Inspiration 1

Εννοιολογική χαρτογράφηση

Ένα σενάριο μάθησης

Το θέμα

Ο στόχος

Ο χρόνος

Οι προαπαιτούμενες γνώσεις

Οι μαθητές

Ε. Χ. και Υπολογιστές

Το διδακτικό υλικό

Οι δραστηριότητες

Παιδαγωγικό πλαίσιο

Τι είναι…

Διδακτική αξιοποίηση

Αποτελέσματα για το μαθητή

Αποτελέσματα για το δάσκαλο

Το λογισμικό Inspiration

O ιστός (Web)

Ο χάρτης εννοιών

Ο χάρτης ιδεών

Story board

• Ένας εννοιολογικός χάρτης αποτελεί μια

γραφική αναπαράσταση εννοιών

• Οι κόμβοι αντιπροσωπεύουν τις έννοιες

• Οι συνδέσεις μεταξύ των εννοιών γίνονται με τόξα ή γραμμές που μπορεί να είναι μονόδρομες, αμφίδρομες ή μη κατευθυντικές και αντιπροσωπεύουν τις σχέσεις μεταξύ των εννοιών.

• Οι έννοιες και μερικές φορές και οι συνδέσεις προσδιορίζονται (ονομάζονται).

• Πολλές φορές στη θέση κάποιας έννοιας ή προσώπου χρησιμοποιούνται εικόνες.

ιστορικό

γεγονός

αιτίες

αφορμές

συνέπειες

δεδομένα

τόπος

χρόνος

πρόσωπα

Τα αποτελέσματα για το μαθητή • Ενεργητική-Αποτελεσματική μάθηση

• Εργαλείο δημιουργικής σκέψης (Osborn, 1948 – Dunn, 1981)

• Εργαλείο ανάπτυξης και καλλιέργειας κριτικής σκέψης (Hannafin, 1992)

• Εργαλείο μεταγνώσης (Jonassen & Grabowski, 1993)

• Ενίσχυση ομαδοσυνεργατικής μάθησης (Novak & Gowin, 1997)

Τα αποτελέσματα για το δάσκαλο

• Μέσο οργάνωσης και παρουσίασης του μαθήματος στην

τάξη (Anderson-Imman & Zeitz, 1993)

• Διαγνωστικό εργαλείο για την ανίχνευση και αναπαράσταση των πρότερων γνώσεων (Novak, 1997)

• Εργαλείο αξιοποίησης της μάθησης και της εξέλιξης της γνωστικής αλλαγής, μετά τη διδακτική παρέμβαση (Fernantes & Asensio, 1998)

Το Inspiration παρέχει όλα εκείνα τα

πλεονεκτήματα που παρέχει η υπολογιστική υποστήριξη στη χαρτογράφηση των εννοιών:

• Ευκολία αναδιοργάνωσης κόμβων, ετικετών και

δεσμών (δυνατότητα μετακίνησης, προσθήκης εννοιών)

• Δυναμική μετακίνηση κόμβων χωρίς αλλαγή δεσμών

• Δυνατότητα μετατροπής των εννοιολογικών χαρτών σε άλλες ηλεκτρονικές μορφές, όπως διανύσματα, περιλήψεις κειμένων ή ακόμα και με δομή υπερκειμένων

• Δυνατότητα επιλεκτικής εστίασης σε μεγάλους νοητικούς χάρτες (μεγάλη επιφάνεια σχεδιασμού)

• Σύνδεση με το internet

• Δυνατότητα εμπλουτισμού του χάρτη με γραφικά (χρώματα, εικόνες, σχήματα)

Το Inspiration έχει δυο κύριες όψεις ή

περιβάλλοντα:

A. το περιβάλλον των διαγραμμάτων που το χρησιμοποιούμε για να δημιουργήσουμε ένα γράφημα ή έναν ιδεολογικό χάρτη που δείχνει πώς οι ιδέες οι έννοιες διασυνδέονται και

B. το περιβάλλον των περιγραφών που το χρησιμοποιούμε για να οργανώσουμε και να γράψουμε ένα κείμενο ή για να ενισχύσουμε την δημιουργία ιεραρχικών δομών των ιδεών των μαθητών

είναι

που μπορούν να που μπορούν να

όπως όπωςόπως όπως

βλήματα

αντικείμενα

πεταχθούν εκτοξευθούν

μπάλα baseball ακόντιο

σφαίρες πύραυλοι

Ένας χάρτης εννοιών είναι ένα διάγραμμα

ιεραρχικό που παρουσιάζει ένα σύνολο εννοιών και δείχνει πως σχετίζονται μεταξύ τους. Ξεκινά από τη γενικότερη έννοια προς την πιο συγκεκριμένη. Στις διασυνδέσεις που σχηματίζονται πολλές φορές περιγραφικές λέξεις που επεξηγούν καλύτερα τη σχέση των εννοιών.

κύρια ιδέα

Ο χάρτης ιδεών χρησιμοποιείται για τον

καταιγισμό ιδεών (brainstorming) αλλά και γενικότερα για την ανάπτυξη της σκέψης. Ξεκινάμε με την κύρια ιδέα ή το πρόβλημα ή την αρχική σκέψη. Κατόπιν καταγράφουμε τις επιμέρους ιδέες που σχετίζονται με το θέμα και τα συνδέουμε με αυτή. Οι επιμέρους ιδέες ενώνονται με τη σειρά τους με νέες ιδέες ή με συγκεκριμένες πληροφορίες που αναφέρονται σε αυτές. Κάθε νέα ιδέα μπορεί να οδηγεί σε νέες συνδέσεις και έτσι να καταλήξουμε σε ένα πολυσύνθετο χάρτη.

τίτλος ιστορίας

χαρακτήρες - πρωταγωνιστές

2ος χαρακτήρας

1ος χαρακτήρας

θέματα

σκηνικό

συγκρούσεις

Πρόκειται για έναν οπτικό χάρτη που

αναδεικνύει με ποιον τρόπο τα διαφορετικά κομμάτια των πληροφοριών αφορούν το ένα το άλλο. Ένας ιστός έχει μια κύρια έννοια στο κέντρο και διαφορετικές κατηγορίες πληροφοριών να συνδέονται με αυτήν. Με τις κατηγορίες πληροφοριών έρχονται να συνδεθούν γεγονότα, ιδέες και επιπλέον πληροφορίες για να τις υποστηρίξουν.

το σχολείο μας

2προσωπικό

3 εικόνες του

σχολείου

3 φωτογραφίες του

προσωπικού

2τάξεις

μαθητές

Αθλητικές δραστηριότητες

3δραστηριότητες

3 φωτογραφίες μαθητών

εργασίες μαθητών

σημαντικές ημερομηνίες

επισκέψεις - εκδρομές

παραστάσεις εκθέσεις έργων

Ο πίνακας παρουσίασης έργου είναι

ένας οπτικός τρόπος να οργανώσουμε ένα σχέδιο εργασίας, μία παρουσίαση ή να σχεδιάσουμε μία ιστοσελίδα. Κάθε σύμβολο μπορεί να αντιπροσωπεύει μία διαφορετική διαφάνεια, μία οθόνη ή μία σελίδα. Το σχεδιάγραμμα της ιστοσελίδας του σχολείου είναι ένα παράδειγμα ενός πίνακα παρουσίασης έργου.

Φυσικές Επιστήμες

Αγωγή Υγείας

Είμαι ο Άλκης και πηγαίνω στη ΣΤ΄

τάξη του 12ου Δημ. Σχ. Κορυδαλλού

Είμαι η Ελένη και πηγαίνω στη ΣΤ΄ τάξη

του 12ου Δημ. Σχ. Κορυδαλλού

Είμαι η Γεωργία και πηγαίνω στη ΣΤ΄ τάξη του 12ου

Δημ. Σχ. Κορυδαλλού

Να γνωρίσουν οι μαθητές το πρότυπο της Μεσογειακής Διατροφής μέσα από την πυραμίδα και να αναδείξουν τα προβλήματα υγείας που προκύπτουν από την παρέκκλιση από το πρότυπο.

• Ο χρόνος που απαιτήθηκε για να

ολοκληρωθεί το πρόγραμμα ήταν 6 διδακτικές ώρες.

• Πραγματοποιήθηκαν 3 συναντήσεις με τους μαθητές των 2 ωρών η καθεμιά.

Οι μαθητές

• είχαν κάποιες αποσπασματικές γνώσεις σχετικά με τη μεσογειακή διατροφή.

• είχαν πολύ μικρή εμπειρία από τη χρήση εννοιολογικών χαρτών

• δεν γνώριζαν καθόλου το λογισμικό Inspiration

Το λογισμικό Inspiration

Η πυραμίδα της μεσογειακής διατροφής

Αναζήτηση εικόνων &

άρθρων

Φύλλα εργασίας

Άρθρα σχετικά με τη

διατροφή

ΠΡΩΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

• Δόθηκε στους μαθητές μία έτοιμη πυραμίδα

στο Inspiration να τη συμπληρώσουν με εικονίδια τροφών.

Στόχοι δραστηριότητας• Εξοικείωση με το γραφικό περιβάλλον του

Inspiration (drag and drop, εισαγωγή γραφικών, χρήση της δυνατότητας σημειώσεων-notes, γραφή, αλλαγή γλώσσας).

• Έλεγχος απομνημόνευσης της πυραμίδας της Διατροφής (στόχος χαμηλά στην ταξινομία του Bloom). Οι μαθητές αξιολογούνται για το αν θυμούνται την πυραμίδα της διατροφής αναπαράγοντάς τη και εξασκούνται στην περιγραφή και την καταγραφή στοιχείων σε κατάλογο-λίστα, εδώ με τη μορφή πυραμίδας.

ΠΡΩΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Αξιολόγηση δραστηριότητας• Οι μαθητές χρησιμοποίησαν με σχετική

ευκολία τα εργαλεία του Inspiration.

• Οι μαθητές συμπλήρωσαν εύκολα τα επίπεδα της Διατροφικής Πυραμίδας και έκαναν με μεγάλη χαρά χρήση των εικόνων που τους παρείχε το πρόγραμμα.

• Μικρό πρόβλημα δημιουργούσε στους μαθητές η αναγκαιότητα μετατροπής της γλώσσας, την οποία συχνά ξεχνούσαν να αλλάζουν.

• Οι μαθητές έκριναν ότι η βιβλιοθήκη του προγράμματος δεν ήταν αρκετά εμπλουτισμένη σε εικόνες, έτσι πρότειναν και «κατέβασαν» επιπλέον εικόνες από το διαδίκτυο.

ΚαθημερινάΚαθημερινά καθημερινάκαθημερινά

εβδομαδιαία

εβδομαδιαία

εβδομαδιαία

εβδομαδιαίαεβδομαδιαία

μηνιαία

μηνιαίαΠυραμίδα Μεσογειακής Διατροφής

Δημητριακά & προϊόντα τους

Φρούτακαι

λαχανικά

ΕλαιόλαδοΓαλακτοκομικά

ψάρια

ελιές,όσπρια,ξηροί καρποί

τυρί

αυγάπουλερικά

κόκκινο κρέας

γλυκά

ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

• Οι μαθητές καλούνται να κατασκευάσουν

την πυραμίδα της διατροφής με τη μορφή διαγράμματος.

Στόχοι δραστηριότητας• Οι μαθητές να κατανοήσουν σχέσεις που

υπάρχουν μεταξύ των ομάδων τροφίμων εφαρμόζοντας κριτήρια και διαδικασίες ταξινόμησης και αναπαράστασης.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Αξιολόγηση δραστηριότητας• Η δραστηριότητα αυτή πήρε τη μορφή χάρτη

εννοιών με βάση το κριτήριο της συχνότητας. Οι μαθητές έθεσαν αρχικά το κριτήριο της συχνότητας και αφού έφτιαξαν το νοητικό τους χάρτη στο χαρτί, έπειτα από συνεργασία η ομάδα τον έφτιαξε με τη βοήθεια του λογισμικού και τον εμπλούτισε με εικόνες, παραδείγματα τροφών και λέξεις κλειδιά για τις συνδέσεις.

ΤΡΙΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

ΔΕΙΠΝΟ 1

ΔΕΙΠΝΟ 2

ΚΥΡΙΩΣΓΕΥΜΑ 2

ΚΥΡΙΩΣ ΓΕΥΜΑ 1

ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ 2

ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ 1

ΠΡΩΙΝΟ 2

ΠΡΩΙΝΟ 1O Δρακούλης έχει παχύνει υπερβολικά. Κάποιος του μίλησε για τη Μεσογειακή Διατροφή. Βοηθήστε

τον να κάνει τις σωστές επιλογές σε κάθε γεύμα

για να μην πάρει

επιπλέον κιλά. Έπειτα συζητήστε για τις επιλογές σας και αιτιολογήστε τες.

• Οι μαθητές καλούνται να επιλέξουν τα σωστά

γεύματα στη διάρκεια μιας ημέρας και προτείνουν δραστηριότητες σωματικής άσκησης σε έναν ήρωα -το Δρακούλη- που έχει πρόβλημα υπερβολικού βάρους.

Στόχοι δραστηριότητας• Οι μαθητές να εφαρμόσουν τις γνώσεις που

έχουν αποκομίσει μέσα σε μία δραστηριότητα που τους εκθέτει σε πρότυπα δράσης. Η ομάδα καλείται:

-να λύσει ένα πρόβλημα

-να λάβει αποφάσεις

-να επιλέξει εξηγώντας και αιτιολογώντας και -να προσδιορίσει το αποτέλεσμα.

O Δρακούλης για να αδυνατίσει θα πρέπει να συνοδεύσει τη σωστή διατροφή με άσκηση. Επιλέξτε δυο δραστηριότητες που προτιμάτε για το φίλο μας ή μετά από αναζήτηση προσθέστε και κάποιες ακόμα που θεωρείτε χρήσιμες για την περίπτωσή του.

ΤΡΙΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Αξιολόγηση δραστηριότητας• Οι μαθητές συζήτησαν και επέλεξαν τα

κατάλληλα γεύματα με βάση το πρότυπο της πυραμίδας της μεσογειακής διατροφής.

• Σχολίασαν το συνδυασμό της σωστής διατροφής με την άσκηση.

• Η επιλογή των αθλημάτων-δραστηριοτήτων έγινε από τους ίδιους με προσωπικά κριτήρια. Εδώ δεν υπήρχε σωστή ή λάθος απάντηση. Απλώς τα παιδιά πρότειναν δραστηριότητες και αιτιολόγησαν με σημειώσεις το γιατί.

• Σε συζήτηση που ακολούθησε προέβλεψαν ένα θετικό αποτέλεσμα για τον ήρωα στην περίπτωση που αυτός θα ακολουθούσε πιστά τις συμβουλές τους για αρκετό χρονικό διάστημα. Πρότειναν επίσης ότι μαζί με την υγιεινή διατροφή και την άσκηση χρήσιμο θα ήταν σε κάποιον που επιθυμεί να χάσει βάρος να συμβουλεύεται και ειδικούς γιατρούς.

• Χάρηκαν με τον παιγνιώδη χαρακτήρα της δραστηριότητας.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

• Οι μαθητές μελετούν τα ημερολόγια διατροφής που συμπλήρωσαν κατά τη διάρκεια της εβδομάδας.

• Μέσα από τη συζήτηση και τη σύγκριση των ημερολογίων τους με την πυραμίδα της Μεσογειακής διατροφής οι μαθητές:

-συνειδητοποιούν ότι καταναλώνουν ανθυγιεινές τροφές περισσότερο συχνά από όσο θα έπρεπε

-αναζητούν τις αιτίες για αυτό

-κάνουν σκέψεις που αφορούν την παρεκτροπή τους από το πρότυπο της Μεσογειακής διατροφής και

-προτείνουν λύσεις τις οποίες καταγράφουν σε έναν εννοιολογικό χάρτη.

Στόχοι δραστηριότητας• Οι μαθητές να εφαρμόσουν τις γνώσεις τους

μέσα από μια δραστηριότητα προσωποποίησης, αιτιολόγησης και αναζήτησης λύσεων.

ΤΕΤΑΡΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Αξιολόγηση δραστηριότητας• Οι μαθητές συζητώντας τις προσωπικές τους

εμπειρίες ανακάλυψαν ότι παρεκκλίνουν από το πρότυπο της πυραμίδας της διατροφής και εντόπισαν λόγους για αυτό, όπως:

-οι γονείς δουλεύουν πολλές ώρες και έχουν λίγο ελεύθερο χρόνο για την ετοιμασία υγιεινού φαγητού στο σπίτι

-τα ίδια μπροστά στην τηλεόραση επιλέγουν ένα σνακ αντί για φρούτο και ακόμα ότι το σνακ που θα επιλέξουν είναι συνήθως κάποιο που έχουν δει στην τηλεόραση

• Η καταγραφή των σκέψεων των μαθητών πήρε τη μορφή χάρτη ιδεών ((idea map) με κάποια στοιχεία από διάγραμμα με τη μορφή ιστού. Οι συνδέσεις μεταξύ των κόμβων που τοποθέτησαν οι μαθητές περιέχουν ρήματα που δείχνουν την πορεία της σκέψης τους.

ΠΕΜΠΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

• Οι μαθητές σε μια κενή επιφάνεια εργασίας του Inspiration φτιάχνουν ένα διάγραμμα που περιλαμβάνει όλες τις πλευρές του θέματος της κακής διατροφής. (πρόβλημα- προεκτάσεις, αιτίες. λύσεις). Έπειτα από μερικά προσχέδια στο χαρτί και συζήτηση τα παιδιά έφτιαξαν τον εννοιολογικό χάρτη επιλέγοντας να βάλουν ως κεντρική ιδέα την «κακή διατροφή».

Στόχοι δραστηριότητας• Οι γνωστικοί στόχοι κατασκευής ενός

τέτοιου διαγράμματος βρίσκονται σε ανώτερα επίπεδα της ταξινομίας του Bloom. Οι μαθητές:

- αναλύουν

- κρίνουν, αξιολογούν

- δημιουργούν και συνθέτουν

ΠΕΜΠΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Αξιολόγηση δραστηριότητας• Σε αυτήν τη δραστηριότητα οι μαθητές

έδειξαν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για το θέμα και λιγότερο για το περιβάλλον του λογισμικού. Έτσι:

-πέρασαν περισσότερο χρόνο συζητώντας για το θέμα και τον τρόπο σχεδιασμού του

-κρατώντας σημειώσεις από τη συζήτηση και

-κάνοντας προσχέδια στο χαρτί

• Συνολικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι μέσα από το ευχάριστο περιβάλλον του λογισμικού και τις πολυεπίπεδες δραστηριότητες ικανοποιήθηκαν οι στόχοι της ανάπτυξης της κριτικής σκέψης των μαθητών και της προσέγγισης του θέματος από πολλές οπτικές γωνίες.

• Λόγω του περιορισμού του χρόνου δεν θέσαμε ως στόχο την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών των μαθητών, όμως ο προβληματισμός υπήρξε έντονος.

είναι

που μπορούν να που μπορούν να

όπως όπωςόπως όπως

βλήματα

αντικείμενα

πεταχθούν εκτοξευθούν

μπάλα baseball ακόντιο

σφαίρες πύραυλοι

κύρια ιδέα

τίτλος ιστορίας

χαρακτήρες - πρωταγωνιστές

2ος χαρακτήρας

1ος χαρακτήρας

θέματα

σκηνικό

συγκρούσεις

το σχολείο μας

2προσωπικό

3 εικόνες του

σχολείου

3 φωτογραφίες του

προσωπικού

2τάξεις

μαθητές

Αθλητικές δραστηριότητες

3δραστηριότητες

3 φωτογραφίες μαθητών

εργασίες μαθητών

σημαντικές ημερομηνίες

επισκέψεις - εκδρομές

παραστάσεις εκθέσεις έργων

ΚαθημερινάΚαθημερινά καθημερινάκαθημερινά

εβδομαδιαία

εβδομαδιαία

εβδομαδιαία

εβδομαδιαίαεβδομαδιαία

μηνιαία

μηνιαίαΠυραμίδα Μεσογειακής Διατροφής

Δημητριακά & προϊόντα τους

Φρούτακαι

λαχανικά

ΕλαιόλαδοΓαλακτοκομικά

ψάρια

ελιές,όσπρια,ξηροί καρποί

τυρί

αυγάπουλερικά

κόκκινο κρέας

γλυκά

ΔΕΙΠΝΟ 1

ΔΕΙΠΝΟ 2

ΚΥΡΙΩΣΓΕΥΜΑ 2

ΚΥΡΙΩΣ ΓΕΥΜΑ 1

ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ 2

ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ 1

ΠΡΩΙΝΟ 2

ΠΡΩΙΝΟ 1