟาของหมอแปลงไฟฟา
1.24 เควเอ (kVA) หรอ Kilovolt Ampere
คอหนวยของก�าลงไฟฟาปรากฏเปนหนงพนวเอ
มกใชเรยกขนาดหมอแปลงเชน1เควเอเทากบหนงพนวเอ
และ1เอมวเอเทากบหนงลานวเอ
1.25 ตวประกอบกำาลงไฟฟา หรอ เพาเวอรแฟคเตอร (Power Factor)
คออตราสวนระหวางก�าลงไฟฟาจรง(วตต)กบ
ก�าลงไฟฟาปรากฏ(วาร)โดยมหนวยวดเปนเปอรเซนต
หรอรอยละตวประกอบก�าลงไฟฟาถอไดวาเปนตว
วดประสทธภาพของการสงจายหรอการใชก�าลงไฟฟา
ไดอยางหนงตวประกอบก�าลงไฟฟาทดควรมคา
ไมต�ากวา85-90%
1.26 สายนวทรล หรอ สายเสนศนย (Neutral)
หมายถงสายไฟเสนหนงในสองเสนทมาจากการไฟฟาโดยเปนสายเสนทเมอใชไขควง
ลองไฟด ไฟจะไมตด โดยจะเปนเสนทางไหลกลบออกจากเครองใชไฟฟาสายนวทรลปกตจะ
ตองมการตอลงดนเพอการอางองใหมแรงดนเปนศนยทหมอแปลงของการไฟฟา
1.27 มาตรฐานสของสายไฟ
สของสายไฟจะถกก�าหนดใหเปนมาตรฐานเพอใหมการตดตงเดนสายอยางถกตอง
โดยอางองมาตรฐานมอก.11ดงน
เสนทมไฟ(L) ด�า น�าตาล
เสนนวทรล(N) เทาออน ฟา(น�าเงน)
สายดนGหรอ เขยวแถบเหลอง เขยวแถบเหลอง
สายไฟระบบ สของสายไฟ สของสายไฟ
1 เฟส (มอก.11-2531) (มอก.11-2549)
9
2.กำรใชไฟฟำอยำงมประสทธภำพและปลอดภย
การใชไฟฟาอยางมประสทธภาพนนมหลกอยวาเมอมความจ�าเปนตองใชไฟฟาแลว
ท�าอยางไรการใชไฟฟานนจงจะเปนการใชไฟฟาทคมคาประหยดคาไฟฟาและเกดประโยชน
สงสดซงจะตองเรมตนตงแตรจกวธการเลอกใชเครองใชไฟฟาทมประสทธภาพใหเหมาะสมตอ
การใชงานตลอดจนมความรความเขาใจในเครองใชไฟฟาอยางถองแทจงจะใชเครองใชไฟฟา
อยางถกวธไดการใชไฟฟาอยางมประสทธภาพนอกจากจะเปนการชวยประหยดพลงงานแลว
ยงมผลดตอสวนรวมของประเทศในแงของการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอมในดานการลด
ภาวะโลกรอนไดอกดวย
ไฟฟานนมประโยชนมากมายกจรงแตในเวลาเดยวกนกมอนตรายอยในตว
ของมนเองถาใชผดวธกอาจมอนตรายถงแกชวตไดเพราะความประมาทหรอเพกเฉยตอสงท
เกดขนเพยงเลกนอยอาจน�ามาซงความหายนะและความสญเสยตางๆแมกระทงชวตของผใช
ไฟฟาเองผใชไฟฟาจงมความจ�าเปนตองเรยนรวธการใชไฟฟาอยางปลอดภยควบคไปดวย
องคประกอบทจะท�าใหเกดอนตรายจากการใชไฟฟานนมอยสองสวนคอสวนของ
การตดตงทางไฟฟากบสวนของเครองใชไฟฟา ซงการใชไฟฟาใหเกดความปลอดภยกตอง
พจารณาในแตละสวนแตกตางกนดงน
สวนทอำจเกดอนตรำยในกำรใชไฟฟำ ขอควรพจำรณำเพอใหเกดควำมปลอดภย
1. การตดตงทางไฟฟาเชนสายไฟฟาการเดนสายการตอ
สายอปกรณประกอบตางๆเชนสวตชเตารบอปกรณ
เพอความปลอดภย เชน สายดน เครองตดไฟรว และ
อปกรณปองกนกระแสเกนเปนตน
2. เครองใชไฟฟาตางๆเตาเสยบและเตารบ(ชดสายพวง)
ทซอมาใชงานภายหลงรวมทงสวนทมการตดตงเพมเตม
เพอประกอบการใชงานเครองใชไฟฟานน
� ใชอปกรณตดตงทางไฟฟาทไดมาตรฐาน
� มการออกแบบทถกตองและปลอดภยตามมาตรฐาน
� ตดตงโดยผทมความรความสามารถอยางถกตอง
� มระบบการตรวจสอบการตดตงทถกตองและปลอดภย
ตามมาตรฐาน
� มการตรวจสอบ/บ�ารงรกษาตามรอบระยะเวลา
� มการก�าหนดมาตรฐานความปลอดภยในเครองใชไฟฟา
ทกชนดโดยหนวยงานทเกยวของ(สมอ.)
� ควบคมการผลตและน�าเขาสนคาใหเปนไปตามมาตรฐาน
และมระบบการตรวจสอบทเขมแขงของหนวยงานท
เกยวของเชนตรวจจบสนคาทไมไดมาตรฐาน
� ตองใหความรกบผซอใหรจกเลอกใชสนคา(คมอ)
10
ตวอยางของขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอ
เครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
1. หากสามารถเลอกได ควรตรวจสอบใหแนชดกอนการ วาจางบรษทหรอชางทจะด�าเนนการออกแบบและเดนสายตดตง
ระบบไฟฟาวาเปนผทมประสบการณความรความช�านาญแลวเทานน
2. อปกรณการตดตงทางไฟฟาตองเปนชนดทไดรบการรบรองจากมาตรฐานตางๆเชนส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑ
อตสาหกรรม(สมอ.),UL,VDE,IECเปนตนตวอยางเชน
เตารบทน�ามาตดตงตองเปนเตารบชนดทม3รทมสายดน
และตองผานการรบรองจากสมอ.ตามมาตรฐาน
มอก.166-2549เทานน
3. การเดนสายและตดตงอปกรณไฟฟาตองเปนไปตามกฎการเดนสายและตดตงอปกรณไฟฟาของการไฟฟานครหลวงฉบบลาสด
หรอมาตรฐานการตดตงทางไฟฟาทการไฟฟานครหลวงยอมรบ
4. กอนใชเครองใชไฟฟาผใชตองอานและศกษาคมอแนะน�าการใชงานใหเขาใจและปฏบตตามค�าแนะน�าอยางเครงครด
5. ทกครงทจะหยบใชเครองใชไฟฟาขอใหตรวจสอบสายไฟ
และเตาเสยบ(ปลกไฟ)ของเครองวามรองรอยของการช�ารดหรอไม
โดยเฉพาะอยางยงหากไมไดมการใชงานมาเปนเวลานาน
6. เมอจะเสยบปลกใชเครองใชไฟฟาจะตองดใหแนใจกอนวาสวตชของเครองไมไดเปดอยเพอปองกนไมใหเกดอนตรายจาก
ประกายไฟขณะเสยบซงอาจท�าใหเครองช�ารดและเมอเลกใชใหปด
สวตชทเครองใชไฟฟากอนแลวจงถอดปลกออกจากเตารบทกครง
เพอปองกนอนตรายไมใหถกประกายไฟและยงไมท�าใหเครองใชไฟฟา
นนช�ารดงายอกดวย
11
7. เครองใชไฟฟาทมเปลอกห มภายนอกทท�าดวยโลหะทกชนดหรอเครองใชไฟฟาทอาจมไฟฟารวมากบน�า เชน ต เยน
เตารด หมอหงขาว เตาไมโครเวฟ เครองซกผา หมอตมน�ารอน
กระทะไฟฟา เครองท�าน�าอน เตาไฟฟา เครองปรบอากาศ เปนตน
หากไมใชเครองใชไฟฟาประเภท2หรอประเภท3แลวจ�าเปนตอง
มการตอสายดนของเครองใชไฟฟาเขากบระบบสายดนคอ
7.1 ทานจะตองมการตดตงระบบสายดนและตอลงดนท
เมนสวตชอยางถกตอง(ดรายละเอยดเรองสายดน)
7.2 มการเดนสายดนจากเมนสวตชไปยงเตารบชนดม
สายดน
7.3 มการใชเตาเสยบชนดมขวสายดนกบเตารบชนดม
ขวสายดนทเปนมาตรฐานเดยวกน
8. พดลมไฟฟาชนดทมคณภาพต�า หรอพดลมทมไดมการบ�ารงรกษา หากเปดทงไวนานๆมอเตอรอาจจะหมนชาลงจน
หยดหมนหากปลอยทงไวมอเตอรจะเกดความรอนสงและเกด
ไฟไหมไดโดยงายดงนนจงควรเลอกซอแตพดลมทมคณภาพและ
หมนดแลท�าความสะอาด รวมทงคอยตรวจสอบความผดปกต
อยเสมอ(ใหอยในสายตา)เชนแตะดความรอนทตวพดลมมสวตช
เปดคางไวโดยมอเตอรไมหมนหรอไม สงเกตกลนผดปกตและ
ควรถอดปลกพดลมออกทกครงเมอเลกใชงานเปนตน
9. อยาพยายามเอาสงของตางๆไปวางหรอครอบคลมตกแตงบนเครองใชไฟฟาหรอน�าเครองใชไฟฟาไปวางในทคบแคบ
อากาศถายเทไมสะดวกนอกจากจะท�าใหเครองใชไฟฟามอายสน
ช�ารดไดง าย เนองจากระบายความรอนไดไมดแลว ยงท�าให
การท�างานมประสทธภาพต�า เนองจากความรอนสงจะท�าใหม
การสญเสยพลงงานมาก ท�าใหกนไฟมาก แลวยงอาจเปนสาเหต
ท�าใหเกดเพลงไหมไดดวย
10. อยาวางอปกรณไฟฟาทเกดความรอนใกลวสดท
ตดไฟไดเชนอยาวางดวงโคมใกลกบผามานเปนตน
12
11. หลกเลยงการน�าเครองใชไฟฟาไปใช
ในบรเวณทมฝนสาดเชนหนาตางหรอเฉลยง
หรอเอาภาชนะใสน�าไวบนเครองใชไฟฟาเชนขนน�า
ตเลยงปลาแจกนดอกไมใสน�าเพราะน�าอาจหกใส
เกดอนตรายไฟรวขนได
12. เมอรางกายเปยกชน หามแตะตองสวนทมไฟฟา
หรอเครองใชไฟฟาเปนอนขาด เพราะความตานทานตอไฟฟา
ของผวหนงทเปยกชนจะลดลงอยางมากหากมไฟรวจะท�าใหกระแส
ไฟฟาสามารถไหลผานรางกายไดโดยสะดวกอาจท�าใหเสยชวตได
ขอแนะน�าในกรณทจ�าเปนตองใชไฟฟาขณะทรางกายเปยกชน เชน
การใชเครองท�าน�าอนในการอาบน�านอกจากจะตองตดตงสายดน
แลวจะตองตดตงเครองตดไฟรวทไดมาตรฐานความปลอดภย
(มอก.)ในวงจรไฟฟาของเครองท�าน�าอนดวยเพอเสรมการท�างาน
ของสายดนใหปลอดภยยงขน ซงเครองตดไฟรวทตดมาในเครองท�า
น�าอนเพยงอยางเดยวนนยงไมเพยงพอ (ขอส�าคญกอนใชงานตอง
ตรวจสอบการตอสายมใหมการเขาสายไฟสลบเสนกนดวยมฉะนน
เครองปองกนอาจไมท�างาน)
13. ควรแยกวงจรไฟฟาทน�าอาจทวมถง เชนบรเวณชน
ลางของอาคารเพอใหสามารถปลดไฟออกไดทนทเมอเกดน�าทวมและ
ควรปองกนวงจรทแยกออกนดวยเครองตดไฟรวดวย
14. อปกรณไฟฟาทจ�าเปนตองแชในน�า เชน ป มน�า
ส�าหรบเตมอากาศหรอเครองกรองน�าส�าหรบบอหรอตเลยงปลานน
วงจรไฟฟาทจายไฟใหเครองฯตองมเครองตดไฟรวและควรใชผาน
หมอแปลงแยกวงจร(isolatingtransformer)หรอใชแรงดนต�าพเศษ
จงจะปลอดภยและตองมการตรวจสอบดานความปลอดภยและมการ
บ�ารงรกษาอยเปนประจ�าดวย
15. หามลากตลบสายไฟ(ชดสายพวง)
เขาไปใชในหองน�าหรอบรเวณทเปยกน�า
อาจเกดอนตรายไดโดยงาย
13
16. ในการเดนสายไฟหรอลากสายไฟไปใชงานนอก
อาคารเปนการชวคราวหรอถาวรเชนงานกอสราง,งานตอเตมปรบปรง
นอกอาคารนอกจากอปกรณไฟฟาและสายไฟฟาตองเปนชนดทกนน�า
และทนทานตอสภาวะแวดลอมทางกลและแสงแดดแลววงจรไฟฟา
หรอเตารบนนจะตองมการปองกนดวยเครองตดไฟรว
17. หมนตรวจสอบอปกรณตดตงทางไฟฟาและเครองใชไฟฟา
เปนประจ�าอยางนอยปละ1ครง
18. ฝกใหเปนคนชางสงเกตสงผดปกตจากสกลนเสยง
และการสมผสอณหภม รวมทงการใชเครองมองายๆ เชน ไขควง
ลองไฟ*แตะดวามไฟรว เปนตนตวอยางการสงเกตเชนสของสายไฟ
เปลยนมกลนเหมนไหม มรอยเขมาหรอมรอยไหม การใชหลงมอ
แตะหรอจบสวตชไฟหรอปลกไฟแลวรสกอนๆ (แสดงวามความรอน
ผดปกตเกดขน อาจเกดจากจดตอตางๆ ไมแนน เตาเสยบ-เตารบ
หลวมเปนตนหากด�าเนนการเองไมไดใหเรยกชางไฟฟามาด�าเนนการ
ตรวจสอบแกไข)(*ดค�ำแนะน�ำวธใชไขควงลองไฟทำยบท)
19. อยาใชสารเคมทไวไฟใกลกบเครองใชไฟฟาฯทก�าลง
ท�างานเชนสเปรยยาฆาแมลงหรอทมสวนผสมของทนเนอร
หรอ อยาพยายามใชไฟฟาหรอเปดสวตชไฟฟา เชนพดลมระบาย
อากาศในบรเวณทมไอของสารระเหยหรอกาซทไวไฟปกคลมอยเตม
พนทเชนกาซหงตมทนเนอรหรอไอน�ามนเบนซนเปนตนอาจเกด
ระเบดไฟลกไหมได
20. ใหระมดระวงการใชอปกรณไฟฟาราคาถกจากบางประเทศ
ทผลตแบบไมไดมาตรฐาน นอกจากจะมอายการใชงานสนแลว
อาจไมปลอดภยในการใชงานโดยเฉพาะอยางยงในเรองของอคคภย
21. อปกรณทมการเสยบปลกทงไวนานๆโดยไมมผดแลเชนหลอดไฟทางเดนหรอบนได, หมอแปลงไฟขนาดเลก (ทเรยกกนวา
อะแดปเตอร), เครองชารจแบตเตอรขนาดเลก เปนตนหากมความ
จ�าเปนตองใชใหพยายามหลกเลยงหรอขจดไมใหมวสดทตดไฟ
ไดอยใกลๆเปนอนขาดเพอไมใหมการไหมลกลามเกดขน
14
22. หลกเลยงหรออยาใหเดกสามารถเขาถงเครองใชไฟฟาทใหความรอน เชน โคมไฟทรอน เตารด เตาไฟฟา เครองเปาผมหรอเครองใชทมการหมนเชนพดลมเครองซกผา เปนตน 23. พยายามอยาใหสายไฟแตะสมผสกบสวนของเครองใชไฟฟาทใหความรอน เชน เตารด เครองเปาผมเตาไฟฟาเปนตน 24. เครองใชไฟฟาทกนไฟมาก เชน หมอหงขาวเตาไฟฟาเครองซกผาควรเปนเตารบเดยวอยาพยายามตอใชรวมเตารบเดยวกนกบเครองใชชนดอน 25. อยาพยายามซอมเครองใชไฟฟาดวยตวเอง หรอโดยชางทมความรความช�านาญไมเพยงพอ เครองใชไฟฟา บางประเภทจ�า เป นต องอาศยอปกรณ ตรวจสอบด าน ความปลอดภย เชน เตาไมโครเวฟ ตองมการตรวจสอบ การรวของคลนไมโครเวฟไมใหมมากเกนอตราทก�าหนดหรอเครองใชทมสายดนตองตรวจสอบความตอเนองของสายดนทดสอบการทนกระแสลดวงจรของจดตอสายดน และทดสอบความเปนฉนวนระหวางสายดนกบสายศนยเปนตน 26. การตอเครองใชไฟฟาทไมไดตอผานเตาเสยบ-เตารบ เชน เครองท�าน�าอน เปนตนทานตองมนใจวา ผทมาตดตงเครองใหทานเปนผ มความร ความเขาใจในการตดตง ทางไฟฟาอยางดอยาฝากชวตอนมคาของทานไวกบผขายสนคา ทไมมความรบผดชอบ ตวอยางของอบตเหตทเคยเกดขน เชน การใชตะปคอนกรตแทนสายดน การตอสายไฟ สลบเสนการมสายดนแตไมตอหรอตอไมถกตองการไมม เครองตดไฟรว เปนตน หากไมแนใจขอใหใชบรการจาก การไฟฟานครหลวง 27. หลกเลยงการใชเครองใชไฟฟาในขณะทมฝนตกฟาคะนอง โดยเฉพาะอยางยงอปกรณอเลกทรอนกส เชนโทรทศนวดโอเครองเสยงคอมพวเตอรอปกรณสอสารโทรศพทเปนตน เพอปองกนไมใหเครองใชไฟฟาเหลานช�ารดเสยหาย
15
ดงนนเมอมฝนฟาคะนองเกดขนในบรเวณใกลเคยงแนะน�า
ใหปดเครองและถอดปลกไฟ รวมทงสายอากาศ และ
สายโทรศพทออกจากเครองทกครง
28. เครองใชไฟฟาทควบคมการเปดปดดวยรโมทคอนโทรล
หรอป มสมผสอเลกทรอนกส โทรทศน วดโอ เครองเสยง
เครองปรบอากาศ หรออปกรณคอมพวเตอร เปนตน เครอง
เหลานเมอปดเครองแลวจะยงมไฟเลยงวงจรควบคมภายใน
อยตลอดเวลา จงมกมตวอยางของการเกดอปกรณควบคม
ภายในช�ารดและบางครงท�าใหเกดไฟลกไหมทรพยสนเสยหาย
อยเสมอดงนนจงควรถอดปลกหรอตดตงวงจรสวตชตดตอวงจร
เพอปลดไฟออกทกครงทเลกใชงาน
29. เมอไฟจากการไฟฟาดบใหดบสวตชเครองใชไฟฟา
ทกชนดทเปดคางอยทนทเพอ
� ปองกนเครองใชช�ารดจากแรงดนทผดปกต
ขณะไฟดบไมสนท (แรงดนตก) หรอขณะทเรมมไฟกลบ
เขามา(แรงดนอาจจะเกน)
� ปองกนอปกรณตดวงจรท�างาน เมอมไฟ
กลบเขามา ถามเครองใชทกนไฟในการสตารทมากเปด
ใชอยอาจจะท�าใหมไฟดบอกครง
� ปองกนอนตรายจากเครองใชเชนเตารด
เตาไฟฟาทตดคางอยเมอมไฟกลบเขามาโดยไมรตว
30. เครองใชไฟฟาทท�าความเยนหรอประกอบดวย
เครองคอมเพรสเซอร เชน ตเยน หรอเครองปรบอากาศ
ทกครงทมไฟฟาดบหรอไฟตกรนแรง เพอไมใหเครองฯ
ช�ารดควรรบดบเครองหรอถอดปลกออกทนทการเปดซ�า
ควรท�าภายหลงปดเครองหรอไฟดบแลวอยางนอย3นาท
31. กอนออกจากหองทกครง ใหตรวจดวาไดดบ
เครองใชไฟฟาทไมจ�าเปนออกเสยกอน
32. ฝกฝนใหรจกวธแกไขและปองกนรวมทงชวยเหลอ
ปฐมพยาบาลเมอมอบตเหตทางไฟฟาเกดขน
16
33. ค�าแนะน�าวธใชไขควงลองไฟ
1. ไขควงลองไฟนนเปนเครองมออยางงายส�าหรบ
ใชตรวจสอบวตถหรอตวน�าวา มไฟฟาหรอมแรงดนไฟฟา
อยหรอไม และยงใชตรวจสอบเครองใชไฟฟาวามไฟรวหรอไม
อกดวย
2. การท�างานของไขควงลองไฟแบบธรรมดา
ภายในจะประกอบดวยหลอดนออนตออยกบความตานทาน
คาสง โดยความตานทานมหนาทจ�ากดปรมาณกระแสไฟทจะ
ไหลผานหลอดนออนและรางกายไมใหมอนตราย หากมการ
น�าไปแตะสมผสกบส วนทมไฟ ซงจะเป นการตอไฟครบ
วงจร โดยไฟฟาจะไหลจากปลายไขควงผานหลอดนออน
ตวตานทานนวแขนรางกายลงสพนทยนอยโดยหลอดนออน
จะสวางกตอเมอแรงดนทหลอดสงถงระดบพกดทหลอดนออน
จะสวาง
3. การเลอกไขควงลองไฟควรเลอกใหเหมาะกบ
ไฟฟาทจะใชทงชนดของไฟฟาและขนาดแรงดน
3.1 ชนดของไฟฟาเชนไฟฟากระแสตรงDC
(ใชในรถยนต) ไฟฟากระแสสลบ AC (ใชกบไฟทมาจาก
การไฟฟาฯ)
3.2 ขนาดแรงดนไฟฟาตองพอเหมาะ ไมสง
หรอต�าเกนไป หากเลอกไขควงมคาแรงดนต�าอาจไวด แต
ไมปลอดภยนก คอ จะร สกวามไฟรวผานไขควงมากเวลา
แตะสมผส เชน ไฟฟาตามบานใชไฟ 200-250 โวลต แตใช
ไขควงส�าหรบแรงดน80-125โวลตเปนตน
4. ระวงอยาใหนวแตะสมผสไขควงสวนทเปลอย
ควรใชไขควงทมการหมฉนวนใหเหลอเฉพาะปลายทจะใชสมผส
หากไมมอาจตองใชวธพนใหรอบดวยเทปพนสายไฟกได ซงจะ
ชวยลดหรอปองกนอบตเหตการเกดลดวงจรจากการใชไขควง
ทไมระมดระวงดวย
17
5. ไขควงลองไฟทวไปทใชตามบาน มกจะมปม ดานบนหรอเปนแบบคลปหนบปากกาไวส�าหรบใหใชนวแตะเพอใหไฟไหลครบวงจรผานรางกายไฟนออนจงจะตดแดงขนมาได 6. การใชไขควงลองไฟทถกวธนนใหเอาปลายแตะวตถทจะทดสอบกอนแลวจงใชนวแตะปมดานบนหรอ ตรงคลปหนบใหครบวงจรและตองไมยนอยบนพนฉนวน หรอใสรองเทาเพราะไฟอาจจะไมตดท�าใหแปลความหมายผดวาไมมไฟรวกได 7. ทกครงทจะใชใหระมดระวงและระลกไวเสมอวา อาจมอนตราย เชน ไขควงฯอาจช�ารดหรอลดวงจรภายในได จงตองแตะเพยงเลกนอยเทานน 8. ไขควงลองไฟทไมไดใชงานมานาน ไฟนออนหรอตวตานทานภายในอาจช�ารดใชงานไมได (ไฟไมตด) หรอหากเปนแบบดจตอล ไฟแสดงผลอาจไมท�างานดงนน กอนใชงาน ควรทดสอบไขควงฯนนวายงใชไดอย โดยทดสอบกบสวนทรแนวามไฟเสยกอน เชน ไขควงลองไฟชนดใชไฟบานใหใชทดสอบโดยแหยเขาไปในรเตารบทผนง จะมรหนงเทานนท มไฟเปนตน 9. เวลาแหยไขควงลองไฟตองระมดระวงอยาให ไขควงไปแตะสวนอนท เป นขวไฟคนละขวพรอมกน เช น ขวไฟตางเฟสหรอขวมไฟแตะกบขวดนหรอนวทรล เปนตน โดยเฉพาะอยางยงในทแคบๆ เพราะนนหมายถงการท�าใหเกดลดวงจรและจะมประกายไฟทรนแรงพงเขาสใบหนาและดวงตาจนอาจเสยโฉมหรอพการไดดงนน ในสถานการณทมขวไฟฟาเปดโลง หรอเปลอย เชนตแผงสวตช หรอเตารบทเปดฝาออก ไมแนะน�าใหผทไมใชชางไฟฟาท�างานโดยเดดขาด 10.หามซอมหรอดดแปลงไขควงลองไฟทช�ารดเปนอนขาดเชนการเปลยนคาความตานทานหรอตอตรงความตานทานเปนตน 11.หามน�าไขควงลองไฟไปใชทดสอบกบไฟฟาทไมรคาแรงดนหรอไฟฟาแรงดนสง
18
คำแนะน�ำดำนควำมปลอดภย
3.1 สายไฟฟา
การเลอกใชสายไฟฟา
1. ใชเฉพาะสายไฟฟาทไดมาตรฐานจากส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(มเครองหมายมอก.11)เทานน
2. สายไฟฟาชนดทใชเดนภายในอาคารหามน�าไปใชเดนนอกอาคารเพราะแสงแดด
จะท�าใหฉนวนแตกกรอบช�ารดสายไฟชนดทใชเดนนอกอาคารมกจะมการเตมสารปองกนแสงแดด
ไวในเปลอกหรอฉนวนของสายสารปองกนแสงแดดสวนใหญทใชกนมากนนจะเปนสด�าแตอาจจะ
เปนสอนกไดการเดนรอยในทอกมสวนชวยปองกนฉนวนของสายจากแสงแดดไดในระดบหนง
3. เลอกใชชนดของสายไฟใหเหมาะสมกบสภาพการตดตงใชงานเชนสายไฟชนดออนหามน�าไปใชเดนยดตดกบผนงหรอลากผานบรเวณทมการกดทบสายเชนลอดผานบานพบ
ประตหนาตางหรอตเนองจากฉนวนของสายไมสามารถรบแรงกดกระแทกจากอปกรณจบยด
สายหรอบานพบไดการเดนสายใตดนกตองใชชนดทเปนสายใตดน(เชนสายชนดNYY)พรอมทงม
การเดนรอยในทอเพอปองกนสายใตดนไมใหเสยหายเปนตน
ฉนวนPVC
ตวน�าทองแดง
สายTHW(สายเดยว)
ตวน�าทองแดง
เปลอกหมPVCฉนวนPVC
เปลอกหมPVCสายVAF(สายค)
ฉนวนPVCตวน�าทองแดงสายVFF(สายออน)
ตวน�าทองแดงฉนวนPVC
สายดน(G)
ตวอยางสายไฟฟาแรงตำา
ชนดตางๆ
3.ค�ำแนะน�ำดำนควำมปลอดภยของอปกรณ ตดตงทำงไฟฟำ
19
คำแนะน�ำดำนควำมปลอดภย
4. ขนาดของสายไฟฟา ตองใชสายตวน�าทองแดงและเลอกใหเหมาะสมกบขนาด แรงดนไฟฟา(1เฟสหรอ3เฟส)ปรมาณกระแสไฟฟาทใชงานและสอดคลองกบขนาดของฟวส หรอสวตชอตโนมต (เบรกเกอร) ทใช ส�าหรบขนาดสายเมนและสายตอหลกดนนนกตองสอดคลองกบขนาดของเมนสวตชและขนาดของเครองวดฯดวยตามตารางตอไปน
ตารางท 1 ขนาดสายไฟฟาตามขนาดของเมนสวตช
ขนาดเครองวดฯ(แอมแปร)
เฟส
5(15) 1 16 4(10) 4,10**(10) 300 15(45) 1 50 10(10) 16(10) 300 30(100) 1 100 25(10) 50(16) 300 50(150) 1 125 35(10) 70(25) 300
15(45) 3 50 10(10) 16(10) 750 30(100) 3 100 25(10) 50(16) 750 50(150) 3 125 35(10) 70(25) 750 200 3 250 95(25) 150(35) 750 400 3 500 240(50) 500(70) 750
ขนาดสงสดของเมนสวตช
(แอมแปร)
ขนาดตำาสดของสายเมนและ(สายตอหลกดน) **ตร.มม.
แรงดนไฟฟาของสายเมน
(โวลต)สายเมนในอากาศ สายเมนในทอ
หมายเหต * สำยตอหลกดนขนำด10ตร.มม.ใหเดนในทอสวนสำยเมนทใหญกวำ500ตร.มม.
ใหใชสำยตอหลกดนขนำด95ตร.มม.เปนอยำงนอย
** สำยเมนทใชเดนในทอฝงดนตองไมเลกกวำ10ตร.มม.
5. ขนาดของสายตอหลกดนตองมขนาดไมเลกกวาทก�าหนดไวในตารางตอไปนตารางท 2 ขนาดตำาสดของสายตอหลกดน
ขนาดสายเมนเขาอาคาร ขนาดตำาสดของสายตอหลกดน (ตวนำาทองแดง) (ตร.มม.) (ตวนำาทองแดง) (ตร.มม.)
ไมเกน35 10(ควรเดนในทอ)
เกน35 แตไมเกน50 16
เกน50 แตไมเกน95 25
เกน95 แตไมเกน185 35
เกน185 แตไมเกน300 50
เกน300 แตไมเกน500 70
เกน500 95
20
6. ขนาดต�าสดของสายดนปองกนสายดนฯทเดนไปยงอปกรณไฟฟา(บรภณฑไฟฟา) หรอเตารบใหมขนาดเปนไปตามขนาดปรบตงของเครองปองกนกระแสเกนตามตารางตอไปน
ตารางท 3 ขนาดตำาสดของสายดนของบรภณฑไฟฟา
พกดหรอขนำดปรบตงของ ขนำดต�ำสดของสำยดนของบรภณฑไฟฟำ
เครองปองกนกระแสเกนไมเกน(แอมแปร) (ตวน�ำทองแดง)(ตร.มม.)
16 1.5*
20 2.5*
40 4*
70 6*
100 10
200 16
400 25
500 35
800 50
1,000 70
1,250 95
2,000 120
2,500 185
4,000 240
6,000 400
หมายเหต เครองปองกนกระแสเกน อำจจะเปนฟวสหรอเบรกเกอร (สวตชอตโนมต) กได
*หมำยถงขนำดต�ำสดของสำยดนของบรภณฑไฟฟำส�ำหรบทอยอำศยหรออำคำร
ของผใชไฟฟำทอยหำงจำกหมอแปลงระบบจ�ำหนำยระยะไมเกน 100 เมตร
หำกเกนระยะ 100 เมตร ใหศกษำเพมเตมจำกมำตรฐำนกำรตดตงทำงไฟฟำ
ส�ำหรบประเทศไทยฉบบปลำสดหรอใชขนำดเทำกบขนำดสำยเสนไฟ
21
ขนำดสำยเสนไฟ(ตร.มม.) ขนำดสำยดน(ตร.มม.)
ไมเกน16.0 ใชขนาดเดยวกบสายเสนไฟ
25.0 16.0
35.0 16.0
50.0 25.0
70.0 35.0
95.0 50.0
120.0 70.0
150.0 95.0
185.0 95.0
240.0 120.0
300.0 150.0
ขนำดสำยไฟพรอมสำยดน(ตร.มม.)ตำมมอก.11-2531
ขนำดสำยไฟฟำทมสำยดนตำมมอก.11-2549
หมายเหต 1.) กำรเลอกขนำดสำยดนนนจะขนอยกบขนำดกระแสลดวงจรและควำมเรวของ อปกรณปองกน ดงนนในกรณทสำยดนเดนดวยสำยเดยว เชนสำย THW สเขยวหำกไมมขอมลใดๆแนะน�ำใหใชขนำดสำยดนเทำกบขนำดสำยเสนไฟ
2.) ในมอก.11-2549ไดก�ำหนดขนำดของสำยดนใหมตำมตำรำงดงตอไปน
สำยไฟ(L,N) สำยดน(G)
2.5 1.5
4.0 2.5
6.0 4.0
10.0 4.0
16.0 6.0
25.0 6.0
35.0 10.0
22
7. การเลอกใชขนาดสายไฟฟาใหเหมาะสมกบสภาพการใชงานตางๆ ใหเปนไป
ตามตารางแสดงพกดกระแสไฟฟาดงน
ตารางท 4 ตารางแสดงขนาดกระแสของสายไฟฟา
ขนำดสำย
(ตร.มม.)
ขนำดกระแส(แอมแปร)
วธกำรเดนสำย(ดหมำยเหต)
ทอโลหะ ทออโลหะ ทอโลหะ ทออโลหะ
ก ขค ง
จ
0.5 9 8 8 7 10 9 -
1 14 11 11 10 15 13 21
1.5 17 15 14 13 18 16 26
2.5 23 20 18 17 24 21 34
4 31 27 24 23 32 28 45
6 42 35 31 30 42 36 56
10 60 50 43 42 58 50 75
16 81 66 56 54 77 65 97
25 111 89 77 74 103 87 125
35 137 110 95 91 126 105 150
50 169 - 119 114 156 129 177
70 217 - 148 141 195 160 216
95 271 - 187 180 242 200 259
120 316 - 214 205 279 228 294
150 364 - 251 236 322 259 330
185 424 - 287 269 370 296 372
240 509 - 344 329 440 352 431
300 592 - 400 373 508 400 487
400 696 - 474 416 599 455 552
500 818 - 541 469 684 516 623
23
หมายเหต
1.วธการเดนสาย
แบบก
หมายถง สายแกนเดยวหมฉนวนเดนในอากาศ
แบบข
หมายถง สายแบนหมฉนวนมเปลอกเดนเกาะผนง
แบบค
หมายถง สายแกนเดยวห มฉนวนไมเกน 3 เสน
หรอสายหมฉนวนมเปลอกไมเกน3แกน
(ไมตองนบสายดน) เดนในทอในอากาศ
ในทอฝง ในผนงปนฉาบ หรอในทอใน
ฝาเพดาน
แบบง
หมายถง สายแกนเดยวห มฉนวนไมเกน 3 เสน
หรอสายหมฉนวนมเปลอกไมเกน3แกน
(ไมตองนบสายดน)เดนในทอฝงดน
แบบจ
หมายถง สายแกนเดยวหมฉนวนมเปลอกไมเกน
3 เสนหรอสายหมฉนวนมเปลอกไมเกน
3 แกน (ไมตองนบสายดน) เดนฝงดน
โดยตรง
24
4 – 6 0.82
7 – 9 0.72
10 – 20 0.56
21 – 30 0.48
31 – 40 0.44
เกน40 0.38
จ�ำนวนสำย(เสน) ตวคณ
2. วธนบจ�านวนสายในทอ (แบบคถงแบบจ)
2.1 ไมตองนบสายเสนศนยของระบบ 3 เฟสทออกแบบใหใชไฟสมดลทง 3 เฟส ยกเวน
หมายเหตขอ2.2
2.2 ถาการใชไฟฟามากกวา50%มาจากอปกรณทท�าใหเกดกระแสฮารมอนกในสายเสนศนย
เชนหลอดฟลออเรสเซนตเครองคอมพวเตอรใหนบรวมสายเสนศนยดวย
2.3 การนบจ�านวนสายไฟฟาในทอทมมากกวา3เสนใหใชตวคณเพอลดขนาดของกระแสใน
สายไฟฟาดงน
2.4 การเดนสายในทอหรอรางเคเบลควรเวนทวางไว โดยพนทหนาตดรวมของสายไฟทกเสน
รวมทงฉนวนและเปลอกไมควรเกน 40%ของพนทหนาตดภายในของทอหรอรางเคเบล
นน
กำรเดนสำยไฟ
1. เลอกวาจางชางเดนสายไฟฟาทมประสบการณสงหรอชางทเคยผานการอบรมจาก
การไฟฟานครหลวงแลว(ขอทราบรายชอไดทแผนกบรการของการไฟฟานครหลวงทกเขต)
2. หลกเลยงการมจดตอสายไฟฟาเกนความจ�าเปนหากมการตอสายกตองเลอกใชอปกรณ
การตอสายทถกตองมนคงแขงแรง (หามใชตะกวบดกรในการตอสายโดยล�าพงแตอยาง
เดยว เนองจากตะกวจะทนอณหภมไดต�าและหลอมละลายท�าใหจดตอหลวม ยกเวน
จะตอสายไฟใหมนคงแขงแรงทางกลกอนแลวจงใชตะกวบดกรทบเปนการเสรมกได)
3. สายไฟฟาททะลผานผนงหรอออกมาจากอปกรณไฟฟาตองมฉนวนรองรบเพอปองกนฉนวนของสายไฟฟาถกบาดจนช�ารด
25
4. การตอสายไฟแตละเสนจะตองตอใหถกกบขวตามมาตรฐานสของฉนวนสายไฟหากตอไมถกตองนอกจากเครองใชไฟฟาอาจช�ารดไดงายแลวยงอาจเกดอนตรายถกไฟฟาดด
ถงแกชวตได
5. อปกรณปองกนกระแสไฟฟาเกน เชนฟวส หรอเบรกเกอร รวมทงสวตชปด-เปด ใหตอเฉพาะกบสายเสนทมไฟ(เสนทมฉนวนสด�า)เทานนและหามตอฟวสในสายเสนทไมมไฟ
(เสนศนย)ในกรณทใชเบรกเกอรหรอสวตชในเสนศนยดวยตองเปนชนดทตดไฟหรอปลด
สายไฟทกเสนออกพรอมกน(2ขวพรอมกน)
6. กรณทจะมการตอเตมเดนสายไฟบางสวนแลวพบวาการเดนสายไฟเดมทงบานใชสของสายไฟสลบกนกบมาตรฐานเหมอนกนทงหมด(เชน เสนทมไฟใชสขาว เสนศนยใชสด�า)
หากไมสามารถแกไขใหมไดขอแนะน�าใหใชสของสายไฟระบบเดยวกนทงบานแตตองม
เครองหมายหรอเอกสารก�ากบไวทแผงสวตชหรอตเมนสวตชส�าหรบชางไฟฟาและเจาของ
บานทราบทกครงทมการตรวจสอบดวย
7. กรณของสายดนถาใชสายดนเปนเสนเดยวตองมฉนวนเปนสเขยวและถาสายวงจรเดนในทอโลหะตองเดนสายดนในทอเดยวกบสายวงจรดวยหามเดนนอกทอโลหะโดดๆ
8. สายไฟสายเดยวทเปนฉนวนชนเดยวเชนสายTHW.ไมอนญาตใหเดนสายโดยใชเขมขดรดสาย
9. สายเมนทมขนาดต�ากวา50ตร.มม.ไมควรน�ามาควบสาย
มำตรฐำน สำยเสนไฟฟำ(L) สำยศนย(N) สำยดน(G)
มำตรฐำนสของฉนวนสำยไฟฟำ
มอก.11-2531(เกา) ด�า เทา เขยวสลบเหลอง
มอก.11-2549(ใหม) น�าตาล ฟา เขยวสลบเหลอง
IEC น�าตาล ฟา เขยวสลบเหลอง
เยอรมน ด�า(น�าตาล) ฟา เขยวสลบเหลอง
ฝรงเศส ด�า ฟา เขยวสลบเหลอง
องกฤษ(ใหม) น�าตาล ฟา เขยวสลบเหลอง
องกฤษ(เกา) แดง ด�า เขยวสลบเหลอง
อเมรกน ด�า(แดง) ขาว(เทาออน) เขยว(เขยวสลบเหลอง)
26
กำรตรวจสอบสำยไฟฟำ
1. ตรวจสอบการเดนสายไฟวาใชสถกตองตามมาตรฐาน
หรอไม(โดยใชไขควงลองไฟ)หากไมถกตองเพยงบางจดให
แกไขสลบสายใหม หากไมถกตองตลอดทงอาคารเหมอน
กนหมดใหมเครองหมายหรอเอกสารก�ากบไวทแผงสวตช
หรอตเมนสวตชดวยเพอปองกนการเขาใจผดภายหลง
2. ตรวจสอบจดตอสายการเขาสายตองขนใหแนนอยางนอยปละ1ครง
3. สงเกตอณหภมของสายโดยใชการสมผสทผวฉนวนของสายถารสกอนหรอรอนแสดงวามสงผดปกต อาจเนองจากใช
ไฟเกนขนาดของสายหรอมจดตอสายตางๆไมแนนเชน
บรเวณปลกไฟเตารบสวตชเปนตน
4. สงเกตสของเปลอกสายถาสายไฟบางเสนมสเปลยนไปเชนสขาวเปลยนเปนสคล�าหรอมฝนจบมากแสดงวามอณหภม
สงกวาปกตอาจมการใชไฟเกนขนาดสายหรอมการตอสาย
ไมแนนเปนตน
5. ฉนวนของสายไฟฟาตองไมมการแตกกรอบ ไมมรอยไหมช�ารดถาพบควรหาสาเหตแลวแกไขสาเหตพรอมเปลยน
สายใหม
6. หมนตรวจสอบสภาพของสายไฟฟาปละ1ครงเปนอยางนอย
โดยใหมการบนทกขอมลการตรวจสภาพไวทกครงดวย
7. กรณทมการใชไฟฟามากขน ควรตรวจสอบขนาดของ สายไฟฟาทใชอย วาเหมาะสมหรอไม ถาขนาดสายไม
เพยงพอตองเปลยนใหม
8. ตรวจสอบสายไฟบรเวณททะลผานฝาเพดานหรอผนงนอกจากตองมฉนวนรองรบการบาดสายแลว ยงอาจม
รอยหนแทะเปลอกของสาย ท�าใหเกดลดวงจร และเกด
ไฟไหมได
27
3.2 เมนสวตช
เมนสวตช ในทนจะหมายถงอปกรณบนแผงวงจรควบคม
การจายไฟฟาทท�าหนาทควบคมการใชไฟฟาใหเกดความ
ปลอดภยสามารถสบหรอปลดออกไดทนทเมนสวตชมกจะ
หมายถง อปกรณสบปลดวงจรไฟฟาตวแรกถดจากเครอง
วดหนวยไฟฟา (มเตอร) ของการไฟฟานครหลวงเขามา
ในบานซงจะรวมถงอปกรณปองกนกระแสไฟฟาเกนและ
ลดวงจรดวย
1. ขนาดปรบตงของอปกรณปองกนกระแสเกนหรอลดวงจรในเมนสวตช เชนฟวสหรอเบรกเกอรตองเลอกขนาดให
พอเหมาะทจะสามารถตดวงจรไฟฟาในขณะทเกดกระแส
ลดวงจร หรอมกระแสไฟฟาไหลเกนไดทนทวงท กอนท
สายไฟฟาและอปกรณอนๆจะเสยหาย
2. ฟวสหรอเบรกเกอรทใชตองมความสามารถหรอมพกดในการตดกระแสไฟฟาลดวงจร(ICหรอInterruptingCapacity
หรอ InterruptingRating) ไมต�ากวาคากระแสลดวงจร
ของระบบไฟฟาทต�าแหนงตดตง คาพกดกระแสลดวงจร
(IC)นปกตจะมหนวยเปนkAหรอกโลแอมแปรและจะตอง
สอดคลองกบแรงดนไฟฟาทใชงานดวยเชนพกดIC=10
kAส�าหรบแรงดน120Vเมอน�าไปใชกบแรงดน240Vจะม
พกดICลดลงประมาณครงหนงเชนเหลอIC=5kAเปนตน
หมายเหต 2.1)คำพกด IC ของอปกรณตดไฟส�ำหรบระบบทวไปภำยในเขต กฟน. จะตองไมนอยกวำ 10kA
2.2)ส�ำหรบในเขตวงจรตำขำย(เขตวดเลยบ)ตองมพกดICไมนอยกวำ50kA
2.3)คำพกด IC ของเบรกเกอรทใชส�ำหรบบำน อยอำศยทวไปนนใหอำงองคำพกดททดสอบ ตำมมำตรฐำนIEC898หรอ60898เทำนน
28
3. ต�าแหนงของเมนสวตชตองอยหางจากวสดทเปนเชอเพลงเชนผากระดาษหรอสารไวไฟเชนทนเนอรผสมส
4. ตเมนสวตชหากท�าดวยโลหะตองตอลงดน(ดผงวงจรทายเลม)หากไมใชโลหะตองท�าดวยสารทไมตดไฟไดงายหรอท�าดวยวสดทไมไหมลกลาม(Flameretarded)
5. ต�าแหนงของเมนสวตชตองเขาถงไดสะดวกและมการระบายอากาศอยางเพยงพอ6. ต�าแหนงของเมนสวตชควรอยสงพนระดบทน�าอาจจะทวมถง และไมอยใกลกบแนวทอ
น�าหรอทอระบายน�าเพอปองกนอนตรายในกรณททอน�าช�ารดหรอการกดกรอนเกดสนม
เนองจากความชน
7. ในกรณทเมนสวตชประกอบดวยคตเอาท(สวตชใบมด)และคารทรดจฟวส(ฟวสกระปก)ใหตอตรงทต�าแหนงฟวสภายในคตเอาทดวยสายทองแดงทมขนาดเพยงพอ (ไมเลกกวา
ขนาดสายเมน)เพอใหท�าหนาทเปนสะพานไฟสบ-ปลดวงจรอยางเดยวโดยใหคารทรดจ
ฟวสท�าหนาทปองกนกระแสเกนและกระแสลดวงจรแทน
8. ในขณะทปลดเมนสวตช เพอการซอมแซมหรอบ�ารงรกษานน ใหเขยนปายเตอนไววา “หามสบไฟ! ชางไฟฟาก�าลง
ท�างาน” แขวนไวทเมนสวตชทกครง
9. เครองตดไฟรวควรมปมทดสอบการท�างานและมการกดปมทดสอบเปนประจ�า
เครองตดไฟรวชนดทใชปองกนไฟดดควรมความไวสง
โดยตองมขนาดกระแสไฟรวไมเกน30mAในการตดตงหากจะใช
ตวเดยวปองกนทงบานในบางกรณอาจจะมปญหาเครองตดบอย
โดยเฉพาะอยางยงในบานทสภาพสายไฟเกาหรอมสภาพไฟรวสงจงควรใชเฉพาะกบวงจรยอย
หรอเตารบพเศษเชนในหองน�าทมเครองท�าน�าอนหองครวเปนตนโดยใหแยกวงจรทมกระแส
ไฟรวมากออกไปเชนเครองปรบอากาศชนดแยกสวนวงจรทมลกษณะเปนตวเกบประจหรอ
เครองปองกนฟาผาทมการตอลงดนเปนตน
เครองตดไฟรวชนดทใชปองกนไฟฟารวตวเดยวทงบานหรอทกวงจรจะเปน
ลกษณะของการปองกนเมอมการเสอมของฉนวนของระบบไฟฟาหรอของเครองใชไฟฟาเพอ
มใหเกดอคคภยเครองตดไฟรวทใชมกเปนชนดทมความไวปานกลางขนาดตงแต100mA
ขนไป(100mA,300mA,500mA)การตดตงไวทเมนสวตชจะใชงานไดดหากเปนระบบไฟท
มสายดน
29
10.ขวตอสายการเขาสายและจดสมผสตางๆตองหมนตรวจสอบขนใหแนนอยางนอยปละหนงครงเพอไมใหเกดความรอนวธตรวจสอบอณหภมของสายอยางงายๆอาจจะใชนว
สมผสฉนวนสายบรเวณใกลกบจดตอตางๆกได(ตองแนใจวาฉนวนสายนนไมช�ารด)
11.เมอมการท�างานของเบรกเกอร (สวตชอตโนมต) หรอเครองตดไฟรว จะตองตรวจสอบหาสาเหตทกครงวาเกดจากอะไรเพอท�าการแกไขกอนทจะมการสบไฟใหมสาเหตทเปน
ไปไดคอเครองใชไฟฟาช�ารดไฟฟารวไฟฟาลดวงจรหรอมการใชไฟเกนก�าลงขนาดของ
สายไฟฟาหรอขนาดของเบรกเกอรบางครงอาจเกดจากไฟตก(เฉพาะวงจรทใชมอเตอรซง
กนไฟมาก)หรออาจจะเกดจากเบรกเกอรช�ารดเองกรณของเครองตดไฟรวทมกจะท�างาน
เมอมฟาผานนเปนเหตการณปกตในกรณทมคลนเหนยวน�าจากกระแสฟาผาเลดลอด
เขามาในบานทมเครองตดไฟรวทไวเกนไปหรอระบบสายไฟทเกาเกนไปกเปนได
12.หลกดนและต�าแหนงตอลงดนภายในอาคารหลงเดยวกนควรมอยแหงเดยวคอบรเวณ
ตเมนสวตชทางดานไฟเขาเทานน(รายละเอยดใหดในหวขอเรองสายดน)
13.ควรแยกวงจรส�าหรบระบบไฟฟาชนลางของอาคารออกตางหากและใหสามารถปลดวงจร ออกไดโดยสะดวกในกรณทมน�าทวมขงและควรมการปองกนวงจรนดวยเครองตดไฟรวดวย
14.อปกรณปองกนกระแสเกนและลดวงจรทท�าหนาทเปนเมนสวตชควรมจ�านวนขวดงน ระบบไฟทไมมสายดนเบรกเกอรตองเปนชนดทตดพรอมกนทง2ขวหากใชฟวส
อาจใชขวเดยวได แตตองตออยในสายเสนทมไฟและตองมสะพานไฟหรอคตเอาท 2 ขว ท
สามารถปลดไฟพรอมกนทง2ขว
ระบบไฟทมสายดนเบรกเกอรและฟวสสามารถใชชนดทตดเพยงขวเดยวในสายเสน
ทมไฟไดยกเวนกรณหองชดของอาคารชดตองถอวามไฟทง2เสนและเปนชนดตดสองขว
3.3 สวตชปด-เปด
สวตชปด-เปดในทนหมายถงสวตชส�าหรบปด-เปดหลอดไฟหรอโคมไฟส�าหรบแสงสวาง
หรอเครองใชไฟฟาชนดอนๆทมการตดตงสวตชเองมขอแนะน�าดงน
1. เลอกใชสนคาทมมาตรฐานมอก.824หรอมาตรฐานสากลอนๆทมการรบรองเชนIEC,UL,VDE,KEMA,DINเปนตน
2. แรงดนไฟฟาและกระแสไฟฟาทก�าหนดของสวตชตองไมต�ากวาคาทใชงานจรง3. การเขาสาย/ตอสายตองแนนและมนคงแขงแรง4. สปรงตองแขงแรงตดตอวงจรไดฉบไว5. ฝาครอบไมราวหรอแตกงาย6. ถาใชงานภายนอกตองทนแดดทนฝนไดดวย
30
7. ถาสมผสทสวตชแลวร สกวาอ นหรอรอน แสดงวามการตอสายไมแนนหรอสวตช เสอมคณภาพ
8. หลกเหลยงการตดตงสวตชในทชนแฉะและหามสมผสหรอใชสวตชในขณะทรางกายเปยกชน
9. ตดตงสวตชตดวงจรเฉพาะกบสายเสนทมไฟ(ฉนวนสด�าหรอฉนวนสน�าตาล)เทานน
3.4 เตาเสยบและเตารบ
ขอแนะน�าในการใชเตาเสยบและเตารบทดและปลอดภย
3.4.1 เตาเสยบ-เตารบทใชตองไดมาตรฐานมอก.166-2549(หรอฉบบแกไขปลาสด)
ปจจบนนเตาเสยบและเตารบ
ทมการผลตหรอสงซอเขามาใชงานกบ
เครองใชไฟฟาในประเทศไทยจะตอง
เปนไปตามมาตรฐานมอก.166-2549
(หรอฉบบแกไขปลาสด)ซงเปนมาตรฐาน
บงคบทตองปฏบตตามโดยมลกษณะรปแบบ
ของเตาเสยบ-เตารบดงน
� เตาเสยบ (Plug)
เปนแบบขากลมมฉนวนหมอยทโคนขาปลกทง2ขาเพอปองกนนวไมใหสมผสขาปลก
ทมไฟขณะเสยบหรอถอดปลกไดโดยเตาเสยบชนดขาแบนหรอกลมเปลอยทไมมการปองกน
จะยกเลกไปซงเตาเสยบขากลมนจะม2แบบคอ
ก. แบบ3ขามสายดน(ขาท3เปนขาสายดนทไมมฉนวนหม)ใชกบเครองใชไฟฟาทมตว
ถงภายนอกเปนโลหะทอาจมไฟรวได(เครองใชไฟฟาประเภท1)เตาเสยบ
ทใชจงตองมสายดนตวอยางของเครองใชไฟฟาประเภทน ไดแก ตเยน
เครองซกผา เตารด หมอหงขาว เตา หรอกระทะไฟฟา เตาไมโครเวฟ
คอมพวเตอรตงโตะเปนตน
ข. แบบ 2 ขา ใชกบเครองใชไฟฟาทมฉนวนหมโดยรอบหนากวาปกต 2 เทา หรอมกม
ตวถงภายนอกไมเปนโลหะ และไมมโอกาสถกไฟฟาดด เตาเสยบจง
ไมตองมสายดน เชน เครองชารจไฟโทรศพทมอถอ วทย ทว เครอง
เลนเทป ดวด วซด เปนตน โดยมากมกจะมสญลกษณ เปน
รปสเหลยมซอนกน2วงอยทตวเครองใชไฟฟา(เรามกเรยกวาเปนเครองใชไฟฟาประเภทฉนวน
2ชนหรอฉนวนไฟฟาประเภท2)
ไมมฉนวน
ไมมฉนวน
มฉนวน
31
� เตารบ (socket)
เตารบตามมาตรฐาน มอก. 166-2549 (หรอฉบบแกไข
ปลาสด) ตองเปนเตารบชนดทม 3 รกลม ชนดทมสายดน
โดยในเบองตนยอมใหใชเตารบชนด กลม-แบน (ตามรป) ได แต
จะหามใชเตารบชนดทมเพยง 2 ร ทไมมสายดน ดงนนตามมาตรฐาน. มอก. 166-2549
(หรอฉบบแกไขปลาสด)จะหามผลตหรอขายเตารบชนดทมเพยง2ร
3.4.2 เตาเสยบ-เตารบทดเมอเสยบแลวจะตองแนนพอควรและไมหลวมงายเพราะเมอ
หลวมแลว แมจะเปนเครองใชไฟฟาทกนไฟนอยกสามารถท�าใหเกดความรอนและ
ลกไหมตดไฟไดวธทดสอบอยางงายๆคอทดสอบในขณะไมมไฟเชนปดเครองใชไฟฟา
หรอใชเตาเสยบทมสายไฟเปลาๆ ทดลองเสยบปลกเขาออกประมาณ 5-10 ครง
แลวสงเกตวาถายงคงฝดและแนนแสดงวาไมหลวมใชงานไดด
3.4.3 เครองใชทน�ามาเสยบกบเตารบตองกนกระแสไฟฟา
ไมเกนขนาดพกดกระแสฯของเตารบ
(ไมเกน16Aหรอประมาณ2600W)
3.4.4 ควรเลอกใชเตารบชนดทมตวปดชอง(shutter)
ภายในรของเตารบดวยเพอเพมความปลอดภยส�าหรบ
ปองกนเดกเลกไมใหเอาวสดหรอนวแหยเขาไปในรเตารบได
หากไมมใหจดซอวสดปดรเตารบทมขายเปนการเฉพาะ(ตามรป)
3.4.5 ท�าไมเครองใชไฟฟาบางชนดจงตองมสายดนหรอใชเตาเสยบทมสายดน?
ตอบ: เพราะเครองใชไฟฟานนอาจเกดไฟรวในขณะใชงานได เพอความปลอดภย
จงตองมสายดนซงถาผใชไฟฟาใชงานโดยไมมการตอสายดนแลวยอมหมายความวา
ผใชไฟฟายอมรบความเสยงในอนตรายทอาจเกดขนตวอยางของกรณการใชงาน
ทอาจท�าใหเกดอนตรายไดแก
� การหกขาสายดนทเตาเสยบเครองใชไฟฟา
� การใชเตาปรบ(adapter)ชนดเปลยนจาก3ขาเปน2ขาแลวน�าไปเสยบ
เขากบเตารบ2ร(ชนดทไมมขวสายดน)ท�าใหไมมการตอลงดน
32
� กรณใชชดสายพวงชนดทเปนเตารบ
3รแตกลบมสายไฟและเตาเสยบเปนชนด2ขา
ทไมมสายดน
กรณน นอกจากจะมอนตรายจากการ
ไมมสายดนแลวยงมอนตรายจากสวตชเปด-ปดตดขว
ทไมมไฟ (ไฟสวตชดบ) ท�าใหนกวาปลอดภย แต
ความเปนจรงจะมไฟเขามาในเครองใชไฟฟาตลอด
ทงนเนองจากสวตชดงกลาวตดไฟเพยงขวเดยวและเตาเสยบมเพยง2ขาทสามารถสลบขว
ไดจงตดไฟผดขวได
�กรณของชดสายพวงทมสายดนทงในเตาเสยบและเตารบอยแลวแตน�าไป
เสยบกบเตารบ2รชนดทไมมขวสายดนหรอมการหกขาสายดนเปนตน
� กรณของชดสายพวงเตารบ3รทไมมการตอสายดนภายในหรอตอสลบขว
ไมเปนไปตามมาตรฐาน
� ตวอยางของ กรณทเคยมอบตเหตจนมผเสยชวต คอ ซอบานทมการตดตง
เตารบ3รไวแลวแตไมไดมการเดนสายดนไวภายในหรอมการเดนสายดนไวสนๆเฉพาะบรเวณ
เตารบโดยไมมการตอลงดนอยางถกตองเปนตนซงท�าใหผใชไฟฟาเขาใจผดคดวาทเตารบนน
ไดมการเดนสายดนไวอยางถกตองแลวเมอมอบตเหตไฟฟารวทเครองใชจงท�าใหตองสญเสย
ชวตดงนนผซอบานจงตองมการตรวจสอบใหแนใจโดยชางไฟฟาผช�านาญงานแลวเทานน
3.4.6 เตารบตองมการตอและเดนสายดนไปลงดนเขากบหลกดนใหถกตองตาม
มาตรฐาน กฟน.ทแผงเมนสวตชดวยหากไมมการตอสายลงดนหรอมการตอใช
อยางไมถกตองอาจมอนตรายถงชวตได
3.4.7 วธตรวจสอบการตอขวของเตารบทถกตอง
� ตรวจสอบโดยดต�าแหนงของรเตารบรวมกบการใชไขควงไฟฟา
● ใหตงตนจากรของเตารบทเปนขวสายดนทมสญลกษณ แลวหมนวน
ไปทางขวาตามเขมนาฬกา ขวทพบขวแรกจะเปนขว N ซงตองไมมไฟ และขวถดมา
จะเปนขว (L) ทมไฟ ทงนใหตรวจสอบยนยนความถกตองอกครงหนง
โดยทดสอบดวยไขควงไฟฟา (หมายเหต ถาน�าไปใชดขวของเตาเสยบ
ขวN,Lจะสลบขวกนกบขางตน)
33
� ตรวจสอบโดยดจากสญลกษณบนผวเตารบ(ตามมาตรฐานใหมจะตองม)รวม
กบการใชไขควงไฟฟา
● ขวทมสญลกษณLตองเปนขวทมไฟตดสวนขวทไมควรมไฟตดคอNและG
แตทง2ขวหลงทไมควรมไฟนกตองไมตอสลบกน โดยใหสงเกตเพมเตมจากสของสายไฟวา
ขวสายดน(G)ทแสดงไวดวยสญลกษณ นนจะตอดวยสายสเขยวหรอสเขยวสลบเหลอง
เทานน หากไมสามารถตรวจสอบได อาจจ�าเปนตองใชเครองมอตรวจสอบทมการจดท�าไว
ส�าหรบตรวจสอบขวสายเปนการเฉพาะส�าหรบสของสายไฟตามมาตรฐานนนเปนไปตามตาราง
ตอไปน
�หากพบวาการตรวจสอบดวยต�าแหนง สญลกษณ กบสของสายไฟมความไม
สอดคลองกบการทดสอบดวยไขควงไฟฟาอยางใดอยางหนงแสดงวามการตอสายไฟในบาน
ไมถกตอง ใหหยดการใชไฟทนท และแจงชางผช�านาญงานหรอเจาหนาทการไฟฟาใหรบ
ด�าเนนการแกไขโดยดวน
3.4.8 เตารบทตดตงในชนลางของอาคารควรใหอยสงพนระดบน�าทอาจจะทวมถง
และตองตดตงเครองตดไฟรวในวงจรดวย
3.4.9 เมอเลกใชเครองใชไฟฟา อยาถอดปลก
โดยดงทสายไฟออกจากเตารบ จะท�าให
สายช�ารดและการตอสายภายในปลกหลด
เปนอนตรายไดใหใชมอจบทตวปลกและ
ระวงอยาใหนวแตะถกขาปลก (กรณทยง
มขาแบนใชอย)
สของสายไฟ
(มอก. 11 -2531)
สของสายไฟ
(มอก. 11 – 2549)
สายไฟสำาหรบ สของสายไฟ สของสายไฟ
(มอก.11-2531) (มอก.11-2549)
ขวทมไฟ(L) ด�า น�าตาล
ขวนวทรล(N) เทาออน ฟา(น�าเงน)
ขวสายดนGหรอ เขยวแถบเหลอง เขยวแถบเหลอง
34
3.4.10 หามเสยบหรอถอดปลกในขณะทมอหรอรางกายเปยกน�า
หรอยนบนพนทชนแฉะ
3.4.11 หลกเลยงการใชเตารบทเสยบปลกไดพรอมกน
หลายตวหากหลกเลยงไมไดตองระมดระวงไมให
มการใชไฟเกนขนาดพกดของเตารบ เพราะอาจท�าให
เกดไฟไหมไดทงนพกดของเตารบพวงโดยรวมแลวปกตตองไมเกน16แอมป
3.4.12 หมนตรวจสอบโดยใชหลงมอสมผสฝาครอบของสวตชไฟฟาเตาเสยบและ
เตารบอยเสมอถาอนหรอรอนแสดงวาอาจมการตอสายทไมแนนหรอใชไฟเกน
ขนาดหากปลอยทงไวอาจเกดไฟไหมได
3.4.13 เตารบทใชงานภายนอกอาคารตองเปนชนดททนทานตอแสงแดดและปองกน
น�าฝนสาดไดและตองตอผานวงจรของเครองตดไฟรวซงอาจเปนทแผงสวตช
ทเตารบทเตาเสยบหรอแบบสายพวงกไดดวย
3.4.14 กรณทเตาเสยบหรอเตารบทใชอยเดมไมสอดคลองกบเตาเสยบหรอเตารบใหม
มขอแนะน�าดงน
เตารบเดมไมเปนไปตามมาตรฐานใหม
3.4.14.1 เตารบทใชอย เดมเปนชนด 2 ร (ไมมสายดน) เพอความปลอดภย
ควรเปลยนไปใชเตารบตามมาตรฐานใหมพรอมตดตงระบบสายดน
ใหถกตองตามมาตรฐาน
3.4.14.2 เตารบทใชอยเดมเปนชนด 3 ร แตคณภาพอาจไมด หรอไมแนใจวา
มการตดตงระบบสายดนถกตองหรอไมควรตดตอชางผช�านาญงานหรอ
ชางจากการไฟฟานครหลวงมาตรวจสอบดงน
� ตรวจสอบการตดตงระบบสายดนวามการตอสายดนและใชหลกดน
อยางถกตองตามมาตรฐานหรอไม
35
เตำเสยบเยอรมน-ฝรงเศสเตำเสยบ-เตำรบเยอรมน
● จดหาเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*
� ตรวจสอบสภาพเตารบทใชเดมวาปลอดภย
เพยงพอหรอไม เชน หลวมเกนไปส�าหรบใช
กบเตาเสยบขากลมแบบใหมหรอไม หาก
ไมปลอดภยควรเปลยนไปใชเปนเตารบตาม
มาตรฐานใหมหรอจดซอเตาปรบ(adapter)
ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*
3.4.14.3 ถาเตารบทใชอยเดมเปนชนด 3 รชนดแบนและ
มการเดนสายดนทถกตองเมอจะใชเตาเสยบ
ขากลมตามมาตรฐานใหม ขอแนะน�าวธใด
วธหนงใน3วธคอ
� เปลยนเตารบเปน3รกลม(กลม-แบน)
ตามมาตรฐานใหมหรอ
� วธทงายคอเปลยนเตาเสยบเปนชนดขาแบน3ขา(ตองระวงไมใหนว
สมผสขาแบนขณะเสยบ-ถอดปลก)หรอ
� จดซอเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*
3.4.14.4หากเตารบเกาเปนหลมแบบเยอรมน
ชนด2รกลมและมสายดน
(ขวสายดนเปนเขยว2เขยวดานขาง)ตามรป
� หากเตาเสยบเปนชนด2ขากลม
ไมมสายดนกสามารถเสยบใชงานไดเลย
� หากเตาเสยบเปนชนด3ขากลมแบบใหม
การแกไขจะตองเปลยนเตาเสยบหรอเตารบใหเปนชนดเดยวกน
● วธทงายทสดกคอเปลยนเตาเสยบกลม3 ขาใหมใหเปนเตาเสยบเยอรมนทม
แถบขวสายดนดานขาง(มขายอยทวไป)ตามรปท�าใหสามารถเสยบใชกบเตารบเยอรมนได
ขวสายดน
สายดนฝรงเศส
สายดนเยอรมน
36
รสำาหรบขาสายดน
ขวสายดน
สายดนไมเปนขาท 3
เตาเสยบขาแบน
เตาเสยบเยอรมน
ขวสายดน
ขวสายดน
เตาเสยบ (ปลก) เดม ไมเปนไปตามมาตรฐานใหม
3.4.14.5 หากเตาเสยบเครองใชไฟฟาเกายงเปนขาแบน(2ขาหรอ3ขา)สามารถ
เสยบเขาเตารบใหม (ชนดกลม-แบน) ไดเลย (แตตองระมดระวงไมให
นวแตะขาปลกขณะเสยบหรอถอดปลก)
3.4.14.6 เตาเสยบเกาเปนแบบเยอรมน(2ขากลมเปลอยไมมฉนวนแตมสายดน
ในรองดานขางเตาเสยบตามรป)
เตาเสยบชนดน แมจะมสายดนและมใชอยเปนสวนใหญแตเมอน�ามาเสยบใชกบ
เตารบ3รใหมกจะมปญหาสายดนไมตอถงกนตามรป
การแกไข จะตองเปลยนทตวเตาเสยบหรอทเตารบอยางใดอยางหนงใหสามารถ
เสยบขวสายดนเขาหากนได
1. วธท�าไดงายคอเปลยนเตาเสยบเยอรมนเปนเตาเสยบขาแบน
ตามรปเพอใหสายดนเสยบกบเตารบใหมได (ทงนเตาเสยบ
เยอรมนสามารถตอสลบขวระหวางLกบNได)หรอ
2. เปลยนเตาเสยบเปนขากลม3ขาตามมาตรฐานใหม(ถาม)
หรอ
3. เปลยนทงเตาเสยบและเตารบ ในกรณทใชหลายเตาเสยบ
อาจหาซอเตารบเยอรมนชด (ถาม) พรอมเปลยนเตาเสยบ
ดวยดงรป
4. จดหาเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*
37
NL
1. เตาปรบเปนอปกรณทออกแบบเพออ�านวยความ
สะดวกใหกบการใชงานเครองใชไฟฟาในระหวาง
การเดนทางไปยงตางประเทศทมมาตรฐานเตาเสยบ-
เตารบแตกตางไปจากเครองใชทเราใชงานอยโดยท
เตาปรบจะเนนใหสามารถตอใชงานเครองใชไฟฟาได
เปนการชวคราว ซงอาจจะมขอจ�ากดดานความ
ปลอดภย เชนการสมผสขาปลกขณะเสยบใชปลก
ขาแบนหรอกรณเสยบแลวไมแนน เปนตนดงนน
การใชเตาปรบจงไมเหมาะกบการใชงานอยางถาวร
หรอ ไมเหมาะกบเครองใชไฟฟาทกนกระแสไฟสงๆ
หรอใหความรอนซงอาจเกดอนตรายไดการใชงาน
จงตองเพมความระมดระวงและดแลมากเปนพเศษ
2. เตาปรบบางประเภทอาจเสยบใชไฟได แตจะม
ปญหาสลบขวสายไฟ ระหวางสายเสนไฟ (L) กบ
สายนวทรล (N) เช น เตารบมาตรฐานองกฤษ
กบเตารบอเมรกน หรอ เตารบ มอก. 166 จะม
ต�าแหนงขวสลบกนดงรป สวนจะมอนตรายหรอไม
กขนอยกบมาตรฐานการออกแบบของผผลตเครอง
ใชไฟฟานนวายอมใหมการสลบขวสายL,Nไดมาก
นอยเพยงใด (ถาเปนขวสายดนจะสลบกบขวใดๆ
ไมไดเลย)
3.4.14.7 เตาเสยบเดมเปนขากลม2ขาชนดมฉนวนทโคนขา
แตขนาดของขานนคอนขางเลก(2.5A)ตามรป
เตาเสยบชนดนอาจมปญหาเสยบไมแนนกบเตารบ
แบบกลม-แบนทผลตไมไดมาตรฐานมขอแนะน�าดงน
● จดหาเตาปรบ(adapter)ทเหมาะสมมาใชงานชวคราว*
(เชนเปลยนเปนขาแบน)เพอใหสามารถใชงานได
*หมายเหต ขอควรระวงในการใชเตาปรบ(adapter)
38
3.4.15 ขอแนะน�าในการตอปลกทเครองใชไฟฟาใหมสายดนดวยตวเอง
การตอสายดนทเครองใชไฟฟาโดยขาดความร นอกจากจะไมไดประโยชนแลว
ยงกลบจะเปนอนตรายมากยงขน ดงนนขอใหปรกษาผเชยวชาญกอนด�าเนนการ หามตอ
สายดนเองโดยพลการ
ปจจยส�าคญทตองค�านงในการตอสายดนทเครองใชไฟฟาดวยตวเองมดงน
ก. หามตอสายดนทเครองลงดนโดยตรงตองตอเปนระบบสายดนลงดนทเมนสวตช
ใหถกตองตามมาตรฐานของการไฟฟาฯ
ข. ตองเปนเครองใชไฟฟาทไดออกแบบใหตอสายดนไดจากผผลตทนาเชอถอ
แลวเทานน โดยจะตองมเครองหมาย แสดงใหเหนทตวเครองในต�าแหนง
ทตองการใหตอหรอมการตอสายดนสเขยวออกมากบเครองแลวเทานน
ค. ตวถงโลหะของเครองทสายดนตออยตองไมแตะหรอตอกบสายนวทรลทเครอง
ใชไฟฟา และตองมระดบคาความเปนฉนวนระหวาง สายนวทรลรวมทง
สายเสนทมไฟกบ ตวเครองททดสอบแลววามคาความเปนฉนวนสงเพยงพอ
มฉะนนจะท�าไมได(เชนคาความตานทานฉนวนตองมคาไมต�ากวา0.5เมกกะ
โอหมเมอทดสอบดวยแรงดนไฟตรง500โวลตเปนตน)
ง. จดตอสายดนทเครองตองมพนผวหนาสมผสทดและแนนแขงแรงและสามารถ
ทนกระแสลดวงจรไดโดยไมหลดขาด
จ. ขนาดสายดนทใชตองเปนไปตามมาตรฐานหากไมมขอมลใหใชสายดนขนาด
เทากบขนาดสายไฟทเขาเครอง
ฉ. ส�าหรบเครองใชไฟฟาทตอสายดนมาจากผผลตแลวโดยยงไมไดตอเขาหวปลก
หากตรวจสอบแลวมนใจตามคณสมบตขางตน กสามารถตอเขาหวปลกไดเอง
แตตองตอสายเขาขวใหถกตองตามมาตรฐานของปลกและสของสายไฟนนๆ
3.5 ชดสายพวง (extension cord sets)
ชดสายพวงหรอตลบสายไฟทมการใชงานกนมาก
กคอ ชดทประกอบดวยสายไฟออนพรอมเตาเสยบดานหนง
ประกอบเขากบเตารบหยบยกไดแบบเดยวหรอแบบหลาย
เตารบ
39
ขอแนะน�าในการใชชดสายพวง
� เตาเสยบและเตารบทใชกบชดสายพวงจะตองเปน
ไปตามมาตรฐาน มอก.166-2549 (หรอฉบบแกไข
ปลาสด)
� เพอความปลอดภย ควรเลอกใชเตารบชนดทมตว
ปดชอง (shutter) ปองกนวสดอนแหยเข าไปใน
รของเตารบดวย หากไมมกควรหาซอหมดพลาสตกมาอดชองเตารบทไมไดม
การใชงานดวย
� สายไฟส�าหรบชดสายพวงตองเปนชนด 3 สาย
เพอใหสอดคลองกบเตารบชนด 3 ร ทมสายดน
และเตาเสยบทใชกตองมขวสายดนชนดขา3ขา
ดวย(หามหกขวสายดนทง)ดงนนหากมเพยง2สาย
หรอใชเตาเสยบไมมสายดน นอกจากจะไมเกด
ประโยชนใดๆ ดานความปลอดภยเนองจากไมม
การตอลงดนแลว ยงอาจเกดอนตรายจากไฟฟาดด
จากการเขาใจผดเมอมการตดสวตชผดขว (ไฟสวตชดบแตมไฟมา) เนองจาก
เตาเสยบมเพยง2ขาจงสามารถเสยบสลบขวได
� ขวของเตาเสยบและเตารบตองตออยางถกตองมฉะนนอาจถกไฟฟาดดเปนอนตราย
ได ใหตรวจสอบการตอขวทถกตองไดตามวธการตรวจสอบการตอขวของเตารบ
ขางตน
� ขนตอนการใชชดสายพวงทถกตองคอเสยบเครองใชไฟฟาเขากบชดสายพวงกอน
โดยทตองดใหแนวาไมไดเปดสวตชเครองใชไฟฟานนอยแลวจงเสยบจายไฟเขากบ
ชดสายพวง
� ชดสายพวงทมเตารบหลายตวนน จะตองระวงมให
กระแสไฟฟาทเกดจากการใชงานรวมกนเกนกวาขนาด
พกดกระแสของชดสายพวงและไมเกนขนาดพกด
กระแสของเตารบตดผนงทน�าเตาเสยบของชดสายพวง
นนไปเสยบอย ด วย (พกดกระแสเต ารบปกตจะ
ไมเกน16Aหรอคดเทยบเทาการใชไฟรวมกนประมาณ
2600W)
40
� ชดสายพวงนนออกแบบมาใหใชส�าหรบงานชวคราวเทานนไมไดออกแบบมาใหใช
งานแบบตดตงถาวรดงนนหามน�าไปตดตงหรอเดนสายพาดไปกบผนงหอง เพดาน
ใตพนใตพรมหรอบรเวณทางเดนเทาสายไฟจะช�ารดเกดไฟไหมได
� หามพาดสายไฟผานประตเพดานหนาตางรผนงบานพบประตของตหรอกลองหรอ
กระท�าการใดๆทจะท�าใหสายไฟไดรบแรงบบแรงกดทบเชนการใชหมดยง(staple)
หรอตะปเพราะสายไฟจะช�ารดเกดไฟรวหรอลดวงจรท�าใหเกดไฟไหมไดงายหากม
ความจ�าเปนจรงๆใหใชไดชวคราวแตตองมผควบคมดแลและตองเสรมเพอปองกน
สายไฟมใหช�ารดเสยหายในต�าแหนงของสายทจะถกทบและใหถอดออกทนทเมอเลก
ใชงาน
� สายไฟส�าหรบชดสายพวงควรตองมฉนวน2 ชน และหามใชงานหากพบวาฉนวน
เปลอกนอกมรองรอยแตกหรอถลอก ไมควรใชสายไฟทมการซอมหรอพนดวยเทป
เนองจากไมปลอดภย
� หามใชชดสายพวงในสถานทอนตราย สถานทไวไฟ หรอทๆ มฝ นผงทอาจเกด
ระเบดได
� เนองจากขณะใชงานสายพวงจะเกดความรอนสะสมในสายไฟขนาดพกดกระแส
ไฟฟาของชดสายพวงจงก�าหนดตามสภาพการใชงานทสายไฟถกคลออกในแนวตรง
และในทๆ มอากาศเปด ดงนนหากมการใชงานในขณะทสายขดเปนมวนหรอ
ขมวดเปนปมหรออยในทๆ ไมสามารถถายเทอากาศไดด จะเปนการจ�ากดหรอ
ลดขนาดพกดกระแสไฟฟาของสายไฟลง ซงอาจท�าใหเกดความรอนสงเกน สายไฟ
เสยหายและเกดไฟไหมได
41
� หามน�าชดสายพวงหลายชดมาตออนกรมไปใชงานไกลๆ เนองจากจะท�าใหเกด
ความรอนเกนในชดสายพวง รวมทงมแรงดนไฟตกปลายทางดวย ทงนเนองจาก
ขนาดของสายไฟของชดสายพวงมกจะถกก�าหนดดวยความยาวของสายไฟดวยเชน
ชดสายพวงทมความยาวมากตองใชสายไฟทมขนาดใหญขนเปนตนในกรณทตอง
เดนสายไกลใหซอใชชดสายพวงชนดสายยาวทมตวน�าโตจะเหมาะสมกวา
� ขนาดสายไฟทแนะน�าใหใชกบชดสายพวงขนาดพกด10,16A.นนควรใชสายไฟ
ขนาดพนทหนาตดตงแต0.75,1.0ตร.มมขนไปส�าหรบความยาวสายไฟ3-5เมตร
และใชขนาด1.0และ1.5ตร.มมส�าหรบความยาวสายประมาณ20เมตรเปนตน
� ถาสงเกตวา เมอใชงานแลวเกดความรอนแสดงวามความไมปลอดภยเกดขนแลว
ใหหยดใชงานทนท
� การเกบรกษาชดสายพวงใหเกบในทรมอยาทงไวภายนอกหรอปลอยใหถกกบ
แสงแดดซงจะท�าใหวสดเสอมสภาพ
� เมอไมไดใชงานใหปดสวตชและตองถอดปลก(เตาเสยบ)ของชดสายพวง
ออกทกครง
� เมอใชงานภายนอกอาคารหรอทชนแฉะตองมการปองกนวงจรดวยเครองตดไฟรว
ทกครง
� หามน�าชดสายพวงไปใชกบเครองใชไฟฟาทใหความรอนเพราะมกจะกนไฟเตมพกด
ขนาดของสายและเกดความรอนสงไดงาย เชน เตาไฟฟาชนดตางๆ เตาไมโครเวฟ
เปนตนหากจ�าเปนตองใชตองตรวจสอบขนาดกนไฟวาไมเกนพกดของชดสายพวง
และใหใชชวคราวเทานน และเลอกใชชนดทสายสนทสดดวย (ถาสายยาวจะเพม
ความรอนของสาย)
� ชดสายพวงทมสญลกษณมอก. เลขท 11-25xxนน อาจเขาใจผดวาสนคานนได
มาตรฐานซงทจรงแลวมาตรฐานมอก.11เปนมาตรฐานของสายไฟฟาเทานนมใช
มาตรฐานของเตาเสยบ-เตารบแตอยางใด
� สรปหลกการส�าคญ3ประการในการเลอกซอใชชดสายพวงใหถกกบการใชงานกคอ
● ตองรวาจะใชกบงานในรมหรองานนอกอาคาร
● ตองรวาเครองทจะใชไฟนนกนไฟเทาใด
● จดทจะใชไฟนนหางไกลแคไหนจากจดตอไฟทใกลทสด
● เตาเสยบและเตารบในชดสายพวงนนตองผลตตามมาตรฐานมอก.166-2549
(หรอฉบบแกไขปลาสด)
42
4.สำยดนและเครองตดไฟรว
ไฟเขา
ไฟออก
เครองตดไฟรว
RCBO = Residual Current Circuit Breaker with Overcurrent Protection
RCCB=ResidualCurrentCircuitBreaker(withoutOvercurrentProtection)
เครองใชไฟฟา
4.1เครองตดไฟรว
4.1.1. เครองตดไฟรวคออะไร
เครองตดไฟรว หรอทร จกกนวา “เครองกนไฟดด” คอ
เครองตดไฟฟาอตโนมตทท�าหนาทปองกนอนตราย โดยตดไฟ
ทไหลผานตวมนในกรณทพบวามกระแสไฟฟาบางสวนรวหายไปคอ
ไมไหลยอนกลบไปตามสายไฟของการไฟฟาแตกลบมไฟรวไหลไปทอน
เชน รวไหลลงไปในดน โดยผานรางกายมนษยเมอมการสมผสไฟหรอ รวผานฉนวนทช�ารด
ของอปกรณไฟฟาเปนตนเครองตดไฟรวอาจมชอเรยกอยางอนอกเชนเครองตดกระแสไฟฟา
รวลงดน(ELCB,GFCI)เครองตดกระแส(เศษ)เหลอ(RCD,RCCB,RCBO)เปนตน
4.1.2. ประโยชนของเครองตดไฟรว
� ปองกนอนตรายจากไฟดด(ตดไฟรวทไหลผานรางกาย)
� ปองกนอคคภย (ตดไฟรวทไหลลงดนทอปกรณไฟฟาหรอสายไฟฟา ในกรณท
เครองปองกนกระแสเกน เชนฟวสหรอเบรกเกอรไมท�างานหรอท�างานชาเนองจากปรมาณ
กระแสไฟรวมคาต�าหากปลอยทงไวอาจท�าใหเกดอคคภยได)
4.1.3. ประเภทเครองตดไฟรว
เครองตดไฟรวจะมอยหลายประเภทในทนขอแบงออกเปน2ประเภทคอ
43
� เครองตดไฟรวทตดกระแสลดวงจรได(RCBO)สามารถใชตดไดทงไฟรวและ กระแสลดวงจร � เครองตดไฟรวทไมสามารถตดกระแสลดวงจร (RCCB) จงตองใชรวมกบ ฟวสหรอเบรกเกอรดวยทกครง
4.1.4. คณสมบตและการใชงานของเครองตดไฟรว เครองตดไฟรวทใชปองกนไฟดดตองมคณสมบตและการใชงานดงน � เครองตดไฟรวทใชปองกนไฟดดตองมพกด
ขนาดกระแสไฟฟารวไมเกน30mAและตองตดไฟไดภายในระยะเวลา0.04วนาทเมอมไฟรวขนาด5เทาของพกด(=150mA)และตองเปนไปตามมาตรฐานมอก.909
� เครองตดไฟรวควรตดตงควบคไปกบการตดตงระบบสายดน (ดรายละเอยดเรองสายดน) และควรตดตงใชงานในวงจรไฟฟาเฉพาะจด เชน วงจรเตารบในหองครว,หองน�า (เครองท�าน�าอน),หองเดกๆหรอวงจรเตารบ/สายไฟทตอไปใชงานภายนอกอาคารทงชวคราวและถาวร เชน ไฟทใชในสวนสนามหญาหนาประตบานกรงหนาบานปมสบน�าบอเลยงปลาการกอสรางซอมแซมเปนตน
� ไมควรตดตงเครองตดไฟรวธรรมดา(ขนาด30mA)เพยงตวเดยวปองกนรวมทกวงจรทเมนสวตชเพราะอาจจะมปญหาเครองตดท�างานบอยแลวในทสดกไมอาจใชเครองตดไฟรวตวนนได ปญหาดงกลาวจะมากหรอนอยขนอยกบสภาพการ เดนสายและการตดตงใชงานของเครองใชไฟฟา หรอมอปกรณทตามปกตม กระแสไฟรวลงดนมาก เชน อปกรณปองกนฟาผา, เครองปรบอากาศ, อปกรณ ทมโอกาสเปยกชน เปนตน กรณเชนน จะตองแยกปองกนดวยเครองตดไฟรว ในแตละวงจรหรอปองกนเฉพาะวงจรทจ�าเปน ในทางปฏบตอาจตองตรวจสอบปรมาณกระแสไฟรวในแตละวงจรดวยเครองตรวจวดกระแสไฟรว ถาวงจรใด มไฟรวมากเปนปกตตองใชเครองใชไฟฟาทมพกดไฟรวสงขนเชนขนาด100,300หรอ500mAปองกนเฉพาะในวงจรนนๆ
� การตดตงเครองตดไฟรวส�าหรบใชปองกนรวมทกวงจรทเมนสวตช(ขนาด100mA,300mAหรอ500mA)รวมกบการตดตงระบบสายดนจะชวยเปนมาตรการเสรมส�าหรบปองกนอคคภยจากการใชไฟฟาไดอกชนหนงโดยทขนาด30mAนนกยงคงใชปองกนในแตละวงจรยอยและหากมปญหาการท�างานพรอมกนใหเลอกชนดทมการหนวงเวลา(TypeS)ส�าหรบเครองตดไฟรวทเมนสวตช
44
� เมอตดตงรวมกบระบบสายดนต�าแหนงทมการตอลงดนตองอยดานไฟเขาของ
เครองตดไฟรวเสมอ
4.1.5. เราจะรไดอยางไรวาเครองตดไฟรวทมอยปลอดภย:
เราสามารถตรวจสอบวาเครองตดไฟรวทมอยจะท�างานไดอยางปลอดภยไดหรอไมดงน
� ควรมการตดตงพรอมกบตดตงระบบสายดน(ดรายละเอยดเรองสายดน)
� ควรมการตดตงเขาสายอยางถกตองการตอสายทไมถกตอง เครองจะไมท�างาน
สายไฟทเขาและออกตองไมรวมสายดนต�าแหนงของการตอลงดนตองอยกอน
ดานไฟเขาของเครองตดไฟรว
� การกดปมทดสอบเปนประจ�าเปนเพยงการทดสอบวากลไกการตดวงจรยงสามารถ
ท�างานไดเทานน(ไมสามารถบอกไดวาตดตงถกตองหรอไมสามารถตดไดไวหรอไม)
� การตรวจสอบการท�างานตองตรวจดวยเครองตรวจสอบการท�างานของเครองตด
ไฟรว(RCDtester)วาสามารถตดไฟรวไดภายในระยะเวลาทก�าหนดหรอไม
4.1.6 ขอแนะน�าในการตรวจสอบเมอเครองตดไฟรวท�างาน
ทกครงทเครองตดไฟรวท�างานตดไฟแสดงวาไดมไฟรวในสวนใดสวนหนงของวงจรไฟฟา
เกดขนแลว จงมความจ�าเปนตองตรวจสอบสาเหตเพอการแกไขตอไป ซงขอแนะน�าวธ
ตรวจสอบดงน
� ตรวจสอบวาเครองตดไฟรวทท�างานนนจายไฟบรเวณใดบาง
� ตรวจสอบและสอบถามผเกยวของวาขณะเกดเหตมการใชเครองใชไฟฟาอะไรบาง
� แจงใหทกคนทเกยวของทราบเพอปดและงดจายไฟเครองใชไฟฟาทเกยวของ
ทงหมด
� สบจายไฟเครองตดไฟรวแลวจ�าลองการใชไฟ โดยการทดลองจายไฟเครอง
ใชไฟฟาทมการใชไฟทละเครอง โดยสงเกตวาเมอมการตดไฟเกดขน แสดงวาม
ไฟรวกบเครองใชเครองสดทายทมการจายไฟนน
� ในทางปฏบตหากจ�าเปนอาจตองใชเครองตรวจสอบกระแสไฟฟารว (leakage
currenttester)ลกษณะเปนเครองวดกระแสแบบคลองสายไฟทสามารถวดไฟรว
ไดละเอยดเปนมลลแอมปหรอไมโครแอมป
� ขอสงเกตอนๆเพมเตม
● ตรวจสอบวามฝนตกหรอน�าทวมทท�าใหเครองใชไฟฟาหรอสายไฟฟาเกาๆ
เปยกน�าชนหรอไมซงมกจะท�าใหเกดไฟรวได
45
● เครองตดไฟรวมกจะไวกบสญญาณคลนฟาผา โดยไมตองมไฟรวกบ เครองใชไฟฟากได จงตองตรวจสอบวาขณะเกดเหตมเหตการณ ฟาแลบ ฟารองฟาผาหรอไม
● ผนงทชนเนองจากฝนตกกอาจท�าใหสายไฟเกาๆทพาดกบผนงมไฟรวไดเชนกน
4.2สำยดน
4.2.1 สายดนคออะไร สายดน คอ สายไฟทออกแบบไวเพอใหเกดความปลอดภยกบผใชเครองใชไฟฟา สายไฟเสนดงกลาวปลายดานหนงจะตองมการตอลงดนปลายอกดานหนงจะตอเขากบสวนทเปนโลหะของวตถหรอเครองใชไฟฟาทตองการใหมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบพนดน หมายเหตสายดนโดยทวไปจะมสองชนดคอ1.สายดนเพอใหท�างานได(functionalearthingconductor) เปนสายดนชนดทไมเกยวของกบเรองความปลอดภยมไวเพยงเพอใหเครองใชไฟฟาท�างานไดและ2.สายดนปองกน(protectiveearthingconductor)ทมไวเพอใหเกดความปลอดภยในการใชไฟฟาสายดนทกลาวถงทงหมดในเอกสารนจะหมายถงเฉพาะสายดนปองกนโดยจะเรยกสนๆวาสายดน
4.2.2 ประโยชนของสายดน 4.2.2.1 ปองกนไฟฟาดดเมอมกระแสไฟฟารวจากเครองใชไฟฟา การท�างานของสายดนอาจเปนไปไดใน3ระดบคอ ● กรณกระแสไฟรวมปรมาณมาก(ไฟรวไมผานความตานทาน)เชนสายเสนทมไฟ
ไปแตะกบตวถงโลหะของเครองใชไฟฟาทมการตอลงดนผานทางเตาเสยบ-เตารบเปนตนหนาทของสายดนในกรณนคอท�าใหเกดการลดวงจร(กระแสฯมคาสงมาก)และเปนเสนทางใหกระแสลดวงจรไหลกลบจากตวถงของเครองใชไฟฟาไปยงสายนวทรลของการไฟฟาผานทางสายดนไดโดยสะดวก (สายดนตอกบสายนวทรลทเมนสวตช) ขณะเดยวกนสายดนกจะชวยรกษาแรงดนของตวถงไมใหสงจากดนมากและหนาทๆส�าคญกคอการทท�าใหเครองปองกนกระแสเกนทเมนสวตชหรอในวงจรยอยท�าหนาทตดกระแสลดวงจรไดอยางรวดเรว
ถาไมมสายดนผใชเครองใชไฟฟาจะไดรบอนตรายจากไฟฟาดดทนทเมอสมผสเครองใชไฟฟา
ถามเครองตดไฟรว แตไมมสายดนเครองตดไฟรวจะท�างานไดกตอเมอ มผไปสมผสไฟทรว ท�าใหไฟรวไหลผานรางกายลงดนเสยกอน (ทานตองถก
ไฟดดกอนเครองจงจะตด)เนองจากไฟรวไหลลงสายดนไมได(ไมมสายดน)
46
ถามสายดนและมเครองตดไฟรวรวมอยดวย เครองตดไฟรวกจะชวยท�างานตดไฟทนททมการรวเกดขน (เพราะมไฟรวไหลลงสายดน) โดยไมจ�าเปนตองรอใหมผไปสมผสไฟใหถกดดเสยกอน ดงนนการมเครองตดไฟรวรวมอยดวยสามารถปองกนอนตรายไดอกชนหนง(ตดไดไวกวาเครองตดกระแสลดวงจร)
● กรณกระแสไฟรวมปรมาณปานกลาง (ไฟรวผานความตานทาน) ไฟรว จากฉนวนเสอมช�ารด หรอจากความชน หรอรวผานวสดหรอสตวทไปแตะ สายเสนไฟ แลวมาแตะทตวถง เปนตน กรณนจะมคากระแสไฟรวปานกลาง ไมมากถงกบเกดกระแสลดวงจร กระแสไฟรวจงไมสงเพยงพอทจะท�าให เครองปองกนกระแสเกนตดไดอยางรวดเรวดงนนการมสายดนอยางเดยว จงไมสามารถปองกนไฟดดในกรณนไดดวยตวเองซงในกรณนการมเครองตดไฟรวอยางเดยวโดยไมมสายดนกจะไมท�างานเชนเดยวกน(จนกวาจะมผถกไฟดดเสยกอน)แตถามการตดตงเครองตดไฟรวรวมกบสายดนทงสองสวนจะชวยเสรม การท�างานไดเปนอยางด โดยไฟจะรวลงสายดนแทนทจะรวผานคน ทไปจบ ซงจะชวยใหเครองตดไฟรวท�างานปลอดภยมากยงขน (การท�างานเชนเดยวกบกรณไฟรวมากขางตน)
● กรณกระแสไฟรวปรมาณนอยชนดทไมเปนอนตราย(ไฟรวโดยการเหนยวน�า ประมาณ0-5mA)เปนไฟรวจากการใชงานปกตทเกดจากการเหนยวน�าทางไฟฟา ภายในเครองใชไฟฟา ไมไดเกดจากฉนวนเสอมสภาพหรอช�ารดแตกท�าใหผใช เกดความร�าคาญ ทสมผสแลวจะร สกวามไฟดดเลกนอย ซงมกจะเปนกบ เครองใชไฟฟาประเภทท 1 ทออกแบบมาใหตองตอสายดนแตผใชไฟฟาไมตอ สายดนดงนนการมเพยงสายดนจะสามารถปองกนไฟดดในกรณนไดอยางสมบรณ เครองตดไฟรวเพยงอยางเดยวไมสามารถแกปญหานได
4.2.2.2 เพอใหมแรงดนอางองเปนศนยเทากบพนดน การตอลงดนของระบบไฟฟาและของเครองใชไฟฟาของผใชไฟฟาจะปองกนไมใหเครองใชไฟฟาไดรบความเสยหายหากเกดแรงดนผดปกตขนในระบบไฟฟา(กรณเชนเดยวกบการปองกนฟาผา) 4.2.2.3 เพอลดอนตรายอนเนองจากแรงดนสมผสทเกดจากการสมผสไฟรวทเครองใชไฟฟา 4.2.2.4 เพอการท�างานทสมบรณของเครองใชไฟฟาบางประเภทเชนคอมพวเตอรเครองเสยงอปกรณอเลกทรอนกสอปกรณสอสารทอาจท�างานไดไมสมบรณหรอช�ารดไดงายหากไมม
สายดนเปนตน
47
4.2.3 เครองใชไฟฟาประเภทใดบางทตองมสายดน
� เครองใชไฟฟาประเภททตองมสายดน:
เครองใชไฟฟารวมทงอปกรณตดตงทางไฟฟาทมโครงหรอเปลอกหมเปนโลหะซงบคคล
มโอกาสสมผสได และมโอกาสเกดไฟฟารว ตองมสายดน เชนตเยน, เตารด, เครองซกผา,
หมอหงขาว,เครองปรบอากาศ,เตาไมโครเวฟ,กระทะไฟฟา,กระตกน�ารอนไฟฟา,
เครองท�าน�ารอนหรอน�าอน,เครองปงขนมปงเปนตนเราเรยก
เครองใชไฟฟาเหลานวาเปนเครองใชไฟฟาประเภท1
เตาเสยบทใชกบเครองใชประเภท1ตามมาตรฐาน
มอก.-166ใหมจะเปนแบบ3ขากลม(ดในเรองเตาเสยบ-เตารบ)
� เครองใชไฟฟาประเภททไมตองมสายดน
ก. เครองใชไฟฟาประเภท2ซงมสญลกษณ
หรอมเครองหมาย (เพอความมนใจอาจใชไขควง
ลองไฟทดสอบโลหะทสมผสไดบนเครองใชไฟฟาถาม
สญลกษณประเภท2แลวแตยงมไฟรวอยกแสดงวา
เครองใชนนผลตไมไดมาตรฐานและจ�าเปนตอง
มสายดน)ตวอยางของเครองใชไฟฟาประเภท2เชนวทย,โทรทศน,พดลมเปนตน
เตาเสยบทใชกบเครองใชไฟฟาประเภท2ตามมาตรฐานมอก.-166ใหมจะเปน
2ขากลมมฉนวนหม(ดในเรองเตาเสยบ-เตารบ)
ข. เครองใชไฟฟาประเภท3ไดแกเครองใชไฟฟาทใชกบแรงดนไฟฟาไมเกน50โวลต
โดยตอจากหมอแปลงชนดพเศษทไดออกแบบไวเพอความปลอดภย เชน เครอง
โกนหนวด,โทรศพทเปนตนสญลกษณทใชไดแก
4.2.4 สญลกษณและสของสายดน
เครองใชไฟฟาทมเครองหมาย แสดงวาตองมสายดนโดยมกจะแสดงไวในต�าแหนง
หรอจดทจะตองตอสายดน และสของสายไฟฟาเสนทแสดงวาเปนสายดน คอ สเขยวหรอ
สเขยวสลบเหลอง
สายไฟสำาหรบ สของสายไฟ (มอก.11-2531) สของสายไฟ (มอก.11-2549)
ขวทมไฟ(L) ด�า น�าตาล
ขวนวทรล(N) เทาออน ฟา(น�าเงน)
ขวสายดนGหรอ เขยวแถบเหลอง เขยวแถบเหลอง
48
2.4 เมตร 1.5 เมตร 1.5 เมตร
4.2.5 วธตดตงระบบสายดนทถกตอง
1. จดตอลงดนของระบบไฟฟา (จดตอลงดนของเสนศนยหรอนวทรล) ตองอยดาน
ไฟเขาของเครองตดวงจรตวแรกของตเมนสวตช
2. ภายในอาคารหลงเดยวกนไมควรมจดตอลงดนมากกวา1จด
3. สายดนและสายเสนศนยตองตอรวมกนทจดตอลงดนภายในตเมนสวตช
(ดขอยกเวนส�าหรบหองชดอาคารชด)และหามตอรวมกนในทอนๆอกอาทเชน
ในแผงสวตชยอยขวสายศนยตองมฉนวนกนแยกจากตวกลองสวนขวตอสายดนกบ
ตวตจะตอถงกนและตอลงสายดนซงขวสายศนยและขวสายดนจะไมมการตอถงกน
4. ตเมนสวตชส�าหรบหองชดของอาคารชดและตแผงสวตชประจ�าชนของอาคารชด
ใหถอวาเปนแผงสวตชยอยหามตอสายเสนศนยและสายดนรวมกน
5. ไมควรตอโครงโลหะของเครองใชไฟฟาลงดนโดยตรงแตถาไดด�าเนนการไปแลว
ใหแกไขโดยมการตอลงดนทเมนสวตชอยางถกตองแลวเดนสายดนจากเมนสวตช
มาตอรวมกบสายดนทใชอยเดม
6. ไมควรใชเซอรกตเบรกเกอรชนด120/240Vกบระบบไฟ220V เพราะพกด IC
จะลดลงประมาณครงหนง
7. การตดตงเครองตดไฟรว จะเสรมการปองกนไฟฟาดดใหสมบรณแบบยงขน เชน
กรณทมกจะมน�าทวมขงหรอกรณสายดนขาด เปนตนและจดตอลงดนตองอย
ดานไฟเขาของเครองตดไฟรวเสมอ
8. ถาตเมนสวตชไมมขวตอสายดนและขวตอสายเสนศนยแยกออกจากกนเครองตด
ไฟรวจะตอใชไดเฉพาะวงจรยอยเทานนจะไมสามารถใชตวเดยวปองกนทงบานได
9. วงจรสายดนทถกตองในสภาวะปกตจะตองไมมกระแสไฟฟาจากการใชไฟปกต
ไหลอย
10. ถาเดนสายไฟในทอโลหะจะตองเดนสายดนในทอโลหะนนดวย(หามเดนสายดน
นอกทอโลหะ)
49
11. ดวงโคมไฟฟาและอปกรณตดตงทเปนโลหะควรตอลงดนมฉะนนตองอยเกนระยะ
ทบคคลทวไปสมผสไมถง(สง2.40เมตรหรอหาง1.50เมตรในแนวราบ)
12. ขนาดและชนดของอปกรณระบบสายดนตองเปนไปตามมาตรฐานกฎการเดนสาย
และตดตงอปกรณไฟฟาของการไฟฟานครหลวง
หมายเหต 1. ข�วตอสายศนยตองมฉนวน ค�นกบกลองโลหะ2. ขนาดของข�วตอสายดน (G) ตองทนกระแสสายศนย และไฟฟาลดวงจร
สายตอหลกดนมขนาดข�นอยกบขนาดสายเมน และไมเลกกวา
10 ตร.มม.
ข�วตอสายดน
เคร�องปลดวงจร
เคร�องตดไฟร�ว
ข�วตอสายศนย
ฟ�วส
เซอรกตเบรกเกอร
วงจรแสงสวาง สว�ตช
หลอดแสงสวาง
วงจรเตารบ
เตารบชนดทใชกบสายดน
ปล�กหร�อเตาเสยบชนด3 ตา ตองตอกบโครงโลหะของอปกรณไฟฟาทมเคร�องหมาย เขากบสายดน
เตาเสยบชนดใชกบระบบสายดน
0.30 เมตร
2.40 เมตร
สายศนย
สายเสนไฟ
หลกดน เช�อตอกนดวยว�ธหลอมละลาย (EXOTHERMIC WELDING)
หร�อว�ธอนทผชำนาญรบรอง หลกดนทำดวยแทงทองแดง หร�อ
แทงเหลกอาบโลหะชนดกนผกรอน มขนาดเสนผาศนยกลาง
ไมนอยกวา 16 มม. (5/8 น�ว) ยาวไมนอยกวา 2.40 เมตร
และปลายขางบนปกลกลงดนอกประมาณ 0.30 เมตร
ความตานทานทจดหลกดนตองไมเกน 5 โอหม
ถามโครงเปนโลหะและบคคลสามารถสมผสไดตองมสายดนดวย
50
4.2.6 ตวอยางผงแสดงการตอลงดนและการตอสายดนของอปกรณไฟฟา
4.2.7 ท�าไมจงตองมการตอสายดนเขากบสายเสนศนย(นวทรล)ทตเมนสวตช
เพอใหระบบสายดนท�างานไดอยางสมบรณ ท�าใหกระแสลดวงจรทไหลลงสายดน
สามารถไหลยอนกลบไปหมอแปลงของการไฟฟาฯทางสายเสนศนยไดอกทางหนง อกทงเปน
เสนทางทไหลไดสะดวกกวาการไหลลงดนเสนทางเดยวท�าใหกระแสลดวงจรมคาสงและเครอง
ตดกระแสลดวงจร(เบรกเกอรหรอฟวส)สามารถตดไฟออกไดอยางรวดเรว
4.2.8 หากตอสายดนลงดนโดยตรงทเครองใชหรอไมตอสายดนเขากบสายเสนศนยท เมนสวตชจะมผลเสยอยางไรและควรท�าอยางไร
ผลเสยคอกระแสไฟรวจะไหลยอนกลบลงทางหลกดนเสนทางเดยวหากกระแสไฟรว
มปรมาณเลกนอย เชน จากการเหนยวน�า กจะไมมปญหาแตในกรณทมไฟรวคาปานกลาง
ถงคามากในลกษณะของการลดวงจรผานหรอไมผานความตานทานนน กระแสไฟรวจะไหล
ลงดนไดไมสะดวก ท�าใหเครองตดกระแสลดวงจรจะท�างานชาหรอไมท�างานท�าใหมกระแส
เกนในวงจรไหลอยเปนเวลานานซงจะมผลเสยดงน
1 = protectiveconductor(P.E.)หรอ equipmentgroundingconductor(EGC) (สายดนอปกรณไฟฟา)2 = mainequipotentialbonding conductor(สายตอฝากหลกหรอ สายตอประสานหลก)3 = earthingconductor,groundingelectrode conductor(สายตอหลกดน)4 = supplementaryequipotentialbondingconductors, bondingjumper(สายตอฝากหรอสายตอประสาน)B = mainearthingterminal,mainearthingbar,groundbus(ขวตอลงดนหลก) **ตองมการตอขวตอลงดนหลก(B)เขากบขวนวทรลทเมนสวตชเสมอ (ยกเวนในหองชด ของอาคารชด)M = exposed-conductive-part(โลหะเปลอกนอกของเครองใชไฟฟา)C = extraneous-conductive-part(ตวน�าหรอโลหะสวนทไมเกยวกบการใชไฟฟา)P = mainmetallicwaterpipe(ทอน�าโลหะ)T = earthelectrode(หลกดน)
51
� สายไฟและจดตอตางๆจะเกดความรอนและเกดอคคภยไดงาย � กระแสและความรอนท�าใหดนรอบหลกดนเปลยนสภาพและแขงตวความตานทานทหลกดนจะเพมสงขนมากแรงดนสมผส(touchvoltage)ทสายดนขณะมไฟรวจงสงขนตามและเกดอนตรายได � หนาสมผสจดตอตางๆรวมทงความตานทานทหลกดนจะเสอมสภาพโดยถาวรขอแนะน�าในการแกไข ก. แกไขโดยตดตงหลกดนทไดมาตรฐานเพมทตเมนสวตชและตอเขากบสายศนย
ทตเมนสวตชใหถกตอง ข. ตดตงเครองตดไฟรวเพอเสรมการท�างาน
4.2.9 ท�าไมจงหามตอสายดนเขากบสายเสนศนยทตแผงสวตชยอย การตอสายดนเขากบสายเสนศนยทตแผงสวตชยอยจะท�าใหสายดนและสายเสนศนยทกเสนในบานตอถงกนหมดและเมอมการใชไฟฟาทจายไฟจากแผงยอยจะมกระแสไฟไหลกลบในเสนศนยและในสายดนทตอรวมกนอยมผลท�าใหสายดนทกเสนรวมทงตวถงโลหะของเครองใชไฟฟาในบานทเสยบใชอยมแรงดนไฟฟาเนองจากมกระแสไฟฟาไหลผานแรงดนไฟฟาดงกลาวจะสงกวาดนและมขนาดขนอยกบกระแสไฟขนาดสายดนและความตานทานการตอลงดนจงถอวาเปนการตอสายดนทไมปลอดภย กรณนจะตางจากกรณการตอรวมกนทตเมนสวตชทเปนจดทมการตอลงดนท�าใหสายดนในบานมแรงดนเทากบดนซงในการใชไฟฟาปกตจะไมมกระแสไฟฟาไหลในสายดน
4.2.10เครองตดไฟรวกบสายดนอยางไหนจะดกวากน � สายดน เปนความจ�าเปนอนดบแรกทผใชไฟฟาจะตองมส�าหรบปองกนไฟฟาดด เพอใหกระแสไฟฟารวไหลลงระบบสายดนไดโดยสะดวกโดยไมผานรางกาย (ไฟไมดด)และท�าใหเครองตดไฟอตโนมตตดไฟออกไดทนท � เครองตดไฟรวเมอใชกบระบบไฟทมสายดนจะเปนมาตรการเสรมความปลอดภยอกชนหนงเพอใหมการตดไฟรวกอนทจะเปนอนตรายกบระบบไฟฟา(ไฟไหม)หรอกบมนษย(ไฟดด) � เครองตดไฟรวในระบบไฟทไมมสายดน เครองตดไฟรว จะท�างานกตอเมอมไฟรวไหลผานรางกายแลว (ตองถกไฟดดกอน)ดงนน ความปลอดภยจงขนอย กบความไวในการตดกระแสไฟฟา และสภาพ ความแขงแรงของผถกไฟฟาดด � ระบบไฟฟาทดจงควรมทงระบบสายดนและเครองตดไฟรว เพอเสรมการท�างานซงกนและกนใหเกดความปลอดภย ทงจากอคคภย และการถกไฟฟาดด
52
4.3 หลกดน
4.3.1ท�าไมตองมหลกดน หลกดนเปนองคประกอบทส�าคญของระบบสายดนดงน � เปนอปกรณปลายทางทจะท�าหนาทสมผสกบพนดน � เปนสวนทจะท�าใหสายดนหรออปกรณทตอลงดนมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบดน � เปนเสนทางไหลของประจไฟฟาหรอกระแสไฟฟาทจะไหลลงสดน � เปนตวก�าหนดคณภาพอายความทนทานและความปลอดภยของระบบการตอลงดน ในระยะยาว
4.3.2คณสมบตของหลกดนและการตดตงทถกตอง � หลกดนตองท�าดวยวสดททนตอการผกรอนและไมเปนสนมเชนแทงทองแดงแทงเหลก ชบหรอหมดวยทองแดงขนาดเสนผาศนยกลาง16มม.(5/8นว)และยาวไมนอยกวา2.40เมตรถาเปนเหลกหมดวยทองแดงตองมความหนาของทองแดงไมต�ากวา0.25มม.และตองหมอยางแนบสนทยดตดเปนเนอเดยวกนโดยไมหลดออกจากกนและไมมปลายเหลกโผลออกมาสมผสกบ เนอดน เพอไมใหเหลกเปนสนมและตองไมมการเจาะรเพอยดทองแดงกบเหลกใหตดกนมฉะนนแทงเหลกจะเปนสนมตามรทเจาะนน � หามใชอะลมเนยมหรอโลหะผสมของอะลมเนยมเปนหลกดนเนองจากผกรอนไดงาย � หลกดนทดควรผานการทดสอบตามมาตรฐานUL-467 � การตอสายดนเขากบหลกดนนน หวตอ, หลกดน และสายตอหลกดนควรใชวสดชนดเดยวกนเพอไมใหมปญหาการกดกรอน เชน หลกดนทองแดงตอกบสายตอหลกดนท�าดวยทองแดงวธทดทสดควรใชวธเชอมตอดวยการเผาผงทองแดงใหหลอมละลาย (ตองเทผงจดชนวนใหอยผวดานบนและจดดวยประกายไฟจากปนจดชนวนเทานน เพราะไมสามารถ
หมายเหต*สถำนทจ�ำเปนไดแก � บรเวณทเกยวของกบน�ำเชนหองน�ำ(เครองท�ำน�ำอน)หองครว อำงลำงหนำและมอสระวำยน�ำปมสบน�ำบอเลยงปลำเปนตน � กำรใชไฟฟำนอกอำคำรทงชวครำวและถำวรเชนในสวนสนำมหญำ โรงรถกรงหนำบำนกำรกอสรำงซอมแซมตำงๆเปนตน � อนๆเชนสถำนทมเดกเลกเปนตน
ถาไมมสายดนหรอเครองตดไฟรว ตองมระบบสายดน+เครองตดไฟรวในสถานทจ�าเปน*
ถามเครองตดไฟรวอยแลว ตองมระบบสายดน
ถามระบบสายดนอยแลว ตองมเครองตดไฟรวในสถานทจ�าเปน*
ระบบปจจบน ขอแนะน�ำเพอควำมปลอดภย
53
Exothermic Weldingผงชนวน
เบาหลอม
ฝาปด / ฝารอง
หวตอแบบหลอมละลาย
ปนจดชนวนFlint Igniter
หวตอแบบลม
สายตอหลกดน
หลกดน
รสำาหรบโลหะไหลผงโลหะสำาหรบเชอม
ผงชนวน
ฝาปด
เบาหลอมแผนรองบรเวณเชอม
เทผงชนวน
จดดวยปน
หลอมละลาย
กะเทาะเบาออก
หวตอแบบขน (ประกบ)
� หลกดนทดเมอตอกลงดนแลวตองมความตานทานการตอลงดนไมเกน 5 โอหม ตามมาตรฐานของการไฟฟานครหลวง � เนอดนบรเวณทตอกหลกดนทดควรเปนดนแทๆ และตองไมถกกนหรอลอมรอบ ดวยหน,กรวด,ทรายหรอแผนคอนกรตเพราะเปนอปสรรคตอการแพรกระจายของประจไฟฟา ลงสดนท�าใหความตานทานการตอลงดนมคาสงเกนกวามาตรฐาน(ในกรณทใชหลกดนตาม มาตรฐานการไฟฟานครหลวงและสภาพพนทและเนอดนไมเปนอปสรรคในดนแลวความตานทาน การตอลงดนในเขตบรการของการไฟฟานครหลวงจะไมเกน5โอหมเสมอโดยไมตองตรวจวด) � หามใชตะปคอนกรตตอกเขาไปในผนงหรอพนคอนกรตแทนหลกดน เพราะตะปคอนกรตไมสามารถกระจายกระแสไฟฟาลงดนเมอมไฟรวไดหลกดนสนๆขนาด1ฟตทใชส�าหรบอปกรณสอสารกไมสามารถใชเพอความปลอดภยนได ซงยอมไมสามารถเทยบไดกบหลกดนมาตรฐานยาว2.40เมตรเพอการตอลงดนทดไดหลกดนยงยาวจะตอกไดลกและยงใหความตานทานดนทต�า � ต�าแหนงของหลกดนควรอยใกลกบตเมนสวตช � หามแชหลกดนในน�าเพราะเมอมไฟรวจะแพรกระจายไปกบน�าและเกดอนตรายกบผทอยในน�า ถาจ�าเปนตองตอกหลกดนในน�าตองตอกใหมดดนและสายตอหลกดนกตองหมฉนวนใหมดชดดวย � ขนาดของสายตอหลกดนจะขนอยกบขนาดของสายเมนและตองไมเลกกวา10ตร.มม.โดยควรมทอหรอฉนวนหมอยดวย � การตอกหลกดนควรตอกใหลกทสดและถาเปนหวตอหลกดนชนดยดดวยแรงกลกควรใหหวตอโผลพนดนหรอระดบทอาจมน�าทวมเพอหลกเลยงการผกรอนของหวตอและสามารถตรวจสอบไดงาย � หวตอชนดหลอมละลายสามารถตอกใหจมดนไดแตตองใชสายตอหลกดนทมเกลยวเสนใหญและหมฉนวนมดชดเพอไมใหสายเกลยวผกรอน
จดดวยวธอนได)ถาใชหวตอทยดดวยแรงกลกตองใชหวตอทมสวนผสมของทองแดงและตองตออยางมนคงแขงแรงและทนตอการกดกรอนไดเปนอยางดตวอยางของหวตอชนดตางๆตามรปทงนหวตอแตละชนดควรตองผานการทดสอบตามมาตรฐานUL-467ดวย
54
5.กำรใชไฟฟำอยำงมประสทธภำพ
และปลอดภยส�ำหรบเครองใชไฟฟำทวไป
หลกในการเลอกซอเครองใชไฟฟา
การประหยดไฟฟาตองเรมจากการพจารณาเลอกซอเครองใชไฟฟาอยางมหลกเกณฑซงขอแนะน�าตอไปนจะเปนเครองชวยประเมนคณคาของเครองใชไฟฟาทจะซอ กอนตดสนใจควรพจารณาดงน1. ควรทราบวาเครองใชไฟฟาทพบเหนนนกนไฟมากนอยเพยงไร2. มความเหมาะสมในการใชงานหรอไม3. สะดวกในการใชสอยคงทนปลอดภยหรอไม4. ภาระการตดตงและคาบ�ารงรกษา5. พจารณาคณภาพคาใชจายอายใชงานมาประเมนออกมาเปนตวเงนดวย
ปรมาณการกนไฟ (กำาลงไฟฟา) ของเครองใชไฟฟาประเภทตางๆ
เครองใชไฟฟำ ก�ำลงไฟฟำ(วตต)
พดลมตงพน 20 - 75
พดลมเพดาน 70 - 100
โทรทศนขาว-ด�า 28 - 150
โทรทศนส 80 - 180
เครองเลนวดโอ 25 - 50
ตเยน7-10คว 70 - 145
หมอหงขาว 450 - 1,500
หมอหงตมไฟฟา 200 - 1,500
หมอชงกาแฟ 200 - 600
เตาไมโครเวฟ 100 - 1,000
เครองปงขนมปง 800 - 1,000
เครองท�าน�าอน/รอน 2,500 - 12,000
เครองเปาผม 400 - 1,000
เตารดไฟฟา 750 - 2,000
เครองซกผาแบบมเครองอบผา 3,000
เครองปรบอากาศ 1,200 - 3,300
เครองดดฝน 750 - 1,200
มอเตอรจกรเยบผา 40 - 90
55
การคดคากระแสไฟฟา
ตวอยางการคดคาไฟฟาประเภทบานอยอาศยประเภท1.2
สมมตในเดอนกมภาพนธ2551ผใชไฟฟาใชไฟฟา500หนวย
1. คาไฟฟาฐาน
1.1 คาพลงงานไฟฟา
150หนวยแรก150x1.8047 เปนเงน 270.705 บาท
250หนวยตอไป250x2.7781 เปนเงน 694.525 บาท
เกน400หนวยตอไป(500–400)x2.9780 เปนเงน 297.80 บาท
รวมคาไฟฟาฐาน เปนเงน 1,303.93 บาท
Ftทเรยกเกบเพมจากคาไฟฟาฐานประจ�าเดอนกมภาพนธ2551=68.86สตางคตอหนวย
2. คาไฟฟาผนแปร=500x(68.86/100) เปนเงน 344.30 บาท
รวมคาไฟฟาฐานและคาไฟฟาผนแปรเปนเงน 1,648.23 บาท
3. ภาษมลคาเพมรอยละ7 เปนเงน 115.38 บาท
รวมคาไฟฟาทงสน เปนเงน 1,763.61 บาท
5.1 ไฟฟาแสงสวาง
ขอแนะน�าการใชงาน
1. ใชหลอดฟลออเรสเซนตแทนหลอดไส
หลอดฟลออเรสเซนตหรอทชาวบานเรยกกนวา“หลอดนออน”
ลกษณะเปนหลอดยาวมขนาด18วตตและ36วตตหรอชนดขดเปน
วงกลมมขนาด32วตต(หลอดชนดนจะใหแสงสวางมากกวาหลอดไสประมาณ
4-5เทาถาใชปรมาณไฟฟาขนาดเทากนอายการใชงานของหลอดฟลออเรสเซนต
จะนานกวาหลอดไสประมาณ7เทา)
2. หลอดฟลออเรสเซนตชนดพเศษ(หลอดซปเปอร)
เปนหลอดทกนไฟเทากบหลอดผอมแตใหก�าลงสองสวางมากกวาหลอดทวๆ ไป
เชนหลอดผอมธรรมดาขนาด36วตตจะใหความสวางประมาณ2,600ลเมน(ℓm)แตหลอดซปเปอรใหความสวางถง3,300ลเมน(ℓm)ซงจะท�าใหสามารถลดจ�านวนหลอดทใชลงได
56
5W 25W
7W 40W
9W 60W
11W 75W
3. หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต(หลอดตะเกยบ)
หมายถง หลอดฟลออเรสเซนตขนาดเลกทไดมการพฒนาเพอใหเกดการประหยด
พลงงานโดยใชแทนหลอดไสไดมอายการใชงานมากกวาหลอดไส8-10เทาและใชไฟฟานอย
กวาหลอดไสโดยจะประหยดไฟได75-80%(เนองจากอายของหลอดขนอยกบสภาพการตดตง
เชนการระบายความรอนและแรงดนไฟฟาดวย)ปจจบนม2ประเภทคอ
3.1 หลอดคอมแพคบลลาสตภายในทเรยกวาหลอดประหยดไฟเปนหลอดฟลออ-
เรสเซนตทยอขนาดลงมบลลาสตและสตารทเตอรรวมอยภายในหลอดสามารถน�าไปใชแทน
หลอดไสชนดหลอดเกลยวไดทนทโดยไมตองเพมอปกรณใดๆ มอยหลายขนาด คอ 9W,
11W,13W,15W,18W,20Wตวอยางเปรยบเทยบกบหลอดไสธรรมดาเปนดงน
หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอก
หลอดคอมแพคบลลาสตภายใน
ใหแสงสวำงเทำกบหลอดไส
ใหแสงสวำงเทำกบหลอดไส
9W 40W
13W 60W
18W 75W
25W 100W
3.2 หลอดคอมแพคบลลาสตภายนอกหลกการใชงานเชนเดยวกบหลอดคอมแพค
บลลาสตภายในแตหลอดคอมแพคบลลาสตภายนอกสามารถเปลยนหลอดไดงายเมอหลอด
ช�ารดตวหลอดมลกษณะงอโคงเปนรปตวย(U)ภายในขวของหลอดจะมสตารทเตอรอยภายใน
และมบลลาสตอยภายนอกมหลายขนาดคอ
57
ขอควรปฏบตเพอการประหยดไฟฟาแสงสวางมดงน
1. ปดสวตชไฟเมอไมใชงาน
2. ในบรเวณทไมจ�าเปนตองใชแสงสวางมากนกเชนเฉลยงทางเดนหองน�าควรใชหลอดท
มวตตต�าโดยอาจใชหลอดคอมแพคบลลาสตภายในเนองจากมประสทธภาพการใหแสง
ลเมน/วตต(ℓm/W)สงกวาหลอดไสและดกวาหลอดฟลออเรสเซนตขนาดไมเกน18วตตดวย
ส�าหรบบรเวณทตองการแสงสวางปกตนนหลอดผอม
ขนาด36วตตจะมประสทธภาพการใหแสง(ลเมน/วตต)สงกวา
หลอดคอมแพคบลลาสตภายในทวๆไปไมต�ากวา10%และ
ยงจะมประสทธภาพการใหแสงมากขน ถาเปนหลอดผอมชนดซปเปอรและใชบลลาสต
ประหยดไฟรวมดวยดงนนจ�านวนหลอดไฟทใชและการกนไฟของหลอดผอมจะนอยกวา
หลอดประหยดไฟ
3. หมนท�าความสะอาดขวหลอดและตวหลอดไฟรวมทงโคมไฟและโปะไฟตางๆ
4. ผนงหองหรอเฟอรนเจอรอยาใชสคล�าๆทบๆ เพราะสพวกนจะดดแสงท�าใหหองดมดกวา
หองททาสออนๆเชนสขาวหรอสขาวนวล
5. เลอกใชโคมไฟฟาประสทธภาพสงซงมแผนสะทอนแสงท�าดวยอะลมเนยมเคลอบโลหะเงน
จะสามารถลดจ�านวนหลอดไฟลงไดโดยแสงสวางยงคงเทาเดม
6. เลอกใชไฟตงโตะในบรเวณทตองการแสงสวางเฉพาะแหงเชนอานหนงสอ
7. ใหใชบลลาสตประหยดไฟฟาควบคกบหลอดฟลออเรสเซนต
โดยบลลาสตประหยดไฟม2แบบคอ
7.1 แบบแกนเหลกประหยดไฟฟา(LOW–LOSSMAGNETICBALLAST)
7.2 แบบอเลกทรอนกส(ELECTRONICBALLAST)
8. ในการเลอกซอหลอดไฟ โดยเฉพาะหลอดฟลออเรสเซนตนน ใหสงเกตปรมาณการสอง
สวาง(ลเมนหรอℓm)ทกลองดวยเนองจากในแตละรนจะมคาลเมนไมเทากนสงผลใหมราคาแตกตางกนเชนหลอดผอม36หรอ40วตตจะใหแสงประมาณ2,000-2,600ลเมน
หลอดชนดซปเปอรจะใหแสง3,300ลเมนหลอดประหยดไฟขนาด
11วตต(หลอดคอมแพคขนาด11วตตหรอหลอดตะเกยบ)จะให
แสงประมาณ500-600ลเมนเปนตนนอกจากนจะตองค�านงถงการ
กนไฟภายในบลลาสตดวยซงบลลาสตแกนเหลกธรรมดาจะกนไฟ
มากสวนบลลาสตอเลกทรอนกสจะกนไฟนอยมาก
58
ประโยชนของบลลาสตประหยดไฟฟา
� บลลาสตธรรมดากนไฟ ประมาณ 10-12 วตต บลลาสตประหยดไฟกนไฟประมาณ
3-6วตต
� บลลาสตธรรมดามประสทธผลการสองสวาง 95-110% บลลาสตประหยดไฟ
มคาประสทธผลการสองสวาง95-150%
� การใชบลลาสตประหยดไฟชวยใหเกดความปลอดภยเพมมากขน เนองจากมอณหภม
ขณะท�างานไมเกน75องศาเซลเซยสในขณะทบลลาสตธรรมดามความรอนจากขดลวด
และแกนเหลกถง110-120องศาเซลเซยส
� บลลาสตประหยดไฟมอายการใชงานมากกวาแบบธรรมดา1 เทาตวแมราคาจะสงกวา
บลลาสตแบบธรรมดา
ค�าแนะน�าดานความปลอดภยในการใชไฟฟาแสงสวาง
1. เมอจะเปลยนหลอดควรดบหรอปลดวงจรไฟฟาแสงสวางนน
2. สงเกตบลลาสตวามกลนเหมนไหมหรอรอยเขมาหรอไม
3. ถาเปนหลอดฟลออเรสเซนตไมควรปลอยใหไฟกระพรบอยเสมอ
หรอหวหลอดแดงโดยไมสวางเพราะอาจเกดอคคภยได
4. ขวหลอดตองแนนและไมมรอยไหมทพลาสตกขาหลอด
5. ไมน�าวสดทตดไฟงายเชนผากระดาษปดคลมหลอดไฟฟา
6. ถาหลอดขาดหรอช�ารดบอยใหตรวจสอบแรงดนไฟฟาวาสงผดปกตหรอไมถาพบผดปกต
ใหรบแจงการไฟฟานครหลวงทนท
7. ถาโคมไฟเปนโลหะและอยในระยะทจบตองไดควรตดตงสายดนดวยมฉะนนจะตองเปน
ประเภทฉนวน2ชน
8. หลอดไฟทขาดแลวควรใสไวตามเดมจนกวาจะเปลยนหลอดใหม
9. หลอดไฟขนาดเลกทใชใหแสงสวางตามทางเดนตลอดคนซงใชเสยบกบเตารบนน อาจม
ปญหาเสยบไมแนนจนเกดความรอนและไฟไหมไดนอกจากน
วสดทใชมกมคณภาพต�าไมทนทานตอความรอนจงไมแนะน�าใหใช
หรอเสยบทงไวโดยไมมผคนดแลหากจะใชกไมควรมวสดตดไฟได
อยใกลๆ
10. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
59
5.2 โทรทศน
ประเภทของเครองรบโทรทศนแบงออกเปน 2ประเภทคอ โทรทศนขาว-ด�า และ
โทรทศนสซงม2ชนดคอชนดทมรโมทคอนโทรลกบไมมรโมทคอนโทรลโดยทวไปโทรทศนส
จะกนไฟมากกวาโทรทศนขาว-ด�าประมาณ1-3เทาและโทรทศนสทมรโมทคอนโทรล
จะกนไฟมากกวาโทรทศนสทไมมรโมทคอนโทรลทมขนาดเดยวกน
เพราะมวงจรเพมเตมและกนไฟตลอดเวลาถงแมจะไมใช
เครองรโมทคอนโทรลกตามโทรทศนขนาดใหญกจะกนไฟ
มากกวาขนาดเลก
วธใชเครองรบโทรทศนใหประหยดพลงงานคอ
1. ควรเลอกดรายการเดยวกน
2. ปดเมอไมมคนด
3. ถอดปลกเมอไมไดใชงานนอกจากจะกนไฟแลวโทรทศน
จะช�ารดไดงายดวย
4. ถาผใชนอนหลบหนาโทรทศนบอยๆควรตดสวตชตงเวลาเพม
ค�าแนะน�าดานความปลอดภยในการใชโทรทศน
1. ควรตดตงเสาอากาศใหมนคงแขงแรงแลวยดดวยลวดไมต�ากวา3จดเพอปองกนไมให
เสาลม ไมควรตดตงเสาอากาศทวใหสงเกนความจ�าเปนเพอหลกเลยงฟาผาลงทเสา
นอกจากนควรใหเสาหางจากแนวสายไฟฟาแรงสงเพอไมใหเสาลมพาดสายแรงสงและ
เกดอนตรายได
2. อยาเปดเครองรบโทรทศนในขณะทตวเปยกชนและไมควรจบ
เสาอากาศโทรทศนดวย
3. ใหปดโทรทศนถอดปลกไฟและขวสายอากาศออก
ในขณะทมฝนฟาคะนองเพอปองกนโทรทศนช�ารด
4. อยาดโทรทศนใกลเกนไปจะท�าใหสายตาเสยหรอ
ไดรบรงสและคลนสนามแมเหลกไฟฟามากเกนไป
5. วางโทรทศนในทๆมอากาศถายเทไดสะดวก
6. อยาถอดซอมดวยตวเองเนองจากภายในมระบบไฟฟาแรงสงอยดวย
7. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
60
เลข5 ดมาก หมายถง ประสทธภาพสงสด
เลข4 ด หมายถง ประสทธภาพสง
เลข3 ปานกลาง หมายถง ประสทธภาพปานกลาง
เลข2 พอใช หมายถง ประสทธภาพพอใช
เลข1 ต�า หมายถง ประสทธภาพต�า
5.3 ตเยน
การซอตเยนนอกจากจะตองค�านงถงราคาแลว ควรจะ
พจารณาถงลกษณะและระบบของตเยน เพอประหยดพลงงาน
ดงตอไปน
1. ควรเลอกซอตเยนทมสลากประหยดไฟโดยเปนสตกเกอรตดอย
ทตเยนซงส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(สมอ.)
เปนผตรวจสอบและรบรองคณภาพโดยก�าหนดเปนตวเลขดงน
2. ควรพจารณาขนาดใหเหมาะสมกบขนาดครอบครวขนาดประมาณ2.5ลกบาศกฟต(คว)
ส�าหรบสมาชก2คนแรกของครอบครวแลวเพมขนอกประมาณ1ลกบาศกฟตตอ1คน
3. ควรเลอกตเยนทมฉนวนกนความรอนหนาและเปนชนดโฟมอด เพอไมใหมการสญเสย
ความเยนมาก
4. ต เยน 2 ประตกนไฟมากกวาต เยนประตเดยวทมขนาดความจเทากน เนองจากใช
ทอน�ายาเยนทยาวกวาแตตเยน2ประตจะมการสญเสยความเยนนอยกวา
5. ตเยนชนดทไมมน�าแขงจบจะกนไฟมากกวาชนดทมปมกดละลายน�าแขง
6. ควรเลอกซอตเยนทใชกบระบบไฟฟา220–230โวลตเทานนถาใชชนด110–120โวลต
จะตองใชหมอแปลงลดแรงดนท�าใหกนไฟมากขน
วธใชตเยนใหประหยดพลงงาน
1. กอนใชควรศกษาคมอการใชและปฏบตตามค�าแนะน�า
2. ตงไวในทเหมาะสมควรตงตเยนใหหางจากผนงอยางนอย15เซนตเมตร
3. อยาตงใกลแหลงความรอนไมควรตงอยใกลเตาไฟหรอแหลงความรอนอนและไมควรให
โดนแสงแดด
61
เลข5 ดมาก หมายถง ประสทธภาพสงสด
เลข4 ด หมายถง ประสทธภาพสง
เลข3 ปานกลาง หมายถง ประสทธภาพปานกลาง
เลข2 พอใช หมายถง ประสทธภาพพอใช
เลข1 ต�า หมายถง ประสทธภาพต�า
4. ปรบระดบใหเหมาะสมเวลาตงตเยนใหปรบระดบดานหนาของตเยนสงกวาดานหลงเลกนอย เพอเวลาปดน�าหนกของประต ตเยนจะถวงใหประตปดเขาไปเอง
5. หมนตรวจสอบยางขอบประตไมใหมรอยรวหรอเสอมสภาพ6. อยาเปดตเยนบอยๆเมอเปดแลวตองรบปด7. ละลายน�าแขงสม�าเสมอเพอใหการท�าความเยนมประสทธภาพสง8. ตงสวตชควบคมอณหภมใหเหมาะสมกบชนดและปรมาณอาหารทแชตเยน9. ถอดปลกกรณไมอยบานหลายวนหรอไมมอะไรในตเยน
ค�าแนะน�าดานความปลอดภยเกยวกบตเยน1. ควรตดตงระบบสายดนกบตเยนผานทางเตาเสยบ–เตารบทมสายดน2. ใชไขควงลองไฟตรวจสอบตวตเยนวามไฟรวหรอไม ตเยนทไมมสายดนนน การกลบขว
ทปลกอาจท�าใหมไฟรวนอยลงได3. ตเยนทดควรจะมสวตชอตโนมตปลดออกและสบเองดวยการหนวงเวลาเมอมไฟดบ-ตก
มฉะนนจะตองถอดปลกตเยนออกทนทกอนทจะมไฟเขามาและจะเสยบปลกเขาอกครงเมอไฟมาปกตแลว3-5นาท
4. หลอดไฟในตเยนถาขาดไมควรเอาหลอดออกจนกวาจะมหลอดใหมมาเปลยน5. อยาปลอยใหพนบรเวณประตตเยนเปยก เพราะอาจเปนสอไฟฟาอยางดใหปดวยพรม
หรอพนยางกไดสวนบรเวณมอจบกควรมผาหรอฉนวนหมดวย6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.4 เครองปรบอากาศ
1. ควรเลอกซอเครองปรบอากาศทมสลากประหยดไฟโดยเปนสตกเกอรตดอยทเครองปรบอากาศซงส�านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(สมอ.)เปนผตรวจสอบและรบรองคณภาพโดยก�าหนดเปนตวเลขดงน
62
2. ควรเลอกขนาดของเครองปรบอากาศใหเหมาะสมกบหองทตองการจะตดตง โดยท
ความสงของหองไมเกน3เมตรควรเลอกขนาดตามตารางตอไปน
3. ชนดของเครองปรบอากาศทนยมใชในบานอยอาศย ในปจจบนมจ�าหนายในทองตลาด 3ชนดคอ 3.1 ชนดตดหนาตาง จะเหมาะสมกบหองทมลกษณะทตดตงวงกบหนาตางตดกระจก
ชองแสงตดตายบานกระทงบานเกลดเปนตนมขนาดตงแต9,000-24,000บทย/ชม.มคาประสทธภาพ(EER=บทย/ชวโมง/วตต)ตงแต7.5-10บทย/ชม./วตต
3.2 ชนดแยกสวนตดฝาผนงหรอแขวน เหมาะสมกบหองทมลกษณะทบจะตดตงได สวยงามแตจะมราคาแพงกวา เมอเปรยบเทยบเครองปรบอากาศชนดตางๆทม ขนาดเทากน (บทย/ชม.) เครองปรบอากาศชนดนสวนใหญจะมประสทธภาพ สงกวา และจะมสวตชควบคมอณหภมอตโนมตแบบอเลกทรอนกส ส�าหรบ ควบคมอณหภมความเยนของหองมขนาดตงแต8,000–24,000บทย/ชม.คาEERตงแต7.5-13บทย/ชม./วตต
3.3 เครองปรบอากาศชนดแยกสวนตงพน จะเหมาะสมกบหองทมลกษณะหองทเปน กระจกทงหมด ผนงทบซงไมอาจเจาะชองเพอตดตงได เมอเปรยบเทยบเครองปรบอากาศชนดตางๆ ทมขนาดเทากน เครองปรบอากาศชนดนสวนใหญจะมประสทธภาพต�ากวา มขนาดตงแต 12,000-36,000บทย/ชม. มคา EERตงแต 6-11บทย/ชม./วตต
วธใชเครองปรบอากาศใหประหยดพลงงาน1. ตดตงในทเหมาะสมคอตองสงจากพนพอสมควรสามารถเปด-ปดปมตางๆไดสะดวกและ
เพอใหความเยนเปาออกจากเครองไดหมนเวยนภายในหองอยางทวถง2. อยาใหความเยนรวไหลควรจะปดประตหรอหนาตางหองใหมดชด
พนทหองตำมควำมสง ขนำดของเครองปรบอำกำศ
ไมเกน3ม.(ตร.ม.) (บทย/ชวโมง) 13-14 7,000-9,000 16-17 9,000-12,000 20 11,000-13,000 23-24 13,000-16,000 30 18,000-20,000 40 24,000
63
3. ปรบปมตางๆใหเหมาะสมเมอเรมเปดเครองควรตงความเรวพดลม ไปทต�าแหนงสงสดเมอความเยนพอเหมาะแลวใหตงไปทอณหภม 26องศาเซลเซยส4. หมนท�าความสะอาดแผนกรองอากาศอปกรณในระบบปรบอากาศ และตะแกรงรวมทงชดคอมเดนเซอรเพอใหอากาศผานเขาออกได สะดวกจะประหยดไฟโดยตรง5. ใชพดลมระบายอากาศเทาทจ�าเปน6. ควรปดเครองปรบอากาศเมอไมมความจ�าเปนตองใช7. ในฤดหนาวขณะทอากาศไมรอนมากเกนไปไมควรเปดเครองปรบอากาศ8. หมนตรวจสอบลางท�าความสะอาดตามระยะเวลาทผผลตก�าหนด9. หนาตางหรอบานกระจกควรปองกนรงสความรอนทจะเขามาดงน � ใชอปกรณบงแดดภายนอกมใหกระจกถกแสงแดดเชนผาใบหรอแผงบงแดดหรอ
รมเงาจากตนไม � ใชกระจกหรอตดฟลมทสะทอนรงสความรอน � ใชอปกรณบงแดดภายในเชนผามานมล(กระจกดานทศใตใหใชใบอยในแนวนอน
กระจกทศตะวนออก-ตกใหใชใบทอยในแนวดง)10. ผนงหรอเพดานโดยเฉพาะอยางยงดานทมแสงแดดสองจะเกบความรอนไวมากท�าใหมการ
สญเสยพลงงานมากจงควรปองกนดงน � บดวยฉนวนกนความรอนหรอแผนฟลมอะลมเนยมสะทอนรงสความรอน � ท�าทบงแดด/หลงคา/ปลกตนไมดานนอก11. พยายามอยาใชเครองใชไฟฟาทใหความรอนในหองทมเครองปรบอากาศ ไฟสองสวางก
เปนตวใหความรอนจงควรปดไฟเมอไมมความจ�าเปน12. ชดคอนเดนเซอรทใชระบายความรอนสภายนอก � ควรถกแสงแดดใหนอยทสด � ขจดสงกดขวางทางลมใหระบายอากาศไดสะดวก � อยาตดตงใหปะทะกบลมธรรมชาตโดยตรง
ค�าแนะน�าดานความปลอดภยของเครองปรบอากาศ1. ตดตงระบบสายดนกบเครองปรบอากาศและทดสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟ2. เครองตดไฟรวขนาดไมเกน 30mAหากปองกนวงจรของเครองปรบอากาศดวยอาจม
ปญหาเครองตดไฟรวท�างานบอยขน ควรหลกเลยงโดยการแยกวงจรออกและใชขนาด
ไมต�ากวา100mAปองกนอกชนหนง
64
3. ตดตงเบรกเกอรหรอสวตชอตโนมตและควบคมวงจร
โดยเฉพาะ
4. กรณมไฟตกหรอไฟดบถาไมมสวตชปลดสบเอง
โดยอตโนมตตองรบปดเครองทนทกอนทจะมไฟมาและควรรอระยะเวลาประมาณ3-5นาท
กอนทจะสบสวตชเขาใหม
5. หมนตรวจสอบขวและการเขาสายของจดตอตางๆอยเสมอ
6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.5 พดลม
วธใชพดลมเพอใหประหยดพลงงาน
1. ควรใชพดลมตงพนหรอตงโตะแทนพดลมตดเพดาน
เพราะจะกนไฟนอยกวาพดลมตดเพดานประมาณครงหนง
2. อยาเปดพดลมทงไวเมอไมมคนอย
3. เมอเลกใชแลวควรปดพดลมและถอดปลกออก
4. ปรบระดบความเรวลมพอสมควร
5. เลอกขนาดใหเหมาะสมกบการใชงาน
6. ควรเปดหนาตางใชลมธรรมชาตแทนถาท�าได
ค�าแนะน�าดานความปลอดภยของพดลม
1. ไมควรมวสดตดไฟใกลบรเวณพดลมเชนผามานกลองกระดาษหรอหนงสอ
2. ควรเปนพดลมชนดมฉนวนประเภท2มฉะนนตองมสายดน
3. หมนตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟเสมอ
4. พดลมทเปดแลวไมหมนหรอหยดหมนจะรอนและเกดไฟไหมได
ใหรบปดพดลมแลวถอดปลกเพอสงซอมตอไป
5. ตรวจสอบสภาพของสายออนทใชอยเสมอ
ซงฉนวนมกจะช�ารดไดงาย
6. อยาพยายามเปดพดลมเพอระบายอากาศ
ในบรเวณทมสารระเหยทไวไฟเชนกาซหงตมทนเนอร
หรอไอน�ามนเชอเพลง
7. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
65
5.6 เตารดไฟฟา
วธใชเตารดไฟฟาใหประหยดพลงงาน1. ควรรดผาคราวละมากๆตดตอกนจนเสรจ และควรเรมรดผาบางๆกอนในขณะทเตารดยงไมรอน และกอนรดเสรจประมาณ2-3นาทใหถอดปลกออก2. เมอไมไดใชงานควรถอดปลกออกและกอนจะเกบควรทงใหเตารดเยนกอน
ค�าแนะน�าดานความปลอดภยของเตารด1. ควรระวงไมใหความรอนจากเตารดสมผสสายไฟฟา เพราะจะท�าใหเปลอกสาย(ฉนวน)เสยหายได2. สายปลกของเตารดเปลอกสาย(ฉนวน)ตองไมเสอมสภาพหรอฉกขาด3. ตองคอยหมนตรวจสอบฉนวนยางทหมสายเขาเตารด หากพบวาเปอยหรอฉกขาดควรรบเปลยนใหมโดยชางผมความร เพราะหากไมรบเปลยนสายไฟบรเวณนนอาจช�ารดและถกไฟดดได4. ขณะใชงานเมอหยดรดตองวางบนวสดทไมตดไฟงาย5. เตารดทใชควรมสายดนและตอลงดนผานทางเตาเสยบ-เตารบทมสายดนดวย และหมนตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟเสมอ6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.7 เตาไฟฟา
วธใชเตาไฟฟาใหประหยดพลงงานและปลอดภย1. ควรเลอกซอใชเตาไฟฟาชนดทมประสทธภาพสง เชน เตา
แมเหลกไฟฟาหรอเตาเหนยวน�าเนองจากมประสทธภาพสง ถง 80-90% ในขณะท เตาไฟฟาธรรมดาแบบขดลวดความรอนและเตาแกสจะมประสทธภาพเพยง 40-47% เท านน จงประหยดพลงงานและลดระยะเวลาในการ ปรงอาหารตวเตาไมรอนมความปลอดภยสงไมมเขมาหรอควนพษจากแกสและควบคมดวยระบบอเลกทรอนกส
2. การท�ากบขาวตองมแผนการประกอบอาหารแตละครง ควรเตรยมเครองปรงตางๆ ใหพรอมเสยกอนแลวจงเปดสวตชเตาไฟฟาตงกระทะประกอบอาหารแตละอยางตดตอกนไปรวดเดยวจนเสรจ
66
3. ใชภาชนะกนแบนภาชนะทใชควรเปนชนดกนแบนพอดกบเตาไมเลกไมใหญจนเกนไปและภาชนะทมเนอโลหะรบความรอนไดดซงถกออกแบบใหใชกบเตาไฟฟา
4. อาหารแชแขงท�าใหหายแขงกอนโดยการน�าอาหารลงมาแชทชนลางกอนการประกอบอาหารเปนเวลานานพอสมควร
5. ในการประกอบอาหารใสน�าแตพอควร6. ควรใชเตาชนดมองไมเหนขดลวด เพราะจะไมมความรอน
สญเปลาและปลอดภยกวา7. อยาเปดเตาบอยๆและขณะใชงานควรวางบนพนททนไฟหรอ
ไมตดไฟ8. กอนประกอบอาหารเสรจควรปดสวตชเตาไฟฟาเพราะความรอน
ทสะสมอยมเพยงพอ9. ควรระวงไมใหความรอนจากเตาไฟฟาสมผสสายไฟฟา เพราะ
จะท�าใหเปลอกสาย (ฉนวน) เสยหายไดและไมควรตงวางใกลวสดตดไฟเชนกระดาษ
10. เตาไฟฟาทใชปรงอาหารจะใหความรอนความรอนทเกดจากเตาไฟฟาจะท�าใหฉนวนเสอมไดงาย จงจ�าเปนตองมสายดน ทกเครองและคอยตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟอยเสมอ
11. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.8 เครองซกผา
วธใชเครองซกผาใหประหยดพลงงานและปลอดภย1. เลอกขนาดใหเหมาะสมกบงานทใช2. ซกผาตามพกดของเครองอยาใสผาอดแนนเกนก�าลง ของเครอง3. การซกผาทละ2-3ชนไมเปนการประหยดและควรใช น�ารอนซกผาเมอจ�าเปนเทานน4. ซกผาแลวไมจ�าเปนตองใชเครองอบผาแหงดวยไฟฟา ควรใชวธการผงลมหรอผงแดด5. ตองตอสายดนและหมนตรวจสอบไฟรวดวยไขควงลองไฟอยเสมอ6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
67
5.9 หมอตมนำารอน (กาตมนำา หรอกระตกนำารอน)
วธใชหมอตมน�ารอนอยางประหยดพลงงานและปลอดภย
1. ควรใสน�าใหพอเหมาะกบความตองการ
2. ถอดปลกทนทเมอเลกใชงาน
� เมอน�าเดอดจะตองถอดปลกทนท
� อยาเสยบปลกทงไวโดยไมมคนอย
3. ขณะใชงานควรวางบนพนทไมตดไฟและไมควรตงวางใกลวสดตดไฟ
4. หมอตมน�ารอนตองตอสายดนแมวาจะมฉนวนหมภายนอก
หรอไมกตามเนองจากจะมไฟรวมากบน�าทเท
หรอกดใหไหลออกมากบทอโดยเฉพาะอยางยง
หากน�าภาชนะโลหะรองรบน�าอาจถกไฟดดได
(สามารถทดสอบไดดวยไขควงลองไฟ)
5. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.10 หมอหงขาว
ควรเลอกขนาดใหพอเหมาะกบการใชงานและมขอแนะน�าดงน
จ�ำนวนคนทรบประทำน(คน)
ขนำดหมอหงขำวทควรใช(ลตร)
กนไฟประมำณ(วตต)
1-3 1 450
4-5 1.5 550
6-8 2 600
8-10 2.8 1,000
10-12 3 1,350
วธใชหมอหงขาวใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. ตองตอสายดนกบหมอหงขาวและหมนใชไขควงลองไฟทดสอบอยเสมอ
2. ขวตอสายทตอสายทตวหมอหงขาวและทเตารบตองเสยบใหแนนสนท
3. เมอเลกใชงานควรถอดปลกออกจากเตารบ
4. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
68
5.11 เครองปงขนมปง
วธใชเครองปงขนมปงใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. ตงระดบความรอนใหพอดกบความตองการ
2. ขวตอสายทตวเครองปงขนมปงและทเตารบ
ตองเสยบใหแนนสนท
3. เมอเลกใชงานควรถอดปลกออกจากเตารบ
4. ขณะใชงานควรวางบนพนททนไฟหรอไมตดไฟ
5. ตดตงสายดนและหมนใชไขควงลองไฟทดสอบไฟรวอยเสมอ
6. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.12 เครองทำานำาอนในหองนำา
วธใชเครองท�าน�าอนในหองน�าใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. ใชเสรจแลวรบปดเครองอยาเปดสวตชทงไว
2. ไมควรปรบปมความรอนเกนความจ�าเปน
3. สวตชและสวนประกอบอนๆตองเปนชนดทกนน�าได
4. ตองตดตงระบบสายดนและเครองตดไฟรวทไดมาตรฐาน
กบวงจรไฟฟาส�าหรบเครองท�าน�าอน
5. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.13 เครองดดฝน
วธใชเครองดดฝนใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. เมอใชแลวควรเอาฝนผงในถงทงทกครง
เพอเครองจะไดมแรงดดดและไมกนไฟ
2. ซอเฉพาะประเภททมสายดนพรอมมากบปลกไฟ
และตดตงระบบสายดนทเตารบดวย
ยกเวนวาเปนเครองใชไฟฟาประเภท2
3. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
69
5.14 เครองปนผลไม-เครองผสมอาหาร
วธใชเครองปนผลไม-เครองผสมอาหารใหประหยดพลงงาน
และปลอดภย
1. ควรเลอกขนาดใหพอเหมาะและใชเทาทจ�าเปน
2. ไมควรใชใหเกนก�าลงและไมควรใชตดตอกนเปนเวลานาน
3. ควรเปนเครองใชไฟฟาประเภท2มฉะนนตองมสายดนมาดวย
4. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.15 เครองเปาผม
วธใชเครองเปาผมใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. ควรเชดผมใหเกอบแหงกอนทจะใชเครองเปาผม
2. ระหวางเปาควรขยและสางผมดวยใหใชลมรอนเทาทจ�าเปน
3. ควรเปนเครองใชไฟฟาประเภท2มฉะนนตองมสายดนมาดวย
4. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.16 เครองสบนำา
วธใชเครองสบน�าใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. เครองสบน�าชนดมถงความดน(pressuretank)
ควรเลอกซอใหมขนาดใหญพอควร
2. บอพกควรสรางไวระดบพนดนหรอใตดน
3. ใชสวตชอตโนมตชวยการท�างาน
4. ประหยดการใชและลดการสญเปลาของน�า
5. ควรตรวจสอบและบ�ารงรกษาอยเปนประจ�า
6. ตองตดตงสายดนพรอมทงมเครองตดไฟฟารวดวย
7. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
70
5.17 พดลมดดอากาศ
วธใชพดลมดดอากาศใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. ควรปดพดลมทกครงเมอไมมคนอยหรอเลกใช
2. ควรตงความเรวพดลมใหพอเหมาะหรอควรเปดหนาตาง
เพอใชลมธรรมชาตชวยถายเทอากาศภายในหอง
และหมนท�าความสะอาดใบพดและตะแกรง
3. ดขอควรปฏบตในการใชไฟฟาหรอเครองใชไฟฟาอยางปลอดภย
5.18 เครองคอมพวเตอร
วธใชเครองคอมพวเตอรใหประหยดพลงงานและปลอดภย
1. จะตองไมเปดเครองคอมพวเตอรทงไวนานๆ
เพราะจะท�าใหสนเปลองไฟฟา
2. ควรปดจอภาพถาไมไดใชงานเกน15นาท
3. เลอกใชจอภาพทขนาดไมใหญเกนไป
เพราะจะท�าใหกนไฟฟา
4. ควรตดตงคอมพวเตอรในทๆอากาศถายเทและระบายความรอนไดด
5. ควรตดตงระบบScreensaverเพอรกษาคณภาพของหนาจอ
และยงชวยประหยดพลงงานในกรณทยงไมปดเครอง
หรอใหศกษาจากคมอหรอซอฟแวรในวธการใชเครองฯใหประหยดพลงงาน
ค�าแนะน�าดานคามปลอดภยของเครองคอมพวเตอร
1. ถอดปลกเมอเลกใชงาน
2. ใชเตาเสยบและตอเขากบเตารบชนดทมสายดนเทานน
และหามตดหรอหกขาสายดนออกรายละเอยดดในเรองเตาเสยบ-เตารบ
3. อยาเปดฝาครอบเครองคอมพวเตอรในขณะก�าลงใชงาน
4. อยาน�าเครองดมวางไวบนคอมพวเตอร
เพราะหากหกใสเครองสามารถท�าใหเครองลดวงจรได
5. อยาปดผาคลมหรอเกบเครองโนตบคใสกระเปา
ในขณะทเครองยงรอนอยเครองจะเสอมช�ารดเรว
71
6.1 ไฟฟาแรงสงคออะไร
คอ ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟาระหวางสายไฟฟาสง
เกนกวา1,000โวลตขนไป
6.2 ทำาไมจงตองใชไฟฟาแรงสง
ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟาสงจะสามารถสงกระแสไฟฟา
ไปไดในระยะทางทไกล และมการสญเสยทางไฟฟาต�ากวา
ระบบไฟฟาทมแรงดนไฟฟาต�า ดงนนการสงกระแสไฟฟาทม
ประสทธภาพจงตองสงดวยระบบไฟฟาแรงสงแทบทงสน
6.3 ไฟฟาแรงสงมอนตรายอยางไร
เนองจากไฟฟาแรงสงมแรงดนไฟฟาทสงมาก เมอ
เทยบกบไฟฟาแรงต�าทใชกบเครองใชไฟฟาตามบานทวไป
(220 โวลต) ไฟฟาแรงสงจงสามารถทจะกระโดดขามอากาศ
หรอฉนวนไฟฟาเขาหาวตถหรอสงมชวตไดโดยไมตองสมผส
หรอแตะสายไฟ หากวตถนนอยภายในรศมระยะอนตรายท
ไฟฟาแรงสงสามารถกระโดดขามไดระยะอนตรายนจะขนอยกบ
ระดบแรงดนไฟฟาของไฟฟาแรงสง โดยแรงดนยงสงระยะท
ไฟฟาแรงสงสามารถจะกระโดดขามไดกจะไกลยงขน ดงนน
ไฟฟาแรงสงจงมอนตรายอยางมากส�าหรบผทมความจ�าเปน
ตองปฏบตงานหรอเขาใกลสายไฟฟาแรงสง หากยงมความ
เขาใจผดหรอรเทาไมถงการณวาจะตองแตะสมผสกบสายไฟฟา
จงจะไดรบอนตราย ทกวนนจงยงคงมผทไดรบอนตรายจาก
ไฟฟาแรงสงอยและเนองจากไฟฟาแรงสงมพลงงานสงทสงมาก
ผทถกไฟฟาแรงสงจงมกจะบาดเจบสาหสขนรนแรงจนถงขน
เสยชวตหรอมฉะนนกจะสญเสยอวยวะจนถงขนทพพลภาพได
6.ขอควรทรำบเกยวกบไฟฟำแรงสง
72
6.4 เราจะทราบไดอยางไรวาสายไฟฟานนเปนสายไฟฟาแรงสง
เนองจากสายไฟฟาแรงสงมระยะอนตรายทจะกระโดดขาม ได ดงนน เพอใหสามารถพาดสายไฟฟาจายไฟฟาไดจงจ�าเปนตองมการจบยดสายไฟฟาดวยวสดทเปนฉนวนไฟฟาในจ�านวนทพอเหมาะกบระดบของไฟฟาแรงสงนน ฉนวนไฟฟาทใชกน สวนใหญจะท�าดวยกระเบองเคลอบเปนชนๆ มรปรางเหมอน ชามคว�าทมกเรยกกนวาลกถวย เราจงสามารถสงเกตวาเปน สายไฟฟาแรงสงไดจากการยดสายไฟฟาดวยลกถวยเปนชนๆ ซงจ�านวนชนของลกถวยจะบงบอกถงระดบแรงดนไฟฟาของ ไฟฟาแรงสงนน และเนองจากไฟฟาแรงสงนนเปนอนตราย จงจ�าเปนตองยกสายไฟฟาแรงสงใหอยในระดบสงใหพนระยะอนตรายรวมทงหลกเลยงสงกดขวางตางๆ ดงนนวธสงเกตวาเปนไฟฟาแรงสงอกอยางหนงกคอระดบความสงของสายไฟสายไฟฟาแรงสงมกจะอยสงจากพนดนตงแต9เมตรขนไปสายไฟฟาทอย
สงกวามกจะมแรงดนไฟฟามากกวาสายไฟฟาทอยต�ากวา
6.5 สายไฟฟาแรงสงจะมฉนวนหมอยหรอไม
สายไฟฟาแรงสงสวนใหญทใชสงกระแสไฟฟาไปตามถนนหรอทงนานนสวนใหญจะถอไดวาไมมฉนวนหมหรอหากมฉนวนหมกจะมแตระดบแรงดนไมเกน24เควทจะมฉนวนหมเพยงเพอลดสถตไฟฟาดบเทานนซงถอวาไมปลอดภยทจะสมผสหรอแตะตองการหมฉนวนทปลอดภยนนจะตองมฉนวนทหนามการพนทบดวยสายชลดโลหะ (Shield)ทมการตอลงดนและมฉนวนเปลอกนอกอกชนหนง ท�าใหสายไฟมน�าหนกมากไมสามารถพาดไปบนเสาไฟฟา
ทวไปได
6.6 ระบบไฟฟาแรงสงของการไฟฟานครหลวง มระดบแรงดนไฟฟาเทาใด
ระบบไฟฟาแรงสงของการไฟฟานครหลวงปจจบนจายดวยระบบแรงดนไฟฟาขนาดตงแต12,000โวลตถง115,000โวลตเปนสวนใหญและมการจายดวยระบบ230,000โวลตอยบาง การเรยกระดบแรงดนไฟฟาของไฟฟาแรงสงมกจะเรยกเปนหนวยของพนโวลตวาเควหรอกโลโวลตเชน12,000โวลตจะเรยกวา12เควหรอ12กโลโวลตเปนตนระบบแรงดน12และ24เควจะเรยกวาระบบจ�าหนาย(พลงไฟฟาหรอก�าลงไฟฟา)สวนระบบแรงดน69เควขนไปจะเรยกวา ระบบสง(พลงไฟฟาหรอก�าลงไฟฟา)โดยสายไฟฟาหรอระบบสายไฟฟาทเกยวของจะเรยกสนๆ
วา(ระบบ)สายจ�าหนายฯและ(ระบบ)สายสงฯตามล�าดบ
73
6.7 การไฟฟานครหลวงมการกำาหนดมาตรฐานระยะหางทปลอดภย
จากสายไฟฟาแรงสงไวอยางไร
6.7.1 ระยะหางระหวางสายไฟฟาแรงสงกบอาคาร/สงปลกสราง/ปายโฆษณา
มาตรฐานระยะหางในแนวนอนทปลอดภยระหวาง อาคาร/สงปลกสราง หรอ
ปายโฆษณากบสายไฟฟาแรงสงมการก�าหนดไวดงน
หมายเหต ระยะดงกลำวไมครอบคลมกำรท�ำงำนนอกตวอำคำรหรอบนระเบยงเปดทอำจม
กำรยนวตถออกนอกตวอำคำรซงจะตองเปนไปตำมมำตรฐำนระยะหำงทปลอดภย
ส�ำหรบกำรท�ำงำนหรอจะตองมกำรหมหรอคลมสำยเพอควำมปลอดภย
6.7.2 ระยะหางระหวางสายไฟฟาแรงสงกบผปฏบตงาน/เครองมอกล
มาตรฐานระยะหางทปลอดภยของการท�างานใกลสายไฟฟาแรงสงส�าหรบบคคล
หรอผทปฏบตงานรวมถงอปกรณหรอเครองมอกลทกชนดเชนปนจนรถเครนหรอวตถทถออย
ในมอจะตองอยหางจากสวนทมไฟฟาแรงสงไมนอยกวาระยะดงตอไปน
ระยะหำงจำกสำยไฟฟำในแนวนอนไมนอยกวำ
(เมตร)ขนำดแรงดนไฟฟำ
(โวลต)อำคำร/ระเบยง ปำยโฆษณำ
12,000-24,000 1.80 1.80
69,000 2.13 1.80
115,000 2.30 2.30
230,000 3.00 3.00
ระยะหำงทปลอดภย(เมตร)ขนำดแรงดนไฟฟำ(โวลต)
12,000-69,000 3.05
115,000 3.20
230,000 3.90
หมายเหต 1. สำยไฟฟำบำงชนดทมกำรหมฉนวนเปนพเศษอำจมระยะหำงต�ำกวำมำตรฐำน
ไดขอใหปรกษำกำรไฟฟำนครหลวง
2. หำกบรเวณทตองกำรปฏบตงำนมระยะหำงทต�ำกวำมำตรฐำนจะตองแจงให
กำรไฟฟำนครหลวงด�ำเนนกำรหมหรอคลมสำยกอนลงมอท�ำงำน
74
มาตรฐานระยะหางทปลอดภย ระหวางส�งปลกสรางกบสายไฟฟาแรงสง
สะพานลอย
แรงดนไฟฟา(โวลต)
หร�อ
69,000 โวลต
24,000 โวลต
≥ 1.80 ม.
(115,000 โวลต)
(≥ 2.30 ม.)
≥ 2.13 ม.
≥ 2
.40
ม. (A
FC
)
≥ 2
.40
ม. (A
FC
)
≥ 1.80 ม.
≥ 1.80 ม.
12,000 และ
≥ 0.90 ม.
(≥ 2.30 ม.)
จำนวนช�นลกถวย(ช�น)
ระยะหางในแนวระดบจากสายไฟฟา (เมตร)
อาคาร เฉลยง ระเบยง ปายโฆษณา
ปาย
โฆษ
ณา
ปาย
โฆษ
ณา
ถนน
75
มาตรฐานระยะหางทปลอดภย ระหวางส�งปลกสรางกบสายไฟฟาแรงสง
สะพานลอย
แรงดนไฟฟา(โวลต)
หร�อ
69,000 โวลต
24,000 โวลต
≥ 1.80 ม.
(115,000 โวลต)
(≥ 2.30 ม.)
≥ 2.13 ม.
≥ 2
.40
ม. (A
FC
)
≥ 2
.40
ม. (A
FC
)
≥ 1.80 ม.
≥ 1.80 ม.
12,000 และ
≥ 0.90 ม.
(≥ 2.30 ม.)
จำนวนช�นลกถวย(ช�น)
ระยะหางในแนวระดบจากสายไฟฟา (เมตร)
อาคาร เฉลยง ระเบยง ปายโฆษณา
ปาย
โฆษ
ณา
ปาย
โฆษ
ณา
ถนน
76
6.8 เราจะทราบไดอยางไรวาสายไฟฟาแรงสงนนมระดบแรงดนเทาใด
วธสงเกตงายๆกคอการนบจ�านวนชนของลกถวยหรอทใชยดจบสายไฟฟาอยดงน
6.9 ลกษณะงานทเสยงตออนตรายจากไฟฟาแรงสงมอะไรบาง
ในการท�างานใกลแนวสายไฟฟาแรงสงนนลกษณะงานทมกเกดอบตภยจากไฟฟาแรงสง
ไดแก
งานกอสราง เชน งานกอสรางอาคาร สะพานลอย ทางดวน งานซอมและปรบปรง
สาธารณปโภคตางๆงานตอกเสาเขมปนจนรถเครนเปนตน
งานตดตงหรอตกแตง เชน งานตดตงปายโฆษณา เสาอากาศทว เหลกดด กระจก
อะลมเนยมไฟประดบการทาสการท�าความสะอาดเปนตน
จ�ำนวนชนของลกถวยคว�ำ (ชน) แรงดนไฟฟำ (โวลต)
อกวธหนงกคอใหสงเกตจากความสงของสายไฟฟาเทยบกบอาคาร
2-3 12,000-24,000 4 69,000 7 115,000 14 230,000
ระดบควำมสงของสำยไฟ แรงดนไฟฟำ (โวลต) อาคารชนท2-3 12,000-24,000
อาคารชนท4-5 69,000-115,000
อาคารชนท6ขนไป 230,000
77
6.10 ขอควรระวงในการทำางานใกลแนวสายไฟฟาแรงสง1. หามท�านงรานค�าหรอครอมใกลสายไฟฟาแรงสงทไมมฉนวนปดคลมขณะทท�าการกอสราง
หรอตดตงปายโฆษณา2. หามท�างานใกลสายหรออปกรณไฟฟาแรงสงในขณะทมฝนตกฟาคะนอง3. หามฉดพนเทหรอราดน�าใดๆใกลสายไฟฟาแรงสงดงน � การรดน�าตนไม � การฉดน�าสายยาง � การตอทอน�าทงทไหลออกจากระเบยงหรอกนสาดท�าใหล�าน�าเขาใกลหรอกระทบ
เสาไฟ � ละอองน�าจากเครองหลอเยน (Cooling Tower) ทใชส�าหรบเครองปรบอากาศ
หรอระบายความรอนส�าหรบโรงงานอตสาหกรรมละอองน�ามกจะท�าใหฉนวนไฟฟา เสอมสภาพท�าใหมกระแสไฟฟารวทฉนวนไฟฟานอกจากน ยงท�าใหเกดไฟฟาดบ เปนบรเวณกวางในบางกรณอาจท�าใหสายไฟฟาขาดไดดวย
4. หามสอยสงใดๆทกชนดทตดอยทสายไฟฟาแรงสงเชนวาวสายปานลกโปงสวรรคเปนตน5. หามจดไฟเผาขยะหรอหญารวมทงการท�าอาหารทกชนดเชนการปงยางผดหรอทอด
ทท�าใหความรอนและควนไฟรม หรอพนใสสายไฟฟาหรอฉนวนไฟฟาแรงสง เพราะ จะท�าใหฉนวนไฟฟาเสอมสภาพ ท�าใหมไฟฟารวและเกดลดวงจร จนไฟฟาดบเปน บรเวณกวางและในบางกรณอาจท�าใหสายไฟฟาขาดดวย
6. หามจบดงหรอแกวงลวดสลงเหลกทใชยดโยงเสาไฟฟาแรงสงหรอบรเวณโคนเสาไฟฟาเพราะอาจจะแกวงไปกระทบสายไฟฟาแรงสงท�าใหมไฟรวลงมาหรอท�าใหสายไฟแรงสง ขาดได
7. หามไตหรอขนไปบนเสาไฟฟาทกชนดทกกรณ8. หามยนสวนใดสวนหนงของรางกายหรอน�าวสดอนใดเขาใกลสายไฟฟาแรงสงมากกวา
ระยะทก�าหนด9. ไมควรตดตงเสาอากาศโทรทศนใกลแนวสายไฟฟาแรงสง เพราะนอกจากจะท�าใหรบ
สญญาณไดไมชดเจนเนองจากมสญญาณรบกวนแลวยงเกดอบตเหตถกไฟฟาแรงสงดดในระหวางท�าการตดตงอกดวยและในวนขางหนาหากเสาอากาศลมลงมาแตะสายไฟฟาแรงสงดวยลมพายหรอดวยเหตอนใดนอกจากเครองใชไฟฟาของทานจะช�ารดแลวบคคลภายในบานอาจไดรบอนตรายและยงท�าใหมไฟฟาดบเปนบรเวณกวางอกดวย
10. ผเปนเจาของปายชอสถานทประกอบการทตดตงตามอาคารและผด�าเนนการตดตง ปายโฆษณาขนาดใหญบนดาดฟาอาคาร หรอรมถนนใกลแนวสายไฟฟาแรงสง ตอง
หมนดแลตรวจสอบความแขงแรงของฐานและโครงเหลกทใชตดตงปายโฆษณา
78
11. การกอสรางอาคารบานพกอาศยและปลกตนไมตองหางจากสายไฟฟาแรงสงตามระยะ
ทก�าหนดเพอปองกนมใหสมผสกบสายหรออปกรณไฟฟา
สำยขำดจำกตนไมตกลงมำมผเสยชวต
12. ควรระมดระวงเครองมอกลทกชนดทใชงานกอสรางอาคารขนาดใหญ งานปรบปรงหรอ
กอสรางสาธารณปโภคตางๆเขาใกลสายไฟฟาแรงสงเกนกวาระยะทก�าหนด
13. ควรระมดระวงผาคลมกนฝนระหวางท�าการกอสรางมใหปลวมาสมผสสายไฟฟา
14. กงไมทแตะสายไฟฟาจะท�าใหมไฟรวลงมาตามกงไม ท�าใหผทอยบนตนไมหรอยนอย
ใตตนไม อาจถกไฟฟาดดได ขณะเดยวกนกงไมทเสยดสนานๆ ยงท�าใหฉนวนและ
ตวน�าสายไฟฟาแรงสงช�ารดขาดตกลงมาท�าใหมผ เสยชวตหรอบาดเจบพการอย
เนองๆไดจงตองระมดระวงคอยดแลตดแตงกงไมไมใหเขาใกลสายไฟฟาเกนระยะทก�าหนด
79
การตดตนไมทใกลหรอแตะสายไฟฟาแรงสงโดยขาดความรกมอนตรายควรแจงเจาหนาท
กทม.หรอกฟน.ในพนทๆรบผดชอบใหด�าเนนการให
15. การขามสะพานลอยคนขามใหระมดระวงการถอวสดทยนสงพนศรษะเพราะวสดอาจยน
เขาใกลสายไฟฟาแรงสงเกนกวาระยะปลอดภยท�าใหไดรบอนตรายได หากพบวามสาย
ไฟฟาแรงสงอยในระยะไมปลอดภยใหแจงการไฟฟานครหลวงทนท
16. เมอเกดเพลงไหม ผทจะใชเครองมอดบเพลง ควรมความรเกยวกบวธการใชเครองมอ
ดบเพลงวาเปนชนดทใชดบเพลงกบสงทมกระแสไฟฟาไดหรอไม และระยะหางเทาใด
หากไมแนใจจะตองด�าเนนการดบไฟฟาเสยกอน
17. ควรตดตงปายหรอสญญาณเตอนภย
แสดงเขตอนตรายจากไฟฟาแรงสง
เสมอ
18. กอนทจะขดเจาะ หรอตอกปกวตถ
ใดๆเชนแทงโลหะลงในดนจะตอง
แนใจเสยกอนวาไมมสายไฟฟาแรงสง
อย ใตพนดนนน มฉะนนทานอาจ
ไดรบอนตรายจากไฟฟาแรงสงได
เดนชดขวำ
ขนหลงคำระวง!
สำยไฟฟำแรงสง
ตวอยำงสำยไฟทช�ำรดจำกตนไม
80
19. หามยงนกหรอสตวทเกาะบนสายไฟฟาแรงสง
เพราะสายจะขาดตกลงมาท�าใหผคนและ
ตวทานเองไดรบอนตรายจากไฟฟาแรงสง
20. หากพบนกหรอสตวท�ารงอยบนเสาไฟฟา
แรงสงใหแจงการไฟฟานครหลวงเพอแกไข
เพราะนอกจากจะท�าใหเกดลดวงจรและ
ท�าใหสตวตายแลวยงท�าใหมไฟฟาดบหรอ
เปนเหตใหสายไฟฟาแรงสงขาดตกลงมา
เปนอนตรายตอผคนไดโดยเฉพาะอยางยงในขณะทมฝนตก
21. อยาเลนน�าหรอเขาใกลเสาไฟฟาแรงสงทปกอยในน�าเพราะอาจมไฟฟารวได
22. หามตดสายตอลงดนทลงมาจากเสาไฟฟาเพราะจะท�าใหไมมการตอสายดนและมผไดรบ
อนตรายไดหากพบเหนใหแจงการไฟฟานครหลวง
23. หากตองการใหการไฟฟานครหลวงหมสายไฟฟาแรงสงในกรณทจ�าเปนตองท�างาน
ใกลสายไฟฟาทานสามารถตดตอไดทการไฟฟานครหลวงเขตตางๆ
6.11 ขอควรระวงอนตรายจากสายไฟฟาแรงสงขาด
ทกครงทมสายไฟฟาแรงสงขาด มกจะมผ ไดรบอนตรายจากไฟฟาแรงสง ตงแต
บาดเจบสาหสจนถงตองพการหรอมผเสยชวตอยเนองๆการรบรถงสาเหตและวธปองกนอนตราย
จะชวยลดความเสยง ความสญเสย และอนตราย
ทจะเกดขนได
1. หลกเลยงการยนอยทโคนเสาไฟฟาหรอใตแนว
สายไฟฟาแรงสงในขณะทมฝนตกฟาคะนอง
เพอปองกนอนตรายจากฟาผาและสายไฟฟา
แรงสงขาด
2. การเลนวาวใกลสายไฟฟาแรงสง เมอวาวตด
สายไฟใหทงสายปานทนท การดงสายปาน
นอกจากอาจมไฟแรงสงวงมากบสายปานแลว
ยงท�าใหสายไฟแกวงเขาหากน และเกดไฟฟา
ลดวงจร ท�าใหสายไฟฟาแรงสงขาดตกลงมา
และมผไดรบอนตรายได
81
3. กงไมทแตะและเสยดสกบสายไฟฟาแรงสงนอกจากจะมไฟฟาวงลงมากบตนไมแลว
ยงอาจท�าใหมไฟฟาดบหรอสายไฟฟาแรงสงขาดตกลงมาและมผไดรบอนตรายได
4. เมอพบวามสายไฟฟาแรงสงขาดใหด�าเนนการดงน
� หลกเลยงอยาเขาใกลหรอกนคนไมใหเขาใกลสายไฟฟา
� อยาพยายามจบหรอใชวสดเขยสายไฟเปนอนขาดทานอาจไดรบอนตราย
� โทรศพทแจงการไฟฟานครหลวงหรอ
หนวยงานสาธารณภยทสะดวกทสด
5. ขอควรระวงกรณสายไฟฟาแรงสงขาดพาด
ลงบนรถยนต
� อยาพยายามลงจากรถจนกวาจะแนใจวา
ไมมสายไฟฟาพาดอยกบรถหรอมสายไฟฟา
พาดอยบนพนดนทเปยกอย การอยในรถ
ถอวาปลอดภยทสด และถาโทรศพทได
ใหแจง กฟน. หรอหนวยงานสาธารณภย
ทเกยวของใหเรวทสด
�ขณะอยในรถถาสามารถท�าไดใหขบรถให
พนจากสายไฟฟาทพาดอยนนแตตองระวง
ไมใหทบขามสายไฟเพราะสายไฟอาจเกยว
ตดพนเขากบรถและเกดประกายไฟขนได
� ตะโกนบอกผทอยนอกรถหรอผทตองการ
ชวยเหลออยาเขาใกลรถใหออกหางจากรถ
และสายไฟจนกวาจะแนใจวาการไฟฟาได
ดบไฟแลว(ตองบอกใหโทรศพทแจงกฟน.
หรอหนวยงานสาธารณภยทเกยวของดวย)
� ถาจ�าเปนตองออกนอกรถเชนรถก�าลงเกด
ไฟไหมมวธลงจากรถใหปลอดภยดงน
ก. อยาก าวเทาลงจากรถเปนอนขาด
ตองใชวธกระโดดลอยตวลงจากรถให
หางจากตวรถโดยมวธการลงสพนให
ปลอดภยดงน
82
* ลงสพนดวยเทาขางเดยวหรอดวยเทาสองขางแตตองใหเทาชดกน
* ขณะเทาแตะพนมอเทาและรางกายตองไมแตะสวนใดสวนหนงของตวรถ
ข. เมอลงจากรถและเทาแตะพนแลว ใหออกหางจากตวรถและสายไฟใหมากทสด
วธออกหางทปลอดภย คอ ใหคอยๆ ขยบเดนลากเทาโดยใหเทาทง 2 ชดกน
(อาจใชวธกระโดด2เทาพรอมกน)หามเดนกาวเทายาวหรอวงเพอไมใหถกไฟดด
จากพนดนดวยแรงดนชวงกาว(stepvoltage)
ค. เมอลงจากรถแลวอยากลบเขาใกลรถอก(เชนอยาพยายามดบไฟไหมรถหรอไป
หยบของมคาในรถ)จนกวาจะแนใจวาการไฟฟาไดดบไฟแลว
6. หากสายไฟฟาแรงสงขาดตกน�า
ใหหลกเลยงใหพนจากบรเวณ
ทมน�าใหมากทสด แลวแจง
การไฟฟานครหลวงพรอมกบ
กนคนไมใหเขาใกลน�า
7. หากพบวามเสยงดงคลายเสยง
ผ งบนบร เ วณอปกรณ หรอ
สายไฟฟาแรงสงบนเสาไฟฟา
ใหรบแจงการไฟฟานครหลวงท
ใกลทสดเพอด�าเนนการแกไข
83
7.กำรชวยเหลอผประสบภยอนตรำย
จำกไฟฟำและกำรปฐมพยำบำล
ผทจะชวยเหลอผทประสบภยอนตรายจากไฟฟาตองร จกวธทถกตองใน
การชวยเหลอดงน
1. อยาใชมอเปลาแตะตองตวผทตดอยกบกระแสไฟฟาหรอตวน�าทเปนตนเหตใหเกดอนตราย
เปนอนขาดเพอปองกนมใหถกกระแสไฟฟาจนไดรบอนตรายไปดวยอกผหนง
2. รบหาทางตดกระแสไฟฟาโดยฉบไวดวยการถอดปลกหรออาสวตชออกกได
3. ใชวตถทไมเปนสอไฟฟา เชนผา ไมแหง เชอกทแหงสายยางหรอพลาสตกทแหงสนท
ถงมอยางหรอผาแหงพนมอใหหนาแลวถงผลกหรอฉดตวผประสบอนตรายใหหลดออก
มาโดยเรวเขยสายไฟใหหลดออกจากตวผประสบอนตราย
4. หากเปนสายไฟฟาแรงสงใหพยายามหลกเลยงแลวรบแจงการไฟฟานครหลวงใหเรวทสด
(ดขอควรระวงจากสายไฟฟาแรงสง)
5. อยาลงไปในน�ากรณทมกระแสไฟฟาอยในบรเวณทมน�าขง ตองหาทางเขยสายไฟออก
ใหพนหรอตดกระแสไฟฟากอนจงคอยไปชวยผประสบอนตราย
การชวยผประสบอนตรายจากไฟฟาดงทกลาวมาแลวจ�าเปนอยางยงทจะตองกระท�า
ดวยความรวดเรวรอบคอบและระมดระวงเปนพเศษดวย
7.1 การปฐมพยาบาล
เมอไดท�าการชวยเหลอผประสบอนตรายมาไดแลว จะโดยวธใดกตามหากปรากฏ
วาผเคราะหรายทชวยออกมานนหมดสตไมรสกตวหวใจหยดเตนและไมหายใจซงสงเกตได
จากอาการทเกดขนดงนรมฝปากเขยวสหนาซดเขยวคล�าทรวงอกเคลอนไหวนอยมากหรอ
ไมเคลอนไหวชพจรบรเวณคอเตนชาและเบามากถาหวใจหยดเตนจะค�าชพจรไมพบมานตา
ขยายคางไมหดเลกลงหมดสตไมรสกตว ตองรบท�าการปฐมพยาบาลทนท เพอใหปอดและ
หวใจท�างาน
7.2 การปฏบตชวยชวตขนพนฐาน (Cardio Pulmonary Resuscitation : CPR)
หมายถง การชวยเหลออยางรบดวนในภาวะฉกเฉนทงระบบหายใจ ระบบหมนเวยน
โลหตโดยไมอาศยเครองมอใดๆการปฏบตการชวยชวตมบทบาทส�าคญในการชวยเหลอและ
สามารถลดอตราการตายของผบาดเจบไดถาท�าอยางถกวธและทนทวงท
84
คณเปนอยำงไร
ขนตอนปฏบตการชวยชวต
ขนตอนท1ประเมนความรสกตว
เรยก ปลก เขยา
ขนตอนท2ขอความชวยเหลอถาไมมการตอบสนองในผใหญ:โทรศพทขอความชวยเหลอกอน
(PhoneFirst)เพราะสงทตองการเพอชวยชวต
คอเครองกระตนหวใจ
ขนตอนท3เปดทางเดนหายใจOpenAirwayใชสนมอกดหนาผากและ2นวเชยขากรรไกร
ใหหนาแหงน
*การเปดทางเดนหายใจวธนใชไดกบผบาดเจบทกกรณ*
อาการของผบาดเจบทตองชวยโดยการท�าCPRคอ1. ไมรสกตว(Unconsciousness)
2. ไมหายใจ(Nobreathing)
3. หวใจหยดเตน(Nopulse)
หลกการปฏบตการชวยชวต1. เปดทางเดนหายใจ(OpenAirway=A)
2. ชวยการหายใจ(Breathing=B)
3. ชวยการไหลเวยนโลหต(Circulation=C)
85
ขนตอนท5ชวยหายใจถาไมหายใจ : ชวยหายใจโดยการเปาปาก2ครง
การเปาปาก : ตองเหนทรวงอกกระเพอมขนทกครง ถา
ทรวงอกไมกระเพอมขนในการเปาปากครงท 1 แกไขโดย
การเปดทางเดนหายใจใหมแลวจงเปาปากครงท2
ขนตอนท4ตรวจการหายใจเพอดวามการหายใจปกตหรอไมโดยใชตาดหฟงแกมสมผส
(LookListenandFeel)(ใชเวลาตรวจ10วนาท)
ขนตอนท6ชวยการไหลเวยนโลหตกดหนาอก*ต�าแหนงวางมอ:เหนอกระดกลนป2นวมอ
*สงทใชกด:สนมอสองขางซอนกน
*จ�านวนครง:30ครง
*ความลก:1.5-2นวฟต
*ความเรวในการกด:100ครงตอนาท
กดหนาอกใหตอเนองและหลกเลยงการหยดกดหนาอกใหนอยทสดเพอเพมการไหลเวยนโลหตไปเลยงอวยวะส�าคญใหมากขน
86
การปฏบตการชวยชวตในผใหญอตราสวนการกดหนาอกตอการเปาปาก30 : 2ท�าการกดหนาอกและเปาปากตอเนองไปเรอยๆ
สงทแสดงวาการชวยชวตไดผล
1. เรมรสกตวสายหนาขยบแขน
2. มการหายใจ
3. เรมมการกลนการไอ
4. สผวหนงเปลยนแปลงดขน(สชมพ)
จะหยดท�าการชวยเหลอเมอ
1. เมอผบาดเจบมการหายใจและมชพจร
2. เมอมบคลากรทางการแพทยมารบชวงตอ
3. เมอผชวยเหลอเหนอยจนไมสามารถชวยตอไปได
87
8.มปญหำปรกษำทน
หากผใชไฟฟามขอสงสยหรอตองการสอบถามรายละเอยดเพมเตม โปรดตดตอ
การไฟฟานครหลวงเขตและสาขายอยทอย ใกลสถานใชไฟฟาของทานในเวลาท�าการ
07.30น.-15.30น.หรอทศนยบรการขอมลผใชไฟฟาCallCenter1130ตลอด24ชวโมง
132/18ซ.จรญสนทวงศ20
ถ.จรญสนทวงศแขวงบานชางหลอ
เขตบางกอกนอยกรงเทพฯ10700
โทร.0-2878-5200
โทรสาร0-2878-5291
กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ
สถำนทตดตอ
โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)
แผนกบรกำร
121ถ.จกรเพชรแขวงวงบรพาภรมย
เขตพระนครกรงเทพฯ10200
โทร.0-2220-5000
โทรสาร0-2220-5291
0-2878-5224 0-2878-5280 0-2878-5211
0-2878-5226 0-2878-5281 0-2878-5222
0-2878-5324 0-2878-5311
0-2878-5333
0-2448-6030
0-2448-6031
โทรสาร0-2448-6304
เขตธนบร (58)
193170
เขตวดเลยบ (66)
010203040506070809
1011396975
ช�ำระเงนคำไฟฟำ
แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง
40/1ม.2ซ.หมบานมหาดไทย1
ถ.พทธมณฑลสาย1แขวงบางระมาด
เขตตลงชนกรงเทพฯ10170
สาขายอยตลงชน
0-2220-5224 0-2220-5280 0-2220-5211
0-2220-5226 0-2220-5281 0-2220-5222
0-2220-5387 0-2220-5311
0-2220-5322
0-2220-5333
88
0-2877-5224 0-2877-5280 0-2877-5211 0-2877-5226 0-2877-5281 0-2877-5222 0-2877-5324 0-2877-5311 0-2877-5333
0-2463-3368โทรสาร0-2877-5389
0-2476-47710-2476-9488
โทรสาร0-2476-1486
เขตราษฎรบรณะ (68)
3021ถ.ราษฎรบรณะแขวงราษฎรบรณะเขตราษฎรบรณะกรงเทพฯ10140โทร.0-2877-5200โทรสาร0-2877-5291
สาขายอยพระประแดง
101ม.2เยองซ.วดชมนมตรถ.สขสวสดอ.พระประแดงจ.สมทรปราการ10130
เขตยานนาวา (69)
2021223027ถ.เจรญกรงแขวงบางคอแหลมเขตบางคอแหลมกรงเทพฯ10120โทร.0-2611-5200โทรสาร0-2611-5291
สาขายอยดาวคะนอง
1297/7ถ.สมเดจพระเจาตากสนเขตธนบรกรงเทพฯ10600
0-2611-5224 0-2611-5280 0-2611-5211 0-2611-5226 0-2611-5281 0-2611-5222 0-2611-5324 0-2611-5311 0-2611-5333
กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ
สถำนทตดตอ
ช�ำระเงนคำไฟฟำ
แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง
โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)
แผนกบรกำร
0-2841-5224 0-2841-5280 0-2841-5211 0-2841-5226 0-2841-5281 0-2841-5222 0-2841-5324 0-2841-5311 0-2841-5333
เขตบางขนเทยน (70)
57585939ซ.พระรามท2ซอย60แขวงแสมด�าเขตบางขนเทยนกรงเทพฯ10150โทร.0-2841-5200โทรสาร0-2841-5291
89
0-2348-5224 0-2348-5280 0-2348-5211 0-2348-5226 0-2348-5281 0-2348-5222 0-2348-5227 0-2348-5311 0-2348-5322 0-2348-5333
0-2256-32470-2256-3344
โทรสาร0-2256-3678
0-2421-00600-2421-0066
โทรสาร0-2421-0065
สาขายอยหนองแขม
240หม7หมบานพรทววฒนซ.เพชรเกษม73/2ถ.เพชรเกษมเขตหนองแขมกรงเทพฯ10160
เขตคลองเตย (67)
1213141516171824253238
1192ถ.พระราม4แขวงคลองเตยเขตคลองเตยกรงเทพฯ10110โทร.0-2348-5000โทรสาร0-2348-5291
สาขายอยเพลนจต
30ซ.ชดลมถ.เพลนจตแขวงลมพนเขตปทมวนกรงเทพฯ10330
กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ
สถำนทตดตอ
โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)
แผนกบรกำร
ช�ำระเงนคำไฟฟำ
แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง
เขตบางกะป (76)
232633404188ถ.รามค�าแหงแขวงสวนหลวงเขตสวนหลวงกรงเทพฯ10250โทร.0-2725-5200โทรสาร0-2725-5291
0-2725-5224 0-2725-5280 0-2725-5211 0-2725-5226 0-2725-5281 0-2725-5222 0-2725-5324 0-2725-5311 0-2725-5333
0-2791-5224 0-2791-5280 0-2791-5211 0-2791-5226 0-2791-5381 0-2791-5222 0-2791-5324 0-2791-5311 0-2791-5333
เขตสมทรปราการ (77)
374255386ถ.สขมวทต.ปากน�าอ.เมองจ.สมทรปราการ10270โทร.0-2791-5200โทรสาร0-2791-5291
90
กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ
สถำนทตดตอ
ช�ำระเงนคำไฟฟำ
แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง
โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)
แผนกบรกำร
0-2769-5224 0-2769-5280 0-2769-5211
0-2769-5227 0-2769-5281 0-2769-5222
0-2769-5324 0-2769-5311
0-2769-5333
0-2338-1112
โทรสาร0-2338-1472
เขตบางพล (78)
34364464
70/1หม1ถ.กงแกวต.ราชาเทวะ
อ.บางพลจ.สมทรปราการ10540
โทร.0-2769-5200
โทรสาร0-2769-5291
สาขายอยบางบอ
352ม.1ถ.รตนราษฎรต.บางบอ
อ.บางบอจ.สมทรปราการ10560
0-2509-0056
0-2509-0297
โทรสาร0-2509-0196
0-2907-5226 0-2907-5280 0-2907-5211
0-2907-5227 0-2907-5281 0-2907-5222
0-2907-5324 0-2907-5311
0-2907-5333
เขตมนบร (79)
626367
24หม13ถ.สวนทวงศแขวงแสนแสบ
เขตมนบรกรงเทพฯ10510
โทร.0-2907-5200
โทรสาร0-2907-5291
สาขายอยรามอนทรา
135ซ.รามอนทรา52/1
ถ.รามอนทรากม.8เขตคนนายาว
กรงเทพฯ10230
91
กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ
สถำนทตดตอ
โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)
แผนกบรกำร
ช�ำระเงนคำไฟฟำ
แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง
0-2242-5224 0-2242-5280 0-2242-5211
0-2242-5226 0-2242-5281 0-2242-5222
0-2242-5324 0-2242-5311
0-2242-5333
0-2276-9370
0-2276-9359
โทรสาร0-2276-9360
สาขายอยหวยขวาง
1998/36บรเวณตลาดหวยขวาง
ถ.ประชาสงเคราะหแขวงดนแดง
เขตดนแดงกรงเทพฯ10400
เขตสามเสน (56)
71737476818283
8486878892
809ถ.สามเสนแขวงถนนนครไชยศร
เขตดสตกรงเทพฯ10300
โทร.0-2242-5000
โทรสาร0-2242-5291
เขตนนทบร (57)
7985
285ถ.ตวานนทต.บางกระสอ
อ.เมองจ.นนทบร11000
โทร.0-2902-5200
โทรสาร0-2902-5291
สาขายอยดอนเมอง
157/157-158ถ.ชางอากาศอทศ
แขวงทงสองหองเขตดอนเมอง
กรงเทพฯ10210
0-2902-5224 0-2902-5280 0-2902-5211
0-2902-5226 0-2902-5281 0-2902-5222
0-2902-5324 0-2902-5311
0-2902-5333
0-2565-3842
0-2565-3853
โทรสาร0-2565-3852
92
0-2832-5224 0-2832-5280 0-2832-5211 0-2832-5226 0-2832-5281 0-2832-5222 0-2832-5324 0-2832-5311 0-2832-5333
0-2920-63710-2920-6391
โทรสาร0-2920-6390
เขตบางใหญ (59)
469394
38/2หม10ถ.บางกรวย-ไทรนอยต.บางเลนอ.บางใหญจ.นนทบร11140โทร.0-2832-5200โทรสาร0-2832-5291
สาขายอยบางรกใหญ
13/14หม4ถ.ตลงชน-สพรรณบรต.บางรกพฒนาอ.บางบวทองจ.นนทบร11110
กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ
สถำนทตดตอ
โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)
แผนกบรกำร
ช�ำระเงนคำไฟฟำ
แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง
0-2716-3224 0-2716-3280 0-2716-3211 0-2716-3226 0-2716-3281 0-2716-3222 0-2716-3311 0-2716-3333
0-2272-44800-2272-4751
โทรสาร0-2272-4750
0-2792-5224 0-2792-5280 0-2792-4322 0-2792-5226 0-2792-5281 0-2792-5211 0-2792-5324 0-2792-5222 0-2792-5311 0-2792-5333
เขตลาดพราว (55)
6888ถ.รามค�าแหงแขวงสวนหลวงเขตสวนหลวงกรงเทพฯ10250โทร.0-2716-3200โทรสาร0-2716-3291
เขตบางเขน (80)
7778
476ม.3ถ.พหลโยธนแขวงอนสาวรยเขตบางเขนกรงเทพฯ10220โทร.0-2792-5200โทรสาร0-2792-5291
สาขายอยจตจกร
520ถ.ก�าแพงเพชร2แขวงลาดยาวเขตจตจกรกรงเทพฯ10900
93
0-2530-66980-2539-07290-2539-1325
โทรสาร0-2539-0783
เขตลาดกระบง (60)
6566
24หม13ถ.สวนทวงศแขวงแสนแสบเขตมนบรกรงเทพฯ10510โทร.0-2792-3200โทรสาร0-2792-3291
0-2792-3224 0-2792-3280 0-2792-3211 0-2792-3226 0-2792-3281 0-2792-3222 0-2792-3311 0-2792-3333
สาขายอยนาคนวาส
49/67-68หมบานกฤตกรซ.นาคนวาส25ถ.ลาดพราว71เขตบางกะปกรงเทพฯ10230
0-2834-3224 0-2834-3280 0-2834-3211 0-2834-3226 0-2834-3281 0-2834-3222 0-2834-3324 0-2834-3311 0-2834-3333
0-2769-3220 0-2769-3280 0-2769-3211
0-2769-3224 0-2769-3281 0-2769-3222
0-2769-3226 0-2769-3311
0-2769-3333
0-2769-3350
เขตประเวศ (65)
273543
70/1หม1ถ.กงแกวต.ราชาเทวะ
อ.บางพลจ.สมทรปราการ10540
โทร.0-2769-3200
โทรสาร0-2769-3291
เขตบางบวทอง (75)
45607280
38/2หม10ถ.บางกรวย-ไทรนอยต.บางเลนอ.บางใหญจ.นนทบร11140โทร.0-2834-3200โทรสาร0-2834-3291
กำรไฟฟำนครหลวงเขตและสำขำยอยรหสเครองวดหนวยไฟฟำ
สถำนทตดตอ
โตะบรกำรเบดเสรจ(ONESTOPSERVICE)
แผนกบรกำร
ช�ำระเงนคำไฟฟำ
แจงไฟฟำขดของตลอด24ชวโมง
94
ไมมระบบสายดน
N
N
N
L
L
L
NG L
(สายศนย) (สายเสนไฟ)
(สายศนย) (สายเสนไฟ)
ข�วตอสายศนย
ข�วตอสายศนย
เคร�องปลดวงจร
เคร�องปลดวงจร
ฟ�วส
ฟ�วส
เซอรกตเบรกเกอร
เซอรกตเบรกเกอร
เตารบ-เตาเสยบ
เตารบ-เตาเสยบ
มระบบสายดน
ข�วตอสายดน
เคร�องตดไฟร�ว
(ELCB, RCCB, RCBO)
หลกดน
(GROUNDING ELECTRODE)
0.30 ม.
2.40 ม.
95
ตวอยางผงวงจรตอลงดนทตเมนสวตช
96
L
N
G
L
N
G
G
L
N
L
N
G
L
N
L
N
แผงเมนสว�ตช เตารบ เตาเสยบ เคร�องใชไฟฟา
แผงเมนสว�ตช เตารบ เตาเสยบ เคร�องใชไฟฟา
แผงเมนสว�ตช เตารบ เตาเสยบ เคร�องใชไฟฟา
การตอสายดนทถกตอง
การตอสายดนทไมถกตอง
ว�ธตอสายดนทไมถกตอง