INNOWACYJNE UCZENIE SIĘ OSÓB DOROSŁYCH Jan Przewoźnik Gorzów Wlkp., 10 grudnia 2014 r. Człowiek – najlepsza inwestycja
INNOWACYJNE UCZENIE SIĘ
OSÓB DOROSŁYCH
Jan Przewoźnik
Gorzów Wlkp., 10 grudnia 2014 r.
Człowiek – najlepsza inwestycja
Uczenie się w psychologii biznesu i sportu
23 (34) lat na rynku szkoleniowym
13.000 uczestników kursów
Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji
Młodzieżowa Akademia Szachowa
Podejście: „mistrzostwo osobiste”
DOŚWIADCZENIA
CZAS NAUKI
Wiek w latach Średni czas nauki dziennie (minuty)
Grupa 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
I. 17,3 22,8 26,7 34,5 46,6 65,9 85,3 107,0 123,1 130,1 172,1 191,8 208,7
II. 22,5 14,7 15,6 24,4 32,3 40,5 55,4 55,6 66,3 74,9 95,4 125,7 167,1
III. 10,0 8,7 13,1 19,5 27,1 33,3 43,0 49,6 66,8 78,5 81,1 72,7 49,7
IV. 5,0 9,7 10,1 17,3 20,8 22,6 24,2 25,7 31,1 25,3 29,5 29,2 24,8
V. 10,0 8,7 7,2 17,5 15,9 15,5 16,2 14,3 16,8 14,7 15,0 31,3
John Sloboda (2008). Wykłady z psychologii muzyki. Warszawa: Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina.
UMIEJĘTNOŚĆ GODZINY
Harmonijka 50
Czytanie nut 150
Gitara 150
Trąbka 300
Fortepian 450
Puzon 600
Saksofon altowy 600
Kung Fu 600
Śpiew 900
Wioloczela 900
Flet 1200
Skrzypce 1900
SZACUNKI NOWOJORSKICH
NAUCZYCIELI MUZYKI
A Multilevel Model Analysis of Expertise in Chess
Across the Life Span.
Roy W. Roring and Neil Charness, na podstawie Elo 1986.
MÓJ OSOBISTY KAPITAŁ
„X” lat potencjału: mój wiek „emerytalny”
minus obecny wiek w latach = ......
.... x 2024 (253 dni pracy x 8 godzin) = .......... godz.
To mój zasób czasu efektywnej pracy
aż do „emerytury”
.... x 759 (253 dni pracy x 3 godziny) = .......... godz.
+
.... x 1344 (112 dni wolne x 12 godz.) = .......... godz.
__________
= .......... godz.
Mój zasób czasu wolnego do „emerytury”.
KUMULACYJNY EFEKT...
DZIEŃ TYDZIEŃ ROK
5’ 35’ 30 GODZ.
10’ 70’ 60 GODZ.
30’ 210’ 182 GODZ.
60’ 420’ 365 GODZ
(45 OŚMIOGODZINNYCH DNI PRACY)
24 godziny dziennie...
168 godzin tygodniowo…
720 – 744 godzin miesięcznie...
8760 godzin rocznie...
CZAS...
8 godzin dziennie czasu wolnego...
56 godzin tygodniowo...
240 – 248 godzin miesięcznie...
2920 godzin rocznie...
CZAS WOLNY...
WIEDZA
UMIEJĘTNOŚCI MOTYWACJA
OBRAZ SIEBIE
Wysoka samoocena
Przekonanie o własnej skuteczności
Nadzieja
Optymizm
Cele! Układ siatkowaty!
Poziom aspiracji !!!
Uczenie się to proces
prowadzący do modyfikacji zachowania jednostki
w wyniku jej uprzednich doświadczeń.
DEFINICJA POJĘCIA
„UCZENIE SIĘ”
Pierwszym istotnym pojęciem, kluczowym dla rozumienia uczenia się jest zmiana.
I to zmiana względnie trwała, nie będąca wynikiem dojrzewania.
Uczenie się zatem, to wywoływanie i utrwalenie określonych zmian organizmu.
Warto zwrócić uwagę na drugi istotny aspekt - aktywną rolę podmiotu w tym procesie,
czyli osoby uczącej się!
W niniejszym wykładzie nacisk kładziony jest szczególnie na ten element,
jako istotny wyznacznik nowoczesnego podejścia do nauczania i uczenia się.
Trzeba też wyraźnie zaznaczyć, że istnieje ścisły związek uczenia się i pamięci.
Pamięć i uczenie się to dwie strony tego samego procesu nabywania nowych doświadczeń
przez jednostkę.
Na nic byłoby uczenie się, gdyby wyuczone umiejętności nie zostały zapamiętane,
przechowane i odtworzone w stosownym czasie.
Dlatego uczący się musi zwracać szczególną uwagę na organizację materiału
i procesów uczenia się.
UCZENIE SIĘ
1. Powtórzenia materiału.
2. Rozłożenie powtórzeń w czasie.
3. Sposoby powtarzania – metody kombinowane.
4. Informacje o wynikach.
5. Organizacja percepcji.
6. Aktywność jednostki.
UCZENIE SIĘ DOROSŁYCH
Marily Oppezzo, Daniel L. Schwartz: Give your ideas
some legs: The positive effect of walking on creative thinking.
Journal of Experimental Psychology:
Learning, Memory, and Cognition
2014, Vol. 40, No. 4, 1142–1152
0278-7393/14/$12.00 http://dx.doi.org/10.1037/a0036577
TECHNIKA KOMUNIKACJI
1. Dopasowanie komunikatu do wypowiedzi rozmówcy. 2. Wywieranie wpływu – ukazanie celu lub kierunku myślenia, działania, poszukiwań.
„MAPY UMYSŁU” !
• Pozioma, biała kartka papieru formatu A-4 lub A-3.
• Kolorowe długopisy – niebieski, czerwony, zielony, czarny.
• W środku temat mapy – obraz i tekst (6 cm).
• Stosowane: słowa – klucze (główne skojarzenia), obrazy, symbole, kody.
• Im dalej od centrum, tym cieńsze linie.
• Wykreuj swój własny styl tworzenia Map Myśli.
• Wyróżniaj i zaznaczaj asocjacje jednego elementu z drugim.
• Aby Twoje Mapy były przejrzyste, używaj promienistej hierarchii, numeruj.
MODEL KOLBA –
TYPOLOGIA UCZENIA SIĘ
• Przeżycie doświadczenia
• Refleksja
• Wnioski
• Zastosowanie praktyczne
Kreatywność
odnosi się do cech dyspozycyjnych.
Twórczość
to już aktualizowanie potencjału
w procesie.
Innowacyjność
to aplikacja
powstałych rozwiązań.
KREATYWNOŚĆ TWÓRCZOŚĆ
INNOWACYJNOŚĆ
Twórczość to aktywność
przynosząca wytwory dotąd nieznane,
a zarazem społecznie wartościowe
(Pietrasiński, 1969).
TWÓRCZOŚĆ
Świadomie i konsekwentnie stosowany
sposób postępowania
dla osiągnięcia określonego celu.
Cal po calu, cal po calu,
ostrzyżemy cię, krasnalu!
METODA
CZTERY TYPY UMYSŁOWOŚCI
A. TYP ANALITYCZNY
B. TYP SEKWENCYJNY
C. TYP
INTERPERSONALNY
D. TYP
WYOBRAŻENIOWY
ALOGIKA WIZUALIZACJA
DTYP FAKTY HOLISTYCZNIE TYP
ANALITYCZNY KRYTYKA INTUICJA WYOBRAŻENIOWY
TECHNIKA INNOWACYJNOŚĆ
ANALIZA ARTYZM
PLANY MIĘDZYLUDZKIE
STRUKTURA KINESTETYCZNE
SEKWENCYJNOŚĆ EMOCJE
TYP ZORGANIZOWANIE DUCHOWE TYP
SEKWENCYJNY SZCZEGÓŁY ZMYSŁOWE INTER-
PERSONALNY
BKONSERWATYZM WSPÓŁCZUCIE
C
ILOŚĆ WYOBRAŹNIA
UCZENIE SIĘ ANALITYCZNE
1. Ucz się zbierania informacji na temat problemu.
2. Kategoryzuj informacje według określonych kategorii.
3. Wizualizuj informacje przez rysunki, wykresy, grafikę.
4. Postrzegaj całości i części w ich wzajemnym powiązaniu.
5. Analizuj istotę części i istotę funkcjonowania całości.
6. Analizuj zachowania różnych decydentów: polityków,
graczy giełdowych, szachistów.
7. Rozwiązuj łamigłówki, zadania logiczne, itp.
8. Wykorzystuj komputerowe programy do rozwiązywania
różnych problemów.
9. Graj role “adwokata diabła” w procesach
grupowego podejmowania decyzji.
10. Pisz krytyczne artykuły na interesujące cię tematy.
UCZENIE SIĘ SEKWENCYJNE
1. Planuj wykonywanie różnych zadań w różny sposób.
2. W oparciu o program komputerowy, realizujący zasady
programowego uczenia się, zapoznaj się z jakąś
nową dziedziną wiedzy.
3. Zaprojektuj wykonanie jakiegoś zadania krok po kroku
i zrealizuj go.
4. Zrób plan budżetowy na miesiąc i zrealizuj go.
5. Zorganizuj systematycznie swoją biblioteczkę domową,
płyty, nagrania, itd.
UCZENIE SIĘ
INTERPERSONALNE
1. Dziel się swoimi myślami, ideami, odczuciami z przyjaciółmi.
2. Ucz się słuchać innych.
3. Ucz się komunikacji w grupie.
4. Znajdź czas na wspólne spożywanie posiłków w rodzinie, pracy.
5. Ucz się i pracuj w grupie, jeśli to możliwe.
6. Skomponuj piosenkę i poproś kogoś o jej zaśpiewanie.
7. Weź udział w jakiejś imprezie sportowej.
8. Baw się z dzieckiem według reguł przez niego ustalonych.
9. Zaadoptuj jakieś zwierzę domowe.
10. Przemyśl, co ludzie zrobili dla ciebie
i jak mógłbyś się odwdzięczyć.
11. Ucz innych jakiegoś przedmiotu.
UCZENIE SIĘ
WYOBRAŻENIOWE
1. Patrz na problemy, obrazy, sytuacje, całościowo.
2. Badaj aktualne trendy w dowolnych dziedzinach i staraj się
przewidzieć kilka możliwych kierunków dalszego rozwoju.
3. Zadawaj pytania typu “a gdyby tak ...”
i udzielaj wielu odpowiedzi.
4. Pozwalaj sobie na snucie marzeń, myślenie życzeniowe.
5. Szkicuj obrazami własne pomysły.
6. Stosuj często “burzę mózgów”.
7. Dostrzegaj piękno wzorców: budynków, teorii.
8. Staraj się określić, kiedy jesteś najbardziej twórczy w ciągu dnia.
Właśnie wtedy rozwiązuj problemy.
Stresujące myśli…
Przekaz z podwzgórza – kortykoliberyna
hormon uwalniający kortykotropinę – CRH
Przysadka mózgowa – kortykotropina – ACTH
Kora nadnerczy – glikokortykoidy
Reakcja organizmu – zagrożenie chorobą
REAKCJA STRESOWA
ŚMIECH Zwiększenie liczby i aktywności limfocytu T
i naturalnych zabójców komórek żernych
Zwiększenie poziomu interferonu –
białka wyzwalającego reakcję obronną
przed wirusami
Wzrost immunoglobuliny A, antyciała,
które walczy z infekcjami
górnych dróg oddechowych
Zwiększenie liczby immunoglobulin G i M,
które pomagają zwalczać inne infekcje
Zwiększenie wydzielania się endorfin
Organizm, w tym mózg, jest lepiej dotleniony
Szybciej bije serce
WEWNĘTRZNE POCZUCIE KONTROLI
WEWNĘTRZNE MONOLOGI
REAKCJA ANTYSTRESOWA
EFEKTYWNE
UCZENIE SIĘ
TECHNIKA
„ZDAŃ ZNACZĄCYCH” –
ZAPAMIĘTYWANIE
CIĄGÓW WYRAZÓW
I
L
K
N
M
O
P
F
I
T
INDYWIDUALIZM LUDOWOŚĆ KULT UCZUCIA NASTROJOWOŚĆ MISTYCYZM ORIENTALIZM PATRIOTYZM FANTASTYKA IDEOWOŚĆ TRAGIZM
CECHY ROMANTYZMU
I L
K
N
M
O
P F I
T
Organ nie używany
zanika!
Szczury w stymulującym środowisku – 3 lata życia
Odpowiednik 90 lat życia człowieka!
Zakonnice aktywne umysłowo żyją dłużej.
Władysław Tatarkiewicz, Czesław Miłosz
Wniosek: Mózg pracuje podobnie jak mięsień.
Im więcej go ćwiczymy, tym więcej się rozwija.
Za mało ćwiczenia, to „sflaczały” mózg.
Najlepiej zapamiętujemy to,
czemu towarzyszą silne emocje.
Adrenalina
Noradrenalina
Wyraźniejsze obrazy w mózgu
Lepsza pamięć
Jedzmy pełnowartościowe śniadania!
Korelacja z długowiecznością.
Mózg pracuje na „większych obrotach”.
Grupa I: Czarna kawa.
Spadek poziomu cukru we krwi,
rozdrażnienie, nerwowość, gniew, zmęczenie, wyczerpanie i ból głowy.
Grupa II: Kawa z cukrem, śmietaną i dwoma pączkami.
Wzrost poziomu cukru w ciągu pierwszej godziny, potem spadek.
Grupa III: Szklanka soku, dwa plasterki bekonu, dwa jajka,
grzanka, dżem i kawa ze śmietaną i cukrem.
Wzrost poziomu cukru i sprawność aż do południa.
CATS...
Te cztery czynniki mogą osłabić
nasze zdrowie i umysł.
Coffee – Kawa
Alcohol – Alkohol
Tea – Herbata
Sugar – Cukier
Papierosy
Witamina B1, ukrwienie mózgu…
KRZYWA ZAPOMINANIA
EBBINGHAUSA
70% tego, czego się uczysz,
może być zapomniane w ciągu doby!
POWTÓRKI!!! Przed snem!
1. Dlaczego mógłbyś dokonać zmiany?
2. W jakim stopniu jesteś gotowy na zmianę? (1 – 10)
3. Dlaczego nie wybrałeś mniejszej liczby?
4. Wyobraź sobie, że nastąpiła zmiana –
jakie byłyby jej pozytywne skutki?
5. Dlaczego te skutki są dla Ciebie ważne?
6. Jaki jest następny krok, jeśli takowy istnieje?
+ PLAN
+ AUTONOMIA
MOTYWACJA BŁYSKAWICZNA
MICHAEL PANTALON
LITERATURA
Koncepcja czterech typów uczenia się:
Lumsdaine E., Lumsdaine M.: Creative Problem Solving.
Nowy Jork 1995.
Wyniki neuroobrazowania:
Amen D.: Zmień swój mózg, zmień swoje ciało. Warszawa 2010.
Small G., Vorgan G.: iMózg. Jak przetrwać technologiczną
przemianę współczesnej umysłowości. Poznań 2011.
Spitzer M.: Jak uczy się mózg. Warszawa 2007.
Vetulani J.: Jak usprawnić pamięć. Warszawa, 1993.
LITERATURA
Becker B., Huselid M., Ulrich D.:
Karta wyników zarządzania zasobami ludzkimi. Kraków 2002.
Kaplan R., Norton D.: Strategiczna karta wyników.
Jak przełożyć strategie na działanie. Warszawa 2001.
Kaplan R., Norton D.: Strategiczna karta wyników.
Balanced Scorecard. Praktyka. Warszawa 2001.
Kaplan R., Norton D.: Strategiczna karta wyników:
Mierniki, które wpływają na wzrost efektywności firmy.
Warszawa, Harvard Business Review, październik 2007, ss. 125 - 135.
Kaplan R., Norton D.: Strategiczna karta wyników:
co się zmieniło po 15 latach.
Warszawa, Harvard Business Review, październik 2007, ss. 136 - 140.
Rampersad H.: Kompleksowa karta wyników. Warszawa 2004.
LITERATURA
Wyniki badań nad zarządzaniem czasem:
Seiwert L.: Zarządzanie czasem. Bądź panem własnego czasu.
Warszawa 1998.
Zimbardo P., Boyd J.: Paradoks czasu. Warszawa 2009.
Powiązanie nawyków z uczeniem się i długością życia:
Paster Z.: Kod długowieczności. Warszawa 2002.
Zarządzanie wiedzą:
Brousseau K., Driver M., Hourihan G., Larsson R.:
Jak doświadczeni menedżerowie podejmują decyzje.
Harvard Business Review, wrzesień 2006,
Warszawa 2006, ss. 76 – 89.
LITERATURA
Wspomaganie komunikacji i projektowanie kariery:
Adams M.: Myślenie pytaniami. Warszawa 2007.
Gardner H.: Inteligencje wielorakie. Warszawa 2009.
Lanthaler W., Zuckman J.: Akcja Ja. Warszawa 2000.
Łaguna M.: Przekonania na własny temat i aktywność celowa.
Lublin 2010.
Jeśli chcesz zdiagnozować stan mózgu i ciała :
www.amenclinics.com
LITERATURA – INTERNET Partnerzy projektu MindWellness – Improvement
of the Learning Capacities and Mental Health of Elder People.
Podręcznik do ćwiczenia umysłu dla osób starszych.
http://www.mindwellness.eu/descargas/Handbook-PL.pdf
Stopińska – Pająk A. (red.): Edukacja wobec starości –
tradycja i współczesność. Chowanna, tom 2 (33). Katowice 2009.
http://chowanna.us.edu.pl/vol/ch33.pdf
Craik F., Salthouse T. (red.): Hanbook of aging and cognition.
Nowy Jork 2000.
http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=3D348N-
HtP8C&oi=fnd&pg=PR7&dq=cognitive+aging+research&ots=
h4UQRRte3y&sig=VxeTueWWLGdVQ2lhvYHi9H5U78I#v=
onepage&q=cognitive%20aging%20research&f=false