Introducing Dalat.docx

Introducing Dalat

Dalat is quite different from anywhere else you’ll visit in Vietnam. You would almost be forgiven for thinking you’d stumbled into the French Alps in springtime. This was certainly how the former colonists treated it – escaping to their chalets to enjoy the cooler climate.

The French feel is compounded by a radio mast shaped like the Eiffel Tower and the local bohemian artists’ predilection for swanning around in berets. Dalat is small enough to remain charming, and the surrounding countryside is blessed with lakes, waterfalls, evergreen forests and gardens.

Local products include silk, garden vegetables and flowers (especially beautiful hydrangeas), which are sold all over southern Vietnam. But the biggest contribution to the economy is tourism: more than 800, 000 domestic tourists and another 80, 000 foreigners visit here every year. It’s the country’s favourite honeymoon spot and still retains the final word in Vietnamese kitsch.

The Dalat area was once famous for hunting and a 1950s brochure boasted that ‘a two-hour drive from the town leads to several game-rich areas abounding in deer, roe, peacocks, pheasants, wild boar, black bear, wild caws, panthers, tigers, gaurs and elephants’. So successful were the hunters that all of the big game is now extinct. The closest you’ll get to the formerly diverse fauna are the taxidermied specimens about town.

The city’s population includes about 5000 members of hill tribes, which make up 33 distinct communities in Lam Dong province. Traditional dress can occasionally be spotted in the market places. Hill-tribe women of this area carry their infants on their backs in a long piece of cloth worn over one shoulder and tied in the front.

The City of Eternal Spring, Dalat’s temperature hovers between a pleasant 15°C (average daily minimum) to 24°C (average daily maximum). Effectively Dalat has two seasons – dry (December to March) and wet (April to November). Despite the mild temperatures, by the end of the dry season the lush green surrounds turn to brown. Even in the wet season, mornings normally remain dry – allowing time for sightseeing before the deluge begins.

Read more: http://www.lonelyplanet.com/vietnam/central-highlands/dalat#ixzz3mLfpOyDa

Da Lat is the central city of Vietnam Highlands with beautiful names

Da Lat is the capital city of Lam Dong province, Vietnam (Dalat or Da Lat) is the City of Flowers and honeymooners with lovely French villas, the fresh air, the beautiful waterfalls and gorgeous lakes sits in a lush and green valley of postcard beauty. Dalat’s specific sights are pine forest (forming the name: “City of thousands of pine trees”) with twisting roads and tree marigold, cherry blossom in the winter. The city’s temperate weather stands in contrast to Vietnam’s otherwise tropical climate. Mist covering the valleys almost year-round leads to its name “City of eternal spring”, Spring is eternal and “unique season” in Da Lat.

Dalat city Vietnam

It’s also called “Little Paris” (“Le Petit Paris” in French) due to its French architecture villas and its replica of the Eiffel Tower built by the Telephone Company that looks like it fell into a pool of red and white colour. And really, after driving through tea gardens, coffee and rubber plantations, one feels almost transplanted to Europe. Indeed, in the past when Dalat still had been under France, The French Officials want to set up this city as “Le Petit Paris” (A Little Paris), the ideal resort city, the meaningful education center for their life in Indochina, the place was far from their native land – remote France. So, Dalat was the capital of the Federation of Indochina during World War II.

Beside above names, Vietnamese also called Da Lat under many lovely names such as The City of Love, The City of Poetry, The Green City…

History & formation of Da Lat city

Da Lat was developed as a tourist destination after Alexander Yersin, a Swiss scientist with a taste for adventure, trekked 1839 into the region and persuaded the French colonial administration of its value as a highland resort.

Geographic location of Dalat Vietnam

Da Lat sits approx. 1500 m (4921 ft) above sea level on the Langbiang Plateau in the southern parts of the Central Highlands, and is surrounded by lovely mountains, according to a local, carry lyrical names like Elephant’s Head and Lady’s Body. So, you do not be surprised when someone called Da Lat as The City in the Forest.

Paradise Lake of Dalat Vietnam

Da Lat is the land of natural richness

Da Lat has been calling as Vietnam’s “vegetable garden” due to its year-round cool weather. Da Lat supplies temperate agriculture products for all over Vietnam. Indeed, Dalat is renowned for its orchids, roses, vegetables, and fruits. There are nascent wine-making and flower-growing industries in the region of Asia (main flower consuming market is Singapore, Hongkong, Korea, Japan). Every 2 years, The National Flower Festival hold in this city with many participants over the world.

Da Lat is the ideal city and the highlight of Vietnam

Da Lat still is the summer retreat of the rich and powerful. The last emperor, Bao Dai King, shared the coolness of hot Vietnamese summers with concubines in his summer palace before he was permanently sent to exile to the French Riviera.

The majority of visitors are Vietnamese. It seems to be the preferred place to get married. Honeymooners spend their memorable day amongst the artificial carved nature around the man-made Paradise Lake (also called Tuyen Lam Lake), shooting photo album and paddling on somewhat kitschy swan boats on the picturesque lake.

As Da Lat was the most romantic place of Vietnam, great natural landscapes. Hence, almost singers of Vietnam and Overseas have highly preferred to shoot their music videos or movies in Da Lat.

Da Lat at Night

In addition of charming nature and architecture, Da Lat has the grand variety of cultural life of Ethnic Minority People. Many cultural festivals of Ethnic Minority People were hold at the Ethnic Minority villages in outskirt of Da Lat.

Dalat is a city located on Lang Biang highlands – part of the Central Highlands region of Vietnam. Because of its

history, special architecture, unique climate features and wide range of beautiful spots, Dalat is known as one of the

most popular tourist destinations of Vietnam.

INTRODUCTION

WHEN TO GO

PLACES TO STAY

THINGS TO DO

Dalat looks like a cross between Vietnam and the French Alps. Many of its hotels and houses were built in a French

style during the French colonization. There are many places for tourists interested in architecture to visit, such as

Dalat Railway Station, designed by French architects Moncet and Reveron, or Hang Nga guest house, a.k.a ‘Crazy

house’ which is also an interesting place to stay.

The climate in Dalat is often called ‘Eternal Spring’ for its pleasantly warm temperatures during the day and quite cool

at night, down to perhaps 10oC. Due to its favorable weather, Dalat is a supplier of temperate produce for all over

Vietnam, for example, cabbage and cauliflower. Also, it has a nickname ‘City of Flowers’. Its flower industry is highly

developed and famous for two typical flowers: hydrangea (Vietnamese: C?m tú c?u) and golden everlasting

(Vietnamese: Hoa b?t t?).

Apart from architectural places of interest, Dalat also has lots of beautiful sites such as Xuan Huong Lake – center of

town, Lake of Sorrow (Lake of Sighs) – 5km Northeast of town on Ho Xuan Huong Road, Valley of Love – Phu Dong

Thien Vuong Street, Lang Biang Mountain – has a 1900m peak, ideal for a 3-hour hike, Prenn Falls – 10km outside

the town, Pongour Falls – one of the largest and widest waterfalls in Vietnam, 30km south of town on highway 20,

etc.

Tourists arriving in Dalat can enjoy the atmosphere of Vietnamese markets by visiting Dalat market, which is full of

local specialties such as strawberry jam, dried fruits, avocado, artichoke.?

Đà Lạt (Vietnamese pronunciation: [ɗâː làːt] (  listen)), or Dalat, (pop. 206,105 as of 2009, of which 185,509

are urban inhabitants) is the capital of Lâm Đồng Province in Vietnam. The city is located 1,500 m

(4,900 ft) above sea level on the Langbian Plateau in the southern parts of the Central

Highlands region. In Vietnam, Da Lat is a popular tourist destination.

Da Lat's specific sights are pine wood (forming the name: "City of thousands of pine trees") with

twisting roads and tree marigold(Vietnamese: dã quỳ) blossom in the winter. The

city’s temperate weather stands in contrast to Vietnam's otherwise tropicalclimate. Mist covering the

valleys almost year-round leads to its name "City of Eternal Spring".

Da Lat is also known as an area for scientific research in the fields of biotechnology and nuclear

physics.

With its year-round cool weather, Da Lat supplies temperate agriculture products for all over

Vietnam, for example: cabbage andcauliflower. Its flower industry produces two typical

flowers: hydrangea (Vietnamese: cẩm tú cầu) and golden everlasting(Vietnamese: hoa bất tử). The

confectionery industry offers a wide range of mứt, a kind of fruit preserve made

from strawberry,mulberry, sweet potato, and rose.

Name[edit]

According to some sources, the name derives from the acronym of the Latin phrase 'Dat Aliis

Laetitiam Aliis Temperiem' ("It Gives Pleasure to Some, Freshness to Others"), which the French

colonial government used in their official emblem of Đà Lạt. In reality, the name Da Lat derived from

the language of the local ethnic group Lạt and its original meaning is "Stream of the Lạt", and the

acronym above is in fact a backcronym.

History[edit]

Da Lat ca. 1925

During the 1890s, explorers in the area (including the noted bacteriologist Alexandre Yersin, protégé

of the renowned French chemist Louis Pasteur), which was then part of the French territory

of Cochinchina, asked the French governor-general, Paul Doumer, to create a resort center in the

highlands. The governor agreed. The original intended site for the hill station was Dankia, but

Étienne Tardif, a member of the road-building expedition of 1898-99, proposed the current site

instead. In 1907, the first hotel was built. Urban planning was carried out by Ernest Hébrard.[1]

A street of Da Lat ca. 1925

The French endowed the city with villas and boulevards, and its Swiss charms remain today.

Hébrard included the requisite health complex, golf course, parks, schools, and homes but no

industry. The legacy of boarding schools where children from the whole of Indochina were taught by

French priests, nuns, and expatriates still existed as late as 1969. In 1929, the Christian and

Missionary Alliance established a school (Dalat International School) for Canadian and American

children of missionaries serving in Southeast Asia. In 1965, the school moved to Bangkok, Thailand;

then in 1966 to the Cameron Highlands in Malaysia and then, in June 1971, moved to its present

location in Georgetown, Malaysia. There were seminaries of Jesuits (such as Pius X Pontifical

College) and other orders. The elite Vietnamese National Military Academy graduated its first class

of future leaders in 1950. There was an aviation school at Cam Ly Airport.

During World War II, Đà Lạt was the capital of the Federation of Indochina, from 1939 to 1945.

In the mid-1950s, the Vietnamese Scout Association established their national training grounds at

Đà Lạt.

The only major involvement Da Lat had during the Vietnam War was within the 1968 Tet Offensive.

Fierce battles raged from January 31 to February 9, 1968. Most of the fighting took place between

the South Vietnamese MP units stationed in Đà Lạt and the Việt Cộng (VC) forces. American MPs

were also involved in the fighting and suffered several KIAs during a rocket attack on their

compound. Defeats and victories alternated between the two during the sporadic-yet-intense battles.

However, the South Vietnamese MPs were eventually able to regain control of Đà Lạt. It is stated

that around 200 VC were killed-in-action (KIAs) during this battle. Although South Vietnamese MP

forces were known to have significantly fewer KIAs, their injured list grew steadily throughout the

engagement because of periods of low supplies and support. What ultimately saved the South

Vietnamese MPs was the fact that they held strong defensive positions throughout Đà Lạt from the

beginning to the end of the battles.

Geography[edit]

Aerial view over Da Lat

Đà Lạt is located 1,500 m (4,900 ft) above sea level on the Langbian Plateau in the southern parts of

the Central Highlands (in Vietnamese,Tây Nguyên). The constructed Xuan Huong Lake—measuring

5 square kilometres (1.9 sq mi)—is located in central Đà Lạt and, following repair work, the lake is

completely filled as of October 2011.

Geology[edit]

Đà Lạt is a source area for pyroxene from the Australasian strewnfield.[2]

Administrative[edit]

Đà Lạt is divided into 12 wards which are numbered 1 to 12, and 4 communes: Ta Nung, Xuan

Truong, Xuan Tho and Trại Hầm.[3]

Climate[edit]

Da Lat's year-round temperate weather, standing in contrast to central & southern Vietnam’s

otherwise-tropical climate, has led it to be nicknamed the “City of eternal spring”.[4]The average

temperature is 14 °C (57 °F) - 23 °C (73 °F). The highest temperature ever in Da Lat was 31.5 °C

(88.7 °F), and the lowest was −0.6 °C (30.9 °F).[5] Mist covers the adjoining valleys almost year-

round. Its temperate climate also makes it ideal for agriculture. Indeed, Da Lat is renowned for

its orchids, roses, vegetables, and fruits. There are nascent wine-making and flower-growing

industries in the region.

There are two separate seasons in Da Lat. The rainy season lasts from May to October, and the dry

season is from November to April. The average annual precipitation is 1,770mm.[6]

Architecture[edit]

A Vietnamese Hòn Non Bộ in front of the Art Deco-influenced Đà Lạt Railway Station of vernacular French

architecture.

The architecture of Đà Lạt is dominated by the style of the French colonial period. Đà Lạt Railway

Station, built in 1938, was designed in theArt Deco architectural style by French architects Moncet

and Reveron, although it incorporates the high, pointed roofs characteristic of theCao

Nguyen communal buildings of Vietnam’s Central Highlands. The three gables represent an art deco

version of Normandy’s Trouville-Deauville Station.[8] The station’s unique design—with its roofs,

arching ceiling, and coloured glass windows—earned it recognition as a national historical

monument in 2001.[9][10] The Dominion of Mary (French: Domaine de Marie) Church and Convent,

home to Roman Catholic nuns of the Mission of Charity, were built in 1938 with a similar pointed-roof

style.

Hằng Nga guesthouse is decorated with twisting organic forms.

Of particular note is the unconventional architecture of the Hằng Nga guesthouse, popularly known

as the “Crazy House”. Described as a “fairy tale house”, its overall design resembles a

giant banyantree, incorporating sculptured design elements representing natural forms such as

animals, mushrooms, spider webs and caves. Its architecture, consisting of complex, organic, non-

rectilinear shapes, has been described as expressionist. Its creator, Vietnamese architect Dang Viet

Nga (also known as Hằng Nga), who holds a PhD in architecture from Moscow State University, has

acknowledged the inspiration of Catalan Spanish architect Antoni Gaudí in the building’s design.

Visitors have variously drawn parallels between the guesthouse and the works of artists such

as Salvador Dalí and Walt Disney.[11][12] Since its opening in 1990, the building has gained recognition

for its unique architecture, having been highlighted in numerous guidebooks and listed as one of the

world’s ten most “bizarre” buildings in the Chinese People’s Daily.[13][14] While superficially amusing,

the compound is let down by the construction debris and household refuse behind the facades, and

the lack of attention to safety issues.

OURIST INFORMATION OF DALAT, VIETNAMA well-known tourist destination of VietnamDalat is the capital of Lam Dong province in Vietnam. The city is located 1,500 m (4,900 ft) above sea level on the Langbiang Plateau in the southern parts of the Central Highlands. In Vietnam, Da Lat is a popular tourist destination.

Dalat has been called with many names by touristsDa Lat’s specific sights are pine wood (forming the name: “City of thousands of pine trees”) with twisting roads and tree marigold (Vietnamese: dã quỳ) blossom in the winter. The city’s temperate weather stands in contrast to Vietnam’s otherwise tropical climate. Mist covering the valleys almost year-round leads to its name “City of eternal spring”.

Da Lat is also known as an area for scientific research in the fields of biotechnology and nuclear physics.

Dalat is the vegetable & flower garden of VietnamWith its year-round cool weather, Da Lat supplies temperate agriculture products for all over Vietnam, for example: cabbage and cauliflower. Its flower industry produces two typical flowers: hydrangea (Vietnamese: cẩm tú cầu) and golden everlasting (Vietnamese: hoa bất tử). The confectionery industry offers a wide range of mứt, a kind of fruit preserve made from strawberry, mulberry, sweet potato, and rose.

Feelings of tourists about this landDalat is quite different from anywhere else you’ll visit in Vietnam. You would almost be forgiven for thinking you’d stumbled into the French Alps in springtime. This was certainly how the former colonists treated it – escaping to their chalets to enjoy the cooler climate.

The French feel is compounded by a radio mast shaped like the Eiffel Tower and the local bohemian artists’ predilection for swanning around in berets. Dalat is small enough to remain charming, and the surrounding countryside is blessed with lakes, waterfalls, evergreen forests and gardens.

The natural richness

Local products include silk, garden vegetables and flowers (especially beautiful hydrangeas), which are sold all over southern Vietnam. But the biggest contribution to the economy is tourism: more than 800, 000 domestic tourists and another 80, 000 foreigners visit here every year. It’s the country’s favourite honeymoon spot and still retains the final word in Vietnamese kitsch.

The Dalat area was once famous for hunting and a 1950s brochure boasted that ‘a two-hour drive from the town leads to several game-rich areas abounding in deer, roe, peacocks, pheasants, wild boar, black bear, wild caws, panthers, tigers, gaurs and elephants’. So successful were the hunters that all of the big game is now extinct. The closest you’ll get to the formerly diverse fauna are the taxidermied specimens about town.

The city’s population includes about 5000 members of hill tribes, which make up 33 distinct communities in Lam Dong province. Traditional dress can occasionally be spotted in the market places. Hill-tribe women of this area carry their infants on their backs in a long piece of cloth worn over one shoulder and tied in the front.

Tourists always travel to Dalat depending on seasonThe City of Eternal Spring, Dalat’s temperature hovers between a pleasant 15°C (average daily minimum) to 24°C (average daily maximum). Effectively Dalat has two seasons – dry (December to March) and wet (April to November). Despite the mild temperatures, by the end of the dry season the lush green surrounds turn to brown. Even in the wet season, mornings normally remain dry – allowing time for sightseeing before the deluge begins.

Popular transport in DalatMotobike is the popular transport of Dalat. However, take car yourself if you would like to ride it because steep terrain is special thing of Dalat city. For your safe if you do not like adventure & no experience of riding motonike, the private car or taxi will be the good choice.

For every information about Dalat city and transports, you can come to 27 Truong Cong Dinh str, you will have free travel guide & free Dalat city map.We are pleasant to make your trip easy & memorable!

Da Lat – a flowerful town of romanceTUESDAY, 12 AUGUST 2008 01:37

 (27 Votes)

Some traveler ever said: “If you are in love, a week in Da Lat – a rhythmic land of flowers and romance- will

make your love turn into a happy ending!”…

Introduction & Location

“Listening to the noon going down in the romantic town, a Da Lat-violet is filled with fog…” (written by Minh Ky, Da Cam)  is lyric of a famous song about Da Lat – one of the top prioritized destinations in Vietnam for its romantic and flowerful beauty. Located in the South Central Highlands of Vietnam (Lang Biang Highlands), Da Lat was originally the playground of the French , and today’s “valley of love”, surrounded by cool, fresh and silently charming atmosphere.

Weather

Da Lat is extremely famous for mild weather. Thanks to the advantage of height and enclosing pine jungle, the town

is featured with temperate climate, with an average temperature of 18oC – 21°C, highest as 30oC and lowest as 5°C.

What is more, Da Lat has two distinct seasons, the rainy and the sunny ones. The former is from May to October, and

the former from November to April. Tourists should be prepared for sudden rains in sunny season, sometimes rocky

ones.  Never in Da Lat could we ever catch a storm, which make it favorable for tourists to take any daytime leisure

walk.

History

This pure land of romance was discovered by the French during their invasion in southern Vietnam. Before 1893, Lang Biang highlands, an extremely cool and fresh aired area, was the accommodation of the Viet highlanders. Yet there came the day the French would like to settle a convalescent zone in a European weather-like land in 1899. Of course, they could not miss Lang Biang Highlands then. Ever since the significant choice, Da Lat was later on built with all required French-style houses, villas, treatment places, and temperate flowers & plants, etc. This

has step by step formulated today’s romantic and glamorous Da Lat, a clear mountainous air zone for escaping the heat and humidity of the coast and Saigon, or the today’s Hochiminh City.

Natural beauty

It’s no easy at all for travellers to choose the initial visiting place in Da Lat for its widespread covering beauty. On a

whole, Da Lat looks like a cross between Vietnam and the French Alps. As mentioned, most of its hotels and houses

were built in French style. The town spreads across a series of pine-covered hills, with a small lake in the center,

while surrounded by high peaks, creating a lovely scenery quite different from the rest of Vietnam. Temperatures are

pleasantly warm by day, and quite cool at night, down to perhaps 10oC.

Today, Dalat is undoubtedly a beautiful tourist town. The vast majority of visitors are both domestic and foreign

tourists on short package tours, drawn by the scenery, vivid blue skies, fresh air, flower-filled parks, and local edible

treatment. Dalat is a favorite destination for company weekend outings, family get-aways, and most of all,

honeymoons. For overseas visitors, it offers a chance to cool down, view a bit of the French legacy, and enjoy the

atmosphere. Also, Da Lat is surrounded by some of the best mountain biking, hiking and canyoning opportunities in

Vietnam. Da Lat's high altitude of 1,500-2,000m and fertile landscape make it one among Vietnam's premium

agricultural areas, producing a variety of fruits, vegetables and flowers that do not grow in the lowlands. In markets as

far north as Hanoi, vegetables and flower vendors will tout their "made in Da Lat" produce.

Top visiting places

Whoever has come to Da Lat could never forget Xuan Huong Lake (Hồ Xuân Hương), which is located in

center of town. Xuan Huong lake is now one of the main draws of Da Lat, and also where we can see

honeymooners and locals strolling its banks. Side by side Xuan Huong Lake is Top-peg Hill (Đồi Cù), where has

grown up a vast golf ground. If you are fond of fresh flowers, Da lat Flower Park is your accurate choice. The park,

around 7,000 sq.m2, is situated on top of the Top-peg Hill, northern bank of Xuan Huong lake, and full of species of

beautiful colored flowers to be extremely well-fed by planters. Tourists are all interested in the Da Lat’s flower festival,

bringing them to a flowerfully fresh heaven!

For couples, Valley of Love (Thung Lũng Tình Yêu) is the premium place to go. Its special name derived from its romantic view of silence, grace and green. The other choice is Lake of Sorrow or Lake of Sighs (Hồ Than thở), whose name came from a tale of two lovers, one of whom committed suicide after the other was called up to serve in the army. The romantic and beautiful Tuyen Lam Lake (Hồ Tuyền Lâm) (the lake where rivers, springs and forests meet), Prenn Falls, or Pongour are also worth visiting for their beauty and fun.

On the other hand, Da Lat is popular for French-style architecture. Examples are King Bao Dai’s Palace, Ngo Dinh Diem and Nguyen Cao Ky’s villas, Hang Nga villas, and so forth. All of those should really be visited since they demonstrate the deeply special beauty and somehow culture of the old French. 

Tourist activities

A striking, not-quite-finished fantasy house designed by the daughter of an independence war hero. Worth a visit if

you are interested in architecture, or like Dr. Seuss-style surroundings.

A set of flower gardens centered around a re-constructed traditional Vietnamese teakwood house.

A hill-top pagoda coupled with a brief cable car ride over the pine forest

A ride in a land rover up to the top of Langbiang mountain, with nice views of Dalat and the surrounding mountains

and valleys.

  Located on Lam Vien highland, 1500 metre high above sea level,  Dalat has cool weather all year-round.  The average temperature of Dalat is 20 degree celsius. Because of such advantages, Dalat has very good conditions to grow flowers and develop tourism.

      It is just one hundred years old, since the first steps of exploring journey of doctor Alexandre  Yersin ( 1893). Dalat has been being developed for decades.  During world war 1, many French colonists could not come back to their country,  because of some  political changes . They moved up to Dalat and living here for relaxing, during that time, the French built many houses, villas, schools and churchs, they want to build Dalat become  a capital of political in Indochina. Heritaged unique architecture of France, peole affectionatelly call Dalat is the little Paris of Vietnam. Now, it become a well-know tourist city in Vietnam and Indochina as well.

     The locals of Dalat city is  k’Ho  people, they riside scatteredly in Lam Dong provine, their population is more than 200 000 people.

       It’s different with other cities in Vietnam, Dalat is the new city, so almost residents in Dalat is migrants from around Vietnam. Because of incident war, after 1954 many Vietnamese from the north and middle  leaved their villages to move to the South and to explore new lands. Some of them dropped by Dalat and resided here. They have established villages, built houses, grew vetgetables, flowers, coffees ..so on. They have been growing up a big community here, called the second locals of Dalat.

Dalat “the city of love”     Maybe it is the flowers that make Dalat such a heaven for lovers. Situated halfway between heaven and earth on a plateau that separates it from more mortal places, this honeymooner’s heaven is nestled amid immense pine forests and rolling hills.

Its ancient villas, tinged a graceful yellow or somber ochre, are ringed with flamboyant violets, grand old cherry trees and lithe mimosa. Its streets are lined with tall trees and in street markets, people offer shrubs and bunches of flowers for sale.

Dalat is one of the few places in Vietnam where the temperature rarely exceeds 25 degrees Celsius, even in mid summer. In the winter, it seldom drops below 10 degrees. This mild climate makes it ideal for flowers that fail to flourish in other parts of the country.

And so, Dalat has become a haven for horticulturists. It is home to over 40 different species of chrysanthemum, 15 species of rose, and an astonishing 300 varieties of orchid. Since the early 20th century, Lang Bian Plateau, on which Dalat rests, has lured amateur orchidologists. They came from as far away as London and Paris to study the region’s orchids. Many take clippings, which they carry home and nourish lovingly so that botanical gardens across Europe can later enhance their own orchid gardens. Tulips, for example, arrived in Vietnam.

When dusk falls, young couples prefer strolling in the streets, with their arms round each other, while other people gather in small shops or open markets to buy flowers. Their love of horticulture is legendary, part of the nature-loving character of local residents.

Perhaps it is not just the beautiful flowers growing in Dalat from where so many Vietnamese composers and poets have found inspiration to write love songs and poems that that tug at listeners’ heartstrings? Maybe the myriad of lakes and waterfalls located around the city have something to do with it. After all, which star struck lover doesn’t dream of a romantic stroll through majestic scenery, arm in arm with the object of his or her affection?

Tuyen Lam Lake is one spot where springs, rivers and forests meet. Rain forest water come down from Elephant Mountain through the beautiful Tia spring and Da Tam River into the lake which covers 350 hectares.

Other waterfalls flow like shining walls of gems. Droplets the colour of sapphires and emeralds spiral to their deaths, forming fine sprays and dews as they fall. Visitors to Dalat can walk the hazardous bridge below Prenn Waterfall and listen to its waters as they drum to the eternal rhythm of the forest. Those looking for adventure can climb the near vertical path up to the top of the Datanla Waterfall. Each slab of stone is smooth and slippery, rubbed to a fine polish by the footsteps of fairies who were believed to walk around there.

Cam Ly Waterfall is just three kilometers from the centre of Dalat and has inspired many poets. One poet describes it as beautiful as in a dream. Charming amid the pine forests and fog.

Another famous spot is Da Thien Lake. Its deep, mysterious waters draw visitors to a charming place called Valley D’Amour by the former French colonists who discovered Dalat. Far beyond the valley, often shrouded in an enticing mist, is the Lang Bian Mountain. Lakes, mountains, mist. It would be difficult to find a more romantic combination.

Dalat’s best-known lake is Xuan Huong Lake, which locals treasure as a gem in the heart of their flower city. It is so beautiful that poet Han Mac Tu once uttered the words:

Don’t talk. Just keep silent

Listen to the water as it speaks from its depths

Listen to the trees as they whisper in the breeze

Listen to the words of love

Other scenic spots in and around Dalat have inspired lovers over the years. Although young couples come to these places only once to experience a whirlwind romance, they will never forget about having a good time together.

Travel to Da Lat – Information and useful advices on travelling to Da Lat

Travel to Da Lat – Information and useful advices on travelling to Da LatComplete and useful Da Lat travel guide from TopPlacesTravel.com.

Reviews on the natural and manmade attractions as well as

delicious food in this beautiful City of Flowers.

General info on Da Lat

Da Lat is the capital of Lam Dong province. At the height of 1500 meters

above sea level, with a cool asmostphere, Da Lat is a perfect get-a-way in

the Southern area. Once famous for attractions such as Valley of Love,

Whisper Lake, Two Tombs Hill, Elephant Waterfall…, Da Lat today doesn’t

have the untouched scenery like it used to. Popular tourist attractions are

Xuan Huong Lake, Langbiang Peak, The Palace of Bao Dai King, Tran Le Xuan

Palace, Thien Vien Truc Lam Monasery, Tuyen Lam Lake and Da Lat Railway

Station (Trai Mat Station). 300km from Saigon, the city of Da Lat is a

fantastic vacation spot to those seaking to get outof the heat of the South

Central Highlands.

View from the top of Lang Biang, a famous tourist attraction in Da Lat

Transportation: How to get around Da Lat

Plane: Straight flight from Hanoi, Da Nang or HCMC to Lien Khuong Airport

(Da Lat) by Vietnam Airlines and Vietjetair. Ticket ranges from VND 900,000

to VND 1.600,000, flight duration can be between 50 mins and 1 hour and 40

mins.

Note: From Lien Khuong Airport, you can take a transit bus to Da Lat city for

VND 50,000 (it will stop at Hang Khong Hotel on Pasteur Street near Xuan

Huong Lake) or take a taxi at VND 300,000/trip.

Regular bus: Phuong Trang and Thanh Buoi bus line have many routes

between Saigon and Da Lat, ticket for one way trip at VND 200,000 (regular

seat) and VND 240,000 (bed seat), scheduled for every 30 mins to 1 hour.

Open bus: such as Phuong Trang, Kim Travel, Hanh Cafe, Sinh Tourist, T.M.

Brother’s Café. One way ticket ranges from VND 130,000 to VND 160,000.

Transportation in Dalat:

Motorcycles: Price from 80,000 – 120,000VND/day.

Double bikes: 20,000VND/hour. To rent a bicycle or motorcycle you need to

bring ID card.

Rental cars: Within a day (from 8:00 – 17:00) from 1 million or more,

overtime at 100,000 VND/hour.

Bus: There are buses from the city center to other parts of Da Lat. Fee is

calculated based on the distance, ranges from 4,000 – 30,000VND/person.

Sight seeing: Relics, natural scenery, other tourist spot in Da Lat

CENTRA DA LAT – XUAN HUONG LAKE – DA LAT MARKET

Da Lat Market and Am Phu Market: a must see when travelling to Da Lat.

There sells many clothes at a good price, as well as specialties such as

mulberry juice, artichoke tea, mixed dried beans jams and lima beans.

Xuan Huong Lake: A symbol of Da Lat. Most beautiful to view at sunrise

and sunset.  Other activities like duck boat, motorboat or go canoeing on the

lake.

The Palace of King Bao Dai Dinh: the elegant and grand palace at the

height of 1539m. Located on Trieu Viet Vuong Street, 2.5km South from city

center.

Da Lat Railway Station: Located at No. 1 Quang Trung Street, an usual

spot for those interested in photography.

Da Lat Flower Garden: Located at No. 2 Phu Dong Thien Vuong Street,

2km from city center. Tourists come here to view and take picture with

gorgeous flowers only seen in Da Lat.

Chicken Church, popular place for taking pictures

Da Lat Cathedral (Chicken Church): Got the name from the big chicken

statue on top of its bell tower. This is the biggest church in Da Lat, one of the

most symbolic and old work of architecture in the city from the French

colony. Address: Tran Phu Street (near Novotel Hotel)

Tay Nguyen Biology Institute / Institute of Biology of Dalat: On the

hill of Tung Lam, 10km  from the center of Da Lat city on the road near

Yellow Springs. In addition to its breath taking scenery, Biology Institute also

is an animal museum and botanical garden.

Domaine de Marie Church/ Mai Anh Church: Located on Ngo Quyen

Street, 1km to the southwest. The church is a mix between 17th century

Wester architecture and the traditional houses in Tay Nguyen.

Da Lat Pedagogy College: Recognized by the International Architecture

Union as one of the 1000 most unique architecture design due to its arch

shape with the high light as the bll tower, also called “the Arc”.

Muoi Loi Valley of Flower: on Le Hong Phong Street near King Bao Dai’s

Palace. Th valley has a magnificient cherry blossom garden and many

strange, delicious dishes.

Trai Mat Station – Linh Phuoc Pagoda: Near Trai Mat station there are many tourist sites like King Bao Dai’s vacation home, Trai Mat market or Linh Phuoc Pagoda. This pagoda has a unique shell covered walls, especially there’s a dragon made of 12000 beer bottles, thus earning the name “Scrap Pagoda”.

NORTH DA LAT:

Valley of Love: is the most poetic and romantic site in Da Lat, is about 6km

northeast of the city center. Guests can go around Vong Canh Hill and view

the entire Valley of Love in its wonder.

Mount Lang Bian: 12 km to the north of city center. From the foot of the

hill you have two choices to go up: hiking or by jeep. 180,000VND for an

entire jeep, or you can wait to have enough 6 people per car, ticket at

50,000VND/person. It takes 15 minutes to reach the top. If you choose hiking

(by the asphalt road) you have to go about 7-8 kilometers in about 1,5 hour.

Road up the mountain sides are filled with wildflowers and lined by pine rees.

On top of the mountain is stunning landscape and you can also enjoy grilled

dishes.

Cu Lan Village: brand new discovery of Da Lat, is a beautiful small village,

between thousands of acres of forest at the foot of Lang Bian, 9km from

Golden Valley.

Golden Valley /Golden Lake: From Da Lat center go north to Lac Duong for 7km, turn left at Tung Lam, go straight about 12km on the road going to Suoi Vang. The road on to the valley is beautiful, perfect for a picnic.

Cu Lan Village, a brand new discovery of Da Lat

SOUTH DA LAT:

Tuyen Lam Lake: Located at an altitude of 1000 meters above sea level,

5km to the south from the center, on the Prenn pass. There you can rent a

boat to the island. A round trip is 200,000VND, so you should rent with other

guests to save money. Or you can go round the lake (left) along the road to

the island. On the island you can just enjoy natural meat from the forest or

enjoy a picnic and pose for a picture. At noon you can rent a hammock 7,000

VND/ hour and hang between the pines to rest.

Thien Vien Truc Lam Monastry: located on Phung Hoang Mountain, above

Tuyen Lam Lake. This is not only the largest monastery in Lam Dong, but

also a popular tourist attraction of Dalat. In front of the monastery gate is the

cable car to view the city and pine forest below (50,000VND/return ticket).

Prenn Falls: Located in the top of Prenn Pass, on Highway 20 from Saigon

to Dalat, 10 km to the south from the center. Coming to Prenn, besides

watching the great waterfall and an immense hill, visitors also have the

chance to taste specialties like snakehead fish soup at the price ranging from

160,000VND to 200,000VND for 4 people to eat.

Prenn Waterfall

Datanla Falls: attracts tourists with clear water stream that flows through 7

levels of rock formation then crashing down on the big rocks at the bottom.

5km from the center, located between the Prenn Pass. From Highway 20 go

300 meters downhill to a small valley, you will encounter Datanla with

attractive landscapes and untouched nature.

FARTHER AREA OF DA LAT

Elephant Falls

Cau Dat Tea Village: with green tea fields and especially wild sunflowers in

the last months of the year. From the city center, just run straight along Tran

Hung Dao – Hung Vuong Street and look for directions to Trai Mat, from there

ask any people to Xuan Truong Village. Because of the altitude over 1,650m

above to sea level, the climate in the tea plantation is cool all year round.

Visiting a tea plantation is not charged, so feel free to enter the gates of Cau

Dat tea factory.

Elephant Falls – Linh An Temple: located in the town of Nam Ban, Lam Ha

district, 25km southwest from the city of Dalat. Lieng Rowoa Falls aka

Elephant Falls is a beautiful waterfall in the Highlands with a height of over

30 meters, about 15 meters wide. Behind the white cascade of water are

deep smoking mysteriously caves such as Bat Cave, Wind Cave … Temple

Linh An is located in Elephant Falls. Within the church there are a lot of large

sized and elaborately carved statues.

D’ran Town: under D’ran Pass on the way to Dalat, Don Duong District.

D’ran is famous for bright yellow wild sunflowers. There is also specialty

called baked rolls with unforgettable taste.

Pongour Fall: al called The Seven-Storey Waterfall located in Duc Trong

district, 50 km from Da Lat. The 40m high waterfall stretches almost 100

meters wide and has 7 floors. Pongour is the only waterfall in Lam Dong that

holds festival every year on the full moon of January.

Dambri Falls: located about 100km down from Dalat. 200km from HCMC up

along Highway 20, Dambri falls (district Dambri ecotourism), is close to Bao

Loc City about 18km northeast. This is the highest waterfalls in Lam Dong

with height above 40m, forming two high and low current, very majestic.

History

This area has been home to various Montagnard (hill tribe) groups for centuries. In the local Lat language, ‘Da Lat’

means ‘River of the Lat Tribe’.

The first European to ‘discover’ Dalat was Dr Alexandre Yersin in 1893. The city was established in 1912 and quickly

became fashionable with Europeans. At one point during the French colonial period, some 20% of Dalat’s population

was foreign, as evidenced by the 2500-odd chateau-style villas scattered around the city.

During the American War, Dalat was spared by the tacit agreement of all parties concerned. Indeed, it seems that

while South Vietnamese soldiers were being trained at the city’s military academy and affluent officials of the Saigon

regime were relaxing in their villas, Viet Cong cadres were doing the same thing not far away in their villas. Dalat fell

to North Vietnamese forces without a fight on 3 April 1975. There is no problem with leftover mines and ordnance in

the area.

Read more: http://www.lonelyplanet.com/vietnam/central-highlands/dalat/history#ixzz3mLnP3jLb

Thành phố Đà Lạt được ghi nhận hình thành từ năm 1893, thời điểm bác sỹ Alexandre Yersin lần

đầu đặt chân đến cao nguyên Lâm Viên. Mặc dù vậy, trước thời kỳ này đã có nhiều nhà thám hiểm

khác từng tới Lâm Viên, vùng đất vốn là nơi cư trú của những cư dân người Lạch. Năm 1897, Toàn

quyền Paul Doumer quyết định tìm kiếm một địa điểm để xây dựng trạm nghỉ dưỡng dành cho công

chức và binh lính Pháp ở Đông Dương. Nhận được thư riêng của Paul Doumer, Alexandre Yersin

đã đề nghị chọn cao nguyên Lâm Viên, nơi có khí hậu tương tự như vùng ôn đới châu Âu. Cuối

tháng 3 năm 1899, đích thân Toàn quyền Paul Doumer cùng bác sỹ Yersin đã đến cao nguyên Lâm

Viên để khảo sát và quyết định triển khai thực hiện dự định ban đầu.

Dự án xây dựng thành phố bị gián đoạn vào năm 1902 khi Toàn quyền Paul Doumer trở về Pháp,

mang theo cả ý tưởng về một thành phố trên cao nguyên. Phải hơn 10 năm sau, khi Thế chiến thứ

nhất bùng nổ, nhiều người Pháp không thể trở về châu Âu trong những kỳ nghỉ, Đà Lạt mới lại được

nhớ đến. Từ giữa thập niên 1910, công cuộc kiến thiết thành phố thực sự bắt đầu và ranh giới của

Đà Lạt cũng được xác định về mặt pháp lý khi Hội đồng nhiếp chính triều đình Huế thông báo Dụ

thành lập thị tứ Đà Lạt ngày 20 tháng 4 năm 1916. Trong vòng 30 năm, nhờ những bản quy hoạch

của các kiến trúc sư Ernest Hébrard và Jacques Lagisquet, một thành phố xinh đẹp với những biệt

thự, công sở, trường học, khách sạn... đã hình thành. Vào năm 1945, Đà Lạt đã là một đô thị hơn

25 ngàn dân, giữ vai trò một trung tâm giáo dục quan trọng và một thành phố du lịch hấp dẫn. Trong

giai đoạn đầu của cuộc chiến tranh Việt Nam, Đà Lạt được chính quyền Đệ nhất Cộng hòa quy

hoạch phát triển tương đối quy mô, nhiều trường học, trung tâm văn hóa và các công trình kiến

trúc tiếp tục xuất hiện. Nhưng kể từ năm 1964, khi tình hình chính trị miền Nam Việt Nam không ổn

định và cuộc chiến tranh ngày càng khốc liệt, Đà Lạt cũng chịu nhiều biến động và không còn phát

triển như giai đoạn trước đó.

Sau năm 1975, giống như nhiều đô thị khác thời kỳ đầu sau chiến tranh, Đà Lạt bước vào một giai

đoạn khó khăn. Nhưng từ cuối thập niên 1980, cùng với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam,

thành phố du lịch Đà Lạt cũng dần hồi sinh, cơ sở hạ tầng đô thị tiếp tục được xây dựng, nâng cấp.

Năm 2009, Đà Lạt được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là đô thị loại I, tiếp tục giữ vai

trò một thành phố quan trọng của vùng Tây Nguyên.

Mục lục

  [ẩn] 

1 Thám hiểm cao nguyên Lâm Viêno 1.1 Những cuộc thám hiểm trước 1893o 1.2 Chuyến thám hiểm của Yersin

2 Đà Lạt trước 1945o 2.1 Giai đoạn trước 1900o 2.2 Giai đoạn 1900 – 1915o 2.3 Giai đoạn 1916 – 1945

3 Đà Lạt từ 1945 đến 1954 4 Đà Lạt từ 1954 đến 1975

o 4.1 Giai đoạn 1954 – 1963o 4.2 Giai đoạn 1964 – 1975

5 Đà Lạt sau 1975o 5.1 Giai đoạn 1975 – 1985o 5.2 Giai đoạn từ 1986 đến ngày nay

6 Tham khảoo 6.1 Chú thícho 6.2 Thư mục

7 Xem thêm 8 Liên kết ngoài

Thám hiểm cao nguyên Lâm Viên[sửa | sửa mã nguồn]

Những cuộc thám hiểm trước 1893[sửa | sửa mã nguồn]

Từ xa xưa, vùng cao nguyên Lâm Viên là địa bàn cư trú của người Lạch, người Chil và người Srê

thuộc dân tộc Cơ Ho, trong đó người Lạch chiếm số đông nhất.[1] Những người đầu tiên đến tiếp xúc

với cư dân bản địa trên đất Lâm Đồng là người Chăm và có thể họ đã đặt chân lên cao nguyên Lâm

Viên. Theo một vài ghi chép, người Việt cũng có thể từng biết đến và có mặt ở vùng đất này.[2] Đối

với những nhà thám hiểm, trong toàn bộ vùng rừng núi Nam Trung Bộ, cao nguyên Lâm Viên chính

là khu vực khó thâm nhập nhất. Nếu từđồng bằng duyên hải miền Trung, để đến được cao nguyên

Lâm Viên, cần vượt qua tầng cao nguyên thứ nhất, nơi có độ cao trung bình từ 900 đến 1.000 mét.[2] Người Việt đầu tiên có ý định thám hiểm vùng đất này là Nguyễn Thông, vị quan nhà Nguyễn nửa

cuối thế kỷ 19.[3] Năm 1877, khi đang giữ chức dinh điền sứ tỉnh Bình Thuận, Nguyễn Thông

vàTrương Gia Hội, vị quan tuần phủ Thuận Khánh, đã tiến hành thám hiểm vùng đất nằm giữa ba

con sông La Ngà, Đồng Nai và Đạ Huoai, trong đó nhóm đi xa nhất của đoàn thám hiểm đã đặt chân

đến cực nam của tỉnh Lâm Đồng, thuộc địa bàn huyện Đạ Huoai ngày nay.[4] Toàn bộ hành trình

chuyến đi được Nguyễn Thông ghi lại trong bài Sớ xin lập đồn điền khai khẩn vùng Thượng du.[5]

Ngay sau khi chiếm được Nam Kỳ Lục tỉnh vào năm 1867, người Pháp đã sớm quan tâm đến việc

thám hiểm miền Đông Nam Bộ và miền Nam Trung Bộ.[6] Bác sỹ Paul Néis, y sỹ hạng nhất của hải

quân Pháp, là một trong những người Pháp đầu tiên thám hiểm vào vùng đất của người Thượng ở

khu vực này. Chuyến đi đầu tiên của Paul Néis thực hiện từ ngày 1 tháng 11 năm 1880 đến ngày 8

tháng 1 năm 1881 có địa bàn gần trùng với địa bàn thám hiểm của Nguyễn Thông.[6] Tuy có ý định

đến núi Lang Biang, vì theo lời người Thượng đó là đầu nguồn của sông Đồng Nai, nhưng Paul

Néis buộc phải thay đổi lộ trình đi đến phủ Bình Thuận vì đồng hồ mang theo ngừng chạy, không

thể ghi lại nhật trình, và sức khỏe của một số thành viên trong đoàn thám hiểm sa sút.[7] Từ ngày 11

tháng 2 đến giữa tháng 4 năm 1881, nhờ sự giúp đỡ của một tù trưởng người Mạ ở vùng hữu

ngạnsông La Ngà, Paul Néis cùng trung úy thủy quân lục chiến phụ trách về trắc địa Albert Septans

đã thực hiện chuyến thám hiểm thứ hai tới tận đầu nguồn sông Đồng Nai.[7] Trong chuyến đi này,

Paul Néis và Albert Septans đã ghi chép được nhiều số liệu về khí tượng và nhân trắc học của vùng

cao nguyên Lâm Viên.[8]

Chuyến đi của Paul Néis và Albert Septans đã mở đường cho nhiều cuộc thám hiểm khác đi vào

vùng Đông Nam Bộ và Nam Trung Bộ, như của A. Gautier năm 1882, L. Nouet năm 1882... và đặc

biệt là chuyến thám hiểm của thiếu tá Humann năm 1884. Trong cuốn hồi ký Sept mois chez les

Mois (Bảy tháng nơi xứ Thượng), Alexandre Yersin nhiều lần nhắc đến Paul Néis và thiếu tá

Humann, và cũng đã biết đến bản đồ của Humann.[9] Tuy Paul Néis và Albert Septans tới cao

nguyên Lâm Viên trước Alexandre Yersin 12 năm, nhưng chuyến đi của họ chỉ được biết đến trong

giới thám hiểm mà không được giới thiệu rộng rãi tới công chúng. Vào thời kỳ đó, những người

Pháp vẫn còn bận tâm tới việc chinh phục toàn bộ Đông Dương nên cuộc thám hiểm của bác sỹ

Paul Néis đã nhanh chóng bị rơi vào quên lãng.[9]

Chuyến thám hiểm của Yersin[sửa | sửa mã nguồn]

Alexandre Yersin năm 1893, khoảng thời gian ông thám hiểm cao nguyên Lâm Viên.

Năm 1890, sau khi đã bảo vệ thành công luận án tiến sỹ y khoa và làm việc tại Viện Pasteur

Paris, Alexandre Yersin quyết định rời bỏ phòng thí nghiệm để dấn thân vào những cuộc phiêu lưu.[9] Ông xin vào làm việc cho hãng hàng hải Messageries Maritimes với hy vọng được đến các quốc

gia thuộc địa.[10] Từ tháng 10 năm 1890, Yersin phục vụ trên tuyến đường biển Sài Gòn – Manila với

chức vụ y sỹ, và đến tháng 4 năm 1891, ông chuyển sang tàu Saigon hoạt động trên tuyến Sài

Gòn – Hải Phòng.[11] Ngày 29 tháng 7 năm 1891, trong lúc tàu dừng lại ở Nha Trang, Yersin thực

hiện chuyến thám hiểm đầu tiên với ý định đi bằng đường núi từ Nha Trang về Sài Gòn trong vòng

10 ngày.[11] Nhưng chuyến đi không thành công. Sau khi qua Phan Rang, Phan Rí và đến Ta La,

vùng phụ cận của Di Linh ngày nay, Yersin được người dân bản địa cho biết phải mất ít nhất 9 đến

10 ngày để tới được Sài Gòn. Ông quyết định trở lại Nha Trang để kịp lên tàu và tiếp tục hành trình

ra miền Bắc.[12]

Tháng 10 năm 1892, Alexandre Yersin trở lại Paris và tìm cách vận động để được tiếp tục thám

hiểm. Nhờ sự giúp đỡ của một số người quen biết, đặc biệt là Louis Pasteur và Émile Duclaux,

Yersin được Bộ giáo dục Pháp cấp kinh phí để thực hiện một nhiệm vụ khảo sát khoa học.[13] Ông

quay lại Sài Gòn vào đầu năm 1893, tới gặp Toàn quyền Jean-Marie de Lanessan và nhận nhiệm

vụ khảo sát một tuyến đường bộ từ Sài Gòn xuyên sâu vào vùng đất của người Thượng, kết thúc ở

một địa điểm thuận lợi trên bờ biển Trung Kỳ.[13] Ngày 24 tháng 2 năm 1893, Yersin cùng năm người

khác rời Sài Gòn để thực hiện chặng đường đầu tiên từ Sài Gòn đi Phan Thiết, băng qua vùng Tánh

Linh.[14] Ngoài các dụng cụ thám hiểm, Yersin còn mang theo một số thuốc chủng bệnh đậu mùa để

chủng ngừa cho người dân những vùng ông sẽ đi qua.[13] Đoàn thám hiểm qua Tà Cú, Tánh Linh, rồi

tới Phan Thiết, từ đây Yersin tới Nha Trang bằng đường Cái Quan để gặp công sứ Lenormand, sau

đó trở lại Phan Rí.[14] Sáng ngày 8 tháng 4 năm 1893, ông rời Phan Rí để thực hiện chặng đường

thứ hai Phan Rí – Tánh Linh, băng qua vùng núi. Đoàn lữ hành trên đoạn đường này rất đông đảo,

gồm có 80 dân phu, 6 ngựa cưỡi và một con voi.[15] Ở Lao Gouan, ngày nay thuộc huyện Đức Trọng,

Yersin gặp Tong Vit Ca, một người Việt nhận khoán việc thu thuế ở các tổng người Thượng trực

thuộc Phan Rí. Tong Vit Ca ngỏ ý muốn tháp tùng Yersin đến Ta La.[15] Đoàn thám hiểm tới Ta La

ngày 25 tháng 4, ở đây Yersin chia tay Tong Vit Ca tiếp tục hành trình đến làng Droum, qua sông La

Ngà trở về Tánh Linh.[16]

Ngày 30 tháng 5 năm 1893, Alexandre Yersin bắt đầu thực hiện chặng đường thứ ba từ Tánh Linh

đi Phan Rang bằng một con đường núi khác với chặng trước. Sau khi men theo tả ngạn sông La

Ngà để trở lại Droum, đoàn thám hiểm vượt qua sông đến Tia Lao, một địa điểm đã được ghi trên

bản đồ của thiếu tá Humann.[17] Ngày 11 tháng 6, Yersin đến Bross, nằm ở đáy một thung lũng sâu

có sông Đồng Nai chảy qua, phía Bắc là ngọn núi Tadoung, ngày nay thuộc tỉnh Đắk Nông.[18] Từ

Tadoung, Yersin xuống núi để quay trở lại Rioung và để lại hành lý tại đây rồi bốn người phu khuân

vác lên đường thám sát vùng núi Lang Biang.[19] Sau hai ngày đường, vào 15 giờ 30 ngày 21 tháng 6

năm 1893, Yersin bước ra khỏi rừng thông và phát hiện ra cao nguyên Lâm Viên. Trong nhật ký

hành trình, ông chỉ ghi vắt tắt: "3h30: cao nguyên lớn trơ trụi, nhấp nhô gò đồi". [19] Yersin ngủ lại một

đêm ở Dankia rồi trở về Rioung dưới một cơn mưa tầm tã.[20] Sau khi rời Rioung, đoàn thám hiểm

men theo thung lũng sông Đa Nhim và đến Phan Rang ngày 26 tháng 6 năm 1893.[21]

Đà Lạt trước 1945[sửa | sửa mã nguồn]

Giai đoạn trước 1900[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1897, Paul Doumer lên giữ chức Toàn quyền Đông Dương, giai đoạn mà Việt Nam và cả Liên

bang Đông Dương tương đối yên bình. Sau thất bại của khởi nghĩa Hương Khê, những hoạt động

vũ trang kháng Pháp tạm thời lắng xuống.[22] Trong một chuyến công du tới Ấn Độ vào năm 1897,

Toàn quyền Paul Doumer có đến thăm các trạm nghỉ dưỡng được xây dựng trên những vùng núi

cao, nơi có khí hậu tương tự như ở châu Âu. Paul Doumer bắt đầu quan tâm đến việc thiết lập

những trung tâm nghỉ dưỡng tương tự dành cho người châu Âu ở Đông Dương.[23] Ngay từ những

ngày đầu chinh phục thuộc địa, sức khỏe của binh lính và công chức Pháp, những người vốn không

quen với khí hậu nhiệt đới, luôn là mối lo của các nhà cầm quyền thực dân.[24] Ngày 23 tháng 7 năm

1897, trong thư gửi cho các khâm sứ, thống sứ, Paul Doumer nêu lên bốn điều kiện cần thiết để xây

dựng một trạm nghỉ dưỡng: độ cao trên 1.200 mét, nguồn nước dồi dào, đất đai có thể canh tác và

khả năng thiết lập đường giao thông dễ dàng. Khi nhận được thư riêng của Paul Doumer, bác

sỹ Alexandre Yersin đã đề xuất chọn cao nguyên Lâm Viên, nơi ông được biết đến trong chuyến

thám hiểm năm 1893.[1] Trong hồi ký của mình, Alexandre Yersin viết:

“ Vào khoảng năm 1899, lúc ấy ông Doumer đang là Toàn quyền Đông Dương, tôi nhận

được thư ông. Trong thư, ông yêu cầu tôi xác định cho ông biết, là theo những kiến

thức của tôi, thì trong vùng núi non của Nam Trung Kỳ nước An Nam, mà tôi đã thám

hiểm, có nơi nào thích hợp để xây được một nhà an dưỡng chăng. Ông kể những điều

kiện cần có sau đây: độ cao thích hợp, diện tích đủ rộng, bảo đảm nguồn nước, khí

hậu ôn hòa, có thể đến được. Thật rõ ràng, cao nguyên Lâm Viên thỏa mãn tốt những

điều kiện này. Tôi đề nghị ông chọn nó và ông bằng lòng.[25] ”Năm 1897, Paul Doumer cử một phái đoàn quân sự dưới sự chỉ huy của đại úy Thouard nghiên cứu

một con đường từ Nha Trang lên Lâm Viên.[26] Sau 11 tháng làm việc, đại úy Thouard kết luận không

thể xây dựng một tuyến đường nối trực tiếp Nha Trang với Lâm Viên. Thay vào đó, Thouard phác

thảo một con đường xuất phát từ Phan Rang qua ngã Fimnom và gợi ý một tuyến đường khác nối

thẳng Sài Gòn với Đà Lạt.[27] Khi đoàn Thouard còn chưa kết thúc, các đoàn nghiên cứu khác

của Garnier, Odhéra và Bernard tiếp tục được cử đến Lâm Viên cùng khảo sát còn đường nối Phan

Thiết – Di Linh – Đà Lạt. Missigbrott, một thành viên trong đoàn Thouard, đã ở lại sau chuyến khảo

sát để lập một vườn rau và chăn nuôi gia súc, tạo cơ sở cho trạm nông nghiệp và trạm khí tượng

sau này.[1] Cuối tháng 3 năm 1899, đích thân Toàn quyền Paul Doumer cùng bác sỹ Yersin đến cao

nguyên Lâm Viên khảo sát thực tế và quyết định triển khai thực hiện dự định ban đầu.[28] Ngày 1

tháng 11 năm 1899, Toàn quyền Paul Doumer ký nghị định thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng với thủ

phủ Di Linh và hai trạm hành chính ở Tánh Linh và Lâm Viên.[29] Đây là tiền đề pháp lý đầu tiên cho

việc hình thành chức năng hành chính của thành phố Đà Lạt sau này.[30]

Giai đoạn 1900 – 1915[sửa | sửa mã nguồn]

Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt, xây dựng từ 1903 đến 1928 và khai thác toàn tuyến năm 1932. Quá trình xây

dựng tuyến đường sắt này gắn liền với quá trình hình thành Đà Lạt.

Năm 1901, Paul Champoudry, người được cử đến Đà Lạt với tư cách thị trưởng của vài chục cư

dân, đã thiết lập một họa đồ tổng thể phát triển Đà Lạt.[31] Cùng năm đó, Toàn quyền Paul Doumer,

sau dự định xây dựng tuyến đường sắt xuyên rừng từ Nha Trang lên Đà Lạt không thành,[32] quyết

định thành lập tuyến đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt.[30] Tuy vậy, dự án xây dựng thành phố bị dừng

lại khi Paul Doumer trở về Pháp vào năm 1902, các công trình gần như bị bỏ dở bởi thiếu kinh phí

và trở ngại về giao thông. Thời kỳ này, Đà Lạt chỉ còn mười căn nhà tranh nghèo nàn, cư dân chủ

yếu vẫn là những người Lạch cùng một số nhỏ người châu Âu và người Việt.[31]Mặc dù vậy, trong

thời gian ngủ quên kéo dài hơn 10 năm này, nhiều đoàn nghiên cứu vẫn tiếp tục được Toàn

quyền Jean Baptiste Paul Beau gửi tới Lâm Viên để khảo sát. Những kết quả của họ đã khẳng định

chắc chắn hơn quyết định chọn Đà Lạt làm nơi nghỉ dưỡng, thay vì các địa điểm khác như thung

lũng sông Đa Nhim hay cao nguyên Di Linh.[30]

Tháng 5 năm 1903, Tướng Léon de Beylié cùng một phái đoàn tới Đà Lạt và quyết định chọn nơi

đây để thiết lập một doanh trại quân đội 3.500 đến 4.000 binh lính người châu Âu đồn trú. [31] Ngày 5

tháng 1 năm 1906, Hội đồng quốc phòng Đông Dương họp tại Đà Lạt và quyết định chọn cao

nguyên Lâm Viên làm nơi nghỉ dưỡng, đồng thời xác định vị trí Đà Lạt thay vì khu vực Dankia.[33] Nhưng cho tới nhiệm kỳ của Toàn quyền Antony Klobukowski, 1908 – 1910, mọi hoạt động hầu

như chững lại. Thị trưởng Champoudry cùng hội đồng thị xã khi đó "không có một khoản ngân sách

đáng kể, không có một sự trợ giúp nào cả".[34] Thời kỳ này chỉ một vài công trình được xây dựng,

trong đó có lữ quán cho khách vãng lai về sau trở thành khách sạn Hôtel du Lac, và các trạm nông

nghiệp và khí tượng được chuyển từ Dankia về Đà Lạt.[35] Pierre Duclaux, một người Pháp tới cao

nguyên Lâm Viên vào năm 1908, đã viết:

“ Đà Lạt! Tám hai mười mái nhà tranh của người Việt, một nhà sàn bằng ván thô sơ

dành cho lữ khách, một vòi nước, quảng trường chợ, một nhà bưu điện đơn sơ... Còn

dân cư? Vài chục người Việt bị đày, vài khách người châu Âu đi công tác hay trắc địa,

những người thợ săn hay lữ khách hiếm hoi cùng đoàn tùy tùng. Tài nguyên? Gần như

không có gì hết, không có một khoản ngân sách đáng kể, không có một sự trợ giúp nào

cả... [Cư dân] phải thường xuyên chống lại cọp và beo rất nhiều trong khắp vùng.[36] ”Đến nhiệm kỳ của Toàn quyền Albert Sarraut, sự đe dọa của Nhật Bản khiến Chính phủ Pháp nới

rộng quyền hạn của Toàn quyền Đông Dương, cho phép cai trị thuộc địa bằng chính những nghị

định do Toàn quyền ban hành.[37] Năm 1911, Albert Sarraut quyết định đẩy nhanh tiến độ các công

trình giao thông lên Đà Lạt.[38] Năm 1913 và năm 1914, các tuyến đường bộ Phan Thiết – Di Linh và

Di Linh – Đà Lạt lần lượt hoàn thành.[39] Đây là con đường lưu thông bằng xe đầu tiên nối Đà Lạt với

vùng đồng bằng, trước đó để đến Đà Lạt chỉ có thể đi bộ hoặc đi ngựa.[40] Cùng với giao thông

đường bộ, đoạn đường sắt Phan Rang – Krong Pha được đưa vào sử dụng giúp việc giao thương

và đi lại giữa Đà Lạt với vùng đồng bằng trở nên thuận tiện. Đến năm 1915, có hai con đường để đi

từ Sài Gòn tới Đà Lạt: tuyến Sài Gòn – Ma Lâm – Đà Lạt dài 354 km mất một ngày rưỡi và tuyến

Sài Gòn – Phan Rang – Đà Lạt dài 414 km mất hai ngày.[41] Thế chiến thứ nhất bùng nổ, nhiều người

châu Âu không thể trở về quê hương đã tìm tới Đà Lạt để nghỉ dưỡng. Từ năm 1915, nhiều du

khách đã đến đây bằng xe hơi và Hãng vận tải Lang Biang (Societé des correspondances

Automobiles du Lang Biang) thuộc chi nhánh của Công quản Đường sắt Miền Nam bắt đầu tổ chức

đưa du khách đến Đà Lạt nghỉ dưỡng, săn bắn.[38]

Giai đoạn 1916 – 1945[sửa | sửa mã nguồn]

Quang cảnh Đà Lạt khoảng cuối thập niên 1920, khu vực gần khách sạn Langbian Palace, ngày nay là khách

sạn Dalat Palace.

Khoảng thời gian từ năm 1916 đến năm 1945 là một giai đoạn đầy biến động của lịch sử. Hai cuộc

thế chiến đã tác động sâu sắc đến tình hình chính trị và xã hội. Sau Thế chiến thứ nhất, công cuộc

khai thác thuộc địa tại Đông Dương trở nên sôi động, số vốn đầu tư của tư bản Pháp từ 170

triệu franc vào năm 1924 lên đến 585 triệu franc vào năm 1930.[34] Tình trạng lạm phát tại Pháp khiến

chođồng bạc Đông Dương và các nguyên liệu tăng giá, thúc đẩy sự đầu tư của tư bản Pháp trong

khoảng thời gian 1924 đến 1930 lên tới 3 tỷ franc. Sự phát triển của kinh tế dẫn đến sự có mặt ngày

càng đông những người nước ngoài tại Việt Nam với con số 30 ngànngười Pháp vào năm 1937 và

466 ngàn Hoa kiều vào năm 1943.[34] Hai cuộc thế chiến cũng khiến nhu cầu nghỉ dưỡng tại chỗ của

người ngoại quốc tăng, trở thành cơ hội giúp thành phố du lịch Đà Lạt phát triển. [37]

Giai đoạn từ 1916 đến 1926 có thể xem như giai đoạn thể chế hóa Đà Lạt.[42] Ngày 6 tháng 1 năm

1916, Toàn quyền Ernest Nestor Roume ký Nghị định thành lập tỉnh Lâm Viên với địa giới: phía bắc

là sông Krông Nô, phía đông nam là sông Krông Pha, phía nam là sông La Giai, phía tây là biên giới

với Campuchia. Ngày 20 tháng 4 cùng năm, Hội đồng nhiếp chính của vua Duy Tân thông báo Dụ

thành lập thị tứ Đà Lạt. Theo tinh thần của dụ này, toàn bộ quyền hạn đối với Đà Lạt được trao cho

Toàn quyền Đông Dương, người Pháp toàn quyền sở hữu đất đai trong khu vực và dưới quyền điều

hành trực tiếp của Toàn quyền Đông Dương.[43] Bốn năm sau đó, ngày 31 tháng 10 năm 1920, Toàn

quyền Maurice Long ký nghị định thành lập khu tự trị Lâm Viên, phần địa giới còn lại của tỉnh Lâm

Viên được mang tên Đồng Nai Thượng với tỉnh lỵ đặt tại Di Linh. Cũng ngày 31 tháng 10 năm 1920,

một nghị khác của Toàn quyền Đông Dương ấn định khu tự trị trên cao nguyên Lâm Viên trở thành

thị xã Đà Lạt và xác định nâng Đà Lạt lên thị xã hạng hai với những quy chế rộng rãi.[43] Năm 1926,

một nghị định tiếp theo được ký vào ngày 26 tháng 7 đưa địa vị hành chính của Đà Lạt lên cao hơn:

Đà Lạt vừa trở thành đơn vị trực thuộc Toàn quyền, vừa có tính tự trị cao hơn so với những thị xã

khác.[44] Năm 1941, khi tỉnh Lâm Viên được tái lập, Thị trưởng Đà Lạt kiêm chức Tỉnh trưởng tỉnh

Lâm Viên.[45]

Cùng với việc xác lập địa vị hành chính, dân số Đà Lạt cũng tăng lên mạnh mẽ và các công trình

xây dựng dần mọc lên. Vào năm 1923, nơi đây chỉ có 1.500 dân cư, tới năm 1938, dân số thành

phố đã lên đến 9.000 người và năm 1944, Đà Lạt trở thành một đô thị hơn 25 ngàn dân. [46] Năm

1921, kiến trúc sư Ernest Hébrard nhận nhiệm vụ thiết lập đồ án quy hoạch Đà Lạt. Hoàn thành vào

tháng 8 năm 1923, đồ án của Ernest Hébrard thể hiện một tầm nhìn và tham vọng rất lớn: xây dựng

Đà Lạt trở thành thủ phủ của Liên bang Đông Dương.[47] Năm 1933, kiến trúc sư Louis Georges

Pineau đưa ra một đồ án chỉnh trang thành phố với một quan niệm thực tế hơn và hầu hết những

nét chủ đạo của đồ án này vẫn được giữ lại trong Chương trình chỉnh trang và phát triển Đà Lạt

năm 1943.[47] Giai đoạn từ năm 1916 cho tới Thế chiến thứ hai, các công trình cơ sở hạ tầng của Đà

Lạt cũng dần hoàn thiện. Năm 1918, nhà máy điện được xây dựng, từ năm 1919 đến 1921, trường

học, kho bạc, bưu điện và trạm xá lần lượt xuất hiện.[48] Những năm đầu thế kỷ 20, ở Đà Lạt chỉ có

những ngôi nhà gỗ, năm 1908 mới xuất hiện ngôi nhà gạch không tô đầu tiên. Nhưng đến thập niên

1920 và 1930, hàng loạt những công trình kiến trúc quy mô lớn đã được xây dựng, như khách

sạn Langbian Palace, trường Trung học Yersin, ga Đà Lạt, dinh Toàn quyền...[49] Giai đoạn này, các

cơ sở văn hóa và giáo dục cũng bắt đầu phát triển, một số trường học như Trung học

Yersin, Couvent des Oiseaux hay Thiếu sinh quân thu hút học sinh đến từ khắp Việt Nam và cả

Đông Dương.[50] Năm 1938, khi nhà ga xe lửa hoàn thành, thời gian đi từ Hà Nội đến Đà Lạt chỉ mất

48 giờ, du khách tìm đến thành phố nghỉ dưỡng ngày một đông.[51] Năm 1944, Đà Lạt gần như là thủ

đô của Liên bang Đông Dương khi Toàn quyền và hầu hết các công sở quan trọng đều chuyển về

làm việc ở đây.[52] Sau gần 30 năm xây dựng, Đà Lạt vào năm 1945 đã trở thành một thành phố xinh

đẹp của vùng Viễn Đông, một trung tâm giáo dục quan trọng và một điểm du lịch hấp dẫn.[45]

Đà Lạt từ 1945 đến 1954[sửa | sửa mã nguồn]

Viện Sinh học Tây Nguyên, trước đây là tu viện Dòng Chúa Cứu Thế, một trong số ít những công trình được

xây dựng vào khoảng thời gian từ năm 1945 đến năm 1954.

Từ giữa thế kỷ 20, lịch sử Việt Nam bước vào một thời kỳ đầy biến động khiến Đà Lạt cũng chịu

nhiều ảnh hưởng. Tháng 3 năm 1945, quân đội Nhật Bản thực hiện cuộc đảo chính lật đổ chính phủ

bảo hộ của Pháp tại Đông Dương. Để chuẩn bị đối phó với quânĐồng Minh, quân đội Nhật được

đưa đến Đà Lạt và chiếm đóng nhiều nơi, đồng thời đào hầm hào công sự ở những vị trí quan trọng,

dự trữ lương thực, thực phẩm. Trong giai đoạn này, có tới 600 viên chức và kiều dân Pháp bị bắt và

tập trung ở hai cư xá Decoux và Bellevue.[53] Khi Chính phủ Trần Trọng Kim thành lập, Nguyễn Tiến

Lãng, sau đó là Hoàng thân Ưng An được cử tới làm Tỉnh trưởng tỉnh Lâm Viên, chức vụ kiêm

nhiệm Thị trưởng Đà Lạt.[54] Cuộc chiến tranh Đông Dương nổ ra cuối năm 1946 đã ảnh hưởng

mạnh mẽ tới Đà Lạt, nhiều cư dân rời thành phố tới lánh nạn ở Đơn Dương, Ninh Thuận, Bình

Thuận hoặc trở về quê quán cũ. Năm 1946, dân số Đà Lạt chỉ còn 5.200 người khiến người Pháp

gọi nơi đây là "thành phố quạnh hiu".[53] Nhưng bắt đầu từ năm 1947, thành phố dần đông đúc trở lại

khi nhiều người dân hồi cư. Cuối năm 1952, dân số Đà Lạt lên đến 25.041 người, gần tương đương

thời điểm năm 1944.[55]

Khi người Pháp trở lại nắm giữ Đà Lạt năm 1946, các hoạt động kinh tế xã hội cũng dần trở lại bình

thường. Bộ máy chính quyền Đà Lạt được tổ chức lại, Tòa Đốc lý được đổi thành Tòa Thị chính và

thị xã do một thị trưởng quản lý với sự tham dự của Hội đồng thị xã.[53] Vào thời kỳ này, Đà Lạt được

chia thành 10 khu phố, định danh từ 1 đến 10, với 30 ấp.[56] Năm 1950, Triều đình Huế quyết định

tách Tây Nguyên thành một đơn vị hành chính riêng, Bảo Đại ra Dụ số 6 ngày 14 tháng 4 năm 1950

thành lập Hoàng triều Cương thổvới Đà Lạt làm thủ phủ. Ngày 10 tháng 11 cùng năm đó, Bảo Đại

tiếp tục ra Dụ số 4 với nội dung sửa đổi địa giới hành chính thị xã Đà Lạt và sáp nhập một phần tỉnh

Lâm Viên vào tỉnh Đồng Nai Thượng.[57] Đà Lạt khi đó trở thành địa điểm của rất nhiều các cơ quan

liên tỉnh, quốc gia và liên bang. Trong khoảng thời gian 1945 đến 1954, mạng lưới giáo dục của

thành phố phát triển rộng khắp với 20 trường học.[58] Đà Lạt thời kỳ này tuy bình yên nhưng ít được

xây dựng thêm, đáng chú ý chỉ có tu viện Dòng Chúa Cứu Thế, ngày nay là trụ sở Viện Sinh học

Tây Nguyên, và Trường miền núi Lang Biang.[59][60] Khoảng cuối năm 1953 đầu năm 1954, khi

cuộc chiến tranh Đông Dương bước vào giai đoạn khốc liệt nhất, dân chúng ở các tỉnh lân cận đổ

về Đà Lạt để tỵ nạn chiến tranh.[57]

Đà Lạt từ 1954 đến 1975[sửa | sửa mã nguồn]

Giai đoạn 1954 – 1963[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1954, sau thất bại ở trận Điện Biên Phủ, người Pháp rời khỏi Đông Dương. Hiệp định

Genève chia Việt Nam thành hai miền với ranh giới là vĩ tuyến 17. Đà Lạt thời kỳ này tiếp tục chịu

tác động sâu sắc bởi những biến động của lịch sử. Chỉ trong vòng hơn hai năm từ 1954 đến 1956,

dân số Đà Lạt tăng từ trên 25 ngàn lên gần 59 ngàn nhờ dòng người di cư từ miền Bắc cùng làn

sóng cư dân từ miền Trung tới lập nghiệp.[57] Dưới thời Đệ nhất Cộng hòa Việt Nam, chính quyền Sài

Gòn xác lập một nền hành chính mang sắc thái riêng.[56] Ngày 11 tháng 3 năm 1955, Thủ tướng Ngô

Đình Diệm ban hành Dụ số 21 giải thể chế độ Hoàng triều Cương thổ, Đà Lạt trực thuộc chính

quyền trung ương tại Sài Gòn.[61] Ngày 19 tháng 5 năm 1958, Tổng thống Ngô Đình Diệm ký sắc

lệnh 261 – VN thành lập tỉnh Tuyên Đức bao gồm thị xã Đà Lạt và 3 quận Lạc Dương, Đơn Dương,

Đức Trọng. Một phần lãnh thổ Đà Lạt bị cắt bớt nên dân số thành phố giảm xuống chỉ còn 43 ngàn

người.[62]

Sau khi người Pháp rời khỏi Đông Dương, Đà Lạt chỉ còn vai trò một thành phố du lịch, không còn

giữ chức năng "thủ đô mùa hè" như giai đoạn trước đó.[63] Được xem như địa bàn chiến lược quan

trọng ở Nam Tây Nguyên, Đà Lạt khi đó được chính quyền Sài Gòn thiết lập một hệ thống hành

chính khá hoàn chỉnh. Thành phố đặt dưới quyền một thị trưởng với bộ máy giúp việc gồm các ty

Nội an và Quân vụ, Hành chính, Tài chính, Kinh tế... và một Hội đồng đô thị.[57] Thị trưởng của Đà

Lạt kiêm nhiệm chức vụ tỉnh trưởng tỉnh Tuyên Đức và từ 9 tháng 11 năm 1960, tòa thị chính Đà Lạt

được sáp nhập với tòa hành chính tỉnh Tuyên Đức.[62] Năm 1961, hai cơ quan hành chính này được

tách riêng, nhưng tới năm 1964 lại được gộp lại thành tòa hành chính Đà Lạt – Tuyên Đức.[64] Về tổ

chức hành chính, Đà Lạt được chia thành 10 khu phố, xã Liên Hiệp và ấp Thái Phiên. Mỗi khu phố

bao gồm nhiều ấp và mỗi ấp đều có ấp trưởng trực tiếp quản lý mạng lưới liên gia từ 10 đến 30 hộ

gia đình đặt dưới sự giám sát của liên gia trưởng về mọi mặt hành chính cũng như an ninh trật tự. [65]

Từ năm 1954 đến năm 1963, chính quyền Tổng thống Ngô Đình Diệm có kế hoạch phát triển Đà Lạt

khá quy mô, xây dựng các công trình văn hóa nghệ thuật, cơ sở hạ tầng đô thị được chỉnh trang,

nâng cấp.[66] Nền kinh tế thành phố vẫn giữ nguyên định hướng phát triển du lịch và nông nghiệp.[67] Đặc biệt từ năm 1958, sau Đại hội Lâm Viên – Đà Lạt, chính quyền Sài Gòn với Chương trình

khai thác Cao nguyên Trung Phần muốn biến Đà Lạt thành một trung tâm du lịch quốc tế, đã mở ra

hướng dịch vụ mới về giáo dục và nghiên cứukhoa học.[65] Hàng loạt các trường học, trung tâm văn

hóa và cơ sở nghiên cứu ra đời vào thời kỳ này, có thể kể đến Viện Đại học Đà Lạt, Giáo hoàng

Học viện, Trung tâm Nghiên cứu Nguyên tử, Thư viện Đà Lạt... Nhiều công trình phục vụ du lịch,

các sơ sở tôn giáo cũng tiếp tục được xây dựng và sửa chữa, như chợ Đà Lạt, sân bay Liên

Khương, nhà thờ Cam Ly, chùa Linh Phong.[65]

Giai đoạn 1964 – 1975[sửa | sửa mã nguồn]

Biệt điện Trần Lệ Xuân, dinh thự của gia đình Trần Lệ Xuân và Ngô Đình Nhu. Năm 1964, công trình trở thành

địa điểm tham quan sau khi Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu bị ám sát. Ngày nay, nơi đây trở thành Trung

tâm Lưu trữ quốc gia IV.

Dự án phát triển Đà Lạt trở thành trung tâm du lịch nghỉ dưỡng được tiến hành trong một thời gian

ngắn thì gián đoạn khi anh em Tổng thống Ngô Đình Diệm và Ngô Đình Nhu bị ám sát trong cuộc

đảo chính cuối năm 1963.[68] Trong giai đoạn này, tình hình chính trị miền Nam Việt Nam không ổn

định khiến Đà Lạt ít nhiều bị tác động. Từ năm 1965, khi Hoa Kỳ trực tiếp đưa quân đội vào tham

chiến ở Việt Nam, chính quyền Sài Gòn chỉ định các chức vụ thị trưởng, tỉnh trưởng bằng những sỹ

quan cấp tá thay cho những nhà cầm quyền dân sự.[69] Việc phát triển cơ sở hạ tầng đô thị thời kỳ

này ít được coi trọng, thay vào đó, rất nhiều các công trình phục vụ cho mục đích quân sự được xây

dựng hoặc sửa chữa, như các trung tâm huấn luyện quân sự, trạm radar trên núi Lang Biang và ở

Cầu Đất, sân bay Cam Ly, sân bay Liên Khương.[70] Tuy vậy, một số công trình dân sự cũng xuất

hiện trong khoảng thời gian này, có thể kể tới Làng cô nhi SOS, Trung tâm trẻ khuyết tật, Trường Kỹ

thuật Lasan... và các công trình dịch vụ thương mại, khách sạn, nhà hàng mọc lên ở khu vực trung

tâm thành phố.[70]

Đà Lạt tiếp tục giữ một vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục của Việt Nam Cộng hòa với 61

trường học, trong số này đặc biệt phải kể đến Viện Đại học Đà Lạt, Giáo hoàng Học viện Pio X và

các cơ sở đào tạo quân sự: Trường Võ bị Quốc gia, Trường Chiến tranh Chính trị và Trường Chỉ

huy Tham mưu.[71] Đà Lạt trước năm 1975 cũng đã là một thành phố đa dạng về tôn giáo với hơn 40

ngôi chùa cùng các nhà thờ, tu viện của 29 dòng tu Công giáo.[63] Du lịch thành phố thời kỳ này

không còn nhộn nhịp như giai đoạn trước đó do chiến sự, tình hình an ninh không ổn định, các

tuyến đường giao thông lên Đà Lạt không còn được an toàn và các thắng cảnh thiếu kinh phí để tổ

chức, khai thác. Thành phố trở thành nơi nghỉ mát của giới thượng lưu và sỹ quan, quan chức có

thế lực của chính quyền Việt Nam Cộng hòa, cùng một số người ngoại quốc tới miền Nam Việt Nam

công du hay kinh doanh, du lịch.[69] Trong những năm 1960, dân số Đà Lạt gia tăng điều hòa, từ 73

ngàn người năm 1965 lên gần 90 ngàn người năm 1970. Nhưng từ sau 1970, khi chiến tranh Việt

Nam ngày càng khốc liệt, dân số Đà Lạt cũng có những biến động đáng kể, đến năm 1975 chỉ còn

85.833 người.[57] Trong những ngày cuối cùng của cuộc chiến, 31 tháng 3 năm 1975, quân đội miền

Nam rút khỏi Đà Lạt và sáng 3 tháng 4, quân đội miền Bắc tiến vào thành phố.[72]

Đà Lạt sau 1975[sửa | sửa mã nguồn]

Giai đoạn 1975 – 1985[sửa | sửa mã nguồn]

Lịch sử Đà Lạt giai đoạn đầu sau 1975 được đánh dấu bởi hàng loạt những thay đổi hành chính.

Trong khoảng thời gian ngắn đầu tiên, Đà Lạt vẫn trực thuộc tỉnh Tuyên Đức, nhưng từ 6 tháng 5

năm 1975, thành phố thuộc về khu VI. Ngày 5 tháng 6 năm 1976, khi tỉnh Lâm Đồng được thành lập

trên cơ sở hợp nhất hai tỉnh Tuyên Đức và Lâm Đồng cũ, Đà Lạt trở thành tỉnh lỵ của tỉnh mới.[73] Tháng 2 năm 1979, Đà Lạt được bổ sung thêm phần đất của vùng kinh tế mới Tà In, thuộc Đà

Loan, huyện Đức Trọng ngày nay. Ngày 14 tháng 3 cùng năm đó, Hội đồng Chính phủ ra quyết định

điều chỉnh địa giới hành chính một số huyện thuộc Lâm Đồng và Đà Lạt được xác định gồm 6

phường và 3 xã Xuân Trường, Xuân Thọ và Tà Nung.[74] Trong những ngày đầu sau chiến tranh, dân

số thành phố giảm xuống khi nhiều người phục vụ trong quân đội và bộ máy chính quyền cũ trở về

quê quán, thêm vào đó, một phần cư dân Đà Lạt tới định cư trên những vùng đất khác của Lâm

Đồng theo chính sách kinh tế mới.[75] Tuy nhiên, dân số Đà Lạt sau đó được bổ sung bởi chính sách

tăng cường cán bộ từ miền Bắc và miền Trung cùng với việc mở rộng địa giới hành chính. Đến năm

1982, dân số Đà Lạt vượt ngưỡng 100 ngàn người.[76]

Trong những năm từ 1976 đến 1980, nhiều cơ quan văn hóa, giáo dục và nghiên cứu được thành

lập, phần lớn dựa trên những cơ sở đã có từ thời Việt Nam Cộng hòa. Năm 1976,Trường Đại học

Đà Lạt và Trường Cao đẳng Sư phạm Đà Lạt ra đời, kế thừa Viện Đại học Đà Lạt và Trường Trung

học Yersin. Trước đó, Học viện Quân sự được chuyển từ Hà Nội vào Đà Lạt, tiếp nhận 5 cơ sở của

chính quyền cũ.[77] Năm 1978, Bảo tàng Lâm Đồng mở cửa với bộ sưu tập về dân tộc học của Bảo

tàng sắc tộc Tây Nguyên trước kia và một số cá nhân.[78] Cũng năm 1978, Trung tâm Nghiên cứu

Khoa học tại Đà Lạt, ngày nay là Viện Sinh học Tây Nguyên, được thành lập với trụ sở vốn là một tu

viện Dòng Chúa Cứu Thế.[60] Giống như nhiều địa phương khác vào thời kỳ đầu sau chiến tranh, Đà

Lạt phải đối mặt với những khó khăn về lương thực và thực phẩm, khiến việc xây dựng và phát triển

cơ sở hạ tầng ít được coi trọng. Do không được cải tạo sửa chữa, các đường giao thông nội thị và

hệ thống giao thông đường bộ xuống cấp trầm trọng.[79] Việc mở rộng diện tích canh tác nông nghiệp

khiến cho các hồ bị bồi lấp nhanh chóng và khai thác rừng cũng làm cho khí hậu và cảnh quan ngày

một xấu đi. Nghiêm trọng hơn, nguồn nước của hai nhà máy thủy điện Đa Nhim và Trị An ngày càng

thiếu hụt vào mùa khô.[80] Những năm cuối thập niên 1970, đầu thập niên 1980, khi nền kinh tế Việt

Nam gặp nhiều khó khăn, đô thị du lịch Đà Lạt cũng bước vào một thời kỳ trầm lắng. Thành phố khi

đó thỉnh thoảng mới có một đoàn khách ghé thăm.[81]

Giai đoạn từ 1986 đến ngày nay[sửa | sửa mã nguồn]

Quang cảnh Đà Lạt ngày nay, một thành phố gần 400 km² với dân số hơn 200 ngàn người.

Kể từ cuối thập niên 1980, cùng với sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam, lịch sử Đà Lạt cũng

bước vào một giai đoạn mới. Ngày 6 tháng 6 năm 1986, Hội đồng Bộ trưởng ra quyết định điều

chỉnh địa giới hành chính: Đà Lạt gồm 12 phường và 3 xã Xuân Thọ, Xuân Trường và Tà Nung.[82] Năm 1994, Chính phủ phê duyệt Đề án Quy hoạch tổng thể xây dựng thành phố Đà Lạt và vùng

phụ cận đến năm 2010, xác định Đà Lạt là một trung tâm du lịch nghỉ dưỡng của Việt Nam. [83] Ngày

24 tháng 7 năm 1999, thành phố được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là đô thị loại II.[82] Trong thập niên 1990, dân số Đà Lạt tăng lên mạnh mẽ, từ 120 ngàn người năm 1990 lên 160

ngàn người năm 1999.[76] Cũng trong giai đoạn này, làn sóng du khách tìm đến thành phố ngày một

đông khiến một hệ thống nhà hàng, khách sạn mới ra đời.[84] Kiến trúc Đà Lạt cũng có thêm những

công trình mới, đặc biệt trong số đó có thể kể đến biệt thự Hằng Nga và Thiền viện Trúc Lâm, ngày

nay đã trở thành hai địa điểm du lịch hấp dẫn.[85][86]

Trong những năm của thập niên 2000, cơ sở hạ tầng đô thị của Đà Lạt tiếp tục được hoàn thiện.

Ngày 7 tháng 5 năm 2002, Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt Đề án Điều chỉnh quy hoạch

chung thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2020.[87] Giao thông Đà Lạt cũng có những thay

đổi đáng kể trong thời kỳ này. Nhờ tỉnh lộ 723 hoàn thành năm 2007, hành trình giữa hai thành phố

du lịch nổi tiếng Đà Lạt và Nha Trang chỉ còn 130 km, so với lộ trình cũ Đà Lạt – Phan Rang – Nha

Trang dài 228 km.[88] Năm 2008, sau 4 năm thi công, đoạn đường cao tốc Liên Khương – Prenn

được khánh thành giúp giao thông từ Đà Lạt tới sân bay Liên Khương thuận tiện hơn trước.[89] Nhà

ga mới của sân bay cũng hoàn thành vào năm 2009 và bắt đầu khai thác các đường bay quốc tế.

Trước đó, vào năm 2004, đường bay Hà Nội – Đà Lạt đã được mở lại sau nhiều thập kỷ gián đoạn.[90]

Du lịch Đà Lạt trong những năm 2000 ghi dấu bởi những lễ hội và các Festival Hoa bắt đầu được tổ

chức. Lượng du khách tìm đến thành phố tăng từ 710 ngàn lượt khách năm 2000 lên 2,1 triệu lượt

khách năm 2009.[91][92] Thành phố cũng có thêm những bệnh viện và trường học mới, như Đại học

Dân lập Yersin Đà Lạt thành lập năm 2004, Bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Đà Lạt bắt đầu hoạt động

năm 2008 và Bệnh viện Nhi Đà Lạt khởi công xây dựng năm 2010. Nhưng sự bùng nổ về dân số và

cơn lốc đô thị hóa đã khiến cảnh quan Đà Lạt mất đi nét hoang sơ vốn có.[93] Nhiều di sản kiến

trúc của thành phố bị xâm hại và không ít những thắng cảnh trở nên hoang tàn bởi tác động của

bàn tay con người.[94] Năm 2008, Đà Lạt trở thành một thành phố hơn 200 ngàn dân.[95] Ngày 6 tháng

3 năm 2009, địa giới hành chính thành phố được điều chỉnh lại: Đà Lạt gồm 12 phường và bốn

xã Xuân Thọ, Xuân Trường, Tà Nung và Trạm Hành.[96] Ngày 23 tháng 3 cùng năm 2009, Đà Lạt

được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Lâm Đồng.[97]

Đà Lạt - Lịch sử 115 năm hình thành và phát triểnLịch sử hình thànhNguồn gốc tên Đà Lạt là: Theo từ điển Việt-Kơ Ho (Sở Văn hoá-Thông tin tỉnh Lâm Đồng xuất bản năm 1983) thì: Đà là quốc gia, hoặc là nước. Lạt là người Lát (một nhóm của dân tộc Kơ-ho cư trú tại Lâm Đồng). Như vậy, có thể từ "Đà Lát" có nghĩa là quốc gia của người Lát. Người Pháp gọi là Dalat và ngày nay là Đà Lạt.

Ngày 21-6-1893, một người Pháp (gốc Thụy Sĩ), bác sĩ Alexandre Emile Yersin-là một nhà khoa học thuần tuý, lần đầu tiên đặt chân lên cao nguyên Lang Biang, đã phát hiện được vùng đất huyền diệu này.

Sau khi tìm ra Đà Lạt, người Pháp chủ trương xây dựng nơi đây trở thành một "vương quốc" du lịch và nghỉ dưỡng ở Đông Dương và cả khu vực Đông Nam á.

Tháng 10-1897, căn cứ vào tờ trình và phân tích của Yersin đề nghị chọn Lang Biang để xây dựng thành nơi du lịch, nghỉ dưỡng (thay cho Ba Vì và Vũng Tàu), Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer đã cử phái đoàn lên cao nguyên để tìm con đường ngắn nhất đến vùng đất này.

Năm 1898, một Trạm Nông nghiệp và Khí tượng đầu tiên được đặt trên đất Dakia.

Tháng 3-1899, bác sĩ Yersin và Toàn quyền Paul Doumer lên cao nguyên Lang Biang và quyết định chọn Đà Lạt làm nơi nghỉ dưỡng, và công cuộc xây dựng thành phố Đà Lạt bắt đầu từ đó.

Tháng 5-1899, tiến hành thi công đường bộ lên cao nguyên Lang Biang dài 120 km từ Cửa Nại (Phan Rang).

Ngày 1-11-1899, Toàn quyền Đông Dương Paul Doumer chính thức ký văn bản thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng, tỉnh lỵ đặt tại Di Linh và 2 trạm chính là Tánh Linh và cao nguyên Lang Biang.

Từ năm 1899-1900, Odehéra Garnier và Bernard đã tập trung nghiên cứu việc làm một con đường từ Sài Gòn lên Đà Lạt dài hơn 300 km.

Năm 1902, các dự án xây dựng Đà Lạt bị đình trệ (Paul Doumer về Pháp, Paul Bean lên thay).

Năm 1914, Toàn quyền Albert Sarraut ban hành Nghị định trích ngân sách để đầu tư xây dựng Đà Lạt.

Tháng 6-1916, Toàn quyền Rome ký Nghị định thành lập thị tứ Đà Lạt.

Ngày 20-4-1920, Hội đồng nhiếp chính vua Duy Tân công bố Dụ thành lập khu tự trị Lang Biang (sau này được nâng thành thị xã loại 2).

Năm 1921, Kiến trúc sư Ernest Hébrard thiết lập đồ án quy hoạch thành phố Đà Lạt, và được phê duyệt vào tháng 8-1923. Tư tưởng chủ đạo của đồ án là hình thành chuỗi hồ nhân tạo trên dòng suối Cam Ly.

Ngày 26-7-1923, Nghị định về tổ chức lại thị xã Đà Lạt.

Năm 1923, thành phố Đà Lạt được xây dựng theo đề án xây dựng của kiến trúc sư Hébrard.

Trong năm 1923, Kiến trúc sư Pineau trình bày công trình nghiên cứu chỉnh trang và mở rộng Đà Lạt một cách thực tiễn hơn. Đặc điểm của đề án này là tạo khoảng trống bất kiến tạo theo góc nhìn về đỉnh núi Lang Biang.

Như vậy, chỉ trong vòng 30 năm (1893-1923), kể từ ngày bác sĩ Yersin khám phá ra cao nguyên Lang Biang và đề nghị xây dựng Đà Lạt thành một trung tâm nghỉ dưỡng, Đà Lạt đã có nhiều thay đổi: Từ chỗ một vùng đất hoang sơ nơi cư trú của một số dân tộc thiểu số, trở thành một nơi nghỉ dưỡng nổi tiếng có tên trên bản đồ du lịch thế giới.

Năm 1940, Kiến trúc sư Mondet nghiên cứu lập đồ án quy hoạch, chỉnh trang thành phố Đà Lạt về với quan niệm của Hébrard.

Năm 1942, người Pháp lại chủ trương mở rộng thành phố. Một bản phúc trình của viên Đốc Lý-Công sứ Residend, gởi viên Toàn quyền Đông Dương viết: "Khí hậu, vẻ đẹp phong cảnh Đà Lạt, những khả năng mở rộng tạo thành một nơi có xu thế khiến không nơi nào sánh nổi. Đà Lạt phải trở thành một điểm nghỉ mát trên miền núi lớn lao của Viễn Đông".

Ngày 8-12-1942, kiến trúc sư Lagisquet, Trưởng phòng Kiến trúc và Quy hoạch đô thị dựa theo ý kiến của kiến trúc sư Pineau và Mondet để thiết lập và mở rộng thành phố Đà Lạt. Phương châm thiết kế lúc bấy giờ là: Đà Lạt trở thành một thành phố-vườn, tạo cảnh quan về hướng núi Lang Biang bằng các khoảng trống bất kiến tạo, như các khu sân bay, đồi cù, công viên, khu du lịch. Đồ án này được phê duyệt tại Hà Nội ngày 27-4-1943, thời Toàn quyền Jean Decoux. Những năm 50 của thế kỷ XX, Đà Lạt được mệnh danh là "Thành phố Paris thu nhỏ" ở Đông Dương.

Tốc độ xây dựng biệt thự ở Đà Lạt mạnh nhất là vào những năm 1940-1945. Năm 1945, cả thành phố Đà Lạt có tổng số hơn 1.000 biệt thự, gồm 25.500 dân, trong đó người nước ngoài chiếm 23%. Năm 1993, Đà Lạt có 2.235 biệt thự, hiện nay có khoảng 2.500 ngôi biệt thự lớn nhỏ, có những biệt thự có giá trị rất lớn về mặt nghệ thuật, kiến trúc như dinh Bảo Đại, dinh Toàn quyền Đông Dương...

Đà Lạt không chỉ là nơi được chọn đặt trụ sở toàn quyền Đông Dương (1942-1945), trụ sở Bảo Đại (1942-1945), trụ sở Tòa Công sứ tỉnh Lâm Viên, Nha địa dư quốc gia mà còn phát triển thêm các cơ sở nghiên cứu, đào tạo như Viện nguyên tử, Viện đại học. Dưới chế độ Ngụy quyền Sài Gòn, Đà Lạt trực thuộc Chính quyền Trung ương.

Ngày 3 tháng 4 năm 1975, Đà Lạt được giải phóng.

Ngày 18-9-1976, Hội đồng Chính phủ ban hành Nghị định số 164-CP về việc thành lập và xác định vị trí của một số đơn vị hành chính thuộc các tỉnh, thành phố vùng mới giải phóng. Theo đó, thành lập thành phố Đà Lạt trực thuộc tỉnh Lâm Đồng. Từ đây, công cuộc xây dựng và cải tạo thành phố Đà Lạt có sự thay đổi về quy mô, quan điểm và phương pháp thiết kế...

Ngày 27-10-1994, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 620/TTg phê duyệt Đồ án quy hoạch tổng thể xây dựng thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2010 và xác định: Đà Lạt là trung tâm du lịch-nghỉ dưỡng của vùng, cả nước và quốc tế; tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Đồng; trung tâm văn hóa, dịch vụ, đầu mối giao lưu kinh tế của tỉnh và là một trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học của cả nước.

Ngày 24-7-1999, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 158/1999/QĐ-TTg công nhận thành phố Đà Lạt tỉnh Lâm Đồng là đô thị loại II.

Ngày 27-5-2002, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 409/2002/QĐ-TTg phê duyệt Điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2020. Theo đó, phạm vi điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận bao gồm toàn bộ ranh giới hành chính thành phố (gồm 12 phường và 3 xã) và vùng phụ cận (gồm các huyện Lạc Dương, Đức Trọng, Đơn Dương, Lâm Đồng) có tổng diện tích 96.914 ha, trong đó thành phố Đà Lạt có 39.104 ha và vùng phụ cận có 57.810 ha. Quy mô dân số toàn thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2020 là 432.700 người, trong đó nội thành là 201.000 người, ngoại thành là 27.000 người; vùng phụ cận là 154.700 người. Quy mô xây dựng đất đô thị đến năm 2005 khoảng 16.744,4 ha, với chỉ tiêu 1.046,5 m2/người, trong đó đất dân dụng 1.280,5 ha với chỉ tiêu 80 m2/người.

Độc đáo thành phố cao nguyênThành phố Đà Lạt là trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị, khoa học, kỹ thuật của tỉnh Lâm Đồng; là thành phố du lịch, nghỉ dưỡng của cả nước. Thành phố có 12 phường, 3 xã, diện tích 391,04 km2, dân số 188.467 người (năm 2004).

Thành phố Đà Lạt nằm trên cao nguyên Lâm Viên, phía Tây Nam dãy Trường Sơn, ở độ cao 1.500 m so với mặt nước biển, bên phải dãy núi Langbiang cao 2.163 m, cách bờ biển theo đường chim bay khoảng 90 km, cách Thành phố Hồ Chí Minh 310 km, Nha Trang 220 km, Phan Thiết 170 km và cách Hà Nội 1.495 km. Nhiều người trong và ngoài nước khi đến Đà Lạt, cảm nhận về Đà Lạt, đã gọi Đà Lạt là thành phố của ngàn thông, thành phố ngàn hoa, thành phố biệt thự, xứ sở của sương mù, xứ hoa anh đào...

Thời tiết ở Đà Lạt có 4 mùa trong một ngày: Buổi sáng sớm là thời tiết của mùa xuân, buổi trưa là mùa hạ, buổi chiều là mùa thu, và đêm là mùa đông. Nhiệt độ trung bình cả năm là 17-19 độ C.  ở độ cao trung bình 1.500 m so với mực nước biển, khí hậu ôn hòa mát mẻ quanh năm và do đặc điểm cấu tạo địa chất, địa hình, thủy văn, với hệ động vật, thực vật phong phú, đa dạng đã tạo nên Đà Lạt với những cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, có những cảnh quan vẫn giữ được vẻ nguyên sơ và có kiến trúc cảnh quan được bàn tay con người tạo dựng đạt tới trình độ nghệ thuật hài hòa, có độ thẩm mỹ cao.- Đà Lạt có hơn 10 hồ lớn nhỏ: Suối Vàng, Xuân Hương, Sương Mai (tên cũ là Than Thở), Đa Thiện, Chiến Thắng, Con Rồng, Dankia-Suối Vàng, Tuyền Lâm...

Hồ Xuân Hương là hồ nước nhân tạo nằm ở trung tâm thành phố, được xây dựng năm 1919.

Hồ Đa Thiện có thung lũng tình yêu, diện tích mặt hồ 12 ha, cảnh quan rất quyến rũ gắn với những huyền thoại tình yêu lãng mạn. Xung quanh hồ có rất nhiều núi và rừng cây nên thơ.

Hồ Đankia-Suối Vàng, cách trung tâm thành phố 19 km, đây là hệ thống hồ lớn nằm giữa rừng thông, thích hợp cho du lịch nghỉ dưỡng.

Hồ Tuyền Lâm cách trung tâm thành phố 5 km, diện tích 320 ha, ven hồ có nhiều điểm du lịch hấp dẫn như Thiền viện Trúc Lâm, khu săn bắn của bản làng dân tộc.

- Đà Lạt có những thác nước hùng vĩ đổ bọt trắng xoá quanh năm như: Cam Ly, Pren, Đatanla, Hang Cọp, Uyên Ương, Ankoet, Gu-ga, thác Voi...

Thác Prenn cách Đà Lạt 10km, cao 27m, rộng 15-25m, cạnh thác có công viên hoa và cây cảnh.

Thác Cam Ly, suối Cam Ly bắt nguồn từ phía Đông thành phố Đà Lạt chảy qua hồ Than Thở đến hồ Xuân Hương, sau đó đổ về thác Cam Ly

Thác Đatania cao 32m, cách thành phố 5km ngay bên đường quốc lộ 12.

- Đà Lạt còn nhiều các danh thắng khác như: Đồi cù, Thung lũng tình yêu, Công viên hoa...

Núi Bà, tên thứ hai là Lang Biang, có độ cao 2.163m, nằm trong khu du lịch Lang Biang, cách trung tâm Đà Lạt 12km.

- Đà Lạt còn là thành phố của hoa. Thành phố có 70ha đất trồng hoa, với nhiều vườn hoa lớn như: Minh Tâm và Bích Câu... Hoa Đà Lạt có nhiều loại, riêng hoa hồng có 70 loại, hoa cẩm chướng có 37 loại, hoa lan cũng rất nhiều: địa lan, phong lan, ngọc lan, hoàng lan, lan chiếu thuỷ, lan tây, lan phi điệp... Với những tiềm năng và thế mạnh đó, năm 2000, tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức sự kiện du lịch với chủ đề: "Đà Lạt - Thành phố hoa - Điểm hẹn năm 2000".

Thành phố Đà Lạt còn là xứ sở của các loại cây trái. Cây trái Đà Lạt có rất nhiều chủng loại, như hồng, đào, mơ, mận, chôm chôm, bơ, sầu riêng, lê, táo...

Đà Lạt cũng là quê hương của thông, toàn thành phố có hơn 27.000 ha rừng thông, là một tài nguyên quý cần được bảo vệ. Riêng thông đỏ, theo các nhà khoa học, cả thế giới có chừng 10 loài thì Việt Nam đã có 2 loài. Đến tháng 4-1997, Đà Lạt có 3 khu vực có thông đỏ, tuy số lượng còn ít.

Với những gì thiên nhiên ban tặng, thành phố Đà Lạt trở thành một trong những nơi nghỉ mát kỳ thú vào bậc nhất ở nước ta. Là nơi tập hợp đầy đủ nhất về các điều kiện để Đà Lạt trở thành một trung tâm du lịch lớn của cả nước./.

Lịch sử hình thành và phát triển của Đà Lạt

Cùng với Hà Nội, Sài Gòn, Hội An, Huế thì ở Việt Nam chúng ta, Đà Lạt có cho mình một ký ức thật rõ ràng, đẹp và đầy đủ nhất của một đô thị. Điểm khác biệt là ở chỗ, Dà Lạt mang trong mình cái ký ức được tạo thành từ thiên nhiên, cảnh quan của chính nó. Nếu Hà Nội hình thành cách đây gần 1000, Sài Gòn mang theo mình lịch sử hơn 300 năm thì Đà Lạt trẻ hơn nhiều với 116 năm tuổi.

Theo các công trình nghiên cứu về Đà Lạt đã được các nhà nghiên cứu công bố, tiêu biểu là cuốn "Địa chí Đà Lạt" của Nxb Tổng hợp Tp. Hồ Chí Minh xuất bản năm 2008 thì từ xa xưa, địa phận hiện nay của Đà Lạt đã xuất hiện trên bản đồ đạo Ninh Thuận, cùng với một số vùng đất phụ cận khác với tên gọi Lâm Sơn Phần thuộc tổng Lâm Viên, huyện Tân Khai với tổng số buôn làng chỉ là 17, và gần 270 suất đinh. Vùng đất này trước đây là vùng rừng núi nguyên sơ, hoang vu và gần như ít có sự xâm nhập của các nền văn hóa lạ, không như vùng đất của Người Kinh và các dân tộc ít người phía Bắc Việt Nam chịu sự ảnh hưởng của văn hóa ngoại lai như Trung Hoa ( Cách ngày nay hơn 2000 năm), phương Tây ( khoảng thế kỷ XV hoặc sớm hơn nữa). Vì lý do này mà mãi đến những năm cuối thế kỷ XIX, vùng đất Đà Lạt mới dần được hé lộ và vào thời điểm đó các dân tộc ít người ở đây vẫn đang sống trong mô hình thị tộc lạc hậu. Đà Lạt là địa bàn sinh sống lâu đời của người Sre, Chil, Lạch...những nhóm người thuộc tộc người K'Ho. Tuy nhiên, điều thú vị là những nhóm người trên không muốn gọi là người K'Ho mà họ tự nhận mình là người Sre, Chil hay Lạch..., có thể hiểu là bởi ý thức tự hào về nhóm người của mình. Cụ thể trong các câu chuyện kể, Khan của mình, những nhóm người này đều

có cho mình những sự tích về nguồn gốc ra đời của dân tộc mình. Theo những cụ già cao tuổi kể lại, thuở trước từ đồi Cù kéo dài tới chân đỉnh Lang Biang là những đồi cỏ  được dùng để chăn thả gia súc như trâu, bò, lợn...còn hồ Xuân Hương vốn chỉ là một bãi sình lầy trồng lúa nước. Nói chung, vào thời điểm này phương thức canh tác chủ yếu của đồng bào  là canh tác săn bắt hái lượm, tự cung tự cấp. Người Kinh đầu tiên được ghi nhận đã đặt chân lên đây là Nguyễn Thông, một nhà Nho ủng hộ phong trào Cần Vương của vua Hàm Nghi, nhà chí sĩ lên Đà Lạt với mong muốn xây dựng một căn cứ địa kháng Pháp. Tuy nhiên, từ năm 1881,hai người Pháp đã tìm lên Đà Lạt là bác sĩ Paul Nesis và trung úy Albert Septans đi tìm hiểu về thượng nguồn sông Đồng Nai, trong chuyến đi của mình, họ ghé thăm một số buôn làng người Lạch ở đây và không thể tin được trước mắt họ là một cuộc sống còn vô cùng lạc hậu, những ghi chép từ cuốn nhật ký của chuyến đi là bước mở đầu cho công cuộc khai phá, xây dựng Đà lạt sau này. Các giáo sĩ Đạo Tin Lành và Thiên Chúa Giáo cũng tìm lên đây để truyền đạo, thời điểm này các tôn giáo trên được thừa nhận nhanh chóng trong các tộc người bản địa, Thiên Chúa thay thế cho vị trí các Yang vốn là tín ngưỡng đa thần tồn tại từ thời khởi thủy. Cũng giống như chữ Quốc ngữ của người Kinh, hầu hết các ký tự chữ viết của các dân tộc Tây Nguyên được sáng tạo bởi các nhà truyền giáo Tây phương ( với mục đích ban đầu là phục vụ cho việc truyền giáo), đây là một trong số ít những giá trị tiến bộ của chế độ thực dân. Hơn hai năm sau, vào ngày 21/6/1893 bác sĩ Yersin mới chính thức phát hiện và đánh giá đúng giá trị của hòn ngọc quý này, ngay lập tức,một bản kiến nghị được ông gửi lên vị Toàn quyền Đông Dương xin mở một trạm nghỉ dưỡng mùa hè cho công chức và sĩ quan, lính viễn chinh Pháp. Theo ông, Đà Lạt đáp ứng đủ tiêu chuẩn của một địa điểm nghỉ dưỡng như ở Châu Âu với 4 yêu cầu chính: 

+ Độ cao trên 1200m so với mực nước biển.

+ Nguồn nước dồi dào.

+ Đất đai canh tác tốt, diện tích lớn.

+ Có khả năng thiết lập được đường giao thông.  

Ngày 1/11/1899, Toàn quyền Paul Doumerkys nghị định thành lập tỉnh Đồng Nai thượng, chon Drijing làm thủ phủ chính với hai trạm hành chính là Tánh Linh và Lâm Viên ( đặt tại Đà Lạt). Ý định ban đầu của nhà cầm quyền Pháp là xây dựng Đà Lạt thành một đô thị mang kiến trúc cổ điển châu Âu, năm 1906, vị thị trưởng thành phố Paris là ông Paul Champoudry được cử sang làm thị trưởng Đà Lạt đã  thiết lập một bản thiết kế tổng quát về quy mô, kiến trúc cho Đà Lạt, tạo tiền đề cho việc chỉnh trang, phân lô thành phô này trong tương lai gần. Ngày 20/4/1916, vua Duy Tân thông báo Dụ thành lập khu thị tứ Đà Lạt và trao toàn bộ quyền hành cho Toàn quyền Đông Dương. Ngày 31/10/1920, Toàn quyền Maurice Long ký nghị định thành lập khu tự trị Lâm Viên, tách cao nguyên Lâm Viên ra khỏi tỉnh Lâm Viên, cũng ngày hôm đó Khu tự trị này được dổi tên thành thị xã Đà lạt, nâng Đà lạt lên làm thị xã hạng hai. Thực ra, tên gọi ban đầu của Đà lạt là Đạ Lạch (Nước của người Lạch) theo tiếng gọi của người Lạch thì "Đạ" là "nước". Nhưng do cách gọi này hơi khó đọc cho nên "Đạ Lạch" được đọc chệch thành "Đà lạt" như ngày nay. Năm 1923, kiến trúc sư người Pháp tên là Hesbrard tiến hành quy hoạch, Ngày 26/7/1926, một nghị định quan trọng được ban hành đã nâng tính tự trị của Đà Lạt lên mức cao hơn so với các thị xã và thành phố khác, và giá trị của nó kéo dài cho tới ngày thành phố này được giải phóng năm 1975. Năm 1933 kiến trúc sư Louis Georges Pineau lập đồ án chỉnh trang đô thị. Năm 1940 lại được kiến trúc sư Mondet quy hoạch lại, cùng năm này, Decour được nhậm chức Toàn quyền bắt tay thực hiện ý tưởng biến Đà Lạt thành trung tâm hành chính. Năm 1943, kiến trúc sư Lagisquet được

Toàn quyền Decour giao lập đồ án chỉnh trang và mở rộng dựa trên cơ sở đồ án của các vị kiến trúc sứ trước đó. Theo bản đồ án này thì thị xã Đà Lạt được chia thành 21 khu: 7 khu vức nhà ở với 5 hạng biệt thự, nhà liền căn, nhà chung cư, 2 khu vực thương mại, khu công sở, khách sạn, trường học, thể thao, trồng trọt và chăn nuôi, làng nông thôn, bệnh viện, tôn giáo; 4 khu không được xây cất, bất kiến tạo cho du lịch và tạo khoảng không. Đến năm 1945, ở Đà Lạt đã có tới 1000 biệt thự và con số này tăng lên cao hơn vào những năm tiếp theo, cho tới 1975 thì con số này đã là hơn 2500 với nhiều kiểu cách đa dạng, phong phú.

Ngày 15/4/1950, sau khi bỏ trốn ở Hồng Kong khi đi cùng với phái đoàn Việt nam dân chủ cộng hòa, Bảo Đại rời bỏ chức vụ cố vấn của chính phủ cách mạng, trốn sang Pháp và được Pháp đưa về nước thành lập Hoàng triều cương thổ đã ký Dụ số 6 - QT/TD chọn Đà Lạt làm thủ phủ ( Hiện nay các di tích Dinh Bảo Đại vẫn luôn được chỉnh trang và phục vụ khách du lịch, sân golf đồi Cù được xây dựng cũng nhằm phục vụ cho sở thích của Bảo Đại. Một chi tiết thú vị nữa là Bảo Đại có tật đi cà nhắc do bị bắt quả tang dan díu với vợ một viên sĩ quan Pháp và viên sĩ quan này không hề đắn đo đã cho Bảo Đại một viên đạn vào đùi, có lẽ đó là lần đi săn đáng quên nhất của ông ta). Ngày 19/5/1958, Ngô Đình Diệm ký sắc lệnh 261 - VN cắt bớt đất Đà lạt chuyển sang cho tỉnh Tuyên Đức và cử thị trưởng Đà Lạt kiêm luôn thị trưởng tuyên Đức. Đến năm 1961 tòa thị chính Đà Lạt tách ra khỏi tòa hành chính Tuyên Đức, và năm 1966 đã có trụ sở hành chính riêng biệt. Với những số liệu kể trên chúng ta có thể thấy rằng ngay từ khi hình thành và trong quá trình phát triển của mình, Đà Lạt luôn được chính quyền quan tâm, từ người Pháp, người Mỹ, Bảo Đại, Việt Nam cộng hòa...

Sau giải phóng, chính quyền cách mạng tiếp quản Đà Lạt và sửa sang, xây dựng lại thành phố. Ngày 5/6/1976, Đà Lạt được xác định là thành phố tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Đồng, cho tới năm 1979, Đà Lạt đã có 6 phường và 3 xã ( bao gồm Tà Nung, Xuân Trường, Xuân Thọ). Kết thúc cuộc họp của Hội đồng bộ trưởng quyết định nâng cấp và mở rộng Đà Lạt từ 6 phường 3 xã lên 12 phường 3 xãz. Ngày 24/7/1999, thủ tướng chính phủ ký quyết định công nhận Đà Lạt là thành phố loại 2, ngày 27/5/2002, thủ tướng chính phủ phê duyệt điều chinhsrquy hoạch chung thành phố và vùng phụ cận dến năm 2020 theo quyết định 409/QĐ - TTg với chức năng có 5 tính chất cơ bản:

+ Là trung tâm kinh tế chính trị - hành chính, kinh tế văn hóa, dịch vụ và đầu mối giao lưu kinh tế quan trọng, tỉnh lỵ của tỉnh Lâm Đồng.

+ Là một trong những trung tâm du lịch, đặc biệt là tham quan, nghỉ dưỡng, hội nghị, hội thảo và sinh thái của vùng và cả nước.

+ Là một trong những trung tâm đào tạo đa ngành, trung tâm nghiên cứu khoa học lớn của quốc gia.

+ Là khu sản xuất, chế biến rau và hoa chất lượng cao phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu.

+ Có vị trí quan trọng về an ninh - quốc phòng.

Với vị trí cực nam của Tây nguyên, cộng thêm sự ưu đãi từ thiên nhiên, sự quan tâm của Đảng và nhà nước, sự cố gắng xây dựng, khắc phục khó khăn của Đảng bộ và chính quyền, nhân dân các dân tộc trong tỉnh Lâm Đồng đang phấn đấu xây dựng Đà Lạt thành một trung tâm du lịch mà không ai có thể bỏ quên, một bảo tàng classic mang đậm phong cách hòa trộn giữa kiến trúc Tây nguyên, phong cách nhà Việt và dáng dấp châu Âu. Tất cả chúng ta đều tin tưởng rằng trong tương lai gần, thành phố này sẽ phát

triển đúng với tên gọi " thủ đô mùa hè", cất cánh cùng đất nước tiến lên trên con đường công nghiệp hóa, hiện đại hóa.